technic_teach

เทคนคิ การสอน รศ.สพุ นิ บุญชูวงศ คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลัยราชภฎั สวนดุสติ เทคนคิ การสอนแนวใหม คณุ ภาพของผูเรียนนั้นนอกจากจะเกีย่ วขอ งกบั องคประกอบในตวั ผูเรยี นเอง เชน ความพรอม สติปญ ญา เจตคติ และสภาพแวดลอ มอืน่ ๆ แลว กระบวนการเรียนการสอนทีค่ รู จัดใหก็นับวา เปน ส่งิ สําคัญยิง่ ตอผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรยี นของผเู รียนเชน กนั โดยเฉพาะอยางยิง่ การ นาํ นวัตกรรมตาง ๆ มาใชใ นการจดั การเรยี นการสอนเพือ่ ใหผูเรียนสามารถเรียนรู เขาใจในสิง่ ท่ี ตอ งการใหผูรนู ้นั นบั วาเปนอกี กาวหนงึ่ ของการพัฒนาคุณภาพของผูเรยี น ดงั น้ันเพอ่ื ใหเ กิด ประโยชนโ ดยตรงตอการสงเสริมใหผ สู อนไดเ หน็ แนวทางในการสอนใหมีประสิทธภิ าพดยี ่งิ ขน้ึ ความรเู รอ่ื ง เทคนคิ การสอนแนวใหมจงึ มีความจําเปน ที่ผูสอนควรจะศกึ ษาเพอื่ จะเปน “ ผสู อนใน ยคุ โลกาภวิ ตั น ” เทคนิคการสอนแนวใหมที่นยิ มใชในปจจบุ นั และใชไดผ ล ประกอบดว ยเทคนคิ การสอนดงั ตอ ไปนี้ 1. เทคนคิ การสอนแบบทาํ งานรับผดิ ชอบรว มกัน ( Co – operative Leanning ) ความหมาย เปนการจดั ประสบการณเ รยี นรูท ี่ผเู รียนทาํ งานรวมกนั และชวยเหลือ กนั ในชน้ั เรียน ซึง่ จะสรางบรรยากาศทีด่ ใี นชน้ั เรียน และยงั เพมิ่ ปฏิสมั พันธท ยี่ อมรบั ซง่ึ กันและกนั สรางความภาคภูมใิ จใหผ ูเรยี นทกุ คน นอกจากนยี้ งั เพมิ่ ผลสมั ฤทธิท์ างการเรียนอกี ดว ย เพราะใน ชนั้ เรียนมีความรว มมือ ผูเรยี นจะไดฟ ง เขยี น อาน ทวนความ อธบิ าย และปฏสิ มั พนั ธ ผูเ รียน จะเรียนดว ยการลงมือกระทาํ ผูเรียนทีม่ จี ดุ บกพรอ งจะไดร ับการชว ยเหลอื จากเพอื่ นในกลุม ความมงุ หมายของการสอน ความมงุ หมายของการเรยี นแบบทํางาน รบั ผดิ ชอบ รว มกนั คือ การใหส มาชกิ ทุกคนใชความสามารถอยา งเตม็ ท่ใี นการทาํ งานกลุม โดยยังคงรกั ษา สัมพนั ธภาพทด่ี ตี อ สมาชิกกลมุ ในการเรยี นเปนกลุม แบบเดิมนัน้ จดุ มุงหมายอยทู ่ีการทํางานให สาํ เรจ็ เทานน้ั

ขนั้ ตอนการสอนมี 5 ช้ัน ดังน้ี 1. แนะนาํ ดว ยการบอกวาชนั้ เรยี นแบง เปน กกี่ ลุม กลมุ ละกค่ี น สมาชกิ แตละคน ตองรบั ผดิ ชอบที่จะเรียนเกยี่ วกับหวั ขอ ที่กลมุ ไดรบั ใหไดมากท่ีสดุ แตละกลมุ เปน ผูเชี่ยวชาญใน หวั ขอ นน้ั มหี นาทจี่ ะสอนกลมุ อ่ืน ๆ ดวั ย ทุกคนจะไดร บั เกรดรายบุคคล และเปน กลมุ 2. แบง กลมุ ใหคละกัน แลว ใหก ลมุ ตงั้ ชอ่ื กลุม เขยี นชอ่ื กลมุ และสมาชกิ บนปา ย นเิ ทศ ผูส อนแจง กฎเกณฑท ี่ตองปฏิบัตริ ะหวา งการประชมุ กลุม ก. หามคนใดออกจากกลุมกอ นทจ่ี ะเสร็จงานกลมุ ข. แตล ะคนในกลมุ ตอ งรบั ผิดชอบทีจ่ ะใหส มาชกิ ทุกคนเขา ใจและทํางานให เสรจ็ สมบูรณ ค. ถาผูเ รยี นคนใดไมเ ขาใจเร่ืองใด ตองขอความชวยเหลือจากเพอื่ นในกลมุ กอนทีจ่ ะถามผูส อน 3. สรางกลมุ ผเู ชี่ยวชาญ โดยผูส อนแจกเอกสารหัวขอตาง ๆ ซง่ึ ภายในบรรจุดว ย เนอ้ื หา ถามีกลมุ 6 กลมุ ผสู อนตองเตรียมเอกสาร 6 ชดุ ผเู รียนทไี่ ดร บั หวั ขอเดยี วกันจะศกึ ษา เร่ืองนั้นดว ยกนั เม่ือทกุ คนเขาใจดแี ลว กเ็ ตรยี มตวั วางแผนกการสอนเพอ่ื กลบั ไปสอนสมาชิกใน กลมุ เดมิ ของตน 4. ผเู ช่ยี วชาญสอนเพ่ือนในกลมุ ทกุ คนจะผลัดกนั สอนเรอ่ื งที่ไปศึกษามา ตรวจสอบความเขา ใจ และชว ยเพือ่ นสมาชกิ ในการเรียน 5. ประเมินผลและใหค ะแนนแตละคน ผูสอนทาํ การทดสอบเพ่ือดวู า ตองสอน เพ่ิมเติมหรอื ไมใ หเ กรด และคิดคะแนนกลมุ 2. เทคนคิ การสอนแบบอุปนยั ( Inductive Method ) ความหมาย วธิ ีสอนแบบอปุ นัย เปน การสอนจากรายละเอยี ดปลีกยอ ยไปหา กฎเกณฑ กลา วคอื เปนการสอนแบบยอ ยไปหาสว นรวมหรอื สอนจากตวั อยา งไปหากฎเกณฑ หลักการ ขอเท็จจริง หรอื ขอสรปุ โดยการใหน กั เรียนทาํ การศกึ ษา สงั เกต ทดลอง เปรยี บเทยี บ แลว พิจารณาคน หาองคประกอบท่ีเหมือนกันหรือคลายคลึงกันจากตวั อยา งตา ง ๆ เพ่ือนํามาเปน ขอ สรุป ความมุงหมายและวิธีสอนแบบอุปนัย เพ่อื ชว ยใหน กั เรยี นไดคนพบกฎเกณฑ หรอื ความจริงทีส่ าํ คญั ๆ ดว ยตนเองกับใหเ ขาใจความหมายและความสัมพันธข องความคดิ ตา ง ๆ อยางแจม แจง ตลอดจนกระตนุ ใหน กั เรยี นรูจกั การทาํ การสอบสวนคนควาหาความรดู ว ยตนเอง

ขนั้ ตอนในการสอนแบบอปุ นัย 1. ขัน้ เตรียม คือ การเตรียมตวั นกั เรยี น เปน การทบทวนความรเู ดิม กาํ หนด จดุ มงุ หมาย และอธบิ ายความมุงหมายใหน กั เรียนไดเขาใจอยา งแจม แจง 2. ข้ันสอนหรือข้ันแสดง คอื การเสนอตัวอยางหรอื กรณตี าง ๆ ใหน กั เรยี นได พิจารณา เพอ่ื ใหน กั เรียนสามารถเปรียบเทยี บ สรปุ กฎเกณฑได การเสนอตวั อยา ง ควรเสนอ หลายๆ ตัวอยา งใหมากพอทจี่ ะสรปุ กฎเกณฑได ไมควรเสนอเพยี งตวั อยา งเดียว 3. ขัน้ เปรียบเทียบและรวบรวม เปน ขั้นหาองคประกอบรวม คือ การที่นกั เรยี น ไดม ีโอกาสพจิ ารณาความคลา ยคลึงกันขององคประกอบในตัวอยางเพอ่ื เตรียมสรปุ กฎเกณฑไ มค วร รบี รอนหรือเรงเราเดก็ เกนิ ไป 4. ขั้นสรปุ คอื การนาํ ขอ สงั เกตตาง ๆ จากตัวอยางมาสรุปเปน กฎเกณฑ นินาม หลกั การ หรือสูตร ดว ยตวั นกั เรียนเอง 5. ขน้ั นําไปใช คอื ขน้ั ทดลองความเขาใจของนกั เรยี นเกย่ี วกับกฎเกณฑห รอื ขอสรุปท่ไี ดมาแลววา สามารถทีจ่ ะนาํ ไปใชใ นปญหาหรือแบบฝก หดั อนื่ ๆ ไดห รือไม ขอ ดแี ละขอ จํากัด ขอ ดี 1. จะทาํ ใหนกั เรียนเขา ใจไดอ ยา งแจม แจง และจําไดน าน 2. ฝกใหนกั เรยี นรูจกั คดิ ตามหลักตรรกศาสตร และหลักวทิ ยาศาสตร 3. ใหน ักเรยี นเขาใจวิธีการในการแกป ญหา และรจู ักวธิ ีทาํ งานท่ถี ูกตองตามหลัก จติ วทิ ยา ขอจํากัด 1. ไมเ หมาะสมที่จะใชส อนวชิ าท่มี คี ณุ คา ทางสนุ ทรียะ 2. ใชเ วลามาก อาจทําใหเ ดก็ เกิดความเบ่อื หนาย 3. ทําใหบรรยากาศการเรยี นเปนทางการเกนิ ไป 4. ครตู องเขาใจในเทคนคิ วิธสี อนแบบนอี้ ยา งดี จึงจะไดผ ลสัมฤทธใ์ิ นการสอน 3. เทคนิคการสอนแบบนริ นยั ( Deductive Method ) ความหมาย วิธีสอนแบบนี้ เปน การสอนที่เริ่มจากฎ หรอื หลักการตาง ๆ แลว ใหน กั เรียนหาหลักฐานเหตุผลมาพิสูจนย ืนยนั วธิ กี ารสอนแบบนฝ้ี กหัดใหน กั เรียนเปน คนมี เหตมุ ผี ล ไมเชือ่ อะไรงาย ๆ จนกวา จะพิสจู นใหเหน็ จรงิ เสียกอน ความมุง หมายของวิธีการสอนแบบนิรนยั ใหน กั เรยี นรจู กั ใชก ฎ สตู ร และ หลกั เกณฑต าง ๆ มาชว ยในการแกป ญ หา ไมต ัดสินใจในการทํางานอยา งงา ย ๆ จนกวา จะพสิ จู น ใหท ราบขอเทจ็ จรงิ เสียกอน

ข้นั ตอนในการสอนแบบนริ นัย 1. ขน้ั อธิบายปญหา ระบสุ ิง่ ทีจ่ ะสอนในแงข องปญหา เพื่อยวั่ ยใุ หน กั เรยี นเกดิ ความสนใจทจ่ี ะหาคาํ ตอบ ( เชน เราจะหาพื้นที่ของวงกลมอยางไร ) ปญ หาจะตอ งเกยี่ วขอกบั สถานการณจรงิ ของชวี ติ และเหมาะสมกบั วุฒภิ าวะของเดก็ 2. ขัน้ อธบิ ายขอ สรปุ ไดแก การนาํ เอาขอ สรปุ กฎหรือนิยามมากกวา 1 อยา งมา อธบิ าย เพ่อื ใหนักเรยี นไดเ ลือกใชใ นการแกป ญหา 3. ข้ันตกลงใจ เปน ขั้นท่ีนกั เรยี นจะเลือกขอ สรุป กฎหรือนยิ าม ทจี่ ะนํามาใชใน การแกปญหา 4. ขัน้ พิสจู น หรอื อาจเรยี กวา ขนั้ ตรวจสอบ เปน ขัน้ ที่สรปุ กฎ หรอื นิยามวาเปน ความจรงิ หรือไม โดยการปรกึ ษาครู คนควา จากตําราตา ง ๆ และจากการทดลองขอสรปุ ทไ่ี ด พิสูจนว าเปน ความจริงจงึ จะเปนความรูท ่ีถูกตอง ขอ ดแี ละขอจํากดั ขอ ดี 1. วธิ ีสอนแบบน้เี หมาะสมท่ีจะใชสอนเนือ้ หาวชิ างาย ๆ หรอื หลกั เกณฑตาง ๆ จะสามารถอธิบายใหน กั เรยี นเขาใจความหมายไดดี และเปน วิธสี อนทงี่ า ยกวา สอนแบบอปุ นัย 2. ฝก ใหเ ปน คนมีเหตุผล ไมเ ชื่ออะไรงา ย ๆ โดยไมมกี ารพิสจู นใ หเ หน็ จริง ขอจํากัด 1. วิธีสอนแบบนริ นยั ทีจ่ ะใชสอนไดเฉพาะบางเนอ้ื หา ไมส ง เสรมิ คุณคา ในการ แสวงหาความรูและคุณคาทางอารมณ 2. เปน การสอนทนี่ กั เรยี นไมไ ดเกิดความคิดรวบยอดดว ยตนเอง เพราะครู กําหนดความคิดรวบยอดให 4. เทคนคิ การสอนแบบระดมพลังสมอง ( Brainstorming ) การระดมสมอง ความหมาย หมายถงึ วธิ ีสอนท่ใี ชใ นการอภปิ รายโดยทันที ไมม ใี ครกระตุน กลุม ผเู รยี นเพอ่ื หาคาํ ตอบหรอื ทางเลอื กสําหรบั ปญหาทก่ี ําหนดอยา งรวดเรว็ ในระยะเวลาสน้ั โดย ในขณะนน้ั จะไมมกี ารตัดสนิ วา คาํ ตอบหรือทางเลือกใดดีหรือไมอ ยา งไร ลักษณะสําคัญ ผเู รียนแบงเปนกลมุ เลก็ ๆ ชวยกนั คดิ หาคาํ ตอบหรือทางเลอื ก สาํ หรบั ปญหาทก่ี ําหนดใหม ากท่ีสุดและเรว็ ทีส่ ุดเทา ท่จี ะทําได แลว ชว ยกนั พจิ ารณาเลือกทางเลือก ทด่ี ที ่ีสุด ซงึ่ อาจมีมากกวา หน่ึงทาง

ข้ันตอนในการระดมสมอง 1. กําหนดปญหา 2. แบงกลมุ ผูเ รยี น และอาจเลือกประธานหรือเลขา เพอื่ ชวยในการอภิปรายและ บันทกึ ผล 3. สมาชิกทุกคนในกลมุ ชว ยกนั คดิ หาคาํ ตอบหรือทางเลอื กสําหรับปญหาที่กําหนด ใหมากท่สี ดุ ภายในเวลาท่ีกําหนด โดยปญหาของแตละกลุมอาจเปนปญ หาเดียวกนั หรอื ตา งกนั กไ็ ด 4. คัดเลอื กเฉพาะทางเลอื กทน่ี า จะเปน ไปได หรอื เหมาะสมทีส่ ดุ 5. แตละกลุม นําเสนอผลงานของตน ( ขอ 4 และ 5 อาจสลับกันได ) 6. อภิปรายและสรปุ ผล ขอ ดีและขอ จํากัด ขอดี 1. ฝกกระบวนการแกปญ หาและมคี ณุ คามากทจี่ ะใชเพอื่ แกป ญหาหนงึ่ 2. กอ ใหเ กดิ แรงจงู ใจในตวั ผูเรยี นสูง และฝก การยอมรบั ความเหน็ ที่แตกตา งกนั 3. ไดค าํ ตอบหรือทางเลอื กไดม าก ภายในเวลาอนั สั้น 4. สงเสริมการรวมมอื กัน 5. ประหยดั คา ใชจายและการจัดหาสือ่ เพ่มิ เติมอ่ืน ๆ ขอ จํากดั 1. ประเมนิ ผลผเู รยี นแตล ะคนไดย าก 2. อาจมนี ักเรยี นสวนนอยเพยี งไมกค่ี นครอบครองการอภิปรายสวนใหญ 3. เสยี งมกั จะดังรบกวนหองเรียนขา งเคียง 4. ถาผูจดบนั ทกึ ทํางานไดช า การคิดอยางอิสระก็จะชาและจาํ กดั ตามไปดวย 5. หัวเรื่องตองชัดเจน รดั กุม และมปี ระธานที่มคี วามสามารถในการดาํ เนินการ และสรุปการอภปิ ราย ทัง้ ในกลมุ ยอ ย และรวมทั้งชนั้ 5. วธิ กี ารสอนโดยการลงมอื ปฏิบตั ิ ( Practice ) วธิ ีการสอนโดยการลงมอื ปฏบิ ัติ หมายถงึ วิธสี อนท่ีใหป ระสบการณต รงกับ ผูเรยี น โดยการใหล งมือปฏิบัติจริง เปนการสอนท่มี งุ ใหเ กดิ การผสมผสานระหวา งทฤษฎแี ละ ภาคปฏิบตั ิ วิธปี ฏิบัติ ใหผ เู รยี นไดลงมือฝกฝนหรือปฏบิ ตั ิจริง ลกั ษณะสําคัญ การลงมือปฏิบตั มิ ักดาํ เนนิ การภายหลงั การสาธติ การทดลองหรือ การบรรยาย เปน การฝกฝนความรคู วามเขา ใจจากทฤษฎที ่เี รยี นมาโดยเนน การฝกทกั ษะ

ข้ันตอนการสอน 1. ขั้นเตรียม ผูสอนกําหนดจุดมงุ หมายของการฝก ปฏบิ ตั ิ รายละเอยี ดของข้ันตอน การทํางาน เตรียมส่ือตาง ๆ เชน วสั ดอุ ปุ กรณ เครอ่ื งมอื ใบงานหรือคมู อื การปฏิบตั ิงาน 2. ขน้ั ดาํ เนนิ การ ผสู อนใหความรูแ ละทกั ษะทเ่ี ปนพน้ื ฐานในการปฏิบัติ มอบหมาย งานท่ีปฏบิ ตั เิ ปน กลุม หรือรายบคุ คล กาํ หนดหัวขอ การรายงาน หรอื การบนั ทึกผลการปฏบิ ตั ิงานของ ผเู รียน 3. ขั้นสรุป ผูสอนและผูเ รียน ชว ยกนั สรปุ กจิ กรรมการปฏบิ ัตงิ าน 4. ขั้นประเมนิ ผล สงั เกตพฤตกิ รรมของผูเรยี น เชน ความสนใจ ความรว มมอื ความเปน ระเบียบ การประหยดั การใชแ ละการเกบ็ รกั ษาเคร่อื งมอื และการตรวจผลงาน เชน คุณภาพของงาน ความรเิ ร่ิม ความประณตี สวยงาม ขอ ควรคํานงึ ตองใชว สั ดอุ ปุ กรณ และเคร่อื งมือจํานวนมาก และมีคณุ ภาพ 6. วธิ ีสอนโดยใชสถานการณจาํ ลอง ( Simulation ) วธิ ีสอนโดยใชส ถานการณจําลอง หมายถงึ วธิ สี อนทจี่ าํ ลองสถานการณจริงมาไวใน ช้นั เรยี น โดยพยายามทาํ ใหเ หมือจริงที่สุด มกี ารกําหนดกตกิ าหรือเง่ือนไข แลว แบงผเู รียนเปน กลุมให เขา ไปเลน ในสถานการณจําลองนั้น ๆ ดวยกจิ กรรมนผ้ี เู รยี นจะเกิดการเรยี นรจู ากการเผชิญกับปญ หา จะตอ งมีการตดั สนิ ใจและใชไ หวพรบิ วัตถุประสงค ใหผูเรียนไดเขา ไปมีปฏสิ มั พันธกบั สถานการณจนเกิดความเขาใจ ลักษณะสําคัญ สถานการณท จ่ี าํ ลองขึน้ ตองใกลเ คยี งกบั ความเปน จรงิ ผเู รียนไดเขา ไปมีปฏิสมั พันธก ับสถานการณ ทําการตัดสินใจแกปญหาตา ง ๆ ซง่ึ การตดั สินใจจะสงผลถงึ ผูเรียนใน ลกั ษณะเดยี วกบั ทเี่ กดิ ขึน้ ในสถานการณจ รงิ ขั้นตอนการสอน 1. ขนั้ เตรยี ม ผสู อนจัดเตรยี มสถานการณโดยกาํ หนดจุดมงุ หมายของการสอนแลว เลอื กรูปแบบและขัน้ ตอนทเ่ี หมาะสม เขยี นเนอื้ หารายละเอยี ดและอปุ กรณท ่ีตองใช 2. ขัน้ ดําเนนิ การ ผสู อนอธิบายบทบาทหรอื กติกา วธิ กี ารเลน วธิ ีการใหค ะแนนและ ทําการแบง กลมุ ผเู รียน ผเู รียนปฏบิ ตั ิกจิ กรรมทีก่ าํ หนด โดยมผี ูส อนใหค าํ แนะนาํ และดแู ลการเลน ผูสอนทาํ การสังเกต จดบันทึก และใหคะแนนผเู รียนเปน รายบคุ คล 3. ขน้ั สรุป ผูสอนจะชวยสรปุ ดวยการวเิ คราะหก ระบวนการ เปรยี บเทยี บบทเรยี นจา กดสถานการณจําลองกบั โลกแหง ความเปนจริง หรอื เชือ่ มโยงกิจกรรมทปี่ ฏิบัตไิ ปแลวกบั เนือ้ หาวิชาที่ เรยี น

ขอ ควรคาํ นงึ 1. ถา ผูสอนขาดความรูในการสรา งสถานการณจาํ ลอง อาจสรางผิดไปจากจุดมงุ หมายได 2. สถานการณจ ําลองทย่ี ากเกนิ ไปจะทาํ ใหผ ูเ รียนไมเ ขา ใจ 3. เปนการยากท่จี ะประเมินผเู รียนแตละคน 7. วธิ สี อนแบบสาธิต ( Demonstration Method ) ความหมาย หมายถึงวธิ สี อนทคี่ รมู หี นาทใี่ นการวางแผนการเรยี นการสอนเปน สว นใหญ โดย มกี ารแสดงหรอื การกระทาํ ใหด เู ปน ตวั อยา ง นักเรยี นจะเกิดการเรยี นรูจากการสังเกต การฟง การ กระทํา หรอื การแสดง และอาจเปด โอกาสใหน กั เรยี นเขา มามีสว นรวมบาง ความมงุ หมาย 1. เพอื่ กระตนุ ความสนใจใหน กั เรียนมีความสนใจในบทเรียนยง่ิ ข้ึน 2. เพ่อื ชวยในการอธิบายเนอ้ื หาทย่ี าก ซ่ึงตองใชเวลามาก ใหเ ขาใจงา ยขนึ้ และ ประหยดั เวลา บางเนื้อหาอาจจะอธิบายใหน ักเรียนเขาใจไดย าก การสาธติ จะทําใหนกั เรยี นไดเห็น ขัน้ ตอนและเกดิ ความเขา ใจงา ย 3. เพ่อื พฒั นาการฟง การสงั เกตและการสรปุ ทาํ ความเขา ใจในการสอน โดยใชวธิ ี สาธติ นกั เรียนจะฟง คําอธบิ ายควบคไู ปดว ย และตองสังเกตข้นั ตอนตา ง ๆ ตลอดจนผลท่ีไดจาก การสาธิตแลว จึงสรปุ ผลของการสาธิต 4. เพ่อื แสดงวธิ กี ารหรือกลวิธีในการปฏบิ ตั งิ าน ซ่งึ ไมส ามารถอธิบายไดด ว ย คาํ พดู เชน การทํากจิ กรรมในวิชาคหกรรม ศิลป ฯลฯ 5. เพ่อื สรุปประเมินผลความเขา ใจในบทเรียน 6. เพ่อื ใชท บทวนผลความเขา ใจในบทเรียน ขั้นตอนในการสอน 1. กําหนดจดุ มงุ หมายของการสาธติ ใหชดั เจน และตองสาธติ ใหเหมาะสมกบั เน้อื เร่ือง 2. เตรียมอุปกรณใ นการสาธิตใหพ รอ ม และตรวจสอบความสมบูรณข องอุปกรณ 3. เตรียมกระบวนการสาธิต เชน กําหนดเวลาและขน้ั ตอน จะเรมิ่ ตน ดําเนินการ และจบลงอยางไร ผสู าธติ ตองเขา ใจในขน้ั ตอนตาง ๆ เหลาน้อี ยา งละเอยี ดแจม แจง 4. ทดลองสาธิตกอนสอน ควรทดลองสาธติ เพ่อื ตรวจสอบความพรอ มตลอดจน ผลทจ่ี ะเกิดขน้ึ เพ่ือปอ งกนั ขอ ผดิ พลาดในเวลาสอน 5. ตองจดั ทาํ คมู ือคําแนะนําหรอื ขอสังเกตในการสาธติ เพื่อท่ีนกั เรยี นจะใช ประกอบในขณะที่มกี ารสาธิต

6. เมอื่ สาธติ เสรจ็ สิน้ แลว นกั เรยี นควรไดท ําการสาธิตซํา้ อีก เพอื่ เนนใหเกดิ ความเขา ใจดขี นึ้ 7. จดั เตรียมกจิ กรรมหลังจากการสาธติ เพ่อื ใหน กั เรียนเหน็ คณุ คา หรอื ประโยชน ของการสาธิตนน้ั ๆ 8. ประเมนิ ผลการสาธติ โดยพจิ ารณาจากพฤติกรรมของนักเรียนและผลของการ เรยี นรู การประเมนิ ผลควรมกี จิ กรรมหรอื เครอ่ื งมอื เชน การทดสอบ การใหแ สดงความคิดเหน็ หรอื การอภิปรายประกอบ 8. วธิ สี อนแบบโครงการ ( Project Method ) ความหมาย วิธีสอนแบบโครงการ เปนการสอนท่ีใหน ักเรียนเปนหมหู รือรายบคุ คลได วางโครงการและดําเนนิ งานใหส าํ เรจ็ ตามโครงการนั้น นับวา เปน การสอนทส่ี อดคลอ งกบั สภาพ ชวี ิตจรงิ เดก็ จะทาํ งานนด้ี วยการต้งั ปญหา ดาํ เนินการแกป ญ หาดวยการลงมอื ทําจริง เชน โครงการ รักษาความสะอาดของหองเรียน ความมงุ หมาย 1. เพอ่ื ใหน กั เรยี นไดฝ กทจี่ ะรบั ผิดชอบในการทํางานตา ง ๆ 2. เพอื่ ใหน ักเรยี นฝกแกปญหาดวยการใชค วามคดิ 3. เพอ่ื ฝกดาํ เนินงานตามความมงุ หมายทตี่ ง้ั ไว ขั้นตอนในการสอน 1. ขน้ั กาํ หนดความมงุ หมาย เปน ขั้นกําหนดความหมายและลกั ษณะโครงการ โดยตัวนักเรยี น ครูจะเปนผชู แี้ นะใหน กั เรยี นต้งั ความมงุ หมายของการเรียนวา เราจะเรยี นเพือ่ อะไร 2. ขั้นวางแผนหรอื วางโครงการ เปน ขน้ั ที่มคี ณุ คาตอ นกั เรยี นเปนอยางมาก คอื นกั เรยี นจะชวยกนั วางแผนวา ทําอยางไรจงึ จะบรรลุถึงจุดมงุ หมาย จะใชว ธิ กี ารใดในการทาํ กิจกรรม แลว จึงทํากิจกรรมท่เี หมาะสม 3. ขนั้ ดาํ เนนิ การ เปน ขนั้ ลงมือกระทํากจิ กรรมหรอื ลงมือแกปญ หา นกั เรยี นเริ่ม งานตามแผนโดยทํากจิ กรรมตามท่ีตกลงใจแลว ครคู อยสงเสรมิ ใหน กั เรียนไดกระทาํ ตามความมงุ หมายที่กําหนดไว ใหน กั เรยี นคดิ และตัดสินใจดวยตนเองใหม ากทส่ี ุดและควรช้ีแนะใหน ักเรยี น รจู กั วดั ผลการทาํ งานเปน ระยะ ๆ เพอื่ การทาํ กจิ กรรมจะไดล ุลว งไปดว ยดี 4. ข้ันประเมนิ ผล หรอื อาจเรียกวา ขัน้ สอบสวนพิจารณานกั เรยี น ทําการ ประเมินผลวา กจิ กรรม หรอื โครงการท่ีทําน้นั บรรลุตามความมุง หมายท่ีตง้ั ไว หรอื ไมมี ขอ บกพรองอยางไรและควรแกไขใหด ขี น้ึ อยางไร

