ส มั ย สุ โ ข ทั ย หมากรกุ ในสมยั นี้ แตเ ดิมเลนกันแคในหมู พระสงฆและชนช้นั สงู เทาน้นั ในหมู ประชาชนทว่ั ไปไมเ ปนท่ีนิยมมากนัก เพราะไมแ พรห ลายและพึง่ ถูกนาํ เขามาชาวบานจึงยงั ไม คอ ยรจู ักเทาไรนัก ไมคนุ ชนิ กบั วิธกี ารเลน ส มั ย ก รุ ง ศ รี อ ยุ ธ ย า มหี ลักฐานตา งๆ ไมวาจะเปนเปน พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ท่โี ปรดปรานหมากรกุ เปน อยางย่งิ รวมไปถึงในวรรณคดเี รื่องขุนชางขุนแผนทีม่ กี ารเลน หมาก รุกเชนกัน อีกทัง้ ในสมัยน้ี หมากรกุ ไดม ีการเลน กันอยางแพรหลายในผมปู ระชาชนคนท่วั ไป แลว พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา จฬุ าโลกมหาราช 43
ส มั ย ก รุ ง ศ รี อ ยุ ธ ย า ในสมยั พระเจา กรุงธนบรุ ี พ.ศ. 2318 เดอื นอาย อะแซหวนุ ก้ี แมทัพพมา วัย 72 ป ผเู หิมเกริมอาสานําไพรพลฝม ือดี 35,000 คน คิดรกุ รานผืนแผน ดินไทย โดยยกพลเขา มาตงั้ คา ยอยูที่เมอื งสุโขทยั กางตาํ ราพชิ ยั สงครามเชิงรกุ และเร่มิ กวาดตอนเสบยี งอาหารสะสม กกั ตนุ ไวท ันที พระเจา กรุงธนบุรพี รอมดวยพระยาจกั รแี ละพระยาสรุ สหี ทรงทราบยุทธศาสตร เชงิ รกุ คร้งั นีเ้ ปนอยา งดี หากแตครั้งน้นั มีกาํ ลงั คนประมาณ 20,000 คน จงึ จําตองวางแผนใน เชงิ รุกและรับดวยหนว ยจโู จมหลกี เลีย่ งการเขาปะทะศึกใหญ โดยใชแผนถอยเอาเชงิ 2 ชั้น กลาวคอื ใหท ัพสว นนึงต้งั หลักอยทู ่ีเมอื งพิษณโุ ลก กักตนุ เสบยี งและผูค น รวมไปถงึ หารรกั ษา ฐานะเมอื งเชยี งใหมไ ว ดวยหวังตรึงกําลงั ของททัพอะแซหวุนก้ีไวใ หน านท่ีสุด สว นทพั หลวงน้นั พระเจากรุงธนบรุ ีกลบั เปนฝายเคลื่อนไหวประกอบกบั หนว ยจโู จม และหนวยกองเพลิงปา มงุ หวงั ตัดเสบียงและจูโจม รบกวนทาํ ลายทัพพมาทั้งกลางวนั และกลางคืน หลงั จากปะทะกนั มา ถึง 4 เดือน ตา งกข็ ดั สนเสบยี งอาหาร โดยเฉพาะเมอื งพษิ ณุโลกยังมีผูหญงิ และเด็กมากมาย และเสบียงจากทัพหลวงถกู ตัดขาด แผนการข้ันที่ 2 จงึ ไดเ ริม่ ขน้ึ โดยพระยาจกั รอี อกอบุ ายจํา ทําการรบใหญ ดวยการเอาปพ าทยประโคมศึกตามปอ มคา ย พรอ มยิงปน ใหญก รุยทางตั้งแต เชา จนค่ํา สวนพระองคพรอมดว ยพระยาสุรสีห ไดทรงนัง่ เลนหมากรกุ อยูบนเชิงกาํ แพงเมือง รอ งเรยี กใหอะแซหวุน ก้ีขน้ึ มาประลองฝมือสักกระดาน พระเจากรุงธนบรุ ี พระยาสรุ สีห 44
