แนะนำตัวละคร รามเกียรติ์

วรรณคดี เร่อื ง รามเกียรต์ิ

ประวตั ิวรรณคดี เร่ือง รามเกยี รต์ิ ตน้ เค้าของเรอื่ งรามเกียรตม์ิ าจากเรื่องรามายณะซ่ึงเป็นนิทานท่ีแพร่หลายอยู่ท่ัวไปในภูมิภาคเอเชียใต้ ต่อมาอารยธรรมอินเดยี ได้ แพร่สูภ่ ูมภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ พ่อค้าชาวอินเดยี ไดน้ าวฒั นธรรมและศาสนามาด้วย ทาใหร้ ามายณะแพร่หลายไปท่ัวภูมิภาค กลายเป็น นิทานทรี่ ู้จกั กันเปน็ อย่างดี และได้ปรบั เปล่ยี นเนื้อหาให้สอดคลอ้ งกบั วัฒนธรรมของประเทศนัน้ จนกลายเปน็ วรรณคดีประจาชาตไิ ป “รามเกยี รต์ิ” มเี ค้าจากวรรณคดีอนิ เดยี คอื มหากาพยร์ ามายณะท่ี ฤๅษีวาลมีกิ ชาวอนิ เดีย แตง่ ข้ึนเป็นภาษาสันสกฤต สาหรับเรื่องรามเกียรติ์ของไทยน้ัน มีมาต้ังแต่สมัยอยุธยา ในสมัยกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีได้ทรงพระราชนิพนธ์ สาหรับให้ละครหลวงเล่น ปัจจุบันมีอยู่ไม่ครบ ตอ่ มาในสมัยรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 1 ได้ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นเพื่อรวบรวมเรื่องรามเกียรติ์ ซ่ึงมีมาแตเ่ ดมิ ให้ครบถว้ นสมบูรณ์ต้งั แต่ตน้ จนจบ พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลา้ นภาลยั ไดท้ รงพระราชนิพนธ์บทละครเรอื่ งรามเกียรต์ิ เพอื่ ใหล้ ะครหลวงเล่น โดยไดท้ รงเลอื กมาเปน็ ตอนๆ ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกล้าเจา้ อย่หู ัวทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรอ่ื งรามเกยี รต์ิ โดยใช้ฉบับของอินเดยี (รามายณะ) มาพระราชนพิ นธ์ ใชช้ ่อื วา่ \"บอ่ เกดิ รามเกยี รต์ิ

ตวั ละครหลัก ฝา่ ยพระราม ฝา่ ยทศกัณฐ์ และพนั ธมติ ร •พระราม •พาลี •มัจฉานุ •ทศกัณฐ์ •สหสั เดชะ •มารีศ •พระลกั ษมณ์ •สุครีพ •พระมงกุฎ •พระพรต •ชมพูพาน •พระลบ •กมุ ภกรรณ •ขร •นางมณโฑ •พระสตั รดุ •องคต •ชามพูวราช •นางสดี า •พเิ ภก •นลิ นนท์ •ไมยราพ •ทษู ณ์ •นางสามนกั ขา •หนุมาน •นิลพทั •อินทรชติ •ตรีเศยี ร •นางเบญกาย •ท้าวลสั เตยี น •มังกรกัณฐ์ •นางสพุ รรณมจั ฉา •ไพนาสุริยวงศ์ •ทา้ วจกั รวรรดิ

พระราม คือ พระนารายณอ์ วตาร (แบ่งภาค) ลงมา ถอื กาเนดิ เป็นพระราชโอรสของท้าวทศรถ กบั นางเกาสรุ ิยา เพ่ือจะปราบทศกัณฐ์ พระรามมีพระอนุชาตา่ งพระมารดา ๓ พระองค์ คอื พระพรต พระลกั ษมณ์ และพระสตั รุต ซ่งึ ต่างก็มีความรกั ใครก่ นั อย่างมาก พระมเหสีของพระราม คือ นางสีดา พระรามมกี ายสเี ขยี ว สามารถปรากฏร่างเปน็ พระนารายณ์มีส่ีกรได้ อาวุธประจาพระองค์ คอื ศร ซึง่ เป็น อาวุธวิเศษ ที่ไดป้ ระทานมาจากพระอิศวร บทบาททส่ี าคัญในเรื่องรามเกยี รติ์ ไดแ้ ก่ เมื่อเยาวว์ ัยพระรามไดร้ บั การศกึ ษาศิลปศาสตร์ กบั สานกั ฤาษีสวามติ ร หรอื วศิ วามติ ร มคี วามเกง่ กล้า ถงึ กับฆ่ากากนาสรู และสวาหซุ ง่ึ มา รบกวนเหล่าฤาษีชไี พร “ท้าวชนกจกั รวรรด์ิ(ฤาษีชนก) ได้ให้หมู่กษัตริย์มาประลองยกศรรตั นธนเู พอื่ อภเิ ษกกับ นางสีดา พระรามกส็ ามารถยกรตั นธนูไดส้ าเร็จ และไดอ้ ภเิ ษกกบั นางสีดาระหว่างเดนิ ทางกลบั กรุงอโยธยา สามารถปราบรามสรู (ยกั ษ์ผ้ถู ือขวาน) และได้รบั ศรจากรามสูร” “ไดฆ้ ่าพระยาขร และพระยาทูษณ์ พีช่ ายของ นางสามนกั ขา” “ระหวา่ งออกเดนิ ป่า ได้ปราบพิราบยักษ์” “ไดช้ ว่ ยสคุ รีพปราบพาลี” “ไปรบกับทศกัณฐ์ และได้ ฆา่ ทศกณั ฐไ์ ดส้ าเรจ็ ” “สถาปนาพเิ ภกให้ครองกรงุ ลงกา”

พระลกั ษมณ์ คอื พญาอนนั ตนาคราช ท่ปี ระทับของพระนารายณ์มาเกดิ มีกายสที อง เป็นพระโอรสของทา้ วทศรถ กับนางสมทุ รเทวี มีพระอนุชาร่วม พระมารดา คอื พระสตรุต พระลกั ษมณ์มคี วามจงรกั ภักดีต่อพระรามมาก เมื่อพระรามต้องออกเดินป่าถงึ ๑๔ ปี พระลักษมณก์ ไ็ ด้ตดิ ตามไปดว้ ย และ ยงั ช่วยออกรบกบั กองทพั ของกรงุ ลงกา อยา่ งกล้าหาญ

พระพรต คือ จักรของพระนารายณ์มาเกดิ กายสที ับทิม เป็นผู้มใี จยตุ ธิ รรม และซ่อี สัตย์ มาก พระพรตเปน็ โอรสองค์ที่ 2 ของทา้ วทศรถกบั นางไกยเกษี พระพรตโกรธพระมารดา มากจนแทบจะฆ่าเสยี เมอ่ื ทราบวา่ พระรามตอ้ งออกไปเดินปา่ 14 ปี เพราะนางไกยเกษี ทูลขอท้าวทศรถ พระพรตรีบตามไปออ้ นวอนใหพ้ ระรามเสดจ็ กลับแต่ไม่สาเรจ็ พระพรต จงึ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณว่าหากครบ 14 ปี แลว้ พระรามยงั ไม่กลบั จะเขา้ กองไฟเผาตนเอง ใหต้ าย จากน้ันพระพรตกใ็ หส้ ร้างเมอื งประจันตคามไว้ท่ีชายแดนเมืองอยธุ ยาเพอ่ื คอยรับ เสดจ็ พระราม ครัน้ เวลาผา่ นไปครบ 14 ปี พระพรตไม่เหน็ พระรามกลบั มา ก็เครียมจะ เข้ากองไฟกบั พระสตั รตุ แตห่ นมุ านมาหา้ มไวท้ นั

พระสัตรดุ คือคฑาและสงั ขข์ องพระนารายณ์อวตารลงมาพร้อมกับพระองค์ พระ สตั รดุ เป็นโอรสของ ท้าวทศรถ บิดาของพระราม กับนางสมุทรเทวี เป็นน้องชายฝาแฝดของ พระลักษณ์ เปน็ จอมทัพรว่ มกบั พระพรตผเู้ ปน็ พระเชษฐา ตอนศึกกรุงลงกาครั้งท่ี 2และศึก เมอื งมลวิ นั ภายหลังไดเ้ ปน็ อปุ ราชเมอื งไกยเกษ แม้พระสัตรุดจะเป็นพระอนุชาร่วมพระ มารดากบั พระลักษมณ์ คือ นางสมทุ รเทวี แต่ทง้ั ในรามายณะของอนิ เดยี และรามเกยี รติ์ของ ไทย กม็ กั กล่าวถงึ พระสตั รดุ ค่ไู ปกบั พระพรต และกลา่ วถึงพระรามคู่กับพระลกั ษมณ์ ใน รามเกยี รตติ์ อนตน้ จนถงึ ตอนกลางเรือ่ ง พระสตั รุดมีบทบาทนอ้ ย แต่มีบทบาทมากขน้ึ ใน ตอนทา้ ยเรื่อง พระนามพระสตั รุดในรามเกียรติ์เขียน สัตรุด แตใ่ นรามายณะ เขียน ศตรฺ ฆุ ฺน (อ่านว่า สะ -ตรฺ -ุ คนฺ ะ) แปลวา่ ผสู้ งั หารศัตรู

นางสีดา คอื พระลักษมี มเหสีอของพระนารายณ์ อวตารลงมาเกิดเพื่อเป็นคู่ครองของพระราม ตาม บญั ชาของพระอิศวร นางสีดาเปน็ พระธดิ าของทศกัณฐ์ กับนางมณโฑ แต่เมือ่ ประสูติแลว้ พเิ ภกได้ ทานายวา่ นางเปน็ กาลกณิ แี กพ่ ระบดิ าและบา้ นเมือง ทศกัณฐ์จงึ สัง่ ใหน้ านางใส่ผอบลอยนา้ ไป พระฤาษชี นกพบเขา้ จึงเกบ็ ไปเล้ียงเปน็ ลูก โดยฝงั ดินฝากแมพ่ ระธรณีไว้ เวลาผา่ นไปถงึ ๑๖ ปี พระฤาษชี นกเบื่อหน่ายการบาเพญ็ พรต คดิ กลบั ไปครองกรงุ มิถลิ าเชน่ เดมิ จงึ ลาเพศพรหมจรรย์ไป ขดุ นางขนึ้ มา แล้วตัง้ ชือ่ ใหว้ า่ สีดา (แปลวา่ รอยไถ) จากน้ันพานางพานางเข้าเมืองมิถิลาจดั พธิ ยี กศร คูบ่ า้ นคเู่ มือง เพือ่ เสย่ี งทายหาคู่ครองให้นางสีดา พระรามยกศรได้ จึงไดอ้ ภิเษกสมรสกบั นางสีดา

หนมุ าน เปน็ ลงิ เผอื ก (กายสีขาว) มลี ักษณะพิเศษ คือ มีเขีย้ วแกว้ อยกู่ ลางเพดาน ปาก มีกุณฑลขนเพชร สามารถแผลงฤทธ์ิให้มสี ่ีหน้าแปดมอื แลหาวเปน็ ดาวเปน็ เดือน ได้ ใชต้ รีเพชร (สามง่าม) เปน็ อาวธุ ประจาตัว (จะใชเ้ มื่อรบกบั ยกั ษต์ วั สาคญั ๆ) มีความ เก่งกล้ามาก สามารถแปลงกายหายตัวได้ ทง้ั ยังอยยู่ งคงกระพัน แม้ถกู อาวธุ ของศัตรูจน ตาย เมื่อมีลมพัดมาก็จะฟนื้ ขนึ้ ได้อกี เม่อื นางสวาหะถกู มารดาสาปใหไ้ ปยนื ตีนเดียวเหนี่ยว กินลม พระอศิ วรจงึ บัญชา ใหพ้ ระพายนาเทพอาวธุ ของพระองคไ์ ปซดั เขา้ ปากของนาง นาง จงึ ต้งั ครรภ์และคลอดบุตรเป็นลิงเผอื ก เหาะออกมาจากปาก ได้ชือ่ วา่ หนุมาน หนุมานจึง ถอื ว่าพระพายเปน็ พอ่ ของตน หนุมานได้ถวายตัวเป็นทหารเอกของพระราม ชว่ ยทาการรบจน สนิ้ สงคราม

พาลี เป็นลิงมีกายสเี ขียว เป็นโอรสของพระอนิ ทร์กบั นางอจั นา ถกู ฤาษโี คดมสาป ใหก้ ลายเป็นลงิ พร้อมๆ กบั สุครพี ผู้เปน็ น้อง หลงั จากทฤ่ี าษรี ูค้ วามจรงิ ว่าท้ังสองเป็นลูกชู้ พระอนิ ทร์สงสารโอรสทต่ี อ้ งซดั เซพเนจรอยใู่ นปา่ จึงสรา้ งเมอื งขดี ขินให้ปกครอง และตัง้ นามโอรสว่า พระยากากาศ ภายหลังได้นามใหมว่ ่า พาลี แล้วให้สคุ รพี เปน็ มหา อปุ ราช ครัง้ หนึง่ พระอิศวรฝากนางดารามากบั พาลี เพอ่ื เปน็ รางวลั ให้สคุ รีพ แตพ่ าลกี ลบั ยดึ นางไว้เปน็ ภรรยาของตนเสียเอง และตอ่ มาพาลีก็ยังแย่งนางมณโฑมาจากทศกัณฐ์ ขณะที่ ทศกณั ฐพ์ านางเหาะผ่านเมอื งขดี ขิน ภายหลงั พาลีถูกพระรามสังหารดว้ ยศรจนสิน้ ชวี ิต

สุครีพ เปน็ ลงิ มีกายสแี ดง เป็นลกู ของพระอาทิตย์กบั นางกาลอัจนา สุครพี มีศกั ดเ์ิ ป็นนา้ ของหนุมาน เมอ่ื พระฤาษโี คดมรคู้ วามจริงจากนางสวาหะ ว่า สคุ รีพไมใ่ ชล่ ูกของตน แต่เป็นลูกชู้ จงึ สาปใหก้ ลายเป็นลิงพรอ้ มกับพาลผี ู้ เป็นพ่ชี าย ซึง่ เป็นลูกของพระอนิ ทร์ แลว้ ไลใ่ หเ้ ข้าป่าไป ต่อมาสคุ รีพได้เปน็ ทหารเอกของพระราม ได้รบั ความไว้วางพระทัยจากพระราม ให้เป็นผูจ้ ัดการ กองทพั ออกสรู้ บกบั กองทัพของกรุงลงกาอยเู่ สมอ

ชมพูพาน เป็นลิง กายสีหงส์ชาด เกิดจากพระอิศวร นาเหง่ือไคลของพระองค์มาทาการชุบขึ้น มีความรู้เรื่องยา ต่างๆ สาหรับเป็นแพทย์ประจากองทัพของพระราม ชมพูพาน เคยรับพระบญั ชาของพระรามออกช่วยงานสงครามหลายคร้ัง

องคต เปน็ ลิงมกี ายสีเขียว เปน็ บุตรของพาลี กับนางมณโฑ เมื่อพาลีแย่งนางมณโฑมาจากทศกณั ฐแ์ ลว้ นางต้องเปน็ ภรรยาของพาลีจนกระทง่ั ตง้ั ครรภ์ ทศกณั ฐไ์ ปฟ้องฤาษอี งั คตั อาจารย์ของพาลี จนพาลยี อมคนื นางมณโฑให้แตข่ อลูกไว้ ฤาษีอังคตั จงึ ทาพธิ เี อาลูกออกจากทอ้ งนางมณโฑ ไปใสใ่ นทอ้ งแพะ เมอ่ื ครบ กาหนดคลอด พระฤาษีก็ทาพธิ ใี หอ้ อกจากทอ้ งแพะ ใหช้ ือ่ วา่ องคต สว่ นทศกณั ฐ์ยงั ผูกใจเจ็บ จึงแปลง กายเปน็ ปูยกั ษค์ อยอย่กู ้นแม่น้า เพื่อจะฆา่ องคตขณะทาพธิ ีลงสรง แตถ่ กู พาลีจับได้ แล้วเอามาผกู ไวใ้ หล้ ูก ลากเลน่ อยูเ่ จ็ดวันจึงปล่อยไป เมื่อสุครพี ขอให้พระรามมาช่วยปราบพาลี กอ่ นท่พี าลจี ะสิน้ ใจตาย ไดส้ านกึ ตนว่าทาผิดตอ่ สุครีพ ท้งั ไม่รักษาคาสัตยส์ าบาน จึงได้ทลู ฝากฝงั สคุ รพี และองคตไวก้ ับพระราม องคตได้ ช่วยทาศกึ กบั กองทพั ของทศกณั ฐอ์ ยา่ งเต็มความสามารถพระรามเคยส่งองคตเปน็ ทตู ไปเจรจากบั ทศกัณฐ์ เพอื่ ทวงนางสดี าคนื แมจ้ ะไม่สาเรจ็ แตก่ ็ไดแ้ สดงความเฉลยี วฉลาดและความกลา้ หาญ ให้ประจักษ์แก่ตา ของทศกัณฐ์

พิเภก คอื เทพบตุ รเวสสุญาณ จุติลงมาเกดิ เพ่อื ชว่ ยพระรามปรา ทศกัณฐ์ มีกายสเี ขียว เป็นน้องของทศกัณฐม์ ีความรู้ทางโหราศาสตร์อย่าง ยอดเยี่ยม สามารถทานายเหตุการณล์ ่วงหนา้ ได้อย่างแม่นยาเมือ่ ทศกัณฐ์ ลักพานางสดี ามา พิเภกได้ทูลตักเตือน และแนะนาใหส้ ่งนางสีดาคืนไป ทาให้ ทศกณั ฐ์โกรธมาก จนขบั ไล่พิเภกออกไปจากเมอื ง พิเภกจึงไปสวามิภักดิ์กับ พระราม ใหค้ าแนะนาที่เป็นประโยชน์ จนกระทัง่ พระรามชนะ สงคราม หลงั จากเสรจ็ ศึกแล้ว พระรามได้สถาปนาให้พิเภกเปน็ กษตั รยิ ์ครอง กรงุ ลงกา มีพระนามวา่ ท้าวทศคีรวึ งศ์

นิลพัท เป็นลิงมีกายสีน้ารัก (สีดาสนิท) มีเขี้ยวแก้ว เช่นเดียวกับหนุมาน มีฤทธิ์เดชเก่งกล้ามากเมื่อพระรามให้พวกวานร ทาถนนขา้ มไปกรงุ ลงกา นลิ พัทกบั หนุมานเกดิ ทะเลาะวิวาท และตอ่ สู้ กัน แต่ไม่มีใครเอาชนะได้ เพราะต่างก็มีฤทธ์ิเดชเท่าเทียม กนั พระรามกริ้วมาก สั่งใหน้ ิลพัทไปรักษาเมืองขดี ขิน คอยส่งเสบียง อาหารให้กองทัพของพระราม ส่วนหนุมานกใ็ ห้ทาถนนให้เสร็จภายใน ๗ วัน

มัจฉานุ เป็นบุตรของหนุมานกับนางสุพรรณมัจฉา จึงมี ร่างกายเป็นลิงเผือกเช่นเดียวกับหนุมาน แต่มีหางเป็นปลา เม่ือนาง สุพรรณมัจฉาคลอดมัจฉานุออกมาแล้ว ก็กลัวทศกัณฐ์จะรู้ จึงนา มัจฉานุไปท้ิงท่ีชายหาด ไมยราพณ์ซึง่ เป็นญาติกับทศกัณฐ์มาพบเขา้ มีความสงสาร จึงได้นาไปเลี้ยงไว้เป็นบุตรบุญธรรม ต่อมาไมยราพณ์ ลักพาตวั พระรามมาไว้ท่ีเมืองบาดาล หนุมานติดตามมาด้วย ได้พบกบั มัจฉานุจึงต่อสู้กัน แต่ไม่สามารถเอาชนะกันได้ จนกระท่ังได้รู้ว่าเป็น พ่อลกู กนั

ชามพวู ราช หรอื นลิ เกสร เปน็ ตัวละครในเรือ่ งรามเกยี รต์ิ เป็นพญาวานรในกองทัพ พระราม เกิดจากต้นไผซ่ ึ่งฤษีสขุ วัฒนนาไปถวายพระอิศวร พระอิศวรนามาทาเป็นธนู พอลองโกง่ ดูธนูหกั เปน็ สองทอ่ น เกิดเปน็ พญาวานรช่ือชามพวู ราช และพญาอสรู ชอื่ เวรมั ภ์ ชามพูวราชถือเปน็ วานรอาวุโสและรอบรู้ไตรเพท เมอื่ พระรามทาศึกกบั ทศกณั ฐ์ ชามพูวราชเปน็ ผ้เู สนอให้พระรามจองถนนไปกรุงลงกาเพ่ือเป็นพระ เกยี รตยิ ศ และตอนแปลงรา่ งเปน็ หมใี หญ่กดั ต้นโรทนั เพือ่ ทาลายพธิ ชี บุ ศรนาคบาศ ของอินทรชิต หลังเสรจ็ ศึกลงกา ชามพวู ราชได้เป็นอปุ ราชเมืองปางตาล ลักษณะ ของชามพูวราชเปน็ พญาวานร ปากอา้ ตาโพลง กายสีแดงเลอื ดหมูหรอื น้าตาลเข้ม หนึ่งพกั ตร์ สองกร ทรงชฎาเดนิ หน มีพระขรรค์เป็นอาวธุ

นิลนนทม์ ลี กั ษณะ หนง่ึ พกั ตร์ สองกร ปากอ้า สี หงส์บาทหรอื สีหงส์เสนเจอื เหลอื ง หัวโลน้ สวมเปน็ โอรสของพระ เพลิง นิลนนทม์ บี ทบาททาลายพิธขี องทศกณั ฐ์ตองตงั้ อุโมงค์ ร่วมกับสคุ รีพและหนุมาน เสรจ็ ศกึ เมืองลงกาได้เป็นอุปราชเมือง ชมพู และตอนเมื่อครั้งทาศึกรบระหวา่ งพระพรตกบั ท้าวจกั รวรรดิ นลิ นนทเ์ ปน็ ทูตส่ือสารเพื่อใหย้ อมออ่ นน้อม การเจรจาความคร้งั นี้ นิลนนท์ไดท้ าการหกั ยอดปราสาทนาไปถวายพระพรต

ทศกณั ฐ์ เป็นกษตั ริยแ์ ห่งกรงุ ลงกา นับวา่ เปน็ ตัวเอกของเร่ือง รามเกยี รติ์ มีกายสเี ขียว มี ๑๐ พกั ตร์ ๒๐ กร ทรงมงกุฏชยั ลักษณะปาก แสยะ ตาโพลง ทศกัณฐ์ เดมิ เปน็ ยักษน์ นทกกลบั ชาตมิ าเกิด เพอ่ื รบกบั พระ นารายณ์ ซึง่ อวตารมาเกิดเป็นมนุษย์ ไมม่ ีใครฆ่าใหต้ ายได้ เพราะทศกัณฐ์ ถอดดวงใจใส่กล่อง ฝากไวก้ บั พระฤาษโี บุตรผูเ้ ป็นอาจารย์ ทศกัณฐม์ นี ิสัย เจา้ ชู้ มชี ายาและนางสนมมากมาย แต่ถงึ กระนัน้ เมอ่ื รูว้ า่ นางสดี าเป็นหญงิ ท่มี ีความงดงามมาก แม้นางจะมีพระสวามอี ย่แู ล้ว กย็ ังลักพาตวั ไป จงึ เป็นสาเหตใุ ห้ต้องทาศกึ กับพระราม จนญาติมิตรล้มตายไปเป็นจานวน มาก และในท่ีสดุ ตนเองกถ็ กู พระรามฆ่าตาย

กมุ ภกรรณ เป็นยักษ์มีกายสีเขยี ว มีหอกโมกขศักดเ์ิ ป็นอาวธุ ไดช้ ือ่ ว่า กุมกรรณ (หหู มอ้ ) เพราะมีร่างกายใหญโ่ ตจนเอาหม้อใสไ่ ว้ในหูได้ กุมภกร รณ เปน็ น้องรว่ มมารดาของทศกณั ฐ์ โดยเปน็ พ่ขี องพเิ ภก คร้งั หนึ่ง กมุ ภกร รณออกรบกบั พระลกั ษมณ์ ได้พุง่ หอกโมกขศักดิ์ไปถูกพระลักษมณจ์ น สลบ แตพ่ ิเภกและหนมุ านชว่ ยแกไ้ ขใหฟ้ ืน้ ได้ ต่อมา กุมภกรรณไดท้ าพิธี ทดนา้ โดยเนรมิตรกายให้ใหญโ่ ตขวางทางน้าไว้ เพอ่ื ใหก้ องทัพของพระราม อดนา้ ตาย แตถ่ ูกหนุมานทาลายพิธีครั้งสดุ ท้าย กุมภกรรณออกรบกบั พระราม ถกู ศรของพระรามจนเสียชีวิต

เปน็ บุตรของ มหายมยักษ์ ซงึ่ เป็นญาติกับ ทศกัณฐ์ ไมยราพเปน็ ศิษย์ของ ฤาษีสุเมธ มีมนต์ สะกดทัพโดยการเปา่ กลอ้ ง มีความคงทนอาวุธ และถอดดวงใจใสไ่ ว้ในตวั แมลงภู่ มฤี ทธม์ิ ากจนได้ ครองเมอื งบาดาล ไมยราพมีนอ้ งช่ือ นางพิรากวน ไมยราพพบ มจั ฉานุ (ลกู หนุมานกบั นางสุพรรณ มจั ฉา) ถกู ทง้ิ อยู่ริมหาด จงึ รับมาเล้ยี งเปน็ บุตรบุญธรรม ต่อมาทศกัณฐ์ได้ขอร้องใหไ้ มยราพช่วยใช้ มนต์สะกดทพั พระราม และจับพระรามมาขังไวใ้ นเมืองบาดาล ระหวา่ งน้นั ไมยราพเกดิ ฝนั ประหลาด โหรทานายว่า ไวยวิก บุตรของนางพิรากวนจะได้ข้นึ ครองราชยแ์ ทนตน จงึ บังเกดิ ความโกรธจบั ไว ยวิกขังคกุ ไว้ และจะให้ฆา่ พรอ้ มกบั พระราม พอดีกบั ที่ หนมุ าน ตามมาช่วยพระราม นางพิรากวนจงึ หาทางช่วยใหห้ นมุ านเขา้ เมืองบาดาลได้ ไมยราพไดร้ บกบั หนมุ านโดยออกอุบายผลัดกนั ตีด้วยต้นตาล แต่ไมม่ ใี ครตาย นางพิรากวนจึงบอกความลับแกห่ นมุ าน หนุมานจึงใช้เท้าหน่ึงเหยียบอกไมยราพ และ เนรมิตตัวเอามือไปจับแมลงภมู่ าขยี้ตายคามือ ไมยราพจงึ ถึงแกค่ วามตาย

อินทรชติ เปน็ ยักษม์ กี ายสีเขยี ว เปน็ โอรสของทศกัณฐก์ ับนางมณโฑ เดมิ ชอื่ รณ พักตร์ เมอื่ สามารถรบชนะพระอินทร์ได้ ทศกณั ฐ์พอใจมากจึงเปลยี่ นช่อื ใหว้ ่า อนิ ทรชติ อินทรชติ มีชายาชือ่ สุวรรณกันยุมา มโี อรส ๒ องค์ คือ ยามลวิ ันและ กันยเุ วก มีศรนาคบาศ ศรพรหมาสตร์ และศรวษิ ณุปาฌัมเป็นอาวุธ ทง้ั ยงั สามารถแปลงกายเปน็ พระอนิ ทรไ์ ดอ้ ีกดว้ ย พระพรหมเคยประทานพรใหว้ ่า เวลา จะตายตอ้ งตายบนอากาศ และอยา่ ให้ศีรษะขาดตกถึงพ้ืน มฉิ ะนน้ั จะกลายเป็น ไฟบรรลัยกลั ปล์ ้างโลก ต้องใชพ้ านแวน่ ฟ้าของพระพรหมมารองรบั โลดจึงจะ ปลอดภัย ดงั นน้ั เมอื่ พระลักษมณ์จะแผลงศรไปตัดคออินทรชติ จึงตรัสสงั่ ให้ องคตเอาพานแว่นฟ้ามาคอยรับ

ท้าวลสั เตยี น เป็นอสรู บุตรของทา้ วจตรุ พักตร์ผคู้ รองเมือง ลงกาองคแ์ รก กบั นางมลิกา ท้าวลสั เตยี นเป็นกษัตริยค์ รองเมืองลงกา องค์ที่ 2 มมี เหสี 6 พระองค์ มโี อรสและธิดาทัง้ หมด 11 องค์ ทา้ วลัสเตียน หรอื ลัสเตียนพรหม มกี ายและหนา้ สีขาว ปากแสยะ ตาโพลง สวมมงกฎุ นา้ เตา้ เฟอื งยอดสะบัด บางตาราว่า มงกฎุ ยอดชยั มี ๑ พกั ตร์ ๔ กร

ไพนาสรุ ิยวงศเ์ ปน็ ลกู ทศกณั ฐท์ ี่ตดิ ทอ้ งนางมณโฑมาแตต่ าภเิ ภก

สหสั เดชะ (แปลวา่ มกี าลงั นับพัน) เปน็ รากษสกายสขี าว เจา้ เมืองปางตาล มี 1000 หน้า 2000 มือ ร่างกายสงู ใหญด่ ั่งเขาอัศกรรม มีกระบองวเิ ศษที่ พระพรหมประทานใหม้ ีฤทธคิ์ ือต้นชต้ี ายปลายช้ีเป็นและได้รับพรเม่ือข้าศกึ หรือศัตรูเห็นจงหนีหายไปดว้ ยความกลัว เม่ือพญามูลพลัมร้วู ่าทศกัณฐ์ เพื่อนของตนกาลังรบกบั พระรามอยู่จึงคิดจะช่วยโดยชวนสหัสเดชะพช่ี าย ของตนไปออกรบดว้ ยกนั ภายหลังดว้ ยความชะล่าใจของตนจึงถกู หนมุ าน ใชก้ ลอบุ ายแปลงเป็นลิงน้อยหลอกเอากระบองวิเศษมาหักทงิ้ และฆา่ สหัส เดชะตายในท่สี ดุ

มีรูปลักษณ์สีเขียว ๑ หน้า ๒ มือ มงกุฎจีบพญาขร เป็นโอรส องค์ที่ ๔ ของท้าวลัสเตียนกับนางรัชฎา น้องชายร่วมบิดามารดาของ ทศกัณฐ์ กุมภกรรณ พิเภก ทูษณ์ ตรีเศียร และนางสามนักขา พญาขรเป็น กษัตริย์เมืองโรมคัลองค์ท่ี ๑ มีบทบาทแค่ตอนที่ นางสามนักขา ผู้เป็น น้องสาว แค้น พระรามและได้มาขอความช่วยเหลือ ให้ไปฆ่าพระราม แต่ สดุ ท้าย พระยาขร กโ็ ดนพระรามแผลงศร ตายในทสี่ ดุ

มีรูปลักษณส์ ีม่วงแก่ ๑ หนา้ ๒ มือ มงกุฎกระหนกเปน็ โอรสองค์ที่ ๕ ของท้าวลัสเตยี นกบั นางรัชฎา นอ้ งชายรว่ มบิดามารดาของทศกณั ฐ์เปน็ กษตั ริย์เมืองจารึกองค์ท่ี ๑ มีบทบาทแคต่ อนท่ี นางสามนักขา ผ้เู ปน็ นอ้ งสาว แค้น พระรามและไดม้ าขอความชว่ ยเหลือ ให้ไปฆ่าพระราม และ สามารถหกั ศรพระรามได้ แตพ่ ระรามกไ็ ด้เอา คันธนทู ่ี รามสรู ให้ไว้ สุดท้าย พระยาทษู ณ์ ก็โดนพระรามแผลงศร ตายในทีส่ ดุ

ตรีเศยี ร เป็นโอรสองคท์ ี่ ๖ ของทา้ วลสั เตียนกับนางรชั ฎา นอ้ งชายร่วม บิดามารดาของทศกณั ฐ์ กมุ ภกรรณ พิเภก ขร ทูษณ์ และพ่ีชายของนาง สามนักขา พญาตรีเศยี รเปน็ กษตั รยิ ์เมืองมัชวารีองค์ท่ี ๑ มรี ปู ลกั ษณ์สขี าว ๓ หนา้ ๖ มือ มงกฎุ ชัย ๓ ยอด

มรี ปู ลกั ษณ์มหี นา้ เดียว สีเขยี ว ปากขบตาจระเข้ สวมมงกฎุ ยอดนาค มือซา้ ยถือตะบองเปน็ อาวธุ แม้จะบทโดดเด่นอยู่ ในรามเกียรติ์ แตส่ งิ่ สาคญั ไปกว่านนั้ คอื มังกรกณั ฐเ์ ปน็ ภาพ สะท้อนของกฎแหง่ กรรม เพราะมอี ดตี ชาตเิ ป็นควายทรพี นน่ั เอง

ท้าวจักรวรรดิ ยักษ์ตนหน่ึงในเรอ่ื งรามเกยี รต์ิ เปน็ กษัตริยแ์ ห่งกรุงมลวิ ัน สหายของทศกณั ฐ์ ไดร้ ่วมมอื กับไพนาสรุ ยิ วงศ(์ โอรสทศกัณฐ์) เข้ากอบกู้ กรุงลงกา โดยยกทัพไปทาศึกจับพิเภก กอ่ นทจี่ ะจดั พธิ มี อบราชสมบตั กิ รุง ลงกาคืนแก่ไพนาสุริยวงศ์ และให้นามใหม่วา่ ทา้ วทศพิน ต่อมาพระพรตจงึ ได้ยกทพั มาปราบ และยดื เยอื้ มาถึงเมืองมลวิ ัน เกดิ การต่อสู้อย่างตอ่ เนื่อง หลายคร้งั หลายคราว และการาบท้าวจกั รวรรดิลงได้ ลักษณะกายสีขาว มี ๔ พักตร์ ๘ กร ใบหนา้ แบ่งเป็น ๒ ช้ัน ชัน้ แรกเปน็ หนา้ ปกติ ๑ หน้า ชน้ั ที่ ๒ เปน็ หน้าเลก็ ๓ หนา้ ปากแสยะตาโพลง แตบ่ างคร้ัง ก็เห็นเป็นปาก แสยะ ตาจระเข้ มเี ขย้ี วโงง้ แหลม สวมมงกฎุ หางไก่

เปน็ บตุ รของ นางกากนาสูร และเป็นน้อง สวาหุ หากลาดับญาติกับ ทศกณั ฐ์ จะเป็นญาติในช้นั น้า มารีศมเี มยี ชอ่ื นางเจษฎา มารีศน้เี มื่อแม่ (นางกากนาสรู ) ถูก พระราม และ พระลักษมณ์ ฆ่า ตาย ก็รว่ มกับสวาหุตามไปแกแ้ ค้น แม้สวาหุจะถูกพระรามฆ่าตายอีก แต่เม่ือมารศี มองเหน็ พระราม มสี ีกรกร็ วู้ ่าเป็น พระนารายณ์ จึงรบี หนีไปได้ ตอ่ มาเมื่อทศกณั ฐต์ อ้ งการจะไปลัก นางสดี า จาก พระราม จงึ ได้บงั คับให้มารีศแปลงกายเป็นกวางทองเพอ่ื ลวงนางสดี า มารศี จาต้องทาตามโดยแปลง กายเปน็ กวางทอง เม่อื นางสีดามองเหน็ กบ็ งั เกดิ ความพอใจ จงึ ให้พระรามไปจับกวางทองมาให้ ซึ่ง พระรามกร็ วู้ ่าเปน็ ยกั ษแ์ ปลงมาแตไ่ มอ่ าจขดั นางสีดาได้ พระรามไดแ้ ผลงศรฆา่ มารศี แต่ขณะท่ถี ูก ศรพระราม มารศี ยังทากลอุบายว่าพระรามเสยี ทยี กั ษเ์ พอ่ื ใหพ้ ระลักษมณอ์ อกมาชว่ ย และนางสดี า จะไดอ้ ยูเ่ พยี งผูเ้ ดยี ว ทศกณั ฐจ์ ะได้ลกั พานางไปได้

นางมณโฑ คอื พระมเหสีของทศกณั ฐ์ มีชาติกาเนดิ เดิมเป็นกบ อาศยั อยู่ใกล้อาศรมของพระ ฤาษี ๔ ตน พระฤาษมี ักจะใหท้ านน้านมนางกบอยู่เสมอ วนั หนึง่ นางกบเหน็ นางนาคมาคาย พิษใส่อา่ งนา้ นม เพ่ือฆ่าพระฤาษที ง้ั ๔ นางจงึ สละชีวติ กระโดดลงไปกนิ นมในอ่างจน ตาย พระฤาษไี ดช้ ุบชวี ิตนางใหฟ้ ื้นขึ้นเพ่ือถามเรอื่ งราว เมื่อทราบความจริงแล้ว จึงชบุ นางกบ ให้เปน็ มนษุ ย์ มีความสวยงามมาก ตัง้ ชื่อใหว้ า่ มณโฑ (แปลวา่ กบ) แล้วนานางไปถวายพระอุ มาบนสวรรค์ ต่อมาพระอศิ วรประทานนางมณโฑใหแ้ กท่ ศกณั ฐ์ เป็นรางวัลตอบแทนทย่ี กเขา ไกรลาสให้ตงั้ ตรงเหมอื นเดิมได้ แต่ถกู พาลชี ิงนางไประหว่างทาง นางตอ้ งเป็นภรรยาของพาลี จนตั้งครรภ์ พระฤาษอี งั คตจงึ ส่ังใหค้ ืนนางให้แก่ทศกณั ฐ์ โดยผ่าทอ้ งนาทารกไปฝากไว้ในท้อง แพะ ตอ่ มาจงึ เกิดมาเปน็ องคต

นางสามนกั ขา เปน็ ยักษ์ กายสเี ขียว เปน็ นอ้ งร่วมมารดาคนสุดท้องของ ทศกณั ฐ์ สามีชอ่ื ชิวหา ตอ่ มาชิวหาถูกทศกัณฐ์ขว้างจกั รตดั ล้นิ ขาดถึงแก่ ความตาย นางสามนักขาจึงเปน็ มา่ ย มีความว้าเหว่ ออกท่องเทยี่ วไปจนได้ พบพระราม นางเห็นพระรามรูปงามก็นกึ รักอยากได้ไปเป็นคู่ครอง ถงึ กบั ตบ ตนี างสดี าดวยความหงึ หวงจึงถูกพระลักษมณ์ตัดหู จมกู มือและเท้าแลว้ ไล่ ไป นางสามนักขากลบั ไปฟ้องพีช่ าย คอื ทูษณ์ ขร และตรเี ศยี ร วา่ ถกู พระรามขม่ เหง แต่ยักษ์ท้งั 3 ตน กถ็ กู พระรามสงั หาร นางสามนักขาจงึ ไป หาทศกัณฐ์ ชมโฉมนางสดี าใหฟ้ งั จนทศกณั ฐน์ ึกอยากได้เปน็ ชายา จนกระท่งั ไปลักพานางสดี ามา

เป็นบุตรีของ พิเภก กบั นางตรีชฎาหลังจากท่ี หนุมาน ใช้อุบายเผากรุงลงกา ทศกณั ฐ์ ก็ วางแผนลวงโดยใหน้ างเบญกายแปลงเปน็ นางสีดา ตายลอยตามน้าไปให้พระรามเห็น เพือ่ ให้ พระรามเสยี ใจแลว้ ยกกองทพั กลบั นางเบญกายจึงไดไ้ ปเฝ้าดนู างสดี า แล้วแปลงกายเป็น นางสดี า จนทศกณั ฐ์กจ็ าไมไ่ ด้จากนั้นนางเบญกายกแ็ กลง้ ตายลอยทวนนา้ มาจนถึงหน้า พลับพลาของพระราม พระรามเสียใจมากและโกรธหนุมานทีไ่ ปเผากรุงลงกา แตพ่ เิ ภกทลู ให้ พระรามเหน็ พิรุธที่ศพลอยทวนนา้ จึงนาศพไปเผาไฟ นางเบญกายทนความรอ้ นไมไ่ หวจึงเหาะหนี ขึ้นท้องฟ้า หนุมานเหาะตามไปจบั ตวั นางมาได้ พระรามพิจารณาโทษและอภัยโทษใหน้ าง เบญกาย แลว้ ส่ังใหห้ นมุ านพานางไปส่ง แตห่ นมุ านลักลอบได้นางเป็นภรรยา จนเกิดบตุ รชายช่ือ อสรุ ผัดต่อมาทศกณั ฐไ์ ด้ทาพิธีต้งั อุโมงค์บาเพญ็ ตบะ หนุมาน สุครีพ และ นลิ นนท์ ได้รับคาส่ังให้ ไปทาลายพิธี โดยขอนา้ ล้างเท้านางเบญกายไปรดบนแผ่นหินท่ปี ิดปากอุโมงค์

เป็นบตุ รของ ทศกณั ฐ์ กบั นางปลาครั้งเมอ่ื พระราม จะยกทพั ข้ามมหาสมุทรมาตีเมอื งลงกานน้ั ได้ให้ หนมุ าน กบั นลิ พัท พาพลวานรเอาหนิ มากองทาถนนข้ามมหาสมุทร ฝ่ายทศกัณฐ์รขู้ า่ วจึง ขอให้นางสพุ รรณมจั ฉาบตุ รของตนซงึ่ เกิดจากนางปลา พาบรวิ ารปลาไปคาบก้อนหินของฝ่าย พระรามไปท้ิงเสยี ทาใหก้ ารถมถนนไมส่ าเร็จ หนมุ านมีความสงสยั จึงได้ดาน้าลงไปใตส้ มทุ รก็ พบฝงู ปลากาลงั ขนหิน โดยมีนางสพุ รรณมจั ฉาเป็นหัวหน้า หนุมานมีความโกรธแค้นจึงชักตรีออก ไล่ฆา่ นางสพุ รรณมจั ฉา แตใ่ นท่ีสดุ หนมุ านก็กลบั เปลีย่ นเปน็ เกดิ ความรักตอ่ นางและไดน้ างสพุ รรณ มจั ฉา เป็นเมยี นางสุพรรณมัจฉาจึงเลิกล้มการทาลายถนนแล้วพาบรวิ ารกลับไป ตอ่ มานางเกิด ตงั้ ครรภแ์ ละคลอดบตุ รมลี ักษณะเป็นลงิ เหมอื นหนมุ าน แต่มีหางเปน็ ปลา ให้ชอื่ ว่า มจั ฉานุ แต่ เน่อื งจากนางเกรงว่าทศกัณฐจ์ ะรู้จงึ ไปท้ิงมจั ฉานุไว้ทชี่ ายหาด ซ่งึ ตอ่ มา ไมยราพ ไดน้ าไปเล้ียง เปน็ บุตรบญุ ธรรม