ขอดีและขอจํากัด และใหร จู กั ขอ ดี 1. นักเรียนมีความสนใจเพราะไดล งมอื ปฏบิ ัตจิ รงิ ๆ 2. สง เสริมความคิดสรางสรรค และการทาํ งานอยา งมีแผน ประเมินผลงานของตนเอง 9. เทคนิคการอภปิ รายแบบอางปลา ความหมาย เทคนคิ การอภปิ รายแบบอา งปลา เปนการแบงกลุมผูเรียนออกเปน 2 กลุม นงั่ เปนวงกลม 2 วงซอ น กลุมวงในจะมจี าํ นวน 5 – 10 คน จะไมม ากนกั กลมุ วงนอกจะมจี ํานวน มากกวา กลุมวงใน หรือบางครง้ั อาจเทากนั หรอื นอยกวา กไ็ ด จากภาพขา งบนจะเหน็ วามีกลมุ วงในและกลมุ วงนอก กลุมใน จะน่งั เปนวงกลม คนในกลมุ ประมาณ 5 – 10 คน กลุม น้จี ะไดร ับมอบหมายงานจาก ผูส อนใหทํากจิ กรรมใดกิจกรรมหน่ึง กลมุ นอก จะน่งั ลอ มรอบกลุมวงใน ในระยะท่ไี มห างมากนัก (ดงั ภาพ) สมาชกิ กลุมนี้มหี นา ท่ี เปน ผคู อยรับฟง ขอมลู ท่กี ลมุ วงในอภปิ รายกนั หรือเปน ผูทคี่ อยสังเกตพฤตกิ รรมของกลมุ ใน เม่อื การอภปิ รายยตุ ิลง กลุมนจ้ี ะเปน ผูใหข อคดิ เห็นหรอื ขอ วเิ คราะหก ลมุ ในวา จากการสังเกตไดเ หน็ / ฟง/พบ อะไรบา ง หมายเหตุ ท้ังกลุมนอกและกลมุ ในอาจจะสลบั บทบาทกันคนละรอบก็ได เพอ่ื วา ผเู รียนจะได เรียนรเู ทา ๆ กนั

ขั้นตอนการสอน 1. ผสู อนแบงผูเรียนเปนสองกลุม ใหจ ัดทน่ี ั่งเปนวงกลม 2 วงซอนกันและ ผูสอนมอบหัวขอ เรอื่ งใหกลมุ อภปิ ราย 2. กลมุ ในจะดําเนินการประชมุ โดยจะเลือกผูนาํ กลมุ และเลขากลมุ สว นกลมุ นอกจะสังเกตการณ และเกบ็ ขอ มูลไว 3. ระหวางการอภิปรายกลมุ ผสู อนจะตอ งใหค ําแนะนําและชว ยเหลอื เมื่อกลุม ตองการ 4. เมื่อกลมุ ในไดอภปิ รายเรอื่ งทีผ่ ูสอนมอบหมายใหเ สร็จแลว ผสู อนใหตวั แทน มารายงานสรปุ ผลการอภปิ ราย 5. หลงั จากนัน้ กลมุ นอกซงึ่ สงั เกตการณอ ยจู ะรายงานผลการสงั เกตและการทํางาน ของกลมุ 6. ผสู อนถามความคิดเหน็ ของผูเรยี นทงั้ กลุมในและกลุมนอกพรอมทั้งวิเคราะห เพ่ิมเติม สรุป 10. วธิ ีสอนโดยใชก รณีตวั อยา ง ความหมาย ( ทศิ นา แขมมณี 2534 : 75 – 76 ) วธิ ีสอนโดยใชก รณีตวั อยา ง เปนวิธกี ารท่ีมุงชวยใหผเู รียนฝก ฝนการเผชิญและ แกป ญหาโดยไมตองรอใหเ กิดปญหาจริง เปนวธิ ีการทีเ่ ปด โอกาสใหผเู รยี นคดิ วเิ คราะหและเรียนรู ความคดิ ขอผูอืน่ ชวยใหผ ูเรยี นมีมุมมองทก่ี วางขนึ้ ขนั้ ตอนสาํ คัญของการสอน 1. ผสู อน / ผูเรียนนําเสนอกรณตี วั อยาง 2. ผเู รยี นศึกษากรณตี วั อยา ง 3. ผเู รียนอภิปรายประเดน็ คําถามเพ่ือหาคําตอบ 4. ผูสอนและผูเรียนอภิปรายคําตอบ 5. ผูสอนและผเู รียนอภิปรายเกยี่ วกับปญหา วธิ ีแกปญ หาของผูเรยี น และสรุปการ เรียนรทู ไ่ี ดร ับ เทคนคิ และขอเสนอแนะตา ง ๆ ในการใชวิธสี อนโดยใชก รณีตวั อยา งใหมปี ระสทิ ธภิ าพ การเตรยี มการ กอ นการสอน ผสู อนตองเตรียมกรณตี วั อยา งใหพ รอม ตอ งมสี าระซ่งึ จะชว ยทําให ผูเ รยี นเกดิ การเรียนรูและมีลกั ษณะใกลเคียงกบั ความเปน จริง กรณีทน่ี าํ มาใชสว นใหญม ักเปน เรื่องทม่ี ี สถานการณป ญ หาขัดแยง ซง่ึ จะชวยกระตนุ ความคดิ ของผูเรียน หากไมม ีสถานการณทเ่ี ปน ปญหา ขดั แยง ผูส อนอาจใชว ิธกี ารตง้ั ประเด็นคาํ ถามทท่ี าทายใหผเู รยี นคดิ กไ็ ด ผสู อนอาจนาํ เร่ืองจริงมาเขยี น

เปนกรณตี วั อยา ง หรืออาจใชเ รอื่ งจากหนงั สอื พิมพ ขา ว และเหตกุ ารณ รวมท้ังจากสอื่ ตา ง ๆ เชน ภาพยนตร โทรทศั น เปน ไดกรณที ่ีตอ งการแลว ผูสอนจะตอ งเตรยี มประเดน็ คาํ ถามสาํ หรบั การ อภปิ รายเพอื่ นาํ ไปสูการเรียนรทู ต่ี อ งการ การนาํ เสนอกรณีตวั อยาง ผสู อนอาจเปนผูน าํ เสนอกรณีตวั อยาง หรอื อาจใชเร่อื งจรงิ จากผูเ รียนเปนกรณี ตวั อยางก็ได วธิ ีการนําเสนอทําไดห ลายวธิ ี เชน การพิมพเ ปนขอ มลู มาใหผ ูเรยี นอาน การเลา กรณี ตัวอยา งใหฟง หรอื นําเสนอโดยใชส่อื เลน สไลด วดี ทิ ัศน ภาพยนตร หรืออาจใหผเู รียนแสดงเปน ละครหรอื บทบาทสมมติกไ็ ด การศกึ ษากรณีตวั อยา งและการอภปิ ราย ผสู อนควรแบงผเู รียนเปนกลมุ ยอ ยและใหเ วลาอยางเพยี งพอในการศกึ ษากรณี ตวั อยา งและคดิ หาคําตอบ แลวจงึ รว มกันอภปิ รายเปน กลุม และนาํ เสนอผลการอภปิ รายระหวางกลมุ เปน การแลกเปลย่ี นกนั ผูส อนพงึ ตระหนักวาการสอนโดยใชก รณตี วั อยาง มิไดมงุ ทีค่ าํ ตอบใด คาํ ตอบหนงึ่ ไมม ีคําตอบทีถ่ กู หรือผดิ อยางชัดเจนแนน อน แตต อ งการใหผ เู รียนเหน็ คําตอบและ เหตผุ ลที่หลากหลาย ซ่งึ จะชว ยใหผ ูเรยี นมคี วามคิดทีก่ วา งขึน้ มองปญ หาในแงม มุ ที่หลากหลายขน้ึ อนั จะชว ยใหก ารตดั สินใจมคี วามรอบคอบขน้ึ ดว ยเหตนุ ก้ี ารอภปิ รายจึงควรมงุ ความสนใจไปท่ี เหตผุ ลหรอื ท่ีมาของความคดิ ท่ีผูเรยี นใชใ นการแกป ญหาเปนสาํ คัญ ขอดีและขอ จาํ กัด ขอ ดี 1. เปนวธิ ีสอนทช่ี ว ยใหผ ูเ รยี นไดเผชิญปญหาทเ่ี กดิ ขนึ้ ในสถานการณจริง 2. เปนวธิ ีสอนที่ชว ยใหผเู รยี นไดพ ฒั นาทักษะการคิดวเิ คราะห การคดิ อยา งมี วจิ ารณญาณ และการคิดแกป ญหา ชวยใหผูเ รยี นมมี ุมมองท่ีกวางข้ึน 3. เปนวธิ สี อนทสี่ งเสริมปฏิสัมพันธระหวา งผูเรยี น และสงเสรมิ การเรยี นรูจาก กนั และกนั ขอจํากัด หากกลมุ ผูเรยี นมีความรแู ละประสบการณไ มแ ตกตา งกนั การเรยี นรอู าจไมกวาง เทา ที่ควร เพราะผเู รียนมกั มมี ุมมองคลา ยกนั 11. วธิ ีสอนโดยใชเกม ความหมาย ( ทิศนา แขมมณี 2543 : 81 – 85 ) วิธีสอนโดยใชเ กม เปนวธิ กี ารทีช่ ว ยใหผ เู รียนไดเ รยี นรเู รอ่ื งตา ง ๆ อยา ง สนกุ สนานและทาทายความสามารถ โดยผเู รียนเปนผเู ลน เอง ทาํ ใหไ ดร บั ประสบการณตรง เปน วิธีการท่เี ปดโอกาสใหผ เู รยี นมีสว นรว มสงู

ขนั้ ตอนสาํ คญั ของการสอน 1. ผสู อนนําเสนอเกม ชแี้ จงวิธีการเลน และกตกิ าการเลน 2. ผเู รยี นเลนเกมตามกติกา 3. ผสู อนและผเู รียนอภปิ รายเกยี่ วกับผลการเลน และวิธีการเลนหรือพฤติกรรม การเลน ของผเู รียน เทคนิคและขอ เสนอแนะตาง ๆ ในการใชว ธิ สี อนโดยใชเกมใหมีประสิทธภิ าพ การเลอื กและการนาํ เสนอเกม เกมที่นํามาใชใ นการสอนสว นใหญจะเปน เกมท่เี รยี กวา “ เกมการศกึ ษา ” คอื เปน เกมทีม่ วี ตั ถปุ ระสงค มงุ ใหผ เู ลนเกิดการเรยี นรูต ามวัตถปุ ระสงค มิใชเพอ่ื ความบนั เทิงเปนสาํ คัญ มาใชใ นการสอน โดยนาํ มาเพ่ิมข้ันตอนสาํ คญั คอื การวเิ คราะหอภิปรายเพอ่ื การเรยี นรูได การเลือกเกมเพือ่ นํามาใชสอนทาํ ไดหลายวธิ ี ผูสอนอาจเปน ผสู รางเกมข้นึ ให เหมาะกบั วตั ถปุ ระสงคของการสอนของตนกไ็ ด หรอื อาจนาํ เกมทมี่ ผี สู รา งขน้ึ แลวมาปรับคดั แปลง ใหเ หมาะกบั วตั ถปุ ระสงคตรงกับความตองการของตน แลวนําไปใชส อนเลยก็ได หากผูส อน ตองการสรา งเกมข้นึ ใชเ อง ผสู อนจําเปนตองมีความรคู วามเขาใจเกย่ี วกับวธิ สี รา งและจะตอ ง ทดลองใชเ กมท่สี รางหลาย ๆ ครงั้ จนกระท่ังแนใจวา สามารถใชไดผ ลดตี ามวตั ถปุ ระสงค หาก เปนการคัดแปลง ผสู อนจาํ เปนตองศึกษาเกมน้ันใหเ ขาใจ แลว จึงคดั แปลงและทดลองใชก อน เชน กัน สําหรับการนําเกมการศึกษามาใชเ ลยนัน้ ผสู อนจําเปน ตองศกึ ษาเกมน้ันใหเ ขา ใจและลอง เลนเกมนน้ั กอ น เพ่อื จะไดเ หน็ ประเด็นและขอ ขัดของตาง ๆ การช้ีแจงวิธกี ารเลน และกตกิ าการเลน เกมแตละเกมมวี ิธกี ารเลน และกตกิ าการเลนทมี่ ีความยุงยากซับซอนมากนอ ย แตกตางกนั แตถาเกมน้นั มคี วามซบั ซอนมาก ผสู อนควรจัดลาํ ดบั ขนั้ ตอนและใหร ายละเอียดท่ี ชัดเจนโดยอาจตอ งใชสอ่ื เขา ชว ย และอาจใหผเู รียนซอมเลน กอ นการเลนจรงิ การเลน เกม กอนการเลน ผูสอนควรจดั สถานที่ของการเลน ใหอ ยใู นสภาพที่เออ้ื ตอ การเลน อาจจะทําใหก ารเลน เปน ไปอยางติดขดั และเสยี เวลา เสียอารมณข องผเู ลน ดวย การเลน ควร เปน ไปตามลําดบั ข้นั ตอน และในบางกรณตี อ งควบคมุ เวลาในการเลนดวย ในขณะท่ผี เู รยี นกาํ ลงั เลน เกม ผูสอนควรตดิ ตามสังเกตพฤติกรรมการเลน ของผูเรียนอยางใกลชิด และควรบันทึกขอมลู ที่จะเปน ประโยชนตอการเรยี นรขู องผูเรยี นไว เพอื่ นาํ ไปใชในการอภปิ รายหลังการเลน การอภปิ รายหลงั การเลน ข้นั ตอนนีเ้ ปน ขน้ั ทส่ี าํ คัญมาก หากขาดขนั้ ตอนน้ี การเลนเกมก็คงไมใ ชวธิ สี อน เปนเพยี งการเลนเกมธรรมดา ๆ จุดเนน ของเกมอยทู ่กี ารเรียนรูยทุ ธวธิ ีตาง ๆ ที่จะเอาชนะอุปสรรค

