✍️ เรื่องพระปฐมเจดีย์ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ เรียบเรียงและ ฉบับหม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ทรงนิพนธ์

๑๒ มกก็ยำเกิกเยึนร่ศมเหมอนชุกกลเอาผ้าขาวเขาไย่หุ้มไ'ว แล่วก ท่ละน้อย ๆ แล่ว่ก็สว่าง1ขนทละน้อย ๆ รนเต็มกำลำ แลเหนขนไฝ* ตลอกยอกนภกล ยางทก็สว่างซกหน้ง ยางทสว่างขางล่างมกข่างย แล่วสว่างข่างยนมกข่างล่าง เมอ*ะสว่างน์นก็เยึนร'ศึมเรองขน น้อย ๆ สว่า'!เต็มกำลำฅลอกนภกล แล่วมร่ศมโรยอ่อนลงมาทละน้อย รนผกไฝท่งัองกพระฝรางก็, แล่ว่ก็ค่อยมร่กมเริอง ๆ ขนมาอกกำกล่ มาแล่ว เยึนอย่สองทุ่มสามทุ่มอ่างนหายไฝทเกยว ยางทํก็เห็นเย้ กาวกิกอย่ฝลายยอดนภกลมร'ศมแกงเหล่องเข่ยวสค่าง ๆ ค่อย ๆ เล่อน ลงมาทละน้อย หายไฝโนช่องกหา ยางทํดูทํองค์พระฝรางคมกเย ฝรกกิ แค่ชอยริมน5นมร'ศมขาวสว่างรุ่งเริองขนไฝกลอกยอก ยา ได้ยินเสยง'โห่รอง คร^ขนไฝช'นสูตรกกไม'เห็นด้ใก ยางทก็ไ เสยงฆ้องช่ยัเหมอนยกกลกอยุ่โนองก็พระ!รกิย่ ยางทใช่เวลาส\"ใ}ยฺรุษ น้ ล่ ไ น้ไฆ้ โ ฆ้ ชนนม'สการ พวกทำงานกได้กลินชูฝเทยนหอมฅลยไฝ ยา' งรำ1พ1 วก ผิอารทระขํ้นไฝยนทำเยิณได้ ก็นง์กรายไห'วอย่แค่พนกิน กรำเถามก็ นม'สการทนก็ได้ยุญเหผิอนกํนี คนด้นนระกลำยาม่ว่า พระยรมขิ ข่างล่าง หริอระกลำอย่างไรก็ไม่รัร่กนำไรเขา และการทกล่าว อ'กรรรย่องค่พระ ย่หน้งก็เยึนหลายกรำหลายกราวทุกย ระว่าด้ว อำนารพระทุทชิเรำหริอพระยรมสาริริกขาฅุ หริอระว่าอำนารเทพยก หริอระว่าไฟพาไฟกินขนกินกำเ ก็สุกแล่วแค่ย่ฌูญาท่านด้โกระ การทํกล่าวนก็เยึนกวามรริง มพยานโกยผาก และยฉลู สำ!กกก เสต พระราชกำเนินพระราชทานผากกินแล่วฝระทำ)อย่สองราตริ ก็ได ดาวน์โหลดจพากรระะบบเนTUDตCรโดยเหนาย็ธนบดนี วรฝุณศารี ฐหมดิอหายาุ 0ร8/ิ0ย9่/2563โนทฝระชุมพระยรมวงศานุวงก็ขำราชการได้

©๓ เหนกวยก*โง่มาก พระยาทสผเก็รพระรอมเกส่าเร้าอย่ห่วัก็ทรงพระยก ไสมนส รโสงว่าเหมอนผหลอกไม่ร้ท่ระว่าอย่ารไ:ไห้ เห็นระเยึนไฟชิาต ฑินปึย่ในอิรู'■ม่น ถกนำฝนเขาก็เกิกเยึน:'ศมขํ้น ผรโส่ง์ส่ง์นเพิอระกิให ,1, 'ม่ \" ชิ 2;คนทใม่ถอศาสนาพาก'นกิเฅยนไห้ แค่ทองทศทองพิศมอย่ในฉลอง พระองค์เท่าใภกเทออก พระราชทานให้เขนส่วนพระราชกุศลรนสน ย'ง!]าฏีหาริยอกอย่างหน็ง พวกชาวยโร!]ออกไ!]เท่ยวกหลายพวกหลาย เหส่า ยางพวกก็มศ:ท์ชิาแยกเฬขนใ!]ก่อแส่วก็นงึลงกรายไหว ยาง พวกก็รู้ว่าส่าไหล่ยอกนภศุล ก็เอาทองมาเขาส่วย ไห้ทองสฅำลงกง ย่าง ยางพวกแร้งว่าส่องการสายโซ่ริกองกพระ ไ!]ถามซอก็พลอยยินก ให้เ!เล่า ๆ และโหะย่างหญิงย่าง พวกแขกพาก่นไย่นมํส์การก กร5นไค่ถามว่าพวกแขกมานโถอส่ง์นไม่กส่วยา!]หริอ เขาฅอยว'าเย่นท่ กน พระเร้าแห้แก่ของเขาท่ล'วงไ!]นาน แส่ว์เสก็รผายรรทมอย่ท่น โยราณรงก่อพระ[รดยท่โไว กรายไหวท่พระเร้ายรรทมส่างหาก ระม ยา!]ผาแค่ไหน ซงการเยึนส่ง์นเยึนอํก็รรรยรงส่องกล่าวไว' ยางพวก ท่ออก!]ากว่าไ!]เท่ยวเส่นท่พระ!]ฟมเรกยเยึนทสนุก คนผ้นนกไม'เหน องค์พระเรกย เห็นแค่ว่กัและวํงึและท่สถานอิน ๆ ทองคพระนํนเหํนเยน ย่าไผ่ไ!]หมกเย่นส่ง์นก็ผย่าง ภายหส่ง์การ!]ฎิหาริย่มเนองๆ ขน รงม ผ้กล่าวกำว่าพระย่จุ'มเรกยมริศมสว่างเพราะส่วยธาตุ'ไฟกิ'นอย่ในยิจ1ใน กิร!]ริชา พระยาอนุชิฅชาญไชย พระริสูฅรโยอามาตย เอาเกริองมอ *ดาควนง์โหจละดจหากมระาบยบถTUงDฟC โ่ดยอนาสยธพนบ่ดี วอรุณรศสรี หมดอายุ 08/09/2563

๑๔ ทำฝาสุภเรศ และคนกอกไม้เทยนกอกไม้ฅากออกไปซนสฅร กร่า -ธากุไฟเฑิกขนเองกปึกไม่ไช่พระปาฏิหาริย คร่นคกลงก*นกํง์นํ เร่าหญิงแสะหม่ธมห้าม'ในกรมหม้นบิลงกท ยุฅรภรรยาพระยาอ พาก’น็ไย่เทยวข้างหล*ง์พระก*!เม่าวไพร่ ผแมลงผงร่าพวกหนิงมา รนถงแก'ถอดเสอและแก้ฟ้า'วงหนข่างทำนายและข่าว กน'าสํงึเวชน ก่อแมลงผงหายไ!)หมกแล1ว ม้ผัเอาผม้ไปส่งให้ร่งไม้นุ่งห่มกล*!เมาเร ผงค่อยกรงนินย่ยัเยิน วงหนิรนศรษะกระทขไม้แคกก็ม ทวิงหนใ ขวากในไร่ร่นก็ม้ ทํวงเข้าไปซ่อนอยู่ในโรงเร่กก็ม้ กรนระกลโเมา กล*วผง ร่งรออยู่รนพลยคํ่าร่งกล*!เผาไม้ ในขณะน*นไม้ให ไม่เห็นแมลง,ผงอยู่ทไหน ตงั้แก่ทำมาไม้สิยย1แลวิก็ไม่ม้ผํ้งท่ไหนทำ ผ้ใก คงั้แก่พาก'นัว่ากล่าวก*ง์นินิแล้ว ทองกพระกไม่เห็นมกา สงไรอกเลย แล้ว'โ!]รก'ให้สร1'างพระราชว*งึก!]ร:ท”!)ไว้ก่กํน์ก*!)ว*ก็ ซอ ว่าว’งัปเร[มนคร เพราะเหกุก่วิยทเมองนํ้น์แก่โยราณเย้นเมองหลวงของ ไทยมาแก่เม้ม ซอว่าเมองนกรไชยสิน ส่งเกฅไม้ทพร ะเรกย้ใหญ่ย’ง์ ปรากฏอยู่ในยาเย้นหลายกำยล แล้วทวกส’ง์เกกไม้ คิกเนิองก ขาดระยะยงกว่ากรุงเก่า ท่วํง์เม้มนินิอยู่'ข้างคะว*น์ฅกพระปรูมเรกย์ ประมาณ•สามสิยเล้น ง่ฬานปราสาทและท่องพระ'โรง'โยสถพราหม สระนา กำแพงชินในชินนอกก็ย่งัปรากฏอยู่ย่าง แค่เกยวนพวกร ฅงทำไร่รอทลายทสํ่าเสิยเย้นอ*นืมาก และกลองซ็งขุกคงั้แ ไปถงว*ง เลยไปรนถงว*ค่พระงาม กว่างล้าวาย่าง กว่างหกวาย่าง วาย่าง แปกวาย่าง แยกเย้นสายขนสองสาย ยาวสรอยสสิขแปกเล้น ดาวน์โหลดจาลกรกะบลบ T้UDC โาดยกนาอยธกนบยดี ว่รณุ ศราี หงมดอายุ 08ห/0ก9/2ศ56อ3 กยาง เร่กศอกย่าง แปกศอกย่างเย้น

๑๕ ฅามทสูงและฅฅํ่า คิกค่าขกคลอง เงินหกร'ใเยเร็กชงลิยเอ็กหำลง สองยาฑสองสลิงเพปึง ค่าขุกคอไผ เงินร็ปึยลิยสามซงึสามกำลิงสอง ยาทสลิงเพอง ค่าเกลยกิน เงินสิยค่งึสกำลิง ค่าแก้คลธงกกให้ตรง หาสิยสาม'ช้งตำลิงสองยาทสลงเพอง รวม;ยืนเงินแฝกร้อยสช็งิสิยกำลิง สามยาทสองสลิง ย่ระทานชิอกลองเรกิย้ยูชา แล'วฅํก์ทางทำถนนขนอก สายฅนงไว้เผอเสก็รโ]คูแล'ง์ ตงแค'ช่องสะเกาถงว่งัเยึนทางร'อยหำลิข เส'น ค่าแรงรนถมกว้างสวา สงศอกหนงสองศอกสามศอกย'าง คาม ท่ลุ่ผและท่กอน รวมเงินยลิยแย่กชํ่งิห่าคำลิงสองยาทเพอง และการ ท่สร'างพระฝเมเรกิยและพระราชว'ง์นํ้นั้ ย?รากพระราชทร่พยค่าย่นค่า ทรายค่าปีเก่าแรง'รน 'ธารณะ:เช่านาย ข'าราชการ ราษฎร ทอง กำไหล'ยอกนภศูล สนไย่เท่าใกย'ง์มิใกัศิกขํญีชิ ต่วยการย'ง์ไม่เสร เมิอการเสร็ร ระมแช่งรารกไว้ในแผ่นศิลาต่อไย่ภายหนา ๆ * ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

ตำนานทระป^มเาคีย์ นิบํบพระยามหาอรรคนิกร และฉบํบนายทอง ไค้กว้เหาเร้องพระย่'รุมเรกย และเรองพร:!)ร;โทฌเรกย ความหน”ง์สิอพงศาวการเมองเหนิอ ไค้ท้พระยามหาอรรคนิกรฉย่ย ๑ ไกท้นายทองฉยํข์ © รวม ๒ ฉยํย์ ผกวามคล้ายกลิงกว้เ ลิงเกยเอ ความรวมเยนอยย์เกยวกนเข้าไว้ เพอระให้ส”!)ยุรุยท้งหลายรค ยุราณ ระเท็รรริงฝระการใกข้าพเร้าผู้ไค้รกหมายนท้ค้สินไม ตำนานนิทานว่าไว้สิย ๆ ก”นีมา แค1ก่อนพระนครไซยศร้ย”งึมไค้ค่งึเมอง มตำยลล้านพราหมณอย่เร้ยกว่าล้านโทณะพราหผณ ซ็งเอา'โทณะก ทะนานทองท้ฅวงพระยรมธาตุพระพุทธเร้ามายรรร้ไว้ในเร้อนหินน5นั้ และ ว่าเผอพระพุทธศกราชล่วงไค้ ©©๓สา พรรยา คร”นอย่มาย“งึมพระยาองกหนิงซอท้าวศร้สิทธิไชยพรหมเทพ แค่เมองมโนห*น์ค่อเมองยศ'โสธร ท้าวเธอร้งผาสร้างเมองนครไชยศร้ ขนเยึนเผองใหญ่ และอย่มาเร้าเมองล*งการะใคร่ไค้หน่วยโทณะอํน์กาง พระธาตุของสมเก็รพระพุทธเร้าน”นผาไว้ในล้ง์กาท’ว!) เธอร้งไ!)หา กลยากศเถรเร้า ร้งว่าข้าพ[ร้าระขออาราธนาพระผู้เชึนเร้ ควยพระเร้าเมองนครไชยก็ร้ ขอเอาโทณะท้ฅวงพระยรมธาตุมาไว้ใน [มองส่งกานเลิก และชาวเม่องล้งึกาทํ้งั้ย่วงระไค้นมสกา แลดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

๑ กพนนพระมหากลIIากิศIถรกริ1)อาราป็นา แล้วเชอ•ก็มาแต่ ลงกาทว!]ถงพ!]1วนกำ เออกเขาอๅสยอย1ใน!เๅรากแหห่หนา กรนัร่ง ขนเพลาเข่าพ:ะกํล์ยากิศเถรเล้าก็ไ!]ยิณฑยาททำภุกหากิรเสร็รแ เขาไปหาพระเราศรสิทปึชิย \"I กน่มนก็ให้น่ง์ทสถานย่าการแห่าหน่า กํพีนนัพระยานม'สัการแล้ว ถามว่าพระผู้เขนเล้ามาแก่อารามโก พระกสัยากศเถรเล้าก็แล้งกวามแก่หล้าให้พระเล้าศริสิทอิชยพา ก่พันํ้นั้พระยาก็ว่ากโ]พระก่ลยากศเถรว่า พระผู้เยนเล้าระ'โกร ไห้ไทณะอ่นักวงพระยรมอากุใย่ก็ระเยนไรม แก่ข่าพเล้าไม่มส์งไกเยึน ทไห’วทย'ชาเลย ข!]พระผู้เยืนเล้ารํย์พระยรมสารริกอากุมา'ให้'ข่าพเล้า ไว้สกการขูชาส่กทะนานหนงเถิก แล้วข่าพเล้ารงระให้ลูกไทณ;แก่ พระผู้เขนเล้า พระกสัยากิศเถรก็รโว่าระไปขอพระยรมสาริริกอากุมาให้ พระกลยากศเถรกนัพระยาศริสิทอิช่ยัก็ร่ยปฏิญาณซ็งก่น้และกนัแล้ว พระผู้เย้นเล้า ก็กลโไปสู่เมองล้ง์กา ริงเข่าไปแล้งความแ แผ่นกินล้ง์กาว่า พระยาศริสิทอ็เชยขอรโพระยรมสาริริกอากุแห่งสมเก็ง พระพุทอเล้าสโ]ทะนานหนิง ริงระให้หน่วยโทณะนนแล ก่พ์นํ้นพระยาล่งักาไห้พงถ,ปิยกำกํง์น1นั้ก็มกวามยิน'ก็ ริงนำเอา พระยรมสาริ'ริกอากุให้แก'พระก'ลัยากิก็เถรเล้านํ้นั้กะนานหน็ง กรนว่า พระมหาเถรเราไกร\"ขพระสารริกอากุแลว เออกกลยมาถงเม®งนกร ช่ยศริ พระลูเยึนเรากเอาพระยรมสารรกอากุเขาไปไหแกพระยาศร สิทอิข่ยึ ฯ ไกรยพระยรมสารรกอากุกะนานมนาแสา รงหาหมพราหมณ ทงดัาวนโ์ ห้ลดจาหกระลบบาTUยDมC โดาย นายธนบดี วรุณรศะรี ขหมดออเายอุ 08า/0ท9/2ะ5น63 านทกวงพระขรมขากุไห้แก่พระก่ล์ยาห้ศ

๑๘ เถรเฑ และหมู่พราหมณฑงหลายริงชํกแข็งไว้มิให้หน่วยโทถ^แก่ พระยา ริงว่าหผ่พราหผณซงเยืนรู่)ย่ากายายมาแต่ก่อนสงไว้ว่าท้าว พระยาสามลราชและเทวทาอินทร้พรหม ท่านมาชิงเอาพระยรผสาร ริกจาฅุไย่สนแล้ว ย่งเหลออยู่แต่ไทณะเฝล่าไห้มาไว้เยืนทไหว้ยูช เท่าน และย'กนข1าพเว่างะเอาหน่วยโทณะให้แก'พระองกมิไห้เลย ท่พึนนพระยาศริสิทจิซ่ยัไห้พงหมู่พราหมณว่าก็ช่กเกอง ริงยก รพลออกไฝฅงั้อยู่เยืนเมิองอยู่ต่างหาก ให้ชอเมิองว่าฝาว'น ริงให้สร่างพระฝรูมไสยาสน่องกหน่งใหญ่ยาวมห้มา งะเยืนพระ เงกิยืหริอ ๆ งะเยืนพระพุทชิรูฝไสยาสน่ก็ไผ'ไห้กวามซก พระยาศร สิทจิชโแจอริงเอาพระยรผสาริริกจากมายรรงุไว้ในน2นแล่ว พระยานน่ ริงหกหาญเอาหน่วย'โทณะน่น่ส่ง'ให้พระกํล่ยากิกึเถรเว่า เจอก็ หน่วย'ไทณะนน.ไปเมิองล่ง์กา พระเว่าแผ่นกินล่ง์กาก็ยรรงุไว้ เงกิยื และพระฝเผเงกิยืน2น่อยู่เหนอพระฝระโทณเงกิยอ'นอยู'ในเริ ศิลาน8น เกิมเมิอแรกสร่างพระฝรู'มเรกยืน2น พระพุทชิกึกราชล่ พระวํสัสาหน่ง ระเยืนผูใกสร่างหาแว่งไผ่ ครนอยู่มาถงพระพุทชิกึก์ราชล่วงไห้ ©©๙๙พรรษา มิ องกึหน่งเยืน'ใหญ่อยู่ในเมิองละโว้ ชิอกากะวรรณกิกึราซน2นั้ เจอไ ก่อพระเรกิยืลํอมเริอนศิลาทยรรรุพระทะนานทอง กอโทณะอ่นกวงพระ ยรมจาทุนํ้นั้ แล่วริงให้นามว่าพระฝระโทณเรกิยื พระฝระโทณเ สร่างเมิอพระพฑชิกึกราชล่วงไห้ ©©๙๙ พรรษา ไห้กวามแต่เท กพนนกษํต่ริยืผูหน่งชิอภาลจิราช เยืนเชอพระวงกึพ ดาวน์โหลดจอากิรนะบทบรTUาDไC โทดยจนาิยธนบรดี วารุณชศรเี หยมดือนาใยุห08/ญ09/2่563 ในเมิองสุโขทย ยกรพลมารยเอาเมิอง

๑ลิ่ ชโ]ศรไกแลว ทาวเธอริงทิเษกยุต:ชายฑํ้ง์สองคน คนหน็งชอภาล ยกใ?'ให้ใ!]กินเม!เงนค:หลวงต่อแกนเมธงยโสปี: กนหนง'ช!)'ใสท!)งสม ให้กินเผองนก:ชยศ: ยางแห่งว่าเทชิงราชยุ: พระยาพ้น8องฑิงสอ .'1' กนนยริยู:ณใ!]ก'วย:าซสมยํฅ พ:;ยาสองพน'องนนมเหตุต่วยฆ่าพ::ยา ภาลธิราชผัยิกาเสิย แลวแปลกพร;ผา:กาของตํว์ไปก:;ท้าความไม่ก ก'ยมารกา พร;ยาสองพน'องรงสํง์เวชพร;ทโ)นว้) รงคิกกโเมาซ่อมแปลง ว้ก์พร;สํง์ฆร่ฅ์นธาตุพ::อารามย'านธรรมศาลา ทพร:ยาศร่สิทธิซโ สร่างไว้แต่ก่อน แล'วใซ้ให้ราชยุรษผ้หน็งออกไปรโพ::ยรมธาตุพระ พุทธเร่ามาไก ๑00 องค ๐ & แล1วหล่อพร;เรกยก'วยเยญรโลห:สง ® วา ๐ แลวพระยาภาลยกใ?ใณอาแกไอ,นมรากามากซอ แก2วสาระพม ยรร^ 1® ไวกายพระขรมชาฅทโนกลางพระเ?กยสง ® กงอยเยองหลํงพระม่](ม ๐ เรกย แล:พร:ยาสองพน'องสร่างพร:รงกรมองกหนง พร:สมาธิ๔องค ไว้ ๔ ทิศ แลวรงไว้ฆ'!)งใหญ่ลูกหนงปากกว้าง ๓ ศอก ไว้::หว่าง ป:;ตทํ้ง์ ๔ กำน ครนสร่างฉลองแล1วในหนํง์สิอสย'ยัหน็งว่า เมิอพร พุทธศกราชล่วงไก้ ©๒๓๔ พรรษาไม'ถกกโเ แลวพร:ยาภาลยกใร พ:;ยาใสทองสมยกทพขนไปเมองลำพูน ไปนม'สการพร:ยรมธาตุพระ พุทธเร่าถงสามย^ แลวยกทพกลยลงมาเม®งใก รงปรายเงนปรายทอง ต่าดงาวขน์โห'าลดวจฅากรอะบกบ TกUDอC โกดยไนามยธถนบดวี วารุณยศรพี หมรดอ:ายยุ 0ร8/ม09/อ25'63ตุมาพู,า ใเ ต่ายส แตเมองลำพูน

1®จ0 ลำย่างลงมาทางเกิมยางนางยาช ไนถิงเผองนครช่ยักึรสินเสาย สนปีาย ยำนเมองก็สิขกษํฅ์ริยก'® ๆ กินมาอกหลายชาแล ไะกล่าาถงมหาไหล่ลายเย้นยุฅรนายเชนสยโริย เย้นเชอวงก็ พระยากึรสิทธิช่ย เมอมหาไหล่ลายย*ง์ไผ'ไค้ยาช เย้นมหาคเลกพระ เไาแผ่นกินละ'โา แล่วกระทำชู้กํวยนางสนมขอรพรรยา ๆ เอ®ไยไค ส*กไหล่เสิยชำงหนง แล่วส่งไฝ;ย้นฅะพ่นหญามา ไงไค้นามฝรากฎ มหาไหล่ลาย กรน®ย่มามหาไหล่ลายกโนายเชนกษํก์ริย้ชู้ยิกาหนไม่ ถงเมองหลวงก่อแกนเมองเชยงใหม่ มหาไหล่ลายไม่หาท่านเไาอธิก ไะขอยวชเย้นภิกษุ พระสงฆใม่ยวชให้ มหาไหล่ลายขอยวชเ สามเณร กรํ้น์อย่ผารู้'ข่าวว่าไะม่สำเภาไม่เม่องล่ง์กา เไาเณร ก็โกยสารสำเภาไม่ กรนสำเภาไฝถงม่ากนํ้าล่ง์กาเข่า ลายก็เอายาฅรกโไมเท่าลงในกะโล่ ก็ลอยเข่าไฝถงเมองล'ง์กาในว เกยวนํน เไาเณรไหล่ลายก็ไฝอากึยพระภิกษุชู้เฒ่าอยู่ พระภิกษุช พาไฝหาพระล่งฆราชา ๆ ไงถามว่า เไาเณรมาในลํงึกานเพ่อฝร;โยชน สงใก เไาเณรแไงว่าไะขอยาชเย้นภิกษุ พระสง'ฆทํ้งั้ม่วงว่าเข่าเณรน เย้นนกโทษ ท่านไงสกไหล่เสิยข่างหนง ไงหนออกมาไากเมองชมพ ไ;ยาซให้นน์ม่ไค้ พระชู้เย้นเไาไงนำข่ ก'พึน์นเไาเณรไหล่ลายไงว่า นม*สํการไฝห้ยํงึกเไกย้ก่วยเถิก พระล่ง์ฆราชาและสงฆทํ้งั้ สามเณรมาถงฅนมหาโพธิกระทำทกษิณสามรอย แล่วก็งพระมหาโพธิ ขโงกิกษิณท่กึกนอมลงผาให้เไาเณรไหล่ลายไโใส'เกย?เกล่โ ดาวน์โหลดพจากรระะบสบ TาUDรCรโดิยกนอายาธนดบดุี วกรเณุ สศรีกหมไดออายอุ 08ก/09ม/2า56ฝ3 าฎึเหาริย้ฅงั้อยู่เหก็อก?ยะเไโเกเ? ก็พ?;

1®0 ๑ รศมฅาง ๆ พร2สง*มทงปวงเหนประรึ*ฑึษแก่ฑาแลํว■กให*.!]สผยเๅIV! เณรไหลลา!]เขนภิกษุ พระมหาไหล่ลายริงเทยาไย่นกสัการพระพุกปี ยาทกยเรกยอน ษุ ทาแลวระกลขมาเกอรชกพ พระล่งื๚ราชาก็ไห้พร; ยรมชาฅุ ๖๕© พระองก ใหิไย่ยรรรุไท้ในเมองทวย่โพ'นเถิก สกณ ชพราหมณารารยทาวพระยาย่ระชาราษคูรทํรย่ารร;ไก้นก่สัการขชาสข ไ!]เมอหนำ กว่าพระศาสนาร;ไท้ ๕©©© พรรษาแล มหาไหล่ลาย ร*ยพระยรมสารริกปีาฅุพระเร่'าไท้ ๖๕0 พระองก ก็!)พระศรมหาไพปี แลว กอำลาพระส่งัฆราชาและสงฆทํ้งั้ย่างกล่ยมาย'งัชมพูทวย่ เมองนคร'ช'ยัศริ ว่กัพระเชฅุพนแล่ว มหาไหล่ลายรงเอาพระปีาฅุมา ยรรรุใท้ในพระมหาเรกยน1นั้ล่าง ในพระสมาปีล่าง ในพระเสกาถํ้งั้ ๕ ล่าง เยึนพระปีาฅ ๓๖ พระองค แล่วเอามายรรรุไท้ในพระไสยาสน นอกพระย่ระปีานใหญ่นน ๓๖ พระองค ยรรรุไวในพระมหาไพปีเทพา รสัษนน ๓๖ พระองค ยรรรุไท้ในพระย่าเลไลยก๓๖พระองค เอาขน ไย่ยรรรุไว้ในทรองเมอง'ช'ไ}นาท ๓๖ พระองค และผลมหาโพปี มหา ไหล่ลายเอาผาแล่ล'ง์กาย่ลูกไท้ริมหนองทะเลนอกวสัเขมาย่ากนำ รงไท้ ย่รากฎซอมหา'โพปีมาแก่เมิองล่ง์กานนแล มหาไหล่ลายยรรรุใท้วํกึ หนำพระขาฅเมองอไยปียา ๓๖ พระองก ในพระพุทปียาท ๓๖พระองค ในเขานครสารรก©๖ พระองก ยรรรุไท้ท้ล่นมหาไพชิซงมหาไหล่ลาย เอามาฝลูกไวในอ่างทอง ๓๖ พระองก อย่ในเมองนกรสวรรค เอาไย่ ยรรรุไท้ในยากาผกุก ๓๖ พระองก มหาเถรไหล่ลายขนไย่ถิงเมอง สุโขท'ย เอายรรรุไท้ในพระปีาฅุหินฅง ๓๖ พระองก เอายรรรุไว 1นฅอม ๓๖ดาวนพโ์ หรลดะจาอกรงะบคบ TUDCเอโดยานขายธํน้นบไดี ยวรุณ่ศยรรี หรมรดอุาไยุ ท08้/เ0ม9/2อ56ง3 หลวงสวงแล่ว ๓๖ พระองก เอา

มายร:!Iไว้โนว่ก์เสนาสน ๓๖ พระธงก ในยรพาราม ๓๐ พระองค ยรรงุไว้โนว่ก์มหาสถาน ๓© พระองค และสามอารามนอยู่แกนเมอง พิยณุโลกน5นั้ มหาเถรไหล่ลายเท่ยวไ!]ยรรงุพระยรมชิากุสินแล่ว มาอยู่เมองละโว้เล่า เมิอมหาไหล่ลายยรรงุพระยรมธาคุ ศกราชไก้ ©๔๓๒ พรรษา และย'งึมคำนานนิทานพระอรห'นกทำนายไว้แท่ก่อนว่า เมอ พระพุทธศาสนาไก ©000 ยกก ๒00๐ ยกก ไ!]เผอหนำงะ!]รากฐ สุขเกยม แค'ทว่าอาวาสท่งั้สองน คอ พระ!]ระโทณแห่งหนิง กอ พร ย่ทมแห่งหนิง กอ พระธาตุกุกกุสนปีแห่งหนิง กอ ว่าพระ!]ทมกร หนิง งะมอายุ ๕000 ย้, ส่วนว่าพระฝIมเงกยนํ้นั๋มอายุไย่ถง ©๒๐ V ยำง ๔๘๖ ขยำง งะมผัมาซ่อมแ!]ลง กรนพระศาสนาพระพุทธเล่าไ ๒๓©๐ ยกค ๒๔00 ยกก ๒๕©© ยกก ๒๔๐© ยกก ๓๙00 ยกก ฃํ้นไ!]งนถง ๓๙©© ไ}ก็ก อ'น้มเก็ยภุกๆยํฃํ้นไฝแล่'ว์งะมยรผกยํฅ็ร และพระยาสาผลราช และเทพยกาทํ้ง์หลาย และสมณชพราหมณก็ง ชวนล่น็ก่ป็สร่าง'ขน'ให้รุ่งไรองทุก ยุ แห่ง ว่าอารามท่เหลอขนไ!]กว เมอหนำก็่งะถอยเยึนยำ'ใหญ่เสิยแล พระอรห'นัคเล่าทำนายไว้อกว่า เมิอพระพุทธศกราชไก ๒๒©© ย้เศย ©๒ ขขนไ!]งนถง ๓๒©© ยเศษ ว่าในพระ!]ระโทณเงกยน5น ย\"งึมพระมหาเถรเล่าองศหนิง ถอเอาเศวตสํฅืรเยึนเพกานกนั้อย ขากแท่แรกเกิกมา ว่ามหาเถรเล่าองกนกุงทำนายพระเล่าว่าเมอขณ นน ย'งึมนางราชปีกาองกหนิงนนเยึนสาวพรหมงารหาผํว์มิไก้ ดาวน์โหลดจาทกรำะบนบ TาUDยCวโด่ยานนายาธนงบอดี วงรณุกศรนี หมงดะอาอยุ 0อ8/ก09ม/25า63งาก!]ระฅฺ1พระ!]จุมไสยาสน อินว่าพระเล่า

ไ®0๓ เสก?ออกมากระหำยมกปาฏิหาริยกํย์เยญ'?'โลหะอ'นัยรร!พร2ยรมอากุ ไว ๑00 พระองกนนั เสก?ออกผากระทำให?]รากฏแก'กาสมณ- ชตราหมณทงหลาย แสะเทพกา ทำวพระยาก็แลเห็น!]ระทํกยแก่กา กวยพระรกึมออกมาต่าง ๆ เย้นหลาย!]ระการ และครํนนางราชธกา ชอกมา?าก!]ระฅนน นางก็ลํ่น์ฟ้อง'ใหญ่ท๎ง 6 ต่ระก อินท่านไว้สำหรนั ไยราณนนแล คนไทํงญห่ลายครนัไญ่ก้ยินฟ้5 องใหยํ ญ่ \" ?ง'รสำคํฌ์ว่าผทนํ้น เกริองขริโภคของทำวพระยาทงหลาย อํนืมาขรร?ถวายพระ อากุมาแต่ก่อนนนย่อมมสำก่ฌูอย่ทก ๆ แห่ง อนัว่าพระ!]ระโทณเ?คย้ ก่ชมเ?ก้ย้นนเย้นทํโอฬาริกนกหนา ผ่ายว่าทำวพระยาทำพระ!ห่มเ?นั นน ก็ไค้เย้น!]ร ะ•อานอินใหญ่ เพราะซาวโยนกคอลาวพุงกำอุ!]ถํม์ภนา- การมา ถ,ายุกคลผู้ใกๆมาไหว้ขูชา ไค้มากวากวํก์ ไกัผากวากแผ่ว ใหยริ?)รณเหมอนหนงไก้รกยาพระอากุในล*ง์กาโพน และยุคคลผู้ใก ๆ ไก้มาร*ก์ยาพระ?]ระไทณเ?กย้พระ?ห่มเ?ก้ย้ พระอากุพระเร้านนแล เสมอนหน็งไกร*กึยาพระกุกยุสนโอเ?าแล พระ โกนากมนและพระพุทอกํส์ส?]เร้าแล สมณซพราหมณเ?ากก้ และ พระภิกษุเถรเณรก็ก และทำวพระยามหาสามลราชกก กฎุมพเขฌใ? ชนยท!ทันนอกเมองยาก็ก็ และไก้มา!]รนนิย่ฅก่อสริางพระพุทอท5ง์สาม แห่งน เสมอนหนงมา?]รนนิข่คพระโกนากมนเร้า เมอยํง์มพระชนผา ขยย' ไม่เสยทํทเภิกมานนั้แล ^ ^ อ่นันก็เย้น?าริฅแก่พระอริยยุฅรส่โ]ยุรุยแต่โยราณนนแล อนัว่า พระอรหนักเร้าทํ้ง็ ๔ พระองก็ ก่ยัพระยาคริอรรม'โศกราชย่อมไก้เอา ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

