IRAN & IRAQ WAR

IRAN-IRAQ WAR สงคราม อหิ ร่าน-อริ กั

IRAN-IRAQ WAR สงคราม อิหรา่ น-อิรัก เรียบเรียงโดย นางสาวพิชชาพร จันทร์ทรง 13570262



คำนำ หนงั สือเลมนม้ี ีเน้ือหาเกย่ี วกบั “ สงครามอหิ รา น-อริ ัก(Iran-Iraq War) ” ซ่งึ ได รวบรวมขอมลู เกยี่ วกับสาเหตขุ องการเกดิ สงคราม ชนวนของสงคราม และเหตกุ ารณสำคญั ตางๆที่เกดิ ขน้ึ ในสงครามครง้ั นี้ โดยสงครามอหิ รา น-อริ ักน้ี ถอื วาเปน สงครามที่ทำใหเ กดิ ผลกระทบหลายๆอยาง และสงครามครง้ั น้ยี งั เปนจุดเรมิ่ ตน ทีท่ ำใหเ กดิ สงครามอาวเปอรเ ซียในเวลาตอมา พิชชาพร จันทรท รง



สารบญั 07 สงครามอหิ ราน-อิรกั 08 สาเหตขุ องสงคราม 09 ชนวนสงคราม 11 ผูนำของอริ ัก 13 ผนู ำของอิหรา น 15 สถานการณส งครามอิหรา น-อริ ัก 16 1980 สงครามเริม่ กอ ตวั 20 1981 อสิ ราเอลรว มสงคราม 26 1982 33 1983 สงครามเคมี 36 1984 39 1985 42 1986 45 1987 50 1988 54 ผลสรุปของสงครามอิหรา น-อิรกั 55 ผลกระทบของสงครามอหิ รา น-อริ กั



สงครามอิหร่าน-อิรัก (Iran–Iraq War) ปลายคริสตศ ตวรรษท่ี 20 เกดิ สงครามข้นึ ในดนิ แดนแถบตะวนั ออกกลางระหวาง ประเทศอิรกั ภายใตการนำของประธานาธิบดี “ซัดดัม ฮุสเซน (Saddam Hussein)” กบั ประเทศอหิ รา น ภายใตก ารนำของ “อยาตอลลาห โคไมนี (Ayatollah Khomeini)” ซึ่งเร่ิมต้งั แตเดือนกันยายน ค.ศ.1980 ถึงเดอื นสงิ หาคม ค.ศ.1988 มีการประเมิน วาสงครามครัง้ นสี้ รางความเสยี หายทางเศรษฐกจิ รวมกนั กวา 1.2 ลานลานดอลลารสหรัฐ สงครามครง้ั นี้ทำใหม ผี ูเสียชีวิตรวมกันกวา หนง่ึ ลา นคนแตก ลบั ไมม ีฝายใดไดหรอื สูญเสยี ดนิ แดนเลย และสงครามครง้ั นยี้ ังถกู นำไปเปรยี บเทยี บกับ“สงครามโลกครง้ั ทห่ี น่งึ ” ในแงข องกลยุทธ ท้งั การใชแ ทน ปน กลและการโจมตแี บบคล่ืนมนุษย ประเทศอิสลามจำนวนมากอยูฝา ยเดยี วกบั ชาตติ ะวันตกในสงครามครงั้ น้ี น่นั คือ การสนับสนนุ อิรักโดยการใหเงนิ ก,ู ยุทโธปกรณ และภาพถายดาวเทียมในชว งที่อริ ักโจมตี อหิ รา น ซึ่งในระหวา งสงคราม มีการวิจารณจากส่ือวา “ประชาคมโลกตางพากนั เงียบกริบ ตอนอริ กั ใชอาวุธอานุภาพทำลายลา งสูงตอ อหิ รา นและชาวเคริ ด” สงครามอิหราน-อริ กั | 7

สาเหตุของสงคราม ● ประเดน็ ดินแดน ชตั -อัลอาหรับ ดินแดนบริเวณนีม้ ีแมน ำ้ ไทกรีสและยูเฟรตสี ไหลมาบรรจบกัน ถือไดว า เปนดินแดน ทีม่ คี วามสำคัญทางเศรษฐกิจของทงั้ 2 ประเทศน้ีอยางมากทำใหอ ิรกั และอิหรานกต็ า งตอ งการ ยึดไวเปนของตน ● ปญ หาจงั หวัดคเู ซสถาน จงั หวดั น้ีเปน จังหวัดชายแดนของอหิ ราน แตอ ริ ักตองการเขา ครอบครองดินแดนน้ี เพราะจงั หวดั นเ้ี ปนแหลงนำ้ มนั ทีส่ ำคญั อีกแหง หนึง่ ● ปญ หาเร่ืองเชอื้ ชาติ ชาวอิรกั สวนใหญม เี ชอ้ื สายอาหรับ แตชาวอิหรานมเี ชื้อสายเปอรเ ชีย เหตุท่ีมีความ แตกตางกันของเช้อื ชาตจิ งึ เกิดทะเลาะววิ าทกันอยูประจำ โดยเฉพาะในบรเิ วณพรมแดนของ ทง้ั 2 ประเทศน้ี ● ปญ หาความขัดแยงของผูนำท้งั สองประเทศ ประธานาธบิ ดีซดั ดมั ฮุสเซน ซง่ึ นบั ถอื ศาสนาอสิ ลามนกิ ายสหุ น่ี ไมพอใจนโยบาย การนบั ถือศาสนาของผูน ำอหิ รา น อยาตอลลา ห โคไมนี ที่นบั ถอื ศาสนาอสิ ลามนิกายชีอะห และโคไมนีกม็ คี วามเกลียดชังผูทีน่ ับถือศาสนาอสิ ลามนกิ ายสุหนี่มากและมคี วามตั้งใจทีจ่ ะ ทำลายลา งใหห มด 8 | IRAN-IRAQ WAR