ส มั ย ก รุ ง รั ต น โ ก สิ น ท ร์ หลงั จากการสรา งกรงุ รัตนโกสนิ ทรในป ในขวงปพ .ศ. 2325 แลว ก็ไดปรากฏวามีการ เลน หมากรกุ กนั มากในหมู พระราชวงศ จะเห็นไดว ามีหมากรกุ ทท่ี าํ มาจากงาและเขาสตั ว แสดงความเกาแกมานานจนงานัน้ ผพุ งั ไปกม็ ี ตัวอว น กลมเตีย้ ไมไดข นาดกม็ ี หมากรุกไดแ พร หลายไปตามหมูเจานาย ไพรพ ล ทหาร ขา ราชบริพาร และยังไปตามวัดวาอารามตางๆ จนใน ที่สดุ เขา ถงึ ประชาชนโดยท่วั ไป จะพบวา มตี าํ รากลหอพระสมุดแหง ชาติ และตาํ ราเคล็ดลบั ทาง โคนที่ไดมาจากทางภาคอีสานการ ในดา นการแขง ขนั อยางไมเปน ทางการมีข้ึนบางเพ่ือเปนการ ประลองฝม ือ แตก ารพนนั รายใหญม ักจะมีใน หมเู ศรษฐี เชนศึกชงิ เรือสาํ ปน ระหวา งนาย โหมดกบั เจานายพระองคห นงึ่ ทางตําหนกั เสาชงิ ชา นอกจากศึกชิงเรอื สาํ ปนแลว ยังมศี กึ ผา ขาวมา ศึกสามเสา ตอนงกู ินหางและตอนจับงอู กี ดวย หมากรุกสมัยกรุงรัตนโกสินทร 45
The Landlord’s Game 46
THE LANDLORD’S GAME หรืออกี ชื่อคือ \"เกมเจา ทดี่ ิน\" เกมน้ีถูกคดิ คน ขึ้นโดย ลซิ ซี่ แมก็ ก้ี (LIZZI MAGIE) ในป ค.ศ. 1903 หนึ่งในนกั ออกแบบบอรด เกมคนแรกๆ ของอเมรกิ า กระดานเกมจะมีชอ งส่ีเหลีย่ มเรยี ง เปน แถวอยูรอบนอกแตล ะชอ งระบอุ สังหาริมทรัพยต างๆไวสาํ หรบั ใหผ ูเลนเลือกซ้อื นอกจากนี้ ยังมีรางรถไฟ 4 ราง สาธารณปู โภค 2 อยา ง คกุ 1 แหง และชองตรงมมุ กระดานท่ีมขี อ ความ วา “แรงงานตา งๆ ท่ีเกดิ ขน้ึ บนโลกลว นมีคา ตอบแทนท่ีตอ งจาย” ซ่งึ ผเู ลน ตอ งจา ยเงิน 100 ดอลลา รเ มื่อเดนิ ผานชอ งน้ี แมก็ กค้ี ดิ คน เกมโดยมีเปาหมายในการจําลองใหเหน็ ถงึ ปญหาการเขาครอบครองท่ีดินเพอ่ื หาประโยชนข องนายทุนและเจา ของอสังหารมิ ทรพั ยท ี่เอา รดั เอาเปรียบผูเชา รวมถงึ ผลลพั ธท ีเ่ กดิ ข้นึ ตามความเปนจริง โดยอางองิ จากแนวคดิ ทางเศรษฐศาสตรของเฮนรี่ จอรจ (HENRY GEORGE) หรือลัทธิจอรจ (GEORGISM) ในปค .ศ.1935 แม็กก้ีขายเกมใหกบั พน่ี อ งตระกูลปารคเกอร (PARKER BROTHERS) ซึ่งตอ มากลายเปนเกมท่เี รารจู กั กันเปน อยางดีคอื เกม MONOPOLY (เกมเศรษฐ)ี 47
ก า ร ป ร ะ ก ว ด บ อ ร์ ด เ ก ม ใ น ป จ จุ บั น จากที่บอรด เกมไดมจี าํ นวนมากข้นึ ทําใหก ารแขงขันมากทั้งในดา นความคิดสรางสรรค และ ยอดขาย จงึ เกดิ การประกวด แข็งขันกันไมใชแคดา นการขาย แตยังมเี รื่องความสรา งสรรดว ยจงึ เกดิ \"SPIEL DES JAHRES\" เปนภาษาเยอรมันท่ีแปลไดอ ยา งตรงตัววา “เกมแหงป” ถอื เปนรางวัลอนั ทรงเกียรตสิ ูงสุดสาํ หรับบอรดเกมและการด เกม โดยจะประกาศรางวลั เปน รายปโ ดยคณะกรรมการทีเ่ ปนนักวิจารณเ กมของเยอรมนั โดยมหี ลกั เกรณใ นการเเขง็ ขนั ดังน้ี - แนวคดิ ของเกม : ความแปลกใหม ความสามารถในการเลน และคุณคาของเกม - โครงสรางของกฎ : องคประกอบ ความชัดเจน และความสามารถในการทาํ ความเขาใจ - การจัดวางผังเกม : กลอ ง กระดาน กฎตางๆ - การออกแบบ : การใชง านไดจรงิ คุณภาพของงาน 48