1ช (4. พระธาตุพร21ร่าอย่าง'ใหญ่อย่างนิอยก์ก เหมแห่๑๐๐๐ ขมาโพ้ แล ธนว่ายุ!,1กลผู้โกและกาพกาทงั้หลายไห้’มานม'’สีการพระ!]เ พระ!]ระ'โทณเรกย้ คอพระกุกกุสนอศรสกยมุนิโคกม คอพระปฐ'ม เรกย้ท่'งสามผิายนน ผิกกนัท๎งั้ ๘ พระองก่น2นแล ยุรุยซายก็กหญิงก็ด ท้าวพระยาสามลราชก็ก ภิกษุเถรเณร ก็ก ทา!]ขาวยาย'ชก็ก ผู้ผิยุญหามยุญผิใก่ก็ก ไกผาชวนกนัก'อสร่ ผิใหํร่วงโรย ไก!]รนนิย้ทิพระอาคุพระเร่า อนัพระอรห่นัก่เร่า เทพกาเร่าท๎ง์หลายเอาไ!]ไว้กุกหํว์เมอง เมองเหนอเมอง'ไท้ก็ก ยุรุษ ชาขหญิงผู้นนระลาเลิศ!]ระเส?เกว่ากนทงั้!]วง อ'นัว'าพระสาร่ริกอา พระเร่าพระอรหํนืฅเร่า และเทพกา ท้าวพระยารนัเอาไ!]ไว้ ๑๒ หํวเมอ ก็ก ระรุ่งเร่องอย่นนแก่ศาสนาไก่ ๘๐๐ ย!]ลายย้าง ๑๐๐๐ ขยาง ๑๒๐๐ ยยาง กว่านนัลงไ?] ระถอยเย้นยาใหญ่เสิยสนกุกแห่งแล นิทานตำนานนย่ขนไม่ใกัว่าถงพระยากงพระยาพานเลย เรอง พระยากงพระยาพานก็ไม่'ให้ว่าถิงเรองนิเหมอนกนั ใหํท่าน ฅร่กทรองเอาเถิก. ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

ตำนานพระปาเมเาคีย 0*9 ฉบบพระยาราชสมภารากรและฉบบตๅปะชๅวรอฅ ขาพเฑคิกๆ**ไหคนก่งหลายรกวาก่โยราณ นไกสิยแสวงหา หแงสอเก่า ๆ ไกความทพร2ยาราชส0มภารากรฉขยหนิง ว่าควย!รอง คาปะขาวรอฅ^คหมายไVใคทพระวิเซ็ยรปรซาฉย\"ยหน้งความคลายคลง ก่น ทก่กรวบเขนเรองเกยวก่นเขาไว ระ^ริงหรอเท็^ประภา รไกฑ็ไผ่ แผ่ ขอไหท่านผอ่านหน็งัส้อนฅรกฅรปึงเอาเถิก และโนงกหมายของ กาปะขาวรอกอายุ 05)๙ ย, ฃงเขนรากเง่าอยู่ทํยำนพระปเมเงกยน แต่ แกไกงกหมายไว้ว่า ย*งึมพระยาองกหนงชิอท้าวสิการาชไก้กรองราช สมปกในเม่องศรัวิชยั กอเผองนกรชยัศริ ม่ยฅรชายองกหนงชอพระ ยากง กร5นั้พระยาสิการาชสวรรกกแล้ว พระยากงไกครองราชสมปก แทนยิกาในเม่องศริวิซ่ยัน1น์ ในหนํง์สิอยางแห่งว่าพระยากงกรองเมอง กาฌงนยุรั กาปะขาวรอกว่า พระยากงกรองเมองศรวิชยั พระยากง มพระมเหสประสูฅิพระราชกุมารออกมา โหราพโ)ฌางารยกล้ก์ษ™ะ ทำนายว่า พระราชกุมารองคนงะม่ยุญญาวิการมาก แก'งะกระทำยกุ ฆาฅ พระยากงงงรยัสผ่หเอาพระราชกุมารไปพิงเสย ราชขุรุษกเอา ราชกุมารไปทงไว้โนยาไผ่ริมยำนยายพรหม ๆ ก์ใตกุมารนนไปเลยงไว้ หารัว'าเยึนยุทรของผ้ใดไม' ยายพรหมม่ยุตรหลานมาก ยายหอมเม่ย กาโฉมน1องยายพรหมหาม่ยุกรไม่ ยายพรหมงงเอากุมารนนไปใหักยั ยายหอม กุ งงเลํ้ยงกุมารนนไว ในหนงสปึยางแหงวาพระมเหสสง ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

1ช \\ว กุมารไฝให้ยายหอมเลยงไว้ ยายหอมเอากุมารไฝให้พระยาราชยุ เลยงเยึนยฅรยุญธรรม กาฝะขาวรอฅว่ายายหอมเลยงไว้ในโก กุมาร ร้งลายายหอมขนไฝเม่องเหนอถงสุโขท”ย์ พอช้างพระเราแผ่นกินสุไข ทํยัอาละวากสล่กหมอกวาฌไล่แทงผกนนก หาม่ผู้ใกร”ยช้างนนไห้ไม กมารก็เข่าไปกู ช้างอาละวากไล่แทงกุมาร ๆ ร้งร่ยงาช้างกก กิน กนทงฝวงร้งร้ยึช้างนนไห้ แล่วเอาความเช้าไฝกรายทูล แผ่นกินสุ'โขทย ๆ ให้หากุมารนนเช้ามาถามว่า ท่านเยึนยุกรของผู กุมารน”นรงกรายทูลว่า หาทรายว่าผู้ใกเยึนยิกามารกาไม' พระเ แผ่นกินสุโขท'ย์ร้งเลํ้ยงกกุมารน”นไว้เยึนยุฅรยุญธรรม พระเราแผ สุ'โขท่ย์ทูรกหมายเหกุ ร้ว่ากุมารองกนระม่ยุญญาชิการมากระ ราชสมย”ฅในเมองให้ พระเร้าแผ่นกินสุไขท”ยืร้งรกแรงให้กุมารน5'น อย่ขานเร็กเสม่ยน ซ่องสุมผู้คนไห้เยึนอ”นมาก ร้งยกผากงั้อย่ย่ ไห้รพลอกรวม•กินฝระมาณสหม่น แล่วยกมาล่านยายหอม แล่วไฝกง เมองอย่ทยาแกง ร้งม่หน”งัสอเช้าไฝถงพระยากง ให้พระยากงออกมา ชนช้างก”นึ กวามในหน”ง์สอยางแห่งว่าพระกุมารใฝเยึนยุกรยฌูธร อย่ก่ยัพระยาราชยุร ๆ กรนถงเทศกาลเอาดอกไมทองเงินไฝถวายพระ ยากงกุกยมให้ขาก พระกุมารยครยุญธรรมรงถามว่า ทำไมรงเอากอก ไห้ทองเงินไฝให้ก”ยีพระยากาญรนยุรกวยเหฅใก พระยาราชยุรย เลยงรงว่าเราเยึนเมองขนแก่เขา ยุครยุญธรรมรงกอยว่าไม'เอาไย่ให เขานํ้นั้ระเยึนฝระการใก พระยาราชยุรว่าไม'ให้ เขาระว่าเราคิกกยภ ระยกท”พ์ลงมาร”ยีเราฆ่าเสย ยุฅรยุญธรรมรงว่ากล\"วอะไร พระยา ดาวนโ์ หลดจากรระาบบชTUยDุCรโกดย็นนาิยงธอนบยดี ว่รุณศรี หมดอากยุร081/น0ั้9ถ/25ง6ย3 กาหนกระถวายกอกไห้ทองเงินแล่ว พร

ไ®!) ราชยรกงก เว ใมสงกอกไม่ท!)4เงิน,ไย่ถวาย พระยากงเ VIIมองกาแ]รน- บรเหนวา พระยาราชยุรเยนกยฏ กเกณฑกองท่พลงมาระริยพระยา ราชยรฆ่าเสย กรนพระยาราชยรรูก็งน์น นเกณฑกนประชุ๊ๅหนาท ใหยฅรยฌชิรรมเย้นแม่ทพยก!)!กรยท่พพร2ยากาญรนยร กร0นพระยา กงเฑัเมองกาฌ^นขรยกก!)งก็พกาโกลก็ระมาณ (2)0 เสน โหกงก่าย ม่นลงไว แดวมหนํง์สิอให้กนถอเข้าไย่ถงพระยาราชยุรเยึนนกวามว่ ให้พระยาราชยุร!เอกผาหาเรา แม่นมิออกมาหาเรา กุ ร;ย่ล่นเอาเมิอง พระยาราชยุรทรายกาน1น รงย่รกยายุครยุญปีรรผว่าระกิกฝระการใกก กุมารนาเว่า'?ะขออาสาสู้ชนชำงกํยข้าศก พระยาราชยุรก็รํก์ชำงพลาย งอนสงหกศอกผูกเกรองมั๋น์เยึนนายท'พ กร5นั้ไห้กุกษก็ยกออกไย่ พร ยากงก็ย่ระชุมรพลยกออกมารยก่นัทแขวงเมิองนกรซ่ยศร กุมารนํ้นั้ก็ ยกออกไย่ย่ะทะกโเทกลางผรคา พระยากงเสิยทกุมารก็พนกาย,ของ่าว ถกพระยากงคอขากกโ)คอชางพระทน์ง ทอ,นนนไงเรยกว่าถนนขากมา รนทกว่นน กมารนยกรพลเขาใปก่งอย่โนเมองพระยากง คิก5?ะเอา มเหสพระยากงซงเย้นมารกาน01แขนภรรยา เทพกาไงนิรมิกเย้นส'กว ยางแห่งกว่าเขนแพะ ยางแหงก็ฑ่เย้นวิฟำรแม่ลูกอ่อนนอนขวางย่นไก ปราสาทอย่ เมอกมารริะเข์าใปหาพระมเหสนนเกินขามสํกวแม่ลูกไป ลกส,ฅวรงว่าก'ยแม่ว่า ท่านเหนเราเย้นสกวเกรรฉานท่านไงขามเราไป แม่สคิว'รงว่าก0ยลูกว่า น0ยประสาอะไรกํย์เราเย้นส้คิวเกรรฉาน แห่ มารกาของท่าน ๆ ยงระเอาเย้นเมย กมารไกพงกงนนกอสรรรยไร ม ควดาาวมน์โหสลดงจาสกระ0ยบบขTUนDC โดกย นรายนธนเบขดี วารณุ ไศรปี หถมดองายพุ 08ร/029/ม256เ3หส กมารรงฅงสรราชิย^านวา ถา

เข้)^ แลนางกนนเยึนมารกา'ข่าพเร่ารริงอย่างสํท์วแม่ว่าแล้ว ขอให้นำน ออกมา,[ากก่นยุกลทงั้ก่เถิก ล้าแลมิใช่มารกาขาพเร่าแล นำนม!]รากฎออกมาเลย พอกุมารกํงสํรึราชิษร[านกํง์น์นแลว กเ ข็รชิาราไหลออกมารากถนยุกลทํ้งั้ค่ กุมารเห็นก็ไก่ถามรู้ มารกาแน่แล้ว ก็เขโกมกินน่านมแล้วแร่งความว่า พระยากงเยึนพ ราชยิดา ร่งโกร•ธยายหอมว่า หายอกว่าเราเยึนยกรพระย ากงไม' เรา รงไห้ก ระทำยิตฆาตกรรม แล้วกุมารก็ยกไ!]ย่านยายหอม รโยายหอม ฆ่าเสย ยายตอมเมิอระกายน่นก็รำเยโให้ กร1นกายแล้วแร่งล ยายหอม กนร่งเร่ยกทอ*นน่น์ว่าอรำท่าแร่ง ย่านยายหอมก็เร่ยก โศกยายหอมมารนทุกว่นํน่ กนท5ง์ปวงร่งเร่ยกว่าพระยาพาล กโยเหตุ ฆ่าขิกากโเยายหอมผู้มกณเสย หนโสิอยางแห่งว่าเผอประสูฅิน่นเร่ พน*ก็งานเอาพานทองรโเ พระพกตร่กระทขพานเย้นแผลอยู่1งเร่ยกว่า พระยาพาน กรนพระยาพาลไห้กรองราชสมย่ฅในเมองศร่วิชยแล้ว ร่งปริวิตกว่าฆ่า!!กากโยายหอมผู้ผกุณเสยไทยหนกอย่ เมิอพระ ศกราชล้วงไห้ ๕๖๕ พรรษา พระยาพาลร่งประชุมพระอรห่นก็แ สงฆ่ทงปวง ว่ากนํนํไห้กระทำยิฅุรกกกรรมทำกุศลสิงใกกรรมน1นร่งระ เขาลง พระอรห่นกเร่าท5ง์หลายร่งว่า ขอให้มหายพิกรร่กัแรงสร่ มหาเรกย่ใหญ่สูงชโนกเขาเหินเกิก กรรมอ่นัน่น่ร่งระค่อยเยาย หน'งสิอยางแห่งว่าพระอรหนตทมาประ'ซมนิน ท่านช่อพระคิริมา ชิอพระองกสิมาล และทประชุมพระอรหํแกนน ร่งเร่ยกว่าธรรมศาลา ดาวน์โหลดจากมระาบรบ TนUDทC โุดกยวนนายธนนบํดี วรุณ้ศรี หมดอายุ 08/0พ9/2ร56ะ3ยาพาลราชให้ร่กแรงทำรากระก่อพระ

พุทธเราเสก’?มายรรทม'ไนทสวมแท่น,ไว้ ทำวมหาพรหมรงเอาฆ้องฅ สาม'โห่กํง์กระหิมไย่รินคำ มาหนุนไว้ให้แท่นพระย:รทผห้วย พระยา พาลริงก'อพระเรกขขนเยึนลป็มฟางสงชว์นกเขาเหินหๅทํก์ยิณมิไห้ แก้ ยรรรุพระทนฅชาคุกอพระเขยวแก้วไว้ห้วยพระองคหนง สร้างเสร็าแส้วม การฉลองเรกวํนืเรกคนแก้ว ริงถวายเขฅแกน'โกยรอยขํว์เสยง'ช้างร้อง แก้วถวายขำพระโยมสงฆ เยึนรำนวนสำมะ'โนกริว &&& กรํว์ แก้ว พระยาพาลยกทพขนไปเมองลำพูน ไปนมํสืการพระยรมสาริริกปีาคุ พระพุทธIVาถงสามย, แก้วก็ยกทพกล'ขมาเมองใค้ริงปรายเงินปรายทอง ห้างขำวฅปึกกอกไผถวายพระชาคุมาทุก ๆ ห้ายล มาแท่เมองลำพูน ลำปางลงมาทางเหิมยางนางยวซ ลงผาานถงเผองนกรชโเสริสินเก้าย, พระยาพาลสนอายุแก้วยานเมองสิยกย่ฅริยห้อ ๆ ก่นมาอกหลายซ็ว าน ถงพระเร้าหงสาไห้เยึนใหญ่ขนในเมองมอญ มพระราชประสงคฆ้องฅ สาม'โหม่งกํงักระหมไปานห้า รงยกรพลมาขุทฆ้องทํผงไว้ให้แท่นพระ ยรรทม ขุกลงไปถงฆ้อง คุ นนกทรุกลงไป พระเรกยกทรุกพงลงไป ห้วยหาไห้ฆ้องไม่ เร้าเมองหงสาและอำมาฅยปริกยากนว่า เรามา กระทำกรรมห้ง์นไม่สมควร ระห้องทำใซเสิยใหม่ริงระคุ้มโทยไห้ ก้อเยึนองคปรางกกอกงขนยงเหลงอง,กร”'รเงเกงงทหงมทกยณรอยยงหา สงเท่าเก่าไม่ รงสร้างพระเรกยรอยวิหารกํย์ท2ง์อุโขสถเพมเหิมลงอก พระเร้าหงสาองคนํ้สยถามพรกมอญว่า พระเร้าหงสาสินกำทไค้ยกมา ฅกรุงสริอยุธยา เธอไห้เทยวปฐิสํง์ขรณพรเะเรหิยไาทุกม่ว่เมอง การ อนดานวนโ์พหลเดจคากรระบาบะTหUDCกโดเยหนานยธนรบดฆี วรุณ้ศรี หมมด่อายุ 08ร/0ร9/ิ2563ง ถ้าพระเร้าหงสาลนกำมา'ทำ'ขนไ,ว้ก็ก'งระ

