รวมบทกวี สุนทรโวหาร

รวมบทกวีสุนทรโวหาร ส่ือสร้างสรรค์ให้คนไทยรักการอา่ น ห้องสมุดประชาชนอําเภอท่าบอ่ กศน.อําเภอท่าบอ่ สํานักงาน กศน.จังหวัดหนองคาย

“แม่รกั ลูก ลูกก็รู้ อยู่วา่ รกั ใครอ่ืนสัก หม่ืนแสน ไมแ่ ม้นเหมือน จะกินนอน วอนวา่ เมตตาเตือน จะจากเรือน ร้างแม่ กแ็ ต่กาย” – จากเร่ืองขุนช้างขุนแผน – คติเตือนใจ : ความรักและความผูกพันระหวา่ งแม่ลูกเป็นอมตะ ไม่มีส่ ิ งใดเปรียบได้

“พระชนกชนนีเป็นท่ีย่ิง ไม่ควรท้ิงทอดพระคุณให้สูญหาย ถึงลูกเมียเสียไปแม้นไมต่ าย กห็ างา่ ยดอกพ่ีเห็นไม่เป็นไร พระบดิ ามารดาน้ันหายาก กําจดั จากแล้วไม่มีท่ีอาศั ย” – จากเร่ืองสิงหไกรภพ – คติเตือนใจ : ความกตัญญู การเล้ียงดูบิดามารดาวา่ เป็นมงคล อันสูงสุด เพราะบดิ ามารดาน้ัน เป็นผู้ให้กาํ เนิดแกบ่ ุตร ให้การอบรมบม่ นิสัย ปกป้องคุ้มครองภัย

“จะหกั อ่ืน ขืนหัก กจ็ กั ได้ หักอาลยั น้ีไมห่ ลุด สุดจะหัก สารพัด ตัดขาด ประหลาดนัก แต่ตัดรกั น้ีไม่ขาด ประหลาดใจ” – จากเร่ืองอเิ หนา – คติเตือนใจ : ความรัก เวลาท่ีเรารักใครแล้วต้องตัดใจน้ัน เป็นเร่ืองยาก

“ถงึ บางพูดพูดดีเป็นศรีศั กด์ิ มีคนรกั รสถ้อยอรอ่ ยจติ แม้พูดช่ัวตัวตายทําลายมิตร จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา” – จากเร่ืองนิราศภูเขาทอง – คติเตือนใจ : คําพูด เม่ือพูดออกไปแล้วไม่สามารถนํากลับมาได้ ดังน้ันจะพูดจะจาอะไรให้คิดกอ่ น

“ไม่เมาเหล้าแล้วแต่เรายังเมารัก สุดจะหกั ห้ามจติ คิดไฉน ถงึ เมาเหล้าเช้าสายก็หายไป แต่เมาใจน้ีประจําทุกคาคืนฯ” – จากเร่ืองนิราศภูเขาทอง – คติเตือนใจ : คนเราไม่ได้เมาเหล้าอย่างเดียว แต่เมารักน้ันหนักกว่า เมาเหล้าเป็นไหนๆ แต่ท่ีหนักไปกวา่ น้ัน ก็คือเมาใจของตน เอง

“มีสลึงพึงบรรจบให้ครบบาท อย่าให้ขาดส่ ิ งของต้องประสงค์ มีน้อยใช้น้อยค่อยบรรจง อย่าจา่ ยลงให้มากจะยากนาน” – จากเร่ืองสุภาษิตสอนหญงิ – คติเตือนใจ : การรู้จกั เก็บหอมรอมริบ ค่อยเก็บสะสมเงนิ ท่ีละเล็กที ละน้อย เผ่ือไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน ไม่ใช้จา่ ยสุรุ่ยสุรา่ ย

“อันอ้อยตาลหวานล้ ินแล้วส้ ิ นซาก แต่ลมปากหวานหูไม่รู้หาย แม้นเจบ็ อ่ืนหม่ืนแสนจะแคลนคลาย เจบ็ จนตายเพราะเหน็บให้เจ็บใจ” – จากเร่ืองเพลงยาวถวายโอวาท – คติเตือนใจ : ไม่มีความหวานใดๆ จะสร้างความพึงพอใจให้กบั คน เรา ได้เท่ากับคําพูดหวานหูเพียงไม่ก่ีคํา และไม่มีอาวุธใด ท่ีจะฆ่าคนให้ตายท้ังเป็น ได้เท่ากบั คําพูดเพียงไม่ก่ีคํา เช่นกัน

“อันความคิดวิทยาเหมือนอาวุธ ประเสรฐิ สุดซ่อนใส่เสียในฝัก สงวนคมสมนึกใครฮึ กฮั ก จงึ ค่อยชักเชือดฟันให้บรรลยั ” – จากเร่ืองเพลงยาวถวายโอวาท – คติเตือนใจ : ความคิดของคน เปรียบเสมือนอาวุธอันแสนประเสริฐ แต่คนเกง่ ท่ีแท้จะไม่ใช้อาวุธน้ันทําร้ายผู้อ่ืน เว้นแต่โดน บีบบงั คับด้วยสถานการณ์ถึงขีดสุดให้ต้องใช้อาวุธ อันประเสริฐน้ัน

“อย่างหมอ่ มฉันอันท่ีดีและช่ัว ถงึ ลบั ตัวก็แต่ช่ือเขาลือฉาว เป็นอาลักษณ์นักเลงทําเพลงยาว เขมรลาวลือเล่ืองถึงเมืองนคร” – จากเร่ืองเพลงยาวถวายโอวาท – คติเตือนใจ : คนเราไม่ได้ดีและเสียหมดทุกเร่ือง และไม่มีใคร ท่ีสมบูรณ์แบบไปทุกเร่ือง

“แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มันแสนสุดลกึ ลาเหลือกําหนด ถึงเถาวัลย์พันเก่ียวท่ีเล้ียวลด กไ็ ม่คดเหมือนหน่ึงในนาใจคน” – จากเร่ืองพระอภัยมณี – คติเตือนใจ : อย่าไว้ใจใครงา่ ยๆ จิตใจของคนน้ันสามารถ เปล่ียนแปลงได้ตลอดเวลา วันน้ีคิดดี ปฏิบตั ิดี พรุง่ น้ี อาจกลายเป็นตรงกันข้าม ดังน้ันไม่ควรประมาท

“แม้นใครรักรักม่ังชังชังตอบ ให้รอบคอบคิดอา่ นนะหลานหนา รู้ส่ิงไรไมส่ ู้รู้วิชา รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี” – จากเร่ืองพระอภยั มณี – คติเตือนใจ : ให้รู้จกั ระมัดระวังรอบคอบ รักษาตัวให้พ้น จากภัยอนั ตราย

“เขาย่อมเปรียบเทียบความวา่ ยามรกั แต่นาผักต้มขมชมวา่ หวาน คร้ันรกั จางหา่ งเหินไปเน่ินนาน แต่นาตาลวา่ เปร้ียวไมเ่ หลียวแล” – จากเร่ืองพระอภัยมณี – คติเตือนใจ : ความรกั เม่ือยามท่ีเรารกั กนั อะไรกด็ ีไป ซะหมด แต่เม่ือหมดรกั ต่อให้จะทําอะไรกไ็ ม่ดี

“อนั นินทากาเลเหมือนเทนา ไม่ชอกชาเหมือนเอามีดมากรีดหิน แม้องค์พระปฏิมายังราคิน คนเดินหรือจะส้ ิ นคนนินทา” – จากเร่ืองพระอภัยมณี – คติเตือนใจ : ในโลกน้ี ไม่มีใครไม่ถูกนินทา

“เป็นมนุษย์สุดนิยมเพียงลมปาก จะได้ยากโหยหวิ เพราะชิวหา แม้นพูดดีมีคนเขาเมตตา จะพูดจาพิเคราะห์ให้เหมาะความ” – จากเร่ืองพระอภยั มณี – คติเตือนใจ : การเป็นคนท่ีดีหรือตกยากน้ัน อยู่ท่ีการพูด ถ้าพูดดีก็ มีคนรักใครเ่ มตตา ดังน้ันจะพูดอะไรควรคิดไตรต่ รองให้ดี เสียกอ่ นท่ีจะพูด

“พระโหยหวนครวญเพลงวังเวงจติ ให้คนคิดถงึ ถ่ินถวิลหวัง ว่าจากเรือนเหมือนนกมาจากรัง อยู่ข้างหลงั ก็จะแลชะแงค้ อย” – จากเร่ืองพระอภยั มณี – คติเตือนใจ : เปรียบเหมือนนกท่ีออกจากรัง คิดถึงบ้านท่ีจาก มาไกล

คณะผู้จดั ทํา ท่ีปรึกษา นายปุณณรัตน์ ศรีทาพุฒ ผู้อํานวยการ สํานักงาน กศน. จังหวัดหนองคาย นางสาวปาริชาติ ไชยสถติ ย์ รองผู้อํานวยการ สํานักงาน กศน.จังหวัดหนองคาย นางจามรี ภูเมฆ ผู้อํานวยการ กศน.อาํ เภอท่าบอ่ ผู้จัดทํา/รวบรวมข้อมูล/ออกแบบ นางสาววรุณยุภา นาเกลือ บรรณารักษ์ชํานาญการ กศน.อําเภอท่าบอ่ หนังสื อเล่มน้ ีเป็นลิขสิ ทธ์ ิของ ห้องสมุดประชาชนอําเภอท่าบ่อ กศน.อําเภอท่าบอ่ สํานักงาน กศน.จังหวัดหนองคาย พุทธศั กราช ๒๕๖๓