ชนวนสงคราม อิหรา นใหก ารสนบั สนุนชาวเคริ ด ในอิรัก เน่ืองจากชาวเคิรดไมไดตองการอยภู าย ใตการปกครองของอริ ัก ชาวเคิรด จงึ ประกาศสงครามกบั อิรัก ซงึ่ ในขณะน้นั อหิ รานและอริ กั เกดิ การกระทบกระทัง่ กันขน้ึ เนือ่ งจากการอางสิทธเิ หนอื นา นน้ำชัต-อัลอาหรบั ค.ศ. 1975 อริ กั - อหิ ราน หนั หนา ตกลงกันโดยอริ ักยอมเลกิ การอา งสทิ ธิเหนือ นา นน้ำชตั -อลั อาหรับ และอหิ รานหยดุ ใหการชว ยเหลือชาวเคิรด หลังจากเหตกุ ารณสงบได เพียง 5 ป กเ็ กดิ ปญหาจนนำไปสสู งครามอริ ัก - อหิ รา นขน้ึ ค.ศ. 1980 เกดิ การสรู บบรเิ วณชายแดน อริ ัก - อิหรา น เน่อื งจากปญ หาพรมแดน ของทงั้ 2 ประเทศ อิรักไดข ับไลท ตู และชาวอิหรานออกนอกประเทศ และไดป ระกาศยกเลิก ขอ ตกลงของป ค.ศ. 1975 สงครามอหิ รา น-อิรัก | 9

ผ้นู ำของอริ กั

ประธานาธบิ ดี ซดั ดมั ฮสุ เซน (Saddam Hussein) ซดั ดมั ฮสุ เซนเกิดท่ีเมืองเอาญะห หา งจากเมอื งตีกรีต 13 กิโลเมตร ในครอบครัว ของคนเล้ียงแกะ เคยเขา รับราชการศกึ ษาดา นกฎหมายท่ีไคโรประเทศอียิปต เม่อื เขาอายุ 20 ป ไดสมคั รเขารว มกบั พรรคบาธ ซ่งึ เปนพรรคชาตินิยมอาหรบั และเรอื งอำนาจอยูใน ขณะน้นั ในชว งทีเ่ ปน รองประธานาธิบดี ไดเรม่ิ ตง้ั องคก รตำรวจลบั ข้ึนมาเพ่อื กวาดลา งผทู ่ี ไมเห็นดวยกับนโยบายของรฐั บาล องคกรตำรวจลับจึงเปน เสมอื นฐานอำนาจของซัดดมั ทำใหเขาเปน ผทู รงอิทธพิ ลมากทีส่ ดุ ในอิรกั ตอมาในป 1979 ก็ไดต ั้งตนเปนประธานาธบิ ดี ขึ้นปกครองประเทศแบบเผดจ็ การ ซดั ดัม เคยเปนผนู ำพรรคบะอัธ พรรคการเมอื งหัวปฏิวตั ิของอิรกั ซ่งึ เปนผรู เิ รม่ิ ลทั ธนิ ิยมรวมชาตอิ าหรบั โดยไมอา งอิงกับศาสนา การปรบั ระบบเศรษฐกจิ ใหท นั สมัย และ ระบอบสงั คมนยิ ม ซดั ดัมไดมีบทบาทสำคัญในการกอรฐั ประหารในป 1968 ทที่ ำใหพ รรค กา วขึน้ สูอำนาจในระยะยาว ในฐานะของรองประธานาธบิ ดี โดยมีนายพลอะฮมดั บะกรั ลูกพล่ี กู นองของเขาทม่ี ีสุขภาพออ นแอดำรงตำแหนง ประธานาธบิ ดี ซดั ดัมจึงไดกุมอำนาจใน การจดั การปญหาขอพิพาทระหวางรฐั บาลกับกองทัพ ในชวงเวลาท่ีกลมุ การเมืองตางๆถูก มองวาสามารถโคนลม รัฐบาลไดท ุกเม่อื โดยซัดดมั ไดจดั ตั้งกองกำลงั รักษาความมัน่ คงเพือ่ อุดหนนุ อำนาจของเขาในการควบคุมรฐั บาลอิรักไว ในชว งคริสตทศวรรษท่ี 70 ราคานำ้ มนั ปโ ตรเลียมที่พุง สูงขนึ้ ไดชว ยใหเศรษฐกิจอิรักเตบิ โตขึ้นเปน อยางมากและในอัตราที่สมำ่ เสมอ ในระหวา งทยี่ ังคงเปนวีรบรุ ุษท่ีประชาชนชืน่ ชม โดดเดน ในหมผู นู ำอาหรับอืน่ ๆใน ฐานะผูทล่ี กุ ข้นึ ตอตา นสหรัฐฯ และใหการสนบั สนุนปาเลสไตน ภายหลังสงครามอา วเปอรเ ซยี สหรัฐอเมริกาและชาตอิ น่ื ๆ ในประชาคมโลก ยังคงเฝา ระวงั จบั ตามองซัดดัมดวยความหวาด ระแวงวา มีอาวธุ ท่ีมอี านุภาพทำลายลา งสูงไวใ นครอบครอง ซดั ดมั ไดถกู ถอดถอนโดยสหรฐั ฯ และฝายพันธมิตรในการบุกอิรักเม่ือป 2003 และเขาถูกจับกุมโดยกองกำลงั สหรฐั เม่ือวันที่ 13 ธนั วาคม 2003 ในขณะทีซ่ อ นตัวอยใู นหลมุ ขนาดเลก็ ในฟารม แหง หน่ึงชานเมืองตกี รตี เขาข้ึนตอ สูค ดีในศาลพิเศษอริ กั ทจ่ี ัดต้ังข้นึ โดยรฐั บาลชั่วคราวของอิรกั วันท่ี 5 พฤศจิกายน 2006 ผพู ิพากษาศาลอริ ัก สัง่ ลงโทษประหารชีวติ ซดั ดัม ดว ยการแขวนคอ โดยเขาถกู ประหารชีวิตในวนั ที่ 30 ธันวาคม 2006 สงครามอิหรา น-อิรัก | 11

ผ้นู ำของอหิ รา่ น

อยาตอลลา ห โคไมนี (Ayatollah Khomeini) อดีตผูน ำสูงสดุ ของอหิ รา น ผูทำการลม ลา งอำนาจของพระเจา ชารมูฮมั หมัด เรซา ปาฮเลวี ของอิหรานซึ่งไดรับการสนบั สนนุ จากประเทศสหรฐั อเมรกิ า ในป 1980 ประกาศการปฏวิ ตั ิอสิ ลาม และประกาศสงครามอิหรา น-อริ กั “ประชาชาตขิ องเราคือประชาชาตอิ ิสลาม และบรรดาผูถ กู กดข่ขี องโลกมคี วาม ภาคภูมิใจตอ การทศี่ ตั รูของพวกเขา ซง่ึ ก็คือศัตรูของพระผเู ปนเจา ผูยิง่ ใหญ ศตั รูของคมั ภรี  อัลกุรอานและของอสิ ลาม พวกเขาเปนสัตวรายทีจ่ ะไมล ะมอื จากการกอ อาชญากรรมและ การทรยศหักหลังทกุ รูปแบบ เพ่อื ทจ่ี ะไปใหถึงยงั เปา หมายตางๆ อันช่วั รา ยของตน และเพ่อื จะไปถงึ ยังความเปน ผนู ำและความโลภอนั ต่ำทรามของตน พวกเขาไมรูจักมิตรและศตั รูและ ในสวนยอดของพวกเขาคืออเมริกาผกู อการรายโดยสนั ดาน เปนรฐั บาลซึง่ ไดกอ ไฟท่วั ทกุ มุม โลก และพนั ธมติ รของเขาคือลทั ธไิ ซออนิสตส ากล เพือ่ จะไปใหถ ึงความโลภหลงตางๆ ของ ตนน้ัน พวกเขาไดป ระกอบอาชญากรรมทงั้ หลายที่แมแ ตป ากกาก็ละอายใจจากการท่ีจะ เขยี นถงึ มัน และปากก็รูส กึ ละอายจากการพดู ถงึ มัน ความเพอฝน ที่โฉดเขลาของพวกเขาใน เรอ่ื งของ \"มหานครอิสราเอล\" ไดชักนำพวกเขาไปสูอาชญากรรมทกุ รปู แบบ” สงครามอหิ ราน-อิรกั | 13



สถานการณ์สงครามอิหรา่ น-อริ ัก สงครามอิหราน-อริ กั | 15

1980 16 | IRAN-IRAQ WAR

กนั ยายน 1980 สงครามเรม่ิ ก่อตัว หลงั จากอิหรานปฏวิ ตั ศิ าสนาอสิ ลามในป 1979 และซัดดมั ฮุสเซนไดก า วขึ้นเปน ผนู ำอริ กั ในวนั ที่ 16 กรกฎาคม ปเดียวกัน ความสมั พันธระหวา งท้งั สองประเทศก็เลวรา ยลง เรอื่ ยๆ ทัง้ นเี้ นื่องจากอยาตอลลาห โคไมนี ทีอ่ ิหรา นยกขึน้ เปน ผูนำประเทศ และผนู ำศาสนา อสิ ลามนิกายชีอะห มีความประสงคท ่จี ะสง ผา นแนวคดิ ของเขาไปยังประเทศอนื่ ๆในตะวนั - ออกกลาง รวมทัง้ อิรักซึ่งมีชนชนั้ นับถอื นิกายสหุ นี่ดวย แมวาประชาชนในอริ ักสวนใหญจะ นบั ถือนกิ ายชอี ะหก ต็ าม กระแสสนับสนุน อยาตอลลา ห โคไมนี ระบาดไปทั่ว แตช นชน้ั นำ เหลา นี้กป็ กครองประเทศมานานจงึ ยอมไมไดท่ีจะใหอิหรานมาทำลายความมัน่ คงของพวกตน ประกอบกบั ในชว งเวลานั้นอิรักและอิหรานขัดแยงกันในเรอื่ งพรมแดนอยูกอ นหนา อริ ักจงึ ตัดสินใจทจ่ี ะบกุ อิหรา น เริ่มแรกท้ังสองประเทศสูร บกนั อยา งประปรายตามแนวชายแดน กระทงั่ เดือนกนั ยายน ป 1980 อิรกั จึงเร่มิ บกุ อิหรานอยา งเต็มขน้ั โดยเร่มิ รกุ เขา ชายแดนของ จังหวัดคเู ซสถานเปนอนั ดับแรก จนกระทั่งลกุ ลามและกลายเปนสงคราม 8 ปใ นทสี่ ุด สงครามอหิ ราน-อริ ัก | 17

22 กันยายน 1980 อริ ักสงทหาร 21 กองพลรุกราน โจมตลี ึกเขาไปในดนิ แดนอหิ ราน เปดแนว รบยาว 644 กิโลเมตร เมืองสาคญั ของ อหิ รานใกลกับปากแมนำ้ ชัต-อลั อาหรับได รับความเสียหายอยา งหนักจากสงคราม เมืองอบาดานเมืองสำคัญดา นอตุ สาหกรรม นำ้ มนั ถกู อริ กั ยดึ ครอง ในชว งตนของสงครามอิหรา นเสียเปรยี บอิรกั ในหลายๆดา น จากปญหาภายในที่ ยังไมเรยี บรอ ย แตก องกำลังทหารของอิหรานตานทานอยา งเขม แขง็ จนอิรักไมส ามารถรกุ คบื เขา ไปได อิหรา นตอบโตอ ริ ักดวยการสงเครอ่ื งบินไปทำลายสถานที่สำคัญของอิรักหลายแหง ทหารอิรักระดมยงิ ปน ใหญใสที่มัน่ ของอิหรานในจังหวดั คเู ซสถาน 18 | IRAN-IRAQ WAR

28 กันยายน 1980 อริ ักพรอมที่จะหยุดยิงถา อิหรานยอมรบั สิทธิของตนเหนือ ชัต-อัลอาหรับ เตหะราน ปฏิเสธ ฐานทีม่ ่ันของอหิ รา นแตกหลงั จากการระดมยิงปนใหญของอิรักท่ีเมือง Khorramshahr 10 พฤศจกิ ายน 1980 อิรักยึดเมอื ง Khorramshahr ไดส ำเรจ็ สงครามอิหรา น-อิรัก | 19