เพ่อื จะไปใหถ งึ เปา หมาย ผูสอนจําเปน ตอ งเขา ใจวา จุดเนน ของการใชเ กมในการสอนน้นั ก็ เพือ่ ใหผ ูเ รยี นเกิดการเรยี นรตู ามวตั ถปุ ระสงค การอภิปราย จงึ ควรมงุ ประเดน็ ไปตามวตั ถปุ ระสงคของการสอน ถา การใชเกม นนั้ มุง เพยี งเปน เคร่ืองมอื ฝกทกั ษะใหผเู รยี น การอภปิ รายก็ควรมงุ ไปทท่ี ักษะน้ัน ๆ แตถา มุงเน้ือหา สาระจากเกม ก็ควรอภิปรายในประเดน็ ทว่ี า ผเู รยี นไดเ รียนรูเน้ือหาสาระอะไรจากเกมบาง รไู ด อยา งไร ดวยวธิ ใี ด มีความเขาใจในเนอื้ หาสาระน้ันอยา งไร ถา มุงการเรียนรคู วามเปน จริงของ สถานการณ กค็ วรอภปิ รายในประเดน็ ทวี่ า ผูเรยี นไดเรยี นรูความจริงอะไรบาง การเรยี นรนู นั้ ไดมาจากไหน และอยา งไร ผูเ รยี นไดตดั สินใจอะไรบาง ทําไมจึงตดั สนิ ใจเชน น้ัน ขอ ดีและขอจาํ กดั ของวธิ สี อนโดยใชเ กม ขอ ดี 1. เปน วิธสี อนท่ีชวยใหผ ูเ รยี นเกดิ การเรยี นรู โดยการเหน็ ประจกั ษแ จง ดวยตนเอง ทําใหก ารเรยี นรนู ัน้ มีความหมาย และอยคู งทน 2. เปนวธิ ีสอนท่ชี วยใหผเู รียนมสี ว นรว มในการเรยี นรูสงู ผเู รียนไดร ับความ สนุกสนาน และเกิดการเรียนรูจ ากการเลน 3. เปนวธิ ีสอนทผี่ ูสอนไมเหน่อื ยแรงมากขณะสอนและผเู รียนชอบ ขอ จาํ กัด 1. เปน วิธีสอนท่ีใชเวลามาก 2. เปนวิธสี อนที่ตอ งอาศัยการเตรียมการมาก 3. เปนวิธีสอนทม่ี ีคา ใชจ าย 12. การสอนโดยใชแผนที่ความคิด ( Mind Map ) แผนทคี่ วามคดิ คอื อะไร แผนทค่ี วามคดิ ( Mind Map ) เปน การนําเอาทฤษฎีทเ่ี ก่ยี วกบั สมองไปใชใหเ กดิ ประโยชนอยา งสูงสุด การเขียนแผนที่ความคดิ เกิดจากการใชท กั ษะทง้ั หมดของสมอง หรอื เปน การทาํ งานรว มกันของสมองท้ัง 2 ซึก คือ สมองซกี ซาย และสมองซกี ขวา สมองซกี ซา ย ทําหนาทใ่ี นการวเิ คราะหค าํ ภาษา สัญลักษณ ระบบ ลําดับความ เปนเหตเุ ปน ผล ตรรกวิทยาฯ สมองซกี ขวา ทําหนา ที่สงั เคราะห คิดสรา งสรรค จนิ ตนาการ ความงาม ศลิ ปะ จงั หวะ โดยมีเสนประสาทสว นหนงึ่ เปน ตวั เชอ่ื มโยงสมองทัง้ ซีกซา ยและขวา ใหท าํ งาน ประสานกัน

วิธกี ารเขยี นแผนที่ความคดิ แผนท่ีความคดิ ( Mind Map ) พัฒนาจากการจดบนั ทกึ แบบเดมิ ๆ ทบ่ี นั ทกึ เปน ตวั อักษร เปน บรรทัด เปน แถว โดยดนิ สอหรือปากกา มาเปนการบันทึกเปนคาํ ภาพ สญั ลกั ษณ แบบแผเ ปน รศั มีออกรอบ ๆ ศนู ยกลางเหมือนการแตกแขนงของกงิ่ ไม โดยใชส สี ันใหน าสนใจ แผนที่ความคดิ ( Mind Map ) ใชไ ดก บั อะไรบา ง แผนท่ีความคดิ ( Mind Map ) นําไปใชก บั กจิ กรรในชีวิตสว นตวั และกจิ กรรม ในการปฏิบัตงิ านทุกแขนงวชิ า และอาชพี เชน ใชในการวางแผน การชวยจํา การตดั สนิ ใจ การ แกปญ หา การนาํ เสนอ ฯลฯ การเรยี นรโู ดยใชแผนท่ีความคิด ( Mind Map ) การเรยี นรวู ชิ าตาง ๆ ใชแ ผนทค่ี วามคดิ ชวยในการศกึ ษาเลาเรียนทกุ วชิ าไดเ ดก็ เล็กจะเขยี นแผนท่คี วามคดิ ไดตามวยั ของตน สวนในชั้นทโ่ี ตขน้ึ ความละเอยี ดซับซอ นจะมากขน้ึ ตามเน้อื หา และวยั ของตน แตไมว า จะเปน ระดบั ชัน้ ใด แผนท่ีความคดิ ก็ชว ยใหเกิดความคดิ ได กวา งขวาง หลากหลาย ชว ยความจาํ ชว ยใหง านตา ง ๆ มีความสมบูรณ ความคิดตา ง ๆ ไมข าด หายไป จากสารปฏริ ูป โรงเรียนราชวนิ ิตประถม ปท ่ี 1 ฉบับท่ี 5 วันท่ี 10 พฤศจิกายน 2545

การจัดการเรียนการสอนแบบผูเรยี นเปนศนู ยกลาง ผศ.ดร.ชนาธปิ พรกุล คณะครุศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย นับตงั้ แตมกี ารประกาศใชพระราชบญั ญตั ิการศึกษาแหงชาติ เมื่อเดอื นสิงหาคม 2542 เปน ตนมา ทาํ ใหเ กิดความเคลื่อนไหวในการปฏริ ปู การศกึ ษา เพราะเปน สภาพบังคบั ของกฎหมาย ทผ่ี บู รหิ ารสถานศกึ ษาตองเรงพัฒนาคุณภาพของตน ใหเ ปน ผูนําในการดําเนนิ การปฏิรปู การเรยี นรู ของครู สวนครูตอ งมคี วามสามารถในการจัดการเรยี นการสอนตามแนวทางที่เนน ผเู รียนเปน ศูนยก ลาง เพอ่ื พัฒนาผเู รยี นใหส ามารถคิดวิเคราะห สงั เคราะหค วามรไู ดมคี วามคิดสรางสรรค มี ทกั ษะการแสวงหาความรูด ว ยตนเอง และพฒั นาตนเองอยา งตอ เนอ่ื ง ปจจบุ นั จงึ เกดิ คําถามขนึ้ วา กระบวนการจดั การเรียนการสอนแบบผเู รยี นเปนศูนยก ลางคืออะไร มหี ลกั การอยา งไร จะปฏิบตั ิ อยางไร ครแู ละผูเ รยี นมบี ทบาทอยา งไร รไู ดอ ยา งไรวา ท่ีทําอยูถ ูกหรือไม และวิธปี ระเมนิ ผล แบบเดิมจะยงั คงใชไดอยหู รอื ไม คาํ ถามเหลา น้ีลวนแตชวนใหค รแู สวงหาคาํ ตอบ เพือ่ ใหได แนวทางที่ชดั เจน สาํ หรบั นาํ มาจดั กระบวนการเรียนรใู หก ับผเู รยี นไดอ ยางมปี ระสิทธภิ าพ ความหมายของการจัดการเรยี นการสอนแบบผูเรยี นเปน ศูนยก ลาง ผเู รียนเปนศนู ยกลาง หมายถงึ ผูเ รยี นเปนคนสําคัญทส่ี ดุ ในการจดั การเรียนการ สอนแบบผเู รยี นเปน ศูนยกลาง คือ การใหผ เู รียนมีบทบาทในการเรยี นรู โดยการใหผ ูเรยี นมีสว น รว มในกจิ กรรมการเรยี นรมู ากที่สุด กิจกรรมการเรยี นรู คอื งานทีผ่ เู รียนทาํ แลวเกดิ การเรยี นรใู นเร่ืองใดเร่อื งหน่งึ โดยแสดงเปน พฤติกรรมทีค่ รูกาํ หนดไวใ นจดุ ประสงคการเรยี นรู กจิ กรรมการเรยี นรทู ด่ี ีควรมี ความหลากหลาย เปด โอกาสใหผ ูเ รียนเขา มามสี ว นรว มในการเรยี นรไู ดท กุ ดาน ผูเ รยี นสามารถมีสว นรวมในกิจกรรมการเรียนรูได 4 ดา น ดังนี้ 1. ดานรางกาย คอื การที่ผูเ รียนใชสว นตา ง ๆ ของรางกายทํากจิ กรรม ผเู รียนได เคลอื่ นไหวรางกาย ประสาทการรับรูตืน่ ตัว ทาํ ใหรับขอ มูลไดด ี 2. ดา นสตปิ ญ ญา คอื การทผ่ี ูเรยี นใชสมอง หรอื กระบวนการคิดในการทาํ กิจกรรม

3. ดานสังคม คือ การท่ีผเู รยี นไดป ฏสิ ัมพันธกบั ผูอ ่ืนขณะทาํ กจิ กรรม ทาํ ให ผูเ รียนเกดิ การเรยี นรทู ักษะทางสงั คม 4. ดา นอารมณ คือ การทผ่ี เู รยี นรสู ึกตองการ และยินดที าํ กจิ กรรมเพือ่ แสวงหา ความรูท่ีมีความหมายตอ ตนเอง การมสี วนรวมดานอารมณม ักจะดาํ เนนิ ควบคูไปกบั กจิ กรรมการ เรียนรูด า นรา งกาย สติปญ ญา และสังคม แนวคดิ ของการจดั การเรียนการสอนแบบผเู รียนเปน ศูนยกลาง การจดั การเรยี นการสอนแบบผเู รียนเปนศนู ยก ลาง เปน การจดั ตามแนวทฤษฎพี ทุ ธนิ ยิ ม ( Cognitive theories ) ที่เช่ือวา การเรยี นรเู ปนสิ่งทเี่ กิดข้นึ ภายในสมอง เกิดจากกระบวนการกระทํากับ ขอ มลู มกี ารบนั ทกึ ขอมลู และดึงขอมลู ออกมาใช วธิ เี รยี นรูมผี ลตอ การจํา การลมื และการถายโอน ( Transfer ) ความรู แรงจงู ใจระหวางการเรียนรูม คี วามสาํ คญั ตอการชี้นําความสนใจ มอี ิทธพิ ลตอ กระบวนการจดั ขอ มลู และสงผล โดยตรงตอรูปแบบการเรียนรขู องผเู รียน ปจ จบุ ันแนวคดิ การสรรคสรางความรู ( Constructivism) ไดร บั การยอมรบั อยาง แพรห ลายวามคี วามสอดคลองกบั การจดั การเรยี นการสอนแบบผเู รยี นเปน ศูนยก ลาง แนวคดิ นี้มี ความเชื่อวา ความรเู ปนส่งิ ทม่ี นษุ ยส รา งขึ้นดว ยตนเอง สามารถเปลยี่ นแปลงและพฒั นาใหงอกงามขน้ึ ไดเ รอ่ื ย ๆ โดยอาศัยการพฒั นาโครงสรา งความรภู ายในบุคคล และการรับรูส่งิ ตา ง ๆ รอบตวั โครงสรางของความรมู อี งคป ระกอบท่ีสําคญั 3 ประการ คอื 1. ความรูเดมิ ทีผ่ เู รียนมอี ยู 2. ความรใู หม ที่ผูเรยี นไดรบั เปนขอมูล ความรู ความรูสึก และประสบการณ 3. กระบวนการทางสติปญ ญา ซง่ึ เปน กระบวนการทางสมองทผ่ี เู รียนใชท าํ ความเขา ใจ กับความรูใหม และใชเ ชอื่ มโยงปรบั ความรูเดมิ และความรใู หมเ ขาดวยกนั ดงั น้นั ครทู ่จี ดั การเรียนการสอนแบบผเู รยี นเปน ศนู ยก ลางจงึ มคี วามเชือ่ วา ผูเรยี นทกุ คนมคี วามสามารถในการเรยี นรู และพฒั นาตนเองได ผูสอนไมจําเปน ตอ งบอกความรเู นอ้ื หาสาระ อกี ตอ ไป

หลกั การจดั การเรียนการสอนแบบผเู รียนเปน ศนู ยกลาง : โมเดลซปิ ปา ( CIPPA Model ) หลักการจดั การเรยี นการสอนโมเดลซิปปา เปน หลักที่นาํ มาใชจ ดั การเรยี นการสอน แบบผเู รียนเปน ศนู ยก ลาง เสนอแนวคดิ โดย รองศาสตราจารย ดร. ทศิ นา แขมมณี อาจารยป ระจาํ ภาควชิ าประถมศกึ ษา คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มจี ดุ เนน ทกี่ ารจัดกจิ กรรมการเรยี น การสอนใหผ เู รียนมีสว นรว มท้งั ทางรางกาย สตปิ ญ ญา สงั คม และอารมณ หลักการจดั ของโมเดล ซิปปา มอี งคประกอบทส่ี าํ คญั 5 ประการ ไดแ ก C มาจากคําวา Construct หมายถงึ การสรางความรู ตามแนวคดิ การสรรคส รา ง ความรไู ดแก กิจกรรมที่ชว ยใหผ เู รยี นมีโอกาสสรา งความรดู ว ยตนเอง ซึง่ ทาํ ใหผ ูเรียนเขาใจและเกิด การเรยี นรทู ีม่ คี วามหมายตอ ตนเองกจิ กรรมนชี้ วยใหผ เู รยี นมีสว นรว มทางสติปญ ญา I มาจากคาํ วา Interaction หมายถึง การปฏสิ ัมพนั ธก ับบคุ คลและสง่ิ แวดลอม รอบตัว ไดแ ก กิจกรรมที่ผเู รียนเกดิ การเรยี นรูจากการเขา ไปมปี ฏสิ มั พันธก ับบคุ คล เชน ครู เพอื่ น ผูร ู หรอื มีปฏิสมั พนั ธก บั สง่ิ แวดลอม เชน แหลง ความรู และสือ่ ประเภทตา ง ๆ กิจกรรมน้ี ชว ยให ผเู รยี นมีสวนรว มทางสังคม P มาจากคาํ วา Physical Participation หมายถึง การมีสวนรวมทางกาย ไดแ ก กจิ กรรมท่ีใหผ เู รียนมีโอกาสเคล่อื นไหวรา งกายในลกั ษณะตาง ๆ P มาจากคําวา Process Learning หมายถึง การเรียนรกู ระบวนการตา ง ๆ ท่เี ปน ทักษะทจ่ี ําเปน ตอ การดาํ รงชีวติ ไดแ ก กิจกรรมท่ีใหผ ูเรยี นทาํ เปน ขน้ั ตอนจนเกิดการเรยี นรู ทัง้ เนื้อหาและกระบวนการ กระบวนการทน่ี ํามาจัดกิจกรรม เชน กระบวนการคิด กระบวนการ แกปญหา กระบวนการกลมุ กระบวนการแสวงหาความรู เปน ตน กิจกรรมน้ชี วยใหผเู รยี นมสี ว น รว มทางสตปิ ญ ญา A มาจากคาํ วา Application หมายถงึ การนําความรทู ีไ่ ดเ รียนรูไปประยกุ ตใ ชใ น สถานการณต าง ๆ ไดแ ก กจิ กรรมทใ่ี หโอกาสผเู รียนเชื่อมโยงความรูทางทฤษฎีไปสกู ารปฏิบตั ิท่ี เปน ประโยชนใ นชวี ิตประจําวนั กจิ กรรมนชี้ วยใหผ เู รยี นมีสวนรว มในการเรียนรูไดหลายอยา ง แลวแตล กั ษณะของกจิ กรรม

