✍️©️

(๓๙) ราชานารีรํ่าไร๕'” มีกำม์4๔จำใจ44 จำ,ไปทอปะพะสุธา'๕๖ เขาไปใสยา4๘ มีไม้ไทร4',1ใหญ่ใบหนา เวลาพอคารำไร4* ศพท์และความหมาย'ในบทฉบํง์ ๑๖ ๑. ภูมี พระเช้าแผ่นดิน ๒. พระมะเหษี เมียพระเช้าแม่นดิน 01. สำเภา เรือใหญ่เดินทะเลชนิดหนงแบบจน ง1เลา ๒ เสาบ้าง ๓ เสาบ้าง ใช้แล่นด้วยใบ เรือตะเภาก็เรียก เ เรือสำเภาน้บวนแต่จะหมดไป พระบาทสมเดจพระนงเกลา เช้าอย่หวช้ชกาลนี่ ต ชงพระองคมีเรือสำเภาหลายลำ ขายด้บประเทสจีน ทวงเกรงว่า ต่อไปคนชนหลงชะไม่เนินเรื สำเภา จีงโปรดเกล้า ฯ ใหสช้างเรือจำลองเรือสำเภอเทาของชว็ ต่อด้วยอิฐโบกปูน แต่เสาใบเรือสำเภาทำเบนเชดี่ย์ ' ยย.นี ยานนาวา พระนคร ทุกวนนี่ ๔. ไ}!เบา มากมายหลายหลาก

๕. นารทเยาว สาวรน ๆ กาดด ๖. เภตรา เรือ, เรือสำเภา ๗. เถาแก่ เซาแม่, คอ เก่าแก่ ซาวแม่เบนต ฃาราชการหญิงผายใน ในพระราซฐาน ๔. แซ่นา เอะอะอึกทึกเขามา ๙. เสนีเสนา นายทึพนายกองทหารประจำพระองค์ ๑๐. ตีนาฬ่อฉ้อใบใส'เสา ม้าพ่อหล่อด้วยโลหะ รูปร่างคลายถาดกลนขอบสูง ใซ้ตีเขาเครื่องดนตรีตีน และใช้ ตี'ในการใช้สญญาถเต่าง ๆ ในกองท4พจีน หรือกิจการอย อื่นของจีนที่ใซ้แรงต้องทำพร่อน ๆ ต้น ใบเรือสำเภาน ซึ่งใบเรือหนำนาก เวลาใข้ใบด้องกต้านด้วยรอกใปีกิาลำคนด พต้อน ๆ ต้นเบนระยะ ๆ จนกว่าจะกบรอกตัวที่อยยอดเสา ใ นาพ่อบอกเบนระยะ เพื่อให้มีกำลงดึงพรอม ๆ ต้น บจ เขียน ม้าล่อ ๑๑. วายุพะยุเพลา นีลนพอประมาณ ๑๒. สาเภากใซใบไป เรอแลน!.ปด้วยใบดานฤา^ลม ๑๓. เปล่าใจ อ้างวาง, ว้าเหว่ใจ

(๔๑) ๑๔. มะหาวารี มหาสมุทร ทะเลหลวงแลเห็นแต่นาจด ขอบพ*า ๑๕. พะสุธา แผ่นดิน, ผ้ทรงไว้ชื่งทริพย์ ๑๖. พระแกล หน้าต่าง (ราชาศพท้) ๑๗. กะโท้ ตำคลำยปลากะพง แต่ตำโตกว่าเกล็ดหนา มีคายคม ๑๔. โลมา ชื่อปลาทะเลขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง คดิชา บานเชื่อกํนว่ามีนคอยช่วยเหลือคนเมึ่อเรือแตก บองกนไม่ให้ปลา รำยมารบกวน เบนส'ตริ:เล็ยงลูกด้วย'นม ๑๙. ราห ชื่อของปลาฉลามหำคอน ๒๐. เหรา สตริ'ทะเลชนิดหนึ่ง ตำเหมือนแมงดาทะเล แต่ หลงคล่มกว่า มีขนตามริมกระดองและหาง คนที่เขาใจผิดคิดว่า เบนแมงดา เอาไข่และเนึ่อไปทำอาหารกิน มีอาการมีนเมา ถึงตายก็มี ผ้ชอบกินแมงดาทะเลควรจะสงเกด1ให้ด ๒๑. ปลาท ปละทะเลชนิดหนง ( &ลร!!,©!!!&©โ* 2111.13) เบนปลาที่เล็ยงชีวิตคนจนและกนชั้นกลางในประเทศไท มากกว่าปลาชนิดอื่น ๒๒. หฦน้ย ทฦไทย ฤไทย แปลว่าความรู้สึก

(๔เ2ปิ) ๒๒. มาในทะเลเอกา มีแต่เรือทรงลำเดยวในทะเล ๒๔. เปล่าใจไนยะนา วาเหว่าใจโดยไม่เหนอะไร เบน หมายหรือชึ่นชมได้เลย ๒๔. โพล้เพล้ เวลาพลบคา, เวลาจวนคํ่า ๒๖. ราตรี กลางคืน, เวลามืดคา ๒๗. วารี นา ในที่น้หมายถึงน่านน์า, เขตนา ๒๘. โค ในที่น่หมายถึงแผ่นดิน คอโค คือ ชอก ต หวยธาร บรรดาที่มีน่าไหล ๒๙. นาฬี บาลี ภาษาที่ใช้เบนหลีกในพระพุ แต่เดิมมา, พุทธวจนะที่เบนคำเดิม, ภาษามคธ ๓๐. ผ้ใหญ่ผ้เกำ, ผใหญ่ผัเฒ่า คนแก่ที่มีอายุมากเบน ที่เคารพนไเถือ ๓๑. พญาสกณา ในที่'แหมายถึงนกอินทรีชึ่งเบนเ นก เบนนกมีรูปร่างลีกษณะคลายเหยี่ยวตำใหญ่โตมาก สามารถโฉบ วำ ควาย หรือม้าไปเบนอาหาร เอาชงทั้ ขนไปทำร่งอยอาต้ย ๓๒. โยโสโผผาถาไป อวดดีบินร่อนไป ๓๓. พระสุริย้ไส ดวงอาทิตย์คล้อย

๓๔. ‘ย่อทอรอราชีวาก็จะประไล, ร่สกขยาดกลวตายขนมา ๓๕. อาไศรย็อย่ที่ศีษะปลา แสดงให้เห็นว่านกกใหญ่โต เบนที่สุดที่แล้ว ปลาล้งใหญ่ยิงกว่านกขนไปยก กึงกบน เกาะอย่บนห้วได้ เพ่งมองจนสุดสายตาทจะมอง ๓๖. ฉะแง้แลไปไกลตา เหน ๓๗. ของอ ขอดีล้วย ๓๔. ขอษะมาอะไภย ขอความอดโทษ, ขออยากอโทษ (กษมา ขมา ษมา ความเดียวกน แต่ กษมา มกใชีในลกษณะ ฉไเที่ที่ล้องการคำลหุช้อน) ๓๙. จะขอมระคา จะขออาศยร่วมเดนทางไปตาย ๔๐. เยาวะพา ยำอ่อนอายุ ๔๑. จระลี เดินเยองกาย ในทนบินไป ๔๒. /ไกา เขาหน ๔๓. ภวะไนย พระเจาแผ่นดิน ๔๔. ฤไทยว้าเหว่เอกา เศว้าใจที่พลดมาในทะเลลำ เดียวดาย

๔๕. เภตราก็เหเซไป เรือสำเภาถกลมพายุใหญ่ คลน ใหญ่ โยนซดบดไปมาเสียทำยไม่อยในบงคบหางเสือเรือ ๔๐. “สมอก็เกาเสาใบ ทะลุปรุไป ” บางท่านผีอานซึ มิใซ่ซาวทะเลอาจเข้าใจว่า สมอเรือสำเภาซึ่งเขาทำดำยไม้แ หรือเหล็กนนคงแขวนแกว่งอย่บนเสาใบ แล้วผาลหรือหำสมอ ไปเกาเสาและใบขาดวิ่นไปเซ่นนนไม่ใช่ ท่านผัรจน น้ทำนเบนลูกทะเลเมืองแกลง ที่ท่านกล่าวไว้เซ่นนนเหมาะแ ริสกว่าข้อความกะท้ดริดและไพเราะมาก ทานอาจเชื่อว่าคนทํ หลายย่อมเข้าใจล้นใค้ด็แล้ว ความจริงของเรื่องมืด้งน ใหญ่มา สำเภาก็เหเซไปนน ใบเรือบนเสาสบดฉีก ขาด หมด โดยทานกำล้งลมตล้ดพ1ดแรงไม่ไหว แม้จะลดใบลงก็คง ติดข้ดเอาลงไม่ไค้ เรือโครงมากและฉุกละหกด้วยเหตอื่น ด้น ไค้ก่ง (นายทำยเรือสำเภา) ตองด้งให้กลาสีที่งสมอหำเร เพื่อตรึงเรือแทนที่ผาลหรือเงี่ยงสมอจะ จิก ดิน พื่น ท้อง ทะเล ท้งล้ เรืออย่ล้บที่ กล้บครูดไปบนพื่นดินท้องทะเล พฤติกา แหละที่เรียกว่า “สมอเกา” เรือลอยเคล้งควำงไม่อย่เบนที่ ๔๗. “ผีนาข้าไต่ใบเสา” ประโยคนจะว่าเบนกลอนพาไป ก็มิเซิง หม่อมเจา วิเศษศกด็ ซยางกร เคยเสด็จต่างประเทศ