1981 20 | IRAN-IRAQ WAR

1 มกราคม 1981 เตหะราน รวบรวมอาสาสมัคร กองกำลงั Mustazafin กับกองกำลังพิทกั ษปฏวิ ัติ สงครามอิหราน-อริ ัก | 21

7 มถิ ุนายน 1981 อิสราเอลรว่ มสงคราม อิสราเอลไดท้งิ ระเบดิ ใกลกับกรุงแบกแดด เมอื งหลวงของประเทศอิรกั ถึงแม อยาตอลลาห โคไมนี จะเปน พวกตอ ตานยวิ ไซออนนิสต (กลมุ ชาวยิวหัวรุนแรง ) แต อสิ ราเอลก็ใหการสนบั สนนุ อหิ รา นในสงครามครง้ั นี้ เพราะตองการทำลายเตาปฏิกรณ นวิ เคลียรแ บบใชท ำการวิจัยของอริ กั ซ่ึงตัง้ อยใู กลก รงุ แบกแดด เพ่ือตัดไฟแตตน ลมไมใ ห อริ ักพัฒนาอาวธุ นวิ เคลยี รมาถลมประเทศของตนได อยางไรก็ดี การตดั สินใจสงเคร่ืองบนิ เอฟ-16 ไปทิ้งระเบิดของนายกรฐั มนตรีเมนาเชม เบกนิ ในครั้งน้ี ไดกอ ใหเกิดเสยี งวพิ ากษ วจิ ารณตามมาเปนอนั มาก แมวา อสิ ราเอลจะเปน พันธมติ รของสหรฐั ฯ กต็ าม 22 | IRAN-IRAQ WAR

29 กันยายน 1981 อหิ รานจะสญู เสีย Abadan (โรงกลน่ั นำ้ มันท่ีใหญท่ีสดุ ของโลกของอหิ รานอยูท ี่ เมอื งอบาดาน) ศพทหารอหิ รา นตามแนวรบั ท่ี Abadan อริ ักสูญเสีย T-62 จำนวน 50 คันในศึกคร้ังนี้ ในขณะท่อี ิหรา นสุญเสีย Chieftain 100 คนั และ M-60 อกี 141 คัน เน่ืองจากขาดทหารราบคุม กนั ชิบเทน (Chieftain) ของอิหรา น หลงั แนวรับ สงครามอหิ รา น-อริ ัก | 23

กองทพั อากาศอิรักที่ฐานทัพอากาศ H-3 ทางตะวันตกของอิรักใกลจอรแดน ได รบั ความเสยี หายอยา งหนัก จาก F-4 ของอหิ ราน อิรกั สุญเสีย 3 AN-12s, 1 Tu-16, 4 MiG-21s, 5 Su-20/-22s, 8 Mig-23s, 2 Mirage F-1EQs 24 | IRAN-IRAQ WAR



1982 26 | IRAN-IRAQ WAR

ตน ป 1982 อริ ักสูญเสยี ทอสงน้ำมนั ท้ังจากชาวเคริ ด ในอิรัก ลอบโจมตีทอ ท่สี งไปตรุ กี รวมถงึ ซเี รียโจมตีทอสง น้ำมันทีส่ ง ไปยังทะเลเมดเิ ตอรเรเนยี น อิรักและอหิ รา นสรู บกนั อยา งดุเดอื ด จนประเทศไดรบั ความเสยี หายอยางมหาศาล เศรษฐกิจภายในประเทศตกต่ำ ขาดแคลนอาวธุ และบอ นำ้ มันหลายแหงพังพินาศอนั เนื่องมา จากระเบิด รวมท้งั ยังมกี ารโจมตีเรอื บรรทกุ นำ้ มันของประเทศตางๆ กวา 40 ลำ สงครามอหิ ราน-อริ กั | 27

ทหารอิรักเคลือ่ นกำลงั โจมตี ผานศพทหารอหิ รา น รถถังจำนวนมากท่อี ิรกั ยดึ ไดจากอิหรา นในการรบท่ี Abadan 28 | IRAN-IRAQ WAR

24 พฤษภาคม 1982 กองรบภาคพื้นดินของอริ กั ถกู กองทัพภาคพื้นดนิ ของอหิ รา นตอบโตจ นตอ งถอย รนออกจากเขตยึดครอง หลงั จากอหิ รา นใชก ารโจมตแี บบคลน่ื มนษุ ย “นีค่ อื จดุ เปล่ยี นความ พา ยแพท ี่สำคัญของอิรกั ” จากการท่อี ิหรานสามารถระดมพล จนตีโตอ ริ ักท่ี Khorramshahr ไดน้นั มาจาก อาสาสมคั รจำนวนมาก มีทกุ ชวงอายุ ต้ังแตเ ดก็ เล็กจนถงึ ชายชรา ทตี่ องการรบเพอื่ บา นเกิด อาสาสมคั รเดก็ ชาวอิหราน 30 พฤษภาคม 1982 เกิดจราจลตอ ตา นรฐั บาลในอิรัก ทำใหเ กิดการกวาดลางในประเทศ 9 มิถุนายน 1982 อริ ักพรอ มเปด การเจรจาหยุดยิง แตอ หิ รานปฏิเสธ 30 มิถุนายน 1982 อิรักถอนกำลงั ออกจากอิหราน หลงั จากโดนอิหรานตีโตอยา งรุนแรง สงครามอหิ ราน-อิรกั | 29

11 กรกฎาคม 1982 หลงั จากความพยายามในการลอบสังหารซดั ดมั ลม เหลว อหิ รา นยงั คงเปด แนวรุก กลับดวยยุทธวธิ แี บบคลื่นมนษุ ย และการรบทางอากาศท่ีเหนือกวา ทำใหกองทัพอริ กั ไดร ับ ความสญู เสียจำนวนมาก อริ ักเริ่มระดมพลเพ่อื ตานทานกองทพั อหิ รา นทีพ่ ุงเขา มาดว ยความ รนุ แรง โดยต้งั แนวรับทีเ่ มอื ง Basra นักบนิ อริ ักบรรยายสรุปอกี ครง้ั กอ นนำเครื่องข้ึน 30 | IRAN-IRAQ WAR