๓อ ทำใหเห็นเยึนผมอมอญ ก1'วย''(ะไว้เกยรติยศ'ให้ย่รากฎ'ในแผ่นกิน น เขึนองคปรางกอย่างเขมรเฆึนทํสงสิย์อย่ และทพระบรรทมแก่ก่อนเทำ อธิการชอพระอุทายเถรเยึนสำเร็รเร้า มเร้ากรม ฝล่กักรม ขำพระ พระยรรทม 1ธรรมร^กษา ขหVุมนภนมธิเรทรพมอรไฺ*ยก่โขษสาถ หมินเทกอฺโยสถ ขุนนกร ขุน'ช'ย ขุน หผ4นร1\"?.เม1’ ขุนก็ร้1ท์ธาอากา’ก็ หมน ก็รทธาอากาก็ และเรืองราวพระยรรทมสร้างท่อ ๆ ก*น์มานน เ อกษรเฉยงมอยู่สองเล่มสมุกรน ชาวย่านพระยรรทมหามผ้โกอ่านอ ไม' พระสงฆพาหนํง์สิอเสยงเขาไย่แปล ณ กรุงก็นย่เสยไกย่ระมาณ 6 Vเศษ-แย่ว แท่พระย่ระโทณเรกย่น2นมรกหมายในหนํงึสอไกรภมิ เมอพระพทธก็กราชล่วงไก ๙ พรรษา และท่านผู้ทํใก้มานม'’สการ[สิมเรกย่น พระสงฆก็ก กเ]ห่ส ก็ก ถ'าพยปะหน์ง์สิอเก่า ๆ ความวิเศษละเอยกออกไย่รากนแล่ ให้ท่านเอาไย่ให้ทํย่านเร้าพระยารวิวงก็มหาโกษาธิยกท่วย อ่านร้อยกรองเพมเกิมเขำไว้อก. ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

คำนำในการพิมพ์ครํ้งีแรก พอเก!เนสิงหากม ศกนํ้ นายแสวง ม่ส่หัย ก'ย นายสอน รนทศิริ เ,ทัพนกงานและเร้าหนำทองคพระปฐมกกยมาหาขำพเง่า ปรารภว่า อยากระ'ให้มหน'ง์สิอประว'หพระ!เฐมเรกย สำหง'ยีรำหน่าย ในงานนม'สการฝระรํฟ้ เหมอนก'ยีทํเกยพิมพหน'ง้สิอของท่านเร้า ทิพากรวงศรำหน่ายมาแล้ว่ แต่อยากระให้แต่งใหม่ให้เยึน ท่งแก่น'กืศกยาค1นคว่า และประชาชนทว์ ๆ ไย่ก้วย เรองพระปฐมเรกย หม่อมเร้าสุภ'ทรต่ศ กิศกุล อ.ย., ป.ม. โอรสสมเก็่ร ๆ กรมพระยากำรงราชานุภาพองกหนิง เคยนิพนปีอย่าง ทำนองค1นกว่าไว้ม่อย่ ข่าพเท้มส่วนเก่ยวข่องกวยก1งั้แต่ต่นมา ก'ยีนายแสวงและนายสอนว่า ระทูลหม่อมเร้าสุภํท่รกิศให้ทรงช นิพนปีโหม'ให้เหมาะแก'ประชาชนทวๆ ไประไกอ่าน กำท่านระช่วยเยึน ธุระกงสำเร็ร เพราะทํว์ข่าพเร้าไม่แน่ว่าระมเวลาทำไค้ให้ท”นิ ไม' หม่อมเร้าสุภ'ทํรต่ศทรงทรายความประสงกก็ทรงศร'ทํปีาช่วยเหลอ อย่างเฅ็มท่ ถงก'ยีเสด็รไปกสถานทรอยๆ องศพระอย่างเงยยๆ และ กล”ยีมาทรงนิพนปีโกยต่วน สำเรรเยึนหนงสอเรอง 4เพระปฐมเรกย” นํ้ขํ้น ร่งัหว'กนกรปฐมเยึนเมองโยราณ กว่างใหญ่ไพศาลกว่าเมอง โยรดาาวนณโ์ หลอดจนากระบๆบ TUทDงC โหดยมนากยธนใบนดี วแรุณหศรีลหมมดอาทยุ 0อ8/ง09น/2563 ทงมโยราณว่ฅกุสถานเนองใน

๓!®ะ) พระพุทปีศาสนาชํ้น์เก่าก่อนมพระพุทชิรย่มากทสค เช่น ท้ารกโ)กวางหมอย แท่นสถูป''เลๆ อ่นเหล่าชนผันโถอพระพุพชิ ศาสนาเคารพย-ชาก่นแทนองก็พระพุทธรู!] ก่อนมกกินิยมสรางพระ พุท'อรปขน'ไนอินเกิย ส่อไหเห็นว่า พระพุทธศาสนามาถงร่ไหว ฅงั้แท่สม'ยัพระเร้าอโศกทรงอุ!)ถมัภพระพุทธศาสนา และทร เถรานุเถระไปประกาศพระศาสนายไนานาประเทศ เพราะกรไพระเท้า อโศก ยไใม'มการสร,ก่งพระพุทธร!)'ขนยุซาก'นั น่าเชอว่าร่ไหว'โนกร ?I ปรูม'}ะเยึนเมองสำกฌทสุก หรอเยึนก่วราชชิานิเอง ในสมโทปรากฎ ชอในเริองทางอินเกิยว่าสุวรรณภมิประเทศ กกิทยชาวโถุแทนร เการพน นอกรากทนกรปรูมก็ย่ไผแผ่ไปถงรไหวโอินพุอิกหลายรไหวโ โนประเทศไทย ส่อให้เห็นว่ารไหวโเหล่านเยึนรไหวโเก่าแก'กร1ง นครปรูผเกิม เช่นท่รไหวโเพชรยุร โนถาเขาหลวง ก็ย่ไมพระยาท รุ่นเก่าอ่นัน่ยึถอก่น.เขนอุเทสิกเรกิยอย่รอยหนิง ทํเผองอุฅร พระแท่นศิลาอาสน่ และวโพระยนเยึนสำก่ณู พระแท่นศิลาอ ทำนานเขนมาอย่างไรก็กาม แก่การเคารพแท่นเยึนอาสนยซาอย่าง หนิงมมาแก่ก่อนมพระพุทธรูปขน วโพระยนไม'ใช่มองก็พระพุทธรปยน ก่ง พุ แกมรอยพระยุคลยาทท่งั้ก่อย่เขนสำก่ฌ แก่ทำไมเขา กโว่า พระขน ช่อนแสกงให้เห็นถงกกิเก่าแก'ทํนโถอยชารอยพร แทนองกพระพุทธรูป เขนก่น ฉะน่น การนโถอวโถุแทนรปเการพ ดาวน์โหลดจานกรอะบกบ TรUDาCกโดยรน่ายธนไบดหี วรวณุ โศรี นหมดกอารยุ 0ฝ8/ร09/ู25ม6แ3 ล่ว ก็ย่ไมทํ่ว์ พุ ไปในเมองเก'าทํ้งั้หลายร'น

๓๓ ป][ม เยนแท่เราย่งไม่ใก้สำรวท่!ห้หโ)ถนท่เพราะฉะนนนกฝราช ทางโยราณกกใท่วาชาฅใก คู ไงลงความเหนา1ๅ นครป‘รูมเยนเมอง เท่าแท่เม่องทนงในประเทศแถขน พระสถปทนครป๙มทริอพระปาเมเ7กยเย่นท่ยรรรพระยรมสาริ- ริกชาฅแน่นอนโกยไม่ท่องสงสํ1ย เพราะเยนท่ศ่กกิสิทธิมาฅงพน คู ย ท่งไก้เคยแสกงฝาฐหาริย ให้ปรากฏแลวีท่ลายคราว พระขาทสมเกร พระรอมเกลาเท่าอย่ท้วีไกทอกพระเนครเห็นควยพระองกเธง ๓ คราว คอ ในคราว พ.ศ. ๒๓๙๖ คราวหนง พ.ศ. ๒๙๐๑ คราวหนง ท่ย พ.ศ. ๒๙๐๘ อกคราวหนง พระยาทสมเก็รพระรุลรอมเกล่าเท่าอยู'ทว พระยิยมทาราชเท่า ไกทอศพระเนครเหน ๒ คราว และพระยาท สมเก็รพระมงกคูเกล่าเท่าอย่ท่ว พระมหาใ!รราชเท่า ไกทอกพระเน เหน ๒ คราว คอเมอย,งกำรงพระราชอิสริยยศเย่นสยามมกคูราชกมาร คราวหน3 และเยนพระเท่าแผ่นกินแล่วคราวหนง เท่าพระยาทิพากรวงศ เล่าไว ในทนงสิอของท่านว่า ฝาฏิหาริย้นํนมทกย ย,ล\" ๒ ครงยาง ๓ ครงยำง ถาสมโภชเวยนเท่ยนเมยึใก กเย่นทกคราวมารนกระทํ่ง ม่การพิสรน่ และกล่าววารากทมินกนขน เมธในปลายร0ซกาลท ๙ พระปาฏิทาริย่ริงใม่ปรากฎเนองน่กย น่าเสยกายทมผใปกลาววาราเทร รวงรายรนเยนเทฅใทร'ศมหายไป หาไม่พวกเราระไกํเท่นกนย่อย ๆ เพิมความย่7ฅิปราโมทยขนอกมาท แท่ถงเชนนนกยงทรงแสกงใท ปรดาาวกนโ์ ฐหลดแจาทกระ่บบ TUผDเCยโดยนนศายธานบสดี วนรุณปศรถี หมมดอาภยุ 0ก8/อ09ย/25่63 ธกยางยาาท^าา Iชน พระยาทสมเทร

๓^ พระ'}ล'}อมเกล้าเร้าอย่หำและพระมงกุทุเกล้าเร้าอย่ห่า แล*ํ-^^้'' วนน เพราะฉะนเน^ พระ!]Iฐมเรต^^ิ‘กย์ร้งกา0ร—น1'ยา0^)าเยเ^น!].ซนิยสถานอ' สุงสุกชองพุทชิสาสนิกชน ข1าพเร้าขออนุโมทนาแก'ผู้ยริฑคเงินสร หน'งสอนให้แพร่หลายทุก ๆ ท่านกำย. หลา'งบริบาลบุรีภณท พิพิธณันฑสถานแห่งชาติ พ.ก็. ๒๔๙6) ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

* พระปจ้ฆเจดึย์, (ฉบบแก้ไขใหม่) ม.า. สฺภทโคิศ คิศกุล.' ทรงนิพนธ พิมพ์ครั้งท ๔ ใใ.กี. เ20^©0 ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

พระปฐมเจดีย์ ประเทศไทย เยนกินแกนทร้ยนํย์ถป็พร2พุทขศาสนามาแก่กก กายรรพกงแกกอนทชนชๅกไท?ก2ลงมากงพล,กแพล,งอย'เสยอก ยรรคา พระสถปเรกยทสำค่ฌทางพระพุทชิศาสนา,ในเมอง'ไทย อารกล่าวไกว่า ม่ก่งน คอ ๑. พระป2'มเรคย คาอย่ทราหวา]นครย่^ม ๒. พระขากไชยา คาอย่ทร่าหวา]สุราษฏ/ข้าน ๓. พระยรมขาก คาอย่ทราหวานครศรธรรมราช ๕. พระศรรกนมพาขากเซล่ยง ฅํงอย่ทฑัพว่คสุโขท'ย ๕. พระเรคยเร็คยอก ก่งอย่ทพัพว'ณชยงใหม่ ๖. พระขากพนม ฒั้อย่ทรไหว'กนครพนม ในยรรกาพระสถปเรก่ยทกล่าวมาแก่วน อารถอไกว่าพระปเม เรกยเยนเก่าทสุก ความรริงพระฝเมเรกยองคเกิมหาใช่องคทเราแล เพ็่นอย่ยํกนไม, แก่เยนองคทอย่ขางใน องคทเราเพนอย่ทกว'นนเยน พระเรก่ยก,อ}ไมใหม่ขางนอก ก่อไปนระขอเล่าเรองประวก่พระปเมเรกย คามทใก้คา!อ่านรากหนาสอหลายเล่มส่กนพง ประว้ฅทริ;กล่าวท่อไปน อารแย่งไกัเปีน (3. สมย คอ ๑. สผ่'ยีสุวรรณภูมิ ฅํ้งั้แก'แรกสร่างพระอ่^มเริท่ย ราว พ.ศ. ๓๕ด๐าวนโ์ หรลินดจารกราะบวบ TUพDC.โศดย.นาย6ธน)บด0ี ว0รุณ0ศรี หมดอายุ 08/09/2563

๓^ เอ. สมยทวารวก เยึนสมโทก่อสร'างเพมเติมองกพระย่] เรก็ย กงแห่ราว พ.ก. ©00๐ รน พ.ศ. ©๖00 ๓. สมยย่ฎิส่งฃรณพระย่'เมเรก็ยขนโหม' ฅ่งัแห่ พ.ศ. รนถงสมโยรรุยํน ประว้ฅกธนค'นเกยวก\"โความส'’นินิยเานเย!นส่วน'ใหญ่ ธารห ยางคอนทผัเขยนเข'าโรผิก หริอเขยนไย่โกยไม่ไกํคิกให้รอยกอย ขออภโเท่านผ้ร้ทงหลายห่วย ก่อนทระกล่าวถงย่ระวํตพระปเมเรก็ย ระห่องขอกล่า คำนานพุทธเรก็ย (คิอสงทระสกถงในพระพุทธศาสนา) ให้เขนทเขาโร เสยก่อน กอในสมโเผอพระพุทธองก็ยโเสก็รกำรงพระชนมอย่น ทนโถอพระพุทธศาสนานโถอกโแค'พระไตรสรณคมน์ กอพระพุทธ เรา © พระธรรมคำส'งสอนของพระพุทธเร้า ๑ และพระสงฆ์พุทธ สาวกทงหลาย © หาม่เรกยฑนโถออย่างอนอกไม่ ห่อเม่อพระพุทธ เสก็รกโซ่นธย่รินิพพานแล'ว ริงย่เง์เก็กพุทธเรก็ยขน ๔ อย่างเยึนทระล ถงพระองก็ กอ ©. ธาตุเจดย์ ไก้แก'พระสาริริกธาตุ (พระอ้เ ) ของพร ซงเผิอไดถวายพระเพลิงพระพุทธสริระแล'วกไดแย่งแรกไย่โนยร เม่องห่างๆโ ในอน. เโกม่็ยทน1ไโถอ’พระพุทธศาสนา ๘ โแหม่่งก'วยกนI แย่ ล ย่กกรองนกรนน ตุ ก็ไกสรางพระสถย่ยรรรุพระสารริกธาตุโว้ยช ส่กการะห่อไย่ (แห่ภายหลโพระสถย่เหล่านํ้น์ทรกโทรมลง พร อโศกมหารา'ชกษตริยอนเก็ย ซงฑรงทำนุยำรุงพระพุทธศาสนา'ไนชน์ ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