(๔๕) ตรสให้พงว่า ผีนาซาไต่ใบเสามันมันมีจริง ๆ ในทะเลใหญ่ หรือมหาสมุทร เมื่อเวลามีคลื่นจํดลมจํดเบนบ้าเซ่นน เจาพวก ปลาหมึกฒัษำนาดใหญ่มัวขนาดเท่าบ่!เนามันก็าสหรือ บ้าวสาร เมื่อบ้นเบ้ามาลึงเรือสำเภาหรือเรือประมงแบ้ว บ้นจะส่งหนวดของบ้น แต่ละเบ้นยาวกว่าบ้วหลายเท่าบ้วขน บนเรือ สิ่งใดเบนอาหารของบ้น บ้าพบบ้นจะเอาหนวดกอด เหมือนงวงบ้างฉุดลงนา บ้าลงกอดได้!)มหลายที่หนวดช่วยบ้ ดูดเลือดเนอคนและบ้ตว็เบนอาหารมันที บ้ามันสามารถขนบน เรือได้มันก็ขน บ้าหากมัวใหญ่มันรุมมันกวาดอย่ท บ้างเดียวเรืออาจล่มมันที ซอนขนเวลาพลบคา จึงเรืยกมันว่า ผีนา สำหบ้บมัวใหญ่ ๆ มันอาจเอาหนวดโอบเสาใบขนไปคบ้า ที่ทำงานอย่บนปลายเสาเรือกได้ ๔๘. บ้าสะไบ บ้าห่มเฉียงบ่า, บ้าแถบคาดนม กบ้าง ประมาณ ๘ นว ยาวประมาณ ๑ เมตร ๔๙. ต่อไว้ไม่ไกลกายา หมายถึงเอาบ้าสะไบมาผกต่อมัน หลายผืนแบ้วผูกโยงบ่ใ-แอวพระราชาและพระนาง มิให้หลดพบ้ด จากมัน

(๔๖) ๕๐. จระเข้ สตว๙จำพวกเลอยกสานมี ๔ ตีน คอสน ห ยาว มี!)มเหนอปลายปากบน หน็งที่หลงฃรุขระเบนเกล็ดแฃง รูก้นยาวตามตำ เบนสตร์นาขนาดใหญ่รำยกาจ รูปคลำ จระเข้มี ๒ ชนิด จระเข้นาจืดตีนเหมือนตีนไก เพราะส่วนม บนบายอยบนบกวิ่งเร็ว จระเข้ทะเลตีนมีแม่นหนำระหว่ เหมือนตีนเบด ว่ายนาเร็ว เวลาขนบกเดินฅ์วมเตยม ๕๑. เหรา ในที่นิไม่เหมือนแมงดา เบนนิตร์ในน รูปครึ่งนาคครึ่งจระเข้ ( บางทีจะคลำยนิงกรละนิง ๕๒. คร่าไป ฉุดไป, รงไป, ดึงไป, ลากไป ๕๓. ราไป ร่องไห้, รำพน ๕๔. มีกำนิ การกระทำที่สนองผลร่าย ๕๕. จำใจ ผนใจ ๕๖. จำไปพอปะพสุธา ในที่น้หมายความว่าสุดแต่กระแส นิาจะพดพาไปจนกว่าจะพบแม่นดิน ๕๗. ไม้ไทร ชื่อตนไม้มีรากก้อยรงรำ ไม้เนอเบา ทำไ พลองและเครองใช้ เปลือกทำเชือกหยาบ ๆ รากฝอยใช้ เบนงานช้วคราวได้ ๕๔. ไสยา นอน ๕๙. รำไร สว่างเหนไม่ชืด แม้แต่ลายมือก็ดไม่ออก

(๔๓)') อกสรใชสกดในแม่กนม่ ๖ อกษรคือ ญณน รลฬ (๒) คำกลอนสำหรบอ่านเทยบในแม่ กน สรางคนางค ๒๘ ขนใหม่ใน กน ก กา ว่าปน ระคน กนไป* มณฑลตนไทร๕ เอ็นด๒ ภูธร๓ มานอนในไพร๔ แทนไพชะยนต์สฐาน๖ ส่วนสมาสี๗ วไเทา๘ สามี๙ เทวี5,0 ยึย่งาน5,5, ใม้พระภบาล5,๓ เผาอย่ดูแล เหมือนแต่ก่อนกาล5,๒ สำราญวิญญาณ13,๔ พระชวนนวลนอน เข็ญใจ๑๕ ไม้ขอน๑๖ เหมือนหมอน เย็นคาราว่า แม่นา๑๗ ภูธรสอนมนต่๑'๘ ใหม่น5,๙ภาวนา๒๐ ก่นบาไพยพาล๒๑ วนนนจไเทร๒๒ มืดารากร๒๓ เมืนบริวาร๒๔ เห็นสน๒๕ดินพา ในบาท่าธาร๒๖ มาสีคสี่บาน๒๗ ใบม้านอระชร๒๘

(๔๘) เอ็นฉาน'ไพา๒๙ ชินชะ๓๐ผกา๓๑ วายพาขะจร๓๒ สาระพนจไเอิน,5\"๓ รื่ใเกลื่น๓๔เกษร๓๕ แตน๓๖ ต่อ๓๗ คลอร่อน๓๘ จ้าวอนเวียนระจ้น๓๙ จ้นทราคลาเคลื่อน ๔•๐ กระเวนไพร๔๑ ไก่เลื่อน๙๒ เตือน เพื่อนขนขาน0,-๓ ใ]เจ้าเขาเขิน๔๔ กเกริ่น๔'๕หาจ สินธ๘๖ พลื่น'๙๗ ครืนคร่นหวีนไหว๔๘ พระพื่นตื่นนอน ไกลพระนะคร๔๙ สะท้อนถอนฤไทย๕0 เชำตร่๕๑สริยน๕๒ ขนพนเมรไกร๕๓ มีกำม์จำไ ในบาอารํญ๕๔’ ฯ ศพทและความหมายในคำอ่านเทยบในแม่ กน ๑. ‘ขนใหม่ในกน ก กา ว่าปน ระคนก8นไป, หมาย ดึงศพท์ และ ความหมาย ใน แม่กน กบ แม่ ก กา เจือปน กนไปอย่างเบนเรื่องเบนราวตามอํกขระวิธี ๒. เอ็นดู สงสาร, ปรานี, มีใจรกใคร่ ๓. ภูธร พระเจาแผ่นดิน, พระราชา, ภเขา

(๔ซี่) ๕. มณฑลต้นไทร บริเวณใต้ร่มต้นไทร ๖. แทนไพชะยนต์สฐาน แทนปราสาทราชฐาน ๗. สุมาลี ชื่อนางพระยา มเหษีของพระ'ไชย์สุริยา ๘. ต้นทา ไหว้, แสดงอาการเคารพ, คำนไ) ๙. สามี ผํว, เต้า, นาย, เต้าของ ๑๐. เทวี นางพญา, นางโ!ใต้ตริย์, เต้าแม่, เทวดาผ้หญิ ๑๑. อย่งาน (ราชาต้พที่) ปรนนิบิตรบใช้ เช่น พํดวี ๑๒. เหมือนแต่ก่อนกาล เหมือนครงเดิม ๆ มา ๑๓. ภูบาล พระเต้าแผ่นดิน, ผ้ปกครองแม่นดิน ๑๔. สำราญวิญญาณ ริสกสบาย'ใจ ๑๕. เข็ญใจ ยากจน, ความยาก, ความลำบาก, ยากไร้ ๑๖. ไม่ขอน ท่อนไม่ที่ต้งไม่ไต้ถากกล่อมให้เบนรูป ต้องการ ๑๗. เหมือนหมอนแม่นา นึกว่าเบนหมอนที่นางเคยหนุน ๑๘. มนต์ คำศกดสิทธ, คำสวด, คำสำหรไเสกเบา ๑๙. บ่น พราพดอย่างไม่พอใจ, กล่าวชาๆต้น พูดไม่ร้ต้ก แต้ว, พดชา ๆ ชาก ๆ ในที่นึหมายถึง ท่องสวดมนต์ ๔

(^๐) ๒๐. ภาวนา สำรวมใจตงความปรารถนา, การทำให้มีขน, การทำให้เกิดขน, การทำในใจ ๒๑. ก นบาไภยพาล กิน ในที่น่ว่า บองกิน, ปกบอง, บา - ผีบา, ไข้บา, ไภย - สิ่งที่น่ากลํว, อน่ตรายอย่างอื่นๆพ - ขาพวกสตว์รำยบรรดาที่มีอยในบา เช่น พาลมฤค สตว่ดรำย - สำมารบกวนคนเดินทางและคอยขบกิดล้ตว์อื่นเบนอาหาร ๒๒. ล้นทร ( อ่านเฉพาะ'ในที่น1ให้เขาสโเผํสว่า จ,นทอน') ดวงเดือน ดารากร หม่ดวงดาว ๒๓. ๒๔. บริวาร ผ้แวดล้อม, ผริบใช่หรือผีห้อมล้อมติดต สิ่งแวดล้อม, สิ่งสมทบ ๒๕. เห็นสน มองเห็นตลอด, เห็นแล้งกระจ่าง ๒๖. ท่าธาร ริมห้วย, ลำห้วย ทางน่าไหล ๒๗. มาลีคลี่บาน ดอกไม้ที่วไปขยายแล้มกลีบ ๒๘. ใบกำนอระชร ใบ สิ่ง ล้าน งามระหงอ่อนช่อย ๒๙. นาพา นาคำง, ไอน่าในอากาศที่ถกความเย็ หยาดลงมาในเวลาเช้าหรือกลางคืน, น่าที่เบนละอองตกลงมา อากาศ

(^๑') ๓๐. ชื่นชะ ประพรม ๓๑. ผะกา ดอกไม้ ๓๒. วายพาขะจร ลมพดใหแกว่งไกวกระจายไป ๓๓. สาระต้นจ้นิอิน จน, ต้นไม้ชนิดหนงจำพวกพลบ และตะโก พ่มใบงาม ผล ลกษณะกลมๆ แบนๆ เมือสุกสเหลอง รบประทานได้ อิน, ต้นไม้อย่างหนึ่งในจำพวกตนจนแต่ มือย่มากมาย . ๓๔. รื่นกลิ่น หอมขืนใจ ๓๕. เกษร, เกสร ส่วน'ในของดอกไม้โดยมากเบนเสน ๆ, ส่วนสืบต้นธ ในดอกไม้ ๓๖. แตนแมลงจำพวกหนึ่ง มีหลายชนิด บินได้ ค ต่อยปวด ๓๗. ต่อ ต้วแมลงจำพวกหนึ่งมีหลายชนิด มกมเหลอใ ต้น ตอยเจ็บ บางชนิดก็กด เรียกว่าตวต่อ คุบาอ ๓๘. คลอร่อน เคียงต้นเกร่ไปเกร่บา ที่บินได้(ๆบินเคียงก เบนคเบนผ่ง ๓๙. ม้าว่อนเวียนระวน ส่งเสียงและบินเกลื่อนอล่นวนเวียน ตอมเกษรและดอก^ก็มีขาดสาย

. (^.บป็ถื่ ๔๐. จนทราคลาเคลื่อน ดวนดือนเลื่อนตาไป ๔๑. กระเวนไพร นกบาชนิดหนึ่ง นกกระวานก็เร ๔๒. ไก่เถื่อน ไก่บา คล้ายไก่แจ้ แต่ขาสูงเดอยแหลมค เปรียว เลึยงไม่เซื่อง ว่องไว แข็งแรง บินสูงไปไกล ตํวผ้ซึ่ง หวหนากล่มขนได้ และให้ล้ญญาณตอพวกได้ล้วเดียวล้ ได้ !ทงนึ่คงเกี่ยวด้วยความปลอดภัยของมัน) ๔๓. -เดือนเพื่อนขานล้น ตอนพระล้นทรีล้บล้ ใกล้ร่ง มีไก่บาหิวหนากล่ม ต่างล้นส่งเสียงล้นเบนระยะน ส่งฺเสียงแซ่ดเหมือนไก่บ้าน ๔๔. ปเล้าเขาเขิน เทพเล้าหรือเล้าใ]ที่รีเาษาขน ๔๕. ก่เกร้น ล้องบ้กทายล้น ในที่นึ่หมายถึงเสียงลมท หวู ๆ ผ่านซ่องเขา จากลกหนึ่งไปบ้งอีกลกหนึ่ง ๔๖. สินธ นา ๔๗. พูลื่น ผดพ่งข็น หรือทลพ่งข็นจากซอก นาตก ๔๔. ครนครนหวนไหว หมายถึงว่าเมื่อธารท่อต่ สงนามารวมกนไปตกอย [นแองผา แล้วไหลล้นตกจากหนิ

(๕๓) เบองบนลงแอ่งล่างเบนชน ๆ เสียงนาตกเบนเลียงกระเทือนแพร่ไป ถ้าอยู่ใกล้ ๆ พูดถ้นหรือพงอะไรไม่ได้ศพท์ ๔๙. ไกลพระนคร คือ ไกลพาราสาวตถี ๕๐. สะทืธนถอนฦ'ไทย ตนถ้นใจเพราะอารมกเทืไม่ปราร- ถนาที่จะนอนดงพงไพรอย่างน ๕๑. เช้าดร เวลาจวนสว่าง ๕๒. สุริยน ดวงอาทิตย์ ๕๓. เมรุไกร ชื่อภูเขาใหญ่กลางจ8กรวาลยอดสูงที่สุดใน เขาพระสุเมรุ ๕๔. อารืเญ่ บา, ที่ไกล, ที่เปลี่ยว อ^ษรใปสกตํในแม่ ก3 ไดแกตำ ง กํบนฤคหิต (ว) กใช้ได้บาง อกษร ที่ใชสกคกบนฤคหิต เช่น ปฐม0 (ปฐม0ง) อฅุถิยํ (อิฅถิยํง) ทกช่ (หกขง) สุคนุธํ (สุคนธฯงล)ฯ

(0,) คำกลอนสำหรบอ่านเทยุบในแม่ ก'3 รำซง ๑ไ) ทากนปนก้น'” งำพน)!งไม้\" ขนกงจงจำสำคญ\" ในดง' ตะลิ)ปลิ),',, ปริ),’6’ ไกร๕กว่า]'',ขา)'*ย]๘ล)ระห)': ประยงค์,’๒ คนทรง*'' ส่งกลืนผืน*4 ฝาง*๕ นะ)ก)*๖ พลวง*,' พลอง*๘ ช้องนาง*๙ หล่อนเกลื่อน๒'’ เลื่อน๒* ทา) กินพลางเดินพลางหว่างเนิน๒๒ เหนือนอย่ เห็นกวาง๒''ย่างเยอ)๒๘ชำเลืองเดิน๒๕ เชิญ พระแสงสำอางข้างเคียง๒๖ เขาส)ฝ]หงษ๒''ล)เรียง เริงช้องซ่องเสียง๒๘สำเนียงน ข้งเวง๒๙ กลางไพร6\"0 ไก่ข้น,'’* บรรเลง พงเลีย)เพยงเพลง\"’’? ซอเข้ง''’\"จำเรียง\"'๔ เวียงข้ง\"4 เพียงฆ้องกลองร ยงทอง\"'’, ช้องกระโต้]โห่งด') แตร\"๘ส่งข\"'' ก')สะดาล4', ขานเลีย]4* กะลิง4๒กะลา]๔\"นางนวล๙๔ นอนเรียง พะญาลอ4๕ คต้อเคียง๔๖ แอ่น4\"* เอยง4๘อีโต้ง๙ โท)เท)40

(๕๕) ค้อนทอง๕๑เสียงร่องปองเปง เพลินพงวํงเวงอีเก*ง๕๒ เริงร\"องลองเชิง๕๓ ฝงละนงผงดินกินเพลิง๕๔ กางแข็งแรงเริงยืนเบงบงห อึงคะนึงผึงโผง๕๖ (ยงกิ ตาโพลง - บาสงยงยางข้างโขลง๕๕ เล่นนาคลาไป๕๗ ฯ ศพทและความหมายคำอ่านเทขม'ในแม่ กง ๑. จงจำสำคญ หมายกำหนดจดไว้ในใจให้มน ๒. ทงกนปนต้น แง! ก กา กน กง ปนกน ๓. รำพนมิ่งไม้ พรรณนาอึงจำพวกตนไม้ทเบนสิริหรอ สำคญท-งในสภาพและคุ01.ค่า ๔. ดง บา, บาสง โดยปริยายเรียกสถานที่ทมิ่ของสิ่ง เดียวกนมาก ๆ ใบอ่อนจมไตปลาไดัใชิทำ ๕. ไกร ตนไม้คลำยต้นไทร เสาพน ๖. กร่าง ต้นไม้ชนิดหนึ่งเบนไม้ใหญ่แจ้ใบหนา สีแดง (?10เ1ร ๖611#เ1*มิ81ร) ใช้รากทำไม้คาน, ทำเส

เต้นท์ เปลือกทำเชือก ทำขด หรือสายขะนวน เนอไม้ทนกำอย ใต้น์า ใช้กนบ่อนา และทำกำหไเนา ๗, ยาง ช้อต้นไม้ชนิดหนึ่ง ยางใต้ประสมช ที่เรื0กว่านาต้นึ่.ยาง ' ตนยา'',มี ๓ ซนิด ยางขาว ( 1ว]เว101 0ล.ใ]วนร 3131118 ,), ยางแดง ( 131เว101*00ลI*เวนร 008*31116 ) ยางเสยม ( 01เว1:01*00ล1*เวนร เว1เ0รนร } ใช้ทาพน ฝา เพดาน วอด ตง นิาม้นใส่แผล, หำนาต้นยางรไเประทานเบนยาระบาย รกษาโรคหนองใน ทารกษาโรคเรอน ทาไม้ ทาเครื่องจกสาน ทำใต้ เดินเครื่องยนต์แทนนิาต้นขโล้ ไต้นิ'!ต้นโ ไหลออกจากต้น ๔. ยง ต้นไต้ชนิดหนึ่ง เบนไม้ใหญ่อยในบาส เดียวกบตนยไง ขนเบนหม่ริมนา และตามเนินบ่าทางใต้ นาต้น เจาะเผาจากต้น ใต้ยาเรือ ทำไต้ เน้อไม้ใช้เชนเดียวต้บ ๙. สงระหง แต่ละต้น คือยางยง/' สูงทรงงาม ๑๐. ตะลิงปลิง ชือต้นไต้ชนิดหนึ่งใบคล้ายม คลำยมะต้น แต่เบ่นเพองรสเปรยว ทำอาหารไต้ ๑๑. ปริง มะปริง ต้นไต้ชนิดหนึ่งคล้ายมะปรา กว่า ผลเล็กรสเปรยว เนึ่อไม้ใช้ในการตอเรือ ทำเสาเรือ กระ

ดานพน เกรื่อาใช้ ไม้ถือ ทำซอดวง ชออ้ รางระนาค กลอง โทน รำมะนา ๑๒, ประยงค ต้นไม้ชนิดหนี่ง ใบคล้ายใบแกว ดอก เบนซ่อสเหลือง ใช้เบนยาทำไห้อาเจียน ๑๓. ต้นทรง ไม้ปลกขนาดเลกใช้ทำยา ดอกสเหลอง (0๐1๗11ก3 38131103) ใบและเปลือกต้มอาบแก้บวม รากเขายา แกกระหายนา อกชนดหนงเบนไมบาเบม,เกา มกมดไมบงหก,แบวาบ ใกลัทะเล ใบใช้มงหล้งคา (&ก01811-001๗11^6X1:60&นร) นอกจาก ทำยาต้งแกงกินได้ เพราะอยู,ในจำพวก1ผก ๑๔. ผน ในที่น้เบนต้นไม้ยืนต้นอบูใแบามีหแาแ ทำก'1น มมากในจำหต้ดประจวบดื่รีขน® ๑๕. ฝาง I 0(3.6831[บ่1113 ร3-[ว]ว3ฑ ) ตนไมชนดหนงตน และใบคล้ายต้นหางนกบงไบบ แก่นสแดงมกลินหอม ฝางเสนก เรียก ลกบถเะเนอไม้สเบลองสม ถกอากาศนานเบนสนาดาล เน้อแข็งละเอียดปานกลาง ตบแตงช้กเงาได้ดี ทำเครื่องเรือน ประโยชน์ฃองไม้อบทสซงใซยอม ผาไหม ผาขนสดวดไง ๆ ทำเบนสีใส่อาหาร เครื่องดื่ม ทำบา รากฝางไห้สีเหลือง เหอไห้

