คู่มือฐานการเรียนรู้ เรื่อง ดาราศาสตร์

คมู่ ือฐานการเรยี นรู้ ดาราศาสตร์ สแกนเพอ่ื อา่ น E-Book นายอาพร ทองอาจ ศูนยว์ ิทยาศาสตรเ์ พอ่ื การศกึ ษาสระแกว้

การเรยี นรู้ผ่านนทิ รรศการ เร่อื ง ดาราศาสตร์

แผนการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ เร่ือง ดาราศาสตร์ แนวคดิ ดาราศาสตร์เปน็ ฐานการเรียนรผู้ ่านนิทรรศการเกี่ยวกับระบบสุริยะ ปรากฎการณ์ โลก ดวงอาทิตย์ ดวง จันทร์ ดาวฤกษ์ กาแล็คซี่ เทคโนโลยอี วกาศ ในการจดุ ประกายความคิดทางด้านวทิ ยาศาสตรใ์ ห้กบั ผู้รบั บรกิ าร โดยผรู้ บั บริการสามารถแลกเปล่ียนเรยี นรู้ร่วมกัน ดว้ ยวธิ กี ารบรรยายกับสอื่ ท่ีการเรยี นรูจ้ ริง ทาใหผ้ ู้รบั บริการ เห็นความสาคญั ของการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตรท์ ่ีสอดคล้องกบั ชีวติ ประจาวนั วัตถปุ ระสงค์ แลกเปลีย่ นเรยี นรู้และศกึ ษาเก่ยี วกับ ระบบสุรยิ ะ ปรากฎการณ์ โลก ดวงอาทติ ย์ ดวงจนั ทร์ ดาวฤกษ์ กาแล็คซี่ เทคโนโลยอี วกาศ เนือ้ หา 1. ระบบสุริยะ 2. ปรากฎการณ์ 3. โลก 4. ดวงอาทิตย์ 5. ดวงจนั ทร์ 6. ดาวฤกษ์ 7. กาแล็คซี่ 8. เทคโนโลยีอวกาศ ข้นั ตอนการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้ ขั้นตอนท่ี 1 กิจกรรมการเรียนรปู้ ระสบการณ์ทางวทิ ยาศาสตร์ (S : Science Experience Activity) 1. ผู้จัดกจิ กรรมทกั ทายและแนะนาตนเองกับผ้รู บั บริการและแนะนาชแ้ี จงฐานการเรียนรู้ผ่าน นทิ รรศการเร่ือง สวนหิน ซง่ึ ฐานการเรียนรู้ผ่านนทิ รรศการนีม้ ีวัตถปุ ระสงค์เพอ่ื ใหผ้ ู้รบั บริการแลกเปล่ียนเรียนรู้ เกย่ี วกับระบบสรุ ิยะ ปรากฎการณ์ โลก ดวงอาทติ ย์ ดวงจันทร์ ดาวฤกษ์ กาแลค็ ซ่ี เทคโนโลยีอวกาศ 2. ผจู้ ัดกจิ กรรมแจกเอกสารประกอบการชมนทิ รรศการ 3. ผู้จัดกจิ กรรมแนะนารายละเอียดภาพรวมของเน้อื หาในฐานการเรียนรู้ผา่ นนทิ รรศการ เรื่อง ดาราศาสตร์ ตามใบความรู้ของผ้จู ดั กิจกรรม

ขนั้ ตอนที่ 2 กจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ทที่ ้าทาย (C : Challenge Learning Activity) 1. ผู้จดั กจิ กรรมบรรยายให้ความรู้ และอธบิ ายผา่ นนิทรรศการ เรอื่ ง ดาราศาสตร์ ตามใบความรู้ผู้ จดั กิจกรรม เรื่อง ดาราศาสตร์ 2. เปิดโอกาสใหผ้ ูร้ บั บรกิ ารพูดคยุ ซักถาม และแลกเปล่ยี นเรียนรู้รว่ มกนั 3. ผ้จู ดั กจิ กรรมและผูร้ บั บริการสรปุ สิง่ ทเ่ี รียนรรู้ ่วมกนั ขนั้ ตอนท่ี 3 กิจกรรมการสรปุ ผลการนาวทิ ยาศาสตร์ไปใชใ้ นชีวิตประจาวัน (I : Implementation Conclusion Activity) 1. ผจู้ ัดกิจกรรมสุม่ ผ้รู บั บรกิ าร จานวน 1-2 คน ที่สมัครใจให้ตอบคาถามในประเดน็ ทา่ นได้รบั ความรอู้ ะไรบ้างผา่ นนทิ รรศการในฐานการเรยี นรู้ เรื่อง ดาราศาสตร์ นแ้ี ละท่านคิดว่าจะนา ความรทู้ างวิทยาศาสตร์ทไี่ ดร้ บั ไปใช้ในชีวิตประจาวนั ไดอ้ ยา่ งไร 2. ผู้จัดกจิ กรรมและผู้รบั บริการสรุปสิง่ ทีเ่ รียนรรู้ ว่ มกัน 3. ผู้จัดกิจกรรมให้ผู้รับบรกิ ารประเมินความพึงพอใจทม่ี ีตอ่ ฐานการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ผ่าน นิทรรศการ เร่อื ง ดาราศาสตร์ ส่อื วัสดุอปุ กรณ์ และแหล่งเรียนรู้ 1. เอกสารประกอบการชมนทิ รรศการ 2. ฐานการเรยี นรู้ เร่ือง ดาราศาสตร์ การวดั และประเมินผล 1. สงั เกตพฤตกิ รรมการมีสว่ นร่วมของผรู้ บั บรกิ าร ความต้งั ใจ ความสนใจของผู้รับบรกิ าร 2. ผลการประเมินการเรยี นรู้ผ่านนิทรรศการ เร่ือง ดาราศาสตร์

บนั ทกึ ผลหลงั การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ผลการใชแ้ ผนการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้ 1. จานวนเนอ้ื หากับจานวนเวลา เหมาะสม ไมเ่ หมาะสม ระบุเหตุผล .................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 2. การเรียงลาดบั เนอ้ื หากับความเข้าใจของผ้รู ับบรกิ าร เหมาะสม ไม่เหมาะสม ระบเุ หตุผล .................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 3. การนาเข้าส่บู ทเรยี นกับเนอื้ หาแต่ละหัวขอ้ เหมาะสม ไมเ่ หมาะสม ระบเุ หตุผล ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................... 4. วิธกี ารจัดกจิ กรรมการเรียนรกู้ ับเนอ้ื หาในแตล่ ะข้อ เหมาะสม ไมเ่ หมาะสม ระบุเหตุผล .................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 5. การประเมินผลกบั วัตถุประสงคใ์ นแต่ละเนือ้ หา เหมาะสม ไม่เหมาะสม ระบุเหตุผล .................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ผลการเรียนรู้ของผู้รับบริการ .......................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ผลการจัดกิจกรรมการเรยี นรขู้ องผู้จดั กิจกรรม .......................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ข้อเสนอแนะ ................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

ใบความรู้ เร่ือง ดาราศาสตร์ ระบบสรุ ิยะ 1. ดาวเคราะห์ช้ันใน ได้แก่ ดาวพธุ ดาวศกุ ร์ โลก และดาวอังคาร 2. ดาวเคราะห์ชนั้ นอก ไดแ้ ก่ ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจนู 3. แถบดาวเคราะหน์ อ้ ย อยูร่ ะหว่างดาวองั คาร กบั ดาวพฤหัสบดี 4. มนุษยส์ ามารถมองเห็นดาวเคราะห์ด้วยตาเปลา่ เพียง 5 ดวง เท่านัน้ ไดแ้ ก่ ดาวพธุ ดาวศกุ ร์ ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี และดาวเสาร์ แตม่ ีเพียง 2 ดวง เท่านัน้ ทม่ี นุษยม์ องเหน็ ได้บริเวณขอบฟา้ ทางทิศ ตะวันตกหรอื ทางทิศตะวนั ออก ได้แก่ ดาวพุธ และดาวศุกร์ ดาวยเู รนัสและดาวเนปจูนไม่สามารถมองเห็นได้ 5. ในปี พ.ศ. 2549 สมาพันธด์ าราศาสตร์นานาชาติ ไดใ้ หค้ านยิ ามดาวเคราะหใ์ หม่ ดงั นี้ 5.1 ตอ้ งโคจรรอบดาวฤกษ์ 5.2 มีมวลมากพอจนเกิดแรงโนม้ ถว่ งทาใหม้ รี ูปรา่ งกลมหรือเกอื บกลม 5.3 มีวงโคจรชดั เจน ไม่สัมพนั ธก์ บั ดาวเคราะหด์ วงอนื่ จากคานิยามดาวเคราะห์ ใหม่ มีผลทาให้ดาวพลูโต เปน็ ดาวเคราะหแ์ คระ โดยมดี าวเคราะห์นอ้ ย 2003 UB 313 (อรี ิส) และดาวเคราะห์นอ้ ยซิเรสรวมอยดู่ ้วย ดวงอาทติ ย์ 1. มขี นาดเสน้ ผ่าศนู ย์กลางยาวกวา่ โลกประมาณ 109 เทา่ 2. มีอายุ 5,000 พนั ลา้ นปี และเป็นดาวฤกษ์สีเหลือง 3. อยูห่ า่ งจากโลกราว 150 ล้านกโิ ลเมตร ( 1 หนว่ ยดาราศาสตร์ หรอื 1 AU ) 4. พลังงานเกดิ จากปฏิกริ ิยาเทอร์โมนิวเคลียรแ์ บบฟวิ ช่นั กล่าวคอื เกิดจากการรวมตวั ของนิวเคลยี สไฮโดรเจน (H) 4 นวิ เคลียสหลอมไปเปน็ นิวเคลียสของธาตธุ ีเลยี ม (He) 1 นิวเคลียร์พร้อมกบั พลังงานมหาศาล กลุม่ ดาวฤกษ์ 1. นกั ดาราศาสตร์ ไดแ้ บง่ พ้ืนท่ีบนท้องฟ้าออกเปน็ กลุ่มดาวฤกษไ์ ด้ 88 กลมุ่ 2. ดาวฤกษ์เป็นดาวทม่ี ีแสงสวา่ งในตวั เอง สร้าง โดยมีสดี าวฤกษแ์ บ่ง เป็น 7 สี เป็นตัวบง่ บอกอุณหภูมิ ดาวฤกษส์ นี า้ เงิน มีอณุ หภูมสิ งู ในขณะ ที่ดาวฤกษ์ สสี ม้ แดงมอี ณุ หภมู ิต่า 3. กลุ่มดาวทใี่ ชห้ าดาวเหนอื คอื กลมุ่ ดาวหมีใหญ่ (จระเข้,ชา้ ง,กระบวยตกั น้า) และกลุม่ ดาวแคสซิโอเปยี (ค้างคาว) กล่มุ ดาวท้งั สองนีจ้ ะขน้ึ ตกสลบั กัน 4. กลุ่มดาวท่ดี วงอาทติ ย์เคล่ือนผา่ นใน 1 รอบปี เรยี กวา่ กล่มุ ดาวจกั ราศี ซึ่งมี 12 กลมุ่ ไดแ้ ก่ แพะทะเล คน แบกหม้อนา้ ปลา แกะ วัว คนคู่ ปู สิงโต หญิงสาว คนั ช่งั แมงปอ่ ง และ คนยิงธนู

5. สามเหลีย่ มฤดูหนาว เกิดจากดาวบีเทลจสุ (กลุ่มดาวนายพราน) ดาวซรี ีอสุ (กลมุ่ ดาวสุนัขเล็ก) และดาวโปรซิ ออน (กลุ่มดาวสนุ ขั เลก็ ) 6. สามเหลย่ี มฤดรู อ้ น เกดิ จากดาววกี า (กลมุ่ ดาวพณิ ) ดาวเดเนบ (กล่มุ ดาวหงส์) และดาวอัลแทร์ (กลุ่มดาวนก อินทรี) ปรากฎการณบ์ นฟากฟ้า 1. สุริยุปราคา เกิดจากดวงจนั ทร์เคลื่อนทีบ่ งั ดวงอาทติ ย์ เมอื่ โคจรอยู่ในแนวเดยี วกนั โดยดวงจนั ทร์อยู่ตรงกลาง มกั เกดิ ในเวลากลางวัน หรอื ข้างแรม 15 ค่า มี 3 แบบ คอื สรุ ิยปุ ราคา แบบเต็มดวง แบบบางส่วนและแบบวงแหวน 2. จันทรุปราคา เกิดจากเงาของโลกทอดไปท่ีดวงจนั ทร์ โดยมีโลกอยูต่ รงกลาง ระหวา่ งดวงอาทิตยก์ บั ดวงจันทร์ เมื่อโคจรอยู่ในแนวเดยี วกนั มักเกิดในเวลากลางคืน หรือ ข้างขนึ้ 15 ค่า มี 2 แบบ คือ แบบเตม็ ดวง และแบบบางสว่ น 3. ดาวหาง บรวิ ารขนาดเล็กของดวงอาทิตยป์ ระกอบด้วยสว่ นหลัก คือ นิวเคลยี ส และโคมาท่รี วมกนั เป็นสว่ นหัว ส่วนหางจะปรากฏใหเ้ หน็ เม่อื ดาวหางโคจรเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ 4. อกุ กาบาต เปน็ ของแข็งจาพวกหินหรือเหล็กกระจายอยู่ท่วั ไป เมื่อเคล่ือน เขา้ สู่บรรยากาศโลกเพราะแรงดงึ ดูดจะเกิดการเสียดสี จนร้อนจดั ลกุ ไหม้สลายหมดไป เหน็ เปน็ แสงสว่างวบู วาบในทอ้ งฟา้ เรยี กว่า ดาวตก หรือผีพงุ่ ไต้ บางกอ้ นมีขนาดใหญ่ มากตกกระแทกพืน้ โลกเกิดเป็นหลุมอกุ กาบาต เทคโนโลยีอวกาศ 1. ยานสารวจอวกาศ มี 2 แบบ คอื 1.1 แบบมีมนุษยค์ วบคมุ ไดแ้ ก่ ยานสารวจดวงจันทร์ สถานีอวกาศนานาชาติ ยานขนสง่ อวกาศ (กระสวยอวกาศ) 1.2 แบบไมม่ มี นษุ ย์ควบคมุ ได้แก่ ยานสารวจดวงอาทิตย์ ยานสารวจดาวศุกร์ ดาวองั คาร และยานสารวจดาวเสาร์ เป็นต้น 2. หลกั การสง่ ยานสารวจอวกาศออกไปนอกโลก ต้องใช้จรวดขบั ดัน ซึ่งบรรจุเชื้อเพลงิ เป็นไฮโดรเจนเหลวกับ ออกซิเจนเหลวไว้ภายในถงั เพ่อื จุดระเบิดไดพ้ ลงั งานขับเคลอ่ื น โดยมคี วามเรว็ มากพอจนพ้นแรงดงึ ดดู ของโลก

3. ปจั จุบนั ยานขนส่งอวกาศ (กระสวยอวกาศ) ขององค์การนาซา สหรฐั อเมรกิ าทีใ่ ชก้ นั อยมู่ ี 3 ลา คือ ยานดฟี คอฟเวอรี่ ยานแอตแลนติส และยานเอน็ ดิฟเวอร์ 3. มนุษยอ์ วกาศคนแรกของโลกทีเ่ หยยี บผิวดวงจนั ทร์ คือ นลิ ส์ อาร์มสตรอง ชาวสหรัฐอเมรกิ า โดยยานลาลกู ช่อื อีเก้ิล โดยมยี านอะพอลโล 11 โคจรอยูโ่ ดยรอบ เมอื่ วนั ท่ี 21 กรกฎาคม 2512 4. แรงโนม้ ถว่ งบนดวงจันทร์นอ้ ยกวา่ โลก 6 เทา่ หมายความวา่ ถ้าอยู่บนโลกหนัก 60 กโิ ลกรมั จะมนี า้ หนักเหลือ 10 กโิ ลกรัม เม่ืออยบู่ นดวงจันทร์ เขียนและเรียบเรียง : นายแสง โตศรีสวสั ด์เิ กษม . ครูชำนำญกำรพิเศษ ศว.สระแกว้ .

ปา้ ยขอ้ มูลประกอบฐานการเรยี นรู้ เรอ่ื ง ดาราศาสตร์