ประเด็นที่-6-หนังสือเล่มเล็ก-รร.บ้านสามขา

ประเดน็ ที่ 6 การสง่ เสรมิ คณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ขี นึ้ ทงั้ กายใจ สตปิ ญั ญา สขุ ภาวะ อารมณแ์ ละ สงั คม รกั สถาบนั หรอื เกดิ ความรกั ความสามคั คี โรงเรยี นบา้ นสามขา ชดุ ความรู้ เยาวชนวัยใส เขา้ ใจผู้สูงวยั รว่ มใจสบื สานภูมปิ ัญญาท้องถิน่ รวบรวมเรียบเรยี ง: ดร.ชรัญรักษ์ ปัญญามูลวงษา, นายพริ ณุ รตั น์ แสงช้าง, นางสาวอนญั ญา จันทรตั น์ บรรณาธกิ ร: ผศ.ดร.ฟสิ ิกส์ ฌอณ บัวกนก

ความส�ำคัญของชดุ ความรู้ ชุดความรนู้ ี้ เปน็ ฐานด้านชมุ ชนเก่ยี วกับคณุ ภาพชีวิตของผูส้ งู อายุ อ�ำเภอแม่ทะ จังหวดั ล�ำปาง โดยการมสี ่วน รว่ มของเดก็ และเยาวชนในชมุ ชน ส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนในชุมชนเกดิ ความตระหนกั รู้ เข้าใจผู้สูงอายุ และมี ส่วนร่วมในการเสริมสร้างพลังอ�ำนาจให้ผู้สูงอายุในชุมชนเกิดความม่ันใจและมีก�ำลังใจในการด�ำรงชีวิตอย่างมีความ สุขตามหลักสขุ 5 มติ ิ ของกรมสุขภาพจิต ซึง่ ไดแ้ ก่ สุขสบาย สุขสนกุ สขุ สง่า สขุ สวา่ ง และสุขสงบ แนวคดิ การเสริม สรา้ งพลงั อำ� นาจ เป็นแนวคดิ ที่ก่อให้เกิดการตระหนักรู้ เช่ือม่นั ในศกั ยภาพทมี่ อี ยู่ในตนเอง แสดงออกมาเปน็ พลังท่ี สร้างสรรค์โดยใช้กระบวนการที่เน้นการมีส่วนร่วมของเด็กและเยาวชนในการด�ำเนินการส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ ทางดา้ นร่างกายและจติ ใจ

วัตถปุ ระสงค์ชดุ ความรู้ 1. เดก็ และเยาวชนมีทัศนคตทิ ีด่ ีต่อผู้สูงอายุ 2. สง่ เสริมคณุ ภาพชวี ิตของผสู้ ูงอายุ โดยการมีสว่ นร่วมของเดก็ และเยาวชน

วธิ ไี ดม้ าซึ่งความรู้



เน้ือหาความรู้ ในดา้ นความรู้สามารถสรุปได้เป็น 2 ส่วน ดังน้ี 1.เด็กและเยาวชน ทักษะทีเ่ กิดจากการเรยี นรู้ 1) ทักษะการสอ่ื สารกบั ผู้สูงอายุ เนอ้ื หาความรู้จากการเรยี นรู้ 2) ทกั ษะการคิด (คิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ 1) การสร้างอาชีพและรายได้ คดิ สรา้ งสรรค์ คิดอยา่ งมวี ิจารณญาณ ฯลฯ) 3) ทกั ษะชวี ติ และอาชีพ (ความยดื หยนุ่ ริเรม่ิ สิ่งใหม่ -ผงโรยข้าวและแครกเกอร์ รจู้ ักเข้าสงั คม เรียนรวู้ ฒั นธรรม ความเป็นผู้นำ� -ชาไชยา รับผิดชอบต่อหนา้ ท่ี พัฒนาอาชพี หมนั่ หาความรู้ -กระถางรกั ษโ์ ลก (จากดินจอมปลวก) รอบดา้ น) -บานานาบงิ ชู 4) ทกั ษะการเขา้ ถงึ ใจผอู้ ่นื สะท้อนจากผลติ ภัณฑท์ ี่ -พชื ผกั สวนครัวภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ รว่ มกันทำ� คำ� นึงถงึ สขุ ภาพของผู้สงู อายุ เปน็ ตน้ 2) ทัศนคตติ ่อผู้สูงอายุ -ความรู้สกึ (เชงิ บวก) -ความร้คู วามเขา้ ใจ (ธรรมชาติ ความ ตอ้ งการ ศกั ยภาพของผู้สงู อายุ ฯลฯ) -การปฏิบตั ิ (ท่ีเหมาะสมต่อผูส้ ูงอายุ)