๓ซี่ หสงใค'โปรกไหรวยรวมมา แสะแย่งแ^กไปไนยรร^ๆเมองฅ่าง ๆ ทรํข นยถอพร:พุกชิศาสนาปึกมากมายหลายแห่ง) ๒. บรโภคเจดย ไค้แก่ส่งเวชนิยสถาน ๔ แห่งทพร:พุกชิ องคกรสให้มหาซนไปปลงจรรมส่งเวชเม่อมลกถงพร:ปึงค้ ค้อทปร:สฅิ ทกรสร ทประทานป‘เมเทศนา แล:ทปรินิพพาน (แก่ภายหลงไกเพิม ทอนเขาใปอก เยนก่นว่า ทพร:พุกชิเริาทรงแสกงปาฏิหาริย ทยรรริ พร:องการถ่านกถวายพร:เพลิงพร:พุทธสรร:ทยรรรท:นานโลห:กควง พร:ชิ'าฅ กลอกรินนโเอาการรโ)พ'นชิพร:ก็ริมหาโพชิทไฝปลูก ณ ท ค่างๆ เยนยริโภคเริกิย่อิกก่วย) ๓. ธรรมเจดย ไค้แก่การริาริกขโพร:จรรมไว่ยซา (ในซน เกิมม่กเลอกเอาขโพร:จรรมทเยนห์วใริในพร:พุทจก็าสนา เซ่น คาถา แสกงพร:อริยสิริมาริาริกไวยชา ก่อเมอภายหลงมการริาริกพร:จรรม ลงเยนสิวอกย-รแลวก่นยพร:'ใครขิ!ฎกเยนชิรรมเริกยเซ่นเกยวก่น) ๔. อุเทสิกเ'จดย ไค้แก'พร:พุทซิเริกยอย่างอนทไม่เกยวกย ๓ อย่างขางก่น เซ่น พร:พกชิรป เยนก่น (แก่ซ่นเกิมโนอินเกย ม่คฅิการสริางรปเคารพไม่ ริงทำเยืนเคร้องหมายแทนพร:พุทาองค้ เย่นกนว่า ท0ารปเยนรอยพร:พุทชิยาทหริออาสน:เปล่าแหน^ปพร:พุห‘จ- องค้ รปมาผกเครองอานเปลาแทนคอนเสกริออภพร:หหเน^หรหณ (ออกทรงผนวช) แล:รปกงริกร (หมายความ•วาพร:ารรหริภร) แส:ห รปกวางอย1ก่วยแทนคอนปร:พอนฝเหเพ^แอ พร:พุทจรปเพงมขนเมยิ ราดวาวน์โพหล.ดกจาก็ระบบ.TU๕DC๕โดย๐นายธนนบดเีอวรงุณศรี หมคด้ออายลุ 08ู/0ก9/ห25ล63านของ'ชาวโยนกหริอกริภ ชิงเขาหา

(^ 0 ก้งหล*ก็แหล่งอยู่ในปีนเกยมาก้งแก,กร*งสม*!ยิพระเร้าอาเลกซานเค มหาราช ยเาพลเข้ามาเมอ พ.ก็ ย©๖ ไค้เย่ลยนมาน้ย์ถอพุทธก็า แสะคิกทำ'ขนตามกฅิเกิผขธงทนทเกยทำรูฝเทากาย-ชา ในเวลาเกยวก ชาวอิน!กยก็ ไค้ก้ก็แม่ลง ทำ พระพุทธรูป กาม คาาม แยม ของ ตนขน แพร' หลายต่อผา) น*ก็!]ราชญโยราณกก!ค้อาก็ยัพุทธเรกย'ท’รึ ๘ อย่างน เยึนข ส็้ยก่นถงเรึองชน'ชาติต่าง ๆ แรกน่ยึถอพระพุทธศาสนา ในเมิอย่งัไม ลายล*ก็ษณ์อ\"ก็ษรทระให้ทรายแน่นอนไห้ เยนก้นว่าเมอมพุทธเรค ณ ทใก ก็หมายกวามว่า พระพุทธคาสนาให้เผยแผ่ไ!)ถงยํรึทนน แ ยิงอา!ส*รึเกฅกรู’]ร่างและผมอททำเทยยก'ยพุทธเรกยในอินเกย ซง หล*ก็รฺ[านอารทรายเวลาไห้แน่นอน กากคะเนเวลาว่าแผ่เข้าไย่แห่ เมอสม'’ขใกไค้ควย การท!ะทรายว่าพระย่ฐมเรกยสราง'ขนเมอใค และใกรเยนผ้ สร’างน่น รำก้องกล่าวยํอนขนใ!]ถงการเผยแพร,พร;พุทธศาสนา อินเกยมาย*รึกินแกนแถยนเยึนกรํรึแรก คอ เมอพระพุทธองก็เสกร ก่ยข์น์ธย่รินิพพานนน พระพุทอก็''สนาไค้แพร'หลายอยู่ในม’ชีม่ม เทก็ (กออินเกยตอนกลาง) แล้ว แก้ย’รึหาไห้เขนคาสนาทเป็น!)ระธา ของประ*เเ/ท11ศ16ไ^ม่กขเต่แอเถ^งสขมก่^ยัพเรIะเเมร!้.!IIาIอไง่ก'ง็!!ก เ(วแงงก่็บไ๐ม.ไรแิย*;]โขมน0ก\\|4รอIงI)รเาร]ชงฆส7ม1 ยิฅ มกธรา ฐในอินเกย เผิอ พ.ก็. ๒0วง! ต่งัราชอานิ ณ เมองย่าฏล!เก ย4ก- นะ ทรงพระเกชานุภาพใหญ่หลวง พระองก็สลกพระทย'ไนกา: รยพุ่ง พุ่งหมายระแผ่พระเกชานุภาพทางอรรม ทรงเห็นว่าพระพุ ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

(^ (3) ศาสนามกคลำเลศกว่าศาสนาธน สุ ริงทรงอ!]กิม็ภแล;ๅเดัการ'ให้แพร' หลายไฝในนานา!]ร;เทก็ ได้ส่งพร;สงฃเยึนสมณทดไ!]สฐแต่าวสุ กินี หลาย!]ร:เทก็ทํงภายในแล;ภายนปีกอินเก็ย มิข่อความอยู่คอนหน่งใน หนํง์ส่อมหาวงก็ (คอพงก็าวดารของเกา;ล่งักา) ดอนพรรณนาฝร;เทก็ ทพร;เฑัปีโศกส่งสมณทตไ!]เผยแพร่ศาสนาว่า “สุวณณภูมิ เถเร เทฺว โส'เนํ อุตุตร เมวจ” แ!]ล ก็วามว่า ให้พร;โสณเถรกินีพร;อุดดรเถรไ;]ย่งัสุวรรณภูมิ อาณาเขฅ “ สุวรรณภูมิ ” น นํกิม่ราชฌท่งหลายเห็นพ้องกินีอาทรย่ริสเดริกส์ทว่า เริมท้นแต่รามํฌึ!เร;เทก็ (ก็ปีเมองมอญ) ไ!]รดเมิอง{บวน แล;ทํ้งั้แ พม่าไ!]รนถง!]ลายแหลมมลายู คง!;เยึนอาณาเขคอ'นหนง แก่ก่วราช- ขานอยู่ทไหน ข่!)นนโา!]ราช{บหลายท่านย่งึทุ่มเถยงกินีอยู่ แต่ส่วน เห็นว่าเมิองนคร!]รูมนเองน่า!;เยึนราชขานของสุวรรณภูมิ แล;เผปี ติดต่อกินีอินเกยครง่น่นี ก็งร;เริยกว่าสุวรรณภูมิดามฝร;เพณเติมทม่กั เริยกนามเมองหลวงเยึนซอขปีง!)ร;เทศ ทกล่าวกํง์นกเพรา;เมองนคร ฝรูมเวลานํ้นยํงฅํ้งํ๋อยู่ริมท;เล เพรา;แผ่นกินยิงใม'งอกออกใ!]ถงอย่าง ในยรรุยํนีเยึนท่ติดต่อไนีมาง่าย แล;ยํง์มหล'กรูานได้ศนพยโยราณวดถ หลายอย่าง โกยเฉพา:พุทธเ!ด้ยสห้างตามแยยคว่ชพร;เห้าอโศกอยู่เ อํนีมากณทนซิงใม'เกยพยมากเช่นน]นทอน เชนพร;สถ!]ดาง0) (รวมทํงพระป1*มเริกย) ศลาชรรม^ก? ^ารมพร2ชรรมเยนภา&ามกช คอคาถา เย ธมมา พร;แท่นพุทธอาสน แล:รอยพร;พุทธยาททำเยึน ทสดากวนโ์กหลาดจราก;ระแบบทTUนDCพโดยรน;ายพธนทบดีขวรณุรศูรี หมด!อ]าไยุ 0น8/เ09ม/25อ63ยงไมมศดสรางพร;พุทธรูนี (ไดกลาว

(ธ.)® มาแล้วว่าพวกโยนก คชกรกแล5อินเกย กิกสร้างพระพุทธรูปองศแรก ขํ้นเมอราว พ.ศ. ๕๕๐ กล่าวโกยเฉพาะองกพระป^มเ!กิย่น”นห็เยืนหล',ก็]เำนสำก่ญยิง อย่างหนง ล้าพิ!ารณากรูปพระป]]มเ!กิย่ยึงกเก่า (อยู่ขำง'ในพ เ!กิย่องกย!!ย่น แต่ย\"งึมรูปฑํลองชนากย่อมให้เห็นอยู่ทางกานให !ะเห็นว่าเยืนของสร้างเพผเกิมก'นม']หลายยุคหลายสม\"ย์ !นรูย่พระ กกิย่เองแม่ร!]รวนไฝ แต่กย*งึพอมองเห็นเค้าเกิมให้ย่าง ล้าเอาพร ปรางกทอยู่ข่างยนออกเสยแล้ว ระเห็นไห้ทนทว่ารูปคล้ายพระ ทเมองสาญ! ซงสร้างครํ้งั้พระเร้าอโศกผาก กอค้ว์สถูปเย่นรู ทรง'โอหรอข่นันำกวํ่า ข่างยนทำเยืนพุทธอาสนสเหลยผต่งใว้ มิฉํ (อย่างร่ม) ยกเยืนยอก รอย][านทำเยืนทเกินประท'’ก็ยิณ มรํ้วั้ล้อมรอ ภายนอก และก่อกวยอิแยืนทำนองเกิยวกโเ และทเร่ยกซอว่าพระป]เม เ!กิย (รายภรเร่ยกเพยนไฝเยืนพระปทม) ก\"งึทกล่าวไว้ในหน*งึสิอเก่า นนกเยนพยานอย่างหนิง กํงึพระยาทสมเก!พระ!อมเกล้าเร้าอยู่ห ทรงส'นนิย][านว่า เห็น!ะเยืนเพราะเยืนพระเ!กิย่องกแรกสุกทสร้างขน ในประเทศแถยน เมอกรํ้งั้พระเร้าศร่ธรรมาโศกราช (พระเร้าอโศก แ!กพระยรมธาฅไปในประเทศท*งึปวง เยืนเ!กิย่ทใหญ่!ะทาเ!กิย่แห ใคฅํงึแต่เชยงแสนเชยงใหม่ฅลอกลงมา!นนกรศร่'ธรรมราช และเม ลาวเมองเขมรเสมอเหมอนมิให้ ส่วนหลก]เานทว่าใกนยืนผู้สร้างนํนื หาปรากฏไม่ ผู้ท!ะสร้างพระเ!กิย่ให้ใหญ่โกถงเพยงน (แต่เฉพาะค้ว่สถูป ทแ ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

๙๓ สง ๑๙ วา ๒ ศอก ราว ๓๙ เมกร) รำกองเยนผูมอำนๅรวาสนาเยน โหฌ เขนฝมชาน,ไนฝระเทสนนแล2กคงระสรางไวโนเมองหลวง พระ ปฐมเรกยคงระสรางขนไนราว พพชิกฅวรรษท ๓ หรอพ 6 นํ้นเชิง กอเม0ชาวสุวรรณภมิ (ใม,โซ่ไทย เหนระเย่นลาวหร้อละวา แก่ใน ยางกำรากว่าเยนมอฌ) ไก่รยนยถอพระพุทธกาสนๅ ซงพระเมเอ'โกก ไปรกให้มาเผยแพร่ก่นแพร่หลาย ในกรงนินกงมชาวอินเก่ยอพยพ มาก่งหล1กแหล่งพรอมก่งเผยแพร่กิลฝ วทยาการอย่ในฝร2เทกนก่อน มากแลว ยางทอารระมาเขนผมอำนารทางการฝกกรองก่วย พระ พุทธกาสนาริงไก่มาแพร่หลายไกยง่าย และเมอมพระฝ'เมเรกิย่ขน ซงอารระไก่รำ]พระยรมชิาพุรากพระเร่าอไกกมายรรรไวก่วยยริเวณน ก็กลายเขนวก เพราะย่อมมพุทธกาสนิกชนมาฝฏิย่ฅยชา และมผ เลอมใสกรทธากอสร่างสิงอฝกรณก่าง ๆ มากขนเย่นลำกำ และม พระสงฆมาอย่เย่นกรงกราว เช่นเฉพาะฤกฝน ก่งมพยานไก่ขกก่นพย รากห่องกฎิพระสงฆ ณ ยริเวณ1ขางองก็พระ ๆ สถานทนร้งกวรระน่ยว่า เยนมงกลสถานอ่นยงใหญ่ เพราะเขนสถานทแห่งแรกสกทพระพุทธ กาสนาไก่มาฝระกิย]!านลงอย่างมนกงในฝระเทกน และแพร่หลายออก ไป1ในยริเวณใกลเก็ยง ไมมเสอมกลายกลอกมารนเวสายรรยน ก่ธมาฝรากฏในรกหมายเหพุของนกย่ราชญ่อิน ช่อเฮยนรวง และหลงรง เขนก่น ราว พ.ก. 6)5)๙0 รกไ2ร่อย่างช่กเรนวาในสมยนิน มอาณาร'กรทวารวก (รยล,อพกกิ) อย่ระหว่างเมองกรเกยฅร (พมา) และอิกานยุร ( เขมร ) ไก่แก่กินแกนทกส่าวหาแสิวว่าเยนอาณาร่กร สวรดารวนโ์ณหลดภจากมระบิบ TUนDC ัโดย น้ายธนบนดี วรุณศแรี ลหมะดอเารยุ 0า8/ก09/็2563ไก่ก่นพยพระพุทธรฝแสะของอน ๆ อกเยนอ‘น

๔: (2 มากทนกรปฐม เช่นพร;พุ?าชิรูปแยยอินเกยครํงราชวงศตุย่ตะ (พุท ศฅวรรษ-ท ©0—๑© ใกล้เคยงกโท?กหมายเหตุ?นกล่าวถิง) แล หินม?ารกอกยรมอญเก่า ก่ยหินสล่ก้ฅ่าง ตุ ธนส่นนิษฐานว่าสราง1น สมโน1น ช่อนหลวงยรขาลขุรภํณฑกล่าวว่า สุวรรณภูมิกโทวารวก กอทเกยวก\"นันํนเอง แต่เร่ยกก่นไฝกนลงขอ เผิอคิกฅ่อกยธินเกย เรยก สุวรรณภูมิ และเมอคิกต่อกโ?นเร่ยกทวารวก หลวงยริยาลๆ อาง หล'กัฐานว่า “ของ'โยราณทนคร!]ฐมมิคิกต่อกํนใล้ฅํงแต่เร่ยกว่าสุว ภูมิ?นทวารวก หนโสอทฝร่ง์แต่งมโ)ธอิยายว่า ทวารวก็นโเต่งขนเม อาณาท้ารฟ่นํน์เสิอมอำนาาลง แปลว่าต่งขนภายหลํง์ฟูนํน์ ( ๗๖©-©©■๙๓) ช่อนถโหมายเฉพาะเมอปรากฐชอทวารวก็ก็พอพงไล้ แค,ถโหมายถงเมองนครปฐมแลโพง!ม่ใล้ เพราะทนกรปฐมมของ ไยราณเก่าก่อนอาณาท้ารฟนํนัขนไปอิก เช่น?าพวกรูปเการพคา คร๎งั้พระเ?โอโศก และพระพุทชิรูปกโพระพิมพกร1งั้สมโอมราวก็ (พุ?าชิ ศควรรยฑ ด)--๙) เย่นคน อาศโเหตุนทำให้เช่าใ?ไล้ว่านกรปฐมเยึน ราชชิาน่ของอาณาเขตสุวรรณภูมิและทวารวก็ และชาวเมิองส่วน ก็นโถอพระพุท-ธศาสนาสยต่อก'นผา หล'กฐานทกล่าวมาช่างคนนนั้เขึนแต่เพยงช่อส่นนิย ส่วนใหญ่ย'งัไม่แน่นอนลงไปทํเก็ยว ทํ้งั้นเพราะลวกลายของศิลา-ธ ท้ารทก'นพยนํน ผมอส่วนมากไปกลโยกลงกโศิลปสมโราชวงศิคุปค ในประเทศอินเก็ย (ราวพุท■ธศควรรษท ๑0-©©) แต่-•ช่างททำ'ขณะญ่น๎ ก็อา??ะทำขนคามแขโขอ.1ย่'างวโกุกร5งั้พระเ?โอโศ5,ก ทสย่มณทก 10 องค ดาวน์โหลดจากนรำะเบบชTUD่C โดาย มนายาธนเบผดี ยวรณุแศรพี หมรดอ่ายุ 08แ/0ล9/2ะ56ย3 โค1นไผ่พยกโในกินแดนแถยน เพราะอา??ะ