(๔๘) ใช้ทำยารกษาโรคทวไปที่มีอาการเลือดไหลออกมา เบนยาขไ)ระด อย่างแรง ©๖. มะม่วง ตนไม่จำพวกหนงใบยาวเสยม มีหลายช้นิ ใช้ผลเบนอาหาร ช้อและใบใช้จมเครืองจมต่าง รุ ผลบุกเบ บำรุงกำลง, เบนยาระบายอ่อน รุ และขบบสสาวะ เปลือกผลด ใช้คมธาตุ ดํอก เปลอกเนอในเมลด รืกษาโรคทองร่วงและบิ ใบ (■ผา ใช้ควนรกษาโรคเกยวกบลำคอแก้ไอ ยางจากผล ดิน ผสมกบนาสม หรอนามนทาแก้คนและแก้'โรคผิๅหนำต่า^ รุ มะมวงหมพานต เปลอกผล พอกดิบพิษ เนอเมลดกินได้ นามนจากเมลดใช้รกษาโรคเรอน หด ดาปลา และบาดแผลเน่า เบือย ทาไม่กินปลวก มอด ©๗. พลวง ( 0]0*6โ0ฒร)1เ8 ๒1)61*01112แ118 ) ดินไม้ ใบใหก] ใช้หอยาสูบ ตนทาพน ปา รอด ด^ เครองบน - และเครองเรือน ทำตำกงเกวียน ทำหูก ทำหีบใส่ฃฎร ทํๅส่ๅ นามีนเจาะจากดินใช้ทายาแนวไม้ ทำได้ เหีอไม้ดิาใด แล้วใช้ทนทาน

(/ ๑๔. พลอง ( ]\\1ฒฺ60ร’101ใ 01’3!1!1ท ) ซอตน ไมซนดหนง ชนาดกลารถึงขนาด'ใหญ่สงเปลาขนเบนหมุ่ ๆ ในบาแดงทว ชกชุน,ในจ้ง่หพัภาคเหนือและภาคอีสาน เนอไม้สนาตาลเกมแดง เมอแรก หงไว้’นานสีเช้ม เน้อหยาบแข็ง ใช้กรำแดดฝน คล้ายไม้ยาง ไม้เหียง ใช้ในร่มทนทาน เสือยผ่าตบแต่งง ทำชื่อ รอด ตง พน ฝา เครื่องมือกสิกรรม ทำพนสีข่าว ทำ ดามหอก ใบไห้สีเหลือง ล้าผสมล้บผสสมอไทยแสะฝางให้สี ใช้ย้อม ย้อมไหม ล้าขนล้ตว้' ๑๙. ช้องนาง ขื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง (ชิอกลายก ช้องนาง คือ ต้นรางจด ) ๒๐. หล่นเกลื่อน หมายถึงผลไม้จำพวกทกินได้ ดงพ กเามาน้น หล่นเรี่ยรายกระจายไป ๒©. เลื่อนทาง ทางเดินในบา ๒๒. หว่างเนิน ระหว่างทางทสูงทื่ดอนเชิงเขาทง่สอง ๒๓. กวาง สตว์สื่เทำชนิดหนึ่งจำพวกเน้อ แขนง 1 061\"3115 บก100101' / กบเทาแหลมเรฆวเสก ๒๔. ย่างเยอง ค่อย ๆ'ล้าว, เดินมืท่าทางอย่างละครเม เข้าโรง หรือออกโรง เดินกรืดกราย ( ไม่ได้ยินเสียงผเทาแม้เดิ ในบารก)

(,) ๒๕. ชำเลืองเดิน เดินควยอาการอํนชาฆตาคอยคูทาง หางตา ( กอยระตังก้ยในตัว เบนธรรมชาติสตว็ประเภท ก ละก้ง อีเก้ง เลียงผา สก้น ) ๒๖. เหมือนอย่างนางเชิญพระแสงสำอางข้างเคียง อุป เหมือนนางพระยาเชิญพระแสงราชศตราวุธ คพระก้ตก้ตามเสด็จพ ราชดำเนินตัวยกิริยาเดินอย่างแช่มช้อย ๒๗. หงษ์ นกในนิยายถือว่าเบีนนกในตระกูลสูงมืเส ไพเราะเบนพาหนะของพระพรหม, นกชนิดหนึ่งในจำพวกห แต่ตัวโต คอยาวกว่าห่าน บินแข็ง บางท่านก็ว่าห่าน ก็คีอ หงษ์ ( 8^311 ) หงษ์เวลาจะตายก้นข้องไพเราะ ๒๘. เริงข้องช้องเลียง ประสานเลียงเอ็ดอึงขรมตัว ร่าเริงสนุกสนาน ๒๙. ข้งเวง ทำไห่ร้ลีกสะเทือนใจชวนให่หวนระลึกรำพึ ถึงกวามหลง, เพราะ, เสนาะ, กงวาน, ตับใจ ๓๐. กลางไพร กลางบา ท่ามกลางบา หมายถึงมีไม้ไล่ กอไม้ชนิดหนึ่ง ไม่มืหนามพวก ไม้ไผ่ ปก้องยาว ใชิตักตอก แ เวลาลมตัดยอดโน้มไปโนไเมา สำตันจะเบียดเลียดลีมืเลีย ไพเราะเหมือนเครื่องดีดลี

๓๑. ไก่ข*น ในพีนึ่หมายถึงไม่เฉพาะแต่ไก่บืาขน คงหมาย รวมถึงนกจำพวกหนึ่งที่พีลกบถเะคล้ายไก่ เช่น ไ ไก่งวง, พญาสอ ( ไก่ชนิดหนึ่งรูปคล้ายไก่ต๊อกแต่สูงแ ยาวกว่า) ๓๒. “บรรเลง, พงเสียงเพียงเพลง” พีเสียงพล้อมๆกน ล้าง เบึนจ*งหวะระยะสลบกนล้าง เหมอนกบทำเพลงดวยเครอง ดริยางคดนตร ๓๓. ซอเจ้งหรือเล้ง เครื่องดนตรีจีนชนิดหนึ่งทำด ไผ่ใหญ่ผ่าซีก พีสายสำหล้บดีดคล้ายจะเข้เสียง1แล้ว ๓๔. จำเรียง ขบลำ, ข*บกล่อม ร้องเพลง เช่น พร ๓๕. เวียงล้ง เมือง หรือ ล้ง ทื่พีกำแพงล้อม บรมมหาราชล้ง ๓๖. ยงทอง นกขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง ขนงามเบนสเ ขนหางยาวเบนแวววงกลม เบนสีทองสลบ เขียว ชาว ดำ ชอง1 รำแพนอวดแววหางแก่นางนก.ยงโคยก'างบเกหางออก แล่วร่อนกรีด- กรายไปนาน ๆ ล้องพีเสียงก้องก่งวาน ๓๗. “ เพียงล้องกลองระฆง ” เสยงกระหมเหมอนล้ 'ทำด้วยทองเหลืองมีม้มอสาง), อสอง (ขงดวยทนงมหนง

('ไว!ด)') หน้าบาง, สองทน้าบาง), ระด้ง ; หล่อด้วยทองเหลืองหร ทำรูปแสะขนาดต่าง ๆ ก่น)- ๓๘. แตร เครื่องเบาทำดำยโสหะปากบาน : ๓๙. สํงขี หอยทะเลชนิดหน์งสีขาว ใชำำหรไ]เบาประโค ในการมงคลต่าง ๆ ๔๐. ก่งสะดาล ระฆงวงเดือนซึ่งทำด้วยโลหะประสมทอ สํมฦทธ ๔๑. ขานเสียง เปล่งเสียงรบเหมือนขไ]ลำเบนด้งหวะ ๔๒. กะลิง นกชนิดหนึ่งตำเขียวคลำยนกแกำ ปา ( ?81แ;ฑนร 111061'1118 ) ( กะลิงปลิง เบนนกอีกชนิดหนึ่ หาก ) ๔๓. กะลาง ใเกชนิดหนึ่ง ขนาดนกคลงโคลงหรือใเกเ ขนตำสีสดแก่ แต่ขนหำขาว เมือลงด้ใ]พนดินชอบกระโดดอ เบนฝง เมือรองขนตำหนึ่งก็ร*องตามด้นทํ้งผ่ง บางแ ระวงไพร ( นกชนิดหนึ่งอย่ตามบาสง 1 ๔๔. นางนวล ชื่อนกชนิดหนึ่งชอบกินปลาอย่ตามชา 'บาดงกล่าวในเรื่องนึ่แสดงว่าอยเสียบริมทะเล ในบาสงไม่ค่อ นกชนิดนึ่).

\\ (ไว๓) ๔๕. พระยาล!}, พญาลอ, ไก่ชนิดหนึ่งพวกไก่พา รูปร คลำยไก่ต๊อก แต่สูงและตำยาวกว่า ๔๖. คล้อเคียง, คลอเคลีย เคียงเคล้ากนไป, เดินเคียง ไป ( ล้บนกอื่น ๆ ) ๔๗. แอ่น นกจำพวกหนึ่ง มีหลายชนิด คอ-แอ่ แอ่นพง, แอ่นแวน, อีแอ่นก็เรียก มีบกยาว กินแมลงเบนอาหาร ยำยอื่นที่ออ่ตามฤดกาล ( ตามที่นำล้ตวศาสตร์สำรวจพบว่าล้ ปรากฏตำเที่ยวเกือบรอบโลก ) ๔๘. เอียง นกจำพวกหนึ่งลีดำปากเหลือง คล้ายนกข มีหลายชนิด เช่น เอยงดำ เยยงแดง เอยงหวลานชอบเกาะอยู บนหลำควายตามท่งเพอจิกกินยุรกินแมลงตอมค'วาย ๔๙. อีโล้งโทงเทง นกชนิดหนึ่งสูงโอ่งเย่ง ๕๐. โทงเทง สงโดด สูงดวด, (โทงเทง เบนชื่อตนไมี ชนิดหนึ่งใชัทำยา ใบใช้ทำยาสด มีขายตามรำนจีนที่ ทรงวาด ราชวงศ์ ) ๕๑. ล้อนทอง นกชนิดหนึ่งร่องเลียงล้ำ ๆ อยู่ตา (ชื่อคล้ายล้น ล้อนหอย หรอ ขอนหอย นกกินปลาอยใน นกกระสา )

๕๒. อีเด้ง ล่ตว์ชนิดหนึ่งด้วคลายสุนิขแต่ กีบเล็ก ๆ ใช้เทาหลงเบนอาวุธ กีบทำงล่ตว์ที่วิ่งกระโจนไล่มา หล่งอาจทองทะลุถึงตาย ๕๓. “ เริงร้องลองเซิง ” สตร์จำพวก อีเก้ง, กวาง, เลียงผา, สบ้น เหล่าน งเกล่งเลียงร้องลองเซิงก่อนที่ หนึ่งไปยํงอีกที่หนึ่ง ว่าจะมีศตรอย่ในระหว่างทางหรือละ หรือไม่ ที่งนึ่เพื่อความปลอดด้ยของบ้น ๕๔. “ ฝงละนงผงดินกินเพล่ง ” ละนง ’ สตว์บาชนิดหนึ่งอยในจำพวกกวาง แต่ปลา แบน เ ผงดิน ’ ทำให้นึกฉงนว่าฝูงละด้งจะผงด้วอ หรืออย่ในโพลงดินอย่างหนึ่ง ‘ กินเพล่ง ' ด้วยอี เลยไม่ทราบความหมายว่าล่ตร์อะไรแน่ที่เบนอย่างนิน กินไฟ เบนอาหารก็ได้ แต่เมื่อพยายามคนควานละหารือทำนที่คร้าด้ด และเบนล บ้านบา ถึงเรื่องละบ้งบ้นจะผงตำอย่ในดินได้อย่างไร ท่านเคยอ่านตอนนึ่นาด้งแต่เด็ก ๆ และเห็นว่าบ้นเพราะ ไม่ได้คิดถึงว่าท่าไน3ณัจึงด้องผงดินและผงอย่างไร กินเพลิงได้

(๖๕) ได้อ่านบทประพไเธ์ตอนนึ่ทไบทแด้วเห็นได้ว่า ด้กษ ทผงตวอยูในดิน กินไม่เลือกว่าหนามหรือถ่านหรือขบเคยว หินจนเกิดเบนประกายไฟ่ในปาก ด้วยคางแข็ง และยืน เบิ่งน มนอยู่'ในล้าษณะรูปร่างของแรดซึ่งเบิ่นสํ ศพท้ที่เบิ่นชืลของแรดมีอย่คำหนึ่งว่า ระมาด เบนภาษา คนไทยผ้อย่ใกล้เคียงเขมร อาณาเขตติดต่อ อาจพง ‘ระมาด มีเสียงเพยนว่า ‘ละด้ง’หมายดึง ‘แรด,ก็ใด้ แรดซึ่งเบนสต ขนาดใหญ่มีหนำหนาทไ)ด้นเบิ่นชิน ๆ มีนอที่สไเจมกนอ หรือสองนอ รปร่างคล้ายหมู มีกำด้งแข็งแรงมาก ด้าจะหวนระลึกดึงท่านผ้ประด้นธ์ บานท่านอย่ทางเมื แกลง ระยอง การติดต่อไปมาในสบ้ยเมื่อครำนึ่น ไทยไปอยเขมร และเขมรมาอยไทยไปมาทางทะเลคงจะสะดวกดี เพราะประเทศ เขมรยืงเบิ่นราชอาณาจกรไทย ระมาด ของเขมรอาจเลือนมา [บิ่น ละมีง นิยมพดด้นในประเทศไทยหมายดึงแรดบ้างก็ได้ อีกประการหนึ่ง คงปรากนาคำด้มด้สในเชิงกลอนด ว่า ละด้งผงดิน ฉะนึ่น คำว่าละด้งไนที่นึ่หมายดึงแรดหรือระมา ๕๕. ช้างโขลง ฝงช้าง ๕

๕๖. อึงคะนึงผึงโผง วิ่งเอะอะโดนอ้นใ?เตนไล่ห่ก ระเนระนาด ๕๗. ‘'โยงอ้นเล่นนาคลืาไป', จูงกน, คมกนลงเล่ ในหนองนาลำซีารอย่างสนุกสนาน อึกษรใชสืกดโนแม่กก มี ๖ อกษร คอ กขซ คฅฆ (๔) คำกลอนสำหรบอ่านเทยบในแม่ กก ยาน ติด ขนกกตกทุกขยาก แสนลำบากจากเวียงไชัย๑ อ้น ๒ เผือก๓ เลือกเผาไฟ กินผลไม้๘ ได้เบนแรง๕ รอใเ ๆ ๖ อ่อนอ้ษฏงค์๗ พระสริยง๘เย็นยอแสง๙ ซวงดงนาครงแดง๑๐ แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร ลิงค่างครางโครกครอก ฝุ่งจงจอก๑๑ ออกเห่าหอน ชะนีวิเวกวอน0,๒ นกหกร่อนนอนรงเรียง ลกนกยกบกบอง อ้าปากรีองซ้องแซ่เสียง แม่นกปกบกเคียง เลยงลกออนบอนอาหาร

(๖ 0ต้) ภูธรนอนเนนเขา เคียงคลึงเคลำเยาวะมาลดย๓์ ตกยากจากศฤงคาร5,๔ สงสารน้องหมองพกตรา๑๕ สร่าง'โศรกเศราเจาพื่อา๑๖ ยากเยนเห็นหน้าเจ้า มาหม่นหมองละอองนวล5,๘ อย่วํงดํงจนทรา๑๗ เพื่อนทุกข์สุขโดศ6กเศรา จะรกเจำเผาสงวน๒๐ มิ่งขล้ญ๒๑อย่ารืญ๒จ๒วน1 นวลพกตรน้องจะหมองศร ซวนชื่นกลืนกลากลิ่น มิร้ลิ่นกลิ่นมาลี คลเ^งเคลาเยายวนย 1^0 สา มีทกฃ์ร่อนหม่อนเย็นทรวง๒\" ศ\"พณเละความหมากใมกํหมกมนห่ กก ๑. เวียงไซย เมีองท้ม่กาแพงล้อมรอบ เบนตVนก๘ม*3เ เบ4น ๒. น้น ต้น ไม^จ0ำพวกหนง่^งมหลายชน^ต เถาก็มี ‘ใช้หํวและรากเบนอาหาร ต้นและใบศล้ใาชย้บอห ๓. เผือก ต้นไม้ซนิดหนึ่ง กินหวี ๔. ผลไต้ ลูกไม่ ๕. แรง 1าำล้ง

(๖๘) ๖. รอน ๆ จวน, เกือบ, อ่อนแสง (ใช้สำหรบ พระอาทิตย์เวลาใกล้คา) ๗. อษฎงค หมายถึงพระอาทิตย์ตก เขียนเลือนล กนมาแต่โบราณ ทถูกเบน นิสดง แปลว่าตกไป นิษฎงค์ ที่ถก แปลว่า องค์แปด ๘. พระสริยง พระอาทิตย์ ๙. เยนยอแสง อาการทพระอาทิตย์อ่อนแสงลงใใแวลา จวนคา : ๑๐. ช'วงดงนาครงแดง แสงสว่างรงโรจน มีลือนแดง .เสมอนนาขครง, กรง ชือแมลงชนิดหนึงเกาะอยตามกิ ถ่ายว้ตคุชนิดหนึ่งเรี่ยกว่า ขีคนิง ออกเบนที่อาคย์ ทำแผนเสียง ใช้ทำนานินช้กเงา ทาเครื่องใช้เครื่องเรือน - วา แชลแลค ทางภาคเหนอเลยงเพาะก้นเบนอาชีพ'โดยอๆนิ ต้นก้ามปูเบนที่เพาะ ๑๑. จงจอก หมาบาชนิดหนึ่งว่องไวและดุมาก เที่ยวหากินเบนฝง ๅ ๏๒ ชะนวิเวกวอน ชนเบนนิตว์บ่,ไชนิดหนึ่ง แต่ไม่มีหาง แขนยาว ขนเบนปุย ชอบส่งเสยงนิองโหย รอง ผว ผว เมอพระอาทตยยอแสงตอนหนง รงเซาตอนหนึ่

(๖^) ๑๓. เยาวะมาลย์ หญิงสาวสวย ๑๔. ศฤงคาร, สิงคาร สิ่งที่ไห้เกิดความรำ, บริวารหญิ ผ้บำเรอความริก เซ่น สาวศฤงคาร-สาวใช้, ความริก, ความ กำหนด, ความยวยวน, เครื่องประดบํอ็นบวยวนใจ, เครื่อง แต่งกายที่งดงามและสละสลวย, ลำษณะ, เครื่องหมาย ไทย ใช้รวมความว่า ความโอ่โถง ๑๕. พกิตรา หนา ๑๖. เจาที่อๆ นำงริกของที่ ๑๗. อย่ว็งดืงจนทรา เมื่ออย่ในวงมี'ใบหนาอำเปล่งปลง สุกใสเสมือนจะเยยดวงจนทริไห้ได้อาย ๑๔. มาหม่นหมองละอองนวล หมดความผดผ่องเบนใย ๑๙. โศกเศร้า ความระทมทุกข์, ความเหยวแห้งเด รอน'ใจ ๒๐. สงวน ถนอมไว้ รำษาไว้ ๒๑. มิ่งขวญิ สิ่งที่ไมมืต่ว้ตน อนเบนสิริมงคล เบนสุข สบายจิตใจมนคง ๒๒. รำ]จวน บวนใจ, สะเทือนใจดวยความกระสินถึง

