อาซียะห์1-4

ความสมั พนั ธใ์ น สิ่งแวดลอ้ ม Relationships in the environment.

ส่ิงแวดลอ้ ม ระบบนิเวศ 01 Environment. 02 Ecology. โครงสรา้ งของระบบนิเวศ ประเภทของระบบนิเวศ 03 Ecological structure. 04 Ecosystem type.

01 สิ่งแวดลอ้ ม Environment.

ความหมายของสิ่งแวดลอ้ ม ส่ิงแวดลอ้ ม ( Environment ) หมายถึง ทุกส่ิงทุกอยา่ งท่ีอยรู่ อบตวั มนุษย์ ท้งั ที่มีชีวิตและไมม่ ีชีวิต รวมท้งั ที่เป็ นรปู ธรรม (สามารถจบั ตอ้ งและมองเหน็ ได)้ และนามธรรม (ตวั อยา่ งเชน่ วฒั นธรรมแบบแผน ประเพณี ความเช่อื ) มีอิทธิพลเกี่ยวโยงถึงกนั เป็ นปัจจยั ในการ เก้ ือหนุนซึ่งกนั และกนั ผลกระทบจากปัจจยั หน่ึงจะมีสว่ นเสริมสรา้ งหรือทาลายอีกสว่ นหนึ่ง อยา่ ง หลีกเลี่ยงมิได้ สิ่งแวดลอ้ มเป็ นวงจรและวฏั จกั รที่เกี่ยวขอ้ งกนั ไปท้งั ระบบ

ประเภทของสิ่งแวดลอ้ ม แบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ 1. สิ่งแวดลอ้ มทางธรรมชาติ ไดแ้ ก่ ส่ิงแวดลอ้ มท่ีเกิดข้ นึ เองตามธรรมชาติ มี 2 ประเภท คือ 1.1 สิ่งแวดลอ้ มทางกายภาพ เป็ นสิ่งแวดลอ้ มท่ีไมม่ ีชีวติ เชน่ อากาศ ดิน ภเู ขา หว้ ย หนอง คลอง บึง ทะเลสาบ มหาสมุทร เป็ นตน้

น้าตก ทะเล ภาพประกอบ น้าตกท่ีประเทศไอรแ์ ลนด์ ภาพประกอบ ทะเลท่ีรฐั แคลิฟอรเ์ นีย ประเทศสหรฐั อเมริกา เทือกเขา ภาพประกอบ เทือกเขาแอลป์

1.2 ส่ิงแวดลอ้ มทางชวี ภาพ เป็ นส่ิงแวดลอ้ มท่ีมีชีวติ เชน่ มนุษย์ สตั ว์ ป่ าไม้ พชื พรรณตา่ ง เป็ นตน้ สตั ว์ ป่ าไม้ ภาพประกอบ สุนัขจ้ งิ จอก มนุษย์ ภาพประกอบ ป่ าไม้ ภาพประกอบ มนุษย์

2. สิ่งแวดลอ้ มท่ีมนุษยส์ รา้ งข้ นึ มี 2 ประเภท คือ 2.1 ส่ิงแวดลอ้ มทางกายภาพ เป็ นสิ่งที่มนุษยส์ รา้ งสามารถจบั ตอ้ งมองเหน็ ได้ เชน่ เคร่ืองนุ่งห่ม อาคาร บา้ นเรือน ถนน หนทาง โบราณสถาน เป็ นตน้ เคร่ืองแต่งกาย ตึก ภาพประกอบ เคร่ืองแต่งกาย วดั ภาพประกอบ ตึกแฝดท่ีประเทศมาเลเซีย ภาพประกอบ วดั พระแกว้

2.2สิ่งแวดลอ้ มทางสงั คม เป็ นส่ิงท่ีมนุษยส์ รา้ งข้ นึ เพอ่ื ความเป็ นระเบียบเรียบรอ้ ยของการอยู่ ร่วมกนั ในสงั คม เชน่ วฒั นธรรม ประเพณี ศาสนา ความเช่ือ กฎหมาย เป็ นตน้ ประเพณีลอยกระทง ศาสนาพุธ ภาพประกอบ กระทงในประเพณีลอยกระทง ภาพประกอบ บณิ ฑบาตของพระภิกษุในศาสนาพุธ

02 ระบบนิเวศ Ecology.