2 ผู้สูงอายุ ทักษะทเ่ี กิดจากการเรียนรู้ 1) ทกั ษะการส่อื สาร/ทกั ษะการใหค้ �ำปรกึ ษากับเด็ก เนื้อหาความร้จู ากการเรียนรู้ แ ล ะ เ ย า ว ช น ผ ่ า น ก า ร ถ ่ า ย ท อ ด ค ว า ม รู ้ แ ล ะ 1) องค์ความรูภ้ ูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน การทบทวน ประสบการณ์/ เรอ่ื งเล่าภมู ิปญั ญา ความรผู้ ่านการถา่ ยทอด ใหค้ �ำแนะนำ� /ปรึกษา 2) ทักษะการคิด/ความจ�ำ/ การวางแผนกระบวน ลกู หลานในการท�ำผลิตภัณฑ์ตา่ งๆ ได้แก่ ผงโรย การคดิ อยา่ งมเี หตผุ ลและมวี จิ ารณญาณ ฯลฯ) ขา้ วและแครกเกอร์ ชาไชยา กระถางรักษโ์ ลก 3) ทกั ษะชวี ิตและอาชีพ (ความยืดหยนุ่ รเิ ริม่ สง่ิ ใหม่ (จากดนิ จอมปลวก) บานานาบงิ ชู พชื ผักสวน ร้จู ักเข้าสังคม พัฒนาอาชีพ) ครัวภูมิปัญญาท้องถิ่น 2) การเหน็ คุณคา่ ในตนเอง รู้ศักยภาพและความ สามารถในตน การพัฒนาตนในเชิงสร้างสรรค์ ความม่ันใจและเชื่อมัน่ ในตนเอง

เกิดความสุขจากการได้ท�ำกจิ กรรมเชิงสรา้ งสรรคท์ ่ไี ด้รบั การยอมรับ ในฐานะ ผูม้ ปี ระสบการณแ์ ละเป็นปูชนียบุคคลทมี่ ีคณุ คา่ ผูส้ งู อายเุ กดิ ความภาคภูมิใจในตนเอง ความเชือ่ ม่ันในตนเอง เห็นคุณคา่ ในตนเอง การยอมรบั นับถือตนเอง การน�ำภมู ิปญั ญา ของผู้สูงอายมุ าใช้ เปน็ การเพม่ิ จุดเดน่ ให้กับขนม อาทิ ความหลากหลายของไส้ขนม คุณประโยชนข์ องขนม ซ่งึ เปน็ การเพิ่มทางเลือกใหก้ บั ผู้ซื้อ ผู้ซอ้ื จะสามารถเลือกซอ้ื ได้ ตรงตามความต้องการ

ประโยชนท์ ่ีไดร้ บั เดก็ และเยาวชน 1) เกดิ ทัศนคตทิ ด่ี ีตอ่ ผู้สูงอายุ ทัง้ ดา้ นความรู้สกึ ความรคู้ วามเข้าใจ และแนวทางปฏบิ ัตติ นกับผสู้ ูงอายไุ ดอ้ ยา่ งเหมาะสม 2) เกดิ สัมพนั ธภาพทด่ี รี ะหวา่ งช่วงวยั โดยเดก็ และเยาวชนไดร้ บั การสง่ เสริมความรปู้ ระสบการณแ์ ละทักษะจากผสู้ ูงอายุ เปน็ การพัฒนาความยง่ั ยืนทางดา้ นสงั คมและจิตใจ 3) เกิดการสรา้ งอาชพี และรายได้ใหม่หรอื ต่อยอดเพือ่ ให้เด็กและเยาวชนเกดิ มมุ มองในการประกอบอาชพี ในอนาคต 4) ฝึกทักษะทจี่ ำ� เป็นส�ำหรบั เดก็ และเยาวชนคนรนุ่ ใหม่ เชน่ การคดิ วิเคราะห์ การสอ่ื สารเพ่อื สรา้ งสมั พันธภาพสำ� หรบั ผูส้ ูงอายุ การท�ำงานรว่ มกันเป็นทีม ฯลฯ

