GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN

芸者GEISHA - THE HONOR WOMEN IN JAPANเรยี บเรียง ออกแบบจัดหน้า ภีมรพี ธรุ ารัตน์ นักศกึ ษาช้ันปีที่ 2 สาขานิเทศศาสตร์ (วารสารและหนังสอื พพิ ม์) รหัสนกั ศกึ ษา 13560398ที่ปรึกษา ขจรพล เชิญขวญั ศรี รายวชิ า 802104 อารยธรรมโลก (World Civilization) คณะเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

หลายคนคงร้จู กั เกอิชา... ส�ำหรับคนสมัยใหม่หรือหลานคนท่ีขาดความเข้าใจ และควมรู้เกี่ยวกับเกอิชา คงจะคดิ ไปว่า ทกุ อย่างที่เป็นเกอชิ าดแู ลว้ เหมือนตกุ๊ ตาประดษิ ฐ์ ท่ีถกู สรรสรา้ งเอาไวเ้ สร็จสรรพแลว้ ไมว่ ่าจะเป็นรูปร่าง หน้าตา การแตง่ หนา้ ข้าวโพลน ริมฝีปากท่ีแดงจดั ทรงผมอนั ใหญ่โต เครื่องประดบั ทีฟ่ ูฟ่ ่า รวมถึงกโิ มโนท่ีสะดดุ ตา สง่ิ เหล่า คือ วฒั นธรรมญปี่ ุ่นรนุ่ ทส่ี บื ทอดมาตงั้ แตอ่ ดีตจนถึงปัจจบุ นั เกอิชาคือผู้ท่ีถูกฝึกปรือข้ึนมาเพื่อให้ความบันเทิงในโลกมายา การส่ืออารมณผ์ ่านสญั ลกั ษณต์ า่ งๆ โดยเฉพาะภาษากายได้อย่างแยบยลและมชี ัน้ เชงิ จึงท�ำใหเ้ กอิชานา่ หลงไหลและนา่ คน้ หา หนงั ส่ือ 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN จงึ ไดร้ วบรวมขอ้ มลู ตา่ งๆ เกยี่ วกบั เกอชิ า นบั ตง้ั แตก่ ารฝนึ ฝน ขนั้ ตอนกวา่ จะเปน็ เกอชิ า การแตง่กาย ศิลปะ ความเข้าใจผิดเรื่องเกอิชาและโสเภณี รวมถึงความเป็นไปในเกอิชาปจั จุบัน โดยการศกึ ษา คน้ ควา้ จากแหลง่ ขอ้ มูลท้งั ภาษาไทย และภาษาองั กฤษ ดงั นน้ั หนงั สอื เลม่ นจ้ี งึ เปน็ การศกึ ษา คน้ ควา้ และเรยี บเรยี งเปน็ ภาษาของผ้เู ขยี นทง้ั เลม่ ดว้ ยความต้ังใจทจ่ี ะเผยแพร่ขอ้ มลู ท้งั หมด เพอื่ ประโยชน์แกผ่ ูส้ นใจ หวงั ใจเปน็ อยา่ งยงิ่ วา่ ผอู้ า่ นจะไดร้ บั ความเพลดิ เพลนิ กบั สง่ิ ทส่ี นใจ และเกิดการค้นคว้าศึกษาต่อไป จนตกผลึกก่อให้เกิดปัญญาสู่สาธารณะ ซึ่งถือเป็นประโยชน์อย่างสูงสดุ ดั่งท่ผี ู้เขียนไดต้่ ัง้ เจตนารมณ์ไว้







SHE IS GEISHAที่มาของคำ� ว่าเกอชิ าคำ� วา่ “เกอิชา” หรือ 芸者 (Geisha) มคี วาม แม้เกอิชาในยุคแรกจะมีแต่เพศชาย แต่ก็มีหมายตรงกับภาษาอังกฤษว่า Artist หรือ Art การน�ำเพศหญิงเข้ามาเป็นผู้ช่วย เน่ืองจากPerson ซ่งึ หมายถงึ ผทู้ มี่ คี วามรู้ ความช�ำนาญ ธรรมชาติของเพศหญิงท่ีมีความละเอียดอ่อนในศลิ ปะแขนงตา่ งๆ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรี มากกว่าเพศชาย ท�ำให้เกอิชาหญิงสามารถการรา่ ยรำ� การขับรอ้ ง การเลา่ เรอ่ื ง หรือศิลปะ ประกอบอาชพี ทเี่ ปน็ ของเพศชายไดด้ กี วา่ ทำ� ให้อื่นท่ีเกี่ยวข้อง ดังน้ันเกอิชาในสังคมญี่ปุ่นจึง เกอิชาชายเสื่อมความนิยมและมีจ�ำนวนท่ีลดหมายถึง ผู้มีทักษะสรา้ งความบันเทิง นนั่ เอง นอ้ ยลง จนไมห่ ลงเหลือเกอชิ าชายอีกเลย ทำ� ให้ จุดเร่ิมต้นของเกอิชาเกิดขึ้นเมื่อ 1,800 ปีที่ เกิดความเขา้ ใจวา่ อาชพี เกอชิ าเป็นอาชพี ที่ต้องแลว้ ญีป่ ่นุ ในสมัยนนั้ เปน็ สงั คมของเพศชาย ดงั เป็นเพศหญงิ เท่านน้ั ในเวลาตอ่ มานั้นเกอิชายุคเร่ิมแรกจึงมีแต่เพศชาย เนื่องจากงานท่ีเก่ียวกับศิลปะถือเป็นงานและศาสตร์ชั้นสูงและมีเกียรติเปน็ อยา่ งมาก จึงถกู สงวนใหแ้ ก่เพศชายเทา่ น้ัน 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 3

