การสื่อสารที่สร้างความเกลียดชัง (Hate Speech)

HATE SPEECH 2 l การสอื่ สารทีส่ ร้างความเกลยี ดชงั

การสอ่ื สารที่สร้าง ความเกลียดชงั (Hate Speech) ความเป็นพลเมืองกับการส่ือสารท่ีสรา้ งความเกลียดชงั การส่อื สารท่สี ร้างความเกลยี ดชัง (Hate Speech) เป็นอกี หัวข้อหนึ่งท่ีพลเมืองประชาธิปไตยควร เรยี นรแู้ ละทำ� ความเขา้ ใจ เนอ่ื งจากขอ้ มลู ในโลกไซเบอรไ์ มไ่ ดม้ เี พยี งขา่ วสาร ขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื เนอื้ หา ทสี่ รา้ งความบันเทิงเพียงด้านเดียว แต่ยังมีข้อมลู ข่าวสารทเ่ี ตม็ ไปดว้ ยอคติและความรุนแรง พลเมอื ง ประชาธปิ ไตยควรรเู้ ทา่ ทนั สอ่ื และเขา้ ใจผลกระทบการการสอื่ สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชงั ทมี่ ตี อ่ บคุ คล และกลมุ่ คนอน่ื ๆ ในมิติตา่ งๆ และเรียนรูท้ จี่ ะอยูร่ ่วมกันกับผูอ้ ื่นทมี่ คี วามแตกต่างจากตนเองใน ดา้ นตา่ งๆ เชน่ แนวคดิ ทางการเมอื ง ชนชน้ั ศาสนา เพศสภาพ เพอื่ บรรลคุ วามเปน็ พลเมอื งทม่ี งุ่ เนน้ ความเปน็ ธรรมในสงั คม เปน็ ผทู้ เี่ คารพสทิ ธแิ ละอยรู่ ว่ มกบั ผอู้ น่ื ในสงั คมทหี่ ลากหลายไดอ้ ยา่ งรบั ผดิ ชอบ ในฐานะพลเมืองทีต่ อ้ งการสร้างการเปล่ยี นแปลงสงั คมใหด้ ขี ้ึน Hate Speech l 3

การส่ือสารทีส่ รา้ งความเกลียดชงั คอื อะไร การสื่อสารทีส่ รา้ งความเกลียดชงั หรือวาจาทีส่ ร้างความเกลียดชงั (Hate Speech) ไมไ่ ดห้ มายถงึ แคค่ ำ� พดู อยา่ งเดยี ว แตร่ วมถงึ การแสดงออกทกุ รปู แบบ การสอื่ สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชงั ไมม่ นี ยิ าม ทตี่ ายตวั เนือ่ งจากแต่ละประเทศมบี รบิ ททางสงั คมและกฎหมายท่แี ตกต่างกันออกไป อีกท้งั นยิ าม ท่ีใช้ยังข้ึนกับบริบทและแง่มุมที่แตกต่างกันของหน่วยงานหรือองค์กรท่ีสร้างนิยามไว้ใช้ในหน่วยงาน น้นั ๆ อย่างไรกต็ าม ประเด็นทส่ี �ำคญั ของการสอื่ สารทสี่ ร้างความเกลยี ดชงั อาจสรปุ ไดด้ ังน้ี การส่ือสารที่สร้างความเกลียดชังคือ การแสดงออกในลักษณะยุยงหรือส่งเสริมความเกลียดชัง และอคตติ อ่ กลมุ่ บุคคลหรอื ปัจเจกบคุ คล โดยมุ่งไปที่ “ฐานของอัตลกั ษณ”์ ซึ่งอาจตดิ ตงั้ มาแตด่ ้งั เดิม หรอื ภายหลงั เกยี่ วกับเชอ้ื ชาติ ศาสนา สผี วิ สถานทเ่ี กิด/ ท่ีอยอู่ าศัย อุดมการณ์ทางการเมอื ง อาชีพ เพศสภาพ หรอื ลกั ษณะอน่ื ทสี่ ามารถทำ� ใหถ้ กู แบง่ แยกได้ การสอ่ื สารทสี่ รา้ ง ความเกลียดชังยังหมายถึง การแสดงออกซ่ึงมุ่งท�ำลาย “ความมั่นคงทางจติ ใจ” ของบุคคลหรือกล่มุ บคุ คลซึ่งเป็น กลุ่มเป้าหมายโดยผู้แสดงออกและเหย่ือไม่จ�ำเป็นต้องเผชิญ หนา้ กันดว้ ยความรนุ แรง ด้วยความเกลยี ดชังด้วยการเลอื ก ปฏิบัติหรือด้วยการเหยียดหยาม ทั้งนี้เพราะสิ่งเหล่าน้ี จะด�ำเนินไปในชีวิตประจ�ำวันอยู่แล้ว การส่ือสารที่สร้าง ความเกลียดชังมีความร้ายแรงเพราะไม่เพียงแต่จะส่งผล กระทบตอ่ บคุ คล แตย่ งั บนั่ ทอนความเปน็ ปกึ แผน่ ของสงั คม ในวงกว้างอกี ด้วย นอกจากนี้การแสดงออกซึ่งความเกลียดชังอาจเป็นการสื่อสารซึ่งหน้ากับเหยื่อ หรือสื่อสารผ่าน โลกออนไลน์ เชน่ สอื่ สงั คมออนไลน์ เว็บไซต์หรอื อเี มล 4 l การสอ่ื สารทส่ี ร้างความเกลียดชงั

การสอื่ สารที่สรา้ งความเกลยี ดชงั ทางออนไลน์ การสอ่ื สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชงั ทางออนไลนค์ อื การแสดงออกซงึ่ ความเกลยี ดชงั ผา่ นสอื่ อนิ เทอรเ์ นต็ ทัง้ ทีเ่ ป็นค�ำพูด ตัวอักษร ภาพวาด ภาพถา่ ย ภาพกราฟิก ภาพเคลื่อนไหว ภาพยนตร์ เพลง และ การสอ่ื ความหมายในเชงิ สัญลักษณอ์ ่นื ๆ ท้งั ทีเ่ ป็นการผลติ ข้นึ มาใหม่ การผสมผสานเนอื้ หาใหม่กับ เนือ้ หาท่มี ีการผลติ ไว้แล้ว และการน�ำเสนอเนอื้ หาทีผ่ ลติ ไว้แล้วในรปู แบบใหม่ผ่านพ้นื ที่ออนไลนซ์ ึ่ง เขา้ ถงึ ได้โดยมีเทคโนโลยเี ครอื ข่าย หรอื เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สารส่ือสงั คมออนไลนอ์ ย่าง Facebook, YouTube และ Twitter เป็นส่อื ทใี่ หญท่ ส่ี ุดและมีอ�ำนาจมากทส่ี ดุ ทผ่ี สู้ อื่ สารจะใชแ้ พร่ กระจายสารแหง่ ความเกลยี ดชงั เนอื่ งจากสามารถสอ่ื สารไดท้ ง้ั ภาพและเสยี ง และมผี เู้ ขา้ ชมจำ� นวนมาก และมกี ารส่งต่อหรือแบ่งปันไดง้ า่ ย การสอื่ สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชงั ทางออนไลนส์ รา้ งความกงั วลใหก้ บั เหยอ่ื ไดม้ าก เนอ่ื งจากลกั ษณะ เฉพาะของส่อื ออนไลน์ดงั ตอ่ ไปนี้ สามารถปกปดิ ไมต่ อ้ งเผชญิ หนา้ กนั มกี ารเปดิ กวา้ งของสอ่ื สงั คม ตวั ตนของผสู้ ง่ สาร เหยอ่ื ไมส่ ามารถหลบหนี ทำ� ใหส้ ารนนั้ ยงั แพรก่ ระจาย เหยอื่ จะไมท่ ราบวา่ ไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ทำ� ใหเ้ กดิ การยยุ ง ใครเปน็ ผสู้ ง่ สาร จากผสู้ ง่ สารได้ ปลกุ ปน่ั ไดง้ า่ ยและกวา้ งขนึ้ ผู้ที่ส่งสารท่ีสร้างความเกลียดชังทางออนไลน์อาจไม่คิดว่าการกระท�ำของตัวเองในโลกออนไลน์จะ ส่งผลกระทบตอ่ เหย่ือในชวี ติ จริง แตใ่ นความเป็นจริงแล้ว การสอื่ สารท่ีสรา้ งความเกลยี ดชงั ทาง ออนไลนส์ ง่ ผลกระทบกับเหย่อื เชน่ เดียวกัน เหยอ่ื ทไี่ ด้รับสารจะได้รับผลกระทบทางจติ ใจ ซงึ่ อาจนำ� ไปสู่ความร้สู กึ ซมึ เศร้าและฆ่าตวั ตาย การส่ือสารที่สร้างความเกลยี ดชังทางออนไลนย์ งั มีสว่ นท�ำให้ เกิดการเลือกปฏบิ ัติต่อกลมุ่ บคุ คลและการแบ่งแยกทางสงั คมได้ ยิ่งไปกว่านน้ั ยังทำ� ให้โลกออนไลน์ เสยี บรรยากาศทดี่ ีทำ� หรบั ผู้ที่เข้ามาอา่ น Hate Speech l 5

องคป์ ระกอบของการส่อื สาร ทส่ี ร้างความเกลยี ดชงั องคป์ ระกอบของการส่ือสารสร้างความเกลียดชงั แบง่ ออกเปน็ 3 ข้อหลกั ๆ ดงั นี้ 1 เป็นการแสดงออกซ่ึงอคตหิ รอื ความเกลียดชงั ต่อบุคคลหรอื กลมุ่ บุคคลอื่นอย่าง ชัดเจน และอาจแสดงเจตนาชดั เจนทจ่ี ะท�ำใหเ้ ปา้ หมายได้รบั ความเกลียดชังจาก คนอนื่ ถกู ตตี ราวา่ ไมเ่ ปน็ ทต่ี อ้ งการของสังคม และสังคมจะดีข้ึนถ้าไมม่ บี คุ คลหรือ กลุม่ บคุ คลดงั กลา่ ว 2 ฐานคิดหรอื ลกั ษณะทพ่ี งุ่ เป้าในการแสดงความเกลียดชัง ต้องเปน็ ลกั ษณะท่เี ปน็ อตั ลักษณ์รว่ มของ “กลุ่ม” ทั้งท่ีเปลี่ยนแปลงไม่ได้ เช่น เชื้อชาติ ศาสนา สีผิว และเปล่ียนแปลงได้ เช่น สถานที่เกิด ที่อยู่อาศัย อุดมการณ์ทาง การเมือง อาชีพ เป็นต้น 3 เป้าหมายหลักในการแสดงความเกลียดชังคือ เพ่ือการแบ่งแยกทางสังคม และ “ขจดั ” คนอกี กลมุ่ ออกไป ไมว่ า่ จะในเชงิ รปู ธรรม เชน่ การคกุ คามหรอื ใชค้ วามรนุ แรง หรอื ในเชงิ นามธรรม เชน่ การขบั ไลไ่ มใ่ หม้ ที ยี่ นื ในสงั คม และการสรา้ งความชอบธรรม ในการปฏิบัติกับกลุ่มดังกล่าวอย่างไม่เท่าเทียมก็ได้ 6 l การสอ่ื สารท่สี ร้างความเกลียดชงั

รปู แบบของการสอื่ สาร ทส่ี รา้ งความเกลียดชงั 01การด่า บริภาษ ดว้ ยการใช้ 02การสรา้ งความเขา้ ใจผดิ 03การนยิ ามคนอนื่ ในเชงิ ลบ ทำ� ใหก้ ลาย การโนม้ นา้ วใจชกั จงู ใหเ้ ชอ่ื ถอื เปน็ ตวั ตลก ลดทอนคณุ คา่ ความเปน็ ภาษาหยาบคาย รนุ แรง ดถู ูก ดว้ ยขอ้ มลู ผดิ หรอื อคตสิ ว่ นตวั มนษุ ยข์ องผอู้ น่ื เหยยี ดหยาม 04การสอ่ื สารทส่ี รา้ งความรสู้ กึ แบง่ 05การส่อื ความหมายปฏเิ สธ 06การตตี ราประทบั ภาพ พวกเขาพวกเราแยกออกชดั เจน การอยู่ร่วมกัน การกีดกัน เหมารวมตายตัวในเชงิ ลบ ออกจากสังคม 08การระดมก�ำลังไลล่ ่า ขู่คกุ คาม 07การยุยงปลุกปน่ั ปลุกระดมให้ผอู้ ่นื ร่วมเกลยี ดชัง สนบั สนุนใหใ้ ช้ การลงทณั ฑท์ างสงั คม การเนรเทศ ความรุนแรงกบั ผู้ท่เี ห็นต่าง หรือนำ� ไปสกู่ ารประกาศเขน่ ฆ่า Hate Speech l 7

ตวั อย่างของการสอ่ื สาร ที่สรา้ งความเกลยี ดชังทางออนไลน์ การแสดงสัญลกั ษณ์ การขม่ ขดู่ ้วยถ้อยคำ� ของความเกลียดชงั ทรี่ นุ แรง เชน่ การหมาย เช่น เครอื่ งหมาย จะขม่ ขนื หรือหมาย สวัดดกิ ะ เอาชวี ิต ยยุ ุงผ้อู ืน่ ผ่านส่อื ออนไลน์ การล้อเลียนสีผวิ ให้คุกคามเหยื่อเพราะ เช้อื ชาติ หรอื อตั ลกั ษณข์ องเขา เช่น ชาติพันธุ์ ยุให้ท�ำรา้ ยชาวมุสลิม ล้อเลยี นหรือดูถกู การแสดงความเหน็ อตั ลกั ษณท์ างเพศของ เชงิ ขับไล่ผู้อพยพ ผ้อู นื่ เชน่ ลอ้ เลยี นเกย์ หรือชาวตา่ งชาติ ให้ออกจากประเทศ หรอื กะเทย โพสต์รูปภาพหรือ วิดโี อของบคุ คลที่มี อตั ลกั ษณ์แตกตา่ งใน เชิงดูถกู หรอื ลดคณุ ค่า ความเป็นมนุษย์ 8 l การสือ่ สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชัง

ฐานอัตลกั ษณ์ ที่มักถกู น�ำมาสรา้ งความเกลียดชัง ชนชาติ เชอื้ ชาติ ชาติพันธ์ุ ถิน่ ทอี่ ยู่ ชนชั้น ศาสนา และการเขา้ ร่วม กลุ่มทางศาสนา อุดมการณ์ ทางการเมอื ง ความทพุ พลภาพ /โรคภัย เพศสภาพ และเพศวิถี ลกั ษณะอนื่ ๆ อนั เปน็ การแบง่ แยกได้ Hate Speech l 9

วัตถุประสงคข์ องการของการสือ่ สารที่สรา้ งความเกลียดชัง การแสดงความเกลยี ดชงั ทป่ี รากฏอาจเปน็ การเหยยี ดหยามศกั ดศิ์ รี หรอื ลดทอนคณุ คา่ ความเปน็ มนษุ ย์ หรอื ยยุ งส่งเสริมให้เกิดความเกลียดชงั ตลอดจนการสง่ เสริมให้เกดิ ความรุนแรงด้วยกไ็ ด้ โดยอาจ แบง่ วตั ถุประสงคข์ องการสอื่ สารความเกลยี ดชังได้ 4 ประเภทใหญ่ คือ 1 ไม่สะท้อน วัตถุประสงค์ ชดั เจน 2 3 มีแนวโนม้ สร้าง ยัว่ ยหุ รอื ทำ� ใหเ้ กิด ความเขา้ ใจท่ีผิด ความเกลียดชงั หรือ หรอื มอี คตติ อ่ กลุ่มเป้าหมาย สบประมาทอย่าง ร้ายแรงตอ่ กลุม่ เปา้ หมาย 4 ก�ำจัดกล่มุ เป้าหมาย ซึง่ มีทง้ั การปฏเิ สธ การอยรู่ ่วมในสงั คม เดียวกนั และการ ทำ� ร้าย/ท�ำลายลา้ ง กลุ่มเป้าหมาย 10 l การส่ือสารที่สร้างความเกลียดชงั

ระดบั ความรุนแรงของการส่อื สารท่ีสร้างความเกลียดชัง ระดับความรนุ แรงของการสอื่ สารทส่ี ร้างความเกลียดชัง สามารถแบง่ ออกเป็น 3 ระดบั ตามความ รุนแรงจากน้อยไปหามาก 3 LEVEL 3 มีการยั่วยุให้เกิดการใช้ความรุนแรงต่อกลุ่มเป้าหมาย เช่น ฆ่าคนกลมุ่ หนึง่ ไม่บาป เพราะเปน็ การช่วยเหลอื ประเทศชาติ LEVEL 2 2 มีความย่ัวยุให้เกิดความเกลียดชังต่อกลุ่มเป้าหมาย เช่น เรียกพวกนับถือศาสนาในวัดแห่งหน่ึงว่า พวก เปรตห่มขาวเปน็ มารสงั คม LEVEL 1 1 ตง้ั ใจแบง่ แยก กดี กนั สรา้ งความเปน็ เขา-เรา ตอ่ กลมุ่ เปา้ หมาย เชน่ เรยี กผชู้ มุ นมุ คนเสอ้ื สวี า่ ควายสนี น้ั สนี ี้ เปน็ ตน้ Hate Speech l 11

การส่อื สารทสี่ ร้างความเกลียดชงั ทางออนไลน์ส�ำคญั อยา่ งไร 1 สง่ ผลกระทบต่อทุกคนทใ่ี ชส้ ่อื ออนไลน์ ถึงแม้ว่าเหยอ่ื จะเป็นผู้ท่ไี ด้รบั ผลกระทบมากทส่ี ุด แตผ่ ใู้ ช้สื่อทไี่ ด้พบเหน็ ข้อความย่อมรสู้ ึกไม่สบายใจและหงุดหงดิ ใจทไี่ ม่สามารถชว่ ยเหลืออะไรได้ 2 สง่ ผลกระทบตอ่ เยาวชนเปน็ พเิ ศษ ผลสำ� รวจเยาวชนจาก 4 ประเทศพบวา่ 42% ของเยาวชน ระบุวา่ ได้รับผลกระทบจากการสื่อสารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชังออนไลน์ ผา่ นส่ือ Facebook และ YouTube มากที่สุด 3 ลดศักดศ์ รคี วามเปน็ มนุษย์ การส่ือสารท่สี ร้างความเกลียดชัง ท�ำใหเ้ หยอ่ื รูส้ กึ ไมป่ ลอดภยั แปลกแยกและหวาดกลัว ยงิ่ ไปกวา่ น้ัน ยังบั่นทอนและลดคุณค่าศักดศ์ิ รคี วามเป็นมนษุ ย์ 4 สง่ ผลกระทบทร่ี ุนแรงตอ่ สภาพจิตใจของเหย่อื ในออสเตรเลยี การสอ่ื สารทส่ี รา้ งความ เกลยี ดชัง การเลอื กปฏิบตั ิ และการกล่นั แกลง้ ในโลกไซเบอร์ สง่ ผลกระทบทรี่ นุ แรงต่อกลุม่ ผูม้ ี ความหลากหลายทางเพศ (LGBTI) จนเปน็ กล่มุ ทมี่ ีอัตราการฆา่ ตวั ตายสงู สดุ ในกลุ่มประชากรของ ออสเตรเลีย 5 น�ำไปสู่ความรุนแรงในชีวิตจริง การส่ือสารที่สร้างความเกลียดชังกระตุ้นและยุยงให้เกิด ความรนุ แรงต่อกล่มุ บคุ คลบางกลมุ่ ผลการศึกษาพบวา่ เมือ่ มกี ารสอื่ สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชงั ตอ่ บคุ คลบางกลมุ่ ในสอ่ื ออนไลน์ กม็ กั จะเกดิ เหตกุ ารณท์ ร่ี นุ แรงตอ่ มาต่อกลุ่มบคุ คลนั้นจรงิ ๆ 6 เป็นเคร่ืองมือที่ใช้กลุ่มหัวรุนแรงสุดโต่งใช้ในการเผยแพร่ การส่ือสารที่สร้างความ เกลียดชังออนไลน์ถูกใช้โดยกลุ่มหรือองค์กรหัวรุนแรงสุดโต่งเพื่อใช้ในการหาสมาชิกใหม่ที่เป็น เยาวชน เพอื่ หามารว่ มขบวนการโดยปลกู ฝงั โลกทศั นท์ แ่ี บง่ แยกแบบ “พวกเรา/พวกมนั ” ขบวนการ เหล่านี้ใช้การสื่อสารที่สร้างความเกลียดชังเป็นเคร่ืองมือเพ่ือโน้มน้าวให้เกิดการแบ่งแยกทาง อัตลักษณ์ เช่น สีผิว เชือ้ ชาติ ศาสนา โดยการปลกู ฝงั ตรรกะที่ผิดๆ วา่ คนเหล่านเ้ี ปน็ ผกู้ ่อการร้าย ผู้มาแย่งชิงทรัพยากรหรอื ดนิ แดน เป็นตน้ 7 ทำ� ใหส้ งั คมแตกแยก เกดิ การเลือกปฏิบัตแิ ละความไม่ เทา่ เทยี มในสงั คม หากการสอื่ สารทสี่ รา้ งความเกลยี ดชงั ไมไ่ ดร้ บั การท้วงตงิ เมื่อเวลาผ่านไปจะเกดิ การเลอื กปฏิบัติและแบ่งแยก ต่อกล่มุ บุคคลทไ่ี ม่ได้รบั การเหลียวแลมากข้นึ ไปอีก ซ่ึงนำ� ไปสู่ ความตงึ เครยี ดทางสงั คม การไมเ่ ขา้ ใจกนั และในบางกรณอี าจเกดิ ความรนุ แรงได้ 12 l การสื่อสารที่สรา้ งความเกลียดชัง

เราจะจดั การกบั การสื่อสารทีส่ รา้ งความเกลียดชงั อยา่ งไร เมอ่ื พบการส่อื สารทีส่ ร้างความเกลยี ดชังทางออนไลน์ หลายคนอาจเคยคิดว่า ไม่อาจจะชว่ ยเหลือ อะไรใครได้ และปลอ่ ยเรอื่ งราวนนั้ ใหผ้ า่ นเลยไป แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม เราทกุ คนมพี นั ธะทจ่ี ะเปลยี่ นแปลงโลก ของเราให้นา่ อยู่มากยงิ่ ขึ้น และนีร่ วมถงึ การสรา้ งพื้นทอ่ี อนไลนท์ ่ปี ราศจากการสอ่ื สารทีส่ ร้างความ เกลยี ดชงั และการแบง่ แยก เราสามารถจดั การกบั การสอ่ื สารทสี่ รา้ งความเกลยี ดชงั ทางออนไลนไ์ ดโ้ ดย 1. รายงานการพบเหน็ การสื่อสารทส่ี ร้าง ความเกลยี ดชังทางออนไลน์ เว็บไซต์และส่อื สงั คมออนไลน์ส่วนใหญ่ เชน่ Facebook YouTube และ Twitter มีนโยบายท่ีชัดเจนต่อการใช้ การสือ่ สารทีส่ ร้างความเกลยี ดชงั ในสอื่ ของพวกเขา หาก พบเห็นการการสื่อสารท่ีสรา้ งความเกลยี ดชงั เราสามารถ รายงานไปยงั ผดู้ ูแลได้ การรายงานท�ำไดง้ ่ายและรวดเร็ว หากผู้ดูแลสื่อเห็นว่า โพสต์นั้นเข้าข่ายของการส่ือสารที่ สร้างความเกลียดชัง ก็จะลบโพสต์นั้นออกจากเว็บไซต์ ซ่ึงทำ� ใหม้ ผี ู้เห็นและแชร์โพสตน์ น้ั น้อยลง และเปน็ การสง่ สัญญานไปยังผู้โพสต์ว่าการสื่อสารที่สร้างความเกลียดชัง ของเขาไม่เปน็ ทตี่ ้อนรับในส่ือสังคมน้นั ๆ 2. รว่ มเปน็ สว่ นหนงึ่ ในการแกป้ ญั หา โดยการ สนับสนนุ แนวทางการส่อื สารที่สรา้ งสรรค์ ถงึ แมว้ า่ การรายงานการพบเหน็ การสอ่ื สารทส่ี รา้ งความเกลยี ดชงั จะมคี วามสำ� คญั แตส่ ง่ิ นกี้ ไ็ มไ่ ดช้ ว่ ยแกป้ ญั หา ในบางครง้ั อาจทำ� ให้ ผโู้ พสตเ์ กรย้ี วกราดและเพม่ิ ระดบั ความรนุ แรงขนึ้ ไปอกี การสนบั สนนุ แนวทางการสื่อสารที่สร้างสรรค์อาจมีประสิทธิภาพท่ีมากกว่า แนวทางการสอื่ สารทสี่ รา้ งสรรคจ์ ะเปน็ เครอ่ื งมอื ทช่ี ว่ ยใหค้ วามรู้ ความเขา้ ใจในแนวคดิ การอยรู่ ว่ มกนั ในสงั คมทม่ี คี วามหลากหลาย ทางอตั ลกั ษณแ์ ละวฒั นธรรม (Pluralism and multi-culturalism) เพื่อทจ่ี ะลดอคติและการแบ่งแยก และชว่ ยสง่ เสรมิ ความเคารพ ในความแตกตา่ ง แนวทางการสอ่ื สารทส่ี รา้ งสรรคย์ งั สามารถเปน็ กระบอกเสียงให้แก่กลุม่ บคุ คลตา่ งๆ ในสังคมทถี่ กู เลอื กปฏบิ ัติ โดยการรณรงค์ให้ความร้แู ละข้อมูลแก่ สาธารณะเพ่ือที่จะลบลา้ งภาพตัวแทนหรือภาพจ�ำ (Sterotypes) ที่คนสว่ นใหญใ่ นสงั คมเคยเชอื่ อยา่ ง ผดิ ๆ เก่ียวกับกลุ่มคนเหล่านั้น Hate Speech l 13

การรณรงค์ให้ความรู้และข้อมูลแก่สาธารณะ การรณรงคใ์ หค้ วามรแู้ ละขอ้ มลู แกส่ าธารณะมคี วามสำ� คญั ในการลบลา้ งภาพจำ� (stereotypes) ทผี่ ดิ ๆ และการเลือกปฏิบตั ติ อ่ บุคคลหรอื กลุม่ บคุ คลที่มีอตั ลักษณ์ทแี่ ตกตา่ งไปจากกลุ่มคนสว่ นใหญใ่ นสังคม การรณรงคใ์ หค้ วามรแู้ ละขอ้ มลู ซง่ึ ตงั้ อยบู่ นขอ้ เทจ็ จรงิ และถกู ตอ้ งจะชว่ ยกำ� จดั มายาคตแิ ละความเชอ่ื ผดิ ๆ ทม่ี ตี อ่ กลมุ่ คนเหลา่ นน้ั ทงั้ ยงั ทำ� ใหค้ นกลมุ่ นม้ี คี วามมน่ั คงทางจติ ใจ และเชอื่ มน่ั ทจ่ี ะเปดิ เผยตวั เอง โดยไม่หวน่ั เกรงตอ่ อคติของคนรอบข้างเมอ่ื ตอ้ งใชช้ วี ติ ประจ�ำวันกับผ้อู ่ืน การรณรงคใ์ หค้ วามรแู้ ละ ขอ้ มลู แกส่ าธารณะอาจทำ� รว่ มกบั สถาบนั ศกึ ษา โดยใหก้ ารศกึ ษารว่ มกบั การพฒั นาทกั ษะความฉลาด ทางดิจิทัล (DQ: Digital Intelligence) ให้แก่เยาวชน ทักษะอย่างความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นเม่ือใช้ สอ่ื ออนไลน์ (Digital Empathy) จะช่วยฝึกให้เยาวชนมคี วามสามารถดังน้ี มคี วามเห็นอก มีทักษะใน เห็นใจผอู้ นื่ โดยเฉพาะ การสอ่ื สารออนไลน์ อย่างสร้างสรรค์และ ผทู้ ถ่ี กู กลน่ั แกลง้ รับผดิ ชอบต่อตนเอง หรือถกู เกลียดชัง และผ้อู ่นื ในโลกไซเบอร์ มีการส่อื สาร ไม่ตัดสนิ ใคร และมปี ฏสิ ัมพันธ์ อย่างมอี คติ ไมย่ อมรบั ทางออนไลนก์ บั ผูอ้ ื่น โดยไมค่ ำ� นึงถึง และตอ่ ตา้ นการใช้ การสอ่ื สารที่สรา้ ง อตั ลกั ษณ์ท่ี ความเกลียดชงั ใน แตกตา่ ง โลกออนไลน์ 14 l การสือ่ สารที่สรา้ งความเกลียดชัง