๒๓. คลงเกลาเย้ายวนยี คลึงเกล่าเลาโลมไปพ กะหนากะหนิงก่นไปพลาง ใช้เบนทํชินใจเพลินใจ ๒๔. เยีนทรวง โล่งอก, ชินมื่น, สบายใจ อกษรตารใช้ส์กด่ในแม่กดม ๏๔ อกษร คึอ ก น้ชซ ฌถูฏ ฐ ฑ ฒดฅ ถ ทธศ ษ ส [&) คำกลอนสำหรบอ่านเทยบไนแม่กต ชาใ.! ๑ต ขนกด6’ บทอํศจรรย์๒ เสียงคล็นคลื่นชนเขาหลว นกหกตกรงรวง สตว์ทํ้งปวงง่วงงุนโงง แดนดินถิ่นมนษย์๔ เสียงตึงดุจจะเพลิงโพลง ตึกบ้าน๕บานเรือนโรง โคลงคลอนเคลื่อนชะเยื่อนโยน๖ บานช่องคลองเล็กใหญ่ บ้างตื่นไฟ่ตกใจโจน๗ ปลก๘เพื่อนเตือนตะโกน5 ลกโลดโผน๑๐ โดนกนเอง ตะโพนบ้องรองเบนเพลง พิกเพาทย์ระนาดฆ้อง โหง'งเหง่งหง่างเก่งก่างบ้ ระฆ้งบ้งบ้งเวง

ขนนางตางลุกวง ทานผหญงวงยุดหลง พสวน6'๒ดันตึงตง พลง ๑๓พดัดตกหะคะเมน6,\" วิ่งอดตลุดฉุดมือเณร พระสงฆ์ลงจากกฎ ลงโกลนเลนเผ่นผาดโผน หลวงซีหนีหลวงเดร ล้านต่อดัานซานเซโดน,5, ๕ พวกดัดพดัดเข้าบาน ลิง๑๖ ค่าง๑๗ โจนโผนหกดัน ดันไมไกวเอนโอน ตึดจมกลกตาพล้น๑๘ พวกผีที่บนลูก บนไม่ดันดันเดือดใจ ๒0 ขิกขิกระริกดัน๑๙ โลกธาต๒๒หวาดหดันไหว เดินไม่ไดัให้อาดูร๒๓ สององค์ทรงดังวาส๒๑ ตึ๋นนอนอ่อนอกใจ ศพทและความหมาย,ในคำอ่านเทย,มแม่ กด ๑. ขนกด หมายดึงว่า ตงแต่บทแม่ ก ก, กง, ทน- กก กง แม่ กด ๒. ดักจรรย์ แปลก, ประหลาด ในทนหมายดงบท พ้กวาส ๓. เขาหลวง เขาใหญ่ ในทื่นีหมายถึงเขา-พระสุเมรุ

๔. แดนดินถิ่นมนุษย์ ภมิประเทศที่คนอาศยอย่ ๕. กวาน ตึก (ใช้ควบดิบตึกกว้าน) บานทำดำยดิน ๖. โคลงคลอนเฅลือนขะเยือนโยน หมายดึงอาการ ของแผ่นดินไหว ทำให้บานเรือนเปลี่ยนรปแสะทะลาย ๗. โจน คอกระโจน กระโดด, เผ่นชามไป ๘. ปลก ทำให้ดื่นจากหลบ, ทำให้รีสึก ๙. เตือนตะโกน เรียกดำยเสียงอไเดำให้รีตำ ๑๐. ลุกโลดโผน ยืนขนพรวดพราด ๑๑. พกเพๆทย 1 ส ๆ ระ?ำ มเสยงดำเบนเพลงขนมาเอง ๑๒. พลวน เกยวพน, ติดพน ผกพนดินย1งเยืง ๑๓. พล&ง พลาด, เผลอ ข า ๑๔. หกคะเมน เอาหำบกลงทีพน เทำชัฃนเบองบน ๑๕. ลานตอลานซานเชโดน กนหวลานต่อหำลำนวิ่งหำ หำชนดิน / ๑๖. ลง เบนสตวเลยงลูกดำยนม ปรกติอย่บนต่ำไม ม หางบาง ไม่มหางบาง มีหลายชนิด เขิน ลิงแสม ลิงฤำ ๑๗, คาง เลยงลูกดวยนม คลายชะน นหางเหมือนลิง แสม แต่ยาวกว่าขนสีดำหนาดำ : ?1-63เว7113ก๒2[-61 )

๑๔. พลน เร็ว, ด่วน, ท่นทีท่นใด ๑๙. ขิกขิกระ?กกํน หวิร่อต่อกระซิกด้วยความขบข็น ๒๐. เด*อดใจ โกรธมากข*นในใจ ๒๑. สงวาศ, สงวาส การอย่ด้วยก่น, การร่วมประเวณี ๒๒. โลกธาตุ แผ่นดิน ๒๓. อาดูร ทุกขเวทนาท่งกายและ1ใจ กระตุกกระดิกไมไหว อกษร'ใช้สก.ด*ในแเษ่ฌ มี ๗ อกษรอือ บปผฝพฟภ (๖) คำกลอนสำหรบอ่านเทยบในแม่ กบ ยาน ด๑ ขนกบจบแมกดจ พระดาบส๒ บช้ากูณฑ์ ผาสุกรุกขะมูล๔ พูลสวสด้สถาวร'๕ ระ?บ'0หลบเนตรนิ่ง เอนองค์อิงพิงสิงขร๗ ไหมือนกับหลบสนิทนอน สิงวร๘ศีล'๙อภิญญาณ6’0 บำเพ็ญ'5’๑เล็ง๑๒เห็นจบ๑๓ พ็นพิภพจบจกรวาฬ6’๔ สวรรค์ซนวิมาน ท่านเห็นแจงแหล่งโลกา๑๕

((^๔*) เขาาณ๑๖นานนบเดือน ม่ขะเยอนเคลื่อนภายา จำศีลกินวาตา^ ปนผาสุกทุกเดือนบ1 ไเนํ้นครไเดินไหว เกิดเหตุใหญ่ในปะถะพี0'๘ เล็งดร\"คะดี ดาละกิณี๑๙สี่ประการ ประกอบ๒๐ชอบเบนผิด ดสบจริต๒ดผิดโบราณ๒๒ สาบ้ญอนธะพาล๒๓ ผลาญ’๒๔คนชื่อดือสํดย์ธรร ลกคิษย๒๕คิดลางครู ลูกไม่ริ,คุณพ่อม้น. ส่อเสียด'๒๖เบียดเบียนล้น1๒๗ ลอบฆ่าพนคือดิณหา๒๘ โลภลาภบาปบ่อคิด โจทก๒๙จบผิดฤษยา๓๐ อุระพะสธา บวนเบนบ้าพาบดบริ๓๑ บรรดาสาบ้ญล้ตว์ เกิดวิบไบดิปาบง๓๒ ไตรยุคทกฃตะรง ล้ทัจฉระอะวะสาน*'1๓ ๆ ศ!ฬท)และความ1ในคำอ' นเท!ณในแม่ กบ ๑. ขนกบจบแม่กด หร}า! ดึงว่าคำอ่านตั้งแต แม่ ก กน กง กก กด จนขนแม่ กบ เบนลำดิบรก ซึ่งจะได้กล่าว คำอ่านแม่กบคละกไ)ที่แล้วรกต่อไป

๒. พระดาบส ผบาเพญตะบะ คอ การเผาโ)เอส, ฤๅษ, นกบวช ผัแสวงคุกเงามกวามดีด้วยการข่ม หรือย่าวกิเลสให ปราศไป ๓. บชากุกเฑ์ สกการะกองไฟ่หรอหคุมไฟ่อนนบถอว่ ด้กดีสิทธ ๔. ผาสุขรุกขะมล มีกวามสำราญกายใจภายใต้ร่มใม ๕. พลสวํสดึ้สํถาวร ( สถาวร อ่านสดถาวร ) ความ จริวคือ สถาวรใด้นเอง ที่ด้องให้อ่านเช่นนนเฟ่อเขาสม พลสวสํดสถาวร แปลว่าเพิ่มความเจริญฌานยิ่งขํ้น ๅ ๖. ระงไ)หลไ]เนตรนิ่ง หลไ)ตานิ่งนิ่งเพอส วาจาใจ ๗. สิงขร, สํขร จอม, ยอด, หงอน, ยอดเขา ใน ที่นิ่หมายถึงด้อนหินด้นเบนเหมือนกบ'ทนิ่ก'พิงหรื:อหมอน ๘. สํงวร สำรวม ถือ, ๙. ศีล ขอบญญํดที่กำหนดกายและ'วาจร ๑๐. อภิญญาณ ความรู้ยิ่งอย่างสูง ในพระพุทธศาสน มี ๖ อย่าง คือ ๑. อิทธิริธิ แสดงฤทธ'ใต้ ๒. ทิพโสต หูท*เย ๓. เจโตปริยญากเ รจกกำหนดใจผอน ๔. ปพเพนวาสานสต

(ฟ่บ) ระลกชาติได้ ๕. ทิพจกชุ ตาทิพย ๖. อาสวกข!)ญาณ รัจิ ทำอาสวะให้สนไป, ความรวิเศษน ชิงเบนทางพระนิพพาน ๑๑. ทำเพญ ทำให้เตม, ทำให้มีขน, ทำให้สำเรีจ ปฏิ ๑๒. เสํง เพ่งมอง, จองตรงไป, หมาบ, หมายเฉพาะ หลิวตาเพ่งดเพือให้ตรง ๑๓. เหนจบ รสกดวยตาโดยตลอด ๑๔. พนทิภพจบจกรวาฬ ทิวปริมณฑลแห่งโลก, ทิจิ บริเวณเทือกเขาอไแบนกำแพงสํอมรอบโลก และเบนเขตกน แสงสว่างและมีด ๑๕. โลกา แผ่นติน, สตว็ทวไป, มนษย์ชาติ, กน หมี สตวิ พนดิน พาอากาศชึ่งสํตวิทิงหลายทิงปวงอย ๑๖. ฌาณ การเพ่งอารมณ์จนใจแน่แน่วเบนอ สมาธิฌาน นนจดเบน ๔ ชน เรียกชื่อตามลำดิบที่ประณี ไปกว่ากน ปฐมฌาน มีองค์ ๕ คือยงมีตรีกชื่งเรียกว่าว และยงมีตรองชื่งเรียกว่าวิจาร, เหมือนอารมณ์แห่งจิตข สามญแต่ไม่ประกอบด้วยกิเลสกาม และอกุศลกรรม ชามีบติ คือความอิ่มใจ เกิดแต่วิเวกคือความเงียบกํบประกอบด้วยจิตมี อารมณ์สูงเบนหนึ่งลงไป ซึ่งเรียกว่าเอกํกกตา, ทุต

(สงสง) มีองค์ ๓ ละวิตกวิจารเลียได้คงอย่แต่บิ1ติ และสุขอนเกิดแต่สมาธิ กบเอฌัๆคตา, ตติยฌาน มีองค์ ๒ ละบิ1ติเลียได้ คงอย กบเอกํคคตา, จตุตกฌาน มีองค์ ๒ เหมือนกินละสุขเลียได้ กลายเบนอุเบกขา คือเฉย ๅ กไ]เอกิคคตา, ฌาน ๔ นีจ่ด เบนรปฌาน เบนรปสมาบิต มีรูปธรรมเบนอารมณ์ สงเคราะห เขาในรปาวจรภูมิ ๑๗. กินวาตา กินลม. รบลม, ตากลม, กำหนดลม. หายใจเขาออก ๑๘. ปะถะพี, ปฐพี, ปกวี, ปฐวี แผ่นติน ๑๙. กาละกิณี, กาลกรรณี โชคราย, เสนียด ๒๐. ประกอบ ทำ, ใส่, ปรูง, เขากน มีมาก ๒๑. จริต ความประพฦติ ๒๒. โบราณ มีในกาลก่อน, เบนของเก่า ๒๓. กินธพาล คนเกะกะระราน, คนมญญาโง่ทึบ, คน โง่อย่างตาบอด ๒๔. ผลาญ ทำลาย, สำ 1, ทำกินีตรายทรพย่สม!เต ๒๕. ศิษย์ นำเรียน ผู้รบการอบรม ๒๖. ส่อเลียด ยุยง, พูดใหัเฃาแดกราวกน

๒๗. เมยคเบียน บีบคน, ทำให้ผัอื่นได้บีบความเดือด อาการฑื่รบกวนทำให้เขาสนเปลือง ๒๘. ตกเหา ความทะยานอยาก, ความปรารดนา, ความ ดืนรน ความเสน่หา ๒๙. โจทก์ ผักล่าวหา, ผัพีอง, (เดิมเขียนเบีนโจทย์ ) ๓๐. ฤษยา ควรใช้ ริษยา อิจฉา ความชิงบีง์, ค คิดเกียจกน, ความไม่อยากใหํคนอื่นได้ดี, เห็นคนอื่นได้ดีทนอยู่ ไม่ได้. ความหึงหวง, ความโกรธ, ความปองบีาย, ไม่อยากใ ใครดีกว่าด้ว ๓๑. “ มีระพะสธา บวนเบนบาพาบดบีง ” ผืนแผ่นดินไ สนสะทำนสะเทือน ทองพาพย์บมีบแสงมืดคล่มช้อ่มคบีน ๓๒. “ บรรดาสามํณสำเบี เกิดวิบ่ตบติปาบง สรร สำ)บีทำหลายพลอยให้ได้บีบความฉิบหายวายบีวง บีบกรรม โทษไปด้วยเพราะความประพฤติช้ำช้ำของผัมีอำนาจเพียงไม่กี่คน ๓๓. \" ไตรยุคทุกขตะรง สำบีจฉระอวสาน ” ในที่นหมาย ถึงมนุษย์และสำ)บี ๓ ยุค คือ ปูนหรือบีย แปลว่า คราว วไข มช้ฒิIบี! บีจฉิมบีย ได้ประสพทกข์ภำ]ใหญ่อื ชีวิต ของแต่ละผัแต่ละหม่ที่ประสพ

(๓)ลึ่ ) ไ.น*เห่ กบ ใช้?•ว 31 ตำเดึขาเบึนต!วสะกด นฤคทิต (“) สกดได้บาง เซ่น ประชุ๊ (ประชุม) ชุ นํ (ชุมนม) เจาจํพล(เจาจมพล) เบนต5น (๓)) คำกลอนสำหรบอ่านเทิยบในแม่ กม ฉมงง ส๖ ข์นกม*สมเด็จจอมอารอ็๒ เอ็นดูภูบาล ผ้ผ่านภาราสาว*ตถี ชื๋อตรงหลงเล่ห็เสนี”\" กลอกกล'11๔ล'ใ]รีย์* บุรีจึงล่มจม',ไป ประโยชน์'5ำะโปรด๘ภูว1นย์ำ4งน์งตงใจ เลื่อมใสสำเร็จเมตตา เปล่งเสียงเพียงพิณอินท )เ\"0 บอกข้อมระณา** คงมาร่นหนึ่งถึงตน เบีานเบียดเสียดส่อส่อนล'’๒ บาปกำ!'บี'๓ นำตนไปทนทุ กา]1เกตํป”๔

เมตฅากรุณาสา3.1ญ จะได้ไปสวรรค๙๑ V เบนสุขทุกวนหรรษา๑๖ กลอกกสํบิอไ]รา31๗ สมบํตสํตว์มนุษย์ครุฑา เทวาสมม่ตชชวาลย์๑๘ สุขเกษมเบิรมปรีดวิมาน5,๙ อิ่มหน0ๆสำราญ ศฤงคาร๒๚ไ)มลไ)มพรไ}มเพรียง๒๑ กระจบบี่เสี!(อท่อเสียง๒๒ ขไ]รำจำเรียง๒๓ สำเนียง๒๔นางพา๒๕น่าพ,ง สิ่งใด'ใจหวิง๒ฟ่ เดชะพระกุศลหนหลง ๒๖ ได้ดงม่งมาตรปราดนา๒๘ จริงนะประสก๒๘สีกา๓ว สวดมนต์ภาวนา เบองหน้าจะได้ไปสรรค์๓๑ จบเทศน์'๓๒เส?จคำรำฟ้น พระองค์ทรงธรรม ๓๓ ด้น่ด้น่เมฆาคลาไคล๓๔ ศ0Vกๆและความทมาย,ในคำอ่านเทยบ1ในแม่ กม ๑. ขน กม หมายถึงคำในแม่ ก กา ตลอดจนถึง แม่กมบ่ระสมกนเบนสำด้บิมา

(เ^๑'} ๒. สมเดจจอมอารย ในทนหมายถึงพระอิศวร, พระศิวะ ชงเบนพระเจาสำคไ]]องศ์หนึ่งในสวรรค์ ๓. ชือตรงหลงเล่ห์เสนีย์ หมายถึงพระไชยสุริย องคเบนพระเจาแผ่นดินทชือสตยต่อ!]ระชาชนที่ดึที่สุด โสตเบา หลงเส่หเสนและนาง1ในที่ขึฉิอตอแหลหอมล่อมอย่'ใกล้ ทุก ๆ วน เพราะกามารมณ์เบนเหตุ ๔. กลอกกลบ พดโยกโคลงพลิกแพลงไปใต้ต่าง ๆ อย่าง ทเรียกว่า “รไเยลนกะลาวน', ๕. อไ]รีย ลวนแต่เบนการทำ1ให้เสื่อมและอไ]มงคล ๖. ล่มจม สันเนอประดาตว, ฉิบหายขนาดศ์งศ์วไม่ติด ๗. ประโยชน์ สิ่งที่ติองการ, สิ่งที่ใช้ไต้ แ หมายถึงมีความหวํงตงใจ ๘. จะโปรด จะสงเคราะห์ ๙. ภวะไนย พระเจาแผ่นดิน ในที่นึ่คือพระ'ไชยสุริยา ©๐. พิณอินทรา พิณของพระอินทร ซึ่งเบนเทวราชผ้ เบนเจาใหญ่ในสวรรค์ซึ่นดาวดึงส์และจาตุมหาราช, พิณ เครื่องดนตรชนิดหนึ่ง มสายขึงสำหรบดด ๓ สาย ๖

( ๘ษป็ว่ ©๑. มรถ-เา ความตาย, การตาย ๑๒. ฉ้อฉล โกงโดยใช้อุบาย ๑๓. บาปกำม์ กระทำความซึว ก่อความลำบาก ๑๔. ก!!กลป็, ก!!!), กํล์ป็ ระยะเวลาต้นนานเหลือ ซึ โบราณลือวา โลกประฉ้ยครงหนึ่ง, การกำหนด อุคทงสี กฤตยุค ไตรดาอุค ทวาประอุค กลืยุค รามเรียก จดรอุค กฤตอุค มีกำหนด ๔,๘๐๐ บ1ทิพย์ - ๑,๗๒๘,๐๐๐ บ มนุษย์ เบนอุคต้นของโลก ไตรดาอุค มีกำหนด ๓,๖๐๐ บ1 ทิพย์ - ๑,๒๙๖,๐๐๐ บี1มนุษย์ เบนยุคต่อจา๘ กฤตยุค, ทวา ปรอุค๘ม0กำหนด ๒,๔๐๐ ๘บณท พย๔ - ๘๖ๅ ๔, ๐๐๐ ๘บ)มนุษย๔ เบนุน อุค ต่อไตรดายุค, กลียุค มีกำหนด ๑,๒๐๐ บทิพย ะะะ ๔๓๒,๐๐๐ บ1 มนุษย์ เบนอุคบจจุต้น รวมทิง ๔ ยุคนึ่ คือ ๑๒ หรือ ๔,๓๒๐,๐๐๐ บ มนุษย์ เบน ๑ มหาอุค ๒,๐๐๐ มหายุค เบน ๑ กิ!)!] คือ ต้นหนึ่ง คืนหนึ่งของมหาพรหม เมื่นส หนึ่งแต้ว พระพรหมต้างโลกด้วยเพลิง เรียกว่าไฟประ แต้วจึงสต้างชนใหม่อีกครีงหนึ่ง, ๑ ต้ลป็ - พรหมา - ๔,๓๒๐,๐๐๐ บชองมนุษย์ ( กลีอุค คือ อุคบจจต้น ต้นเบนอุคเสื่อมกว่าอุคกอน ๅ )