กวา่ จะเป็น... เกอชิ าการจะเป็นเกอิชานั้นไม่ใช่เรื่องง่ายโดยพวก กต็ าม หากตอ้ งการจะเปน็ เกอชิ ากจ็ ำ� เปน็ ตอ้ งพดูเธอจะไดร้ บั การฝึกฝนมาตั้งแตย่ งั เด็ก ส่วนใหญ่ ส�ำเนียงเกยี วโตใหไ้ ด้ทางส�ำนักเกอิชามักจะซ้ือตัวพวกเธอมาจาก หลังจากนั้นไมโกะจะเข้าสู่ช่วง “มินาไรซัง”ครอบครวั ในชนบททย่ี ากจน เมอ่ื ฝกึ ฝนจนมแี วว โดยจะต้องไปฝึกงานในร้านน้�ำชา คอยติดตามท่ีจะสามารถเป็นเกอิชาได้ ทางส�ำนักเกอิชาจะ เกอิชารุ่นพ่ีเป็นเวลา 1 เดือน หน้าท่ีน�ำน�้ำชาใหเ้ ธอทำ� หนา้ นเ้ี ปน็ ไมโกะ (舞妓 - Maiko) หรอื เขียวและขนมดังโงะซึ่งเป็นอาหารว่างมาให้กับเดก็ หญงิ ฝกึ เกอชิ า บางทอ้ งทจ่ี ะเรยี กวา่ ฮนั เกยี กุ แขกเพียงเท่าน้นัหรอื โฮชาคุ มีหนา้ ทีต่ อ้ งคอยรับใชก้ ิโกะ (芸子/ หลังจากได้รับการยอมรับจากส�ำนักเกอิชาที่芸妓) หรือเกอชิ าฝกึ หัด รวมทั้งเกอชิ าอีกด้วย สังกัดอยู่ ตลอดจนสมาคมเกอิชาอย่างเป็นอายุของไมโกะเดมิ ทจี ะอยทู่ ี่ 9 – 12 ปีตอ่ มาถกู ทางการแล้ว ไมโกะจะกลายเป็นกิโกะ หรือเปล่ยี นเป็น 15 ปีเป็นตน้ ไป เกอิชาฝึกหัด พวกเธอจะได้รับช่ือใหม่ท่ีใช้ในในช่วงครง่ึ ปี – 2 ปแี รก จะเรยี กไมโกะวา่ “ชโิ คึ วงการเกอชิ า มีสทิ ธแ์ิ สดงเพลง การรา่ ยรำ� ต่างๆมซิ งั ” พวกเธอจะตอ้ งเรยี นรเู้ กยี่ วกบั ธรรมเนยี ม ได้ และสามารถทกั ทาย ทำ� ความรจู้ ักกับรา้ นนำ�้ศลิ ปะตา่ งๆ ทง้ั การขบั รอ้ ง การรา่ ยรำ� การเลน่ ชา ชาตา่ งๆ ได้ สดุ ทา้ ยเมอ่ื เหลา่ บรรดาเกอชิ าฝกึ หดัมิเซง็ เครือ่ งดนตรญี ี่ปนุ่ โบราณ มีลักษณะคล้าย ทงั้ หลายผา่ นพธิ ไี มซอู ะเกะแลว้ พวกเธอจะถอื วา่กับกีตาร์ รวมไปถึงการพูดภาษาญ่ีปุ่นส�ำเนียง เปน็ เกอชิ าอย่างสมบรู ณ์แบบเกยี ว – โกโดบะ ซง่ึ เปน็ สำ� เนยี งทอ้ งถน่ิ ของเกยี วโตดว้ ย ไมว่ า่ เธอจะมาจากทไ่ี หนในประเทศญป่ี นุ่ 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 4

การแตง่ กายแบบเกอชิ าและไมโกะการแต่งกายของเกอิชาและไมโกะนั้นถือเป็นการรวบรวมความงาม และศิลปะของประเทศญ่ีปุ่นไว้ตั้งแต่หัวจรดเท้า ซ่ึงการแต่งตัวแบบเกอิชาและไมโกะ สามารถจ�ำแนกออกเป็นส่วนต่างๆ ของรา่ งกายได้ดังนี้ทรงผม “นิฮงกามิ” (日本髪 - Nihongami) เป็นช่ือเฉพาะท่ีใช้เรียกแบบทรงผมของเกอิชาและไมโกะ เร่ิมมีมาต้ังแต่สมัยเอโดะ โดยจะมัดผมจากด้านหน้าและด้านหลังมาม้วนเป็นทรงไว้ด้านหลังรวบตึง ยกให้เป็นทรงตรงกลาง ซ่ึงในการท�ำผมทรงนิฮงกามิน้ีจะมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ต่างกันออกไปของแต่ละคน ข้อแตกต่างระหว่างทรงผมของเกอิชาและไมโกะท่ีโดนเด่นท่ีสุด คือ ผมของเกอิชาจะเป็นวิกผม แต่ทรงผงของไมโกะจะเกล้าด้วยผมจริงท้ังหมด โดยท่ีเม่ือได้เป็นไมโกะใหม่ๆ จะเกล้าผมเป็นทรงวาเรชิโนบุ จากน้ัน 2 - 3 ปีให้หลงั จะเปล่ยี นเป็นทรงโอฟกุ ุ และระยะเวลา 1 - 4 สปั ดาหก์ อ่ นจะเป็นเกอชิ าจะเกล้าเปน็ ทรงซคั โคนอกจากน้ี เกอิชาและไมโกะจะมีเครื่องประดบั ตกแตง่ ทรงผมส�ำคัญ ที่เรยี กว่า “คนั ซะช”ิ (簪 -Kanzashi) หรอื ปนิ่ ปกั ผมที่มลี วดลายท่ีอา้ งอิงจากดอกไม้ หรือความหมาย หรอื สัญลักษณต์ า่ งๆของฤดูกาล เทศกาลต่างๆ ตลอดทั้งปนี ั่นเอง (ภาพด้านหลังของผมทรงวาเรชิโนบุ โอฟุกุ และซคั โค ท่ีมลี ักษณะคลา้ ยคลึงกนั ) 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 5

คันซะชขิ องเดอื นมกราคม การออกแบบและตกแตง่ คันซะชใิ นเดือนนี้จะ แตกตา่ งกนั ไปในแตล่ ะปี โดยมกั จะแสดงใหเ้ หน็ ถึงสิ่งที่เก่ียวข้องกับปีใหม่และสิ่งท่ีเป็นมงคล สว่ นมากมกั จะดอกพลมั หรอื ดอกบว๊ ยทม่ี สี แี ดง สีขาว และสีเขยี ว ซึ่งถือว่าเป็นมงคลสำ� หรับปี ใหม่ ต่อมาในสมัยเฮอัน นิยมน�ำโคมะหรือปิ่น ปักด้านบนเข้ามาประดับเพิ่มเติม การตกแต่ง เชน่ นไ้ี ดร้ บั อทิ ธิพลมาจากประเทศจีน คันซะชขิ องเดือนกมุ ภาพันธ์ คันซะชิของเดือนกุมภาพันธ์เป็นสัญลักษณ์ ของวีถีแห่งฤดูใบไม้ผลิและความรักของหนุ่ม สาว มักใช้การออกแบบเป็นดอกไม้สีแดง สี ขาว สีชมพู และมีดอกพลัมสีชมพูห้อยระย้า ลงมาด้วย คันซะชิของเดอื นมนี าคม การตกแต่งคันซะชิในเดือนนี้จะเป็นสีเหลือง และสีขาวเป็นหลกั นิยมน�ำทว่ งท่าการโบยบนิ ของผีเสื้อเข้ามาประกอบด้วย ดอกไม้หลักบน คันซะชิของเดอื นมีนาคมคอื ดอกนาโนะฮานะ หรืออาจใช้ดอกท้อ ดอกนาร์ซิสซัส ดอกคามิ เลยี หรอื ดอกโบต๋ันรว่ มด้วยได้ ซง่ึ ความหมาย ของคันซะชิเดือนน้ีจะส่ือถึงการเฉลิมฉลองใน เทศกาลฮินะมัตสึริ หรือวันเทศกาลเด็กผู้หญิง น่ันเอง芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 6

คนั ซะชเิ ดือนเมษายน คันซะชิในเดือนเมษยนเป็นสัญลักษณ์ของ การมาถึงของฤดูร้อน ซึ่งจะประดับตัวคันซะ ชิด้วยดอกซากุระซ่ึงในช่วงน้ีของทุกปี จะเป็น ฤดูเบ่งบานของดอกซารุ ท�ำให้เกิดประเพณี การชมดอกซากุระถือเป็นวัฒนธรรมท่ีส�ำคัญ ของประเทศญป่ี นุ่ อกี อยา่ งหนงึ่ นอกจากนย้ี งั มี การประดับดว้ ยผเี สอ้ื ท่ที ำ� จากเงนิ หรือทองใน บางครงั้ ดว้ ย คันซะชเิ ดอื นพฤษภาคม ดอกวิสทีเรียสีม่วงโดดเด่น ถูกน�ำมาประดับ ประดาตกแตง่ บนตวั คนั ซะชใิ นเดอื นพฤษภาคม เนื่องจากส�ำหรับชาวญ่ีปุ่นแล้วดอกวิสทีเรียนี้ เปน็ อีกสญั ลักษณท์ แ่ี สดงถึงความอดุ มสมบูรณ์ ของฤดูใบไม้ผลิ รวมถึงในสมัยเฮอัง ดอกวิสที เรยี เปน็ ดอกไมป้ ระจ�ำราชสำ� นกั และเกีย่ วข้อง กับการเฉลิมฉลองภายในราชส�ำนักเฮอังใน เดอื นนีด้ ้วย คนั ซะชิเดอื นมถิ ุนายน สีเขียวของใบหลิวถูกน�ำมาเป็นองค์ประกอบ ส�ำคัญของคันซะชิเดือนมิถุนายน เพ่ือแสดง ถึงความอุดมสมบูรณ์ของฤดูฝนที่ก�ำลังจะมา นอกจากนี้ยังมีการประดับดอกนาเดชิโกะหรือ ดอกไม้สีชมพูอื่นแซมลงไป เพ่ือแสดงถึงความ อ่อนหวานอกี ดว้ ย芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 7

คนั ซะชิเดือนกรกฎาคม คนั ซะชเิ ดอื นกรกฎาคมน้ีจะมรี ปู ลักษณท์ ่ีต่าง จากเดือนอ่ืน เนื่องจากจะท�ำเป็นแบบใบพัด กลมสขี าวหรอื สใี สหลายวงมารวมกัน แสดงถึง หนองนำ้� อนั อดุ มสมบรู ณห์ รอื การหมนุ วนของนำ้� มกั ประดบั ตกแตง่ ดว้ ยแมลงปอ หรอื อาจทำ� เปน็ ลวดลายของดอกไม้ไฟแทนก็ได้ คนั ซะชิเดือนสงิ หาคม ดอกยูลาเลีย หรือหญ้าซูซึกิ หรือดอกผักบุ้ง ขนาดใหญท่ ่รี วมกันเปน็ กอนี้ ถกู น�ำมาใชใ้ นคัน ซชิ เิ ดอื นสงิ หาคม เพอ่ื เปน็ สญั ลกั ษณก์ ารเคารพ อาวุโสของไมโกะที่มตี อ่ รุน่ พ่นี น่ั เอง คันซะชเิ ดอื นกันยายน คันซะชิในเดือนกันยายนถูกตกแต่งด้วยดอก คิเคียว โทนสีม่วงนี้สื่อถึงประเพณีต่างๆ ที่ เกยี่ วขอ้ งกบั ฤดใู บไมร้ ว่ ง รวมถงึ เปน็ สญั ลกั ษณ์ ของฤดูใบไมร้ ่วงท่กี �ำลงั จะมาถึงดว้ ย芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 8

คนั ซะชเิ ดือนตลุ าคม ส�ำหรับเดือนตุลาคม การตกแต่งคันซะชิจะใช้ ดอกคิคุ หรือดอกเบญจมาศเป็นหลัก ซ่ึงดอก เบญจมาศน้ีเป็นสัญลักษณ์ของราชวงศ์ญี่ปุ่น อีกด้วย ส�ำหรับเกอิชาจะสวมใส่คันซะชิดอกคุ คทิ ี่มขี นาดใหญก่ ว่าไมโกะ คันซะชเิ ดือนพฤศจิกายน ใบเมเปล้ิ สีแดง คือ สญั ลักษณข์ องการเปลยี่ น ผา่ นจากฤดใู บไมร้ ว่ งไปสฤู่ ดหู นาว การชมใบเม เปิ้ลสีแดงน้ีก็เป็นเทศกาลท่ีมีความนิยมไม่แพ้ การชมดอกซากรุ ะในชว่ งเดอื นเมษายน การนำ� สแี ดงของใบเมเปล้ิ จงึ ถกู นำ� มาใชใ้ นการตกแตง่ คันซะชขิ องเดอื นน้ี คันซะชิเดือนธนั วาคม ขนมโมจิมักถูกท�ำข้ึนในเดือนธันวาคม เพ่ือ เตรยี มไวส้ ำ� หรับเทศกาลวนั หยุดปีใหม่ ดอกไม้ สีขาวจึงถูกน�ำมาใช้แทนขนมโมจิ รวมถึงจะมี สัญลักษณ์มาเนะคิ ลักษณะคล้ายป้ายโฆษณา ของโครงละครคาบุกิที่จะเขียนช่ือนักแสดง เอาไว้เรียกแขก และการใช้สีเขียวของใบไผ่ท่ี น�ำมาประกอบกัน แสดงถึงสสี นั แหง่ ความโชค ดีอีกด้วย芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 9

สามด�ำ – ผมด�ำ ค้ิวดำ� ตาดำ� เกอชิ าสมยั ก่อน มกั จะถอนขนคว้ิ ออก ตอ่ มาเปลยี่ นจากการถอน ขนค้ิวด้วยการพอกหน้าให้ขาว แล้วใช้หมึกด�ำ วาดคิ้วทบั แทน สามแดง – ขอบตาแดง แก้มแดง ปากแดง สมยั ก่อนเกอิชาจะตกแต่งโฉมหน้าด้วยสีแดงเพียง อยา่ งเดยี ว ซ่ึงสีแดงน้จี ะได้จากดอกไม้ หรอื พชื สแี ดงทีม่ อี ยู่ในธรรมชาติ ก่อนจะมีการใชเ้ ครอ่ื ง สำ� อางอยา่ งในปจั จุบัน สุดท้าย สามขาว – ผวิ ขาว หนา้ ขาว ตาขาว (ดวงตาใสเป็นประกาย) แม้เกอิชาจะประทินผิวให้ขาวโพลนทั่วใบหน้า ล�ำคอ และมือก็ตาม แต่จะมีส่วนหนึ่งท่ีจะไม่ ลงแป้งนั่นก็คือ บริเวณด้านหลังคอ ซ่ึงส่วนนี้ ถือว่าเป็นการเปิดเผยความเนียนของผิวที่แท้ จริงให้ลูกค้าหรือแขกเห็น ถือเป็นเสน่ห์ในการ ดงึ ดูดลกู คา้ น่ันเองการแตง่ หน้า การแต่งหน้าส�ำหรับเกอิชาน้ันถือเป็นอีกเอกลักษณ์หน่ึงที่คงคุ้นเคยและผ่านตากันเป็นอย่างดี ส�ำหรับการแต่งหน้าของเกอิชาน้ันจะพอกหน้าด้วยแป้งให้ขาวโพลน เนียนสวยตามความนิยมในสมัยนั้น เหตุที่ต้องลงแป้งให้หน้าขาวเช่นน้ัน เน่ืองจากสมัยก่อนไม่มีไฟฟ้า เม่ือแต่งหน้าให้ขาวเช่นนั้นแล้ว เมื่อกระทบกับแสงไฟ หรือแสงจากพระจันทร์จะท�ำให้เห็นใบหน้าของเกอิชาชัดเจน และมีความสวยงามพอดีคา่ นิยมเกยี่ วกบั ความงามในประเทศญป่ี ุ่นสมยักอ่ น เรยี กวา่ สามดำ� สามแดง สามขาว กลา่ วคอื 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 10