สถิตกิ ารสอ่ื สารท่ีสร้างความเกลยี ดชังในสอ่ื สังคมออนไลน์ ผลวจิ ยั จากศูนย์นโยบายสอื่ นเิ ทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั พบวา่ YouTube คือสื่อสังคม ออนไลนท์ ีม่ กี ารส่ือสารที่สร้างความเกลียดชังมากทสี่ ุด ในรายงานระบวุ ่า พบการสือ่ สารท่ีสร้างความเกลียดชงั ใน... Facebook 37.6% เวบ็ บอร์ด 53% Youtube 78.5% โดยระดับความรุนแรง ส่วนใหญ่จะเป็นการยั่วยุให้เกิดความเกลียดชังต่อกลุ่มเป้าหมายโดยการ กล่าวหา กลา่ วโทษอยา่ งรุนแรง ประณาม แฉ วา่ ร้าย พูดดูหม่ิน เหยียดหยาม สบประมาท ท�ำให้ ขบขนั ลดคณุ คา่ ทำ� ใหด้ อ้ ยคา่ ในสายตาผอู้ น่ื เยาะเยย้ อยา่ งรนุ แรง สมนำ้� หนา้ ทบั ถม และเปรยี บเทยี บ ในลักษณะท�ำใหผ้ ู้อนื่ มิใชค่ น Hate Speech l 15

กรณีตวั อยา่ ง การส่ือสารทส่ี รา้ งความเกลียดชงั ทีม่ ตี ่อ นกั ทอ่ งเทย่ี วชาวจนี ในส่ือออนไลน์ คนไทยจ�ำนวนไม่น้อยมีภาพจ�ำและอคติต่อนักท่องเท่ียวจากประเทศจีนที่เข้ามาในประเทศไทย โดยมกั จะมองวา่ นกั ทอ่ งเทยี่ วชาวจนี ไมม่ มี ารยาท สกปรก ดอ้ ยพฒั นาและไมม่ วี ฒั นธรรม ซง่ึ ภาพจำ� เหลา่ นนี้ ำ� ไปสกู่ ารสอื่ สารทสี่ รา้ งความเกลยี ดชงั ทางออนไลนบ์ อ่ ยครงั้ เมอ่ื มผี โู้ พสตเ์ กย่ี วกบั นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี ในสอื่ สงั คมออนไลนข์ องไทย ขอ้ ความสว่ นใหญจ่ ะสอื่ สารในเชงิ สบประมาท หรอื แสดงความรำ� คาญ แตอ่ ย่างไรก็ตาม ระดับความรนุ แรงของความเกลียดชังยงั อยใู่ นระดบั ทีต่ ำ่� ยกตวั อยา่ งเชน่ เดอื นสิงหาคม พ.ศ. 2558 นกั ทอ่ งเที่ยวจากประเทศจนี คนหนึง่ ซื้อน้�ำกะทกิ ลอ่ ง ดืม่ อยู่ทีส่ นามบนิ สุวรรณภมู ิ เผอิญวา่ มคี นไทยเห็นเข้า จงึ ถ่ายรปู นำ� ไปลงทวิตเตอร์ ตอ่ มาสงั คม ออนไลน์ในประเทศไทยได้แชร์ภาพนักท่องเที่ยวหนุ่มชาวจีนรายน้ันก�ำลังด่ืมกะทิกล่องของไทย พร้อมข้อความเชิงดูถูกสติปัญญาของเขา ก่อให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์เชิงตลก ขบขนั อยา่ งกว้างขวาง โดยผูเ้ ขา้ มาอา่ น เข้าใจวา่ ชายชาวจีนคงคิดวา่ กะทิกล่อง เปน็ นำ้� มะพรา้ วหรอื ไมก่ น็ ม เพราะขา้ งกลอ่ ง เขยี น Coconut Milk การบรรยายรปู ของ ผโู้ พสต์และผูท้ ี่มาใหค้ วามเห็นในสือ่ มุ่งไป ท่ีการล้อเลียนอัตลักษณ์ทางเช้ือชาติของ คนจนี ว่าดอ้ ยพัฒนาและโง่ แยกฉลาก ของนำ้� มะพรา้ ว กะทแิ ละนมไมอ่ อก ทำ� ให้ ชาวจนี กลายเปน็ ตวั ตลก แตแ่ ล้วในที่สดุ ความจรงิ กป็ รากฏ เมอ่ื ผรู้ เู้ รอื่ งประเทศจนี ได้นำ� ขอ้ มลู มาเปดิ เผยว่า ประเทศจนี ใน บางพื้นท่ี การดม่ื นำ้� กะทิ เปน็ เรื่องปกติ 16 l การสอ่ื สารทีส่ รา้ งความเกลยี ดชงั