บ อ ร์ ด เ ก ม ดิ จิ ต อ ล \"เกมกระดานทีไมไ่ ด้ กําจดั อยูแ่ ค่ทีกระดานอีกต่อไป\" ในยุคปจ จบุ นั ทสี่ งั คมเปลย่ี นแปลงไป สังคมออนไลนน ้นั กวางใหญแ ละเขาถึงไดง ายกวา ทเี่ คย อีกทัง้ เทคโนโลยใี นการสรา งสรรคส อ่ื มลั ตมิ เี ดีย ทพี่ ัฒนาไปอยา งกาวกระโดด ปญหา โควดิ -19 ท่ีทาํ ใหการพบเจอกนั แบบซงึ่ ๆหนา เปนเรอ่ื งท่ยี ากลําบากและอาจเปนอนั ตราย โดย การเปล่ยี นแปลงทางสัมคมตา งๆนาๆ ตวั บอรด เกมทพี่ ัฒนาและเดิมโตข้ึนเร่ือยๆและไมเคย หยดุ โต พัฒนาจากบอรดเกมแบบด้ังเดมิ บอรด เกมอิเลก็ ทรอนกิ ส และในปจจุบนั พัฒนาเปน \"บอรดเกมดจิ ิตอล\" เพ่อื ปรบั ตวั ใหเขา กับสงั คมดวยเชนกัน โดยมกี ารสรา งบอรด เกมที่สามารถ เลน ออนไลนได ตัวอยา ง : LINE เกมเศรษฐี, Catan online, Monopoly on iOS และอีก มากมายหลายเกมท่ี สามารถเลนทงั้ บนคอมพวิ เตอร บนเกมคอนโซล และรวมไปถึงบนสมา รท โฟน ท่ีทาํ ใหผ เู ลนสามารถเขาถงึ ไดงา ยขนึ้ เลนทีไ่ หนก็ได บางเกมก็ปรับกฏกตกิ าใหเ ขากบั การเลน ออนไลน ไมว า จะเปน การลดเวลาการเลน ตอตา การลดจาํ นวนเปา หมายที่ตอ งทํา หรอื เพ่มิ ความสามารถของตวั ละครตางๆในเกม รูปตัวอยาง รปู ตัวอยา ง LINE เกมเศรษฐ Catan Online 49
8 เกมกระดานทเ่ี กาแกท่สี ดุ ในโลกจากอารยธรรมโบราณ 8 OLDEST BOARD GAMES IN THE WORLD FROM ANCIENT CIVILIZATIONS 50
#8 ) 六博liubo ( ล่ิวโบ เปนเกมกระดานเกาแกที่เลนกันในจีนต้ังแตชวง 500 ปกอนคริสตศักราช และดวยท่ีความเกาแก ทาํ ใหวิธีเลน ท่ีถูกตองน้ันจางหายไป ไมมีใครรูวามันเลนอยางไร แตเช่ือวา เปนเกมท่ีเลนแขงกันสองคน โดยแตละคนมีหมากเปนแทงหิน หกตัวท่ีใชทอดแทนลูกเตา เพื่อกาํ หนดวาจะเดินหมากไดกี่ชอง บนกระดานสี่เหลี่ยม 51
#7 Nine Men’s Morris เกม Nine Men’s Morris นั้นเกาแกมากจนไมมีใครรู แนชัดวาเกมนี้มีตนกําเนิดมาจากเมื่อใดและท่ีไหน เปนเกม กระดานท่ีรูจักมากที่สุดช้ินหน่ึงสาํ หรับเกมนี้ถูกพบวา ถูกตัดลง บนแผนหลังคาของวิหารท่ี Kurna ในอียิปต ซึ่งมีอายุราว 1,400 ปกอนคริสตศักราช อยางไรก็ตามยังมีความขัดแยงใน เร่ืองอายุของแผนปูนของวัด 52