20 กรกฎาคม 1982 ซาอุดิอาระเบีย ประกาศจะชว ยเหลอื ดา นงบประมาณในการทำสงครามแกอิรกั 1,000 ลา นดอลลารตอเดอื น อริ ักไดรถถงั T-55, T-62, BM-21, เฮลิคอปเตอร Mi-24 และ อาวธุ จำนวนมากจากโซเวียต หลังจากอหิ รานกวาดลา งพรรค Tudeh (พรรคคอมมวิ นิสต อหิ ราน) ในประเทศ อิรักไดเตรียมการปอ งกนั การโจมตีจากอิหรานเปน อยา งดี โดยไดร ับความชวยเหลือ จากสหรฐั อเมริกา ฝรง่ั เศส เยอรมนั โซเวยี ต ในการวางแนวปองกนั แนวยงิ ทำใหการบกุ เขา ตีของอิหรานโดยยุทธวธิ คี ลื่นมนษุ ยส นบั สนนุ ดวยกำลงั พลรถถังและอากาศ ทเี่ คยไดผลใน ชว งแรกไมสามารถใชไ ดใ นเขตแดนอิรกั ทำใหเกดิ ความสูญเสยี อยางมหาศาลแกอหิ ราน ปนใหญอิรักยงิ ถลมกองกำลังอิหราน สงครามอหิ ราน-อริ กั | 31

ทหารอหิ รา นกวา 1 แสนนาย ในยทุ ธภูมิเมอื ง Basra อหิ รานทำไดดีทสี่ ุดคือรกุ เคล่อื นไปขา งหนา 8 ไมล ตอนน้ีอหิ รา นโดนลอมดวยกองทพั อิรักถึง 3 ดา น แลว ถูกรมุ โจมตี ดว ยอาวุธหนัก ในขณะท่ีเสน ทางจาก Khorramshar-แบกแดด กองทัพอิหรา นเจอการตา น ทานอยางหนักจากกองทพั อริ ัก หลังจากนี้อหิ รา นไมส ามารถรกุ คืบได ทำใหต องถอนกำลงั ออกจากเมือง Basra ในสวนอริ ักกเ็ จ็บไมนอ ย แตสามารถรกั ษาเมอื งไวไ ด ยอดสญู เสยี ทัง้ 2 ฝาย เกอื บ 8 หม่นื คน มากทีส่ ุดหลงั จากการสนิ้ สดุ ของสงครามโลกคร้งั ท่ี 2 สงิ หาคม-ธนั วาคม 1982 ภายหลังจากความลม เหลวในการบกุ ครัง้ ใหญข องอหิ รา น ตา งฝายตา งเสริมกำลงั พลและปรับปรุงเขตยดึ ครอง มกี ารปะทะกนั ยอยๆเกิดข้ึนหลายครัง้ การเสริมกำลังของอหิ รา น 32 | IRAN-IRAQ WAR

1983 สงครามอหิ รา น-อิรกั | 33

ชว งป 1983-1984 อิรักเรม่ิ ใชแ กส มสั ตารด, แกสทาบุน ทม่ี ฤี ทธิ์ทำลายระบบประสาท ในการทำ สงครามกบั อหิ รา น การใชอาวธุ เคมขี องอริ กั ทำใหท หารอหิ รา นราว 3,200 – 5,000 คน ตอ งจบชวี ิตอยา งอนาถ สวนผทู ีร่ อดชีวติ น้ันตอ งประสบกับปญหาสขุ ภาพไปตลอดชีวิต ทหารอหิ รา นกบั หนา กากกนั แกส พิษ M-40 ตนเดือนกมุ ภาพันธ 1983 เรมิ่ ยทุ ธการ Dawn Operations ทหารอิหราน จำนวน 50,000 นาย เผชิญหนา กับทหารอริ กั 55,000 นาย โดยอหิ รานใชเ ครือ่ งบิน 150 ลำ โจมตเี มอื ง Dezful, Ahvaz และ Khorramshahr โดยการสนับสนนุ ชาวเคริ ดในภาคเหนือของอริ ัก อิรักตอบโตดว ยจรวด Scud-B ติดหวั รบเคมี สรปุ หลงั จบยทุ ธการ Dawn ท้งั สอง ฝา ยเสยี ชีวิตรวม 17,000 คน 34 | IRAN-IRAQ WAR



1984 36 | IRAN-IRAQ WAR

อิหรานเปลยี่ นกลยทุ ธ ลดการใชยทุ ธวธิ ีการโจมตีแบบคล่ืนมนุษย เร่มิ การใชหนว ย พเิ ศษมากขนึ้ เชนทหารภเู ขา ในพนื้ ท่ที างเหนอื ของอิรกั ซงึ่ ปฏิบตั ิงานรวมกับกองกำลงั ชาว เคริ ด และหนวยคอมมานโด ในแถบภาคใตของอริ กั ทเ่ี ปน ที่ลุมหนอง เปนคลองบึง หนว ยคอมมานโดของอหิ ราน ภายหลังยทุ ธการ Battle of the Marshes อิหรานสูญเสยี ทหารคอมมานโดใน การลำเลียงทางเฮลคิ อปเตอร ถงึ 50 นาย ในการลำเลยี งเพียงเท่ียวเดยี ว อิหรา นโจมตเี กาะ Majnoon ทส่ี ำคัญในการผลิตน้ำมนั และสามารถยึดครองไดจนสนิ้ สุดสงคราม แตท้ังนี้ตอ ง แลกมาดวยชีวติ ทหารอิหรา นถึง 20,000 คนเลยทเี ดยี วในการรบครง้ั น้ี สงครามอหิ รา น-อริ กั | 37

ในสว นอิรกั ถึงแมจะผลักดนั อิหรานไมใ หป ระชดิ กรงุ แบกแดดได แตตองสูญเสยี เกาะ Majnoon ทีอ่ ุดมไปดว ยน้ำมัน อีกท้ังเริ่มโดนเพง เลง็ จากนานาชาติในการใชอาวุธ ตองหามหลายๆคร้งั ที่ผานมา รวมถึงในการรบครั้งน้ดี ว ย ปญหาท่ีสำคญั ของอิรักตอนนคี้ อื ขาดแคลนกำลงั พลอยางหนัก ในขณะท่ีอหิ รา น ประสบปญ หาขาดแคลนยทุ โธปกรณแ ละงบประมาณในการทำสงคราม 38 | IRAN-IRAQ WAR

1985 สงครามอหิ รา น-อิรกั | 39

เมษายน 1985 สงครามไดขยายตัวไปยังบรเิ วณอา วเปอรเซยี เนอื่ งจากอริ ักขาดกำลงั พล จงึ ใช กลยุทธตดั เงนิ ทนุ ในการทำสงครามของอหิ รา น น่ันคอื การโจมตแี ทน ขุดเจาะน้ำมนั เรือ- บรรทุกสินคา เรอื บรรทุกน้ำมนั ของอิหรา นในอาวเปอรเ ซยี และไมนานอิหรานกก็ ระทำแบบ เดียวกนั เรือบรรทกุ น้ำมนั ของทัง้ 2 ประเทศ กวา 40 ลำ และกำลงั คนกวา 30,000 คน สญู เสียในระยะเวลาเพียง 1 ป ในชว งเวลาน้ัน อิรักพยายามบุกโจมตชี ิงเกาะ Majnoon คืน แตต องถอยกลบั เพราะ มที หารอิหรา นประจำอยทู ่เี กาะ ถึง 200,000 นาย ซ่ึงไดท ำการดัดแปลงที่มน่ั เสริม คอนกรตี สามารถทนการโจมตจี ากอากาศยานและปนใหญไดเปนอยา งดี 5 พฤษภาคม 1985 อิรกั โจมตีเมอื ง Ahvaz และ Bushahr อิหรา นโตต อบดวยการยงิ ขีปนาวธุ ใส กรุงแบกแดดและยิงปน ใหญถลม เมืองบริเวณชายแดนของอิรกั มิถุนายน 1985 อหิ รานเปดแผนยทุ ธการบารด (Operation Badr) ซ่งึ ภมู ิประเทศสว นใหญเ ปน หนองบงึ คลา ยคลึงกับ Kheibar โดยเตรยี มกำลังพล 1 แสนนาย(เฉพาะกำลังสำรองประมาณ 60,000 นาย) ซ่งึ อหิ รา นเตรยี มการเปน อยา งดี มกี ารวางสะพานขามแมน ้ำไทกรีส กองกำลัง คอมมานโดอิหรานหรือ Basij forces ไดต ิดตัง้ อาวธุ ตอ สรู ถถังจำนวนมากตามแนวบกุ ใน คืนแรกของปฎบิ ัตกิ าร สามารถนำทหารและยานเกราะขามแมน ำ้ ไดมากกวา 3,000 นาย แต โชครายถูกตรวจพบในวันตอมา และถกู เปนเปาโจมตีอยา งหนักจากอริ ัก ซง่ึ มีการใชแ กส พิษ ในการรบครั้งใหญน้ี ซดั ดมั สัง่ ใหนายพล Jamal Zanoun (นายพลฝมอื ดที ่ีสดุ ของ อริ ักทคี่ วบคุมการรบในครั้งน้)ี ดูแลดว ยตนเอง ซึ่งจากการโจมตที างอากาศทำใหอหิ รานไดร ับ ความสูญเสียอยา งรนุ แรง ตองถอยกองทพั ไปทีเ่ ขตบงึ Hoveyzeh แทน การรบในครั้งน้แี ม อหิ รานจะเตรยี มการมาอยางดี แตด ว ยการตอบโตท ่รี ุนแรงของอริ ัก ทำใหตวั เลขผเู สียชวี ติ ท้ัง 2 ฝายเปน จำนวน อริ ัก 10,000 คน และอหิ รา น 16,500 คน 40 | IRAN-IRAQ WAR

13 กันยายน 1985 อหิ รา นไดรับขีปนาวุธ Tow จำนวน 508 ชดุ ยิงจากสหรฐั ฯ และ RBS-70 จาก สวีเดนแบบลับๆ และเพือ่ ตอ สกู ับอาวธุ เคมขี องอริ ัก อิหรา นไดเ ร่ิมผลิตพัฒนายาแกพ ษิ ในขณะท่อี ริ กั เรม่ิ เปล่ียนแปลงกลยุทธ ลดการใชอ ากาศยานในการโจมตีเปาหมาย ในอหิ รา นแตห นั มาใช Scud แทนซงึ่ ใหผ ลทดี่ ีกวา ในขณะทกี่ รุงเตหะราน อยูไ กลเกนิ รัศมี ของ Scud อิรกั ใหด ดั แปลง Scud เพ่มิ ระยะยงิ โดยไดรับความชว ยเหลือจากวศิ วกรเยอรมนั ตะวันออก และเปลี่ยนชอ่ื ใหมเปน “อลั ฮดุ เซน” อลั ฮดุ เซน (Al-Hussein) ของอิรัก 31 ธนั วาคม 1985 ในชว งเวลา 3 เดือน อิรักจมเรอื ของอิหรานไป 33 ลำ ในขณะทีอ่ หิ รา นจมเรอื ของ อริ ักไป 14 ลำ สงครามอหิ ราน-อริ กั | 41

1986 42 | IRAN-IRAQ WAR

9 กมุ ภาพนั ธ 1986 อิหรานเร่ิมทุม กำลังเขาไปในคาบสมทุ ร al-Faw แบบลบั ๆ ซึ่งอยูป ลายสดุ ของอริ ัก หา งจากคเู วตเพยี ง 16 กโิ ลเมตรเทานั้น al-Faw เปนจุดยทุ ธศาสตรท ่ีสำคญั มากของอริ ักเปน แนวเดินทอ สงนำ้ มันทางทะเลท้ังหมดของอริ กั และเปน เมืองทใี่ กลคูเวตมากท่สี ุด ดงั น้ัน al-Faw และ Umm Qasr เปน เปาหมายที่สำคญั สำหรับอิหรา น หากยดึ ได จะเปนผลดตี อการเจรจาตอ รองกับอริ ัก อหิ รานใชกำลังพล 30,000 นาย แอบเคลอ่ื นกอง กำลัง เริม่ ตนยุทธการดว ยการโจมตเี มอื ง Basra เพือ่ เปนการลวงฝา ยอิรักวาอิหรา นพุงโจมตี ทางน้ันซ่งึ เปน ไปตามแผน อริ ักตอบโตอ ยา งรนุ แรง อิหรา นแกลง แพแ ลวถอนกำลงั โดยฝาย อริ กั รกุ ไลต ามกองทัพอหิ รา นท่ีกำลงั ถอนกำลงั ขนึ้ ไปทางเหนอื หลังจากนัน้ กองกำลงั หลักของอิหรา นไดโจมตี al-Faw อยา งรวดเรว็ หนวย คอมมานโดที่เตรียมไว ไดทำลายเคร่อื งกดี ขวางของอิรัก เพือ่ ใหย านเกราะเคลือ่ นผา นแนว ไปได อริ กั ตกใจกบั เหตกุ ารณดังกลาวมาก ไมคิดวา อิหรา นจะพงุ โจมตที างนี้ ถา หาก al-Faw แตก จะทำใหอ หิ รา นคุมเสน ทางสง นำ้ มนั ทางทะเลของอิรกั ไดท ง้ั หมด และสามารถเดนิ ทัพ บกุ คเู วตไดดวย ทำใหช าวคูเวตเกิดความกลวั วา สงครามจะมาถึงพวกเคา(คเู วตสนับสนนุ อริ กั ) ดังนนั้ กองกำลงั อิรกั ตองตา นทานและหยุดกองทัพอหิ รา นไวท น่ี ใ่ี หไ ด อริ ักทง้ิ ไพไมตาย สงหนว ย republican guard พรอมหนว ยยานเกราะทดี่ ีทีส่ ดุ เขา สพู นื้ ท่ี ซง่ึ มาทนั เวลาในวนั ท่ี 12 ทำใหแ ผนของอหิ รา นไมป ระสบความสำเรจ็ ยอดการ สูญเสยี ของทง้ั 2 ฝายเปน จำนวน อริ ัก 10,000 คน และอิหรานเกือบ 30,000 คน ซาก ไทพ 69 ของอริ กั บริเวณ al-Faw สงครามอิหรา น-อริ กั | 43

24 มีนาคม 1986 UN ไดเ ตือนไปยงั อริ กั ถึงการใชอาวุธเคมอี ยา งกวางขวาง ทำใหผเู ชี่ยวชาญของ องคการสหประชาชาตปิ ระกาศวาอริ กั ละเมิดอนุสัญญาเจนวี า 1 เมษายน 1986 ราคาน้ำมันรว งลงเปนประวตั ิการณ จากสาเหตกุ ารเทขายของอิรกั และอิหรา น (ตัดราคากนั เอง หาทุนมาทำสงคราม) เหลือแค 10 ดอลลา รต อ บารเรล จาก 27ดอลลา ร ใน เดอื นธันวาคมป 1985 1 พฤษภาคม 1986 อหิ รา นเริม่ มกี ารนำเขา นำ้ มัน 1 กรกฎาคม 1986 อริ ักโจมตที างอากาศอยา งรนุ แรง กบั เปา หมายทางเศรษฐกิจและโครงสรา งพืน้ ฐาน ของอิหรา น 1 สิงหาคม 1986 อหิ รานและซาอดุ ิอาระเบีย บรรลุขอ ตกลงยกระดบั ราคาน้ำมนั ท่ี 14-16 ดอลลาร ตอบารเรล (กอนท่ีจะเสียหายทงั้ โอเปก) 12 สิงหาคม 1986 อิรกั ตดิ ต้ังระบบแจง เตอื นภยั ทางอากาศที่ Sirri Island 3 กันยายน 1986 อิรักสรา งทางเชื่อมยทุ ธศาสตรทช่ี ัต-อัลอาหรับ และนค่ี ือที่มาของยุทธการ Karbala 44 | IRAN-IRAQ WAR

1987 สงครามอหิ รา น-อิรกั | 45

8 มกราคม 1987 Karbala Operations เรมิ่ อยางจรงิ จังเมื่อ 8 มกราคม 1987 เวลาเทยี่ งคืน จาก การท่ีกองทพั อหิ รานตองการโจมตีอิรักทก่ี ำลงั ขยายกำลงั พลลงทางทางใตข องชัต-อัลอาหรับ ซง่ึ หากอิรกั ทำสำเร็จจะทำใหก ารผลกั ดันอริ กั ออกจาก Abadan ทำไดยากขนึ้ ในปฏบิ ตั กิ ารครง้ั น้ี อหิ รานไดแ บงกำลังออกเปน 2 สว นเริ่มจากกองกำลงั Pasdaran จำนวน 35,000 นาย ไดข า มทะเลสาปปลา ไปรอสมทบกับกำลงั หลกั ทีจ่ ะเขาตี Duaiji ในขณะทก่ี องทัพอิหรานอีก 4 กองพลไดโ จมตกี องกำลงั อริ กั บริเวณทางใตข องทะเล สาบท่ี Duaiji และสามารถยดึ เอาเมือง Shalamcheh กลับคนื มาไดด วยการโจมตที างอากาศ ของอหิ รา น และการใชก องพลรถถงั ตแี นวรับของอิรกั แตกกระเจิง วันท่ี 9-10 อิหรานเสริม กำลังพลอกี 60,000 นาย และทำการกวาดลางทหารอริ ักที่ยังเหลอื อยูในพ้ืนท่ี กองพลรถถังอหิ รา น 46 | IRAN-IRAQ WAR

13 มกราคม 1987 อิหรา นรกุ ตอ ไปยงั Qasr e-Shirin หลงั จากกองทัพอริ กั ถอนรน ออกจาก Basra ถงึ แมในชวงแรกอิหรานจะเหนอื กวา ทางดา นยทุ ธวิธแี ละกำลังทางอากาศ แตแนวตง้ั รับของ อิรกั ใน Basra นัน้ เปรยี บไดกบั ปอมปราการ ทีล่ วงใหอ หิ รานเขา มาตดิ กบั ดัก 19-24 มกราคม 1987 อิหรา นเจาะแนวรบั ของอิรักได 3 แนว และไดส ง กำลังพลขับไลอริ กั จนขามแมนำ้ Jasim อหิ รานรุกไลอิรักอยางรวดเรว็ ในขณะทก่ี ำลังเสริม Duaiji มาสมทบ ซ่งึ หมายม่นั จะ ขย้กี องทัพอิรักใหหมดไปจาก Basra 29 มกราคม 1987 อหิ รา นโจมตที ิศตะวันตกของแมน ำ้ Jasim เจาะแนวรบั ที่ 4 ของอิรักไดสำเรจ็ โดย สามารถผาแนวไดถงึ 12 กิโลเมตร ( 7.5 ไมล) แต ณ จุดน้ี อิหรา นไมสามารถไปตอได เพราะ อริ กั ไดเ ตรยี มกำลังแนวรับ 50,000 นาย เพอ่ื ทจ่ี ะบบี อหิ ราน การตีโตข องอริ กั ในคร้งั น้ี ใช กองพลรถถังถงึ 3 กองพล อิหรา นตดิ กับดกั อิรกั เขาไปเตม็ ๆ เนื่องจากการถอยน้ันทำไดอยา ง เช่ืองชา เพราะตดิ แมนำ้ Jasim (กำลังทางอากาศของอริ กั ทำลายรถวางสะพานจนหมด) ในระยะเวลา 5 วันกองทพั อหิ รา นถกู ทลายในการรบครง้ั นีม้ ากกวา 65,000 คน ตลอดจน แมท ัพ Hossein Kharrazi ผูบัญชาการของอิหรา นดว ย ในสว นกองทัพอิรกั ไดร บั ความเสียหายจำนวนมาก โดยเฉพาะการรบในพื้นทีร่ อบ Shalamcheh เพ่ือถว งเวลารอกำลังเสรมิ ในขณะท่กี ารรบบรเิ วณ Qasr e-Shirin น้ันจบลง อยางรวดเรว็ โดยกองยานเกราะอริ ักไดเ จาะเขาแนวรบของอิหรานสำเร็จ หลงั จากใชอ าวธุ เคมี แกส พษิ ทำลายแนวรบของอิหรา น สงครามอหิ ราน-อิรกั | 47

หลังจาก Karbala Operations แลว ท้งั อิหรา นและอริ ักตางก็บอบชำ้ จากสงคราม กันท้ัง 2 ฝาย และประชาชนของท้ัง 2 ประเทศตา งเบื่อหนายสงคราม อหิ รา นมตี วั เลขของประชาชนท่หี นีทหารเพม่ิ มากข้ึน ในขณะทีอ่ าสาสมัคร Pasdaran นั้นกน็ อยลงไปอยา งชัดเจน ถึงแมอ หิ รานจะมีการลงโทษท่รี นุ แรงแกผปู ระทว ง ตอ ตานสงคราม ในขณะท่ีผูนำศาสนาในอหิ รานพยายามใหประชาชนมาสมัคร โดยเนน คำวา \"การโจมตสี ดุ ทาย\" เปนตน รวมถงึ การเลิกใชก ารรบแบบคลืน่ มนุษย แตใชการรบแบบจำกดั หรือการสง เสริมความขดั แยง ในประเทศอิรกั แทน เชน กรณีชาวเคิรดเปนตน ในขณะท่อี ิรักเองก็มปี ญ หาดานเศษฐกิจ ปญ หาหนท้ี ีก่ ูมาทำสงคราม ตัวเลขเงินเฟอ อัตราคนวางงานและขาดแคลนแรงงาน ซง่ึ ทำใหผ ูนำทั้ง 2 ประเทศ พยายามท่ีจะยุติสงคราม ใหเ ร็วขึน้ ตั้งแตช วงตนปม ีการปะทะกันประปราย สว นใหญจ ะใชว ธิ โี จมตีแหลง ทนุ เปาหมาย พลเมือง ของประเทศคกู รณี ทั้งนี้เรือบรรทุกนำ้ มนั ของชาติอื่นเชน คูเวตไดรอ งขอตดิ ธงสหรัฐฯ ขณะแลน ในอาว 17 พฤษภาคม 1987 เครื่องมริ าจอริ กั ยงิ Exocet ใสเ รือรบสหรฐั ฯในอาว โดยเขา ใจผดิ คิดวา เปน เรือของ อิหรา น 28 มิถุนายน 1987 อิรกั ใชเ ครอ่ื งบินทิง้ ระเบิด โจมตีเมือง Sardasht ของอหิ รานใกลชายแดน โดยใช อาวุธเคมี ซึง่ เปนครง้ั แรกทีอ่ ิรักใชแกส พิษโจมตเี ปา หมายพลเมืองในอหิ รา น ทำใหช าวเมือง Sardasht และเมอื งใกลเ คยี ง เสียชวี ติ ไปเกือบ 20,000 คน 48 | IRAN-IRAQ WAR

20 กรกฎาคม 1987 คณะมนตรีความมัน่ คงแหง สหประชาชาติไดล งมตทิ ่ี 598 เรยี กรอ งใหอิรกั -อิหราน หยุดยงิ เพอ่ื ยตุ สิ งครามในอาวเปอรเ ซีย 1 กนั ยายน 1987 อริ กั ยอมรบั มติ 598 ในขณะทีอ่ ิหรา นยงั ไมม คี ำตอบที่ชดั เจนในมตดิ ังกลาว 8 ตลุ าคม 1987 สหรัฐอเมริกาทำลายเรือลาดตระเวนของอหิ รา นใกลก บั เกาะ Farsi 31 ธันวาคม 1987 ในชวง 1 ป ท่ผี า นมา อิรกั จมเรอื ของอิหรานไป 76 ลำ และอิหรา นจมเรือของ อิรักไป 87 ลำ ชาติตะวันตกอ่ืนๆเลิกใหการสนบั สนุนดา นการทหารกบั รฐั บาลแบกแดดและ เรงดำเนนิ การทางการเมอื ง เพอ่ื ใหส งครามน้ยี ตุ โิ ดยเรว็ ซดั ดัม ฮสุ เซน ตรวจฐานปฎิบตั กิ ารแหง หนึ่งทางใตของอิรัก สงครามอหิ รา น-อิรกั | 49