เครอ่ื งแตง่ กาย กิโมโน (着物 - Kimono) หากแปลตามตัวอกั ษรคันจิจะแปลวา่ “เครอื่ งนุ่งหม่ หรอื เสื้อผา้ หรือเคร่ืองอาภรณ”์ กิโมโนเปน็ เครอื่ งแต่งกายประจำ�ชาติของประเทศญ่ปี นุ่ ทีม่ ีลวดลาย ความสวยงาม และเอกลกั ษณท์ ี่เป็นของตนเอง มลี กั ษณะเปน็ คลุมขนาดยาวที่มแี ขนเส้ือทีม่ คี วามกว้างมาก และสายโอบิ (帯)ซึ่งใช้รัดเส้ือคลมุ น้ใี หอ้ ยคู่ งที่ ชุดกิโมโนของเกอิชาล้วนแต่ท�ำมาจากเส้นไหมท้ังส้ิน นอกจากไหมท่ีมีราคาแล้ว ยังมีโลหะต่างๆ ท่ีมีค่า รวมไปถึงอัญมณีนานาชนิด ท�ำให้ชุดกิโมโนของเหล่าบรรดาหญิงงามในส�ำนักเกอิชามีมูลค่ามหาศาลกโิ มโน ผา้ ซบั ในกโิ มโน และโอบี ของเกอชิ าและโมโกะนนั้ มลี วดลายและความสอดคลอ้ งกบั แตล่ ะฤดกู าลเชน่เดยี วกับสายโอบิ คันซะชิ และเครือ่ งประดับอื่นๆ เช่นการสวมใสช่ ดุ กโิ มโนระหวา่ งเดอื นกนั ยายนและเดอื นพฤษภาคม ซึ่งเป็นช่วงท่ีประเทศญ่ีปุ่นก�ำลังจะมีการเปลี่ยนแปลงฤดูกาล จะมีสองช้ันด้วยผ้าซับในที่เรียกวา่ อะวาเซะ นางะ - จูบนั เดือนมิถนุ ายน การส่วมใส่กโิ มโนและผ้าซบักโิ มโนจะมีพับเดียวโดยไมม่ ีผ้าซับในอีกชนั้ หน่ึงเดอื นกรกฎาคมกบั เดอื นสงิ หาคมเปน็ ฤดทู ร่ี อ้ นทสี่ ดุ ในญป่ี นุ่ ชดุ กโิ มโนจงึ ทำ� มาจากผา้ ไหมหรอื ผา้ แพรชนดิ ที่บางท่สี ดุ สานกนั เป็นชุดอยา่ งหลวมมาก ทำ� ให้ระบายอากาศไดง้ า่ ย และการสวมใส่ชุดกิโมโนท่ีสวมใส่ในเดือนธันวาคมจะมีผ้าช้ันอีกช้ันหน่ึงเรียกว่า นิมาอิ – กะสะเนะ ท่ีท�ำมาจากผา้ ไหม และชดุ กิโมโนดงั กลา่ วจะท�ำจากผ้าสีด�ำสามชนิด มีน�้ำหนักมาก เน่ืองจากเสภาพอากาศตอนน้ันมอี ุณหภมู ิตำ่� มาก 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 11

สว่ นประกอบของกิโมโน1. ยูกิ คอื แขนเส้อื 10. ฟูริ คือ ชายใต้แขนเสอ้ื2. โดยูระ คือ ซับในสว่ นบน 11. โทโมเอะริ คือ ปกเสอื้3. โซเดะซเึ กะ คือ แนวตะช่องแขนเส้อื 12. เอะริ คอื ปกเสือ้4. อชุ โิ รมิโกโระ คือ เส้นแบง่ ส่วนหลัง 13. สโึ ซะวาวะชิ คอื ตะเข็บ5. ฟูกิ คอื ชายกโิ มโน 14. มาเอะมโิ กโระ คอื สาบเสือ้ ดา้ นหนา้6. โซะเดะ คอื แขนเส้อื 15. ทาโมะโตะ คอื โพลงใต้แขนเสื้อ7. ยรู ะเอริ คอื ปกเสอื้ ด้านใน 16. นากะจบู นั คอื ชุดชัน้ ในส�ำหรับกโิ มโน8. โอคมุ ิ คือ แผน่ คอเสอ้ื ดา้ นหนา้ 17.ยชู ิคาเกะ คือ ชุดทส่ี วมทับกิโมโน9. มยิ ะซึกชุ ิ คอื ช่องเปดิ ใตแ้ ขน 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 12





ARTS OF GEISHAศิลปะของเกอชิ า เกอิชาจะต้องมีทักษะทั้งด้านศาสตร์ การเลน่ เครอื่ งดนตรีและนาฏศิลป์และศลิ ปท์ ชี่ �ำนาญมากเมือ่ ท�ำงานจริง นอกจาก การจะเป็นเกอิชาที่เพรียบพร้อมและสมบูรณ์ความช�ำนาญด้านศิลปะแล้ว เกอิชายังต้องมี แบบได้ พวกเธอจะต้องมีความช�ำนาญศิลปะคุณสมบัติที่ส�ำคัญอีกหลายประการ เช่น ต้อง แขนงต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านดนตรีและมีความรอบคอบ ชาญฉลาด รู้จักการใช้ค�ำพูด นาฏศิลป์ เหล่าไมโกะจะถูกฝึกฝนเครื่องดนตรีเพ่ือแสดงออกด้านปัญญาแต่ในขณะเดียวกับ ญปี่ ุน่ ต่างๆ จนเกิดความช�ำนาญ ไดแ้ ก่ อูกาวาต้องมคี วามออ่ นน้อมกับลกู ค้าอกี ดว้ ย นอกจาก หรือกลองห้ิวขนาดใหญ่ โคสึซูมิหรือกลองหิ้วนี้การพูดหยอกล้อ หรือการทักทายลูกค้ายังถือ ขนาดเลก็ ไทโกะหรือกลอง ฟเู อะหรอื ขลุย่ และเปน็ การแสดงออกถึงทกั ษะด้านปญั ญาที่เกอิชา ซามิเซน เปน็ เคร่ืองดนตรีเฉพาะ มลี กั ษณะเป็นควรต้องมี ส่ิงน้ียากแก่การสั่งสอน แต่สามารถ เครือ่ งดดี สามสาย คลา้ ยกตี าร์ฝกึ ฝนได้ ดังนั้นจงึ ขอตัวอยา่ งศิลปะญป่ี นุ่ สำ� คัญทเ่ี กอชิ าควรมคี วามชำ� นาญตดิ ตวั ซง่ึ ทง้ั หมดนไี้ ด้มาจากการฝกึ ฝนตงั้ แตส่ มยั ทยี่ งั เปน็ ไมโกะ ดงั น้ี 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 15

นอกจากเหล่าไมโกะยังต้องเรียนรู้และฝึกฝน ตามความเช่อื โบราณของชาวญ่ปี ุน่ ถอื ว่า ศิลปะศิลปะการแสดงละครญี่ปุ่นท่ีเรียกว่า “โนะ” เหลา่ นี้ควรเร่ิมฝกึ ฝนต้ังแต่เดก็ อายุได้ 6 ขวบ 6ด้วย โนะพัฒนามาจากโรงละครสมัยศตวรรษ เดอื น 6 วนั จงึ จะไดป้ ระสบความสำ� เรจ็ ขนั้ เยย่ี มท่ี 8 ของจีน เดิมทีมีรูปแบบการล้อเลียนตลก ยอด จึงเป็นอีกเหตุผลท่ีท�ำให้ในอดีตการซื้อตัวโนะเริม่ เป็นท่ีนยิ มในประเทศญ่ีป่นุ เมอื่ ศตวรรษ เดก็ หญงิ จากชนบทมกั จะรบั เอาแตเ่ ดก็ อายนุ อ้ ยที่ 19 โดยญปี่ ุ่นพฒั นาให้มกี ารขบั รอ้ งตามแบบ เปน็ ส่วนใหญ่การสวดมนต์ ผสมกับการร่ายร�ำตามแบบขแงโรงละครในกิองโคบุ โดยผแู้ สดงจะตอ้ งร้องและเล่นเพยี งคนเดียว 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 16

การชงชา การชงชา หรือพิธีชงน�้ำชา ถือเป็นศาสตร์อีก อย่างหน่ึงท่ีเกอิชาจ�ำเป็นต้องเรียนรู้ โดยจุด ประสงค์ที่แท้จริงของการชงชาน้ันไม่ได้อยู่ท่ี รสชาตขิ องชา แตเ่ ปน็ การแสดงออกถงึ มารยาท และขนบธรรมเนียมต่างๆ ต้ังแต่นับต้ังแต่การ ตอ้ นรับ การปรุงน�ำ้ ชา การส่งถ้วยชา การแสดง ความชน่ื ชมในศลิ ปะของการจดั ดอกไมแ้ บบอเิ ค บานา ตลอดจนกลิน่ อายของเคร่ืองหอมภายใน หอ้ งพิธี นบั วา่ เปน็ ศาสตร์ที่มคี วามสลับซันซ้อน มากอีกศาสตร์หน่ึงของศิลปะญี่ปุ่นที่เกอิชา จ�ำเปน็ จะตอ้ งเรยี นรู้ และมคี วามชำ� นาญบทกวแี ละวรรณคดีโชโดะ เปน็ ศลิ ปะการประดษิ ฐต์ วั อกั ษรทพ่ี ฒั นาขึ้นในประเทศญี่ปุ่น โดยจะเขียนตัวอักษรดังกลา่ วดว้ ยแปรงและหมกึ สดี ำ� ซงึ่ โซโดะไมไ่ ดเ้ ปน็เพียงการสร้างข้อความเพียงเท่านั้น แต่ยังเป็นงานศลิ ปะตวั อกั ษรทแ่ี สดงเอกลกั ษณข์ องผเู้ ขยี นรวมถึงแสดงความงามของฤดูกาล โดยแนวคิดส่วนใหญ่จะเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา บทกวีจนี หรือบทกวญี ่ปี ุ่นเป็นต้น 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 17

芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 18





GEISHA - OIRANความเขา้ ใจผิดระหว่างเกอชิ า – โออิรันเมือ่ เอ่ยถงึ “เกอิชา” หลายคนคงนกึ ถึง โสเภณี สำ� หรับอาชีพโสเภณี หรือหญงิ ขายบริการ นม้ี ีซงึ่ เปน็ อาชพี ทไี่ รเ้ กยี รตแิ ละศกั ดศ์ิ รใี นสงั คมบาง ศัพท์เฉพาะในภาษาญ่ีปุ่นท่ีเรียกว่าおいらんประเทศ แต่ส�ำหรับญ่ีปุ่นแล้ว เกอิชาถือเป็น (อ่านว่า Oiran – โออิรัน) ท่ีมีลักษณะและรูปอาชพี ทม่ี เี กยี รตแิ ละถกู ยกยอ่ งใหเ้ ปน็ ผเู้ ชย่ี วชาญ แบบอาชพี ทคี่ ลา้ ยคลงึ กบั เกอชิ ามาก หากเกอชิ าดา้ นศลิ ปะทกุ แขนง คืออาชีพที่ให้ความบันเทิงแก่ลูกค้าด้วยศิลปะแม้ในสังคมญ่ีปุ่นจะยกย่องเกอิชาเป็นอาชีพท่ี แขนงต่างๆ และการเอาอกเอาในใจปรนนิบัติมีเกยี รติ แตส่ ำ� หรับมุมมองของชาติอืน่ แลว้ บาง ให้เกิดความพึงพอใจแล้ว โออิรันคงมีหน้าท่ีท่ีครง้ั เกดิ ความเขา้ ใจผดิ เกยี่ วกบั เกอชิ าและเขา้ ใน ไม่ต่างกัน หากแต่หน้าท่ีพิเศษของโออิรันที่ต่างวา่ พวกเธอเป็นหญงิ ขายบรกิ ารอยูไ่ มน่ อ้ ย จากเกอิชาคงจะเป็นการให้บริการความสุขทาง รา่ งกายแก่ลูกคา้ เป็นสำ� คญั 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 21

แม้โออิรันจะมุ่งเน้นความส�ำคัญของอาชีพไปท่ีการขายบริการมากกว่าการให้ความบันเทิงทางศิลปะ แตใ่ นการซือ้ บริการนน้ั จะต้องไดร้ บั การยนิ ยอมจากทัง้ 2 ฝ่าย กล่าวคือ ทัง้ ลกู คา้ และตวั โออิรัน น่นั เอง หากโออิรันถูกบังคับขืนใจเมื่อใดก็ตาม เธอจะกระทำ� การอตั วนิ ิตบากกรรมดว้ ยมดี ที่พกติดตวั เพ่ือรักษาศกั ดศิ์ รขี องตนเอง (ภาพ ดา้ นซา้ ย: เกอชิ า และด้านขาว: โออิรัน) 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 22

ความแตกต่างระหว่างเกอิชาและโออิรันสามารถจ�ำแนกได้ ดงั นี้1. ทรงผม 3. โอบิความแตกต่างประการแรกท่ีเด่นชัด จนท�ำให้ นอกจากกิโมโนแล้ว โอบิยังเป็นองค์ประกอบที่สามารถจ�ำแนกระหว่างเกอิชากับโออิรันได้ ส�ำคัญอีกประการท่ีสามารถจ�ำแนกเกอิชาและนั่นคือ ทรงผม โดยท่ีทรงผมของโออิรันจะมี โออิรันออกจากกันได้ กลา่ วคือ ท้ังเกอิชาจะผูกการประดิษฐ์ ตกแต่ง ให้เกิดความวิจิตรและ สายโอบิไวด้ า้ นหลังเสมอ สว่ นโออริ ันจะผกู โอบิอลงั การมากกวา่ เกอชิ าอยา่ งเหน็ ไดช้ ดั แมข้ นาด ไวด้ า้ นหนา้ เพอ่ื ความสะดวกขณะทท่ี ำ� งาน และและรูปแบบของทรงผมระหว่างเกอิชาและโอ การสวมใส่กิโมโนหลังจากท่ที ำ� งานเสร็จแลว้อิรันจะคมีความคล้ายคลึงกัน แต่ส�ำหรับโออิรันนั้นมักประดับผมด้วยปิ่นปักผมคันซะชิ ที่ 4. รองเท้าเกย๊ี ะ และเทา้มักท�ำมาจากเงินหรือทอง และตกแต่งด้วยวัสดุ รองเทา้ เกยี๊ ะทโี่ ออริ นั สวมใสน่ นั้ มขี นาดทส่ี งู กวา่ต่างๆ ห้อยระย้าสวยงดงาม รวมทั้งการใช้สาย เกอิชามาก จึงท�ำให้ท่าทางโออิรันมีลักษณะรัดผมหรือเชือกผูกผมที่ผูกเป็นปมแบบต่างๆ คลา้ ยกบั เลข 8 (八) เพอื่ การทรงตวั และสะดวกนอกจากน้ีโออิรันอาจประดับตกแต่งทรงผม เวลาเคลอื่ นไหว จนเกดิ เปน็ สำ� นวนเปรยี บเทยี บด้วยเคร่ืองประดับต่างๆ ตามความพึงพอใจ ในภาษาญ่ปี นุ่ ท่วี า่ 八方美人 (อ่านว่า hap-ของแต่ละบุคคล ซ่ึงต่างจากเกอิชาท่ีมีระเบียบ pou – bijin) มคี วามหมายว่า ผู้หญิงท่สี วยในแบบแผนของทรงผมและเครื่องประดับที่มีรูป 8 ทศิ ทาง มักใชใ้ นบรบิ ทในแง่ลบเปน็ สว่ นใหญ่แบบทชี่ ัดเจน สำ� หรบั โออริ นั แลว้ จะไมส่ วมทาบิ หรอื ถงุ เทา้ แม้ ในยามฤดูหนาวก็ตาม เพ่อื แสดงถึงความอดทน2. กโิ มโน และเผยใหเ้ หน็ เทา้ เปลา่ ทโี่ ผลอ่ อกมาจากกโิ มโนท้ังเกอิชาและโออิรันต่างต้องสวมกิโมโนท่ีห่ม เป็นการเร้าอารมณ์และความกระชุ่มกระชวยซ้อนกนั อย่างน้อย 5 ชนั้ เป็นอยา่ งต�่ำ แตส่ �ำหรบั ของผใู้ ชบ้ รกิ าร เหมอื นกบั เกอชิ าทจ่ี ะไมป่ ระทนิโออริ นั แล้ว สสี นั ของกโิ มโนของพวกเธอนบั วา่ มี ผิวดว้ ยแปง้ ฝนุ่ หรือเครื่องสำ� อางความฉดู ฉาดมากกว่าเกอชิ าอยู่มาก 5. เขตท่อี ยู่อาศยั เขตทอ่ี ยอู่ าศยั ของเกอชิ าอยใู่ นเขตฮานะมชิ ิ สว่ น โออริ ันอย่ใู นย่าน โยชิวาระ อยา่ งไรก็ตาม ท้งั 2 อาชีพนี้ จะไมส่ ามารถออกไปพำ� นกั หรือออกไป นอกเขตท่อี ยอู่ าศยั ได้เลย 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 23

พธิ ีขายพรหมจรรยข์ องเกอิชาพิธีไมซอู ะเกะ (水揚げ) เป็นพิธส๊ ำ� คญั อย่าง กับการเปิดตวั และการประโคมข่าว หรือการส่งหน่ึงส�ำหรับอาชีพเกอิชา โดยค�ำว่า “ไมซูอะ เสรมิ สรา้ งความสนใจของเกอชิ าฝกึ หดั เหลา่ นนั้เกะ” หมายถึง การข้ึนของระดับน้�ำ ซึ่งค�ำน้ีมี ที่ตจะเข้าพิธี ท้ังน้ีจุดประสงค์ส�ำคัญท่ีแอบแฝงความหมายส�ำคัญในอดีต คือท�ำให้ชาวประมง อย่ใู นการประมูลพรหมจรรย์น้อี กี ประการ คือสามารถจับปลาได้จ�ำนวนมาก ต่อมาค�ำนี้จงึ ถูก การท�ำให้สังคมตระหนักคุณค่าของผู้หญิงบรสุมาใชเ้ รยี กแทนพธิ กี รรมการเขา้ สกู่ ารเปน็ เกอชิ า ทธ์ิ สะท้อนให้เห็นว่า ผู้ชายยังมีความต้องการอยา่ งเตม็ ตวั ของเหลา่ เกอิชาฝกึ หัด หรอื ไมโกะ ชื่นชม และยอมท�ำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้ครอบหรอื กโิ กะ น่ันเอง ครองหญงิ สาวพรหมจรรย์ ในกรณพ๊ ธิ ไี มซอู ะเกะพิธีไมซูอะเกะเป็นพิธีที่มีความหมายถึงการ นี้ เทียบได้กับการยอมทุ่มเงินจ�ำนวนมหาศาลข้ามผ่านจากเกอิชาฝึกหัดเป็นเกอิชามืออาชีพ เพ่ือชนะคู่แข่งรายอ่ืน และเพื่อได้พรหมจรรย์ส�ำหรับการจะก้าวความความเป็นเกอิชาฝึกหัด ของเกอิชาฝึกหัดมาครอบครอง นอกจากน้ียังไดน้ น้ั เธอจะตอ้ งแลกกับพรหมจรรย์ของตวั เอง เปน็ การใหเ้ กยี รตแิ ละยอมรบั ความเปน็ สตรเี พศในพธิ ีไมซูอะเกะนั้น ในสังคมอีกด้วยเริ่มจากการที่ส�ำนักเกอิชาจะประกาศการ ส�ำหรับเกอิชาฝึกหัดคนใดที่ผ่านพิธีน้ีแล้ว จะประมลู พรหมจรรยข์ องเหลา่ บรรดาเกอชิ าฝกึ หดั ได้รับการยอมรับจากส�ำนักเกอิชาของตนเองทม่ี ีอายุครบ 20 ปี และมคี วามเช่ยี วชาญ ความ และส�ำนักอื่น รวมถึงผู้คนในสังคมว่า เธอได้สามารถด้านศิลปะ พร้อมกับการเป็นเกอิชา เปน็ เกอชิ าอยา่ งเตม็ ตวั มเี กยี รติ มศี กั ดศิ์ รี เทยี บอย่างเต็มตัว ด้วยการให้กิโกะนั้นน�ำขนมแป้ง เท่าเกอิชาคนอน่ื และเหล่าบรรดากโิ กะ ไมโกะชนิดหน่ึง ลักษณะคล้ายขนมดังโงะ ด้านบน เกอชิ าฝกึ หดั ตา่ งๆ รวมไปถงึ สาวใชใ้ นสำ� นกั ตา่ งแตม้ ด้วยจุดสีแดง เป็นสญั ลกั ษณข์ องการพร้อม ตอ้ งขนานนามอยา่ งลำ� ลองวา่ “พ”่ี เพอ่ื เปน็ การที่จะขายพรหมจรรย์ ให้แก่บรรดาลูกค้า หรือ ใหเ้ กยี รติ และแสดงความเคารพอกี ด้วยชายหนุ่มท่ีน่าสนใจจะประมูลพรหมจรรย์ของเกอิชาสำ� นกั ใดกต็ าม จะตอ้ งแย่งกันเสนอราคาแกส่ ำ� นกั เกอชิ าเจา้ ของสงั กดั โดยผทู้ เี่ สนอราคาสงู สดุ จะไดพ้ รหมจรรยข์ องเกอชิ าฝกึ หดั ทจี่ ะเขา้พิธนี นั้ ไปครอบครองสำ� หรบั เงนิ มหาศาลทไ่ี ดม้ าจากพธิ นี ้ี ไมไ่ ดก้ ลายเปน็ ทรพั ยส์ นิ สว่ นตวั ของเจา้ ของสำ� นกั เกอชิ าแต่อย่างใด กลับกนั เงินท้งั หมดทีไ่ ดม้ า จะหมดไป 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 24

ผู้อุปถัมภเ์ กอิชาเกอชิ าเป็นอีกหนึ่งอาชีพ ทีม่ ีข้อห้ามในการทำ� สอนศิลปะแขนงต่างๆ ที่พวกเธอได้ร�่ำเรียนมาอาชพี ทส่ี ำ� คญั อยา่ งหนงึ่ คอื การหา้ มมคี รอบครวั จนชำ� นาญ รวมถงึ คา่ ใชจ้ ่ายอื่นๆ เชน่ คา่ กิโมโนหรอื หา้ มแตง่ งานอยา่ งเดด็ ขาด ขณะทย่ี งั ยดึ การ ค่าบรรดาข้าวของเคร่อื งใชต้ า่ งๆ ทีเ่ ป็นของเธอประกอบอาชีพนอ้ี ยู่ แตไ่ มใ่ ชท่ กุ ครง้ั ทกี่ ารแตง่ งานระหวา่ งดนั นะและข้อห้ามน้มี มี ตี ั้งแต่อดตี แตไ่ มไ่ ด้หมายความวา่ เกอชิ าเกิดจากความรกั บางครัง้ การรบั อุปถัมภ์เกอิชาจะไมส่ ามารถเขา้ พิธีแตง่ งานได้ หรือห้าม เกอิชาของผู้ชายสมัยนั้น ถือเป็นสิ่งท่ีแสดงถึงไมใ่ หม้ คี รอบครวั เลย สำ� หรบั เกอชิ านนั้ การเลอื ก ความมงั่ คง่ั ของตนน่นั เองทจ่ี ะเขา้ พธิ สี มรส นนั่ หมายความวา่ เธอตดั สนใจ ส�ำหรบั คำ� วา่ “สาวเกอิชา” หรือ Geisha girlsที่จะยตุ ิความเปน็ เกอิชาลงนับตัง้ แตก่ ารมชี วี ิตคู่ น้ันเกิดข้ึนสมัยหลังสงครามโลกคร้ังที่ 2 โดยสว่ นเจา้ บา่ วของเกอชิ านน้ั จะเรยี กวา่ “ดนั นะ” หมายถงึ โสเภณี เนอ่ื งจากหญงิ ขายบรกิ ารในชว่ งหรอื ผอู้ ปุ ถมั ภเ์ กอชิ า มกั เปน็ ผชู้ ายทรี่ ำ่� รวย หรอื เวลานน้ั มกั สวมชดั กโิ มโนและลอกเลยี นแบบรปูมีความม่ังค่ังมากในสังคม เน่ืองจากผู้ชายท่ีจะ ลกั ษณข์ องเกออชิ า จงึ ทำ� ใหท้ หารชาวอเมรกิ นั ท่ีแตง่ งานกับเกอชิ าไดน้ นั้ จะตอ้ งจา่ ยเงินจ�ำนวน ประจ�ำการอยู่ในประเทศญ่ีปุ่นเกิดความเข้าใจมหาศาลใหแ้ กส่ ำ� นกั เกอชิ าทด่ี แู ลเจา้ สาวของตน ผิดเกี่ยวกับเกอิชาว่าเป็นหญิงค้าประเวณีนับอยู่ ซึง่ เป็นค่าใช้จ่ายเกี่ยวกบั การอบรมสง่ั จากนน้ั เปน็ ตน้ มา 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 25

芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 26





HER AFFAIRS หลังจากประเทศญ่ีปุ่นพ่ายแพ้ในสงครามโลก การไปซื้อตัวเด็กสาวจากท่ตี ่างๆ อกี ตอ่ ไป และครั้งท่ี 2 ประเทศญ่ีปุ่นเข้าสู่จุดต่�ำสุดอย่างท่ีไม่ อายุส�ำหรับการฝึกไมโกะนั้นก็เพิ่มมากข้ึนจากเคยประสบมาก่อนนับต้ังแต่อดีตในทุกๆ ด้าน เมื่อก่อนด้วย อีกท้ังเมื่อไมโกะต่างๆ เติบโตจนท้งั การเมือง เศรษฐกจิ และสังคม ซ่งึ ผลกระทบ สามารถเปน็ เกอชิ ามอื อาชพี ไดแ้ ลว้ เกอชิ าหลายจาสงครามนส้ี ง่ ผลมาถงึ อาชพี เกอชิ าดว้ ยเชน่ กนั ตอ่ หลายคนเลอื กใชช้ วี ติ อยา่ งเปน็ อสิ ระมากกวา่อาชีพเกอชิ าเริ่มเสื่อมความนยิ มขึ้นเรอื่ ยๆ รวม สมัยก่อน เกอิชายุคใหม่จึงห่างไกลจากค�ำว่าทั้งถูกเหล่าบรรดาโสเภณีลอกเลียนรูปลักษณ์ พิธ๊ไมซูอะเกะ การประมูลพรหมจรรย์ ดันนะจนท�ำให้เกิดความเข้าใจผิดภายหลังที่ทหาร การห้ามสมรสขณะเป็นเกอิชา หรือแม้แต่การชาวอเมรกิ นั เขา้ มาในประเทศ แต่อยา่ งไรก็ตาม คุ้มครองดูแลจากเกอิชา ในยุคนี้ถือว่าเกอิชาอาชีพเกอิชาก็ไม่ได้หายสาบสูญไปจากประเทศ ก้าวเข้าสู่วัฒนธรรมโลกที่เปิดกว้างและเกิดเป็นญปี่ ุ่นแตอ่ ยา่ งใด ยุคใหม่ของเกอิชาท่ีเรียกว่า คาเรียวไค (花柳เกอิชาสมัยใหม่ยังคงมีแหล่งพ�ำนักอาศัยอยู่ใน 界) หรือ โลกแหง่ ดอกไมแ้ ละต้นหลวิ และเกดิเมืองดอกไม้ หรือ ฮานามาชิ อย่างเช่นเกอิชา สหภาพเคน็ บัน (検番) หรอื สำ� นักงานสหภาพในยุคก่อน การเข้าฝึกเกอิชาก็ล้วนแล้วแต่เกิด เกอิชาขึ้น เพื่อดูแลสวัสดิการ ตลอดจนเป็นจากความสมคั รใจของหญงิ สาวแทบทง้ั สนิ้ ไมใ่ ช่ หน่วยงานที่จัดหางาน และรับเป็นนายหน้าจัด芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 29

เวลา ตารางงานใหแ้ ก่เกอิชาในยคุ นี้ ขณะเกอิชาท�ำงาน เรียกว่า “ค่าติดธูป” หรือกอ่ นศตวรรษที่ 20 การฝกึ อบรมเกอิชานัน้ เรม่ิ เกียวคูได (線香代) แต่ส�ำหรับในเกียวโตจะตงั้ แตอ่ ายุ 4 ขวบ แตใ่ นยคุ คาเรยี วไคนกี้ ารตดั สนิ เรียกค่าธรรมเนียมส�ำหรับการว่าจ้างเกอิชาว่าใจเข้าฝึกการเป็นเกอิชาจะเริ่มเม่ือตอนย่างเข้า “คา่ ดอกไม”้วยั รนุ่ หญงิ สาวหลายตอ่ หลายคนทอ่ี ยากจะเปน็ ปัจจุบันเกอิชาไม่ได้มีแต่เฉพาะผู้หญิงเช้ือชาติเกอชิ ามกั จะเขา้ การฝกึ อบรมในชว่ งเสรจ็ สน้ิ จาก ญ่ีปุ่นเพียงเท่าน้ัน ยังมีขาวต่างชาติที่สนใจเข้าการเรียนท่ีโรงเรียนมัธยม หรือแม้แต่หลังจาก ฝึกเป็นเกอิชามากมายท่ีสมัครเข้าเป็นสมาชิกการเลิกเรียนท่ีมหาวิทยาลัย ท�ำให้ช่วงอายุที่ กับสมาคมเกอิชาญี่ปุ่น ทั้ง บู กิโกะเชื้อสายยูเรม่ิ เป็นเกอิชาขยายตวั ไปถงึ ชว่ งอายวุ ัยผู้ใหญ่ เครน ปัจจุบันท�ำงานอยู่ในอันโจ อิซาเบลลาการฝึกเกอิชาในยุคปัจจุบันยังคงศึกษาด้วย โอนัว เกอิชาช้ือสานโรมาเนีย ปัจจุบันท�ำงานเครอ่ื งมือแบบด้ังเดิม ท้งั กลอง ชามเิ ซน ซากุฮา อย่ใู นอิซโุ อกะ เขตชสิ โุ ิอกะ รวมถึงลิซา่ ดอลบ้ีชิ การเรียนร้เู พลงพ้ืนบา้ น การคัดลายมือ การ เกอชิ าเชอื้ สายออสเตรเลยี เกอชิ าทมี่ ชี อ่ื เสยี ทส่ี ดุร่ายร�ำแบบญปี่ ุ่น พิธีชงชา วรรณกรรม รวมถึง ในยคุ ปจั จบุ นั เธอใชช้ อ่ื ในวงการเกอชิ าวา่ ซายกู ิกวนี พิ นธ์ ท�ำงานอยูใ่ นอาซากุสะ ในโตเกยี วปัจจุบันจ�ำนวนเกอิชา กิโกะ และไมโกะลดจ�ำนวนลงเร่ือยๆ และคาดการณ์ว่าในช่วง 10ปีก่อนหน้าน้ีมีจ�ำนวนเกอิชา กิโกะ และไมโกะลดลง จนเหลือประมาณ 1,000 - 2,000 คนและด้วยภาวะเศรษฐกิจที่ซบเซาลงท่ัวท้ังโลกท�ำให้ประชาชนและนักท่องเที่ยวจ�ำนวนหนึ่งไม่สามารถจ่ายเงินในปริมาณท่ีมากเพื่อชมศลิ ปะดง้ั เดิมของญ่ีปุ่น อกี ท้ังกรทอ่ งเท่ยี วญ่ีปุน่ขยายตัวกว้างข้ึน ท�ำให้เกอิชาเสื่อมความนิยมลงเช่นกนัอาชีพเกอิชาจึงต้องปรับตัวเพื่อความอยู่รอดในสภาพปัจจุบัน นอกจากการแสดงศิลปะแล้วเกอิชาจ�ำเป็นต้องรับงานอื่นด้วย เกอิชามักถูกจ้างไปตามงานสังสรรค์ งานร่ืนเริง ตลอดจนการชุมนุมในประเพณีโอชายะ หรือการจ้างงานตามร้านอาหารญ่ีปุ่นแบบดั้งเดิม โดยคิดค่าจ้างของเกอิชาด้วยการวัดก้านธูปหอมท่ีจุด 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 30

รวมถงึ ฟโิ อนา เกรอนั เกอชิ าเชอื้ สายออสเตรเลยี ส�ำหรับคนสมัยใหม่ หรือชาวต่างประเทศอาจเกอชิ าทม่ี ชี อ่ื เสยี ทส่ี ดุ ในยคุ ปจั จบุ นั เธอใชช้ อ่ื ใน มีข้อสงสัยว่าความงามของเกอิชาอยู่ท่ีตรงไหนวงการเกอิชาว่า ซายูกิ ท�ำานอยู่ในอาซากุสะ การเดินท่ีดเู หมอื นไม่เปน็ ธรรมชาติ การหวั เราะในโตเกียว ฟิโอนาถูกยอมรับมากท่ีสุดในฐานะ ที่ต้องป้องปาก ลีลาการเคล่ือนไหวท่ีไม่ปกติเกอิชาต่างชาติคนแรกในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น และปากเล็กที่ทาไว้แดงจัด รวมท้ังแป้งท่ีพอกอย่างเปน็ ทางการ เมอ่ื ค.ศ. 2013 หน้าขาวโพลน รวมทั้งท่าร่ายร�ำอันแปลกของเธอยงั เปน็ มานษุ ยวิทยา รวมถึงเป็นผูผ้ ลติ และ พวกเธอ รวมถึงสารส่ิือผ่านนาฏศิลป์ คีตศิลป์ผกู้ ำ� กบั ภาพยนตรส์ ารคดใี ห้กบั NHK National ลีลาภาษากายน้ันอธิบายอารมณ์ความรู้สึกของGeographic Channel 4 และ BBC นอกจา มนุษย์ได้อย่างมีศิลปะ นับวันคนที่เห็นคุณค่ากน้ีฟิโอนายังเขียนหนังสือเกี่ยวกับเกอิชาท่ีมีชื่อ ของเกอชิ ากน็ บั วนั จะลดนอ้ ยลง จงึ ทำ� ใหส้ มั ผัสว่า “Inside the flower and willow world” เกอชิ าท่แี ทจ้ ริงได้ยากยิง่ ข้ึนในปัจจบุ ันถือเป็นการเผยแพร่วัฒนธรรมเกอิชาให้เป็นท่ีรู้จักและเข้าใจอย่างถูกต้องอย่างแพร่หลายในยุคปจั จุบนั อกี ด้วย 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 31

Aihara , Kyoko And Larter , Sarah. (1999). Geisha A Living tradition. London. Carlton Books Limited.Chandler , Billie T. (1963). The geisha story , with doll-and-flower arrangments. London. Prentice - Hall International, Inc.Golden , Arthur And Marshall , Rob. (2006). Memorirs of A Geisha A Portrait of The Film. United State of America. L.L.C. Inc. 芸者 GEISHA - THE HONOR WOMEN OF JAPAN 32