ขน้ั ตอนการจัดกิจกรรมการเรยี นการสอนตามหลกั โมเดลซิปปา โมเดลซิปปามีองคประกอบสาํ หรับการจัดการเรียนการสอนทส่ี ําคัญ 5 ประการ ครู สามารถเลือกรปู แบบ วิธสี อน กจิ กรรมใดกไ็ ดที่สามารถทําใหผูเ รียนเกดิ การเรยี นรูต ามองคป ระกอบ ท้ัง 5 อกี ทั้งการจดั กจิ กรรมก็สามารถจดั ลําดับองคประกอบใดกอนหลังไดเชนกนั และเพื่อใหค รทู ี่ ตอ งการนําหลกั การของโมเดลซปิ ปาไปใชไ ดส ะดวกขน้ึ รองศาสตราจารย ดร. ทศิ นา แขมมณี จงึ จดั ขั้นตอนการสอนเปน 7 ข้ัน ดงั น้ี 1. ขน้ั ทบทวนความรูเ ดิม เพอ่ื ชว ยใหผูเรยี นมีความพรอ มในการเชอื่ มโยงความรูใหม กับความรเู ดิมของตน กจิ กรรมในขั้นนี้ ไดแ ก การสนทนาซักถามใหผเู รยี นบอกสง่ิ ทเ่ี คยเรยี นรู การให ผเู รยี นเลาประสบการณเดมิ หรอื การใหผ ูเรยี นแสดงโครงสรา งความรู ( Graphic Organizer ) เดมิ ของ ตน 2. ข้ันแสวงหาความรูใหม เพอ่ื ใหผ เู รียนหาความรเู พม่ิ เตมิ จากแหลงความรตู า ง ๆ 3. ขนั้ ศึกษาทาํ ความเขา ใจความรใู หม และเชือ่ มโยงความรูใหมกับความรเู ดิม เพือ่ ให ผูเรยี นสรา งความหมายของขอ มลู หรอื ประสบการณใ หม สรปุ ความเขา ใจแลว เช่อื มโยงกับความรเู ดิม กิจกรรมในข้ันน้ี ไดแ ก การใหผ ูเ รยี นใชกระบวนการตาง ๆ ดว ยตนเอง เชน กระบวนการคดิ กระบวนการกลมุ หรือกระบวนการแกป ญ หา สรา งความรขู ้ึนมา 4. ขน้ั แลกเปล่ียนความรคู วามเขาใจกับกลมุ เพ่อื อาศัยกลุมเปน เครอื่ งมือในการ ตรวจสอบความรูความเขาใจ และขยายความรคู วามเขาใจของตนใหกวา งขึ้น กจิ กรรมน้ี ไดแ ก การใหผ เู รยี นแตละคนแบงปนความรูความเขา ใจใหผ อู ืน่ รบั รแู ละ ใหกลุม ชว ยกนั ตรวจสอบความรูความเขาใจซงึ่ กนั และกนั 5. ขน้ั สรุปและจัดระเบยี บความรู เพอื่ ใหผ เู รยี นจดจําสิ่งทเี่ รยี นรูไดงา ย กจิ กรรมนี้ ไดแก การใหผ เู รียนสรปุ ประเด็นสําคัญ ประกอบดวย มโนทศั นหลัก และมโนทัศนย อ ย ของความรทู ั้งหมด ทงั้ ความรูเดิมและความรใู หมแ ลวนาํ มารวบรวมเรียบเรยี งใหได ใจความสาระสาํ คญั ครบถว น สะดวกแกก ารจดจํา ครูอาจใหผ ูเรยี นจดั เปน โครงสรา งความรู ( Graphic Organizer ) ซง่ึ เปน วธิ กี ารทชี่ ว ยในการจดจําขอ มูลไดงาย 6. ข้ันแสดงผลงาน เพือ่ ใหโ อกาสผูเรยี นไดต รวจสอบความรคู วามเขา ใจของตนดว ย การไดรับขอ มลู ยอนกลับจากผอู นื่

กิจกรรมนี้ ไดแ ก การใหผูเ รียนแสดงผลงานการสรางความรขู องตนดวยวธิ ีการ ตา ง ๆ เชน จัดนทิ รรศการ จัดการอภิปราย แสดงบทบาทสมมติ เขยี นเรียงความ วาดภาพ แตงคาํ ประพนั ธ เปน ตน และอาจมกี ารจัดประเมนิ ผลงานโดยใชเ กณฑท เี่ หมาะสม 7. ข้ันประยกุ ตใ ชค วามรู เพอ่ื ฝกฝนใหผ ูเรยี นนําความรไู ปใชใ นสถานการณตา ง ๆ ใหเกิดความเขา ใจ และความชาํ นาญ กจิ กรรมนี้ ไดแก การท่ีครูใหผ ูเรยี นมโี อกาสแสดงวิธใี ชความรูใหเ ปน ประโยชนใ น เรื่องตาง ๆ ซ่ึงเทา กับสงเสรมิ ใหผ ูเรียนมีความคิดสรางสรรค ในระยะแรกครอู าจต้งั โจทยสถานการณ ตาง ๆ แลว ใหผ เู รยี นนาํ ความรูท ี่มมี าใชใ นสถานการณน นั้ บทบาทของครแู ละผเู รียน เมื่อการจดั การเรียนการสอนใหความสาํ คญั กับผูเรยี น บทบาทหนา ทข่ี องครแู ละผเู รียน จึงเปล่ยี นไป ดงั นี้ • ครมู ีหนา ที่รับผดิ ชอบการเรียนรขู องผูเ รียนโดย กอ นสอน ทาํ การวางแผน เตรียมการ เลอื กกิจกรรมการเรียนรู ขณะสอน ทาํ หนา ท่ผี ูอํานวยความสะดวก ( Facilitator ) จัดการ แนะนํา สงั เกต ชวยเหลอื เสรมิ แรง และใหขอมลู ยอ นกลบั หลงั สอน ทาํ หนา ท่ปี ระเมินผลการเรยี นรขู องผูเรียน เพอื่ ใชใ นการวางแผน การสอนตอไป หรอื ตดั สนิ คณุ ภาพของผูเรียน • ผูเรยี นมีหนา ทรี่ บั ผิดชอบการเรียนรขู องตนเอง โดยเลือกสิง่ ทต่ี องการเรยี นวางแผน การเรยี น เขาไปมสี วนรวมในการเรยี น ศกึ ษาคนควาเรยี นรูดว ยตนเอง และประเมนิ ผลการเรียนรูของตน การประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ การประเมนิ ผลเปนกระบวนการสําคญั ท่ีมีสวนเสริมสรางความสาํ เรจ็ ใหกบั ผูเ รียนและ เปน สวนหน่ึงของกระบวนการจดั การเรยี นการสอน การสอนและการประเมินผลจําเปน ตอ งมลี กั ษณะ สอดคลอ งกัน และดาํ เนนิ ควบคกู นั ไป ดงั น้ันเมือ่ การเรยี นการสอนแบบผูเ รยี นเปน ศูนยกลางมีลกั ษณะ เปนการเรียนรทู ่ีแทจ รงิ ( Authentic learning ) จงึ ตองทําการประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ ( Authentic assessment )

การประเมนิ ตามสภาพจรงิ มีความหมายดงั นี้ 1. เปน วธิ ีการทส่ี ามารถคน หาความสามารถและความกา วหนา ในการเรยี นรูทแ่ี ทจ ริงของ ผูเรยี น ขอมูลท่ไี ดสามารถนํามาใชป ระกอบการตัดสนิ ผลการเรียนรขู องผูเรียน 2. เปนการประเมนิ เชงิ คณุ ภาพอยางตอ เนอื่ งในดา นความรู ความคดิ พฤติกรรม วิธีการ ปฏิบตั ิ ผลการปฏบิ ัติ และเจตคตขิ องผเู รียน ในการประเมนิ ผลครตู อ งนาํ สง่ิ ท่ีตอ งการประเมนิ มาผสมผสานแลวเลือกวธิ ีประเมนิ ให เหมาะสม ไมมวี ิธปี ระเมินผลวิธีเดียวทส่ี ามารถประเมินผเู รียนไดท ุกดา น วิธปี ระเมนิ ผลสามารถแบง ได 4 วธิ ี ดงั นี้ 1. การใชแ บบทดสอบแบบคาํ ตอบมตี ัวเลือก ( Selected response ) แบบทดสอบน้ี มี ลักษณะเปน คาํ ถามทม่ี ีหลายคาํ ตอบ ใหผูเรียนเลือกคาํ ตอบทดี่ ีท่ีสดุ ตวั บง ชีผ้ ลสมั ฤทธ์ิ คอื จาํ นวนหรือ อตั ราสว นของคําถามและคาํ ตอบทีถ่ กู ตอ ง 2. การใชแบบทดสอบแบบอตั นัย ( Essay ) แบบทดสอบอาจเปนคาํ ถาม การใหอ ธบิ าย ถงึ การแกปญหา การเปรยี บเทยี บเหตุการณห รอื การตคี วามขอ มลู ทางวิทยาศาสตร ผูเรยี นจะตองรวบรวม ขอ มูลแลวเขียนเปนคาํ ตอบท่แี สดงมโนทศั นของเร่อื งนน้ั ตวั บง ช้ีผลสัมฤทธิ์ คือ จาํ นวนคะแนนท่ีไดรับ จากคะแนนเตม็ 3. การแสดงพฤติกรรม ( Performance ) ผูเ รยี นทาํ กจิ กรรมทกี่ ําหนด โดยมีครูคอย สงั เกตกระบวนการการใชท กั ษะตา ง ๆ หรือประเมนิ จากผลผลติ ซงึ่ สะทอนใหเ หน็ วา ผูเ รียน มีทักษะ ในการผลติ อยา งมคี ุณภาพ เชน รายงาน นิทรรศการทางวิทยาศาสตร หรอื งานประดิษฐ ตวั บง ช้ี ผลสัมฤทธิ์ คือ การจัดระดบั ( Rating ) คณุ ภาพของพฤติกรรมหรอื ผลผลติ 4. การส่ือความหมายระหวา งครู และผูเ รยี น ( Personal Communication ) ครอู าจใช วิธถี ามคาํ ถามระหวางสอน สัมภาษณ สนทนา ประชมุ ฟงการอภิปรายของผเู รยี น หรอื สอบปาก เปลา ผลของการประเมินจะเกิดประโยชนเ มื่อการประเมนิ ผลมคี ุณภาพสูง คณุ ภาพ หมายถึงส่ิงตอ ไปน้ี • สิ่งท่ปี ระเมนิ ชดั เจน • วธิ กี ารเหมาะสม • การเปนตวั แทนและอางอิงได • มคี วามเทยี่ งตรงปราศจากอคติและการบิดเบอื น

ตัวบง ชี้การจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอนแบบผเู รียนเปนศนู ยก ลาง เมอื่ ครูจดั การเรยี นการสอนและประเมนิ ผลแลว และมคี วามประสงคจ ะตรวจสอบวา ไดด ําเนนิ การมาถกู ตอ งตามหลกั การจดั การเรียนการสอนแบบศูนยก ลางหรือไม ครสู ามารถตรวจสอบ ดวยตนเอง โดยใชเ กณฑม าตรฐาน ซงึ่ มีตวั บงชี้ดังตอไปน้ี 1. มีการจดั กจิ กรรมการเรียนการสอนท่หี ลากหลาย เหมาะสมกับธรรมชาติของผูเรยี น 2. มีการจดั กจิ กรรมการเรียนการสอนใหผ ูเ รียนฝกคน ควา สงั เกตรวบรวมขอมลู วิเคราะหคิดอยา งหลากหลาย สรา งสรรคและสามารถสรางองคความรดู ว ยตนเอง 3. มกี ารจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอนท่กี ระตุนใหผูเ รยี นรูจักศึกษาหาความรแู ละแสวง หาคาํ ตอบดวยตนเอง 4. มีการนาํ ภมู ิปญ ญาทอ งถ่ิน เทคโนโลยีและสอ่ื ท่ีเหมาะสมมาประยกุ ตใชใ นการ จดั การเรียนการสอน 5. มกี ารจัดกจิ กรรมเพื่อฝกและสงเสริมคุณธรรมและจริยธรรมของผเู รยี น 6. มีการจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนทใ่ี หผ ูเ รยี นไดร ับการพัฒนาสุนทรียภาพอยาง ครบถว นทั้งดา นดนตรี ศิลปะและกฬี า 7. สง เสริมความรูเปนประชาธิปไตยในการทาํ งานรว มกับผอู ่นื และมคี วามรบั ผิดชอบ ตอ กลมุ 8. มกี ารประเมินพฒั นาการของผูเรยี นดว ยวธิ ีการทหี่ ลากหลายและตอ เนอื่ ง 9. ผเู รยี นรกั โรงเรียนของตนและมีความกระตือรอื รน ในการไปโรงเรียน สรปุ วาการจัดการเรยี นการสอนแบบผูเรียนเปนศูนยก ลาง คอื การจัดการใหผูเรยี น สรางความรูใหมโ ดยผานกระบวนการคดิ ดวยตนเอง ทาํ ใหผเู รยี นไดเรยี นรดู ว ยการลงมือปฏิบัติเกดิ ความเขาใจ และสามารถนาํ ความรูไปบรู ณาการใชใ นชีวติ ประจําวนั และมคี ุณสมบตั ติ รงกบั เปา หมาย ของการจัดการศึกษาท่ตี องการใหผ เู รยี นเปน คนเกง คนดี และมคี วามสขุ กาย และใจ

การวดั ผลโดยเนน ผูเ รียนเปน สาํ คญั การวดั ผลและการประเมนิ ผล การวัดและการประเมินผลเปนภารกจิ ท่สี ําคัญอยางหน่ึงสาํ หรับผูสอน ดวยเหตผุ ล ที่วาการวดั และการประเมนิ ผลจะเปนวธิ กี ารที่ประเมินความรู ความสามารถของผเู รียน ตลอดจน ใชเ ปน วิธกี ารในการตรวจสอบการปฏิบัตงิ านของผสู อนไดว า ไดด ําเนนิ การสอนใหเ ปน ไปตาม เปาหมาย หรอื จดุ ประสงคท ี่กาํ หนดไวห รือไม ดงั น้ันผสู อนจงึ จําเปน ตองมีความรู ความเขาใจ และสามารถดําเนินการวัดและประเมินผลไดเปน อยา งดี ความหมายการวัดและประเมนิ ผล ( Measurement And Evaluation ) การวัด ( Measurement ) หมายถึง กระบวนการเชงิ ปรมิ าณในการกําหนดคา เปนตวั เลข หรือสญั ลกั ษณท ี่มคี วามหมายแทนคณุ ลกั ษณะของสงิ่ ท่วี ดั โดยอาศยั กฏเกณฑอ ยางใด อยา งหน่ึง เชน เดก็ หญิงสมพร สอบวชิ าภาษาไทยได 30 คะแนน การประเมินผล ( Evaluation ) หมายถงึ การตดั สินเกย่ี วกบั คณุ ภาพหรือคุณคา ของวตั ถุ สิง่ ของ โครงการการศึกษาพฤตกิ รรมการทาํ งานของคนงาน หรอื ความรคู วามสามารถ ของนกั เรียน ลักษณะการวดั และการประเมินผลทางการศกึ ษา สามารถอธบิ ายใหเขาใจได ดังน้ี การประเมินผลทางการศึกษา หมายถึง กระบวนการอยา งมีระบบท่ีจะตรวจสอบดวู าผเู รียน ไดบรรลุถึงจุดประสงคทสี่ งไวหรอื ไม การประเมินผลเปนการตีคา ของสงิ่ ทวี่ ดั การสรา งขอสอบ ตรวจใหค ะแนน เปน การวดั แตก ารบอกวาผูเรยี นคนใดเกงหรอื ออนปานใด หรือไดเ กรดอะไร เปน การประเมินผล ความแตกตางระหวางการวดั และการประเมนิ ผล สามารถอธิบายไดด งั น้ี   การนําสายวดั ไปวดั ผา ผนื หนงึ่ ได 5 เมตร การกระทําการเชน นีเ้ รยี กวา การวดั แตถ าบอกวา ผาผนื นยี้ าวไมพ อทจี่ ะนาํ มาคลุมรถบรรทกุ สินคา การบอกเชน น้ีเรยี กวา การ ประเมินผล จุดประสงคข องการวัดและการประเมนิ ผล 1. เพ่อื จัดประเภทหรอื จดั ตาํ แหนง ( Placement ) เปน การวัดและการประเมินผล โดยใชเ คร่อื งมอื ตาง ๆ เพอื่ จดั หรือแบงประเภทผูเ รียนแตละคนวา มคี วามสามารถอยใู นระดบั ใด ของกลุม เชน เกง ปานกลาง หรอื ออน เชน การสอบวดั ระดับภาษาอังกฤษเพ่อื จดุ กลมุ ในการ เรียน

2. เพือ่ วินจิ ฉัย ( Diagnosis ) มันใชใสทางการแพทย โดยเมอ่ื แพทยตรวจแลว จะตอ งวินจิ ฉยั วา ผปู ว ยเปนโรคอะไร หรอื สาเหตทุ ่ผี ปู ว ยมอี าการไมส บายมาจากอะไร 3. เพอื่ เปรยี บเทียบ ( Assessment ) ใชในการเปรยี บเทยี บพฒั นาการของผเู รียนวา มมี ากนอยอยางไร เชน การสอบกอ นเรียน และหลังเรยี น ( Pretest – Posttest ) 4. เพื่อพยากรณ ( Perdiction ) เปน การวดั ความถนดั หรือจําแนกความแตกตาง ของผูเรยี นเพอ่ื ใชเ ปนขอ มูลในการชวยพยากรณ หรือคาดการณแ ละแนะนาํ ผเู รยี นวา ควรจะเรยี น อยางไร 5. เพอื่ เปนขอ มูลปอ นยอ นกลับ ( Feedback ) เปนการทดสอบวา เร่อื งใดทีผ่ ูเ รียน เรยี นไปแลว เขา ใจชดั เจน และเร่อื งใดทย่ี งั ไมเขาใจจะไดท ําการสอนเพมิ่ เติมหรอื ย้ําได 6. การเรยี นรู ( Learning Experience ) วัดเพ่ือกระตนุ ในรปู แบบตาง ๆ ให ผเู รยี นเกดิ การเรยี นรูและกระบวนการเรยี นรทู ่ดี ี ของผเู รยี น ประโยชนข องการวัดปละการประเมนิ ประโยชนต อ ผูสอน ประโยชนต อ ผเู รียน { ทราบพฒั นาการหรอื ปรมิ าณความงอกงาม { ชวยในการกระตนุ และสรางแรงจงู ใจในการ ของ เรียนรขู องผเู รยี นไดเ ปน อยางดี ผเู รียนในดา นตาง ๆ เชน ดา นสงั คม และ { ชวยใหผูเรียนทราบถึงความสามารถของ สตปิ ญญา เปน ตน ตนเอง { ชวยในการคดิ เลือกเทคนิควิธกี ารสอน และ วา มคี วามสามารถอยางไร และควร ประสบการณ ตลอดจนกิจกรรมที่ ปรบั ปรุง เหมาะสม อยา งไรบา ง กับผเู รยี น { ชว ยใหผเู รียนเหน็ คณุ คา และทราบถงึ { ชวยในการจัดตาํ แหนง ตา ง ๆ เพื่อปกครอง จดุ ประสงค นักเรียนใหมคี ุณภาพ เชน การจัดชน้ั เรยี น ของการศึกษาเน้อื หานนั้ ๆ มากย่งิ ขนึ้ การเลื่อนชนั้ การจดั กลมุ ผูเ รยี น { ชว ยใหผ เู รยี นสรางกระบวนการเรยี นได ถกู ตอง และไดรจู กั ภาคภมู ิใจในตนเองมากข้ึน

เคร่ืองมอื และเทคนิควธิ ที ีใ่ ชในการวัดและประเมินผล เคร่ืองมือและเทคนคิ วธิ ีท่ใี ชก ารวดั และประเมินผลการเรยี นการสอนนน้ั มี มากมายหลายชนดิ แตทีร่ ูจกั และนยิ มใชก ันเปน สว นมาก ไดแ ก 1. การสังเกต ( Direct Observation ) 2. การสัมภาษณ ( Interviewing ) 3. การใหปฏบิ ตั ิ ( Performance Test ) 4. การศึกษากรณี ( Case Study ) 5. การใหจ นิ ตนาการ ( Projective Technique ) 6. การใชแบบสอบถาม ( Qusetionnaire ) 7. การทดสอบ ( Testing ) ลกั ษณะของขอ สอบและแบบทดสอบทีด่ ี ขอสอบแตล ะชนิดน้นั แตล ะประเภทมคี ณุ สมบัติทดี่ เี ฉพาะตวั และมีความ เหมาะสมในการนาํ ไปใชทดสอบผลการเรียนรูแตกตางกนั ไป ดังนนั้ ขอ สอบและแบบทดสอบที่ นาํ มาใชค วรมลี กั ษณะทีด่ ีโดยท่วั ๆ ไปดังน้ี 1. มคี วามเท่ียงตรง ( Validity ) - มีความครอบคลมุ ครบถวน และจดุ ประสงคเ ชิงพฤตกิ รรมทต่ี อ งการ ใหวดั หรอื ไม - มคี วามเทย่ี งตรงเช่อื ถอื ได และควรมคี วามตรง 3 ประเภทดงั นี้ 1. ความตรงตามเนื้อหา 2. ความตรงตามเกณฑ 3. ความตรง ตามโครงสรา ง 2. มีความเชื่อถอื ได ( Reliability ) การทดสอบขอ สอบทเ่ี ชอ่ื ถือไดโดยการใหนกั เรยี นกลมุ เดิมหรอื คนเดิมทาํ ขอ สอบ ชุดเดิมหลาย ๆ ครงั้ หากผลคะแนนออกมาใกลเคียงเดมิ หรอื ไดเ ทาเดิม แสดงวา ขอ สอบนนั้ เช่อื ถอื ได 3. มรี ะดบั ความยากงาย ( Difficulty Index ) พิจารณาไดจ ากจาํ นวนนกั เรยี นทําขอสอบไดถ ูก และทาํ ไมถ ูกอยา งละประมาณ ครง่ึ หน่งึ ของ นักเรยี นท้ังหมด ถอื วาขอสอบนัน้ มรี ะดบั ความยากทีพ่ อเหมาะ ทัง้ นตี้ อ งออก ขอ สอบใหเ หมาะกบั ความสามารถในแตล ะระดับชน้ั ของนักเรียนดว ย

4. มอี ํานาจจําแนก ( Discrimination Power ) สามารถแยกแยะนกั เรยี นกลกมุ ทีเ่ รยี นเกง เรยี นปานกลาง และเรยี นออ น ออกจาก กนั ได 5. มคี วามเปน ปรนยั ( Objectivity ) - ความถูกตองทางวิชาการ - การใหคะแนน จะตอ งมีเกณฑก ารตรวจใหคะแนน ไมใ หค ะแนนตาม อารมณผูต รวจ - ภาษาทใ่ี ชตอ งชัดเจน 6. มีความหมายในการทดสอบ ( MeaningfuIness ) ในการวดั ผเู รยี นเกง ควรทาํ ขอ สอบไดถูก ผทู เี่ รียนไมเกงควรตอบผิด มกี ารตัง้ คาํ ถามความหมายทแี่ นน อน วัดไดช ัดเจน ไมใ ชคําถามทีต่ อบไดหลากหลายแบบ 7. สามารถนาํ ไปใชไ ด ( Usability ) - ดําเนนิ การสอบไดง าย คอื นําไปใชไดงาย สะดวก ไมย ุงยากซบั ซอ น - ใชเ วลาสอบเหมาะสม คอื ใชเ วลาทําขอ สอบไมส ัน้ หรือยาวเกนิ ไป - ใหคะแนนไดง าย - แปลผลและนาํ ไปใชไดส ะดวก - สามารถสรางขอ สอบคูข นานหรือขอสอบเปรียบเทยี บได - ประหยดั คาใชจา ยในการสอบ การวางแผนการการสรา งขอสอบ 1. การกําหนดเนอ้ื หาและหวั ขอ ทจ่ี ะใช 2. เลอื กรปู แบบของคําถามหรือขอ สอบท่ีสอดคลอ งกับวตั ถุประสงคด า นพทุ ธพิ ิสัยตามหลักสูตร 3. เขยี นคาํ ถาม 4. กําหนดเวลาท่ีใชทําแบบ 5. กําหนดวธิ ตี รวจใชค ะแนนและแปลผล

แบบทดสอบท่ีนยิ มใชใ นการเรียนการสอน แบบทดสอบที่ใชกันอยใู นการเรยี นการสอนนัน้ เปน แบบทดสอบวดั ผลสัมฤทธ์ิที่ ผูส อนสรา งขึ้นเอง โดยจาํ แนกตามลกั ษณะการตอบเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ดังนี้ 1. แบบทดสอบแบบอตั นัย หรอื ความเรยี ง ( Subjective of Essay Test ) สว นมากแลวขน้ึ อยูกบั ผูตรวจ ขอ สอบเปนสําคัญมี 2 แบบดังนี้ แบบทดสอบแบบจํากัดคาํ ตอบซงึ่ จะถามแบบเฉพาะเจาะจง และตองการคําตอบ เฉพาะเรื่อง เชน จงเปรยี บเทียบลกั ษณะของการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย และการปกครอบ ระบอบเผด็จการมาอยา งละ 3 ขอ แบบทอสอบแบบไมจ าํ กกั คาํ ตอบหรอื แบบขยายความ มจี ุดออ นอยทู กี่ ารให คะแนน เพราะเปนการยากที่จะหาเกณฑใ นการใหคะแนนไดถูกตองและชดั เจน เนอื่ งจากผตู อบมี อิสระในการคดิ และเขยี นโดยเสรี เชน จงเสนอโครงการในการพัฒนาบคุ ลิกภาพของนกั ศึกษา คณะวิทยาศาสตรใหม ีบุคลกิ ภาพทดี่ ตี ามความคิดเห็นของทา น , พทุ ธศาสนาจะชว ยพฒั นาสงั คมได อยา งไร จงอธบิ ายพรอ มใหเ หตผุ ลประกอบ 2. แบบทดสอบแบบปรนยั ( Objective Test ) มี 4 ประเภท ไดแก แบบถูกผิด (true – false) แบบเตมิ คํา (completion) แบบจบั คู (matching) แบบเลอื กตอบ (multiple choices) 2.1 แบบถกู ผิด (true – false) ตัวอยาง จงใสเ ครื่องหมาย 3 หนา ขอความทเี่ หน็ วา ถูกและใสเคร่ืองหมาย ¯ หนาขอความที่เหน็ วา ผดิ .................. 1. ประเทศไทยไมเคยเปนเมืองข้ึนของใคร .................. 2. ประเทศไทยมีระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย

2.2 แบบเติมคาํ (completion) ตัวอยา ง 1. การวดั ผล คือ ................................................ 2. ขอ สอบที่ใชเวลาในการเขียนนานทส่ี ดุ คอื .............................................. 2.3 แบบจบั คู (matching) ตัวอยา ง คาํ ชีแจง จงพจิ ารณาวาเหตกุ ารณต า ง ๆ ( ขวามือ ) เกิดขน้ึ ในสมันใด ( ซา ยมือ ) โดยนาํ ตวั อกั ษร หนารัชสมัยไปเติมดา นหนา เหตกุ ารณต า ง ๆ .................... 1. สงคราม 9 ทัพ ก. รัชกาลที่ 1 .................... 2. การเลกิ ทาส ข. รชั กาลท่ี 2 .....................3. การมกี ฎหมายตรา 3 ดวง ค. รัชกาลท่ี 3 ง. รัชกาลท่ี 4 จ. รชั กาลท่ี 5 2.4 แบบเลือกตอบ (multiple choices) 2.4.1 แบบคําถามโดด ( Single question ) คําถามจะถามเพยี ง เรื่องเดยี ว ไมเกยี่ วกับขออนื่ ๆ ไดแก y ใหหาคาํ ตอบถกู - ถกู ตอ งแนน อน, ถูกตอ งทส่ี ุด ( คาํ ตอบทด่ี ีทีส่ ุด ) y ชนดิ ใหเรียงลาํ ดบั y ชนดิ คําตอบรวม

ตัวอยา ง ตนออนเจรญิ มาจากสว นใดของพชื ก. ใบ ข. ผล ค. ราก ง. ตา 2.4.2 แบบตวั เลอื กคงท่ี ( Constant choice ) เปน การรวม เนอ้ื หาท่เี ปน พวกเดียวกันเขาดวยกัน แลวตงั้ คําถามเปนชดุ ตัวอยา ง ใหพ จิ ารณาขอความแตล ะขอ วา ผิดศลี ขอใด โดยใชต วั เลอื กตอ ไปน้ี ก. ศลี ขอที่ 1 ข. ศีลขอ ท่ี 2 ค. ศลี ขอท่ี 3 ง. ศีลขอ ท่ี 4 1. มาทาํ งานสาย จ. ศีลขอ ท่ี 5 2. รับซ้ือของโจร 3. หลบเลีย่ งภาษี 2.4.3 แบบถามตามเน้อื เรอ่ื งท่ีกาํ หนดให ( Situation ) เปนการ ยกขอ ความหรอื สถานการณท ่เี กยี่ วกับจดุ ประสงคก ารเรียนการสอนใหผ ูตอบอา นและตอบคาํ ถาม ตัวอยาง จงอา นขอ ความขางลางนแ้ี ลวตอบคําถามขอ 1 – 2 “ สงั คมใดตาม ถา มแี ตคนท่ีคํานึงถึงสิทธิของตนไมใฝใ จในหนา ทท่ี ี่ตอ งปฏบิ ัติ หรือปฏบิ ตั ิ ผิดหนา ทีแ่ ละเกิดสิทธิของตน เพ่อื ประโยชนส วนตวั สังคมนน้ั จะดาํ รงอยไู มไ ด ” 1. ขอ ความนี้เปนคาํ กลาวลกั ษณะใด ก. การขอรอง ข. การวิงวอน ค. การประชด ง. การตกั เตอื น จ. การเปรยี บเทยี บ

ขอดแี ละขอจํากัดของแบบทดสอบแบบอัตนัย หรือความเรยี ง และแบบทดสอบแบบปรนัย แบบทดสอบแบบอตั นัย / แบบความเรยี ง แบบทดสอบแบบปรนัย 1. ผสู อบมจี ํานวนไมม ากนกั 1. ผสู อบมีจํานวนมาก ๆ 2. ตอ งการสอบวัดความสามารถท่ซี ับซอน 2. ตองการนําขอสอบไปวเิ คราะหแ ละ 3. ตองการสงเสริมทกั ษะเชงิ ความคิดและการแสดงออก เก็บไวใ ชอ กี 4. ผสู อบตองมคี วามสามารถในการเขยี นและทักษะทางภาษาดี 3. ตองการสอบวัดรายละเอียดเนอื้ หายอ ย ๆ 5. ตองการวดั ทกั ษะและความรูสกึ นึกคดิ อน่ื ดว ย นอกจาก 4. ไมตองการวดั ทกั ษะและความรูส กึ นึกคิดอื่น วดั ผลสมั ฤทธิ์ นอกจากผลสมั ฤทธ์ิ 6. มเี วลาออกขอสอบนอย แตมีเวลาตรวจขอ สอบมาก 5. มเี วลาออกขอ สอบมากและตองการ ผลสอบเร็ว การประเมนิ ผลตามระบบการวดั ผล 1. การวัดแบบองิ กลกุม เปนการประเมินผลเพอ่ื เปรียบเทียบผลงาน หรือคะแนนของผูเรยี นแตละคนกับ ผูเรียนคนอื่นๆ ในกลุมเดยี วกัน โดยใชง านหรอื แบบทดสอบชนดิ เดยี วกัน จดุ มุงหมายเพอ่ื จาํ แนก หรอื จดั ลําดับบคุ คลในกลมุ น้นั ๆ ตามความสามารถสูงสุด จนถงึ ตาํ่ สุด 2. การวดั แบบอิงเกณฑ เปน การประเมนิ ผลเพ่อื เปรียบเทียบกับเกณฑท ่ีกําหนดขน้ึ เพือ่ ดวู า งานหรือการ สอบของผูท่มี าเรียนนน้ั ผานที่กาํ หนดไวห รือไม โดยไมค ํานงึ คนอืน่ ๆ ที่อยใู นกลุมเดยี วกัน ดังนนั้ การวัดและการประเมินผลเปนภารกิจทีส่ าํ คัญของผสู อนอยา งหนงึ่ ใน กระบวนการเรียนการสอนทท่ี าํ ใหท ราบวา กระบวนการเรียนการสอนดําเนนิ ไปบรรลุจดุ ประสงค หรือไม และขอ สอบนนั้ สามารถพัฒนาการเรียนรขู องผเู รียนไดมากนอ ยเพยี งใด การปรบั ปรุง แกไขสิ่งใดบาง เพราะการวดั ผลน้ันคอื กระบวนการรวบรวมขอ มูลทไ่ี ดม าเปนตวั เลข จํานวน หรอื ปริมาณใดปริมาณหน่งึ โดยอาศยั เครอื่ งมือหรอื วิธกี ารตา ง ๆ สว นการประเมนิ ผลนน้ั คอื กระบวนการทน่ี ําเอาผลท่ไี ดจ ากการวัดนน้ั มาประเมินคณุ คา โดยพจิ ารณาอยางมีเกณฑ และมี จดุ ประสงคข องการวัดและการประเมินผลที่แนนอนชดั เจน โดยอาศยั เครอื่ งมือและเทคนิคที่ เหมาะสม และไดม าตรฐานเชนเดยี วกนั

การสรางขอสอบ อัตนยั และปรนัย ลักษณะคาํ ถามของขอสอบอัตนยั 1) วัดความรู - ความจํา 2) วดั ความเขา ใจ 3) วัดการนําไปใช 4) วดั การวิเคราะห 5) วดั การสังเคราะห 6) การประเมนิ คา ขอ ดีและขอเสยี ของขอ สอบอตั นัย ขอ ดี ขอ เสยี 1. วดั พฤตกิ รรมดานความคดิ ดานสงั เคราะห 1. วัดเนื้อหาไดไมค รอบคลุมเพราะขอ สอบ และการประเมนิ คา ไดด ี ถามไดนอ ยขอ 2. วดั ความคดิ ริเริ่มและความคดิ เห็นไดดี 2. ตรวจใหค ะแนนยาก เสยี เวลามาก 3. สรางไดงา ย รวดเรว็ ประหยดั 3. คะแนนไมแ นน อน มคี วามเที่ยงนอย 4. เดายาก 4. วินจิ ฉยั ขอ บกพรอ งของผเู รยี นไมไ ด 5. สง เสรมิ พฒั นาทกั ษะการเขยี นและนสิ ยั 5. ทกั ษะดานภาษามีอทิ ธพิ ลตอ การตรวจการเรียน อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ

ลักษณะคําถามของขอสอบอัตนยั การวัดเชงิ พฤติกรรม หลกั การเขียนขอ สอบ 1. ความรู - ความจํา - จงบอกประโยชนข องจุดมงุ หมายเชิงพฤตกิ รรมมา 5 ขอ 2. ความเขา ใจ - จงบอกขั้นตอนของการตอนตน ไมมาตามลาํ ดบั 2.1 ถามใหเปรยี บเทยี บ เชน 3. การนาํ ไปใช - จงเปรยี บเทยี บลกั ษณะอากาศของภาคเหนือกบั ภาคใต - จงเปรยี บเทยี บความแตกตางของการสรางขอ สอบระหวา งภาคเรยี น และปลายภาคเรียน 2.2 ถามใหบรรยาย เชน - จงอธบิ ายววิ ฒั นาการของการทดสอบในประเทศไทย - จงอธิบายสภาพการจดั การเรียนการสอนในสถาบันราชภฏั ลาํ ปาง 2.3 ถามใหส รปุ ความ เชน - จงสรุปเหตุการณที่เปน สาเหตุทําใหเ กดิ สงครามโลกคร้งั ท่ี 2 - ใจความสําคัญของแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติฉบบั ที่ 10 กลาวไวอ ยางไร 3.1 ถามใหค าดคะเนผลท่ีจะเกดิ เชน - ผลทไ่ี ดร ับจากการมนี ักทองเที่ยวตา งชาติมาเท่ยี วในประเทศไทยมาก จะเปนอยางไร 3.2 ถามใหค วามสมั พนั ธ เชน - ทําไมจึงตอ งจดั การศึกษานอกระบบใหก ับประชาชน - เหตใุ ดการสื่อสารทางโทรศพั ทจงึ มีความจาํ เปน ตอ วงการธรุ กจิ 3.3 ถามใหยกตวั อยางจากเรอื่ งท่ีเรยี นไปแลว เชน - จงยกตัวอยางทใี่ ชห ลักการของ “ ความรอนทาํ ใหเ สน ลวดขยายตัว ” ไปใชใ นชีวติ ประจาํ วันมา 3 ตวั อยา ง - จงยกตวั อยางอาหารท่มี ีคุณคา และราคาถูกในชวี ิตประจําวัน และ อธบิ ายดว ยวามคี ณุ คา ตอรางกายอยางไร 3.4 ถามใหประยุกตห ลักการและทฤษฎีในสถานการณใ หม เชน - ถาเราตองการขงึ ลวดเพือ่ ใหเปน ราวตากผาใหต งึ อยตู ลอดเวลา จะทาํ ไดอยางไร

ลักษณะคําถามของขอ สอบอัตนยั การวดั เชิงพฤติกรรม หลกั การเขยี นขอ สอบ 4. การวเิ คราะห 4.1 ถามใหบ อกความสําคัญ เชน 5. การสงั เคราะห - อะไรเปน สาเหตสุ ําคญั ที่ทําใหสภาพภมู อิ ากาศของประเทศไทยรอ ยจัด ในปน ้ี 6. การประเมนิ คา - จงชี้ใหเ ห็นถึงความผิดพลาดในการใหเ หตุผลในบทความตอ ไปนี.้ ........ 4.2 ถามใหบ อกเหตุผล เชน - ถาจดุ มงุ หมายของหลกั สูตรเพอ่ื พัฒนาผูเ รยี นดังนนั้ ระบบการประเมินผล ควรใชร ะบบองิ กลมุ หรอื องิ เกณฑ ดว ยเหตุผลใด - อะไรนา จะเปน ผลของการ.................... 4.3 ถามใหหาหลกั การ เชน - จงบอกถึงหลักการทสี่ ามารถอธบิ ายเหตกุ ารณต อ ไปน.ี้ ............. 5.1 ถามเกยี่ วกับแผนงานหรอื โครงการ เชน - จงเขียนแผนงานทจี่ ะปรับปรงุ บรเิ วณโรงเรยี นใหสะอาดเรยี บรอ ย และปลอดภัย 5.2 ถามใหจ ดั รวบรวมขอเทจ็ จรงิ ใหม เชน - จากการเรยี นวิชาโครงการสุขภาพในโรงเรียนไปแลว ทานคิดวา จะนาํ เอาความรหู รอื ขอเสนอแนะอะไรไปใชใ นการพฒั นาโรงเรยี นของ ทานบา ง 5.3 ถามใหแสดงความคดิ สรา งสรรค เชน - จงบอกวธิ แี กป ญหาเกี่ยวกับความประพฤตขิ องนกั ศกึ ษาใหมากทสี่ ดุ - จงเสนอวธิ ที ําสอ่ื การสอนดวยเศษวสั ดุ มาใหม ากที่สุด 6.1 ถามใหตดั สินใจ เชน - การทรี่ จนาเลือกเจาเงาะถอื เปน ความผดิ หรือไม เพราะเหตใุ ด - ถาใหส อบปากเปลา กับขอ เขียน ทา นคดิ วาทานสามารถจะทําคะแนน อยา งไหนไดด ีกวากนั เพราะเหตใุ ด 6.2 ถามใหอ ภปิ ราย หรอื แสดงความคิดเห็นวพิ ากษว ิจารณ - จงอภปิ รายบทบาทของการประเมินผลท่ีมีตอกระบวนการศกึ ษา - ทานเหน็ ดว ยกบั คาํ ถามทวี่ า “ ขอสอบแบบความเรียงไมเหมาะทจี่ ะใช กบั นักเรียนชนั้ ประถมศึกษา ” หรือไม จงใหเ หตุผลสนับสนนุ ความคิดของทา น

ขอสอบแบบปรนยั ขอสอบแบบปรนยั เปน ขอสอบท่มี คี าํ ถามจาํ เพาะเจาะจง ตรวจใหคะแนนตรงกัน มคี ําสงั่ วธิ ีการ ปฏิบตั ิ และวิธีการตรวจใหค ะแนนชดั เจน ขอสอบแบบปรนัยทนี่ ิยมใชม ี 4 ประเภท คือ 1. แบบถกู ผดิ ( True - false ) 2. แบบเตมิ คาํ ( Completion ) 3. แบบจบั คู ( Matching ) 4. แบบเลอื กตอบ ( Multiple choices ) ลักษณะคําถามของขอ สอบปรนัย การวัดเชงิ พฤติกรรม หลกั การเขียนขอสอบ 1. ขอ สอบแบบถกู ผิด  ขอความจะตองมีความหมายชัดเจนไมก ํากวม  ขอ ความที่กําหนดใหต อ งตัดสนิ ไดว าถูกหรอื ผดิ จริงและเปน สากล True - false  แตล ะขอ คาํ ถามควรถามจุดสําคญั เพียงเร่ืองเดยี ว  ไมค วรสรางขอ คาํ ถามในเชิงปฏิเสธซอ น เพราะจะทาํ ใหผเู รียนเขา ใจผดิ  ควรหลีกเลย่ี งการลอกขอ ความจากหนงั สือตําราเรยี นโดยตรง เพราะ จะสง เสริมการเรยี นแบบทองจํา  หลกี เลีย่ งการใชคําที่เปน เครอ่ื งชี้แนะคาํ ตอบ หรอื ชว ยใหคาํ ตอบถูก หรือผิดเดนชดั ขึน้ ซึ่งจะทาํ ใหผ ูเรยี นเดาคําตอบ  ขอความทถี่ ามทกุ ขอ ควรมคี วามยาวใกลเ คยี งกนั  อยาวางขอ ถูกและขอผิดเปน ระบบ เพราะจะทาํ ใหผ เู รียนเดาคาํ ตอบได  ควรใหมขี อถกู และขอผดิ พอ ๆ กนั คือมขี อ ความถกู ประมาณรอ ยละ 40 - 60 ของขอสอบท้ังหมด

ตวั อยา ง : ขอ สอบแบบถกู ผดิ ยังไมด ี ดีขน้ึ พอของมานใี ชหนอ กลว ยปลูก การปลูกกลว ยตองใชหนอ ปลูก พมา ยกกองทพั มาตีไทยบอยคร้ังในสมัยกรงุ ธนบรุ ี พมายกกองทพั มาตไี ทย 4 ครง้ั ในสมัยกรงุ ธนบรุ ี เราไมค วรกินเนอื้ หมู ผูนบั ถอื ศาสนาอิสลามไมควรกินเนอ้ื หมู อาํ เภอแมสายอยใู นจังหวดั แมฮ อ งสอนและอยู - อําเภอแมสายอยใู นจงั หวดั แมฮ องสอน เหนือสุดของประเทศไทย - อําเภอแมสายอยูเหนือสุดของประเทศไทย ถา นกั เรยี นไมอ อกไปตากน้าํ คา งนักเรียนจะไมเปนหวดั การออกไปตากนํา้ คา งทําใหน ักเรยี นเปน หวดั ขอดีและขอเสียของขอสอบแบบถูกผิด ขอดี ขอ เสีย 1. เหมาะกับการวดั พฤตกิ รรมความรู - ความจํา 1. โอกาสท่เี ดาถูกมีมาก 2. สรางงาย ตรวจงา ยและมีความเปนปรนยั ในการตรวจสงู 2. วัดพฤตกิ รรมระดบั สงู ไมไ ด 3. ใชท ดสอบไดก ับทกุ วิชา 3. ไมส ามารถวินิจฉยั สภาพการเรียนได 4. ผูต อบใชเวลาทาํ นอย 4. มีคา อาํ นาจจําแนกตํ่า

ลกั ษณะคาํ ถามของขอ สอบปรนัย การวดั เชงิ พฤติกรรม หลักการเขียนขอสอบ 2. ขอสอบแบบเตมิ คํา 1. เขยี นคําถามไดเฉพาะเจาะจง ใหต อบเพยี งคําตอบเดยี ว Completion 2. เขียนคาํ ถามใหผูตอบตอบไดส น้ั ทส่ี ดุ เพื่อจะไดไมม ปี ญ หาในการใหคะแนน 3. ควรใหเติมสวนท่ีเปน สาระสาํ คัญ เชน 4. เวนชอ งวา งใหเ ตมิ ทายประโยค 5. เวนชอ งวา งทีจ่ ะเตมิ เทากนั ทุกชอ ง 6. คาํ ตอบทีเ่ ปน ตัวเลข ถา มหี นวยควรระบหุ นว ยทีต่ อ งการใหตอบ 7. ไมควรลอกขอ ความจากตาํ รา แลวตัดขอความบางตอนออก เพ่ือใหผ ูตอบเติม ใหสมบรู ณ เพราะเปน การสงเสรมิ การเรยี นแบบทอ งจาํ และขอความที่ลอกมา ไมชัดเจนในตัวเอง ทําใหขอ สอบขอ นน้ั มคี วามกาํ กวมได ตัวอยาง : ขอสอบแบบเติมคาํ ดีขน้ึ ผูแ ตงหนงั สอื พระอภยั มณีคอื ............ ยงั ไมด ี สงิ่ ท่พี ืชใชใ นการสังเคราะหแ สงไดแ ก สนุ ทรภแู ตงหนงั สือ พืชสงั เคราะหแ สงโดยใช..............เปน 1. .......................... องคประกอบ 2. ……………...... ยุงลายเปน ..................ของโรคไขเลือดออก ยงุ ลายเปนพาหะของโรค............................. ออกซิเจนสาํ คัญอยางยิ่งสําหรับ.................. กา ซทจ่ี าํ เปน สาํ หรบั การเผาไหมคอื .............

ขอดีและขอเสยี ของขอ สอบแบบเตมิ คาํ ขอดี ขอเสยี เหมาะกบั พฤตกิ รรมความรู - ความจาํ ไมเ หมาะกับการวัดพฤติกรรมระดับสูง เหมาะกับวชิ าคณติ ศาสตรและวชิ าทักษะการ ยากในการเขยี นใหไ ดค ําตอบเดยี ว คาํ นวณ เดาคาํ ตอบไดย าก ถา ใชบ อ ย ๆ ผูเ รยี นจะมงุ แตทองจํา ลกั ษณะคําถามของขอสอบปรนยั การวัดเชิงพฤติกรรม หลักการเขียนขอสอบ 3. ขอสอบแบบจบั คู - เขยี นคําชแี้ จงใหช ดั เจน จะใหจ ับคูไดเ พยี งตวั เลือกเดยี ว หรอื อาจจับคไู ด หลายตวั เลือก Matching - เนื้อหาวิชาทจ่ี ะนาํ มาออกขอ สอบแบบจับคูควรเปน แบบเอกพันธ นนั่ คือ ถามในเร่ืองเดยี วกนั เชน ตัวอยาง : ขอ สอบแบบจับคู คาํ ชแี้ จง จงพิจารณาวา เหตุการณต าง ๆ ( ขวามือ ) เกดิ ในสมัยใด ( ซา ยมอื ) โดยนาํ ตวั อกั ษรหนารชั สมยั ไปเติมดา นหนาเหตกุ ารณตา ง ๆ ................ 1. สงคราม 9 ทัพ ก. รัชกาลที่ 1 ................ 2. การเลิกทาส ข. รัชกาลท่ี 2 ................ 3. การมีกฎหมายตรา 3 ดวง ค. รัชกาลที่ 3 ง. รชั กาลที่ 4 จ. รัชกาลที่ 5

ขอ ดีและขอเสยี ของขอ สอบแบบจบั คู ขอดี ขอเสยี เหมาะสําหรบั ความรู - ความจาํ ท่มี ีเนอ้ื หาสมั พนั ธ ใชว ดั พฤตกิ รรมระดบั การสงั เคราะห การประเมนิ คา เก่ยี วของกัน ไมได สามารกถวัดพฤตกิ รรมระดบั ความเขา ใจ และการ ยากที่จะหาเนอื้ หาที่เปนเรอ่ื งเดียวกัน นาํ ไปใชไ ด เชน การอานสญั ลกั ษณ การจับคู ระหวางกฏเกณฑก บั ปรากฏการณ โอกาสเดาจะเพิ่มขนึ้ เร่ือย ๆ ประหยดั เวลาในการอานขอสอบ ทําใหสามารถ ออกขอสอบไดห ลายขอ ลักษณะคาํ ถามของขอ สอบปรนยั การวัดเชงิ พฤติกรรม หลักการเขียนขอ สอบ 4. ขอ สอบแบบเลอื กตอบ 1. แบบคําถามโดด ( Single question ) ลักษณะของคําถามจะถามเรอ่ื งเดียว Multiple choices โดยเฉพาะไมเกย่ี วพนั กับขออื่น ๆ เปน คาํ ถามทเ่ี จาะจงชัดเจน สรา งงาย มคี วามสมบูรณในตวั  คําตอบทีด่ ีทสี่ ดุ คือ ใหผ ูเรียนหาคาํ ตอบทดี่ ีทส่ี ดุ ถูกตอ งที่สดุ เหมาะสม ท่สี ุดเพียงคําตอบเดยี ว  ชนดิ ใหเรียงลาํ ดบั การเรียงลําดับในท่ีนี้อาจใหเ รยี งลําดับเรอ่ื งราว เวลา คณุ ลกั ษณะ และเหตุผล  ชนดิ คําตอบรวม คําถามนี้ดดั แปลงมาจากคําถามแบบไมจาํ กดั คาํ ตอบ ซ่ึงเปน ปญหาในการตรวจและประเมนิ ประสิทธภิ าพในการวดั อยมู าก ทาํ ใหก ลายมาเปนรปู แบบคําถามอกี รปู แบบหนง่ึ ซึ่งวัดไดต รงตามความ มุงหมายของแบบทดสอบ 2. แบบตวั เลอื กคงท่ี ( Constant Choice ) คอื แทนทจี่ ะถามเปนรายขอ ในเร่อื งใด เรอื่ งหน่ึง ก็รวมเนื้อหาของบางเรื่อง บทตอนทเี่ ปนพวกเดียวกัน สกุลเดียวกนั เขา ดวยกนั แลว ตงั้ คาํ ถามเปนชุด

ตวั อยา ง : ขอ สอบแบบเลอื กตอบ 1. 1 + 2 = ? คาํ ชแ้ี จง คําถามจากขอ 1 – 5 เกยี่ วกับการกระทาํ ผิดศีล 5 ใหนกั เรียนพจิ ารณา ก. 1 ขอความแตละขอวา เปนการกระทาํ ผดิ ศีลขอใด หรอื เกย่ี วกับศลี ขอใด แลว เลอื ก ข. 2 ตอบดงั น้ี ค. 3 ง. 4 ก. ถาเก่ียวกบั ศลี ขอ ทีห่ น่ึง ข. ถา เกีย่ วกบั ศลี ขอ ทสี่ อง ค. ถาเกย่ี วกับศลี ขอทีส่ าม ง. ถา เก่ยี วกบั ศลี ขอท่สี ี่ จ. ถา เกี่ยวกับศลี ขอทห่ี า 1. มาโรงเรียนสาย 2. รบั ซื้อของโจร 3. หลบเลยี่ งภาษี 4. หนาไหวห ลังหลอก 5. ใหก ารบิดเบอื น ขั้นตอนการสรา งแบบทดสอบ เปาหมาย เพอ่ื พัฒนาการเรียนการ 8. การนําผลการสอบไปใช 7. การประเมนิ ขอสอบ 6. การทาํ การทดสอบ 5. การจดั ทาํ ขอ สอบ 4. การเขียนขอ สอบท่เี หมาะสม 3. การเลอื กแบบของขอสอบที่เหมาะสม 2. การสรา งตารางวเิ คราะหห ลกั สตู ร 1. การกําหนดจุดประสงคข องการทดสอบ ภาพข้นั ตอนการสรา งแบบทดสอบ ทมี่ า : วญั ญา วศิ าลาภรณ อางถงึ ใน พูลทรัพย นาคนาคา, ( 2546 หนา 35 )

ตัวอยา งการสรางแบบทดสอบ จากคูม อื ครคู ณิตศาสตรช ้ันประถมปท่ี 6 ของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ไดแ บง เน้ือหาวชิ าออกเปน เรอื่ ง ๆ แตละเรือ่ งแยกเปน บท แตละบทกาํ หนดวา จะใชเ วลาสอนก่คี าบ ดงั เชนใน 8 เรื่องแรกได กําหนดไวด งั น้ี ( พลู ทรพั ย นาคนาคา, 2546 หนา 38 – 39 ) บทที่ 1 จํานวนและตวั เลข 20 คาบ บทท่ี 2 สมการและการแกส มการ 14 คาบ บทท่ี 3 ตวั ประกอบของจํานวนนับ 38 คาบ บทท่ี 4 ความเทากนั ทกุ ประการ 10 คาบ บทท่ี 5 รูปสมการ 10 คาบ บทท่ี 6 มมุ และสว นของเสน ตรง 14 คาบ บทที่ 7 เศษสวน 43 คาบ บทท่ี 8 ทศนยิ ม 75 คาบ จากเนือ้ เรื่องทง้ั หมดท่แี บง ในแตละบทเรยี นจํานวน 8 บทเรียนนนั้ ใชเ วลาสอนทั้งหมด 224 คาบคดิ เปน 100 สว น ( 100 เปอรเซ็นต ) ซึง่ จะไดดงั นี้ บทท่ี 1 เวลาเรยี น 20 คาบ คิดเปนความสาํ คญั 9 สวน บทท่ี 2 เวลาเรยี น 14 คาบ คดิ เปน ความสาํ คญั 6 สวน บทที่ 3 เวลาเรยี น 38 คาบ คิดเปน ความสาํ คญั 17 สวน บทท่ี 4 เวลาเรยี น 10 คาบ คดิ เปนความสาํ คญั 5* สวน บทที่ 5 เวลาเรยี น 10 คาบ คดิ เปนความสาํ คัญ 5* สว น บทที่ 6 เวลาเรียน 14 คาบ คิดเปน ความสาํ คญั 6 สว น บทที่ 7 เวลาเรยี น 43 คาบ คิดเปนความสาํ คญั 19 สวน บทท่ี 8 เวลาเรียน 75 คาบ คิดเปนความสาํ คัญ 33 สวน ( หมายเหตุ * คือ ปรับขึน้ ใหผ ลรวมเปน 100 )

ตวั อยา ง การวิเคราะหห ลกั สตู รวชิ าคณิตศาสตร ( 8 เรอื่ งแรก ) ของชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ 6 เน้ือหา ความรคู วามจาํ จุดมุงหมาย การนาํ ไปใช รวม 2 4 บทที่ 1 1 ความเขาใจ 2 9 บทท่ี 2 4 3 7 8 บทที่ 3 1 3 2 17 บทที่ 4 1 6 1 5 บทท่ี 5 1 2 2 5 บทที่ 6 4 3 8 6 บทท่ี 7 6 3 16 19 บทที่ 8 7 33 รวม 20 11 42 100 38 การออกขอ สอบในแตละสว น ไมว า จะเปน - ความรูค วามจาํ - ความเขาใจ - การนําไปใช การแบง สัดสว นในการออกขอ สอบจะขึน้ อยูกบั การพจิ ารณา หรือการตดั สินใจของผอู อก ขอ สอบวา ในแตละบทนน้ั บทใดมจี ดุ ประสงคเ ชงิ พฤติกรรมเนน หนักไปในดา นใด ซึ่งจะนํามาเปนการ กําหนดสัดสว นในการออกขอ สอบในแตล ะสวน เชน ในเนือ้ หาบทเรียน 1 บทนนั้ สามารถออก ขอสอบไดท้งั 3 สวน แตจ ะกาํ หนดสัดสว นอยา งไรนน้ั ผอู อกขอ สอยจะพจิ ารณาจากการกําหนด วัตถุประสงคเ ชงิ พฤตกิ รรมของบทเรยี นมาเปนตวั กาํ หนดกไ็ ด หรือจะดจู ากเนอ้ื หาสว นใหญของ บทนน้ั ๆ มงุ เนนใหผเู รยี นรดู านใดเปนสว น ใหญกส็ ามารถกาํ หนดสว นนั้นใหม จี าํ นวนขอ สอบมากวาสวนอน่ื ๆ กไ็ ด ยกตวั อยา ง เชน

เปรียบเทียบขอดี – ขอ จาํ กดั ของขอสอบปรนัยและอตั นัย รายการท่เี ปรียบเทยี บ ปรนัย อัตนยั 1. การเตรียมการสรางขอสอบ - สรางยาก - สรา งงาย - ใชเวลาในการสรา งมาก - ใชเวลาในการสรางนอ ย 2. จํานวนขอสอบ - ถามไดจาํ นวนมากขอ - ถามไดจ าํ นวนนอ ยขอ - ถามไดค รอบคลมุ เน้ือหา - ถามไดไ มค รอบคลมุ เน้ือหา ทงั้ หมด ท้ังหมด 3. การตรวจ - ใครตรวจก็ได ผสู อนจะได - ตอ งใหอาจารยผสู อน หรอื ผู คะแนนตรงตามความเปน ทมี่ คี วามรใู นวชิ านนั้ ๆ เปน จริง ผูตรวจ 4. การใหค ะแนน - การใหค ะแนนถาตอบถูกให - ใหคะแนนตามความคดิ คะแนนเตม็ ถา ผดิ คะแนน หรอื ดุลพนจิ ของผตู รวจแต เปนศูนย ละคน 5. เวลาทใ่ี ชในการตรวจ - ใชเวลาในการตรวจนอ ย - ใชเวลาในการตรวจมาก แมจะมีผเู ขาสอบจํานวน มาก ๆ 6. พฤตกิ รรมทที สามารถวัดได - สามารถสรางคาํ ถามวดั - วดั พฤติกรรมทางสมองได พฤติกรรมทางสมองไดทั้ง 6 ทกุ ชนั้ และวัดไดดีในพฤติ ชัน้ แตว ดั ไดยากใน – กรรมทางความคดิ ริเรมิ่ สราง พฤติกรรมการสงั เคราะห สรรคหรือการสงั เคราะห