ผู้สงู อายใุ นชมุ ชน 1) มคี ุณภาพชีวติ ทีด่ ี สามารถดำ� เนนิ ชวี ติ ด้วยความพอเพียง ตามหลกั ความสุข 5 มติ ิ ได้แก่สขุ สบาย สขุ สนกุ สุขสง่าสขุ สวา่ ง และสขุ สงบ 2) เหน็ คุณคา่ ในตนเอง รู้ศกั ยภาพและความสามารถในตน สามารถพัฒนาตน ในเชิงสรา้ งสรรค์ เกดิ ความมน่ั ใจและเชอื่ ม่ันในตนเอง 3) เกดิ ทศั นคติที่ดตี ่อลกู หลาน (เด็กและเยาวชนในชมุ ชน) เป็นสขุ จากการเปน็ ผูใ้ ห้(ความรู้และวทิ ยาทาน) และผู้รับ (รับความรกั ความปรารถนาดีจาก ลูกหลาน) เกิดสัมพันธภาพท่ีดีระหว่างชว่ งวัย 4) ฝึกทกั ษะที่จ�ำเปน็ ส�ำหรบั ผสู้ ูงอายุ เชน่ การคิดอยา่ งมเี หตุผล การวางแผน การแกป้ ญั หา การสอ่ื สารกบั ลูกหลาน ฯลฯ

โรงเรยี นและชุมชน ได้องค์ความรู้และแนวทางการส่งเสริมอ�ำนาจในตนของผู้สูงอายุโดย การมสี ว่ นรว่ มของเด็กและเยาวชน โดยโรงเรียนเป็นแหลง่ เรยี นรทู้ ่ีสำ� คัญผ่าน กระบวนการการสรา้ งองคค์ วามรดู้ ว้ ยตนเอง (Constructionism) และการ เรียนรู้แบบร่วมมือ (Cooperative Learning) ชมุ ชนสามารถใหก้ ารสนบั สนนุ จากฐานของโรงเรยี นเอง ซ่ึงเกิดจากองคค์ วามรู้หรอื ภูมปิ ญั ญาในโรงเรยี นหรอื ทอ้ งถ่ิน อาศยั พลงั ของเดก็ และเยาวชนในการสรา้ งองคค์ วามรูร้ ่วมกับผูส้ งู อายุ ในชมุ ชนซ่งึ เปน็ ผูท้ ม่ี ีประสบการณ์ เปน็ แรงขบั เคลอื่ นที่สำ� คญั ชมุ ชนมีส่วน สนับสนนุ ใหค้ วามช่วยเหลือ โดยใหเ้ คร่อื งมอื /ทรพั ยากรทีจ่ ำ� เป็น เปิดชอ่ ง ทางการตลาดเพ่อื สนับสนนุ ผลิตภัณฑ์ภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน สามารถต่อยอดน�ำ ไปสูก่ ารเพิม่ รายได้ให้กบั ผู้คนในชมุ ชน อกี ท้งั เกิดสมั พนั ธภาพที่ดีรว่ มกัน ลดชอ่ งวา่ งงระหว่างวยั สง่ เสริมใหผ้ สู้ งู อายแุ ละผู้คนในชมุ ชนมคี ณุ ภาพชวี ิตท่ี ดีทง้ั ทางร่างกายและจิตใจ ซง่ึ เป็นความสขุ ตามหลกั สุข 5 มิติ ของกรมสขุ ภาพ จติ ซงึ่ ได้แก่ สขุ สบาย สขุ สนกุ สขุ สง่า สขุ สวา่ ง และสุขสงบ