คู่มือครู เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) มัธยม ๑

กจิ กรรมที่ 3 | การแก้ปญั หา 45รายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) ขั้นตอนท่ี 3 การดำ�เนินการแก้ปัญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ขน้ั ตอนที่ 4 การตรวจสอบและประเมนิ ผล …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 3 | การแกป้ ัญหา46 รายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) สถานการณ์ท่ี 5 ให้นักเรียนแสดงวิธีคิด การนำ�ของสามส่ิงข้ามฝ่ังแม่นำ้� มีผักกาด แกะ และหมาป่า อยู่ฝ่ังหนึ่งของแม่น้ำ� โดยมีเรือพาย 1 ลำ� และคนพายเรือ 1 คน เรือสามารถบรรทุกผักกาด แกะ หรือ หมาป่า อย่างใดอย่างหน่ึง ไปได้ครั้งละ 1 อย่างเท่าน้ัน หากแกะอยู่บนฝ่ังกับผักกาด แกะจะกินผักกาด และหากหมาป่าอยู่บนฝั่งกับแกะ หมาปา่ จะกนิ แกะ ขน้ั ตอนท่ี 1 การวิเคราะห์และกำ�หนดรายละเอียดของปญั หา 1) ขอ้ มลู เข้า …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… 2) ข้อมลู ออก …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… 3) วธิ ตี รวจสอบความถูกต้อง …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 3 | การแกป้ ญั หา 47 รายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) ข้ันตอนที่ 2 การวางแผนการแกป้ ัญหา ขัน้ ตอนที่ 3 การดำ�เนนิ การแก้ปัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 3 | การแกป้ ัญหา48 รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ขน้ั ตอนที่ 4 การตรวจสอบและประเมินผล …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแก้ปญั หา 49รายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ)ใบกิจกรรมท่ี 3.2 ถ่ายทอดความคดิสมาชิกในกล่มุ ……………………..............…1. ชอ่ื -สกุล ………………………………….….. เลขที่ ............ 2. ชอ่ื -สกุล ………………………………….….. เลขท่ี ............3. ชอื่ -สกุล ………………………………….….. เลขท่ี ............ 4. ชอ่ื -สกลุ ………………………………….….. เลขท่ี ............ดา่ นที่ 1 เรยี งรหสั ล�ำ ลอง สง่ ตวั แทนกลมุ่ รับบตั รรหสั ล�ำ ลอง และเรียงบตั รตามสถานการณต์ ่อไปน้ี 1) การแปรงฟัน 2) การใส่เสอ้ื 3) การเดินทางมาโรงเรยี น 4) การทอดไข่ 5) การลา้ งจานดา่ นท่ี 2 เรียงผงั งาน ส่งตัวแทนกลุ่มรบั บัตรผังงาน และเรยี งบัตรตามสถานการณ์ตอ่ ไปน้ี 1) การแปรงฟนั 2) การใส่เสื้อ 3) การเดินทางมาโรงเรยี น 4) การทอดไข่ 5) การลา้ งจาน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแก้ปัญหา50 รายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ดา่ นที่ 3 เขียนรหัสล�ำ ลอง เขียนรหสั ล�ำ ลองของกจิ กรรมตอ่ ไปนี้ 1) นกั เรียนยนื รอขา้ มถนนตรงทางม้าลายทม่ี สี ญั ญาณไฟจราจร สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแกป้ ัญหา 51รายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) 2) ใช้ขนั ตกั นํ้าจนเตม็ ตู้ปลา โดยจะตอ้ งตักน้าํ 20 ขันจึงจะเตม็ ตปู้ ลาสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 3 | การแกป้ ัญหา52 รายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 3) การต้มไข่ยางมะตูม ทำ�ได้โดยนำ�ไข่ใส่นํ้าและต้ังไฟ หลังจากนั้นรอน้ําเดือดแล้วต้มต่ออีก 7 นาที จึงจะไดไ้ ขต่ ม้ ยางมะตมู สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแก้ปญั หา 53รายวชิ าพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) 4) ช่วงน้ีฝนตกเป็นประจำ�เกือบทุกวัน ก่อนออกจากบ้านหากท้องฟ้ามืดคร้ึม ให้นักเรียนหยิบร่ม ใสก่ ระเปา๋ ไปด้วยสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 3 | การแก้ปัญหา54 รายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) ด่านท่ี 4 เขยี นผงั งาน เขียนผังงานของกจิ กรรมต่อไปนี้ 1) นักเรียนยนื รอขา้ มถนนตรงทางม้าลายทมี่ สี ญั ญาณไฟ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแกป้ ัญหา 55รายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) 2) ใช้ขนั ตกั นํ้าจนเตม็ ตู้ปลา โดยจะตอ้ งตักน้าํ 20 ขันจงึ จะเตม็ ตปู้ ลาสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแกป้ ญั หา56 รายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 3) การต้มไข่ยางมะตูม ทำ�ได้โดยนำ�ไข่ใส่นํ้าและตั้งไฟแล้ว ให้รอน้ําเดือดแล้วต้มต่ออีก 7 นาที จึงจะไดไ้ ข่ต้มยางมะตมู สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแก้ปญั หา 57รายวชิ าพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) 4) ช่วงน้ีฝนตกเป็นประจำ�เกือบทุกวัน ก่อนออกจากบ้านหากท้องฟ้ามืดคร้ึม ให้นักเรียนหยิบร่ม ใสก่ ระเปา๋ ไปด้วยสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 3 | การแกป้ ัญหา58 รายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) แบบทดสอบกจิ กรรมที่ 3 ปัญหาของฉัน ชื่อ-สกุล ………………………………….…..………………………………..................................…..... เลขท่ี .......................... คำ�ชี้แจง ให้นักเรียนพิจารณาปัญหาในชีวิตประจำ�วันของนักเรียน แล้วเลือกมา 1 ปัญหา พร้อมเขียนข้ันตอนการ แก้ปญั หาดังกล่าว ปญั หาท่ีพบ คอื ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ข้นั ตอนการแก้ปัญหา มีดังน้ี ข้นั ตอนที่ 1 การวเิ คราะหแ์ ละกำ�หนดรายละเอียดของปญั หา 1) ข้อมูลเขา้ …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… 2) ขอ้ มลู ออก …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 3 | การแก้ปัญหา 59รายวชิ าพื้นฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) 3) วธิ ตี รวจสอบความถกู ตอ้ ง …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ขั้นตอนที่ 2 การวางแผนการแก้ปัญหา (รหัสล�ำ ลองหรอื ผังงาน)สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 3 | การแกป้ ญั หา60 รายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ขัน้ ตอนท่ี 3 การดำ�เนนิ การแกป้ ัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 3 | การแก้ปญั หา 61รายวชิ าพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ข้ันตอนที่ 4 การตรวจสอบและเมนิ ผล …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท ่ี แรกพบไพทอน4 1. ตวั ชวี้ ดั ออกแบบและเขียนโปรแกรมอย่างง่ายเพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์เวลา 4 ช่ัวโมง หรอื วิทยาศาสตร์ 2. สาระการเรยี นรู้ 2.1 การออกแบบและเขียนโปรแกรมที่มีการใชต้ วั แปร 2.2 การออกแบบอัลกอริทึม เพือ่ แกป้ ญั หาทางคณิตศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์อยา่ งง่าย อาจใชแ้ นวคดิ เชงิ นามธรรมในการออกแบบเพอื่ ใหก้ ารแกป้ ญั หามปี ระสทิ ธภิ าพ 2.3 ซอฟต์แวรท์ ี่ใช้ในการเขียนโปรแกรม เชน่ Scratch, python, java, c 3. จุดประสงค์ ใหผ้ เู้ รยี นสามารถ 3.1 เขยี นโปรแกรมที่มีการใช้งานตวั แปร 3.2 เขียนโปรแกรมที่มีค�ำ สัง่ รับและแสดงผลขอ้ มลู 3.3 ออกแบบและเขียนโปรแกรมแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์หรือวิทยาศาสตร์ อยา่ งงา่ ย

กิจกรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน 63 รายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ)4. ทกั ษะและกระบวนการ (ทเ่ี ปน็ จุดเนน้ ทักษะในศตวรรษท่ี 21) ❍ ทกั ษะการแกป้ ัญหา5. ความร้เู ดิมทน่ี กั เรียนตอ้ งมี ซ่ึงจะสอดคลอ้ งกบั สว่ น “ทบทวนความรเู้ ดมิ /ส�ำ รวจความรู้ก่อน” ❍ ขน้ั ตอนการแกป้ ญั หามอี ะไรบ้าง ❍ การเขยี นรหสั ลำ�ลองและผงั งานมวี ิธกี ารอย่างไร6. สาระสำ�คัญ กระบวนการแก้ปัญหาเป็นส่วนสำ�คัญในการพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ เพ่ือแก้ปัญหาจากการ ทำ�งาน หรือชีวิตประจำ�วัน การพัฒนาโปรแกรมโดยใช้ภาษาไพทอน สามารถนำ�ไปสร้างโปรแกรมที่มีการ รบั ค่าขอ้ มลู ประมวลผลขอ้ มูล และแสดงผลข้อมูล เพือ่ ใช้ในการแกป้ ญั หาทางคณิตศาสตรห์ รอื วิทยาศาสตร์ อย่างง่ายได้ โดยน�ำ ความรู้เรือ่ งชนดิ ข้อมูล คา่ คงที่ และตัวแปร มาเปน็ สว่ นประกอบในการวิเคราะห์ประเภท ของข้อมูลเข้า ข้อมลู ออก เพ่อื น�ำ มาประมวลผลได้อย่างมีประสิทธิภาพ7. สื่อและอุปกรณ์ 7.1 ใบกิจกรรม ใบกิจกรรมท่ ี เรอ่ื ง เวลา (นาที) 30 4.1 เคร่ืองมือพัฒนาโปรแกรม 120 90 4.2 ตัวแปร 4.3 การเขียนโปรแกรมที่มีตัวแปรและตวั ดำ�เนินการ 7.2 ใบความรู้ - 7.3 อื่น ๆ ❍ เครอื่ งคอมพิวเตอร์ ❍ แบบสงั เกตพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในชัน้ เรียน ❍ หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 ของ สสวท. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 4 | แรกพบไพทอน64 รายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 8. แนวทางการจดั การเรยี นรู้ 8.1 การจัดเตรยี ม 8.1.1 ใบกิจกรรมที่ 4.1- 4.3 ตามจ�ำ นวนผู้เรียน 8.1.2 ติดต้ังโปรแกรม PyCharm Edu ในเคร่ืองคอมพิวเตอร์ (ดาวน์โหลดจาก https://www. jetbrains.com/pycharm-edu/download/) 8.1.3 แบบสงั เกตพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในชัน้ เรยี น 8.2 ขัน้ ตอนการดำ�เนินการ ชวั่ โมงที่ 1 8.2.1 ผู้สอนแนะนำ�เคร่ืองมือเขียนโปรแกรมภาษาไพทอนทั้งโหมดอิมมิเดียทและโหมดสคริปต์ พร้อมแสดงตัวอย่างการใช้งานในแต่ละโหมดอย่างละ 1 ตัวอย่าง แล้วให้ผู้เรียนทำ�กิจกรรมที่ 3.1 จากหนงั สอื เรียน แลว้ สุ่มถามผ้เู รียนนำ�เสนอคำ�ตอบ 8.2.2 ผู้สอนใหผ้ เู้ รียนท�ำ ใบกิจกรรมที่ 4.1 แลว้ ใหผ้ ู้เรยี นช่วยกนั สรุป 8.2.3 ผู้สอนนำ�อภิปรายข้อมูลท่ีผู้เรียนพบในชีวิตประจำ�วัน เช่น ใบแสดงผลการเรียน ใบเสร็จ ร้านสะดวกซ้ือ เครือข่ายสังคมออนไลน์ เกม แล้วให้ผู้เรียนช่วยกันพิจารณาว่ามีข้อมูล ประเภทใดบ้าง เช่น ข้อความ จำ�นวน หรอื อกั ขระ 8.2.4 ผู้สอนต้ังคำ�ถามว่า ถ้าต้องการนำ�ช่ือ-นามสกุลมาแสดงผลหลายครั้ง และบางครั้งรูปแบบ ไมเ่ หมือนกนั ควรท�ำ อย่างไร ตัวอยา่ งการแสดงผล เช่น ชื่อ อรุณ สามารถ ชอ่ื อรณุ นามสกลุ สามารถ คณุ อรุณ สามารถ และถา้ มกี ารแกไ้ ขหรอื เปลย่ี นชอ่ื จะมปี ญั หาอะไรบา้ ง แลว้ รว่ มกนั ยกตวั อยา่ งการใชง้ านตวั แปร ที่พบในชีวติ ประจำ�วัน เช่น ช่ัวโมงที่ 2 - 4 8.2.5 ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�กิจกรรมท่ี 3.2 จากหนังสือเรียน แล้วสังเกตผลลัพธ์ที่ได้ หลังจากน้ัน ใหผ้ ูเ้ รียนทำ�ใบกิจกรรมท่ี 4.2 เรอ่ื งตัวแปร ข้อที่ 1 แลว้ ให้ผ้เู รยี นรว่ มกันเฉลย 8.2.6 ให้ผู้เรียนศึกษาตัวอย่างท่ี 3.3 จากหนังสือเรียน แล้วผู้สอนทดลองเปล่ียนค่าตัวแปรแล้ว สุ่มถามผู้เรียนถึงค่าตัวแปรที่เปล่ียนแปลงไป หลังจากนั้นให้ผู้เรียนศึกษาหัวข้อ 3.3 ชนิด ข้อมลู พ้นื ฐาน และหวั ขอ้ 3.4 การแปลงชนิดข้อมลู จากหนังสอื เรียน 8.2.7 ผู้สอนสาธิตตัวอย่างการรับข้อมูลผ่านคีย์บอร์ดด้วยคำ�ส่ัง input() และการแปลงค่าให้ เหมาะสมกับการใชง้ าน แลว้ ใหท้ ดลองเขยี นโปรแกรมที่มกี ารรับค่าข้อมูลเข้า และแสดงผล 8.2.8 ผู้สอนนำ�เสนอตวั อยา่ งโปรแกรมที่มีการใช้ตัวแปรเกบ็ ขอ้ มูลและแสดงผลแบบต่าง ๆ พรอ้ มท้ัง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน 65รายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) ใหผ้ เู้ รยี นบอกผลลพั ธท์ ไี่ ด้ ตัวอยา่ ง snack = 20 drink = 33 price = snack+drink print(\"ราคารวม = \",price) snack = input() snack = int(snack) price = snack+drink print(\"ราคารวม = \",price) 8.2.9 ผู้สอนอธิบายเร่ืองการต้ังชื่อตัวแปร การกำ�หนดค่าให้กับตัวแปร และตัวดำ�เนินการทาง คณิตศาสตร์ พร้อมทัง้ น�ำ เสนอตวั อยา่ งโปรแกรม ตัวอยา่ ง a=2, b=3, c=4 a=b+c*10 8.2.10 ผเู้ รียนทำ�ใบกจิ กรรมท่ี 4.2 ข้อท่ี 3-4 8.2.11 ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันทบทวนข้ันตอนการแก้ปัญหา แล้วให้ผู้เรียนทำ�ใบกิจกรรมท่ี 4.3 เรือ่ งการโปรแกรมท่มี ีตวั แปรและตัวดำ�เนนิ การ โดยศึกษาตวั อยา่ งจากข้อ 1 แล้วท�ำ ในขอ้ 2 8.2.12 ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันสรุปการใช้งานโปรแกรมไพทอนในการแสดงผล การรับข้อมูลเข้า การใชง้ านตัวแปรและตวั ดำ�เนินการสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน66 รายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 9. การวัดและประเมินผล 9.1 ตรวจคำ�ตอบในใบกิจกรรม 9.2 สงั เกตพฤติกรรมการมสี ่วนร่วมในช้ันเรยี น 10. สอื่ และแหล่งข้อมลู ❍ เว็บไซตไ์ พทอน https://repl.it/languages/python3 ❍ เว็บไซต์ไพทอน https://www.python.org/ ❍ หนังสอื เรยี นรายวิชาเพม่ิ เตมิ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ภาษาไพทอน ของ สสวท. 11. ข้อเสนอแนะ 11.1 ผู้สอนควรเสนอทางเลือกให้ผู้เรียนฝึกเขียนโปรแกรมภาษาไพทอนแบบออนไลน์ เช่น เว็บไซต์ https://repl.it/languages/python3 11.2 ผูส้ อนควรแจ้งโฟลเดอรแ์ ละการต้ังช่อื ไฟล์ให้ผเู้ รยี นทราบ เพ่อื สะดวกในการตรวจสอบโปรแกรม 11.3 ในคู่มือเล่มน้ี การเขียนรหัสลำ�ลองหรือผังงาน อาจจะใช้เคร่ืองหมาย <- หรือ ← ซึ่งหมายถึง การก�ำ หนดคา่ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน 67 รายวชิ าพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ใบกิจกรรมที่ 4.1 เคร่อื งมือพัฒนาโปรแกรม ช่อื -สกลุ ………………………………….…..………………………………..................................…..... เลขที่ .......................... 1 ให้เปิดโปรแกรม PyCharm Edu แลว้ สร้างโปรเจกต์และไฟลเ์ พื่อใชเ้ ขยี นโปรแกรมภาษาไพทอนดงั นี้ 1.1 สรา้ งโปรเจกตใ์ หม่ (File -> New Project…) ชอ่ื โปรเจกต์ คอื ……………………………………………………… 1.2 สร้างไฟลไ์ พทอนในโปรเจกต์ (File -> Python File) ชอ่ื ไฟลไ์ พทอนคอื …………………………………………2. ทดสอบการเขียนโปรแกรมด้วยคำ�ส่ังต่อไปน้ีทั้งในโหมดอิมมิเดียทและโหมดสคริปต์ แล้วรันโปรแกรม สังเกตผลลัพธ์ท่ีได้ ค�ำ สัง่ ผลลัพธ์ print(\"โปรแกรมภาษาไพทอน\") print('Hello world!') สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน68 รายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ)3. ใช้โหมดอมิ มเิ ดียทหาผลลพั ธ์ของค�ำ สงั่ ตอ่ ไปน้ี แลว้ ตอบคำ�ถาม 3.1 print(\"1+2 = 1+2\") ผลลพั ธค์ ือ …………………………………………………….……… 3.2 print(\"1+2 = \",1+2) ผลลพั ธค์ อื ……………………………………………………………… 3.3 ผลลัพธ์ท่ีได้ในขอ้ 3.1 และข้อ 3.2 เหมอื นหรือต่างกันอยา่ งไร เพราะเหตใุ ด ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………….4. สรา้ งไฟลไ์ พทอนใหมแ่ ลว้ เขยี นคำ�ส่ังแสดงช่ือตนเอง และอายุทคี่ �ำ นวณจากปเี กิด แนวคิด 1. แสดงช่อื -นามสกุล 2. แสดงข้อความวา่ \"อายปุ ัจจบุ ัน\", (ปปี ัจจบุ นั - ปีเกดิ ) , \"ปี\"สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน 69 รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ใบกจิ กรรมท่ี 4.2 ตัวแปรช่ือ-สกุล ………………………………….…..………………………………..................................…..... เลขท่ี .......................... 