๔๕ สูญหายไปเสยแลวกไท้ ในสมยคุปก;นนัชาวอินเกยนิยมสริางพร; พุฑขรปและไม่นิยมทำเกร้องหมายชิน ๆ กํง์ทเราพยอย่ง่งัหว่กนครปชม สำหริยีพร;สถปรปโอหริธขนนํ้าควํ่า ศิลปสม'ยัธมราวกไนฝร;เทค ชนเคย (ราวพุทธศกวรรษท ๗—๔) กยงทำอย่ เหกุนนัถ่าว่ากามหล'กั ชานทางโยราณคกแท้ พุ ท้กนพยแล่ว พร;พุทธศาสนาอางเข1ามาสู่ นครปชผไม่เก่าถิงสม',ยอโศกกเยึนไท้ การขุกกนัฑางโยราณคค ณ ง่งัหวกนก่อไปเท่านนัท้อางง;ใหกำคอยท้แน่นอนแก'เราไท้ ส่วนทว่าพระเงกยองค์นไท้ริย์การสริางเสริมก่อผาภายหลา หลายยุคหลายสมํยึก็ผหล'กชาน เซ่น ในกำนานพร;ปชผเงกยฉย'ยั พร;ยามหาอรรคนิกร แล;ฉย่ยันายทอง ว่าพร;ยาภาล่ยกใง ผู้กรอง เม่องนครหลวงก่อแกนเม่องยโสธร แล;พร;ยาใสทองสม ผักรองเมอง นครช่ยัศริ ค็อ (นครฝชม) แก'กำนานยางเริองก็ว่าครองเม่องรา'ชยุริ ไท้ฆ่าพร;ยาภาลธิราช ผู้เขนยกาแล่ว แปลกพระมารคาของฅ่ว รูส่ก ว่าส่งเวชพร;ทนั งงกํกกนัมาซ่อมแปลงวํก่พร;สํง็ฃริก่นธากุพระอาราม ล่านธรรมศาลา ท้พระยาศริสิทธิซยสริางไว้แก'ก่อน แล;อิกกำนาน หนงของพระยาราชสมภารากรและกาปะขาวรอกว่าพระยาพานฆ่าพระ ยากงผัยิกาแล;ยายหอม ผัเลยงกนมาแก่เลกแลงคิกกลายาป ปรกยา พระอรห่นัก ท่านเหล่านนัแน;นำใหสรางพระเรกยใหญ่สูงชานกเขา เหน ริงสรางพร;ไ:ม่ามเ1กยฃน ฅานานสองเรองนถเยินเรองเกยไถน น์นเอง แสกงว่ามผสรางเพิมเค่มพระฝซ,มเ^คยเมอภ'ายห'ล'ง กํง^ะเหน ไค่ฑกรม่พระฝามเๆกยองกเก่า มองคฝรางก1คสร๎ไงซอนอ^พร^ส^ เกิมด1าวรนโ์ หงลดจากระบแบคTU่DพCรโดย2นฝายรธนาบดงี วกรณุ เศรอี หงมดกอายกุ 0ง8/ม09/ผ256ม3 ไแซ^1ซอส เพรา^ถาเยนองกก

๕๖ พระยาพานสร1างรริงกระก่องเย้นแขยมอญ เพราะนิทานเรองตระยากง พระยาพานเยึนของมอญ แก่นิเย้น!]รางก็แยยเขมร (เขมรอารระแก่ไข เหิมเก่ม เมอมอำนารไก่!เกกรองแผ่นกินแถยน ราว พ.ศ. ©๕๐๐ เย้นก่นมา) คามความ'เริง พระ!]รางก็เหนิอพระสถ!]ทเห็นไก่รากรุ! พระเรกิย้องกเกิมทางก้าน'ใก่ของพระ!เรูผเรกิย้องคย'รรุย่นนน เย ปรางคไทย แก่เรำพระยากิพากรวงก็ท่านยนย่นในหนิง์สอของท่านว เย้น!]รางคอย่างเขมร ฉะนิน เมิอสร้างรุ!]รำลองพระเรกิย่องก ร'ซกาลท ๕ ช่างอารระเแ]ลงเย้น!]รางกไทยขนแทนก็ไก่ ก่อใปนิถงสมยท่พระ!]า)ผเรกิย่ทรุกโทรม กิอมกวามกล่าวไน หนํงสอพงศาวการพม่าว่า ราว พ.ศ. ©๖00 พระIรำอนุรุช (อไนรอ ม่งัช่อ) กษํฅริย่พผ่าเสวยราชย่อย่ในเมองพุกาม ไก่เสก็รยก คเมองสะเกิม (อย่ใน!]ระเทศราม่ญ์กิอเมองมอญ) ซงเย้นเมองทน'ยัถอ พระพุทอศาสนา มเรกิย่วิหารทงดงามมาก และพระเรำอนุรอไก่กวาก ก่อนชาวเมองสะเกิมไ!]ใวเมองพุกาม และถ่ายแขยเรกิย่วิหารใ!]ก่วย เมองสะเกิมรงเย้นเมองร้างแก่น'นมา กวามช่อนนก!]ราชญหลายท่า ไม'เห็นก่วย เช่น เซอร้ยอชสก็อค กล่าวว่าทเมองสะเกิมไม่!]ร เก1าเงอนว่ามเรกิย่ว่หารของไยราณมากมายสมกํงึกล่าว เซอรยอช สก็อกเช่าใรว่า ระไ!]ถ่าย แยย อย่างมา รากพระนกรว้ก่ในเมอง เขม ความขอนสมเก็่ร ๆ กรมพระยากำรงราชานุภาพทรงส'นนิย‘ริเานว่า พร เรำอนุรุจน่าระมาฅเผองนครย่!มมากกว่า เพราะพระเรกิย่วิหารสม ไยราณก่อนสม'ยีพระเรำอนุรุปึมทเมองนกร!]ฐมมากกว่ามาก ย่งัพอระ ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

๔ นิว) ฅรววิรูปรอยไกอยในทุกวิน์น และยํง์ผหล”กเวนอิน เช่น พระพิมพและ เงนเหรขญของโยราณเยึนรูปสงขขาว © ปราสาทช่าง © ขุกไค้ท่เมอง นกร!]]เม กขุกพยใกท่เมองพุกามอิกแก่แห่งเกยา และสงทสำกญอน หนงกกออาน1เทเวิกยทเมองพุกาม ซิงสช่างขนภายหล”งีพระเร่าอนุรูปี เลกน้อย แผนผง์ก็เหม่อนก”ยวกพระเมรูทํร่ง์หวกนกรปเมทกอย่าง แก่พระพุทปีรูปในซุ้มพิง ๔ เปลยนเขนพระย้นเท'าน้น (ท่วิกึพระเมรู พระนงหอยพระยาท) ในคำนานพระฝเผเวิกยสม่ยัพระยาราซส่ผัภารา กร และฉยํยฅาปะขาวรอฅย”งม่เกากล่าวว่า พระเร่าหงสาวกไค้เยึนใหญ ขนในเมองมอญ ม่พระราฃประสงกฆองฅสามไหม,งก”งึกระหผไปวินกํ่า วิงยกรพลมาชุกน้องทผงไว้ใค้แท,นพระยรรทม (ทพระปเผเวิกย) ซ้ง พระยาพานสช่างขน ชุกลงไปถงน้อง ๆ น1นั้กทรูดลงไป พระเวิกยก็่ทรูด พิงลงไปกายหาไค้น้องไม, เร่าเมองหงสาวกและอำมาทรปรกษากํน์ว่า เรามากระทำกรรมกํ่ง์นไม,สมควร วิะก่องทำใช่เสยใหม่วิงวิะคุ้ม นก,อเยนองคปรางก (แค่ปรางคเยนแยยของเขมรไม, ใช่มอญ) ค่อค่ง ขนขนหล่งองคระฃ่งเค่มทพ'ง พระเล่าหงสาวล่องคน นายพ'นเอกพระ สารสาสนพลขนธ (เยริน) ว่าทรงพระนามภานราซ ใหศํกราชไว ใน ระหว่าง พ.ศ. ๑๕๖๐ ถง พ.ศ. ๑0)๓๘ ถาคูเรองพระเฑอนรชมาท เม่องสะเทม เมอ พ.ศ. ๑๖๐๐ ซ็งในค่านานกล่าวว่า ไค้ทรงจุกพร5 เรกยทเม่องสะเทิมเพอคนหาพระยรมชากพระพุทชิเราซงยรร}0ยู่ในน5น แค่กว่ยกรรมททรงกระทำไปนย0นกาลใหพระยรมขาก^มหายไปในกน ค่งน 1ะเหนวาพระนามกย'กรยทงสองคลอก^นเนอเรองกละมายกลาย คล่ดงาวนโ์ หลแดจลากระะบศบ 'กTUDรCาโดชย นกายธในบกดี วลรณุ เศศรี หยมดงอากยุ 0น8/09/2563(หลวงยรยาลากลาววา ถาหมาย

๔๘ ความแค่เพยงว่าสุวรรณภุมิ (ทวารวก) เยึนอาณาท้ารขธรมอญแลร เร^าธนุรฺ'ชิIมา1แย่งพย ระธรรม/พระส4งฆ์ทแ,ล:ปีน ๆ ๒รากเมอรมอญก ระพึ่งไค้ เพราะนครย่เม'ในสม'ยนํนเยึนเม!!งมอญแน1 อ'นอาร รากคิลารารกเก่าทพยทนกรปรุ'มและลพยุริก็เยึนภายามอญเก่า สม'ยันนก็คงม่กนไทยอพยพลงมาอย่ย่างแล้ว แห่ย*งึเขนรำนวนนอย) เมธพระเร้าชนุรุชิมาฅเมองนคร!]ชุมไค้ (กาผกวามส'นนิษช และกวากกอนผู้กนไ!]แล้ว เมธงนก็ร่างอย่ (หลวงยริขาล ๆ ส'นน ต่อไ?]ว่า ฅงแห่เมองนกร!)ชุมถกทำลายแล้ว ยางทชาวทวารวกระยาย ไ!]คงทเมิองอ่ทองก็เยึนไค้ สมก่งัทกอกเกอ/วลสว่า อ,ทองเ!!นเม หลวงสุกทายของอาณาร'กรทวารวก ในคลารารกของพ่อขุนรามคำแหง พ,ศ. ©๘๓๕ ก็ย่งัม่ซอเมองสุพรรณภูมิ (สุวรรณภูมิ) ซ้งสมเก็รๆก พระยาคำรงๆ ทรงพิรารณาแล้วว่ากอเผองอ'ทองนนเอง (และล้าพ วินิรฉยัของสมเก็ร ๆกรมพระยาคำรงๆเรืองพงศาวการของพระเร้าอ่ทอ ถกล้องแล้ว ร้อยยก,อมาเมอราว พ.ศ. ©๗๓© พระเร้าชยัคิริล้นว ของพระเร้าอ่ทองส้มอญไม'ไค้ก็ไค้อพยพลงผากงทเผองนกร!]ชุมนอก กรงตนิง ข้อนทรงยกก่วัอย่างเยึนล้นว่า พระนามพระเร้าไชยคิร ก*ย์ชอเก่าของเมองนกร!]ชุมในหนํงึสอต่าง ๆ ทเรืยกว่าไชยคิริย่าง คิ ไชยย่าง) ก/เต่อมาเผอเมองนกร!]ชุมกลยัร้างไ!]อก เพราะแม่น’าฅนเขิน กลยัมาล้งขนอกกร'’งหนิงในแผ่นกนสมเก็รพระมหาร'กรพรรกิ พ.ศ. ๒0๙® เริยกว่าเมองนกรชยัก็รื เนิองรากการปร้ย!]รงย่านเ ต่อล้านพม่าข้าศก ล้องการระเรืยกระกมพลใหสะกวกขนกว่าแต่ล้ช ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

(5! แก'เมองทค่งนกอย่ห่างไกล!)งกพระป่‘เม^กิย่ กอกไ!อย่?มแม่น1าท่าร ณ กำยลท่านา อำเภอนกรซ'ยศรย่กน องคพระปศ’มเ^กยก็หกพิงรไา รางอยในย่ากงหามผูใกกแลไห่ มาเขนเวลานาน แค่ย'งมพระสงฆยาย มาอย่ ณ ย?เวณนนในแผ่นกินพระยาทสมเกิรพระพุทธิเลิศหลานภาลย ในแผ่นกินพระยาทสมเกิรพระน์งเกลาเราอย่ห่ว พระยาทสม- เกิรพระรอมเกลาๆ เมอกรงทรงผนวช ไกิเสกิรไย่นม'สการพระป่^มเรกิย้ หลายกรง และทรงพระราชกำ?ว่าเยนของเก่าแก,อ,นก'กกิลิทธิ น่าระ มพระยรมธิากยรรรอยภายใน รงนำกวามกรายทลพระยาทสมเก1?พระ นํ่ง์เกลา ๆ ก็หาโปรกไม่ ร'ยสํ่งว่า “เยนของอย,ในยารก ระทำขนกิไห่ เขนป่ระโย1ชน่อํนใกนก,, กรนเมอพระยาทสมเกิรพระ!อมเกลา ๆ เสวย ราชขแล็ว รงไย่รกให่ปฏีสไเขรณกอเย้นพวะเรกิย้ใหญ่หมขางนอก แรกไป่รกให่สมเกินอำพระยายรมมหาป่ระยรวงศ เยนแม่กองนๆสราง เมอราว พ.ศ. ๒๓๙๖ กรนท่านกงแกพราล'ย รงไป่รกให่เอำพระยาทิพา กรวงศ (ขำ) รกทำก่อมา ฅองก่อองกิพระเรกิยหมใหม่ เพราะฝนฅก หน'ก ท่ก่อไว'เก่าทรกลงมา รงไป่วกๆ ให่กรมหมนยวรร'งย-สุ?ยท่นธิ (สมเกิรกรมพระยาป่วเรศว?ยาลงกรณ) และกรมขนราชสหวิกรมคิก แขยกวอย่างถวาย ไกิรํกการก่อเมอ พ.ศ. ๒๔๐๓ พรธมทงวหารทง ๔. ทิศ ไว้,พระพุทธิรป่ ๔ ป่าง และพระระเยยงลอยรอย กอปรควย พระป่จ'มเรกิย่อย่างองกเกาแค่ย่อมมรออยทาาทก็ใ'ศ และพระเรกยอยาง เมยิงนกรศรธิรรมราชไว้ทางทิ^ท*านทท นอกรากนนยงใคยกป่รยป่รง ย?เวณอกหลายอยาง เย้นกนวา สรางพระอไยสกทราทระอ'ไยสม!-'ภา หอรดาะวนฆ์โหลด่จากรงะบบ TUแDลC โะดยปน่ายธลนบกดกี วรนณุ ศไรีมหมคดอา่ยุ 08/า09ง/256ส3ุ ลวนเทลา!-กยาแ^กพระพุทธิป่ระวก เซน

๕๐ ค้นโพชิค้นไทร ค้น'?กๆลๆ ไว้รปึยนอก แล่ว้โฝรก'ให้สรโงพระราช ทิแระทโใ'ว้ค่กํนัก”ยึว'ก เรยกว่าว่งม่เมนกร (ยรรุยํน์เหลอแค้ค ทำหน'กึเย้นทิทำการเทศยาลริงึหวํก์นกรฝเม) และขุกกลองเรกยยูช ค้คัทางทำถนน เสก็รไฝยชาหลายกร1งั้ แค้การริกสรำงตาแลวเสรร'ใน ร'ซักาลของพระองก็ไม่ พระยาทสมเก็รพระรุลรอมเกล่า ๆ ไค ทำค้อมาฅาผทิไค้ทรงฝฐิญาณไว้ค้อองกพระปซัมเรกยฅามรโสงขอ สมเก็รพระยรมชนกนาถ ไค้เสก็’?พระราชกำเนินมายกยอกพระ เรกย เผิอ พ.ศ. ๒๔:©๓ และเมอรวนสวรรคก ไค้ไฝรก'ใหม่ระก่ กระเยธงเกลอย พระมหาสถฝทิงั้องก็ ซงมาแล่วเสร็รในร่ซักาลทํ ฅ่ว้เม่องนกรชํยึศรเองนนั้ ก็ไค้ยายกลโ)มาอยู่ ณ ย?เวณพระฝซัมเงกย ในร'ซักาลทิ ๕ เผอ พ.ศ. ๒๔๔:0 กาลกร5งนน ย?เวณองก็พระฝซัมเรกยก็ยํงเยึนยารก ก'ง์สมเก็รๆกรมพระยากำรง เสนายกกระทรวงมหากไทย ผู้ทรงกำ?และควยกุมการยายเมองในกรง นนไค้ทรงเขยนไว้ว่า “ค้องทิทำยลนน (ทำยลพระฝซัมเรกย) ย'งเยึนทิ ร่างและเยึนยาเฝลยวอยู่โกยมาก แม้ทิทำการร'เยาลในชนแรกก็ค้ ไฝอาศ'ยอยู่ในพระระเยยงและวิหารทิศศาลาพระฝซัผเรกย มการทิระ ค้องสร่างเมองนครฝซัมชนใหม่ทงเผอง ก็อว่าระค้ยิงทำทิยาใหเยึนถน หนทางและเขนทิสรโงสถานทิค้าง ๆ สำหรโร”เยาล ท1งั้สรโงทิพก ข่าราชการฅลอกสร่างกลากยสานสำหรโเมอง ” เมอค้ว์เมองยโยมา อยู่ในยรเวณพระฝซัมเรกยแล่ว์ ย?เวณนนั้ก็เร?กุ)รุ่งเรอง องคพร ฝซัม ๆ กลายเยนศนยกลางของเมอง แค้เพิงเรยกว่า ริง็หวํกึนกรฝซัม ดาวนโ์ หลดจใากนระรบบซTUกDCาโดลย นทายิธนบดี วร๖ณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

๔๑ พระขาทสมเกริพระมงก2เกลา ๆ ไกํไย่รกใหเชิญ “พระร่วง ไรรินอเทซิ ศรอินทราทิกยซิรรไมภๅส มหาวชิราวซิราชย่ชนิยยพิกร,, ชิงเขนพระ1ชำรกททรงไกแก่พระเศยรพระหิฅ์ถแล2พระยาทมาริากเมอง สวรรคไลก ไย่รกใหย่ฏิสงขรณยริยรณแลวไย่ย่ระกขรูานไว ในซม พระวิหารทิศเหนิอฅรงขนไกใหญ่ททรงยรณะขนใหม่ ณ องคพระย่เม เริกย่ ยงอย่รินยริริย้น และกำรสสํงใหยรรริพระอ่งคารของพระอง ในเานพระพทซิรย่องคนเมอสวรรคกแลวควย นอกริากนํนยํงใก้ทรง ย่ฏีสํงขรณองคพระฝเม ๆ และยริเวณอกหลายอย่าง ไกํทรงสร่างพระ ราชว'งสนามรินทรํ (ยริริย่นเขนศาลากลาห'งหว'กนครย่เม) ขน ณ ริ'งหว'กนน และเสก็ริไย่ย่ระทํยหลายครํง ในร'ชกาลทิ ๗ ก็ใกไย่รก เกลา ๆให้สรำงพระอโยสถวํกพระย่เมเริก็ย่ในยรํเวณ'ขางองคพร\" 1 ชิง เริมคางในร'ชกาลทิ ๖ รินสำเรํริยริยรณ และเขนพระราชย่ระเพณ เมอพร, ะยาทสมเก, ็ริพร1วะิ5เร”ิาอย่ห8ไ 'วเสก็ริ^ พระร4าชกำเนินผ่านรํงมากนก ย่เมเมอใก ก็ไย่รกเกสำ ๆใหเริาพนกงานเชิญซิย่เทิยนไย่นมสกาง องคพระ ๆ ทกครํ้ง ส่วนหนาทริภขาองคพระย่เมเริกย และยริเวณนนแก่เกิมกรง รํชกาลทิ ๔ ม่ฅำแหน่งพน่กงานย่ระริ0าองคพระย่เม ง ทพระพุทซิ เก!}กรานรํกข์'เขนหวหนา แฅ่ยริริย'นหนาททางชิรการกกอยแกกระ- ทรวงศก!}าซิการและทางวิชาการทกอย่แก่กงม^กย่ากร เมอไกกล่าวถงย่ระวกพระย่เมเ™ยมาไ*ๆยกกอกแล่ว ก่อไย่น ริะขดอาวกนโ์ หลลด่จากระาบบวTนUDำC โดยเนาทยธนยบดวี วกรุณาศรีมหมยดอรายุเ0ว8/0ร9/น25อ63ง1ศพงะงแกไกยย0 ก0 สมมกวาทไน

ฅ!ใโโะไ?]นม^การพระ?]ๅเม ๆ แล2ไก้เกินทางมาถิง^งหวกนครป^ม และยิกนมายนอยนอกฑัองกพระ ๆ ทางกานเหนอ ( กานสถานรถไฟ ) แลว ท่านทไกเกินขนยินไกใหญ่ และมาหยกอย่หนำพระยนองก ใหญ่ กอ พระร่างไรโนร]ทธิ (ข\"',งหน1เมร?]ฑํลองพระร่างๆขนากเลกส0าหรย ให้?]ระซาซนยิกทองไกิ) หลํงโากท่านไกินม,สการและท6ายญ ซิง เร่าหนาท่กอยสนองกวาม?]ระสงกของท่านอย่แลว กขอให้ท่านเข ในยริเวณองกพระ ๆ กิานในทางกานหลงพระร่วง ๆ ก่อไ?] ท่านระเขา ไ?]ถงหองเล็ก ๆ หองหนง ทางผนงก่านเหน็อท่ฅิกกยพระร่างๆ มหรก ^๓ พางแขวนอย, และมรไอยสเหล็ยมเโาะเขาไ?]4ในฝาผนงอย'ขางใกิ ท นแหละเขนทยรรโพระองการของพระยาทสมเกโพระมงกฎเกลาเร่าอย่ หา ท่ผน์งก่านใกิมรยิพระพุทซิองก?]างยิระสกิภายใฅกรอยแกว แล พระพเลยง?]ระกองอย่สองขาง กิกหองนเขาไยิเยนห์องเล็กอกหองหนง ไวพระยิาเลไลยก ซ็งเย้นของเก่ามพระสาวก ๒ องคอยู่ ๒ ข้าง ทก ข้ายของพระพุทธรุ!]มผ่าห่มเกร้องราชอิสริยาภรกำล'!อมเกลำ ๆ ซงม ท้ถวายไวเยึนพุทธยชาใส่กรอยฅํงึอยู่ ทางก้านขวามพระห่ฅ็ถพระพุทธ รุป พยทวิกรำงในเมองกำแพงเพชรเก่า หลวง!]ระสิทธยุรารโ]ก็ถวาย ทางฝาผนํงึก้านนอกฅิกกโองก้พระ?]ชมๆ มถไวรุ!] มฑร้กว่า พระย ซิงภแท้!ริงกํก้อพระพุทธรุ?]สมโทวารวก้ทำตามแขยก?]ตะน้นเอง ฑกน'ขอ'ไท้เราเกิน!]ระทกษิณพระเรก้ย (เวยนขวา ก้อเอาแขนขวาไว ทางองก้พระเ!ก้ย) และชมยริเวณฅ่อไ!] ยริเวณนเร้ยกว่าพระระเขย ชนในตามผน้,งึมแผ่นฑร้กข้อธรรมก้วยอกยรขอมโกยรอย มนามท้ เงินสำหรโราริกอยู่ข้างใต้ ตาม!เระคูหน้าก้างโกยรอยก็ม!าร้กชิอ ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

&๓ ปึปิกทุนทรํพืยทำถวายเช่นเกยว-โาน์ มพิพิชิภณฑฅํ้งั้ของโยราณทไค้!าก ยริเวณ?'งัหวดนไว้ไห้ชมค้วย สำหรํยึพร;ร;เยยงค้านน ขธงส่านมาก เยแของสมํยทวารวก มทงดินเผา หินแล;ปูนขน ส่วนมากเยึนพร; พุทธรู?! พร;พิมพ คลธก!นฅุกคา รู?]ภาพ ลวดลาย เกรธง?]นขน หินยก แล;อิส มขธงสม?เอนอิกยาง เช่น พร;พุทธรู?]แล;โอ่ง สมว้ย์ลพยุร ใยเสมาศิลาแกงสมยอยุธยา หลว้าเสมาแล;เทวรู?]สม'ย รํฅ์นํโกสินทร์ เมิอท่านเดินฅามร;เยยงชนในค้อมา ท่านก็?;มาถงพร; วิหารหิศฅ;วาเออกหรอวิหารหลวง ห้องแรกทท่านเช่าไ?]ถง?;เยึนห้อง โถงใหญ่ค้านดิกก'ยองก็พร;?]สม ๆ เยกิโล่งไมมฝา มพร;แท่นสำหรํย์ พร;ยาทสมเก็?พร;เ?าอย่ห้ว์ทรงนมํส์การพร;?!สมเ?กย์ฅํ้งั้อยู่ ฝา ค้านขาง ๒ ช่างเขยนรู?]เทวดา นว้ายวซ แล;นว้าพรกในศาสนาค้าง ๆ กลอก!นพญาครุฑ พญานาค กำล่งนม'สการพร;?เสมเ!ก็ย (ผมอเขยน ในร\"ซักาลท่๖)ค้านหล่งัเขยนรู?!พร;?เสมเ?ก็ยองก็ย!รุยนพรอมทงั้แสกง ให้เห็นพ ระปฐ'มเรกย์องคเภ่าฅํ้งอย่ภายไน ถำท่านมองคูไฝทองกพระ ระเหนมช:มรรนำใ'ว้พระพุทชรฝองกหนิง พระพุทชรบ่องกนเขนรก่รำลอง ของพระพุทชิล่หิงค พระยาทสมเกรพรมอมเกลาเราอย่หาโฝรคไห หล่อขนและเชิญมาก่ระกิษฐานไว้ ทางห์องหล0งทฅิกกํยหองโถงนมรย] พระพุทชองค!]างฅรสรูย]ระทยใก่โพชิยลลงถ (ฅนไพชนนเขยนขนผมอ งามมาก) กานกรงขามมรยเนางพระชรณ แก่ยงเขยน!มแลว ออก รากท่นขอใหท่านเกินกามพระระเยยงซนไนก่อไก่ พระระเยยงซนในน ว่างไมมอะไร นอกรากพระแท่นขซาของพระยาทสมเ^'พระเราอย่หำ เยนดทาวน่์โชหิลงดจทากร้ะบบ ๆTUทDCำโดย ยนายธฌนบดีเววรุณลศราี หมวดิอายุ 0ส8/0์9/256'า3ขยIช'าและมา5มยซา มการกงอา'สนสงฆและ

(รึ๋. เยึนทิซงชาวชนยทมาพ'ก โนเวลางานนํก์ช่ฅั!)กษไห,3พร;เIเมเ!กยท่วย ท่อไปท่าน!:ถงพระวิหารทิศให้ ในท่องแรกมพระนาค!]รก หองหล พระพุทธรูปปางประทาน!1เมเทก็นาแก่เยญ!ว\"ค์คย ทางผนํง์กานนอก กิกท่ย์พระปเมา มรู?]!าร์กว่า พระยาพาน ซงล็คอพระพุทธรูปแยย ทวารวกนํ๋น์เอง ท่อ!ากนท่าน!?ไกเกินคามพระระเยยง ซิงเยึนทิสำหริ ซาว'ชนขทมาพํกีไ!]ยืงพระวิหารกิก็กะวํนํฅก ท่องแรกถิงมรู นิพพาน มพระสาวก ๓ องค องกหนิงกำล่งถอฅาลยฅรอยู่ ท่องหล่ ไว้พระไสยาสนิ ซงมล่ก์ษณ:ขนลวกสายผมองาม ท่อ!ากนํ้ขอพาท่าน เกินคามพระระเยยงชนในไปย่ว้พระวิหารทิศเหนิอทิท่านไกชมแล'ว คาม ระเขยงมห้ใส่ของท่งให้ชม ๔-๔ใย และมของอนคํ้งั้อยู่ริมผนํง์อ ของทน่า'ชมมห็ย'ใส่ก็พย่าเหล สนขท่ว์โปรกของร'ชกาลทิ ๖ เท่ กผันำผาถวายร'ชกาลท ๖ แท่,ให้พระราชทานมาย\"งัวํก์ ระหว่างทิท่านเกินอยู่คามพระระเยยงชว้เในท่งแค'แรกน่นั ท่าน !ะให้ชมองกพระ ๆ ซงประกิยักระเยองเกลิอ!)สเทลองส่งแสงระยิยระย่ ท่องก\"!]แสงพระอาทิคยใปพร'อผท่นก'วย ท่าน!ะเห็นว่ารอยองคพระ ๆ ช1แส่างมเคริองประท่ยค่าง ๆ รวมทํ้งไอ่งนํ้ามนคและเส ทิประชาซนนำมายชาอยู่โกยรอย มยว้เไกเกินขนไย่ย'รัช5นยนชงเยึนท สำหร'ยัประท'กัยิณองคพระ ๆ อกช2นั้หนํง องกพร; ๆ นสงประมาณ *1650 เมกร มทางขนไปทำความสะอากขำงยนไห้โกยโซ่เหล็กและยนไฦ ฅรงกลางองกพระมช่องเยึนรูปใยไพธิขนากใหญ่ท5วิ 6 กิค สำหริยให อากาศเขาออกไห้ ถามองเขาไป!ากทิน'นอา!!ะเห็นพระปชุม ๆ อรคเท่า ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

ไกราง ๆ รากช่องนมกฺหาสำหรห้แกินชํวิงในไค้โ(ๆยรอฎ ยอกพร;ปจ'มๆ มร\"นภศ.ล,แ,ล,.ะ'.ม1ง“ก\"ุฎสว'1มอ\"ย.1ูยน'ย.'อ”กไอก'^ชนหไน.ง 3 เมอท่านไค้ชมยริเวณภายในทวแล่ว ร;ขอนำไย่ชมยริเวถเภา . ว;.\\ นอกก่อไย่ ร;ขอพาท่านเกินเวยนขวาอย่างเก่า ช1นั้แรกเมอออกราก หน่าพระวิหารทิศเหนอ ทางชำยมอท่านร;เห็นผรุย่เขารำลองแล;ม พร;เรกยอย่หมู่หนิง ทางกานขวาร;เห็นพร;ร;เยยงช5นั้นอกค”งรูย่หิน สล่กต่างๆ สม\"1)ทวารวด ทิน่ากมกิลาสล”กลวกลาย กิลารารกย่าง มารวิชิย์ และรารกพร;พุทชรย่ย่างย่จผเทศนา กามทางท่านร;เห็น หอระฆ่งัอย่ฅลอกไย่เยึนร;ย; มทงหมก เอ๔; หอ แล;เมอก่อนถงหน่า พร;วิหารทิศก;วนออกส'กหน่อยหนั้ง ขอให้ท่านเกินคามทางลงไย่ อุโมงศเล็ก ๆ ทิก่อขํ้นไย่ยํง์พนกินชินล่าง ท่านร;ผ่านศาลเร้าพ'อ ปราสาททอง ซงเยึนทิน”ยึถอของชาวรนในร่งัหวํคืน แล;ในทสุกท่านกร; เห็นแท่นหินอ่อนผรารกยอกว่า สถานทินเยึนทิซ้งพระยาทสมเกรพระ รอมเกล่าเร้าอย่ห่ว เมอกร”งทรงผนวช ไค้เสกรมาย่ระทยยกกลกเมอ คราวเสก็รอุกงกมานม”สการพร;ย่คืมเรกย ก่อรากน\"นขอให้ท่านเกิน กล”ย์ขํ้นมากามทางเก่า แล;เมอก่อนถงหน่าพร;วิหารทิศหะว่น่ออก ขอ ให้ท่านลงย่นไกไย่ย'งัเน่นกินชินล่ารท่าน'?;ไค้เะ''นหิก ๒ ชิน่ กอพระ วิหาร แล;พระบิโยสถของวกพระปฐมเรกย์ (ทพระสง'ฆอยู่ยาย1ไฝ!!)ยู่ นอกยริเวณองกพระ ๆ เสยแลว) สิงทน่ากอย่างยิงกกอพระอใยสทซง สมเก็^ๆ IVไพากรมพระยานรสรานว?วรสทรงออกแยย ค]มมม นอกทวิสม ใยเสมาหินอ่อน สลกเยนรย่ทาว^ใสอ1ยาสทร ๔ ภ เยโน เว้ดพาวรนโ์ะหฝลดจรากะระธบบาTนUDC โดยเยนานยธนพบดรี วระณุ พศรี ทหมด'ปอาิยรุ ย08่/ส09/ม25ย63ทววรวทยเระทยหอยพระยวท พร^

๕๖ หํท็แขวายกก?กเยึนค่าแสกงฝเมเทศนา เยึนพระพุทธรย่สม็ยทวารวก ทิถอกโเว่างามทิสุกองก็หนง ทิฝาผนิง์ชนนอกกานหล'งัพระย่ระชิานม งาริกกาถา เย'ธมฺมา ชงสมเก็ง ๆ เง้าพากรม,พระยานริศรานุ'ว่ก์กิวรศ ทรงออกแยยเช่นเก็ยวกโเ หน1าพระอุ'โยสถมเก๋งรินหลํง์หนิง อิรกฺุ่ข[ง้ าริ1ก.กาถา เย ใช,ิม/มา ของเก่ายักิกอนิย'ตรงกลางผนโิงีกนโินใน และม แม่นหินงาริกพระราชนิพนชิของพระยาทสมเก็งพระ'?ธมเกลา ๆ ชงทรง ส'นนิยฐานว่าแผ่นอิรูนเยึนของเก่ากร1ง์พระเง้าอโศกแผ่พระพุทชิศาสนา มาางกินแกนแถยนกิกอย่ข้างให้ แต่กำหน์งึสอลยเลอนเสยมากแ ย่ระฅฺขโงทิศตะานืออกคอทิซ้งเรากำกํง์ย่นอย่น เกิมแ!นทางเ น่ ๘ นิ ยนิ นิ’ 'นิ ' ใ ก่อนทพระยาทสผเกงพระมงกุฎเกกำ ๆ งะทรงสรโงย่นไกใหญ่ขนใหม ทางทิศเหนิอ ณทินท่านงะแลเห็นพระตำหนิก็ของเก่าของาง์ย่ฐมนกรซ้ พระยาทสมเก็งพระงอมเกกำเง้าอย่หโทรงสรโงขํ้น และกำท่านขนไย่ยน ขนพล'ไเพลาเย่ลองเกริองชงอย่ใกลทิน”นแล้ว ท่านก็่งะเห็นเกย ชงเ ทิพระยาทสมเก็งพระงอมเกกำ ๆ เสก็งลงงากพระราชยานเมอเสก็ง นม'สการพระย่ฐมเงกิย่อย่ขโงให้ ก่องากนขอให้เราเกินกลโขนมาข้ ยนและทิหนโพระนิหารหลวง (กอนิหารทิศฅะวโเออก) ท่านงะไกํเห็น เสาสำหรโยกเทิยน ซึ่เ เสา เวลามงานนม'สการพระย่ฐมเงกิย่ในสมโ ก่อน ก่องาภนนขอให้ท่านเกินก่อผาท่านงะเห็นว่า ตามพร;ระเยยงชํ้นั นอกทางคโนขวามอไวของศิลาต่าง กุ เยึนก่นว่า แท่นเทวรู!) เานศ ลงก็ และเกรองย่ระกอยพระเงกิย่แยยมหายาน ทางกำนชโยมอมเขา งำลองก่อยํง็ใม'แล้ว ซ็งเยึนเช่นนมาแก่กร5งั้ร'ซกาลทิ (เ. หาใช่เพ หกพโไย่ไม่ ส'นนิษฐานว่าอางง:เยึนเพราะสนรชกาลเสยก่อนริรทำไ ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรุณศรี หมดอายุ 08/09/2563

ซา) ไม่สมยูรณ เดินท่อไฝส่ก์ครู่หนิง ท่านกรรเห็นรู!)รำลองพระ!)Iมเรก องคเก่าขนากย่อมอยู่ทางท่านซ้ายมอและท่อมาก็เข้าก็งหน่าพร;ว ใฅ้,ข้างหน่ามเสา'โคมอยู่ เอ เสา ซ็งเดิมใส่กระรกสและใส่ฅะเก็ยงไว้ภาย ในท่อไฝ ก็ระถงรูฝรำลองพระเรก็ยืเมองนครศรอรรมราชขนากย่อมอย' ทางซ้ายมอเซ่นเก็ยวก่น ในทอนนกามพระระเยยงชนนอก เคริองหิน ส่วนมากเยืนพระอรรมรํกัร ซงทำตามคติก่อนมพระพุทอรฝ ของทน่า ส่งเกคอกอย่างหนิงคิอมไพ'อลํง์กาฝลูกอยู่ขนลานนนเอง มกำแพงแก่ว ก่อท่วยอิ^ท่อมรอย เยืนไพวิเลอยผิกก่ยไพอทเราเห็นอยู่ทวิไฝ ท เราก็ระมาถงหน่าพระวิหารทิศคะวโเตก และมองคูไฝขาเนินชนล่าง ระ เห็นท่นไม่ทเก็ยวแก่พุทอฝระวํฅฝลูกอยู่ มกำแพงแก่วก่อท่วิย รอย คอก่นโพรื ก่นเกก ก่นกร่าง ก่นหท่า และก่นน่ง์ กามพระ ระเขยงชํ้นั้นอกตอนนิมพระอรรมรกร และกวางหมอย ซงสรำงคามคติ คร๎ง์พระเร่าอไศกอยู่มาก ในทสกก่อนทเราระถงพระวิหารทิศเหนอ ซ้งเยึนท ๆ เราท่งท่นอปึกเดินเราก็ระเหนศาลาหลํง์หนิงอยู่ทางซายมอ ศาลานิเยืนศาลาสรำงกร5งั้รซกาลท ๖ เดิมอยู่ในพระราชวํง์สนาม,*นหง ไก้ร้อผาฝลูกไว้ ณ ทน และยืรรุยิน].ซ่เยืนศาลางยแขก และเมอเรา ไกผากงยํง์พระวิหารทิศเหนิออกกงงหนิง กนยวาเราไกซมพระฝ]เม \"1 และยริเวณองกพระ ๆ คลอกทํงภายในและภายนชิกไกยงอยแลว ในพระย่รู'มเรกยืมพระยงมสารริก'0าหุยงง]อยู่หรอริ1'1' ขอน I 1ม่เก แก่ถาสนนษช,'านฅาถขอ ถสสาว^าขว^นอ1^ฅองกอยวาถ เพราะ,ในสม่ยพระเ^าอ'โสก แผพระพุถ'ธสาส์,นา^าถใ]ร2เกสแถยนนน ม่ราดากวนค์โหลูดจากวระบ่บากTUาDCรโดนย 0นยายถธนธบดพี วรรุณศะรีขหมาดอพายุุ 08/09^/25ถ63^อน1ขอ^า1กญป็'ปางหนง แล๙ควาถ

๔๘ ปรากฏิว่า “พร2เชุ่าอ'โศกไกพระยรกสารริก-อาฅฃป็รพระพุทธเ^า ซง พระเร้าอซาฅศ่ฅรูร,กยาไว้ ณ เมองราซคร]หมหานครแล้วแย่งแรกไ ยรรรในพรรสถ!]ทงหลาย ซ็งสร้างขนในสมยเมิอทรงอุปถมภกพระ พุกปีศาสนาอกมากมายหลายแห่ง เยึนเหตุให้พระปีาตุเรก็ยมิแ หลายแก่น5นมา” เหตุน5น!นพระปฐมเรก็ยกงมิพระยรมสาร่ริกปีาตุเยึน ผน์คง กล่าวผายพุทปีอำนา'? คอการปาฏิหาริยก็มิผากมายหลายกร'ง เห็นเยึนแสงสว่างวายออกมารากพระปฐมเรก็ยย่าง เย้นริศึมยำง ระขอ . ก่กเอาทเร้าพระยาทิพากรวงศๆ ท่านเล่าไวกร5ง์หนิงมาลงก่ง์น “แ ฉลู ส'ไ]ทศก (พ.ศ. เอ๔๐๘) เสก็รพระราชกำเนินพระราชทานย่ากฐิ แล้วประทโเอยู่สองราฅร้ก็ไกํทอกพระเนครเห็นปาฐิหาริย ในทประชุม พระวงศานุวงศ ขำราชการไห้เห็นกํวยกํนึมาก พระยาทสมเก็รพระรอม เกล้าเร้าอย่ห่วั ก็ทรงพระ!ร่ติไสมน'ส ร'ยสั่ง์ว่าเหมิอนผหล ระว่าอย่างไรไห้ เห็นระเยึนไฟ่ปีาตุกนอยุ่ในอิฐปนถกนํ้าฝนเขำ ร้ศ์มิขํ้น ม่ร่ยสํ่ง์ก่ง์นเพอระมิให้คนทใม่ถอศาสนาพากโเก่เฅยน ทองทศทองพิศมิอย่ในฉลองพระองคเท่าใก ก็เทออกพระราชทานให เยึนส่วนพระราชกุศลรนสิน” พระขาทสผเก็รพระมงกุกุเกล้า ๆ ก็ท พระเนตรเห็นพระพุทปีปาฎิหาริยกรง์หนิง ในพ.ศ. ๒๔๔๒ เมอยํ กำรงพระยศเย้นสมเก็รพระยรมไอรสาอิราช กํงัระขอก่กสำเนาพระ ราชห่ตถเลขา ซงทลเกล้าถวายร'ชกาลท & และพระราชหํตถเลขา ทอยมาลงก่งก่อใปน ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/2563

ส^ สนามจํนทร์ พระปฐมเจดย็๋ ๔๒ ว่นท ๒๖ กลาคม ร.ศ. 6)๒๔ ขอเคซะผาละอองจุลพระยาทปณกล่าปกกระหม่อม คำยเมอกนวํนอาทิฅขท ๒๔ กลากม ร.ศ. 6)๒๔ น ฅรงกโ วนขน 6)๐ คำ เคอน 6)6) เวลาคิก ๒ ยามกโ] ๔๔ นาท ข์าพระพุทชิ เค้าไค้นำเลนอย่ทิเร้อนสนามนัเทร้ มฃารา'ชการแลมหาคเล่กอยควย เยนบินมาก ไค้เห็นองกพระปเมม่รโ]มสว่างพราวออกท2งองก คูประหนง วำองกพระป'ามเ^ค้ย่ค้านคะวนฅก ค้อคำนทิเล็่งครงกโสนามค้น์ทร้นน ทาคำยฟอสฟบิร่ส พราวเร^อง ๆ ค^งแทเ่ภ^ใค้คอระฃ้งลเพงมาหน่อยหนงคลอค ขนไย่^นยอคมงกฏ แลซายิงมรศเมพวยพุ่งสงขนไปอกประมาณ ๓-๔ วา ปรากฏแก่ฅาอย่อย่างน 6)๗ นาท แลำรโมคอนโคแค่ปลำ)งไฉน คลอคยอคกคโลงไปทนท เหลอสว่างอย่แค่คอน'ช่องมหาคลงมาอกสก ไม่ถงกงนาทกคโหายไปหมค มคแม่ำะมองแค่รปองกพระกไม,ถนค ขำพระพุทชิเค้าใค้นโผทิไค้เห็นในขนะนนคลอค1?นพหารพอ1ย่ยามเสกน เยนฑํนวน ๖๔ กน ขำพระพุกชิเค้าลองกิคคูกามไซแอนซว่า ขางท1ะเย้นควยเมอ คอนผ่นฅกหนํก ละอองฝน^ะคิคกางอย่พกระเยองกประพยองกพระปเม ยาง กรนคอนคิกพระค้นทร1วน,คก แสง^นพรล่องพอครำ^ะคขเาน ฉากกโองกพระปเม ร้งไค้ยิงเก่คแสงพรายแพร^ะนน กรนพระล่นทร เหดลาวอนโ์ มหลดเจขากร้ะบบ TาUเDมC โดฆย นแายธสนบงดีกวรณุ ็ศสร่ี หยมไดอปายุ 08ร/ศ09/ม256ท3 องกพระ!!ฐมก์หาย'กตํวย กรนทุขํ้น

๖0 ไกทราขเ•กลำ ๆ ว่า!นทรํ1)เหมาทำศาตารฐยาล ซาอยู่ก'านฅะว่นัออก ธงคพร;แล;'ชาาฅลากอกหลายกนซงอยู,เหนิอองก,พร;ก็ไค้เห็นต่ว เย็นเช่นน5นั้ก็เขำใ!ไค้ว่าร'ศมไกพราวออกทวองก็พระ เย็นอ'นพนาสโเท I Iแสง!'1เทร์!ะถงไค้หร้ยิ!ะว่ามชิาตุฟ่อสฟ่อร่ส็ธย่ในองค์พระธาตุ แสงพราวแพรวในเวลากลางกนไค้'1ก็ต่อเม“อ'ไวคิ้ต่องแสงอา.ทิฅยในเวลา กลางร้นมากพยิ ในเวลากลางาน์ก็ชอุ่ม กอนเย็นก็ฝนกก คงไม'ใช่แสง ธาตุฟอสฟ่อร'สแน่ นเย็นอ”น!นต่วยเกล้า ๆ ทิอ่างแสงรศผนนเย็ เหตุไร นอก!ากว่าเย็นมหิศ!รรย็ยง รุ่งขนว่นทิ เย๕ ขำพระพทปีเ!าไค้นิมนก็สงฆ 4)0 ร!) ม นิกรมมุนิเย็น!)ระ'ยาน สวกมนก็เย็นในพระวิหาร!]นองก็พระ แล้วไค้ เทินเทยนสมโภชยิงศพระสามรอข รงขนว'นท ๒๖ เวลาเช่า พวก ขำราชการแลพ่อกำราษฎรซาวพระปฐมเ!กย็ไค้มกวามย็ฅยินก ช่วยกํน์ !ค้ของไปถวายแลเลยงพระหมกท1งว่กพระปฐมเ!กย็เย็น!ำนวน ๖๘ รูป เวลาค้าไค้มละครเริยิงสุวรรณหงส กยินตุมพลถวายมาฉลองกนหน เย็นเสร็่!การ เพราะฉะนํ้นั้ ขำพระพุทธเ!าขอพระราชทานถวายพระ ราชกุศล ควรทิศวรแล้วแต่!ะทรงพระกรุณาโปรกเกล้า ๆ ขอเกชะ ข้าพระพุหป็เข้า วชิราวุธ ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายธนบดี วรณุ ศรีXหมดอายุ 08/09/2563 X X

ไว๑ ท 6)๔/6)6)๓๖ ถงมกฎราชกมาร โกรํยหนํงิสอล-รวํนัท 121๖ เกธนนว่า กายไก้เห็นองก็พระย่‘เมม รศมสว่างพราว ในกนวินท ๒๔. ตลากม มกนเห็นทสนามร่นทร ๖^ กน แลวามรายฎรซงอยู่อกกานหนงกไก้เห็นกาย รุ่งขนไก้มการ สวกมนต์แลเลยงพระในพระว่หารยนองคพระ แลเกินเทยนสมโภชน่น ไก้ทรายแล้ว เริองพระย่]เมเรก็ยิกระทำย่าฎิหาริยิ ตามลายณะทเล่ามาน ช่างไม่มอะไรผิกกโ]ทเกยเห็น ๒ กราวแฅ่สํก์นิกเลย' เวลาทไก้เห็นนํ้นั้ กนมากยิงกว่าทนโมา เวลาเพยงยามเก็ยวกำลาเสก็รออกกนเผาแน่นๆ อยู่]าไก้เ!!นเช่นน เห็นย่รากฏกายกนหมก รงไก้ม่เริองฅรวรครา ซ้ง ปรากฏอยู่ในหน่ง์สอเราพระยาทิพากรวงศ พ่อเขาใรช่กเรนในลกยณะ ทเล่าว่าเยึนอย่างไร แลเชอว'าไก้เยินเช่นนนรริง เพราะเคยเห็น แก่ระ เยินดายย่นใดเหลอทระยินยโ!]ๅรโรองให็กนอนเห็นกายรริงไก้ ริงไม่ ไคเล่าให็ใครพ่งในชนหล่งั ๆ น เพราะห่างรากเวลาทใก้เห็นนนมาก เขาใรว่าการทเยินเช่นนระไก้เยินอยู่เนอง ๆ แก่หากกนทนนฅกคำลง ห็เขานอนเสยไม่ไก้ส่งเกก แย่ลกอยู่หน่อยแก่ทเวลาเยิน ม่กํระเยินเกอ ๑® เกิอน©๒ เกิอนยิ เวลาเกินยกมาถงทน1นั้โ)ๅเสก็รออกไย่หลายครา ไม'เคยมเลย ขออนุโมทนากายในส่วนกุศลทไก้ทำ สยามินทร์ ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายธนXบดี วรณุ ศรี หมดอายุ 08/09/25X63 X