โครงการ ตย หมุนเวียนพยาบาล

วารสารพยาบาลโรคหวั ใจและทรวงอก ปที ี่ 30 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม – มถิ ุนายน) 2562 117 การพัฒนาบทบาทส่กู ารเป็นพยาบาลหัวหนา้ เวร หนว่ ยศัลยกรรมเด็ก โรงพยาบาลมหาวทิ ยาลัยรฐั แห่งหนึ่งในกรงุ เทพมหานคร* พวงยุพา ย้ิมเจริญ* สมใจ พทุ ธาพิทกั ษ์ผล** พรศรี ศรอี ัษฏาพร*** บทคดั ยอ่ การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการพัฒนาบทบาทสู่การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวรหน่วย ศัลยกรรมเดก็ โรงพยาบาลมหาวทิ ยาลยั รฐั แห่งหนง่ึ ในกรุงเทพมหานคร ผใู้ หข้ อ้ มูลหลัก ประกอบด้วย ผ้ทู ี่มีส่วน เกี่ยวข้องกับการดแู ลผ้ปู ่วยศัลยกรรมเด็ก จำ�นวน 14 คนได้แก่ พยาบาลระดับปฏบิ ัตกิ ารท่ีมีประสบการณ์เปน็ หวั หน้าเวร ตั้งแต่ 1 ปี ข้ึนไปจำ�นวน 10 คน พยาบาลระดบั บริหารจำ�นวน 2 คน และอาจารย์แพทยจ์ ำ�นวน 2 คน เกบ็ รวบรวมขอ้ มูลโดยการสัมภาษณเ์ ชงิ ลกึ ตามแนวคำ�ถามหลกั ทผ่ี วู้ จิ ัยสรา้ งขึ้นสำ�หรบั แต่ละกลมุ่ ใช้เวลา สมั ภาษณ์ 30-60 นาทตี อ่ คน ผูว้ ิจยั ถอดเทปแบบคำ�ตอ่ คำ� วเิ คราะหข์ อ้ มลู โดยการวเิ คราะห์เนอื้ หา ผลการวิจัยพบว่า การพัฒนาบทบาทสู่การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวรหน่วยศัลยกรรมเด็ก โรงพยาบาล มหาวิทยาลยั แหง่ หนึง่ ประกอบดว้ ย 1) การเตรยี มกอ่ นเข้าส่ตู ำ�แหน่งหัวหนา้ เวร 2) การพัฒนาบทบาทระหวา่ ง การปฏบิ ตั งิ านเปน็ หวั หนา้ เวร 3) การเผชญิ กบั ความเครยี ดและเตบิ โตภายใตบ้ ทบาทของ “หวั หนา้ เวรใหม”่ และ 4) ส่งิ ทเี่ สรมิ สร้างความแข็งแกร่งใหก้ ับหัวหนา้ เวรใหม่ ผลการวิจัยน้ีสามารถใช้เป็นแนวทางในการเตรียมพยาบาลเพ่ือก้าวสู่การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวรให้ทำ� หน้าทอี่ ยา่ งมีประสิทธภิ าพและพฒั นาดา้ นวิชาชพี คำ�สำ�คัญ : พยาบาลหวั หนา้ เวร, หนว่ ยศัลยกรรมเด็ก , การพัฒนาบทบาท วิทยานิพนธป์ ริญญาพยาบาลศาสตรมหาบณั ฑิต แขนงวชิ าการบรหิ ารการพยาบาล * หวั หนา้ หอผู้ป่วย หน่วยศัลยกรรมเดก็ โรงพยาบาลศิรริ าช ** รองศาสตราจารย์ สาขาวิชาพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช, Corresponding author: [email protected] *** นักวชิ าการอิสระ Received: 16 April 2018 / Revised: 11 April 2019 / Accepted: 30 May 2019

118 Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 The role development towards being in-charge nurses of pediatric surgery department at a government university hospital in Bangkok metropolis* Poungyupa Yimjaraen* Somjai Puttapitukpol** Pornsri Sriussadaporn*** Abstract This qualitative research aimed to study a role development to be in-charge nurses of the pediatric surgery department of a government university hospital in Bangkok Metropolis. Fourteen key informants whose work related to take care of pediatric patients undergoing surgical treatment, including ten professional nurses who had experienced as in-charge nurses for more than 1 year, two nurse administrators, and two pediatricians were recruited in the study. Verbatim transcription was used. Data were analyzed by content analysis. The results showed that four themes associated to a role development to be in-charge nurse were as follows. 1) Preparation before positioning both from the department and nurses themselves. 2) Developed their in-charge nurses during in-service roles. 3) Coped with their stress and growing in maturity of their “new in-charge nurses”, and 4) Factors strengthening to the new in-charge nurses. This study can be applied as a guideline of preparation for effective in-charge nurses and professional development. Keywords : in-charge nurse, Pediatric surgery Department, role development * A thesis of Master of Nursing Science (Nursing Administration), Sukhothai Thammathirat Open University * Head Nurse, Pediatric Surgery Department, Siriraj Hospital ** Associate professor, School of Nursing, Sukhothai Thammathirat Open University Corresponding author: [email protected] *** Independent Scholar Received: 16 April 2018 / Revised: 11 April 2019 / Accepted: 30 May 2019

Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 119 ความเปน็ มาและความสำ�คัญของปญั หา บทบาทสำ�คญั ในการใหข้ อ้ มลู ทถ่ี กู ตอ้ งแกบ่ ดิ า มารดา ญาติ หรอื ผดู้ แู ลของเดก็ ปว่ ยดว้ ยเพอ่ื เสรมิ สรา้ งความ ระบบการบริการสุขภาพในปัจจุบัน มีการ รู้ ความเขา้ ใจ และมคี วามสามารถในการดแู ลเดก็ ปว่ ย2 เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วอันเนื่องมาจากการความ ทีมพยาบาลศัลยกรรมเด็กประกอบด้วย ก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และการแข่งขันสู่ความเป็น พยาบาลหวั หนา้ เวร พยาบาลระดับปฏบิ ัตกิ าร ผชู้ ่วย เลิศขององค์กรทางสุขภาพ ทำ�ให้ทุกองค์กรต้องปรับ พยาบาล และบุคลากรอน่ื ๆ ปฏบิ ัติงานรว่ มกันตลอด ตัว และพัฒนาระบบบริหารจัดการอย่างต่อเนื่องเพ่ือ 24 ชวั่ โมง ท้งั ในและนอกเวลาราชการ โดยหัวหน้า มงุ่ ส่กู ารเปน็ องค์กรสมรรถนะสงู (High performance ทมี การพยาบาลในเวลาราชการ คอื หวั หนา้ หอผ้ปู ่วย organization)1 ในทศวรรษท่ีผ่านมาโรงพยาบาลที่ หรือ พยาบาลอาวุโสซ่ึงมีประสบการณ์สูง แต่นอก ศกึ ษาซง่ึ เป็นโรงพยาบาลมหาวิทยาลยั ระดับตตยิ ภมู ิ เวลาราชการน้ันพยาบาลหัวหน้าเวร ต้องวิเคราะห์ ขัน้ สงู มีการพัฒนาท่วั ท้ังองค์กรอย่างตอ่ เนือ่ ง โดยนำ� สถานการณ์ ตัดสินใจ และทำ�หน้าที่เทียบเท่ากับ เครอ่ื งมอื และเกณฑ์มาตรฐานตา่ งๆ มาใช้เพื่อสนอง หัวหน้าหอผู้ป่วย แม้จะมีความแตกต่างกันอยู่บ้างใน พนั ธกจิ การบริการสขุ ภาพ คน้ หาแนวทางในการเพิ่ม ส่วนของปริมาณงาน และขอบเขตความรับผิดชอบ ประสิทธิภาพและความสามารถ มกี ารพัฒนาคุณภาพ พยาบาลหัวหน้าเวรจึงจำ�เป็นต้องพัฒนาสมรรถนะ เพื่อสู่ความเป็นเลิศและยั่งยืน โดยมุ่งเน้นพัฒนาคน ในด้านต่างๆ อยู่เสมอ กล่าวคือ บทบาท และการ พฒั นาระบบ สรา้ งองคค์ วามรู้ และนวตั กรรม เพอ่ื สรา้ ง แสดงออกของพยาบาลหัวหน้าเวรในการปฏิบัติงาน ความเขา้ ใจเกยี่ วกบั ความตอ้ งการของผรู้ บั บรกิ าร และ รวมท้ังการตัดสินใจขึ้นอยู่กับทักษะและสมรรถนะของ นำ�ไปสกู่ ารออกแบบบริการที่ตอบสนองความต้องการ การเปน็ หัวหนา้ เวร3 ของผู้รบั บริการอยา่ งแทจ้ รงิ 2 ดงั นน้ั นอกเหนอื จากความรเู้ กยี่ วกบั โรค และ หน่วยศัลยกรรมเด็กเป็นหน่วยงานหน่ึงใน การรักษาพยาบาลแล้ว พยาบาลหัวหน้าเวรยังต้องมี โรงพยาบาลท่ีให้บริการรักษาพยาบาลผู้ป่วยเด็กก่อน ความรู้ ทักษะในการบริหารจัดการ ซึ่งหากไม่ได้รับ และหลงั การผา่ ตดั ซึง่ มีเป้าหมายหลายประการ เช่น การเตรยี มเปน็ อยา่ งดี จะไมส่ ามารถเผชญิ หนา้ ตดั สนิ การผา่ ตดั เพอื่ การรกั ษา ชว่ ยชวี ติ หรอื วนิ จิ ฉยั โรคให้ ใจ และแกป้ ัญหาต่างๆ ได้ ในทุกสถานการณ์ รวม ชดั เจน เป็นต้น2 ภายใตก้ ารดูแลของทมี สหวิชาชพี ผู้ ท้ังยังจำ�เป็นต้องมีทักษะการสื่อสาร สามารถทำ�งาน เชยี่ วชาญ มกี ารนำ�วทิ ยาการและเทคโนโลยที ที่ นั สมยั ไดห้ ลายรปู แบบโดยสามารถประยกุ ตค์ วามรกู้ บั ทกั ษะ มาใช้ในการรักษาพยาบาลอย่างต่อเนื่อง เน่ืองจากผู้ ผสมผสานกันได้ดีเพ่ือให้สามารถบริหารจัดการการ ปว่ ยทเี่ ขา้ รบั การรกั ษาพยาบาลมกั เปน็ ผปู้ ว่ ยทม่ี อี าการ ทำ�งานในทีมการพยาบาลได4้ ,5 อีกท้งั ความก้าวหนา้ ซับซ้อน หรือมีภาวะโรคร่วม จึงต้องการบุคลากรใน ของการแสวงหาความรู้ ความกา้ วหนา้ ในวธิ กี ารรกั ษา ทีมสหาวิชาชีพที่มีสมรรถนะสูงเพื่อให้บริการรักษา พยาบาลในปัจจบุ นั ยังทำ�ให้ครอบครวั ของเดก็ ปว่ ยมี พยาบาลทีม่ ีประสิทธภิ าพ ความต้องการข้อมูลท่ีหลากหลาย ลึกซึ้ง ย่ิงขึ้นกว่า พยาบาลศัลยกรรมเด็กเป็นสมาชิกท่ีมี เดมิ ทำ�ใหพ้ ยาบาลหวั หนา้ เวรตอ้ งพฒั นาตนเองใหเ้ ขา้ บทบาทสำ�คัญในทีมสหวิชาชีพ จึงต้องมีความรู้ท่ีทัน กบั สถานการณอ์ ยา่ งตอ่ เน่อื ง สมัย และเพิ่มพูนสมรรถนะอยู่เสมอ สามารถปรับ จากเหตุผลข้างต้น ทำ�ให้การคัดเลือกผู้ที่ ตัวต่อการเปลี่ยนแปลง เพ่ือให้เด็กป่วยได้รับการ ทำ�หน้าท่ีพยาบาลหัวหน้าเวรต้องพิจารณาจากความ รักษาพยาบาลท่ถี กู ตอ้ งสะดวกรวดเร็ว ปลอดภยั ได้ สามารถในการพยาบาลเดก็ ปว่ ย ภาวะผนู้ ำ�และทกั ษะ มาตรฐาน ไมเ่ กดิ ภาวะแทรกซอ้ นทป่ี อ้ งกนั ไดแ้ ละยงั มี

120 วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก ปีที่ 30 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม – มิถุนายน) 2562 ในการบรหิ ารจดั การ อย่างไรก็ดีการท่พี ยาบาลระดบั นอกจากนี้จากการศึกษาของ Sherman ปฏิบัติการจะก้าวสู่การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวรนั้น et.al.10 กลา่ วว่าสิ่งทีท่ ้าทายพยาบาลหวั หน้าเวรมาก จำ�เป็นต้องใชเ้ วลาในการสะสมเพาะบ่มความรู้ ทักษะ ที่สดุ คือ การบริหารความขัดแยง้ ภายในทีม และการ จากประสบการณ์จากการปฏิบัติงาน เพื่อเสริมสร้าง ศึกษาของ พรี ญา ไสไหม11 ทพ่ี บว่า หัวหน้าเวรมี สมรรถนะใหส้ งู ขน้ึ 6 ทำ�ใหเ้ กดิ ความมนั่ ใจในการปฏบิ ตั ิ ความเครียดในระดับปานกลาง 4 ด้าน ได้แก่ 1) งานและการตัดสินใจ หากแต่ภาวะความขาดแคลน การบริหารจดั การในเวร 2) การทำ�งานเปน็ ทมี 3) พยาบาลอย่างรุนแรงท่ัวประเทศ ได้ส่งผลกระทบต่อ ความสมดุลระหว่างบ้านกับการปฏิบัติงาน และ 4) การเตรียมผู้ปฏิบัติหน้าท่ีพยาบาลหัวหน้าเวร เกิด สัมพันธภาพระหว่างพยาบาลกับผู้ป่วย ซึ่งหากปรับ ความไม่สมดุลระหว่างจำ�นวนกับความชำ�นาญของ ตัวไมไ่ ดจ้ ะทำ�ใหเ้ กดิ ความเครยี ดในระดับสงู ตอ่ ไป บคุ ลากรในแตล่ ะวิชาชีพ7 หนว่ ยศัลยกรรมเดก็ ในโรง แม้ว่าในโรงพยาบาลท่ีศึกษามีการพัฒนา พยาบาลทศี่ กึ ษากไ็ ดร้ บั ผลกระทบจากภาวะขาดแคลน พยาบาลระดับปฏบิ ัติการ เพอื่ ทำ�หน้าทเ่ี ป็นพยาบาล พยาบาลอยา่ งรุนแรงเช่นกัน ทำ�ให้ปรับคณุ สมบัติโดย หัวหน้าเวร มีการดำ�เนินการอย่างเป็นระบบและต่อ ลดจำ�นวนปีในการปฏิบัติหน้าท่ีของพยาบาลระดับ เนอ่ื ง แตย่ งั ขาดการศกึ ษาถงึ กระบวนการในการพฒั นา ปฏิบัติการท่ีจะเข้าสู่การเตรียมให้ทำ�หน้าที่พยาบาล บทบาทสู่การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวรศัลยกรรมเด็ก หวั หนา้ เวรจาก 5 ปี เปน็ 2-3 ปี และใหเ้ รมิ่ ทำ�หนา้ ที่ และปัจจัยท่ีเก่ียวข้องอย่างลึกซ้ึง นอกจากนี้ยังต้อง พยาบาลหวั หนา้ เวรบา่ ยดกึ 8 การปรบั ลดประสบการณ์ ปฏิบัติงานท่ามกลางภาระงานท่ีมีความซับซ้อนและ การทำ�งานขา้ งตน้ ส่งผลกระทบต่อวถิ กี ารพฒั นาเพอ่ื ท้าทายแต่กลับมีการศึกษาน้อยเม่ือเปรียบเทียบกับ กา้ วเขา้ สกู่ ารเปน็ พยาบาลหวั หนา้ เวร เพราะระยะเวลา การศึกษาภาวะผู้นำ�ทางการพยาบาลอื่นๆ12 ผู้วิจัย ในการปฏบิ ตั งิ านทเี่ พม่ิ ขนึ้ ทำ�ใหเ้ กดิ ความมนั่ ใจในการ จงึ สนใจจะศกึ ษาการพฒั นาบทบาทสกู่ ารเปน็ พยาบาล ปฏิบัติงานและการตัดสินใจ พยาบาลจะสามารถ หวั หนา้ เวร โดยศกึ ษาจากมมุ มองของพยาบาลหวั หนา้ ปฏิบัติงานได้ดีมากยิ่งขึ้นไป จากการค่อยๆ สะสม เวร ผู้บริหารการพยาบาลและสหวิชาชีพท่ีร่วมงาน ประสบการณ์การเรียนรู้6 เพ่ือให้เกิดความเข้าใจอย่างลึกซ้ึงนำ�ไปสู่การปรับปรุง การพฒั นาพยาบาลระดบั ปฏบิ ตั กิ ารใหก้ า้ วสู่ กระบวนการพัฒนาบทบาทพยาบาลหัวหน้าเวรอย่าง การเปน็ พยาบาลหวั หนา้ เวรทสี่ มบรู ณจ์ งึ เปน็ สง่ิ ทา้ ทาย เปน็ ระบบ เพอื่ ความย่งั ยืนของการใหบ้ รกิ ารพยาบาล สำ�หรบั ผบู้ รหิ ารการพยาบาล อยา่ งยงิ่ จากการทบทวน ทม่ี ีคุณภาพต่อไป วรรณกรรม พบวา่ มกี ารเตรยี มพยาบาลเพอื่ ทำ�หนา้ ท่ี หวั หนา้ เวรในหลายรปู แบบ จากการศกึ ษาของชมพนู ทุ วตั ถุประสงค์ของการวจิ ยั ทิพย์ฝนั้ 9 พบวา่ โปรแกรมเตรยี มความพร้อมสำ�หรับ การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวร ต้องมีการเตรียมให้รับ เพี่อศึกษาการพัฒนาบทบาทสู่การเป็น บทบาททางด้านการบรหิ ารการพยาบาล 4 ด้าน คือ พยาบาลหัวหน้าเวรหน่วยศัลยกรรมเด็กโรงพยาบาล 1) การวางแผน เชน่ การตรวจเยยี่ มผู้ปว่ ย 2) การ มหาวิทยาลัยรัฐแหง่ หนง่ึ ในกรงุ เทพมหานคร จดั ระบบงาน เชน่ การมอบหมายงานผ้ปู ่วย 3) การ อำ�นวยการ การแก้ไขปัญหา และการตดั สนิ ใจ และ วธิ ีการวจิ ัย 4) การควบคมุ งาน การวิจัยคร้ังนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research)

Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 121 ประชากรและกลมุ่ ตัวอยา่ ง โดยทดลองสัมภาษณ์เชิงลึก 3 คน จนสามารถทำ�ได้ ผู้ใหข้ อ้ มลู หลกั ในการวจิ ยั คดั เลือกจากกลุ่ม อยา่ งถกู ตอ้ ง กอ่ นการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู บคุ ลากรทมี่ ปี ระสบการณเ์ กย่ี วขอ้ งกบั การปฏบิ ตั หิ นา้ ที่ ของหัวหน้าเวร หน่วยศัลยกรรมเด็ก จำ�นวน 14 วธิ เี กบ็ รวบรวมข้อมูล คน ทั้งน้ีจำ�นวนผู้ให้ข้อมูลหลักข้ึนอยู่กับความอ่ิมตัว หลังผ่านการพิจารณาจากคณะกรรมการ ของขอ้ มลู ประกอบดว้ ย พยาบาลระดับปฏิบตั ิการท่ี วจิ ัยในมนษุ ย์ และได้รับอนุญาตให้เก็บรวบรวมขอ้ มูล ปฏบิ ัตหิ น้าที่หัวหนา้ เวร 1 ปขี น้ึ ไป จำ�นวน 10 คน ผู้วิจัยติดต่อกับผู้ให้ข้อมูลหลักแต่ละคน โดยผู้วิจัย พยาบาลระดบั บรหิ าร 2 คน และอาจารยแ์ พทยห์ นว่ ย แนะนำ�ตนเอง อธิบายวัตถุประสงค์ของการวิจัย ข้ัน ศัลยกรรมเดก็ จำ�นวน 2 คน รวม 14 คน ตอนการเก็บข้อมูล ประโยชน์ท่ีจะได้รับจากการวิจัย เครื่องมอื ท่ีใชใ้ นการเกบ็ ข้อมูล ความเสยี่ งจากการเขา้ รว่ มวจิ ยั รวมทงั้ ตอบขอ้ คำ�ถาม เคร่ืองมือท่ีใช้ในการวิจัย ซึ่งผู้วิจัยสร้างขึ้น ตา่ งๆ ชแี้ จงการพทิ ักษ์สิทธิ์ รวมทง้ั ขออนญุ าตบันทึก ประกอบดว้ ย เทป และจดบันทกึ ขณะสมั ภาษณ์ เมื่อผใู้ หข้ อ้ มลู หลัก 1. แบบบันทึกข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ให้ ตกลงเข้าร่วมการวิจัย และลงนามในหนังสือแสดง ขอ้ มูลหลัก เป็นแบบเติมคำ�และเลือกตอบ จำ�นวน 5 เจตนายินยอมเข้าร่วมการวิจัย ผู้วิจัยนัดหมายเวลา ขอ้ ประกอบดว้ ย อายุ ระดบั การศกึ ษาสงู สดุ หนว่ ยงาน การสมั ภาษณ์ ขณะเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ผวู้ จิ ยั ดแู ลเรอื่ ง ทปี่ ฏบิ ัตงิ าน ตำ�แหนง่ งาน และระยะเวลาทีป่ ฏบิ ตั งิ าน ความเปน็ สว่ นตวั และการรกั ษาความลบั โดยใชส้ ถาน 2. แนวคำ�ถามหลักในการสัมภาษณ์เชิง ที่ห้องประชมุ ของหอผูป้ ว่ ย ซึ่งเปน็ สถานท่ีมิดชิด ไม่ ลึกสำ�หรับผู้ให้ข้อมูลแต่ละกลุ่ม ประกอบด้วย 1) อนุญาตให้ผู้ไม่เกี่ยวข้องเข้า-ออก ใช้เวลาสัมภาษณ์ พยาบาลวิชาชีพระดับบริหาร และพยาบาลวิชาชีพท่ี คนละประมาณ 30-60 นาที ผู้วิจัยเก็บรักษาไฟล์ ปฏบิ ัติหนา้ ทีห่ วั หน้าเวร 3 ปีขนึ้ ไป จำ�นวน 5 ข้อ เสยี งการสมั ภาษณโ์ ดยบนั ทกึ ไวใ้ นคอมพวิ เตอรส์ ว่ นตวั ตัวอย่างเช่น “อะไรที่เป็นคุณสมบัติสำ�คัญที่พยาบาล ทมี่ รี หสั ปอ้ งกนั บคุ คลอนื่ เปดิ ได้ ภายหลงั การถอดเทป หวั หน้าเวรศลั ยกรรมเดก็ ต้องม”ี 2) พยาบาลวชิ าชพี ผวู้ จิ ยั เกบ็ เอกสารทเี่ กยี่ วขอ้ งในต/ู้ ลนิ้ ชกั ทมี่ กี ญุ แจลอ็ ก ที่ปฏิบัติหน้าท่ีหัวหน้าเวร 1-3 ปี จำ�นวน 3 ข้อ และผู้วิจัยเท่านั้นท่ีมีกุญแจเปิด-ปิด ผู้วิจัยทำ�ลาย ตัวอย่างเช่น “การเป็นหัวหน้าเวร...เปล่ียนแปลง เอกสาร และลบไฟลเ์ สยี งทั้งหมด เมือ่ สน้ิ สุดการวจิ ยั ชวี ติ ทา่ นหรือไม่ อยา่ งไร” และ 3) อาจารย์แพทย์ ศลั ยกรรมเด็ก จำ�นวน 2 ขอ้ ตัวอยา่ งเช่น “ในฐานะ การพิทกั ษ์สิทธ์ิกลมุ่ ตัวอย่าง ผรู้ ว่ มงาน ทา่ นคดิ วา่ พยาบาลหวั หนา้ เวรศลั ยกรรมเดก็ การวิจัยครั้งน้ีได้ผ่านการรับรองจริยธรรม ควรมคี ณุ สมบัตอิ ยา่ งไร” การวจิ ัยในคน จาก คณะกรรมการการวิจัยในมนุษย์ ผู้วิจัยเตรียมความพร้อมในการเก็บรวบรวม สาขาวิชาพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธร ขอ้ มลู โดยการศกึ ษาวธิ กี ารและฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารสมั ภาษณ์ รมาธริ าช (เลขท3ี่ 0/59) และคณะกรรมการจรยิ ธรรม เชิงลึก นำ�แนวคำ�ถามทปี่ รบั ปรุงแก้ไขตามคำ�แนะนำ� การวิจัยในคน คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล ของผู้ทรงคณุ วุฒิ 3 ทา่ น ไปทดลองสมั ภาษณเ์ ชงิ ลึก มหาวิทยาลัยมหิดลเอกสาร 543/2559 (EC1) ผู้ กับพยาบาลระดับปฏิบัติการที่มีลักษณะเช่นเดียวกับ วจิ ัยแจ้งวตั ถุประสงค์ของการวิจัยแก่กลุ่มตัวอยา่ ง ขอ ผู้ให้ข้อมูลหลัก ถอดเทปแบบคำ�ต่อคำ� และให้ผู้ทรง ความยินยอมเข้าร่วมการวิจัย โดยผู้ให้ข้อมูลหลักมี คณุ วฒุ พิ จิ ารณาวธิ กี ารสมั ภาษณเ์ ชงิ ลกึ ปรบั ปรงุ แกไ้ ข ความอิสระในการตัดสินใจเข้าร่วมการวิจัย หรือถอน

122 วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก ปที ี่ 30 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม – มถิ ุนายน) 2562 ตัวจากการวิจยั ได้ตลอดเวลา โดยไมม่ ีผลกระทบใดๆ เวร 3) การเผชิญกับความเครียดและเติบโตภายใต้ กาวจิ ยั ดำ�เนนิ การตามกระบวนการมาตรฐานทกี่ ำ�หนด บทบาทของ“หวั หนา้ เวรใหม”่ และ 4) สง่ิ ทเี่ สรมิ สรา้ ง โดยคณะกรรมการจรยิ ธรรมการวิจัยในคนทุกขั้นตอน ความแขง็ แกรง่ ใหก้ บั หวั หนา้ เวรใหมด่ งั รายละเอยี ดตอ่ ไปน้ี การวเิ คราะห์ข้อมูล 1. การเตรยี มกอ่ นเขา้ สตู่ ำ�แหนง่ หวั หนา้ เวร การเตรยี มพยาบาลระดบั ปฏบิ ตั กิ าร ใหก้ า้ วสู่ ผวู้ จิ ยั ถอดเทปแบบคำ�ตอ่ คำ�วเิ คราะหข์ อ้ มลู ตำ�แหนง่ พยาบาลหวั หนา้ เวรใหมไ่ ดอ้ ยา่ งมนั่ ใจนน้ั เพอ่ื โดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) ใหพ้ ยาบาลไดร้ ับการเตรียมทัง้ ด้านความรู้ และทกั ษะ ประกอบด้วย การเรียบเรียงเน้ือหาท่ีมีความสำ�คัญ ต่างๆ ต้องมีระบบท่ีสร้างหัวหน้าเวรให้พร้อมปฏิบัติ (condensation) ให้รหัส (coding) จัดหมวดหมู่ งานได้ ดงั ตอ่ ไปน้ี (Category) และสรปุ สาระสำ�คญั (Theme) ตรวจสอบ 1.1 การเตรียมโดยหนว่ ยงาน ความนา่ เชอื่ ถอื ของขอ้ มลู (trustworthiness)13 โดยนำ� หน่วยงานเร่ิมต้นตั้งแต่ฝ่ายการพยาบาลจนถึงหน่วย ผลการวิจัยท่ีได้นำ�เสนอให้กับตัวแทนผู้ให้ข้อมูลหลัก ศัลยกรรมเด็กมีการเตรียมพยาบาลเพื่อทำ�หน้าที่ แต่ละกลุ่มพจิ ารณาอกี ครงั้ หนึ่ง ก่อนสรปุ ผลการวจิ ยั หัวหนา้ เวร ดงั นี้ 1) หน่วยงานคัดเลือกพยาบาลระดับ ผลการวจิ ัย ปฏบิ ตั กิ ารทม่ี ศี กั ยภาพ เพอื่ เตรยี มเปน็ หวั หนา้ เวร หน่วยศัลยกรรมเด็กเตรียมความพร้อม ข้อมูลส่วนบุคคล ให้กับพยาบาลระดับปฏิบัติการท่ีแสดงศักยภาพว่า ผู้ให้ข้อมูลหลักเกือบทั้งหมด (13 คน) สามารถพัฒนาเป็นหัวหน้าเวรได้ โดยพิจารณาจาก เป็นเพศหญิง กลุ่มพยาบาลหัวหน้าเวรใหม่ท่ีมี ประสบการณ์ในการดูแลผปู้ ว่ ย วุฒภิ าวะ ความรับผิด ประสบการณ์เป็นหัวหน้าเวรต้ังแต่ 1-3 ปีข้ึนไป ชอบ และความสามารถในการตัดสนิ ใจ ดังข้อมลู ต่อ จำ�นวน 7 คน มอี ายุระหว่าง 25-29 ปี มอี ายเุ ฉลย่ี ไปนี้ 26.71 ปี (SD 1.25) ระยะเวลาปฏบิ ตั งิ านระหว่าง “อันดับแรกน้องตอ้ งทำ�งานมาระยะหนงึ่ . ... 3-4 ปี อายงุ านเฉลย่ี 3.57 ปี (SD 0.53) ทงั้ หมด แล้วแต่บริบทหรือสถานการณ์ปัจจุบันของแต่ละหอผู้ สำ�เร็จการศกึ ษาระดบั ปริญญาตรี กลุ่มพยาบาลระดับ ป่วย” (พยาบาลหวั หนา้ เวรที่มีประสบการณค์ นท่ี 5) บริหารและพยาบาลหัวหน้าเวรท่ีมีประสบการณ์เป็น “การคัดเลือก คือ ถาม สัมภาษณ์ถาม หัวหนา้ เวรต้ังแต่ 3 ปีขน้ึ ไป จำ�นวน 5 คน มอี ายุ บคุ ลากรในวอร์ดทุกคน คนนีพ้ อจะเป็นหัวหนา้ เวรได้ ระหวา่ ง 39-57 ปี มอี ายเุ ฉลยี่ 47.4 ปี (SD 8.17) หรอื ยงั … แลว้ เรามาพจิ ารณา สงั เกต ... วา่ เขาพรอ้ ม ระยะเวลาปฏิบัติงานระหว่าง 17-31 ปี อายุงาน ไหม.” (พยาบาลหวั หนา้ เวรทมี่ ปี ระสบการณค์ นท่ี 2) เฉล่ีย 24 ปี (SD 6.52) รอ้ ยละ 60 สำ�เร็จการ “คิดว่าต้องมีวุฒิภาวะ มีทุกคนควรมี ศึกษาระดับปรญิ ญาตรี ร้อยละ 40 สำ�เร็จการศึกษา ประสบการณใ์ นการดูแลคนไขใ้ นวอร์ดมาก่อน แต่แค่ ระดบั ปรญิ ญาโท และอาจารย์แพทยม์ ีอายุฉลีย่ 46.5 นั้นก็ยังไม่พอ ถ้าจะเป็นหัวหน้าก็ต้องมีวุฒิภาวะ มี ปี (SD = 4.65) มรี ะยะเวลาปฏิบัติงานเฉล่ยี 14.5 ความรบั ผดิ ชอบ สามารถตดั สนิ ใจได”้ (อาจารยแ์ พทย์ ปี (SD. = 4.95) คนที่ 1) ผลการศกึ ษาพบวา่ การพฒั นาบทบาทสกู่ าร เปน็ พยาบาลหวั หนา้ เวร หนว่ ยศลั ยกรรมเดก็ ประกอบ ดว้ ย 1) การเตรียมก่อนเขา้ สตู่ ำ�แหน่งหัวหน้าเวร 2) การพัฒนาบทบาทระหว่างการปฏิบัติงานเป็นหัวหน้า

Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 123 2) จัดใหพ้ ยาบาลระดบั ปฏิบตั กิ ารได้ฝึก พยาบาลเตรียมตัวหาความรู้เพ่ิมเติมในงาน ปฏิบัติงานในหน้าท่ีของหัวหน้าเวรกับหัวหน้าเวร ที่ต้องปฏิบัติ เช่น ความรู้เรื่องโรค และการรักษา รนุ่ พ่ที ่มี ีประสบการณ์สูง พยาบาล การช่วยเหลือฟ้ืนคืนชีพ เป็นต้น แหล่ง เพ่ือเพิ่มพูนประสบการณ์แก่พยาบาลระดับ ความรทู้ ใ่ี ชเ้ ปน็ สว่ นใหญ่ คอื อนิ เทอรเ์ นต็ และหนงั สอื ปฏิบัติการ หน่วยงานจัดให้ปฏิบัติงานคู่กับพยาบาล วิชาการ ดังข้อมลู หวั หนา้ เวรรุน่ พี่ทีม่ ปี ระสบการณ์สูง และฝกึ ฝนการทำ� “ต้องไปหาความรู้เพิ่มเติม คือคิดว่าต้องรู้ หน้าทข่ี องหัวหน้าเวร ดงั ขอ้ มลู อะไรบา้ ง..ตอนน้กี ็ search หาเร่ืองโรคเพ่มิ ค่ะ เป็น “กอ่ นจะเป็นนีก่ ็ให้ข้นึ กนั หลายคิวอยู่ แตว่ า่ อะไรทไี่ มแ่ นใ่ จคะ่ ” (พยาบาลหวั หนา้ เวรใหมค่ นที่ 5) ให้เค้าลองหัดทำ� แล้วพ่ีมาเป็นลูกน้อง. ขึ้นด้วยกัน “เปดิ อา่ นหนงั สอื พวกใส่ tube CPR ทเี่ ราไม่ แต่ให้เค้าเป็นเสมือนหัวหน้าเวร แล้วเราเป็นลูกน้อง เคยทำ�ทเ่ี ปน็ ฉกุ เฉนิ search ในเน็ตบ้าง.. อะไรอยา่ ง เวร ทำ�แบบเตม็ รูปแบบเลย..” (พยาบาลหวั หน้าเวร นี้คะ” (พยาบาลหวั หน้าเวรใหมค่ นท่ี 2) ทม่ี ีประสบการณ์ คนท่ี 3) 2. การพัฒนาบทบาทระหว่างการปฏิบัติ “ชว่ งทเี่ ตรยี ม..กใ็ หข้ นึ้ กบั พ่ี ใหเ้ ราไดเ้ รยี นร.ู้ .. งานเป็นหัวหนา้ เวร ขนึ้ คกู่ บั พเ่ี ขา ในฐานะเปน็ หวั หนา้ เวรกอ่ น” (พยาบาล เมื่อเริ่มทำ�หน้าท่ีเป็นหัวหน้าเวร พยาบาล หัวหนา้ เวรใหม่คนที่ 1) จำ�เป็นต้องอาศัยปัจจัยหรือความช่วยเหลือจาก 1.2 การเตรียมตนเอง พยาบาลรุ่นพ่ี หรือ บุคลากรในทีมการพยาบาล เมอื่ ทราบวา่ ไดร้ บั การคดั เลอื กใหเ้ ปน็ หวั หนา้ ประกอบด้วย เวร พยาบาลมีการเตรยี มตวั เอง ไดแ้ ก่ 2.1 การขอคำ�ปรึกษาหัวหน้าหอผู้ 1) ตน่ื ตวั เรยี นรู้โดยการสังเกต พูดคยุ ป่วยหรือพยาบาลรุน่ พ่ี ซกั ถามรุน่ พ่แี ละจดบันทกึ ขณะปฏบิ ตั งิ านเมอื่ ตอ้ งเผชญิ กบั สถานการณ์ เมอื่ ทราบวา่ หนว่ ยงานคดั เลอื กใหเ้ ปน็ หวั หนา้ ทรี่ ้สู ึกว่ายงั มปี ระสบการณน์ ้อย หรอื ไมม่ ัน่ ใจ หวั หน้า เวร พยาบาลตนื่ ตวั ในการเรยี นรู้ โดยสงั เกตการปฏบิ ตั ิ เวรใหม่ขอความช่วยเหลือจากหัวหน้าหอผู้ป่วย รุ่น งานมากขนึ้ พดู คยุ ซกั ถาม จากรนุ่ พี่ บนั ทกึ และจดจำ� พี่ หรือพยาบาลรนุ่ พ่ีทหี่ อผูป้ ่วยข้างเคยี ง โดยใชก้ าร ร่นุ พ่ีเป็นตวั แบบ ดงั ขอ้ มลู ส่อื สารหลายวิธี ทง้ั การโทรศัพท์ ไลน์ และการเดินไป “สังเกตพ่ี ว่าพี่ทำ�ยงั ไง แลว้ พ่กี ็สอน เพือ่ ขอความชว่ ยเหลอื ดว้ ยตนเอง ดังข้อมลู จะเป็นหวั หนา้ เวรใหไ้ ด้ ทำ�ให้เรามีความกระตอื รือรน้ “ถ้ามีอะไรท่ีตัดสินใจไม่ได้ เราก็โทรหา ถามพถี่ า้ อนั ไหนไมร่ ู้ .. พยายามทจ่ี ะใหร้ ู้ ทำ�ใหไ้ ดค้ ะ” พ่ีพยาบาลหรือพ่ีหัวหน้า อย่างเรื่องอาการเด็ก” (พยาบาลหัวหนา้ เวรใหมค่ นท่ี 1) (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่คนที่ 2) “เราเรียนรู้งานในระหว่างที่พ่ีเขาสอน คือ “ถ้าไม่รู้ตอนนั้น ก็ถาม แก้ปัญหาโดยเดิน พอทำ�งานเสร็จแล้ว เราก็มาจดไว้ จดหมดเลยนะว่า ไปหาพ่ีท่ีหอผู้ป่วยน้ันค่ะ” (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่ วันน้ีพ่ีสอนอะไร เวรบ่ายทำ�อะไรบ้าง เราถึงทำ�ได้” คนท่ี 6) (พยาบาลหวั หนา้ เวรทม่ี ปี ระสบการณ์คนที่ 4) “แม้แต่เจาะเลือดบางตัวยาก ก็ลงไลน์ถาม 2) ศึกษา ค้นคว้า โดยการสืบค้นทาง ยังง้ๆี เคยเจาะตัวน้ไี หม...” (พยาบาลหวั หน้าเวรที่มี อินเทอรเ์ นต็ และหนังสอื วิชาการ ประสบการณ์คนที่ 3)

124 วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก ปีท่ี 30 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม – มิถุนายน) 2562 2.2 เรียนรู้วิธีการส่ือสารกับญาติ 3.1 เตรยี มตวั มาดีเพยี งใด กย็ งั รสู้ ึก เดก็ ปว่ ย และการใหข้ อ้ มลู เกยี่ วกบั สทิ ธกิ ารรกั ษา เครยี ด ตืน่ เตน้ วติ กกังวล พยาบาลจากผชู้ ว่ ยพยาบาลอาวโุ ส หัวหน้าเวรใหม่ทุกคน รู้สึกเครียด ตื่นเต้น เม่ือพบปัญหาเกี่ยวกับการสื่อสารกับญาติ ไม่ม่ันใจ เม่ือเร่ิมทำ�หน้าที่โดยเฉพาะเมื่อต้องพบกับ หรือสิทธิการรักษาพยาบาล หัวหน้าเวรใหม่พัฒนา เด็กปว่ ยท่ีมีปญั หาซบั ซ้อน ดงั ขอ้ มลู ตนเองโดยเรยี นรจู้ ากประสบการณข์ องผชู้ ว่ ยพยาบาล “ตอนแรกๆ ก็เครยี ดเหมอื นกนั เพราะเปน็ อาวโุ สทข่ี ึ้นปฏิบตั งิ านในทีมการพยาบาลดว้ ย อะไรที่ต้องรับผิดชอบเยอะ คือเหมือนคนไข้ทุกคน “พ่ีเขาพบ case มาค่อนขา้ งมากกว่า กจ็ ะมี ต้องอยู่ในมือเราหมดเลย” (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่ วิธกี ารพูดทส่ี ามารถทำ�ให้ญาติ รบั ฟังไดม้ ากกวา่ ...รู้ คนที่ 5) วา่ ญาตคิ นไขท้ มี่ าแนวนี้ ตอ้ งพดู แนวไหน” (พยาบาล “ประสบการณ์ในการทำ�งานเรายงั น้อย แล้ว หัวหนา้ เวรใหม่คนท่ี 3) กก็ ารตดั สนิ ใจ ตอนนน้ั กก็ งั วลวา่ ถา้ เราเจอคนไขห้ นกั ๆ “สิทธิการเงิน อันนี้เราไม่รู้เลย..ก็ปรึกษา เราจะทำ�ได้ไหม ...แลว้ เราก็เครียดดว้ ยนะ จะทำ�ยงั ไง พ่ีเขา (ผู้ช่วยพยาบาลอาวุโส) ได้คะ..” (พยาบาล ตอ่ ” (พยาบาลหวั หนา้ เวรใหม่คนที่ 1) หัวหนา้ เวรใหมค่ นที่ 4) “ตน่ื เต้นมาก.... เครยี ด กังวลมบี ้าง.... พอ 2.3 เริ่มปฏิบัติงานเป็นหัวหน้าเวร เปน็ หวั หนา้ เวรตอ้ งมคี วามเปน็ ผนู้ ำ�เพราะตอ้ งคมุ คน” โดยใหเ้ พอื่ นร่นุ เดยี วกันเป็นทีม (พยาบาลหวั หนา้ เวรใหมค่ นที่ 4) ในชว่ งแรกของการเปน็ หวั หนา้ เวร หนว่ ยงาน 3.2 การเป็นพยาบาลหัวหน้าเวรมา จัดให้ปฏิบัติงานโดยมีเพื่อนรุ่นเดียวกันเป็นทีมทำ�ให้ กบั วุฒภิ าวะ หัวหน้าเวรใหม่รู้สึกอุ่นใจ มั่นใจ ได้ฝึกการตัดสินใจ การทำ�หนา้ ทพี่ ยาบาลหวั หนา้ เวร ตอ้ งเผชญิ อยา่ งเตม็ ท่ี ทงั้ หวั หนา้ เวรและทมี ตา่ งพฒั นาทกั ษะการ กับสถานการณ์ท่ีตอ้ งเรียนรู้ และปรับตวั รวมทงั้ ตอ้ ง เป็นหัวหนา้ เวรไปดว้ ยกนั ดังข้อมลู เผชิญกับความเครียด แต่พยาบาลก็รู้สึกว่าการเป็น “มาตัดสินใจเต็มตัว ก็ตอนเป็นหัวหน้าเวร หัวหน้าเวรมากับวุฒิภาวะ ทำ�ให้พัฒนาตนเอง ท้ัง กับเพ่ือน ถ้าทีมทำ�อะไรให้คนไข้หนูก็ต้องไปรายงาน ในเรื่องของความรู้ และความสามารถบริหารจัดการ (เพ่ือน) ก่อน แต่ถ้าหนูเป็นหัวหน้าเวร เพื่อนก็จะ มน่ั ใจมากขน้ึ รสู้ กึ ภมู ใิ จทส่ี ามารถปฏบิ ตั งิ านดแู ลผปู้ ว่ ย ต้องมาบอกหนกู ่อน กเ็ หมอื นปรึกษากนั ” (พยาบาล ในความรบั ผดิ ชอบได้ และปลอดภยั ดงั ขอ้ มลู หัวหน้าเวรใหม่คนที่ 1) “รู้สึกภูมิใจ ที่เราสามารถรับผิดชอบคนไข้ “คอื ถา้ เปน็ เพอื่ น..เวลาเปน็ หวั หนา้ เวรกร็ สู้ กึ ดี ในหอผู้ป่วย ในช่วงเวลาท่ีเราข้ึนเวรได้ ภูมิใจที่เรา นะ.. เพราะวา่ เพอื่ นกฝ็ กึ มากบั เราดว้ ย มปี ญั หาอะไรก็ สามารถทำ�ได้ แล้วคนไข้ก็อยู่รอดปลอดภัย...มันก็ ปรกึ ษากัน” (พยาบาลหัวหนา้ เวรใหม่คนที่ 5) ทำ�ใหเ้ ราโตขึ้นนะ ทำ�ใหเ้ ราตดั สนิ ใจได้ มันถกู ย่งิ ขึน้ 3. การเผชิญกับความเครียดและเติบโต คะ” (พยาบาลหัวหนา้ เวรใหม่คนที่ 2) ภายใตบ้ ทบาทของ “หัวหน้าเวรใหม่” “หนรู สู้ กึ วา่ ตอ้ งโตขน้ึ ตอ้ งมคี วามรบั ผดิ ชอบ แม้จะได้รับการเตรียมมาทั้งจากหน่วยงาน มากขึ้น ต้องหาความรู้เพ่ิมมากข้ึน แล้วก็เหมือนเรา และการเตรียมตนเองแล้ว แต่หัวหน้าเวรใหม่ ยัง ต้องม่ันใจว่าเราทำ�ได้นะ” (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่ ต้องเผชญิ กับความเครียด และตอ้ งจัดการกับอารมณ์ คนที่ 1) ความรู้สึกหลายอยา่ ง เม่อื ทำ�หน้าทีจ่ รงิ ดงั นี้

Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 125 4. สิ่งที่เสริมสร้างความแข็งแกร่งให้กับ ทเี่ ปน็ ความเช่ยี วชาญของหนว่ ยงาน ดังขอ้ มูล หัวหน้าเวรใหม่ “จรงิ ๆเราเตรยี มนอ้ ง ตงั้ แตต่ อนทเี่ ขา้ มาเลย นอกเหนือจากระบบการเตรียมหัวหน้าเวร เริม่ ทกุ เร่ืองกค็ ือทกั ษะในการปฏิบตั ิงานพยาบาล เช่น ใหม่แล้ว ยังมีส่ิงที่เสริมสร้างความแข็งแกร่งให้กับ พวก colostomy พวกฉดี ยา แจกยาน้ี เรา train จน พยาบาลในการทำ�หนา้ ทีห่ ัวหนา้ เวรใหม่ ไดแ้ ก่ การ แน่นกอ่ นนะ ถงึ จะเปน็ หัวหน้าเวรได้ แล้วกส็ ง่ อบรม ใช้รูปแบบการพยาบาลแบบการจัดการดูแลเบ็ดเสร็จ ทุกอย่างทจี่ ำ�เปน็ สำ�หรับการเป็นหัวหนา้ เวรเช่นพวก ในกลุม่ (cell concept) ในโรงพยาบาล การพฒั นา CPR พวกติดเชือ้ อะไรพวกน้ี เป็นพ้นื ฐานทุกคนตอ้ ง พยาบาลใหมข่ องโรงพยาบาล พยาบาลรนุ่ พช่ี ว่ ยสรา้ ง ไดร้ บั มากอ่ น” (พยาบาลหวั หนา้ เวรท่มี ีประสบการณ์ ความแข็งแกร่งใหน้ ้อง การเสรมิ ความแขง็ แกร่งยิง่ ข้นึ คนที่ 4) จากมุมมองของหัวหน้าเวรใหม่ การได้รับข้อมูลป้อน 4.3 การเสริมสร้างความแข็งแกร่ง กลับท่ีชดั เจน ถูกตอ้ ง ดังขอ้ มลู ต่อไปน้ี จากระบบพส่ี อนนอ้ ง 4.1 การฝีกฝนทำ�หน้าที่ของหัวหน้า พยาบาลรุ่นพ่ีท่ีร่วมปฏิบัติงานมีบทบาท เวรภายใต้รูปแบบการพยาบาลแบบการจัดการ สำ�คัญในการสร้างความแข็งแกร่งให้กับรุ่นน้อง โดย ดแู ลเบ็ดเสร็จในกลุ่ม (cell concept) นอกจากความรู้ทางการพยาบาล น้องยังต้องการรุ่น สืบเนื่องจากโรงพยาบาลที่ศึกษามีการใช้ พท่ี ม่ี บี คุ ลกิ ทใี่ จเยน็ ควบคมุ อารมณไ์ ดด้ พี รอ้ มใหค้ วาม รูปแบบการบริหารการพยาบาลแบบการจัดการดูแล ช่วยเหลือทกุ ครง้ั ดงั ข้อมลู เบด็ เสรจ็ ในกลมุ่ ทำ�ใหพ้ ยาบาลระดบั ปฏบิ ตั กิ ารไดฝ้ กึ “หนคู ดิ ว่าคนท่ีเตรยี ม ควรจะเปน็ พ่ที ่ี ward ปฏิบัติงานท่ีเป็นหน้าท่ีเช่นเดียวกับของหัวหน้าเวรใน เรา คนที่ร่วมงานกับเรา แล้วแบบต้องใจดี ต้องใจ กลุ่ม (cell) ของตนเอง ดงั ขอ้ มลู เยน็ ตอ้ งทำ�ใหเ้ ราอ่นุ ใจว่าจะไม่มอี ะไรเกิดขน้ึ นะ คือ “เดี๋ยวน้ี ward เค้าแยกเป็น cell concept ประมาณว่าอยากได้คนที่ support เท่านั้น คนที่ ดังนน้ั นอ้ งๆ เคา้ พอจะรูล้ ะ การจดั การใน cell ตนเอง สามารถคุยได้เวลามีปัญหา คนที่กล้าบอกว่าอย่างนี้ การรับ order การติดต่อประสานงาน การท่ีจะให้ เราผดิ นะ” (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่คนท่ี 7) เป็นหัวหน้าเวรเหมือนมันง่ายกว่าตอนแบ่งเป็นทีม 4.4 การมรี ะบบประเมนิ และใหข้ อ้ มลู คะ เพราะว่าสามารถไดท้ ำ�ทกุ อย่างใน cell ของเรา ปอ้ นกลับท่ีชัดเจน ตง้ั แตร่ ับ order เอง ตดั สินใจเอง ทำ�เอง ตามเร่อื ง ในการเตรยี มเพ่อื ทำ�หนา้ ที่หวั หน้าเวร ควร เอง ประสานงานเอง คอื เป็นทุกอย่างทงั้ in-charge มีระบบการประเมินและนำ�ผลการประเมินมาใช้เป็น ทง้ั เปน็ med nurse ใน cell เดยี วกนั ” (พยาบาล ข้อมูลป้อนกลับที่ชัดเจนเพื่อให้สามารถพัฒนาการทำ� หัวหนา้ เวรใหมค่ นที่ 1) หนา้ ทห่ี ัวหนา้ เวร ดงั ข้อมลู 4.2 ระบบการพัฒนาพยาบาลใหม่ “คนทป่ี ระเมินอาจเปน็ พ่ีเล้ียง หัวหนา้ และ ของโรงพยาบาลทีศ่ กึ ษา เพอ่ื นรว่ มงาน ผรู้ ว่ มงานกเ็ ปน็ ลกู นอ้ งทมี วา่ การตดั สนิ โรงพยาบาลที่ศึกษามีระบบพัฒนาพยาบาล ใจของเขาเปน็ ยงั ไง นอ้ งมปี ญั หาเรอื่ งของสมั พนั ธภาพ ใหม่ โดยการเพิ่มพนู ความรู้ในงานอยา่ งตอ่ เน่อื ง ชว่ ย กับเพือ่ นรว่ มงานหรือเปล่า มอบหมาย จา่ ยงานโอเค เสริมสร้างความแข็งแกร่งให้กับพยาบาลหัวหน้าเวร ไหม เหมาะกับลูกน้องในทีมแต่ละคนหรือเปล่า มี ใหม่ได้ โดยเฉพาะการฝึกฝนทักษะการเสริมสร้าง การประเมินติดตามผลไหม... judgment เป็นยังไง” ความรเู้ ฉพาะในเรอ่ื งของโรคหรอื การดแู ลผปู้ ว่ ยในโรค (พยาบาลหัวหน้าเวรที่มปี ระสบการณ์คนท่ี 5)

126 วารสารพยาบาลโรคหวั ใจและทรวงอก ปที ี่ 30 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม – มถิ นุ ายน) 2562 “ประเมินพยาบาล..หมายความว่าคนเราก็ ปัญหาอย่างน้ี แล้วก็เล่าเร่ือง ท่ีเป็นความเสี่ยงให้ มีแบบคนรอบตัวใช่ไหมเราก็ต้องดูว่าทั้งหมดเห็นว่า ฟัง อันไหนท่ีเพื่อให้น้องเราปลอดภัยก็ได้ถ้าจะทำ�” ทำ�งานเป็นยังไง เพียงแต่น้ำ�หนักอาจจะไม่เท่ากัน (พยาบาลหวั หนา้ เวรทีม่ ีประสบการณค์ นท่ี 4) กไ็ ด…้ .กเ็ ชอื่ วา่ มมี ปี ระโยชน”์ (อาจารยแ์ พทยค์ นท่ี 2) “กอ็ ยากจะรวู้ า่ เราเปน็ หวั หนา้ เวรแลว้ ตดั สนิ ใจแบบนถี้ กู หรอื เปลา่ ... บางทกี ารตดั สนิ ใจของเรากไ็ ม่ อภิปรายผลการวจิ ยั ได้มที ฤษฎตี ายตัว การพูดทตี่ อ้ งประสานงาน ตอ้ งมี การประเมนิ ว่าคนน้เี ปน็ หวั หนา้ เวร ไดห้ รอื เปล่า หนู ผลการศกึ ษา พบวา่ การพฒั นาบทบาทสกู่ าร รบั ไดน้ ะวา่ หนคู วรปรบั ปรงุ ตรงไหนเพอื่ ทจ่ี ะทำ�งานให้ เปน็ พยาบาลหัวหน้าเวร หนว่ ยศัลยกรรมเด็ก มดี งั ตอ่ ดีขึ้นแล้วคนไข้ปลอดภัย” (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่ ไปน้ี คนท่ี 2) 1. การเตรยี มกอ่ นเขา้ สตู่ ำ�แหนง่ หวั หนา้ เวร 4.5 การเพ่ิมความแข็งแกร่งจากมุม การเตรียมพยาบาลระดับปฏิบัติการให้ทำ� มองของหัวหน้าเวรใหม่ หน้าที่หัวหน้าเวรใหม่น้ัน ประกอบด้วย การเตรียม หัวหน้าเวรใหม่ต้องการให้หน่วยงานเสริม โดบหนว่ ยงานและการเตรียมตนเอง ดงั น้ี ความแข็งแกร่ง โดยการเตรียมเพิ่มข้ึนในหลายด้าน 1.1 การเตรยี มโดยหนว่ ยงาน กลา่ วคือ ได้แก่ การฝึกปฏิบัติการพยาบาลที่ต้องใช้ทักษะสูง หน่วยศัลยกรรมเด็กเตรียมพยาบาลระดับปฏิบัติการ การบริหารจัดการ การตัดสินใจในสถานการณ์ต่างๆ ท่ีแสดงศักยภาพว่าสามารถพัฒนาเป็นหัวหน้าเวรได้ อุบัติการณ์ความเสี่ยง จริยธรรม พฤติกรรมบริการ โดยพิจารณาจาก ประสบการณ์ในการดูแล เพราะ เพ่ือเสริมสร้างความมั่นใจเมื่อต้องแก้ไขปัญหาต่างๆ จำ�นวนปีที่ปฏิบัติงานจะช่วยให้พยาบาลสะสมความรู้ ดว้ ยวธิ กี ารทหี่ ลากหลาย เชน่ การฝกึ อบรม การระดม ประสบการณ์ และทักษะต่างๆ รวมทั้งพัฒนาความ สมอง การแลกเปลยี่ นเรียนร้ใู นหน่วยงาน ดงั ขอ้ มลู รบั ผิดชอบ และการตดั สนิ ใจทีด่ ี บรรลวุ ฒุ ภิ าวะ เกดิ “น่าจะส่งไปฝึกอบรมการ care คนไข้เพ่ิม การเปลยี่ นผา่ นจากพยาบาลผอู้ อ่ นหดั เปน็ พยาบาลผู้ เติม บางทีมีโรคทางกุมารซึ่งเราไม่เคยเจอ เด๋ียวน้ี เช่ียวชาญ6,14 นอกจากนี้การฝึกปฏิบัติงานในหน้าที่ คนไขท้ ย่ี ้ายจาก ICU. คนไข้ emergency มากขึน้ ยา หัวหน้าเวรกับรุ่นพ่ีที่มีประสบการณ์สูงยังเป็นการ บางตัวที่เราไม่เคยเจอ การ care คนไข้วกิ ฤตอิ ยา่ งน้ี สอนงานแบบตวั ต่อตวั (individual coaching) ทร่ี ุ่น คะ ซงึ่ เราไมม่ ีประสบการณม์ าก” (พยาบาลหวั หนา้ พ่คี วบคมุ กำ�กับ ดูแล และช่วยเหลือทัง้ ในดา้ นการ เวรใหมค่ นท่ี 1) ดแู ลผู้ปว่ ย และการบรหิ ารจดั การงาน เกดิ การเรียน “กน็ ่าจะ brain storm ทำ�เหมอื นเปน็ กรณี รู้ร่วมกันในกระบวนการฝึกสอน (coaching) ซึ่งมีขั้น ออกความคิดเหน็ กัน เรือ่ งโรค การดแู ลคนไข้ เราจะ ตอนตงั้ แตก่ ารตกลงความตอ้ งการ ตง้ั เปา้ หมายเรอ่ื งที่ ได้รู้วา่ คนไข้ถ้าเป็นโรคน้ี ตอ้ งดแู ลยังไง ในฐานะทเี่ รา จะสอน และสรา้ งสมั พนั ธภาพทด่ี ตี อ่ กนั หาจดุ ออ่ นจดุ เป็นหวั หน้าเวร...ถ้าเปน็ case อยา่ งน้ีพีท่ ำ�อะไรบา้ ง แขง็ รว่ มกนั เพอ่ื การพฒั นาตอ่ ไป ชว่ ยใหผ้ ถู้ กู สอนงาน เอาพี่มาเป็นตัวอย่าง…คือเหมือนกับดึงความรู้พ่ีเก่าๆ เกิดความพึงพอใจในงาน และส่งเสริมความก้าวหน้า กัน” (พยาบาลหัวหน้าเวรใหม่คนที่ 4) ในอาชีพ15,16 โดยเริ่มต้นดว้ ยการทำ�ใหผ้ ู้ถกู สอนงาน “สำ�หรับน้องหัวหน้าเวร นอกเหนือจาก รสู้ กึ วา่ สามารถทำ�ได้ เพราะหวั หนา้ เวรเปน็ ผนู้ ำ�ทมี การ nursing... เลา่ ประสบการณ์ของพ่ที เ่ี กดิ มาก่อนว่า มี พยาบาลในเวร ตอ้ งบรหิ ารจดั การเพอ่ื ใหก้ ารพยาบาล มคี ุณภาพและผรู้ บั บริการเกดิ ความพงึ พอใจ4

Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 127 1.2 การเตรียมตนเอง การที่พยาบาล กันในทุกๆ ด้าน ทำ�ให้รู้สึกมั่นใจ ว่าสามารถทำ�ได้ ระดับปฏิบัติการทราบว่าได้รับการคัดเลือกให้ทำ�หน้า ซ่ึงเป็นวิธีการในการพัฒนาการรับรู้ความสามารถของ ทพี่ ยาบาลหวั หนา้ เวร ทำ�ให้พยาบาลระดบั ปฏบิ ตั กิ าร ตนเอง เป็นการเสริมสร้างการรับรู้ความสามารถของ ตื่นตัวในการพัฒนาตนเอง (self-development) ตนเอง (self- efficacy) ในการปฏบิ ตั ิหนา้ ที่พยาบาล หาความรู้เพิ่มเติมในงานท่ีต้องปฏิบัติเกิดความ หัวหน้าเวร20 ตอ้ งการพฒั นาศกั ยภาพตนเองใหส้ งู ขน้ึ ทงั้ ดา้ นรา่ งกาย 3. การเผชิญกับความเครียดและการ จติ ใจ อารมณ์ สังคม เพื่อไปสู่เปา้ หมายทม่ี งุ่ หวัง17 เตบิ โตภายใตบ้ ทบาทของ “หวั หนา้ เวรใหม”่ แมจ้ ะ นำ�มาสู่การสร้างความรทู้ เี่ กดิ ขึน้ ภายในตนเอง (Per- เตรยี มตัวดีอยา่ งไร แตย่ ังรสู้ ึกวา่ เครยี ด ต่ืนเต้น วติ ก sonal knowledge) เกดิ ความตระหนัก เปิดใจให้รับรู้ กังวล เนื่องจากหัวหน้าเวรต้องมีการบริหารจัดการ ความรสู้ กึ ของตน เมอื่ มคี วามรสู้ กึ น้ี จะทำ�ใหม้ น่ั ใจ เกดิ ทุกอย่าง รวมทั้งต้องแก้ปัญหาท่ีเกิดข้ึนขณะปฏิบัติ การเรยี นรทู้ จี่ ะพฒั นาตวั เอง16 สงั เกตเรยี นรู้ จากรนุ่ พ่ี งาน4 ภายใตค้ วามกดดนั ดา้ นเวลา ผู้ปว่ ย ปัญหาใน ทปี่ ฏบิ ตั งิ านดว้ ย กลา้ คดิ กลา้ ถาม รวมทง้ั การหาความ งานและการมีเครื่องมือเครื่องใช้ไม่เพียงพอ11 ต้อง รู้เพ่ิมเติมซ่ึงส่วนใหญ่จะสืบค้นจากอินเทอร์เน็ตเป็น ทำ�งานหลายๆอย่างพร้อมกันและการถูกคาดหวังใน ส่วนใหญ่ ซ่ึงสอดคล้องกับพฤติกรรมของหัวหน้า ระดับสูงจากผู้ร่วมงานและผู้ป่วยว่า “ต้องทำ�ได้”12 เวรใหม่ซึ่งมีอายุระหว่าง 25-29 ปี ซึ่งจัดอยู่ใน การฝึกความอดทนในการปรับเปล่ียนความรู้สึกจาก กลุม่ Generation Y ซึง่ เป็นกลมุ่ คนทเี่ ติบโตมาพร้อม ความเครียด เป็นแนวทางให้เผชิญความเครียดท่ีมี กับคอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ตและเทคโนโลยีไอที18 ประสิทธภิ าพ สร้างความเขม้ แขง็ ให้หวั หน้าเวรปฏบิ ตั ิ 2. การพัฒนาบทบาทระหวา่ งการปฏิบตั ิ งานได้ดี ภายใต้ความกดดันไม่ยอมแพ้ในปัญหา งานเป็นหัวหนา้ เวร ต่างๆ3 เปน็ การพัฒนาตนเองสวู่ ฒุ ิภาวะ สร้างให้เกิด จากการศกึ ษานแ้ี สดงใหเ้ หน็ วา่ ถงึ แมห้ วั หนา้ ความภมู ใิ จทสี่ ามารถแกไ้ ขปญั หาตา่ งๆ การทำ�หนา้ ท่ี เวรใหม่จะได้รับการเตรียมมาเป็นอย่างดี แต่หัวหน้า หัวหน้าเวรจึงมากับความเครียดและวุฒิภาวะเมื่อผ่าน เวรใหม่ยังต้องการขอคำ�ปรึกษาจากหัวหน้าหอผู้ป่วย พ้นไปได้ รนุ่ พ่ี ผา่ นการสอื่ สารหลายชอ่ งทาง เชน่ โทรศพั ท์ ไลน์ 4. สิ่งท่ีเสริมสร้างความแข็งแกร่งให้กับ และไปขอคำ�ปรึกษาด้วยตนเองจากพยาบาลรุ่นพี่ที่ หัวหน้าเวรใหม่ ได้แก่ การได้ฝึกฝนทำ�หน้าที่ของ ปฏบิ ตั งิ านในหอผปู้ ว่ ยขา้ งเคยี ง โดยเฉพาะในหตั ถการ หวั หนา้ เวรภายใตร้ ปู แบบการพยาบาลแบบการจดั การ ที่ยาก เช่น การเปิดเส้นเจาะเลอื ด หรือใหส้ ารนำ้ �สาร ดูแลเบ็ดเสรจ็ ในกลุ่ม (cell concept) ที่โรงพยาบาลท่ี อาหารทางหลอดเลือดดำ�ผู้ป่วยเด็ก นอกจากน้ียังได้ ศึกษานำ�มาใช้เพ่ือให้การพยาบาลผู้ป่วยอย่างรวดเร็ว เรียนรู้บทบาทของหัวหน้าเวรในการสื่อสารกับญาติ ทนั กบั ความตอ้ งการของผปู้ ว่ ยใหไ้ ดร้ บั ความปลอดภยั และสิทธิการรักษาพยาบาลจากผู้ช่วยพยาบาลอาวุโส ซ่ึงเป็นการพัฒนาบุคลากรพยาบาลเพื่อให้เกิดการ ที่ข้ึนปฏิบัติงานด้วยกัน ซ่ึงเป็นแนวทางและวิธีการ เปลย่ี นแปลงในทางทดี่ ขี นึ้ ทำ�ใหพ้ ยาบาลระดบั ปฏบิ ตั ิ เพื่อช่วยในการตัดสินใจแก้ไขปัญหาของหัวหน้าเวร การไดฝ้ กึ ฝนทกั ษะการเปน็ หวั หนา้ เวรควบคไู่ ปกบั การ เพอ่ื การตัดสินใจสง่ั การ คือการพิจารณาหาทางเลอื ก ฝึกฝนทักษะการพยาบาลเด็กป่วยศัลยกรรม ในขณะ ปฏิบัติหรือเลือกวิธีการท่ีดีที่สุดเพื่อให้ตรงกับปัญหา ดยี วกนั ระบบการพฒั นาพยาบาลใหมข่ องโรงพยาบาล หรอื จุดประสงค์ท่ีมอี ยู่19 การเร่ิมให้เป็นหวั หนา้ เวรตัว ท่ีศึกษา ทำ�ให้พยาบาลระดับปฏิบัติการได้รับโอกาส จรงิ โดยใหข้ น้ึ กบั เพอ่ื นรนุ่ เดยี วกนั ไดป้ รกึ ษาชว่ ยเหลอื ฝึกอบรมและเพิ่มพูนความรู้อย่างต่อเน่ือง ต้ังแต่การ

128 วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก ปีท่ี 30 ฉบับท่ี 1 (มกราคม – มถิ นุ ายน) 2562 ปฐมนิเทศ การให้ความรู้เพม่ิ เติมในเรื่องโรค หรอื การ หนงึ่ ไปสอู่ กี คนหนง่ึ เสรมิ สรา้ งองคก์ รแหง่ การเรยี นร2ู้ 3 ดูแลผู้ป่วยเฉพาะในโรคที่หน่วยงานมีความเช่ียวชาญ การจดั อบรมเชิงปฏิบตั ิ โดยการใชส้ ถานการณจ์ ำ�ลอง เพื่อให้สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ และมาตรฐานบริการ ชว่ ยในการเตรยี มพยาบาลหัวหนา้ เวรใหม่ ให้เกิดการ พยาบาล รวมทั้งการจัดอบรมและพัฒนาบุคลากร เรยี นรทู้ ส่ี มจรงิ ในการบรหิ ารจดั การและเพม่ิ ความมนั่ ใจ จะทำ�ให้มีความสามารถในการบริหารจัดการงานได้ ในการทำ�งาน4 มากขนึ้ 9 การพัฒนาบทบาทสู่การเป็นหัวหน้าเวร นอกจากน้ีระบบพ่ีสอนน้องซ่ึงฝังอยู่ใน ศัลยกรรมเด็ก จำ�เป็นต้องผ่านการเตรียมต้ังแต่เริ่ม วฒั นธรรมองคก์ รในโรงพยาบาลทศ่ี กึ ษาชว่ ยเสรมิ สรา้ ง สู่วิชาชีพการพยาบาล เป็นกระบวนการท่ีสอดรับกัน ความแข็งแกรง่ ของหัวหนา้ เวรใหม่ ผา่ นสมั พันธภาพ ระหว่างหน่วยงานและพยาบาล โดยพัฒนาท้ังความ ระหว่างพก่ี ับนอ้ ง ทำ�ให้เกดิ ทัศนคตทิ ี่ดตี ่อวชิ าชพี มี รู้ ทักษะ รวมท้ังความสามารถในการจัดการอารมณ์ การพัฒนาตนเองอย่างต่อเน่ืองเต็มใจที่จะเป็นรุ่นพี่ เพือ่ ให้สามารถควบคมุ ตนเอง (self-control) อดทน ทเี่ ปน็ ตน้ แบบทดี่ ี ในขณะเดยี วกนั การประเมนิ และเปน็ ต่อสถานการณ์ที่มีความเครียดอย่างต่อเน่ือง24 เพ่ือ ระบบ และนำ�ผลการประเมนิ มาใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ปอ้ นกลบั ให้ห้วหน้าเวรเป็นแบบอย่างต่อผู้ร่วมงานทั้งในเรื่อง ที่ชัดเจนช่วยให้หัวหน้าเวรใหม่สามารถนำ�มาพัฒนา พฤติกรรมบริการที่ดี สร้างความประทับใจกับผู้รับ การทำ�หน้าท่ีให้เป็นมาตรฐาน มีการกำ�หนดประเด็น บรกิ าร และผู้ปฏิบตั ิงานทำ�งานอย่างอยา่ งมคี วามสุข ผลงานและปัญหาทเ่ี กดิ ให้ข้อมูลในเชงิ บวก และมกี าร พัฒนาใหถ้ ึงเปา้ หมายรว่ มกนั 21 ข้อเสนอแนะในการนำ�งานวจิ ัยไปใช้ อยา่ งไรกต็ ามถงึ แมจ้ ะมสี งิ่ สนบั สนนุ มากมาย หัวหน้าเวรใหม่ได้เสนอแนะส่ิงเพ่ิมความแข็งแกร่งให้ การเตรียมพยาบาลหัวหน้าเวร ต้องเร่ิม เพิ่มขึ้น ด้วยการเตรียมจากหน่วยงานในการเพ่ิมพูน พฒั นาความรู้ ทกั ษะตา่ งๆ ตง้ั แตพ่ ยาบาลจบใหม่ คดั ความรู้ท้ังเรื่องการพยาบาล และการบริหารจัดการ เลือกพยาบาลระดับปฏิบัติการท่ีมีประสบการณ์และ การฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลทต่ี อ้ งใชท้ กั ษะสงู ดา้ นความ ศกั ยภาพ เพื่อเตรยี มทำ�หน้าทีห่ วั หน้าเวร ท้ังน้ีอาจใช้ เชี่ยวชาญทางคลินิก (clinical/technical skills) จน รปู แบบตา่ งๆ เชน่ การประชุมวิชาการ การอบรมเชงิ ม่นั ใจว่าสามารถทำ�ได้ โดยเฉพาะผ้ปู ่วยเม่อื เกิดภาวะ ปฏบิ ตั ิการ การใช้สถานการณ์จำ�ลอง การจัดกจิ กรรม วิกฤติภาวะฉุกเฉิน การพยาบาลผู้ป่วยท่ีมีอาการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับรุ่นพี่ท่ีมีประสบการณ์ และที่ เปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเรว็ ไดต้ รงความตอ้ งการและเกดิ สำ�คัญคือ การสอนงานจากรุ่นพ่ีสู่รุ่นน้อง มีการประ ความปลอดภัยกับผู้ป่วย22 ทักษะด้านการแก้ปัญหา คับประคองหัวหน้าเวรใหม่ ซ่ึงอาจจัดผู้ให้คำ�ปรึกษา ตัดสินใจ การเจรจา การตดิ ตอ่ ประสานงาน18 ด้วย ช่วยเหลือ และการจัดให้หัวหน้าเวรใหมข่ ้นึ ปฏบิ ตั งิ าน การนำ�รูปแบบที่หลากหลายมาสนับสนุนการเพ่ิมพูน กับรนุ่ พ่ที ่ีมปี ระสบการณ์ และ เพื่อนร่นุ เดียวกนั ตาม ความรู้และประสบการณ์ให้กับบุคลากรในหน่วยงาน ลำ�ดับ มีระบบการประเมินผลการทำ�หนาท่ีพยาบาล เช่น การจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ บอกเล่า หัวหน้าเวรใหม่ และให้ข้อมลู ปอ้ นกลบั ทช่ี ดั เจน เพือ่ ประสบการณใ์ หก้ นั และกนั ฟงั จากพเี่ ลา่ สใู่ หน้ อ้ งฟงั อนั ใหพ้ ยาบาลหวั หนา้ เวรใหมส่ ามารถปรบั ปรงุ การปฏบิ ตั ิ เป็นกระบวนการท่ีถ่ายทอดความรู้ท่ีฝังลึกผ่านระบบ งานใหด้ ยี ง่ิ ขนึ้ ขณะเดยี วกนั หนว่ ยงานควรมกี ารเตรยี ม การจัดการความรู้ มุ่งเน้นการถ่ายโยงความรู้จากคน รนุ่ พ่ที ่มี ปี ระสบการณใ์ นการสอน ถ่ายทอดความรู้และ ร่วมปฏิบตั ิงานกบั ผทู้ จี่ ะเป็นหัวหนา้ เวรใหมด่ ว้ ย

Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing Vol. 30 No.1 (January - June) 2019 129 ขอ้ เสนอแนะในการวิจัยครง้ั ต่อไป in nursing administration. 2nded. Nonthaburi: Sukhothaithammathirat University Press; 2014. ควรมีการวิจัยและพัฒนาเพ่ือหารูปแบบที่ pp. 8-14. (in Thai). เหมาะสมในการเตรียมพยาบาลหัวหน้าเวรที่เหมาะ 8. Siriraj Hospita, Department of nursing. Siriraj สมในบรบิ ทของหน่วยงานแตล่ ะแหง่ nurse competencies dictionary. Bangkok:   P.A. Living printing; 2014. pp. 8-14. (in Thai). 9. Thipfun C. Development of preparation References program for being charge nurses [Master`s Thesis of Nursing Administration]. Chiang Mai: 1. Ministry of Industry. Thailand productivity Chiang Mai University; 2013. (in Thai) institute. TQA criteria for performance 10. Sherman RO, Schwarzkopf R, Kiger AJ. excellence framework 2561-2562. Bangkok: Whatwe learned from our charge nurses. Eastern Printing Public Company Limited; Nurse Lead. 2013; 11:34-9. 2018. (in Thai). 11. Saimai P. Stress among charge nurses 2. Sompittayanurak N. Operative nursing care. at a university hospital in Bangkok. Journal of Bangkok: Chulalongkorn University Press; Public Health. 2014; 44(2):174-88. (in Thai) 2010. (in Thai) 12. Admi H, Moshe-Eilon Y. Stress among 3. Sngounsiritham U. Professional nursing charge nurses: tool development and stress development. 2nded.Chiang Mai: Chiangpuek measurement. Nurs Econ. 2010; 28:151-58. printing; 2010. (in Thai). 13. Erlingsson C, Brysiewicz P. A hands-on 4. Zlatkin I, Peker H. Training nurses for guide to doing content analysis. Afr J Emerg. charge nurse duties through simulation Med. 2017; 7:93-9. [Internet]. Haifa: Carmel Medical Center. 14. Kaewree K. The ability of charged nurses [cited 2017 May 13]. Available from: in patient care management in Inburi https://sigma.nursingrepository.org/bitstream/ Hospital [Master Thesis of Nursing Science]. handle/10755/335171/3_Zlatkin_I_ Chonburi: Burapha University; 2000. (in Thai). p66973_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y 15. Thosingha O, Wattradul D. Nurse leaders 5. Chittawatanarat K, Yimcharoen P, Chansaenroj development in Issues and trends in P, Chinswangwatanakul V, Satthaphon S, nursing administration. In: Puttapitukpol Sangkhathat S. Fundamental surgical science. S (editor). Issues and trends in nursing Bangkok: Bangkok Wetchasan Printing administration. Nonthaburi: Sukhothaitham- House; 2013. (in Thai). mathirat University Press; 2014. p.1-48. 6. Alligood MR, editors. Nursing theorists and (in Thai). their work. 8thed. St. Louis (Missouri): 16. Puttapitukpol S, Siritarungsri B, editors. Mosby; 2014. Toward a new paradigm of nurse executives. 7. Sawangdee K. Issues and trends in nursing workforce management. In: Puttapitukpol S, (editor). Seminar in Issues and trends

130 วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก ปที ่ี 30 ฉบับท่ี 1 (มกราคม – มถิ ุนายน) 2562 Nonthaburi: Sukhothaithammathirat University ment, and managerial role competencies of Press; 2016. p.165-182. (in Thai). charge nurse in Propokol Hospital. Chanthaburi 17. Jadama P. Self competency: self development province. [Master Thesis of Nursing Science]. of education personnel on translations change Chonburi: Burapha University; 2006. (in Thai). in decade,21 [Internet] n.d. [cited 2017 May 22. Canterbury District Health Board. Nurse/ 22]. Available from: http://personnel.obec.go.th midwife in charge/shift leader [Internet]. /home/wp-content/uploads/ 2015 [cited 2015 Nov]. Available from: 18. Electronic Transactions Development Agency https://edu.cdhb.health.nz/Hospitals-Services (Public Organization). Thailand internet user /Health-Professionals/CDHB-Policies/ profile 2018. [cited 2017 September 16]. Nursing-Policies-Procedures/Documents/ Available from: https://www.twfdigital.com/ Nurse-In-Charge-Policy.pdf blog/2019/03/thailand-internet-user-profile 23. Connelly LM, Nabarrete SR, Smith KK. A -2018/ (accessed 10 January 2018). (in Thai). charge nurse workshop based on research. 19. Sriyanalak N. Nursing administration. 3rded. J Nurses Staff Dev. 2003; 19:203-8. Bangkok: Thanapress; 2009. (in Thai) 24. Smith MK, Malcolm K. Informal adult 20. Bandura A. Self-efficacy: the exercise of education, self-direction and andragogy. control. New York: W.H. Freeman and The encyclopedia of informal education Company; 1997. [Internet]. 2002 [cited 2017 Aug 10]. Available 21. Kimsee A. Relationships between personal from: http:// www.infed.org/thinkers/et- factor, perception of human resource manage- knowl.htm