เช่นเดียวกับกระดานสนทนาเว็บไซต์พันทิป เมื่อมีผู้ตั้งกระทู้เก่ียวกับนักท่องเท่ียวชาวจีน ก็มักมี การส่ือสารที่สร้างความเกลียดชังทางออนไลน์จากความเห็นที่มีอคติต่อนักท่องเท่ียวชาวจีนอยู่เสมอ การสอ่ื สารเหลา่ นเ้ี มอื่ ถกู ผลติ ซำ้� อยา่ งตอ่ เนอ่ื งจะนำ� ไปสกู่ ารตอกยำ้� ภาพจำ� และอคตติ อ่ นกั ทอ่ งเทย่ี ว ชาวจีน Hate Speech l 17

เอกสารอา้ งองิ ณัตถยา สุขสงวน. การปฏิรูปสื่อเพื่อควบคุมการเผยแพร่เน้ือหาส่ือท่ีสร้างความเกลียดชัง [Online]. แหลง่ ทม่ี า http://library.senate.go.th/document/Ext7989/7989362_0002.PDF [28 ธนั วาคม 2560] ศูนยศ์ กึ ษานโยบายสอ่ื คณะนิเทศศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั . เปิดงานวิจัย Hate Speech คำ� พูดเกลยี ดชังออนไลน์ไทย นยิ ามหลายระดับ กำ� กบั ต้องดวู ัตถปุ ระสงค์ [Online]. แหล่งท่มี า http://mediamonitor.in.th/archives/7225 [22 ธนั วาคม 2560] อปั สรณ์ เสถียรทพิ ย์ และคณะ. การศกึ ษาความรนุ แรงทางโซเชยี ลมเี ดียและการรับรู้ของวัยรุ่น [Online]. แหลง่ ท่มี า http://cclickthailand.com/contents/research/งานศกึ ษาความรนุ แรง ในโซเชยี ลฯ.pdf [24 ธนั วาคม 2560] Share Good Stories, End Online Hate Speech [Online]. แหลง่ ทม่ี า http://sharesomegood. org/wp-content/uploads/2016/10/SSG-Toolkit-ProofFinal-Digital.pdf [12 ธนั วาคม 2560] Titley, G., Keen, E., and Földi, L. Starting Points for Combating Hate Speech Online [Online]. แหลง่ ท่ีมา https://rm.coe.int/1680665ba7 [24 ธนั วาคม 2560] 18 l การสือ่ สารที่สร้างความเกลียดชัง

การส่อื สารที่สรา้ งความเกลยี ดชัง (Hate Speech) พิมพ์คร้ังท่ี 1 : สิงหาคม 2561 จ�ำนวนการพิมพ์ : 500 เล่ม เขียนและเรียบเรียง : ดร.สรานนท์ อินทนนท์ บรรณาธิการ : เข็มพร วิรุณราพันธ์, ลักษมี คงลาภ ฝ่ายศิลป์/ออกแบบรูปเล่ม : อรสุมน ศานติวงศ์สกุล จัดพิมพ์และเผยแพร่ : มูลนิธิส่งเสริมสื่อเด็กและเยาวชน (สสย.) 6/5 ซอยอารีย์ 5 พหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ โทรศัพท์ 02-617-1919 E-mail : [email protected] Website : www.childmedia.net พิมพ์ที่ : บริษทั นัชชาวตั น์ จ�ำกดั 42/19 หมู่ 5 ต.คคู ต อ.ลำ� ลกู กา จ.ปทุมธานี 12130 โทรศพั ท์ 02-193-2549 แฟกซ์ 02-193-2550 E-mail : [email protected] Website : www.natchawatprinting.com