1. ใหเ้ ปิดโปรแกรม PyCharm Edu สรา้ งโปรเจกตแ์ ละไฟลไ์ พทอนขึ้นมาใหม่ พิมพ์คำ�สัง่ ตอ่ ไปนแี้ ลว้ สง่ั รนั โปรแกรม เพอ่ื ดผู ลลัพธท์ ีเ่ กิดข้นึ ค�ำ สงั่ name = \"อรณุ สามารถ\" #1 #print(name) #2 print (\"คุณ\", name) #3 #------------------------------ # 4 name = \"อรสิ า\" #5 name = name+\" \"+\"มันตรา\" #6 print(\"คณุ \",name) #7 1.1 มีตัวแปรทัง้ หมด .............................ตัว มกี ารแสดงผล .............................. บรรทดั 1.2 เครอ่ื งหมาย ....................................... เมอ่ื ใส่ไวห้ น้าข้อความหรือคำ�สง่ั จะไมม่ ีผลใด ๆ กับโปรแกรม 1.3 ค�ำ สง่ั กำ�หนดค่าตวั แปร ในบรรทดั ท่ี .......................................... 1.4 ค�ำ สั่งนำ�ค่าในตวั แปรไปใชง้ าน ในบรรทัดท่ี .......................................... 1.5 มกี ารน�ำ ค่าในตวั แปรไปแสดงผล ในบรรทดั ท่ี .......................................... 1.6 เพราะเหตใุ ด ค�ำ สั่งแสดงผลในบรรทดั ท่ี 3 และ 7 ซง่ึ เหมือนกนั แต่แสดงผลทแ่ี ตกตา่ งกนั .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

70 กจิ กรรมท่ี 4 | แรกพบไพทอน รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 2. ใหศ้ ึกษาตัวอย่างท่ี 3.3 การเปลย่ี นค่าของตวั แปร จากหนังสือเรยี น 3. พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้ แล้วเขียนโปรแกรมภาษาไพทอนรับข้อมูลและแสดงผลดังตัวอย่าง เม่ือได้ ผลลัพธท์ ถ่ี ูกตอ้ งแล้ว ใหเ้ ขยี นโปรแกรมลงในตาราง ตัวอยา่ งการแสดงผลลัพธ์ ## นำ�้ มนั ดเี ซล ราคาลิตรละ 25.49 บาท ## สถานการณ์ โปรแกรม ต้องการแสดงช่อื ชนดิ น้ำ�มนั พร้อมราคาขาย (หนว่ ยเปน็ บาท) โดยรับข้อมลู ช่ือชนดิ น้�ำ มันเชือ้ เพลิง และราคาน้�ำ มนั เป็นเลขทศนยิ ม 4. พจิ ารณาค�ำ สัง่ ต่อไปนี้ โดยยงั ไม่ตอ้ งรนั โปรแกรม แลว้ เขียนผลลพั ธ์ท่ไี ด้ 4.1 ค�ำ ส่ัง width = 10 length = 15 perimeter = 2*width+2*length print(\"เส้นรอบรูปสเ่ี หล่ยี มขนาด\",width,\"x\",length,\"เทา่ กบั \",perimeter) ผลลพั ธ์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน 71 รายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) 4.2คำ�สั่ง weight_mg = 550 weight_kg = (1/1000)*weight_mg/1000 print(\"นำ้�หนกั \",weight_mg,\"มลิ ลิกรมั คดิ เปน็ \",weight_kg,\"กิโลกรมั \")ผลลัพธ์ 4.3ค�ำ สั่ง dozen = 3 orange = dozen*12 children = 5 gain = orange//children remain = orange%children print(\"สม้ จ�ำ นวน\", dozen,\"โหล แบ่งให้เด็ก\", children,\"คน\") print(\"จะได้รบั คนละ\",gain,\"ผล เหลอื \", remain,\"ผล\")ผลลพั ธ์5. เขียนโปรแกรมตามข้อ 4 แล้วตรวจสอบผลลพั ธท์ ไ่ี ด้ว่าถูกต้องตรงกันหรอื ไม่ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 4 | แรกพบไพทอน72 รายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) ใบกิจกรรมท่ี 4.3 การเขียนโปรแกรมที่มตี วั แปรและตวั ดำ�เนนิ การ ช่ือ-สกุล ………………………………….…..………………………………..................................…..... เลขที่ .......................... 1. ใหศ้ ึกษาขนั้ ตอนการแกป้ ญั หาทั้ง 4 ขั้นตอนจากสถานการณ์ต่อไปนี้ สถานการณ์ โปรแกรมรับข้อมูล รหัสนักเรียน ช่ือนักเรียน คะแนนเก็บ คะแนนกลางภาค และคะแนนปลายภาค เพือ่ ค�ำ นวณหาคะแนนรวม แล้วแสดงผลรหสั นกั เรียน ชอื่ นกั เรยี น และคะแนนรวม ตวั อยา่ งผลลพั ธ์ ขอ้ มูลเขา้ รหสั นกั เรยี น : 35000 ชื่อ : สมชาย คะแนนเกบ็ : 50 คะแนนกลางภาค : 16 คะแนนปลายภาค : 16 ขอ้ มูลออก รหสั นกั เรียน : 35000 ชือ่ : สมชาย คะแนนรวม : 82.0 ขนั้ ตอนท่ี 1 การวิเคราะหแ์ ละกำ�หนดรายละเอยี ดของปญั หา 1) ข้อมูลเขา้ คือ ขอ้ ความ 2 ข้อความ จำ�นวน 3 จ�ำ นวน 2) ขอ้ มลู ออก คือ รหัสนกั เรียน ชอื่ นกั เรยี น และคะแนนรวม สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 4 | แรกพบไพทอน 73 รายวชิ าพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 3) วธิ กี ารตรวจสอบความถูกต้อง ขอ้ มูลเข้า รหัสนักเรียน : 35000 ชอ่ื : สมชาย คะแนนเก็บ : 50 คะแนนกลางภาค : 20 คะแนนปลายภาค : 16 ขอ้ มูลออก รหัสนักเรียน : 35000 ช่ือ : สมชาย คะแนนรวม : 86.0 ขน้ั ตอนท่ี 2 การวางแผนการแก้ปญั หา ❍ รับค่า code, name, score, midterm, final ❍ คำ�นวณคะแนนรวม total <- score+midterm+final ❍ แสดงข้อมูล code, name, total ขั้นตอนที่ 3 การดำ�เนินการแกป้ ญั หา โดยการเขียนโปรแกรมดงั นี้ code = input(\"รหสั นกั เรียน : \") name = input(\"ช่อื : \") score= float(input(\"คะแนนเกบ็ : \")) midterm = float(input(\"คะแนนสอบกลางภาค : \")) final = float(input(\"คะแนนสอบปลายภาค : \")) total = score+midterm+final print(\"รหัสนักเรยี น : \", code) print(\"ชือ่ : \", name) print(\"คะแนนรวม : \", total) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน74 รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) ขน้ั ตอนท่ี 4 การตรวจสอบและประเมนิ ผล ตรวจสอบผลลัพธ์ว่ามีความถูกต้องหรือไม่ โดยใส่ข้อมูลทดสอบท่ีเตรียมไว้ ถ้าผลลัพธ์ไม่ถูกต้อง ให้ยอ้ นไปตรวจสอบและแก้ไขให้ถกู ต้อง 2. วเิ คราะห์สถานการณแ์ ละเขยี นโปรแกรมตามขั้นตอนในตวั อย่างข้อท่ี 1 โดยใช้สถานการณ์ต่อไปนี้ สถานการณ์ นกั เรยี นกลุม่ หนึ่งมสี มาชกิ 5 คน ตอ้ งการทราบคา่ น้ำ�หนักเฉลยี่ ของสมาชิกในกลุ่ม ตัวอยา่ งผลลพั ธ์ ข้อมลู เข้า 50 48 53 44 46 ข้อมลู ออก นำ�้ หนกั เฉล่ยี เท่ากบั 48.2 กิโลกรัม ข้นั ท่ี 1 การวิเคราะห์และก�ำ หนดรายละเอยี ดของปัญหา 1) ขอ้ มลู เขา้ คอื ………………………………………………………………………………………............................. 