ความหมายของคาต่าง ในระบบนิเวศ ระบบนิเวศ (ecosystem) หมายถึง ระบบความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งกลุ่มส่ิงมีชีวิตที่อาศยั อยูร่ ว่ มกนั ใน บริเวณน้ัน และความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งกลุม่ สิ่งมีชีวิตกบั สภาพแวดลอ้ มของแหลง่ ที่อยู่ ไดแ้ ก่ ดิน น้า แสง ในระบบนิเวศจะ มีการถ่ายทอดพลงั งานระหวา่ งกลุ่มส่ิงมีชีวติ กลุม่ ต่าง และมีการหมุนเวยี นสารต่าง จากสิ่งแวดลอ้ มสู่ส่ิงมีชีวิตและจาก สิ่งมีชีวิตสสู่ ่ิงแวดลอ้ ม ภาพประกอบ ระบบนิเวศบนบก

สิ่งมีชีวติ (Organism) หมายถึง ส่ิงที่ตอ้ งใชพ้ ลงั งานในการดารงชีวิต ซึ่งมีลกั ษณะที่สาคญั ดงั น้ ี 1. ตอ้ งมีการเจริญเติบโต 2. เคลื่อนไหวไดด้ ว้ ยพลงั งานที่เกิดข้ นึ ในร่างกาย 3. สืบพนั ธุไ์ ด้ 4. ประกอบไปดว้ ยเซลล์ 5. มีการหายใจ 6. มีการขบั ถ่ายของเสียต่าง 7. ตอ้ งกินอาหาร หรือแรธ่ าตุต่าง ประชากร (Population) หมายถึง สิ่งมีชวี ติ ท้งั หมดที่เป็ นชนิดเดียวกนั อาศยั อยใู่ นแหล่งท่ีอยู่ เดียวกนั ณ ชว่ งเวลาเดียวกนั

กลุ่มสิ่งมีชวี ิต (Community) หมายถึง สิ่งมีชวี ิตต้งั แต่ สองชนิดมาอยใู่ นแหล่งที่อยู่ เดียวกนั ใน เวลาเดียวกนั สมาชิกแต่ ละหน่วยมีความสมั พนั ธ์ กนั โดยตรงหรือโดยทางอ อม และต่างมีความสาคญั ต่อกลุ่ม สิ่งมีชีวิตตามบทบาทหนา้ ที่ของตนเอง เชน่ กลุ มส่ิงมีชีวิตในสระน้า จะประกอบดว้ ยประชากรปลา หอย กบ ลกู อ๊อด สาหร่าย พืชน้า เป็ นตน้ ภาพประกอบ กลุ่มสิ่งมีชีวิตบรเิ วณสระนา้

โลกของสิ่งมีชีวิต (Biosphere) หมายถึง ระบบนิเวศหลาย ระบบนิเวศมารวมกนั ส่งิ แวดลอ้ ม (Environment) หมายถึง 1. ส่ิงที่มผี ลตอ่ การดา้ รงชวี ติ ของสงิ่ มีชวี ิต ทา้ ใหส้ ง่ิ มชี ีวิต เจรญิ เติบโตหรอื ดา้ รงชีวิตไดด้ หี รอื ไม่ 2. สิง่ ทอี่ ยู่รอบๆ ตัวเรา ทงั ที่มีชีวิตและไม่มีชีวติ แหล่งท่ีอยู่ (Habitat) หมายถึง สถานทท่ี ีส่ ิ่งมีชวี ติ อาศัยอยกู่ ระจดั กระจาย อย่ตู ามท่ีต่างๆ ท่ัวไปเพอื่ ใช้เปน็ แหลง่ ท่อี ยอู่ าศยั หาอาหาร หลบภยั จากศัตรู ผสม พันธ์ุ วางไข่ เป็นตน้ แหล่งทีอ่ ยอู่ าศัยนีมขี อบเขตทแ่ี น่นอน แต่อาจมขี นาดแตกตา่ ง กัน

โพรงไมเ้ ป็ นแหล่งที่อยอู่ าศยั ของกระรอก ตวั อยา่ งเช่น แหลง่ ที่อยอู่ าศัยบนบก (Terrestrial habitat) เป็นระบบนเิ วศท่ปี รากฏอยบู่ นพืนดินซ่ึงแตกตา่ งกนั ไปโดยใชล้ กั ษณะเด่นของพชื เป็น หลักแบง่ ซ่ึงขึนกับปจั จัยสา้ คัญ 2 ประการ คอื อณุ หภูมแิ ละปรมิ าณนา้ ฝน ท้าให้พชื พรรณต่างๆ แตกตา่ งกนั

แหลง่ ที่อยอู่ าศยั ในน้า (Aquatic habitat) - แหลง่ ที่อยอู่ าศยั ในทะเลหรือมหาสมุทร (Marine Ecosystem) เป็ นระบบนิเวศที่มีน้าเป็ นน้าเค็ม มีท้งั ท่ีเป็ นทะเลปิ ดและทะเลเปิ ด เนื่องจากเป็ นหว้ งน้าขนาด ใหญ่ จึงนิยมแบ่งออกเป็ นระบบนิเวศยอ่ ยตามความลึกของน้าอีกดว้ ย - แหล่งท่ีอยทู่ ี่เป็ นน้าจืด (Fresh water Ecosystem) เป็ นระบบที่น้าเป็ นน้าจืด และเป็ นสถานที่ สิ่งมีชวี ติ ที่อาศยั อยู่ ตอ้ งมีการปรบั ตวั ในดา้ นตา่ ง เชน่ มี ร่างกายแข็งแรงพอที่จะตา้ นกระแสน้าได้ หรือ มีพฤติกรรมวา่ ยทวนน้าฯลฯ ระบบนิเวศน้ากรอ่ ย (Estuarine Ecosystem) เป็ นระบบนิเวศท่ีเกิดข้ ึนตรงรอยต่อระหวา่ งน้า จืดกบั น้าเค็ม มกั เป็ นบริเวณท่ีเป็ นปากแมน่ ้าตา่ ง จะมีตะกอนมากจึงมีป่ าไมก้ ลุม่ ป่ าชายเลนข้ นึ จงึ เรียกวา่ ระบบนิเวศป่ าชายเลน แตบ่ างพ้ นื ท่ีอาจเป็ นแอง่ น้าขนาดใหญ่

ความสมั พนั ธข์ องสิ่งมีชีวิตและแหลง่ ท่ีอยู่ กลุม่ มีชีวิตในแหลง่ ที่อยเู่ ดียวกนั มีความสมั พนั ธซ์ ่ึงกนั และกนั และยงั มีความสมั พนั ธก์ บั ส่ิงไม่มีชวี ิตในแหลง่ ที่อยนู่ ้ัน กลุ่มสิ่งมีชีวติ มีความสมั พนั ธก์ บั แหลง่ ท่ีอยูห่ ลายดา้ นเพ่ือการดาเนินชีวิตอยา่ งเหมาะสม เชน่ ปา่ ชายเลน เปน็ แหล่งทอี่ ยอู่ าศยั ของสัตว์ตา่ งๆ

แมน่ ้า ลาธารเป็ นแหลง่ อาหารของหมีป่ า และส่ิงมีชีวติ ต่าง ดอกไมท้ ะเลและปะการงั แหล่งท่ีอยอู่ าศยั และเป็ นแหลง่ หลบภยั ของ ส่ิงมีชีวิตในทอ้ งทะเล ภาพประกอบ หมปี ่ าจบั ปลาแซลม่อนที่ลาธาร ภาพประกอบ ดอกไมท้ ะเล ปลาและปะการงั หาดทรายเป็ นแหล่งวางไขท่ ่ีปลอดภยั ของเต่าทะเล เพื่อใหเ้ ต่าทะเลได้ สืบพนั ธุแ์ ละดารงเผ่าพนั ธุต์ ่อไป ภาพประกอบ เต่าทะเลและหาดทราย

03 โครงสรา้ งของระบบนิเวศ Ecological structure.

โครงสรา้ งของระบบนิเวศ ระบบนิเวศ (Ecosystem) เป็ นระบบท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงความสมั พนั ธอ์ ยา่ งใกลช้ ิด ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม ความสมั พนั ธต์ ่างจะเป็ นไปอยา่ งมีระบบ จึงเรียกวา่ ระบบนิเวศ โครงสรา้ งของระบบนิเวศ แบ่งออกเป็ น 2 ประเภท คือ 1. โครงสรา้ งทางชีวภาพ โครงสรา้ งทางชวี ภาพ (Biological Structure) ประกอบดว้ ยสิ่งมีชวี ติ ท่ีมี บทบาทหนา้ ท่ีตา่ ง กนั ในระบบนิเวศ ไดแ้ ก่

ผผู้ ลิต (Producer) ไดแ้ ก่ ส่ิงมีชีวติ ที่สรา้ งอาหารได้ ผบู้ ริโภค (Consumer) ไดแ้ ก่ ส่ิงมีชวี ิตชนิดต่าง ซ่ึง ผยู้ อ่ ยสลาย (Decomposer) หมายถึง สิ่งมชี ีวิตที่ เอง ปล่อยออกซิเจนใหก้ บั ส่ิงมชี ีวติ ชนิดอน่ื ที่อาศยั อยู่ เป็ นกลุ่มส่ิงมีชวี ิตประเภทที่สรา้ งอาหารเองไมไ่ ดต้ อ้ ง สรา้ งอาหารเองไม่ไดแ้ ต่จะไดอ้ าหารจากการยอ่ ยสลาย ร่วมกนั ผผู้ ลิตท่ีพบเสมอในบริเวณสระน้า ไดแ้ ก่ อาศยั การกินพืชและสตั วอ์ น่ื เช่น ไรน้า หนอนจกั ร ซากพืชซากสตั ว์ เช่น เห็ด รา และจุลินทรียต์ า่ ง ตน้ หญา้ สาหร่ายห่างกระรอก สาหร่ายพงุ ชะโด บวั หนอนแดง ตวั ออ่ นของแมลงชนิดต่าง กุง้ หอย ปู ปลา จอก ผกั ตบชวา แหน รวมท้งั ผผู้ ลิตขนาดเล็ก ที่ลอยไป เป็ นตน้ ตามผิวน้าที่เรียกวา่ แพลงกต์ อนพชื ซึ่งมีบทบาทสาคญั ท่ีทาหนา้ ท่ีเป็ นผผู้ ลิตอาหารชน้ั ตน้ ในระบบนิเวศ

๒. โครงสรา้ งทางกายภาพ โครงสรา้ งทางกายภาพ (Physiological Structure) ประกอบดว้ ยส่ิงไม่มีชีวิตแต่มีบทบาท ตอ่ การดารงชวี ิตของสิ่งมีชีวิต ไดแ้ ก่ อนินทรียสาร (Inorganic Substance) ไดแ้ ก่ คารบ์ อนไดออกไซด์ ไนโตรเจน น้า ไฮโดรเจน ฟอสฟอรสั ซลั เฟอร์ โซเดียม โพแทสเซียม แคลเซียม แมกนีเซียม ฯลฯ อินทรียสาร (Organic Substance) ไดแ้ ก่ โปรตีน คารโ์ บไฮเดรต ไขมนั ฯลฯ ซึ่งพืชและ สิ่งมีชวี ติ ขนาดเล็กท้งั หลาย ทาการสงั เคราะหข์ ้ นึ มาจากสารอนินทรีย์ สภาพแวดลอ้ มทางกายภาพ (Physical Environment) ไดแ้ ก่ แสง อุณหภูมิความช้ ืน น้าฝน

04 ประเภทของระบบนิเวศ Ecosystem type.

ประเภทของระบบนิเวศ ระบบนิเวศ แบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ 1. ระบบนิเวศบนบก (Terrestrial Ecosystems) เป็ นระบบนิเวศท่ีปรากฏอยบู่ นพ้ นื ดินซึ่งแตกต่างกนั ไปโดยใชล้ กั ษณะเดน่ ของพืช เป็ นหลกั แบ่ง ซ่ึงข้ นึ กบั ปัจจยั สาคญั 2 ประการ คือ อุณหภูมิและปริมาณน้าฝน ทาใหพ้ ืชพรรณ ต่าง แตกตา่ งกนั ระบบนิเวศบนบกน้ันพอแบ่งออกได้ ดงั น้ ี

1.1 ระบบนิเวศป่ าไม้ (Forest Ecosystem) เป็ นระบบนิเวศที่พ้ ืนท่ีส่วนใหญ่ปกคลุมไปดว้ ยป่ าไม้ สามารถแบง่ ยอ่ ยออกไปได้ ดงั น้ ี 1) ระบบนิเวศป่ าไมเ้ ขตรอ้ น ไดแ้ ก่ ระบบนิเวศป่ าเบญจพรรณ ป่ าเต็งรงั ป่ าดิบช้ ืน ป่ าดิบแลง้ ป่ าดิบเขา เป็ นตน้ 2) ระบบนิเวศป่ าไมเ้ ขตอบอุน่ ไดแ้ ก่ ระบบนิเวศป่ าผลดั ใบเขตอบอุ่น ป่ าเมดิเตอรเ์ รเนียน 3) ระบบนิเวศป่ าไมเ้ ขตหนาว ไดแ้ ก่ ระบบนิเวศป่ าสน 4) ระบบนิเวศป่ าชายฝัง่ (ป่ าชายเลน ป่ าชายหาด ป่ าโขดหิน) ภาพประกอบ ป่ าเต็งรงั ภาพประกอบ ป่ าสน

1.2 ระบบนิเวศน์ทุ่งหญา้ (Grassland Ecosystem) เป็ นระบบนิเวศที่มีพืชตระกูลหญา้ เป็ นพืชเด่น แบ่งไดด้ งั น้ ี 1) ระบบนิเวศน์ทุ่งหญา้ เขตรอ้ น ไดแ้ ก่ ระบบนิเวศทุ่งหญา้ สะวนั นา โดยมีทุ่งหญา้ ท่ีกวา้ งใหญ่ที่สุดใน โลกที่รจู กั กนั ในนามทุ่งหญา้ ซาฟารี 2) ระบบนิเวศน์ทุ่งหญา้ เขตอบอุ่น ไดแ้ ก่ ระบบนิเวศทุ่งหญา้ แพรรี่, ทุ่งหญา้ สเตปป์ 3) ระบบนิเวศน์ทุ่งหญา้ เขตหนาว ทุ่งหญา้ ทุนดรา ภาพประกอบ ทุ่งหญา้ ทุนดรา ภาพประกอบ ทุ่งหญา้ สะวนั นา

1.3 ระบบนิเวศทะเลทราย (Desert Ecosystem) ภาพประกอบ ทะเลทรายซาฮารา เป็ นพ้ นื ท่ีที่มีปริมาณฝนตกน้อยกวา่ ปริมาณการ ระเหยน้า แตบ่ างพ้ นื ที่อาจมีฝนตกบา้ งเล็กนอ้ ยก็จะมี หญา้ เขตแหง้ แลง้ งอกงามได้ ไดแ้ ก่ 1) ระบบนิเวศน์ทะเลทรายเขตรอ้ น ทะเลทรายเขตอบอุน่ 2) ระบบนิเวศน์ทุ่งหญา้ ก่ึงทะเลทราย เขตรอ้ น ทุ่งหญา้ ก่ึงทะเลทรายเขตรอ้ น

ภาพประกอบ แมน่ ้าโขง 2. ระบบนิเวศทางน้า (Aquatic Ecosystems) เป็ นระบบนิเวศในแหลง่ น้าตา่ ง ของ โลก ซ่ึงโครงสรา้ งหลกั คือ น้านัน่ เอง แบ่งออกได้ ดงั น้ ี 2.1 ระบบนิเวศน้าจดื (Fresh water Ecosystem) เป็ นระบบท่ีน้าเป็ นน้าจดื อาจ แบ่งยอ่ ยเป็ น 2.1.1 ระบบนิเวศน้าน่ิง เชน่ หนอง บึง ทะเลสาบ เป็ นตน้ 2.1.2 ระบบนิเวศน้าไหล เชน่ ลาธาร หว้ ย แมน่ ้า เป็ นตน้

2.2 ระบบนิเวศน้ากรอ่ ย (Estuarine Ecosystem) เป็ นระบบนิเวศท่ีเกิดข้ นึ ตรงรอยต่อระหวา่ งน้าจืดกบั น้าเค็ม มกั เป็ นบริเวณที่เป็ นปากแม่น้าต่าง จะมีตะกอนมากจงึ มี ป่ าไมก้ ลุ่มป่ าชายเลนข้ นึ จึงเรียกว่า ระบบนิเวศป่ าชายเลน แตบ่ างพ้ นื ท่ีอาจเป็ นแอง่ น้าขนาดใหญ่ เชน่ ทะเลสงขลา ตอนกลางก็จะมีลกั ษณะเป็ นทะเลสาบน้ากร่อยมีพชื น้าสลบั กบั ป่ าโกงกาง ภาพประกอบ ทะเลสาบสงขลา

2.3 ระบบนิเวศน้าเค็ม (Marine Ecosystem) เป็ นระบบนิเวศที่มีน้าเป็ น น้าเค็ม โดยปกติจะมีความเค็มประมาณพนั ละ 35 มีท้งั ที่เป็ นทะเลปิ ดและทะเลเปิ ด เนื่องจาก เป็ นหว้ งน้าขนาดใหญ่ ภาพประกอบ ทะเล

THANKS จดั ทาโดย นางสาว อาซียะห์ ทองดว้ ง รหสั นักศึกษา 6211504706 คณะวทิ ยาศาสตร์ สาขา วิทยาศาสตรท์ วั่ ไป