๑๕. สวรรค โลกของเทวดา, เมองพา, โลกที่ประกอบ ด้วยความสุข ที่อยู่ของเทวดาเบนซน ๅ มีจาตุมหาราชิกาเบนด้น ๑๖. หรรษา ความรื่นเริง, ความยินดี ๑๖. “ สมบํตฺสตว์มนษย์ครุฑา กลอกกลบอปรา ” ความ ถึงพรไอมด้งหลาณเหล่ไม่ว่าของใคร ไม่มีอะไรเบนแก่นสารยิงย แน่นอนแก่ใคร ๑๔. เทวาสมบํตชชวาลย์ ” แตเท&ว/ ดาI นน^8ยอม'เ/กงพรอม ไปด้วยควา!เร่งโรจน์ และความสุขด้วยอำนา4จแห่งกุศลเบนส ๑๙. วิมาน ที่อยู่ที่ประท'บชองเทวดา, ยานทิพย์ ๒๐. ศฤงคารห่อมล้อม สาวสวรรค์กำนิลใน น เบนบริวารผังบำเรอความร*กแวด:ล้อม'ร่าย'รำ ๒๑. พร‘อมเพียง ครบล้วน, ร่วมใจล้น, เบนล้ ล้นเดียวล้น ๒๒. ท,อเสียง เสียงโต้ และตอดเบ็๋นปี'งหวะ ๆ แห่นค ดนตรีแต่ละชนิดกำล้งขับประส™ ๒๓. ขับรำจำเรียง ขับรำ ะะะ ร่ายรำ จำเรียง ะะ ขั ขับร'องตามบทและทำนอง ๒๔. สำเนียง เสียง, นาเสียง, หางเสียง

๒๕. นหพา เทพธิดาซึ่งอย่ในสวรรค์ ๒๖. หนหลง ที่แล้วมา, กราวก่อน, ชาติปางก่อน ๒๗. ส งใดใจหวง ค์งใจอยากจะได้ล้นใด ๒๘. ได้ล้งมงมาตรปรารถนา จงสมล้วยความตองการ ๒๙. ประสก, อุบาสก - คฤหิสถืผ้ชาย, ผ้แสดงตนเบน คนนบถือพระพุทธศาสนา เบนคำพระสงฆใชัเรียกคฤห8สค์ผ้ชาย ๓๐. สีกา เบนคำพระสงฆ์เรียกผหญิง, {เบนคำฅดมาจาก อุบาลกา,’ ๓๑. เบองหน้า ภายหนา ๓๒. เทศน์ การแสดงธรรมสีงสอนไนทางศาสนา ๓๓. ทรงธรรม, พระพุทธเล้า, พระเบนเล้าผ้เบนใหญ เทวโลก ผ้ดำรงธรรม พระเล้าแผ่นดิน ๓๔. ล้นดั้นเมฆาคลาใคล ผาล้ดล้ดไปในหมอกท อากาศ อกษรใช้สกดในแมเกย ในแม่เกยแจกอีกแบบหนึ่ง มีนฤคหิต ( 0 ) แทน แทน ง และม ร หน คอ รร ๒ ตวชอน อ่าโเออกสำเนียง

VV แม่กม แม่กน คือ กุ’ (กุม), กรรม, กรร, (กน) อย่ข่าง ทายดงน1-) 4/23 เขย เข อย ขาย ขาว ขว ข่ว ข่ย ข่ย ข่ย ขย เขว แข ว โขย ขอย ขวย ^^ ^ ^ เขย ว เขอย เขย เขยะ เข อ เข่อะ เข อ เขอะ ขำ ขำะ เขะ แฃะ โขะ เขาะ ข0 ธรรม ขรร ขอ ข่อ ขอ ข่ย ข่ อ (๘) ต่อไปนค็ากลอนสั๊าหรบอ่านเท ยบในแม่เกย ฉมง ๑๖ พรธรรม๒นาใจ ตดห่วงบ่วงมาร0, ขนเกยเลยกล่าวท้าวไท3 เลื่อมใส”’ศรทชิา๔กล่าVเากุ)'\" เห็นไภยในท้นธส่นดาน'', สำราญสำเร็จเมตตา๘ สององค็ทรงหน*งพยํคฆา๙ จดปีบกลื่บชะฎใ',0 ร'กษาคืลถึอฤๅษี'0,'3 กองกูณฑ์อคคึ®๒ เชาคาทำกิจพิธี เบนทึ่มชาถาวร

(๘๖) ปะดะพีเบนที่บรรถร'๑๓ เอนองค์ลงนอน เหนือขอนเขนยเกยเศียร๑๘ คาเซาเอากราด๑๕ กวาดเตียน เหนื่อยยากพากเพียร เรียนธรรมบำเพ็ญเคร่งคร็น สำเร็จเสร็จได้ไปสวรรค์ เสวยสุขทุกวน นานนไเกปกลป็พทธ็นดร๑๖ ภุมรา๑๗การุญสนทร๑๘ ไว้หวงสงสอน เด้กอ่อนอ้นเยาว์เล่าเรียน กฃก กา ว่าเวียน หนูอ้อยค่อยเพียร อ่านเขียนผสมกมเกย ระวรีตีวกอ้วกรูทนเอ่ย ไม้เรียว®๙ เจียวเหวย กเคยเข็ดหลาบขวาบเขวียว อ้นหวดปวดแสบแปลบเสียว' หยิกซาช้าเขียว อย่าเที่ยวเล่นหลงจงจำ บอกไว้ให้ทราบบาปกรรม เรียงเรียบเทียบทำ'๒๐ แนะนำให้เจำเอาบุญ ใครเน้นเบนคณ เดชะพระมหาการุญ๒๑ แบ่งบุญใหไราเจาเอย

( ^(ภ)) ศ'Vเทและความหมายคำอ่านเทยบ1ในแม่เกย ๑. ท้าวไทย พระเจำแผ่นดิน ๒. ธรรม คาสงสอนในพระพุทธศาสนา ๓. เลื่อมใส มีจิตยินดี, เห็นชอบตัวย, มีความเชื่อถือ ๔. ศรืทธา ความเชื่อถือ, ความเลื่อมใส, ความเห็นดี, ความไว้วางใจ, ความชื่อตรง, ความจงรก, ความบริสทชิ ความเคารพนไ)ถือ ๕. กลาหาญ อาจหาญ'ไม่กลํวใคร ๖. ขืนชิสนดาน กอง1,เท่งอุปนิสำ!ที่มีมาแต่กำเนิด ๗. ตดห่วงบ่วงมาร ถือ หกหามกิเลสมาร หรืออารมณ ที่เกิดขนในใจและทำให้เศรำหมอง ๔. สำราญสำเร็จเมตตา สบายใจเหมื่อปรารถนาจะให้ ผ้อื่น ได้สุข ๙. หนำพยิคฆา หนำเสึอสำหรบนำห่ม ๑๐. กลีบชะฏา ทรงผมที่เกลาเบนมวยสูงขนบนศี และทำเบนกลีบ ©๑. ฤๅษี ฟ้าบวชผ้อย่ในบา ซีไพร ๑๒. กิจพิธีกองกกเฑ์อคค จดไพไนหลุมเพอไม่ให้กระต กระจาย และยำความอบอ่นไห้แก่ร่างกาย ซึ่งธรรมดาเชำเย็น

ในบาเขาย่อมเยือกเย็นและหนา'๗า'ค่า’ หนาวลม, เบนทเพา สำหรบบำเพ็ญชาญ คอการเพรอารมถเ จนใรแน่วแน่เบ อา]ปนาสมาธิ ประการที่ ๑ เบนสมถะกรรมฐานหมวด ว่าด้วยอารมณ์ที่กำหนดธาตุเตโช ทเรยกว่า เตโชก ประการหนึ่ง และนอกจากช่วยให้อบอนแล้ว ช้ารบา เท็นแล้วไม่กช้ากลากลายเช้าไปใกล้ ๑๓. ปะถะพีเบนบรรกร แผ่นดินเบนที่นอน, นอนบน ๑๔. เหนือขอนเขนยเกยเศียร ศีรษะหนุนขอนไม่ห ท่อนไมัที่ยงไม่ไดถากเปลือก ด่า™มอน ๑๕. กราด ไม่กวาดมีล้ามยาว, ชื่อไม่ล้นเล็กๆหล นำมาช้ดรวมล้นทำใช้เบนไม่กวาด ๑๖. พทช้าแดร เวลาระหว่างพระพุทธเจาองค์หนึ่ องคหนึ่งบงเกิดขน ๑๗. ภมรา แมลงภ่ ในที่นืหมายถึงชื่อท่านผู้รจ ท่านชื่อ'ภ, -1-'’ ๑๘. การุญสุนทร ล้วยความกรุณาของท่านสุ แต่งไว้เบนบทเรียนแก่เด็ก ๆ เบนอย่างดี ๑๙. ไม่เรียว ไม่เล็ก ๆ ที่ใช้สำหช้บดีเด็ก ๆ ๒๐. เดชะ พระมหาการุญ ทรงพระกรุณาไป่รด ให้รบคำประVเนธ์ใช้สำหรฺบสอนหนังสือไทย,