#6 Go Go หรือท่ีรูจักกันในช่ือ Weiqi ในประเทศตนกําเนิดของจีนเปนหนึ่งใน เกมกระดานที่เกาแกท่ีสุดในโลกที่ยังคงไดรับความนิยมอยางมากในปจจุบัน แมวาเกมจะไมทราบตนกําเนิดที่แนนอน แตเช่ือวา Go มีตนกาํ เนิดใน ประเทศจีนประมาณ 3,000 - 4,000 ปกอน ตามตาํ นานเลาวา Go ถูกสราง ข้ึนโดยจักรพรรดิเหยาของจีนโบราณ (2356–2255 กอนคริสตศักราช) เพ่ือ ส่ังสอนบุตรชายของเขา Danzhu และสอนใหเขามีระเบียบวินัยสมาธิและ ความสมดุล 53
#5 The Royal Game of Ur / Game of Twenty Squares เปนเกมที่เกาแกที่สุดที่มีการพบพรอมกับกฎการเลน ดังนั้นจึงเปนเกมที่ยังสามารถเลนไดเหมือนสมัยกอน โดยเจา เกมกระดานอันน้ี มีอยูมาต้ังแตประมาณ 2,600 ปกอน คริสตกาล และเชื่อวามีการเลนกันในยุคเมโสโปเตเมีย โดยผู เลนจะตองแขงกันเดินตัวหมากทั้ง 7 ไปใหถึงเสนชัยกอนอีกฝง นั่นเอง 54
#4 Mehen Mehen เปนเกมจากอียิปตโบราณท่ีเลนได 2-6 คน โดยหลักฐานท่ีเกาแกที่สุดที่มีมาต้ังแตเม่ือ 2,770 ปกอน คริสตกาล และนับวาเปนเกมกระดานเกมแรกๆ ท่ีมีผูเลนได มากกวา 2 คน โดยผูเลนจะตอง โยนแทงไมแลวเดินตามแตม บนแทงไม ใครนําหมากออกจากกระดานกอนชนะนั่นเอง 55
#3 Backgammon แบ็คแกมมอน เปนเกมโบราณอีกเกมหน่ึง ในป 2004 นักโบราณคดีไดคนพบเกมกระดานในเมืองโบราณ Shahr-e Sukhteh ในอิหรานซ่ึงมีลักษณะคลายกับเกมแบ็คแกมมอน กระดานนี้มีอายุราว 3,000 ปกอนคริสตศักราชและเช่ือกันวา เปนกระดานแบ็คแกมมอนท่ีเกาแกที่สุดเทาที่เคยพบมา 56
#2 Checkers หมากฮอส เรียกอีกอยางวา Drafts เปนหนึ่งในเกม กระดานที่เกาแกที่สุดในโลกท่ียังเลนอยูในปจจุบัน ตนกําเนิดของ เกมนี้สามารถยอนกลับไปไดถึงเมืองโบราณ ทางตอนใตของเมโส โปเตเมีย (อิรักในปจจุบัน) ซ่ึงมีอายุยอนกลับไปประมาณ 3,000 ปกอนคริสตศักราช กระดานเกมท่ีมีลักษณะคลายหมากฮอสซึ่งมี รูปแบบตาง ๆ เล็กนอยคือคารบอนที่ลงวันที่ในชวงเวลานี้ 57
#1 Senet เปนบอรดเกมที่เกาแกท่ีสุดเกมหนึ่งในประวัติศาสตร ถูกคิดคนขึ้นในยุคสมัยอียิปตโบราณราวๆ 3,500 ปกอนคริสตกาล และยังเลนกันมาถึงในปจจุบันแมกติกาท่ีแทจริงท่ีใชเลนกันในอดีต จะไมชัดเจนนัก แตในปจจุบันนี่เปนเกมท่ีคนสองคนจะแขงกันเอา ตัวเดิน 5 ตัวของตัวเองออกจากกระดานใหหมดกอนอีกฝาย คลายๆ กับแบ็กแกมมอนน่ันเอง 58
10 อันดบั บอรด เกมยอดนยิ มตลอดกาล THE 10 MOST POPULAR BOARD GAMES 59
# 10 Risk รสิ กเปนบอรดเกมสงครามสุดคลาสสกิ ทมี่ ขี ึน้ ในชว งปลาย ทศวรรษ 1950 และไดรบั ความนยิ มตั้งแตอ ดตี มาจนถงึ ปงจบุ นั โดยเปา หมายของเกม คอื การกาํ จัดคูแขง และครอบครองดินแดนท้งั หมดบน กระดาน ทแ่ี บง เปน 42 ดินแดน และแยกออกเปน 6 ทวีป 60
#9 Pictionary Pictionary ยอมาจาก Picture + dictionary เปนเกมสทายภาพ วิธีการเลนคือ มีผูวาดภาพหน่ึงคนและมีเพื่อน รวมทีม รวมกันทายภาพออกมาใหไดวาผูวาดภาพตองการจะสื่อคํา ศัพทคาํ ใดออกมา 61
#8 Trivial Pursuit Trivialpursuit เปนบอรด - ภูมิศาสตร(น้าํ เงิน) เกมที่ประดิษฐในป1979 ใชผูเลน - บันเทิง(ชมพู) 2-6 คนผูเลนจะตองตอบคาํ ถาม - ประวัติศาสตร(เหลือง) ใหถูกตองเพื่อไดเดินหมากบน - ศิลปะและวรรณกรรม(นํ้าตาล) กระดานวงกลมรูปซ่ีลอแบงเปน - วิทยาศาสตร(เขียว) 6 สีตามประเภทของคําถามไดแก - กีฬา(สม) 62
#7 Othello แรกเริ่มมีชื่อวา รีเวอรซี่ (Reversi) ถูกคิดคนในราว ป ค.ศ. 1880 โดยชาวอังกฤษตอมาในราวป ค.ศ. 1970 ชาวญี่ปุน ไดทาํ การปรับเปลี่ยนกฎ กติกาใหม และไดต้ังช่ือเปน\"โอเทลโล\" การเดินหมากในเกมโอเทลโล ผูเลนจะตองทําการหนีบหมากของ ฝายตรงขามเสมอโดยหมากท่ีถูกหนีบจะถูกพลิกใหเปนสีของฝายท่ี หนีบ 63
#6 Clue / Cluedo คลูโดเปนเกมกระดานแนวฆาตกรรมสืบสวนสอบสวน สําหรับผูเลน 3 - 6 คน วางจาํ หนายคร้ังแรกในป 1950 ตัวเกมมี วัตถุประสงคใหผูเลนหาตัวคนราย สถานที่เกิดเหตุ และใชอาวุธใด ในการฆาตกรรมและดวยวัตถุประสงคน้ีเองท่ีทําใหเกมนี้ไดรับ ความนิยม จนกระท่ังมีการนําไปทาํ เปนนวนิยาย ภาพยนตร รายการเกมโชวทางโทรทัศน 64
#5 Monopoly เปนเกมสกระดานท่ีใชวิธีการผลัดกันทอดลูกเตา 2 ลูก และเดินไปตามชองนับจํานวนตามที่ทอดเตาได กรณีออกเลข คู(เลขเหมือนกัน)ก็จะได Double หรือคูณสอง โดยสวนใหญจะ เลนไดสูงสุด 4 คน เร่ิมตนจะมีเงินมาใหจํานวนหนึ่ง และ เมื่อเดิน ครบรอบกระดานก็จะไดรับเงินเดือนเพ่ิมทุกๆ 65
#4 Scrabble เปนเกมเกี่ยวกับการตอคาํ ชนิดหน่ึงที่มีผูเลนระหวาง 2-4 คน ใชระบบการนับคะแนน โดยนับจากการสรางคําจากการเรียงแผนที่ มีตัวอักษรอยู บนกระดานขนาด 15x15 ชอง โดยสามารถวางได ทั้งแนวขวางและแนวด่ิง และตองเปนคาํ ที่ปรากฏในพจนานุกรม 66
#3 Backgammon แบ็คแกมมอนเปนหนึ่งในเกมที่เกาแกที่สุดในบรรดาเกม กระดานท้ังหมดคาดวามีอายุประมาณ 5,000 ป และไดรับการ กลาวถึงในประวัติศาสตรเปนลายลักษณอักษรโดย ชาวสุเมเรียนใน เมโสโปเตเมีย จุดมุงหมายของเกมสคือการนาํ เบ้ียของตนออกจาก กระดาน (bear off) ใหหมดและตองขัดขวางไมใหฝายตรงขามนาํ เบ้ียออกจากกระดานทั้งหมดเชนกัน 67
#2 Checkers Checkers หรือ หมากฮอส เปนเกมกลยุทธนามธรรมที่ตรง ไปตรงมาสําหรับผูเลน 2 คน เชนเดียวกับเกมจาํ นวนมากจากสมัย โบราณหรือยุคกลาง ใชการตอสูดวยปญญา กําหนดกฎกติกาท่ีไม คอยมีความซับซอน ทาํ ใหแมแตเด็กยังเรียนรูการเลนหมากฮอสได อยางรวดเร็ว 68
#1 Chess หมากรุกสากล หรือ เชส เปนเกมกระดานแนววางแผน ประเภทหมากกระดาน ท่ีใชผูเลนสองคนผลัดกันเลนบนกระดาน หมากรุก ซึ่งเปนกระดานจัตุรัสมีชองตารางสลับสี 64 ชอง จัดเรียง แบบ 8×8 หมากรุกสากลเปนเกมท่ีไดรับความนิยมมากท่ีสุดในโลก เกมหน่ึง โดยมีผูเลนหลายลานคนท่ัวโลก ท้ังในบาน สวนสาธารณะ สโมสร ออนไลน ทางจดหมายและในการแขงทัวรนาเมนต 69
บรรณานุกรม กญั จน เลศิ สุขเี กษม. 2563. \"ประวัติความเปน มาหมากรกุ สากล.\" [ระบบออนไลน]. แหลงทีม่ า https://sites.google.com/site/chessclubkmutnb/hmak-ruk-sakl/prawati-khwam-pen-ma- hmak-ruk-sakl?fbclid=IwAR25dJwPd8kMsErV- MIU4jgJUyCPytwtvg3nITBtspR9Q1tncg12ExXGoCg (15 กุพภาพนั ธ 2564). ชมรมหมากกระดาน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนอื . \"ประวัตคิ วามเปนมาของ หมากรุก.\" ม.ป.ป. [ระบบออนไลน]. แหลง ท่ีมา https://sites.google.com/site/chessclubkmutnb/hmak-ruk-thiy/prawati-khwam-pen-ma- khxng-hmak-ruk?fbclid=IwAR3gXrYi7P8zlLsbwHiLOqB8IApwUSEzBru5mIs1- GPLuPNWRJVN6YHHKC4 (15 กุพภาพนั ธ 2564). \"หมากรุก.\" ม.ป.ป. [ระบบออนไลน] . แหลงที่มา https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0% B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%81 (15 กุพภาพนั ธ 2564). Awesome Dice. 2562. \"History of Dice.\" [ระบบออนไลน] . แหลงท่มี า https://www.awesomedice.com/blogs/news/history-of-dice? fbclid=IwAR3CzmF3yE3xr7f83oKsUv728fhfdzGNaqHdtUKtACHUVcZwSCA8HClOSvc (15 กพุ ภาพันธ 2564). Brandon Rollins. 2562. \"The 10 Most Popular Board Games and How They Made Gaming Better.\" [ระบบออนไลน] . แหลง ทีม่ า https://brandonthegamedev.com/the-10- most-popular-board-games-of-all-time-and-why-they-made-board-gaming-better/? fbclid=IwAR0TipVXP7sfaVOqFCVxoVCyxk59ZgDOOTMm2PEacxYKL3ZBZK3KDZtKi_A (15 กุพภาพันธ 2564). Cam noyes. 2563. \"The History of Hnefatafl.\" [ระบบออนไลน] . แหลง ทม่ี า http://tafl.cyningstan.com/page/3/the-history-of-hnefatafl? fbclid=IwAR0wulebdPOH2eocQN_vRWUjzaRFPO5VyxnjuC2KVQLaQssJalWGbXGmyi8 (16 กุพภาพนั ธ 2564). Eli. 2561. \"Ludus Duodecim Scriptorum – Duodecim Scripta – The Game of Twelve Inscriptions.\" [ระบบออนไลน] . แหลง ทม่ี า https://www.ancientgames.org/ludus-duodecim- scriptorum-duodecim-scripta-the-game-of-twelve-inscriptions/? fbclid=IwAR1tXQyUeklSEqUcnYsdgDceEsOT08llKrgWgiZZE5oHNDfLlzc51I9pnbI (16 กพุ ภา พนั ธ 2564).
Nimblentfox. 2562. “บอรด เกมคืออะไร? ทาํ ความรจู กั กบั Tabletop เหลาเกมบนโตะทีช่ นะใจคน ทั่วโลกกันเถอะ.” [ระบบออนไลน]. แหลงที่มา https://playpost.gg/what-is-tabletop-game/? fbclid=IwAR32iGBLQVl78oNHeUYQCa8sn6vxQtnr-0ULq2ye13Tnd4eg0Afkge52dgw (14 กุพภาพันธ 2564). Oldest.org. 2559. \"8 Oldest Board Games in the World.\" [ระบบออนไลน] . แหลง ทม่ี า https://www.oldest.org/entertainment/board-games/?fbclid=IwAR0WwjSn- 6VbDJLpauxmDmz7mEPh0OrxsuYMFS9k_f33Sq9QxxdpmkfWbeg (15 กพุ ภาพันธ 2564). Pixel & Puzzle Board Game Café - Saraburi. 2560. \"What type of games should you play.\" [ระบบออนไลน] . แหลงท่ีมา https://www.facebook.com/pixelandpuzzle/posts/479344022438865/ (14 กพุ ภาพันธ 2564). Robmullarky. 2560. “ประวตั ิศาสตรของบอรดเกม ภาค 1.” [ระบบออนไลน]. แหลงท่ีมา https://www.morethanagamecafe.com/th/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0 %B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A A%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0% B8%9A%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%94%E0%B9%80/? fbclid=IwAR21lIggHgMxHgV95ZZW_E-6bfmt8-BzE9P7eAh3l4R4ZWK8PXqHmN5uElc (15 กพุ ภาพนั ธ 2564). Robmullarky. 2560. “ประวตั ิศาสตรข องบอรด เกม ภาค 2.” [ระบบออนไลน] . แหลง ทม่ี า https://www.morethanagamecafe.com/th/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0 %B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A A%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0% B8%9A%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%94%E0%B9%80-2/? fbclid=IwAR0TIfvtPYH_GmjTRloeYHbC23Jl5GuvuTjmAlo6kW1TkQ37F3RO14Jj1qI (15 กพุ ภาพนั ธ 2564). Simon Castle. 2563. \"Board game types explained: a beginner's guide to tabletop gaming terms.\" [ระบบออนไลน]. แหลงทมี่ า https://www.dicebreaker.com/categories/board-game/how-to/board-game-types- explained (14 กุพภาพนั ธ 2564). \"Digital tabletop game.\" n.d. [ระบบออนไลน] . แหลงทม่ี า https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_tabletop_game (16 กุพภาพันธ 2564).
Search