2) ขอ้ มลู ออก คือ …………………………………………………………………………………………........................ 3) วธิ ีการตรวจสอบความถกู ต้อง (สมมตขิ อ้ มูลทดสอบ และแสดงผลลพั ธ์ที่ได้ จำ�นวน 2 ชดุ ) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 4 | แรกพบไพทอน 75 รายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) ชุดที่ 1 ชุดที่ 2 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

76 กิจกรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน รายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) ขัน้ ตอนที่ 2 การวางแผนการแก้ปญั หา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 4 | แรกพบไพทอน 77รายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) ขนั้ ตอนท่ี 3 การด�ำ เนินการแกป้ ญั หา โดยการเขียนโปรแกรมดงั น้ี ขั้นตอนที่ 4 การตรวจสอบและเมินผล …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท ่ี การเขยี นโปรแกรมแบบวนซ�ำ้5 1. ตวั ช้ีวัด ออกแบบและเขียนโปรแกรมอย่างง่าย เพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์เวลา 4 ช่ัวโมง หรอื วทิ ยาศาสตร์ 2. สาระการเรยี นรู้ 2.1 การออกแบบและเขยี นโปรแกรมทม่ี ีการใช้ตวั แปร เง่ือนไข วนซ�้ำ 2.2 การออกแบบอัลกอริทึม เพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์หรือวิทยาศาสตร์ อย่างง่าย อาจใช้แนวคิดเชิงนามธรรมในการออกแบบเพื่อให้การแก้ปัญหา มปี ระสิทธิภาพ 2.3 การแก้ปญั หาอยา่ งเป็นขัน้ ตอนจะช่วยให้แกป้ ัญหาได้อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ 2.4 ซอฟตแ์ วร์ทใ่ี ช้ในการเขียนโปรแกรม เช่น Scratch, python, java, c 3. จุดประสงค์ ใหผ้ เู้ รียนสามารถ 3.1 อธิบายการท�ำ งานทมี่ ีการวนซำ้� 3.2 เขียนโปรแกรมเพอื่ แกป้ ญั หาท่ีมีการทำ�งานแบบวนซ้�ำ

กิจกรรมที่ 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ� 79 รายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ)4. ทกั ษะและกระบวนการ (ที่เปน็ จดุ เน้น ทกั ษะในศตวรรษท่ี 21) ❍ ทกั ษะการแก้ปญั หา5. ความร้เู ดิมทีน่ กั เรียนตอ้ งมี ซง่ึ จะสอดคล้องกบั สว่ น “ทบทวนความรู้เดมิ /ส�ำ รวจความรู้ก่อน” ❍ ขนั้ ตอนการแกป้ ัญหามีอะไรบา้ ง ❍ การเขียนรหสั ล�ำ ลองและผังงานมวี ธิ ีการอยา่ งไร ❍ การเขียนคำ�สง่ั ไพทอนและรนั โปรแกรมมีวิธีการอย่างไร ❍ ค�ำ สงั่ รบั ข้อมูลเข้าและแสดงผลในภาษาไพทอนมวี ธิ กี ารใช้งานอย่างไร ❍ ทำ�ไมต้องใช้ตวั แปรในการเขียนโปรแกรม และการใชง้ านตัวแปรแตล่ ะชนดิ มวี ธิ กี ารอยา่ งไร6. สาระสำ�คัญ ในชีวิตประจำ�วันอาจพบกับการทำ�งานหรือปัญหาที่ต้องมีการทำ�งานด้วยขั้นตอนเดิมซ้ำ�กันหลายคร้ัง เช่นเดียวกับการเขียนโปรแกรม ในภาษาไพทอนมีคำ�ส่ัง for ที่ช่วยกำ�หนดการทำ�งานซำ้� เพ่ือช่วยให้เขียน โปรแกรมกระชับและมปี ระสทิ ธภิ าพมากข้ึน7. ส่ือและอุปกรณ์ 7.1 ใบกจิ กรรม ใบกจิ กรรมที่ เรอื่ ง เวลา (นาท)ี 60 5.1 สนกุ กบั เต่า 120 5.2 การเขียนโปรแกรมแบบวนซำ�้ 7.2 ใบความรู้ - 7.3 อ่นื ๆ ❍ เครอ่ื งคอมพิวเตอร์ ❍ โปรแกรม PyCharm Edu 3.5 ❍ แบบทดสอบกจิ กรรมที่ 5 การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้�ำ ❍ แบบประเมนิ การแกป้ ัญหาและการเขยี นโปรแกรม ❍ แบบสังเกตพฤตกิ รรมการมสี ่วนรว่ มในชนั้ เรียน ❍ หนังสือเรียนรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1 ของ สสวท. ❍ ไฟล์ turtlelab1n.py และ turtlelab2n.py สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท่ี 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซ�้ำ80 รายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) 8. แนวทางการจดั การเรยี นรู้ 8.1 การจัดเตรยี ม 8.1.1 ใบกจิ กรรมที่ 5.1 และ 5.2 ตามจำ�นวนผูเ้ รยี น 8.1.2 แบบทดสอบกิจกรรมท่ี 5 ตามจ�ำ นวนผเู้ รยี น 8.1.3 แบบประเมินการแก้ปัญหาและการเขียนโปรแกรม และแบบ สังเกตพฤติกรรมการมีสว่ นร่วมในชน้ั เรยี น 8.1.4 ดาวน์โหลดไฟล์ turtlelab1n.py และ turtlelab2n.py จาก http://oho.ipst.ac.th/csm1 8.2 ขัน้ ตอนการดำ�เนนิ การ ชั่วโมงที่ 1 8.2.1 ผู้สอนให้ผู้เรียนศึกษาตัวอย่างที่ 3.10 จากหนังสือเรียนแล้ว ท�ำ ใบกจิ กรรมท่ี 5.1 สนกุ กับเต่า หลังจากนน้ั รวมกันสรุปสง่ิ ทไ่ี ด้ ชวั่ โมงที่ 2-4 8.2.2 ผู้สอนยกตัวอย่างการทำ�งานในชีวิตประจำ�วันท่ีมีการทำ�งาน แบบวนซ้ำ� เช่น ท่ีร้านขายนำ้�จะขายเคร่ืองดื่มหลายอย่าง อาทิ กาแฟ ชา หรือ โกโก้ ซึ่งเมื่อผู้เรียนสั่งเครื่องดื่มที่ต้องการ ผู้ขายจะต้องชงเคร่ืองดื่มประเภทน้ันด้วยสูตรเดิม และ กระบวนการเดิมแบบซำ้� ๆ จึงมีแนวคิดนำ�เครื่องชงอัตโนมัติ ท่สี ามารถสงั่ เคร่ืองดมื่ ไดต้ ามจ�ำ นวนทตี่ อ้ งการ เช่น โกโก้ 5 แก้ว โดยการกดปุ่มโกโก้ และเลือกจำ�นวน 5 แก้วแทนท่ีจะกดเลือก โกโก้ทีละแก้ว จำ�นวน 5 ครั้ง ทำ�ให้การทำ�งานสะดวกและ รวดเร็วข้นึ 8.2.3 ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�ใบกิจกรรมท่ี 5.2 ข้อ 1 เร่ือง การเขียน โปรแกรมแบบวนซ้ำ� แล้วช่วยกันสรุปถึงประโยชน์และความ ส�ำ คัญของการวนซ้ำ� 8.2.4 ผู้สอนให้ผู้เรียนศึกษาตัวอย่างท่ี 3.11 จากหนังสือเรียน แล้วให้ ผู้เรียนร่วมกันสรุปคำ�สั่งไพทอนท่ีใช้ในการเขียนโปรแกรม ที่มีการวนซ้�ำ 8.2.5 ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�ใบกิจกรรมที่ 5.2 ข้อ 2 แล้วสุ่มผู้เรียน นำ�เสนอคำ�ตอบใบกิจกรรมท่ี 5.2 ข้อ 2 หลังจากน้ันให้ผู้เรียน ศกึ ษาตัวอย่างท่ี 3.12 จากหนงั สือเรยี น แล้วทำ�ชวนคดิ หน้า 75 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซำ�้ 81รายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 8.2.6 สมุ่ ผู้เรยี นนำ�เสนอค�ำ ตอบโปรแกรมในชวนคิด หลงั จากน้ัน ผูเ้ รียน และผู้สอนร่วมกนั สรปุ การทำ�งานแบบวนซำ�้ 8.2.7 ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�แบบทดสอบกิจกรรมที่ 5 การเขียนโปรแกรม แบบวนซำ�้9. การวัดและประเมินผล 9.1 ตรวจค�ำ ตอบในใบกิจกรรม 9.2 ประเมินการแก้ปญั หาและเขียนโปรแกรมจากแบบทดสอบ 9.3 สงั เกตพฤติกรรมการมีสว่ นร่วมในชั้นเรยี น10. สื่อและแหล่งข้อมูล 10.1 เว็บไซต์ไพทอน https://repl.it/languages/python3 10.2 เว็บไซตไ์ พทอน https://www.python.org/ 10.3 หนังสือเรียนรายวิชาเพ่ิมเติม เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร ภาษาไพทอน ของ สสวท.11. ข้อเสนอแนะ 11.1 สำ�หรบั การทำ�ใบกจิ กรรมที่ 5.1 และ 5.2 อาจให้ผเู้ รียนท�ำ เด่ยี วหรอื จับคู่กไ็ ด้ 11.2 การทำ�ใบกิจกรรมที่ 5.1 ข้อ 3.1 และ 4.1 หากรันโปรแกรมแล้วไม่ปรากฏ หน้าต่างแสดงผลลัพธ์ หรือปรากฏแต่ไม่สามารถสังเกตผลลัพธ์ได้ทัน ให้เพมิ่ ค�ำ ส่งั done() ที่บรรทัดสุดทา้ ยสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�้ำ82 รายวชิ าพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ใบกจิ กรรมท่ี 5.1 สนุกกับเต่า สมาชกิ กลุ่มที่ ……………………..............… 1. ช่อื -สกลุ ………………………………….….. เลขที่ ............ 2. ช่ือ-สกุล ………………………………….….. เลขที่ ............ 1. ศกึ ษาและเขยี นโปรแกรมตามตัวอยา่ งท่ี 3.10 แลว้ ท�ำ กจิ กรรมที่ 3.4 จากหนงั สอื เรยี น 2. เกบ็ ไฟล์ turtlelab1n.py และ turtlelab2n.py ไวใ้ นโฟลเดอรเ์ ดยี วกับโปรแกรมไพทอนทน่ี ักเรียนเขยี นขึน้ 3. เขียนโปรแกรมเพ่ือแก้ปญั หาสถานการณ์ 1 โดยปฏบิ ตั ิดังนี้ 3.1 เขียนค�ำ สั่งตอ่ ไปน้ี แลว้ รนั โปรแกรม from turtlelab1n import * ผลลพั ธ์ที่ได้คอื ………………………………………………………………………………………………………............. 3.2 แก้ไขโปรแกรมต่อจากข้อ 3.1 ให้เต่าเดินกลับบ้าน (รูปส่ีเหลี่ยม) โดยไม่ชนก้อนหิน (รูปวงกลม) โดยเพิม่ ค�ำ สง่ั left(), forward(), right() โดยระบุค่าที่ต้องการภายในวงเลบ็ …………………………………………………………......… …………………………………………………………......… …………………………………………………………......… …………………………………………………………......… …………………………………………………………......… …………………………………………………………......… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซำ�้ 83 รายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ)4. เขียนโปรแกรมเพ่อื แก้ปัญหาสถานการณ์ 2 โดยปฏบิ ัตดิ ังน้ี 4.1 เขยี นค�ำ ส่ังตอ่ ไปนี้ แลว้ รนั โปรแกรม from turtlelab2n import * ผลลัพธ์ทไ่ี ด้คือ ………………………………………………………………………………………………………............. 4.2 แกไ้ ขโปรแกรมตอ่ จากข้อ 4.1 ให้เต่าเดนิ ทางกลบั บ้าน (รปู สเ่ี หล่ียม) ซง่ึ โปรแกรมจะสมุ่ ตำ�แหนง่ บ้าน ทกุ ครง้ั ทร่ี นั โปรแกรม โดยก�ำ หนดตวั แปรมาใหส้ องตวั คอื hx หมายถงึ ต�ำ แหนง่ แกน x ทบี่ า้ นอยู่ และ hy หมายถงึ ต�ำ แหนง่ แกน y ทบี่ า้ นอยู่ แกไ้ ขโปรแกรมในขอ้ 4.1 ใหเ้ ตา่ เดนิ กลบั บา้ น โดยใชค้ �ำ สง่ั left(), forward(), right() โดยระบุคา่ ทีต่ ้องการภายในวงเล็บ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซ้ำ�84 รายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) ใบกจิ กรรมที่ 5.2 การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้�ำ สมาชกิ กลุม่ ท่ี ……………………..............… 1. ชือ่ -สกุล ………………………………….….. เลขที่ ............ 2. ชื่อ-สกลุ ………………………………….….. เลขท่ี ............1. ใหเ้ ขยี นโปรแกรมต่อไปนี้ แลว้ บนั ทึกผลลพั ธท์ ีไ่ ด้ ข้อ โปรแกรม ผลลพั ธ์ 1.1 print(\"somchai\") print(\"somchai\") print(\"somchai\") print(\"somchai\") print(\"somchai\") 1.2 for count in range(5): print(\"somchai\") 1.3 a = 1 print(a) print(a+1) print(a+2) print(a+3) print(a+4) print(a+5) print(a+6) 1.4 a = 1 for a in range(7): print(a) 1.5 for a in range(7): print(a+1)สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซ้ำ� 85 รายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ)2. ใหเ้ ขียนโปรแกรมจากรหัสลำ�ลองตอ่ ไปน้ี ข้อ รหัสล�ำ ลอง โปรแกรมภาษาไพทอน 2.1 1. เรมิ่ ตน้ 2. sumx <- ก�ำ หนดค่าเร่มิ ตน้ เป็น 0 3. วนซ้ำ� ค่า count ต้ังแต่ 0 ถึง 4 ทำ�คำ�สั่งต่อไปน้ี 3.1 x <- รับค่าจากผูใ้ ช้ 3.2 x <- แปลงคา่ x เปน็ จ�ำ นวนเต็ม 3.3 sumx <- sumx + x 4. แสดงผลค่า sumx 5. จบ 2.2 1. เร่ิมตน้ 2. a <- รับคา่ จำ�นวนเตม็ จากผู้ใช้ 3. วนซ้�ำ ค่า i ตั้งแต่ 0 ถึง 11 ท�ำ คำ�สงั่ ต่อไปนี้ 3.1 b <- i + 1 3.2 แสดงข้อความ \"คา่ a * คา่ b = ค่า a*b\" 3.3 กลบั ไปท�ำ ข้อ 3 4. จบ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ�86 รายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) แบบทดสอบกิจกรรมท่ี 5 การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�ำ้ ชอื่ -สกุล ........................................................................................................................... เลขที่ .......................... ให้แก้ปัญหาจากสถานการณ์ตอ่ ไปนี้ สถานการณ์ โปรแกรมแสดงคา่ ตวั เลขและจ�ำ นวนท่ี คา่ x หาร 0 ถึง n ลงตวั ตัวอย่างผลลัพธ์ ขอ้ มูลเข้า x=5 n = 30 ข้อมลู ออก 0 5 10 15 20 25 30 จำ�นวนค่าท่ี 5 หาร 0 ถงึ 30 ลงตวั มี 7 จำ�นวน คำ�แนะน�ำ เพ่มิ เติม print(end= \"\t\") หมายถงึ ตงั้ แท็บในแนวนอน print() หมายถงึ ข้นึ บรรทัดใหม่ 1 บรรทดั ขนั้ ตอนท่ี 1 การวิเคราะหแ์ ละกำ�หนดรายละเอียดของปัญหา 1) ข้อมูลเขา้ คอื ................................................................................................................................ 2) ข้อมูลออก คือ .............................................................................................................................. 3) วิธกี ารตรวจสอบความถกู ต้อง ……………………………………………………………………..................………………………………………………… ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�ำ้ 87รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) ข้นั ตอนท่ี 2 การวางแผนการแกป้ ัญหา (เขียนรหสั ลำ�ลองหรอื ผงั งาน)สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�้ำ88 รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) ข้นั ตอนท่ี 3 การดำ�เนินการแกป้ ัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซำ�้ 89รายวชิ าพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) ข้ันตอนที่ 4 การตรวจสอบและประเมนิ ผล …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท ่ี การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก6 1. ตวั ชีว้ ัด ออกแบบและเขียนโปรแกรมอย่างง่าย เพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์เวลา 4 ชัว่ โมง หรอื วิทยาศาสตร์ 2. สาระการเรียนรู้ 2.1 การออกแบบและเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก 2.2 การออกแบบอัลกอริทึม เพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ หรือวิทยาศาสตร์ อย่างง่าย อาจใช้แนวคิดเชิงนามธรรมในการออกแบบเพื่อให้การแก้ปัญหา มปี ระสทิ ธภิ าพ 2.3 ซอฟต์แวรท์ ใ่ี ช้ในการเขยี นโปรแกรม เชน่ Scratch, python, java, c 3. จุดประสงค์ ใหผ้ ู้เรยี นสามารถ 3.1 อธบิ ายขน้ั ตอนการพฒั นาโปรแกรมแบบมีทางเลือก 3.2 สรา้ งประโยคเง่อื นไขโดยใช้ตวั ดำ�เนินการ >, < และ == 3.3 เขยี นโปรแกรมในการตรวจสอบเงอ่ื นไข

กิจกรรมที่ 6 | การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก 91 รายวชิ าพื้นฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ)4. ทกั ษะและกระบวนการ (ทีเ่ ปน็ จุดเนน้ ทักษะในศตวรรษที่ 21) ❍ ทกั ษะการแกป้ ญั หา5. ความรเู้ ดิมทีน่ กั เรียนต้องมี ซงึ่ จะสอดคล้องกบั ส่วน “ทบทวนความรเู้ ดิม/ส�ำ รวจความรู้ก่อน” ❍ ขั้นตอนการแก้ปัญหามอี ะไรบา้ ง ❍ การเขยี นรหสั ลำ�ลองและผงั งานมีวธิ ีการอยา่ งไร ❍ การเขยี นคำ�สงั่ ไพทอนและรนั โปรแกรมมีวิธกี ารอย่างไร ❍ ค�ำ สง่ั รบั ข้อมลู เขา้ และแสดงผลในภาษาไพทอนมวี ิธีการใชง้ านอย่างไร ❍ ท�ำ ไมตอ้ งใช้ตัวแปรในการเขยี นโปรแกรม ❍ ใช้ค�ำ ส่งั ใดสำ�หรบั การวนซ้ำ�เพอ่ื ระบุจำ�นวนรอบในภาษาไพทอน6. สาระส�ำ คญั การเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก คือ การเขียนโปรแกรมให้มีการตัดสินใจ สามารถเลือกได้ว่าจะทำ� ตามคำ�ส่ังหรือไม่ ข้ึนอยู่กับเง่ือนไขที่กำ�หนดข้ึน คำ�สั่งทางเลือกในภาษาไพทอนคือ if โดยที่คำ�สั่ง if จะประเมนิ คา่ ความเปน็ จริงของเง่ือนไข ถา้ เป็นจรงิ ก็จะท�ำ งานตามคำ�ส่งั ท่ีกำ�หนด มิเช่นนั้นจะขา้ มไปทำ�งาน ในค�ำ สง่ั ถดั ไป7. สอ่ื และอุปกรณ์ 7.1 ใบกจิ กรรม ใบกิจกรรมท ่ี เร่อื ง เวลา (นาท)ี 30 6.1 เลือกทางไหนด ี 60 150 6.2 เลือกอยา่ งไรในไพทอน 6.3 จำ�นวนหรรษา 7.2 ใบความรู้ - 7.3 อ่นื ๆ ❍ เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ ❍ แบบทดสอบกิจกรรมที่ 6 การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก ❍ แบบประเมนิ การแก้ปญั หาและการเขยี นโปรแกรม ❍ โปรแกรม PyCharm Edu 3.5 ❍ หนังสือเรียนรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ของ สสวท. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 6 | การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก92 รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 8. แนวทางการจัดการเรยี นรู้ 8.1 การจัดเตรียม 8.1.1 ใบกิจกรรมที่ 6.1 - 6.3 ตามจ�ำ นวนกลมุ่ 8.1.2 แบบทดสอบกิจกรรมท่ี 6 ตามจำ�นวนผู้เรยี น 8.1.3 แบบประเมนิ การแกป้ ัญหาและการเขียนโปรแกรม 8.2 ข้ันตอนการดำ�เนินการ ชัว่ โมงท่ี 1-2 8.2.1 ผู้สอนสอบถามผู้เรียน เมื่อใดบ้างที่ผู้เรียนต้องตัดสินใจ (เมื่อมีทางเลือกมากกว่า 1 ทางเลือก) และเม่ือต้องตัดสินใจ นักเรียนจะเลอื กทางเลอื กนัน้ เพราะอะไร 8.2.2 ผู้สอนยกตัวอย่างสถานการณ์ในชีวิตประจำ�วันที่ต้องตัดสินใจเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง เพ่ือ อธิบายเรื่องเงื่อนไข โดยยกตัวอย่างสถานการณ์ที่มีการตัดสินใจว่าจะต้องทำ�อะไรก่อน หรือหลัง หรือต้องตัดสินใจเลือกทำ�สิ่งใดส่ิงหนึ่งตามเหตุและผล จากนั้นเชื่อมโยงไปยังการ สร้างประโยคเงื่อนไข เช่น ถ้านักเรียนมีเงินเหลือจากการซื้ออาหารกลางวันมากกว่า 10 บาท จะซ้อื ขนมหรือใส่กระปุกออมสนิ 8.2.3 ผู้สอนแบ่งผู้เรียนออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 2 คน แล้วให้แต่ละกลุ่มช่วยกันทำ�ใบกิจกรรมที่ 6.1 เร่ือง เลอื กทางไหนดี จากน้นั ผ้เู รยี นและผู้สอนรว่ มกันเฉลยคำ�ตอบในใบกจิ กรรมที่ 6.1 8.2.4 ผู้สอนอธิบายโครงสร้างคำ�ส่ังภาษาไพทอนที่ใช้ในการเขียนโปรแกรมแบบทางเลือก พร้อมทั้ง ให้ผู้เรียนศึกษาจากหนังสือเรียน บทท่ี 3 เร่ือง การเขียนโปรแกรมด้วยภาษาไพทอน หัวข้อ 3.8 เรื่องการทำ�งานแบบทางเลือก แล้วให้ผู้เรียนแต่ละกลุ่มทำ�ใบกิจกรรมท่ี 6.2 เรอ่ื ง เลอื กอยา่ งไรในไพทอน แลว้ รว่ มกนั อภปิ รายสรปุ รปู แบบค�ำ สง่ั การท�ำ งานแบบมที างเลอื ก ในภาษาไพทอน ชว่ั โมงท่ี 3-4 8.2.5 ผู้สอนยกตัวอย่างการทำ�งานแบบมีทางเลือกในรูปแบบต่าง ๆ เพ่ือตรวจสอบความเข้าใจ ของผู้เรียน 8.2.6 ผู้สอนให้ผู้เรียนแต่ละคนทำ�การวิเคราะห์โจทย์และเขียนโปรแกรมจากใบกิจกรรมที่ 6.3 เร่ือง จ�ำ นวนหรรษา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 6 | การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลือก 93รายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) 8.2.7 ผเู้ รยี นแตล่ ะกลมุ่ น�ำ เสนอค�ำ ตอบจากการท�ำ ใบกจิ กรรมท่ี 6.3 แลว้ รว่ มกนั อภปิ รายถงึ แนวทาง การแก้ปญั หามหี ลายวธิ ี และปญั หาที่พบจากการเขียนโปรแกรม 8.2.8 ผสู้ อนและผเู้ รยี นรว่ มกนั สรปุ หลกั การ และแนวคดิ ทไี่ ดจ้ ากการเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก 8.2.9 ผู้สอนให้ผูเ้ รยี นท�ำ แบบทดสอบกจิ กรรมที่ 6 เรื่อง การเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก9. การวดั และประเมนิ ผล 9.1 ตรวจค�ำ ตอบในใบกจิ กรรม 9.2 ประเมินแกป้ ัญหาและการเขยี นโปรแกรมจากแบบทดสอบ 9.3 ประเมินการทำ�งานกลุ่ม 9.4 สงั เกตพฤติกรรมการมสี ่วนรว่ มในช้ันเรียน10. ส่ือและแหล่งขอ้ มลู ❍ เวบ็ ไซต์ไพทอน https://repl.it/languages/python3 ❍ เว็บไซตไ์ พทอน https://www.python.org/ ❍ หนังสือเรียนรายวชิ าเพิ่มเติม เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร ภาษาไพทอน ของ สสวท.11. ขอ้ เสนอแนะ -สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 6 | การเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก94 รายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ใบกจิ กรรมท่ี 6.1 เลอื กทางไหนดี สมาชกิ ในกลมุ่ ……………………..............… 1. ชอ่ื -สกุล ………………………………….….. เลขที่ ............ 2. ช่อื -สกลุ ………………………………….….. เลขที่ ............พิจารณารหัสลำ�ลองและสถานการณ์ที่กำ�หนดให้ แล้วเขียนเคร่ืองหมาย ✓ ลงในช่องวงกลมหน้าเงื่อนไขท่ถี กู ต้อง และเขยี นผลลัพธท์ ่ีไดล้ งในตาราง ลำ�ดับ รหสั ล�ำ ลอง สถานการณ์ พจิ ารณาเง่ือนไข ผลลัพธ์ 1 ถา้ a = b แลว้ a = 5 ❍ จรงิ แสดงขอ้ ความ ❍ เทจ็ …………………………… แสดงขอ้ ความ Equal b = 4 2 ถา้ a = b แลว้ แสดงขอ้ ความ Equal a = 5 ❍ จรงิ แสดงข้อความ ❍ เทจ็ …………………………… มฉิ ะนน้ั b = 4 แสดงข้อความ Not equal 3 ถ้า a <= b แล้ว แสดงขอ้ ความ Equal a = 5 ❍ จริง แสดงข้อความ ❍ เท็จ …………………………… มิฉะน้ัน b = 6 แสดงข้อความ Not equal 4 ถ้า a = b แลว้ เงื่อนไขที่ 1 แสดงข้อความ Equal ❍ จริง ❍ เท็จ มฉิ ะนั้น เง่อื นไขท่ี 2 ถ้า a < b แล้ว a = 5 แสดงข้อความ ❍ จริง …………………………… แสดงข้อความ Less b = 6 ❍ เทจ็ มฉิ ะนั้น แสดงขอ้ ความ More สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี