ภูมิปัญญาท้องถิ่นเรือหัวโทง กศน.ตำบลตลิ่งชัน

Book ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

Content ● ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ินเรอื หวั โทง ตาบลตลง่ิ ชนั ● ประวตั คิ วามเป็นมา ● ความเช่ือและพิธีกรรมสมั พนั ธก์ บั เรอื ● ผลิตภณั ฑ์ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ เรือหวั โทง ●สถานทต่ี งั้ ศูนย์เรียนรู้เรือหวั โทง หมทู่ ี่ ๑ บ้านคลองรัว้ ตาบลตล่งิ ชัน อาเภอเหนอื คลอง จงั หวดั กระบี่ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ประวตั คิ วามเป็ นมา เรือหัวโทงคือ ต้นกำเนิดของเรือตำมวิถีชีวิตชุมชนจังหวัดกระบี่ สืบทอดวิถี ชวี ิตต่อมำหลำยช่วั คน ผู้ต่อเรือใช้ภูมิปญั ญำชำวบ้ำนในท้องถิ่นปรับให้เหมำะสม กับสภำพภูมิประเทศของภำคใต้ฝ่ังอันดำมัน ผู้ต่อเรือมีชื่อเสียงได้ถ่ำยทอด ควำมรู้สู่ลูกหลำนมำจนถึงปัจจุบันมีผู้เฒ่ำผู้แก่เล่ำต่อกันมำว่ำกำรต่อเรือมี หมู่ท่ี ๔ บ้ำนหำดยำว หมู่ท่ี ๑ บ้ำนคลองรั้ว ตำบลตล่ิงชัน อำเภอเมือง จังหวัดกระบี่ (อำเภอเหนือคลอง) ในปัจจุบัน และต่อมำมีผู้สนในจังหวัดใกล้เคียง หรือจังหวัด ในภำคใต้ตอนบนคือจังหวัดพังงำ ภูเก็ต ระนอง และตรัง ได้มำว่ำจ้ำงช่ำงใน จังหวัดกระบ่ีต่อเรือหัวโทงให้จึงทำให้เรือหัวโทงแพร่หลำย ด้วยเหตุนี้เรือหัวโทง จึงเป็นของจงั หวัดกระบท่ี ่ีแท้จรงิ “เรือหวั โทง”หรอื สมยั ก่อนเรยี กวำ่ ”เรือแจวค”ู่ เปน็ เรอื ท่ีชำวบ้ำน นยิ มใช้ กนั มำกมสี่ ดุ ในบรรดำเรือเลก็ ท่ีเป็นพำหนะในกำรเดินทำง ในแมน่ ้ำ ลำคลอง หรอื ชำยฝั่งทะเลและประกอบอำชพี ประมงชำยฝง่ั ในจงั หวัดกระบี่ จนกลำยเป็น เอกลกั ษณอ์ ยำ่ งหนึ่งของท้องถ่ิน ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ความเชือ่ และพธิ ีกรรมสัมพนั ธก์ ับเรือ เน่ืองจากกลุ่มชาติพันธ์อาศัยอยู่ชายฝ่ังทะเลจังหวัดกระบี่และใกล้เคียง นอกจากกลุ่มชาวเลที่เร่ร่อนหากินทางทะเลแล้ว ประชากรท่ีเป็นมุสลิม ความ เชื่อเร่ืองไม้ท่ีนามาต่อเรือ ให้ความสาคัญของส่วนประกอบของเรือท่ีเรียกว่า หมาดหรือกระดูกงู โดนคัดเลือกไม้เนื้อแข็งต้นที่มีรังนกอยู่บนต้น เพราะเชื่อว่า เป็นสงคลทั้งส่งผลให้ประสบความสาเร็จในการต่อเรือและทามาหากินคล่อง ความเชื่อดังกล่าวสอดคล้องกับแนวความชื่อท่ัวไปท่ีเชื่อว่าสัตว์ทุกชนิดให้กาเนิด รกถือเปน็ การใหช้ วี ติ ใหมใ่ หค้ วามเจรญิ รงุ่ เรืองความเป็นสริ ิมงคลแกผ่ ้ใู กลช้ ิด เรือหัวโทง จึงเป็นเสมือนสัญลักษณ์แห่งการท่องเที่ยวทะเลไทยฝั่งอันดา มนั ทพ่ี ร้อมพานักทอ่ งเที่ยวไปเยือนยังเกาะแก่งนับร้อยแห่ง ด้วยลักษณะเด่นของ หัวเรือท่ีเชิดขึ้นเวลาแล่นอยู่กลางทะเล พร้อมแหวกฝ่าคล่ืนสูงท่ีสัดสาด ให้ ทะยานเคลื่อนไปยังจุดหมายปลายทางเรือหัวโทง ไม่ได้เป็นเพียงสื่อสัญลักษณ์ ของพาหนะนาพานักท่องเท่ียว แต่เป็นพาหนะที่มีความผูกพันกับวิถีชีวิตของคน ริมฝั่งทะเลอันดามัน เป็นท้ังเครื่องมือทามาหากิน วางอวน ดักลอบ กุ้ง ปู ปลา ท้งั ใช้เป็นพาหนะในการเดินทางและการขนสง่ ทั้งคนและสินคา้ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ผลิตภณั ฑเ์ รือ มี 5 แบบ ● เรือหวั โทงจาลอง เรือหัวโทงจาลองสะท้อนวิถีชีวิตของผู้คนริมชายฝั่งทะเล ชาว กระบ่ีใช้ภูมิปัญญาท่ี สืบทอดต่อกันมา ต่อเรือเพ่ือออกไปทาการ ประมงชายฝั่ง เพื่อโดยสารสัญจรไปมา หรือเพ่ือติดต่อค้าขาย เรือ ไม้จากความคิดท่ีรวมเอาศาสตร์ท้องถ่ินและศิลปะชาวบ้าน มา รวมกนั สวยงามพร้อมฝา่ คลนื่ ลม แสดงถงึ ความปราดเปรื่องของ ผู้คนท้องถนิ่ ในสมัยก่อน ทนี่ าไม้ซงึ่ เป็ นวัสดุท้องถนิ่ ธรรมชาติ มาประยุกตใ์ ช้กับสภาพภูมิอากาศ ได้กลมกลืน และเป็ นอัต ลักษณข์ องชาวกระบม่ี าจนทุกวันนี้ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ผลติ ภณั ฑเ์ รือ มี 5 แบบ ● เรือหวั โทงจาลอง พร้อมประกอบ พบกับประสบการณ์พิเศษด้วยตนเอง ทีละช้ินๆ เหมือนที่ช่างต่อ เรือทาตอ่ เรือจาลอง พร้อมกับการเรียนรู้ชิ้นส่วนประกอบท่ีมีอยู่จริง เรือประกอบทาด้วยมือ เสน่ห์ของความ ไม่เท่ากัน เหมือนกับที่ช่าง ท้องถ่ินประกอบเรือ เฉือน ขัด ตัดแต่ง จนกว่าจะพอดี ใน ความสาเร็จนี้ มีความมุ่งม่ัน มีความภูมิใจ มีความสุขใจให้ระลึก ถึง เสมอ และจาได้วา่ กระบี่ มเี รือหวั โทง ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ผลิตภณั ฑเ์ รือ มี 5 แบบ ● เรือหวั โทงถาดไม้ เรือหัวโทงถาดไม้ สาหรับโต๊ะอาหาร ถาดไม้รูปเรือท่ีมีหัวโทงทั้งสองด้านน้ีได้ แรงบันดาลใจจาก หัวเรือของเรือหัวโทงที่มีความโดดเด่น เป็นเอกลักษณ์ท่ีไม่ เหมือนที่ใด หัวโทงของเรือเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นท่ีสืบทอด ต่อกันมา เพื่อใช้ เดินทาง ทาการประมง โต้คลื่นลม สู้ทุกสภาพภูมิอากาศ เรือไม้กับ จานเปล เซรามกิ สาหรับวางอาหาร ผลไม้ หรือเก็บไว้ ตกแต่งห้องก็สวยงามไปทุกเร่ือง เปน็ คณุ ค่าของอัตลกั ษณจ์ ังหวัดกระบที่ ่ีน่าสะสม หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอเหนือคลอง

ผลิตภณั ฑเ์ รือ มี 5 แบบ ● เรือหวั โทงตดิ ผนังแขวนของ ดา้ นข้างเรือ เรือหัวโทงติดผนังแขวนของ (ด้านข้างเรือ) ของตกแต่งบ้านจาก แรงบันดาลใจอัตลักษณ์จังหวัดกระบี่ เรือหัวโทงลาน้ีแล่นไปตาม ผนังอย่างกลมกลืนเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดต่อกันมาสะท้อนวิถีชีวิต ชาว กระบ่ี สามารถแล่นฝา่ คลื่นลมในท้องทะเลอันดามันได้ นากลับ บ้านเพื่อประดับผนังให้สวยงาม ใช้ประโยชน์แขวนของได้ และ ระลกึ ถึงถงึ กระบี่ เมืองงาม ริมฝง่ั ทะเลอันดามัน ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ผลิตภณั ฑเ์ รือ มี 5 แบบ ● เรือหวั โทงตดิ ผนังแขวนของ ดา้ นหวั เรือ ของตกแต่งบ้านจากแรงบันดาลใจอัตลักษณ์จังหวัดกระบี่ เรือหัว โทง โดยส่วนหัวโทงนี้ เป็นภูมิปัญญาสาคัญที่ทาให้ เรือไม้ลาน้ีมี ความสามารถแล่นฝ่าคลื่นลมในท้องทะเลอันดามันได้ นากลับบ้าน เพ่ือประดับผนังให้สวยงาม ใช้ประโยชน์แขวนของได้ และระลึกถึง ถงึ กระบ่ี เมืองงาม รมิ ฝ่ังทะเลอนั ดามัน ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ภาพวิธีการผลิตเรือหวั โทง ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

ภาพวิธีการผลิตเรือหวั โทง ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

อตั ลักษณ์ จุดเด่นของผลติ ภัณฑ์ ลักษณะท่โี ดดเด่นของผลิตภัณฑเ์ รอื หัวโทงที่เป็นของฝากของท่ี ระลึกคือ ๑. ใช้วัสดุท่ีเหลือใช้ คือเศษไม้จากการทาเรือลาใหญ่ซึ่งเป็นไม้เน้ือ แข็ง จาพวกไม้ตะเคียนหรือไม้ยอม ไม้ถัง ซึ่งเป็นไม้เนื้อแข็งมี ความทนทาน อยูไ่ ด้นานอยา่ งน้อย 10 ปี ทาให้เปน็ ลักษณะเด่น ของผลติ ภณั ฑข์ องศูนย์เรยี นรู้เรือหวั โทง ๒. กระบวนการผลิตเป็นการย่อส่วนของเรือจากลาใหญ่ที่ ประกอบดว้ ย - หวั เรือ - ท้ายเรือ - หมาดเรือ/กระดกู งู - หมอนเครื่อง - กงเรือ - เส้นตา - ลกู กล้วย - กระดานปดิ หวั เรือ - กระดานปิดหวั กง - หมอนเรอื ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

มาตรฐาน รางวัลทไี่ ด้รับ - สินค้า OTOP - มาตรฐาน The Best Of Krabi ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง

E- ผลติ โดย กศน.อำเภอเหนือคลอง ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเหนือคลอง