ปฏิสัมพันธืเชิงภูมิศาสตร์

รายวิชา สังคมศกึ ษาฯ (ส33101) ภาคเรียนที่ 1 ปีการศกึ ษา 2563 ระดบั ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 6 ครผู ู้สอน นางสาวดวงพร ครธุ สวา่ ง

หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ปฏิสัมพนั ธ์เชิงภูมศิ าสตร์

ความรู้ทวั่ ไปเกี่ยวกบั โลก ปฏิสัมพนั ธ์เชิงภูมิศาสตร์ของโลก ปฏิสัมพนั ธ์เชิงภูมิศาสตร์ในประเทศไทย



โลกมีรูปทรงสณั ฐานเกือบเป็นทรงกลม มีรัศมีเฉลี่ย 6,370 กิโลเมตร เส้นผา่ นศนู ยก์ ลางจากแนวข้วั โลกเหนือถึงข้วั โลกใตย้ าว ประมาณ 12,714 กิโลเมตร และมีเส้นผา่ นศนู ยก์ ลางตามแนวเส้นศนู ยส์ ูตรยาวประมาณ 12,756 กิโลเมตร มีเน้ือที่พ้ืนผวิ ประมาณ 525 ลา้ น ตารางกิโลเมตร รูปทรงสณั ฐานของโลก



โครงสร้างภายในโลก 1. แก่นโลก (core) แก่นโลกส่วนใน (inner core) แก่นโลกส่วนนอก (outer core) 2. เนื้อโลก (mantle) ประกอบไปดว้ ยแรเ่ หลก็ และนิกเกลิ ชนั้ เน้อื โลกมกี ารเคล่อื นไหว 3. เปลือกโลก ( crust ) เป็นเปลอื ก แขง็ ดา้ นนอกสดุ

• แก่นโลก (Core) ประกอบดว้ ยแกน่ โลกชน้ั นอก (outer Core) และแกน่ โลกช้นั ใน (inner core) มคี วามยาวรศั มปี ระมาณ 3,475 กิโลเมตร ประกอบด้วยเหล็กและนิเกลิ เป็นสว่ นใหญ่ และเชอ่ื ว่าความร้อนจากแกน่ โลกทาให้เกิดการเคลือ่ นตัวของ แผ่นทวีป

* เนือ้ โลก (mantle) เปน็ ส่วนท่ีอยู่ถดั จากแกน่ โลกออกมา มสี ภาพส่วนใหญ่เป็นหนิ หลอมเหลว เนือ่ งจากได้รบั ความร้อนจากแก่นของโลกที่มีอุณหภมู ิสงู มาก มสี ่วนประกอบหลัก เป็นหินทม่ี ปี รมิ าณแรโ่ อลวิ นี และไพรอกซีนสูง เนื้อโลก มีความหนาประมาณ 2,875 กิโลเมตร

* เปลือกโลก (crust) เปน็ ส่วนท่เี ป็นของแขง็ ช้ันนอกสุดของโลก ประกอบด้วย 2 ชั้นย่อย คือ ชัน้ ไซอลั (sial) ซง่ึ ประกอบดว้ ยธาตุซิลคิ อนและอลมู เิ นียม โดยมีหนิ แกรนติ เปน็ ส่วนประกอบ หลกั ซ่ึงพบทวั่ ไปบริเวณเปลอื กโลกส่วนท่ีเป็นทวีป และชั้นไซมา (sima) ประกอบด้วยธาตซุ ิลคิ อนและแมกนเี ซยี ม โดยมีหินบะซอลต์เป็นสว่ นประกอบหลัก พบท่วั ไปบรเิ วณเปลอื กโลกท่ีเป็นพน้ื สมุทรตอนลา่ งของเปลือกโลกส่วนทเี่ ป็นทวปี ช้นั หินไซอลั ช้นั หินไซมา

• ธาตุ 93.8% ปริมาณของธาตทุ ่เี ป็นสว่ นประกอบของเปลอื กโลก other 0.95% 0.9% 0.4% 0.5% 1.2% 1.0% 0.3% 1.0%

• แร่ ตวั อยา่ งแร่ทเ่ี ป็นสว่ นประกอบของเปลือกโลก ทองแดง ควอตซ์ ดีบกุ ปิ โตรเลียม สงั กะสี เพชร ถ่านหิน

• หิน เปลือกโลกประกอบดว้ ยหนิ สาคญั 3 กล่มุ ไดแ้ ก่ หินอัคนี หินตะกอนหรอื หินช้นั และหนิ แปร แผนภาพแสดงวฏั จกั รของหนิ

• ดนิ ส่วนประกอบของดิน อากาศ 25% แร่ 45% อนิ ทรียวตั ถุ 5% สารละลาย 25%



ส่ วนประกอบของเปลือกโลก

แนวแบ่งเขตเปลือกโลก มี 3 แนว • 1 ) สนั เขากลางมหาสมทุ ร เป็นบริเวณท่เี กดิ จากแรงทดี่ งึ ให้เปลือกโลก แยกออกจากกัน และหินละลายปะทุจากเปลือกโลกชน้ั ในขน้ึ มา ระหวา่ งแผน่ เปลือกโลกใตท้ ะเล • 2 ) บรเิ วณทเ่ี ปลอื กโลกชนกัน ทาใหเ้ กิดการมดุ ตวั กนั ของเปลอื กโลก เกดิ รอ่ งลกึ บาดานทม่ี หาสมุทร และหนิ หลอมเหลวถกู ดันเขา้ ไปอยใู่ น ภูเขาไฟ เช่น การเกิด เทือกเขาหิมาลัย เมอื่ 45 ล้านปีกอ่ น • 3 ) รอยเล่อื นแปลง เปน็ บรเิ วณที่เปลอื กโลก 2 แผน่ เลอ่ื นออกจาก กันในทศิ ทางตรงกนั ขา้ ม







จดุ สงู สุดของเปลือกโลก ยอดเขาเอเวอรเ์ รสต์ บนเทอื กเขาหิมาลัย ประเทศเนปาล ความสูง 8,848 เมตร จากระดับนา้ ทะเลปานกลาง จุดต้าสุดของแผน่ ดินบนพืนโลก ทะเล เดดซี ประเทศอสิ ราเอล ทะเลทีมี สดั สว่ นของเกลอื มากมคี วามลกึ 400 เมตร จากระดับน้าทะเลปานกลาง

• โทรโพสเฟยี ร์ (troposphere) • สแตรโทสเฟยี ร์ (stratosphere) • เมโซสเฟยี ร์ (mesosphere) • เทอรโ์ มสเฟยี ร์ (thermosphere)

บรรยากาศของโลกประกอบด้วยแก๊สชนิด ต่ า ง ๆ ร ว ม ท้ั ง ไ อ น้ า แ ล ะ ฝุ่ น ล ะ อ อ ง มี ความสาคัญต่อมนุษย์และส่ิงมีชีวิตในด้านการ หายใจ การกรองรังสีเอกซ์ แกมมา และ อัลตราไวโอเลต ช่วยปรับอุณหภูมิระหว่าง กลางคืนและกลางวันไม่ให้ต่างกันมาก และทา ให้เกิดการเปล่ียนแปลงของวฏั จักรนา้

• การเกดิ กลางวนั -กลางคนื

• ฤดกู าล

ฤดกู าลของประเทศในเขตอบอ่นุ

พระอาทติ ย์เท่ยี งคนื



เกดิ จากอุณหภมู ิของโลกสูงข้นึ สง่ ผลให้ระดบั น้าทะเลและมหาสมุทรเพ่มิ สงู ข้นึ ทาใหพ้ ื้นท่ชี ายฝัง่ ทะเลจมหายไป

เกิดจากภาวะของอากาศทีม่ ีฝนตกในปริมาณนอ้ ยและไม่ตกตามฤดูกาล กอ่ ให้เกดิ การขาดแคลนนา้ อยา่ งรนุ แรง ทาใหพ้ น้ื ท่เี กษตรกรรมได้รับความเสยี หาย

เกดิ จากกระแสนา้ อุ่นไหลย้อนกลับจากบรเิ วณศูนยส์ ตู รทางมหาสมทุ ร แปซฟิ กิ ตะวันตก เน่ืองจากลมสนิ คา้ มกี าลังออ่ นลง ส่งผลกระทบ คือ บรเิ วณที่ เคยมฝี นตกชุกกลบั แหง้ แล้ง บรเิ วณทเ่ี คยแหง้ แล้งกลบั มฝี นตกชกุ ซึง่ อาจทาให้ เกดิ ไฟไหม้ปา่ และพายหุ มุน

ทศิ ทางการไหลของกระแสน้าในภาวะปกติ

ทศิ ทางการไหลของกระแสน้าที่ทา้ ใหเ้ กดิ ปรากฏการณ์เอลนโี ญ

เป็นปรากฏการณ์ทผ่ี ิวน้าของมหาสมุทรแปซฟิ ิกแถบเสน้ ศูนย์สูตรเย็นลง สง่ ผลให้บรเิ วณทม่ี ฝี นตกยง่ิ มีฝนตกชกุ มากขน้ึ บรเิ วณทีแ่ ห้งแล้งยงิ่ แห้งแล้งหนกั

ภาพแสดงความผดิ ปกตขิ องอุณหภมู ผิ วิ น้าทะเลในเดอื นพฤศจกิ ายน พ.ศ. 2550 ท้าให้เกิดปรากฏการณล์ านิญา

เกิดขนึ้ ความแตกตา่ งของความกดอากาศ ทาให้มลี มพัดหมนุ เวยี นเขา้ สู่จุด ศนู ย์กลางความกดอากาศตา่ เกดิ เปน็ ลมพายหุ มนุ ท่มี คี วามเร็วลมมาก ซึง่ สรา้ งความ เสยี หายแก่ชวี ิตและทรพั ย์สินเป็นบรเิ วณกว้างเม่ือพัดขึ้นฝ่ัง ความเสียหายในประเทศฟิลิปปนิ ส์จาก อิทธพิ ลของพายุไตฝ้ ่นุ ไห่เยยี น เมอ่ื พ.ศ. 2556

มีทัง้ เกิดขึ้นเองตามธรรมชาตแิ ละเกดิ จากการกระทาของมนษุ ย์ ซ่ึงจะสง่ ผล กระทบต่อสภาพภูมอิ ากาศในท้องถิ่น สง่ิ แวดลอ้ ม การคมนาคม และสุขภาพ อนามยั ของประชากรในพน้ื ที่ ไฟปา่ ในมลรัฐโคโลราโด สหรัฐอเมรกิ า เมื่อ พ.ศ. 2556

เกิดจากภเู ขาสงู ทอดแนวขวางกัน้ ทิศทางของลมฝน ทาใหด้ ้านตน้ ลมมฝี นตกชกุ กว่าด้านปลายลม จงึ สง่ ผลใหด้ า้ นปลายลมเปน็ พืน้ ท่ีอับฝน มอี ากาศแหง้ แลง้ และมี อณุ หภูมิสูง พ้ืนทอ่ี ับฝน บริเวณทร่ี าบสงู ปาตาโกเนียในอเมรกิ าใต้

โดยปกติในชนั้ บรรยากาศโทรโพสเฟยี รอ์ ุณหภมู ิจะลดลง 6.4 องศาเซลเซยี สตอ่ ความสงู 1,000 เมตร แตเ่ มอ่ื โลกคายความรอ้ นในเวลากลางคนื ทาให้อุณหภมู เิ หนอื พืน้ ดนิ เยน็ กวา่ อากาศด้านบน กอ่ ใหเ้ กดิ ปรากฏการณอ์ ณุ หภูมผิ กผนั ขึ้น สง่ ผลใหก้ ล่มุ ควนั ซ่ึงมอี ุณหภมู ติ า่ กวา่ ไม่ สามารถลอยขนึ้ ไปได้ จึงแผ่ควนั ลงสพู่ น้ื ผิวโลก ทาใหเ้ กิดมลพิษในบรรยากาศ



ข้างข้ึน-ข้างแรม เกิดจากการท่ีดวงจันทร์โคจรรอบโลก และคนบนโลกมองเห็น สว่ นสวา่ งของดวงจนั ทร์แตกตา่ งกันไปตามตาแหน่งทด่ี วงจันทร์อยู่ในวงโคจร

เกิดในเวลากลางวัน เม่ือ ดวงจันทร์โคจรอยู่ในตาแหน่ง ระหว่างดวงอาทิตย์กับโลก ส่ ง ผ ล ใ ห้ เ กิ ด ค ว า ม มื ด บ า ง ส่วนบนพื้นโลกในช่วงเวลา หน่ึง

เกิดในเวลากลางคืน เม่ือดวง จนั ทร์อยใู่ นตาแหน่งตรงกนั ขา้ ม กบั ดวงอาทิตย์ โดยมีโลกอยตู่ รง กลาง ซ่ึงเม่ือดวงจนั ทร์โคจรผ่าน เขา้ ไป จะทาใหด้ วงจนั ทร์มืดลงที ละนอ้ ยๆ



อัลเฟรด เวเกเนอร์ นักธรณีฟิสิกส์ชาว เยอรมัน ตั้งสมมติฐานว่า แต่เดิมโลกมีแผ่นดิน กว้างใหญ่เพยี งผืนเดียวเรียกว่า “พันเจีย” ส่วน มหาสมุทรทั้งหมดเรียกว่า “พันทาลัสซา” และ “ทะเลเททิส” ซ่ึงต่อมาพนั เจยี ได้แยกออกจากัน กลายเปน็ ทวีปตา่ งๆ ดงั เชน่ ปัจจบุ นั อลั เฟรด เวเกเนอร์

ภาพแสดงการเล่อื นไหลของของทวปี ตามทฤษฎีของอลั เฟรด เวเกเนอร์ 225 ล้านปี ก่อน 135 ล้านปี ก่อน ปัจจุบนั

ธรณภี าค ( Lithosphere ) คือ แก่นโลกและเปลือกโลกส่วนที่รวมตวั เป็น ของแขง็ ประกอบดว้ ยหินและดิน ปรากฏการทางธรณภี าค ทวปี เล่ือน 200 225 135 65