มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี

มหาเวสสันดรชาดก กั น ฑ์ มั ท รี จัดทำโดย นางสาวกมลทิพย์ คงผอม เลขที่๒๕ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่๕/๖

ความเป็นมา เรื่องมหาเวสสันดรชาดก เป็นวรรณคดีเกี่ยวกับพระพุทธ ศาสนามีที่มาจากคัมภีร์ “จริยาปิฎก” และคัมภีร์ “ชาดก” พระ สุตตันตปิฎก หมวดขุททกนิกาย ซึ่งกล่าวถึงมูลเหตุของการ ตรัสเล่าเรื่องมหาชาติว่า เมื่อทรงตรัสรู้แล้วจึงเสด็จไปโปรดพระ ราชบิดาและพระประยูรญาติ ขณะที่ประทับ ณ วัดนิโครธาราม เมืองกบิลพัสดุ์

เมื่อบรรดาพระประยูรญาติมาเฝ้า ต่างมีใจกระด้างด้วยทิฐิมานะ ถือตนมิยอมเคารพไหว้ พระพุทธเจ้าจึงแสดงปาฏิหาริย์เหาะขึ้นไปบน อากาศเหนือพระประยูรญาติ ยังให้สิ้นมานะละพยศในใจ บังเกิด ศรัทธาเลื่อมใสและถวายอภิวาทบังคม เมื่อเหตุเป็นดังนั้น ก็เกิดฝน โบกขรพรรษตกลงมาเป็นเครื่องแสดงความปราโมทย์ยินดี ด้วยเหตุทรงละพยศในใจพระญาติ ทั้งปวงให้ศรัทธาเลื่อมใสได้

ภายหลังเมื่อพระราชบิดาและพระประยูรญาติทั้งปวงทูลลากลับ พระสาวกจึงได้ทูลถามถึง ความน่าอัศจรรย์ในเหตุแห่งฝนนี้ พระองค์จึงตรัสว่าฝนโบกขรพรรษที่ตกมานี้ไม่อัศจรรย์เลย เพราะ ในชาติก่อนเมื่อครั้งที่พระองค์ยังทรงเป็นพระโพธิสัตว์เสวยพระ ชาติเป็นพระเวสสันดรนั้น ฝนชนิดนี้ก็เคยตกมาแล้วครั้งหนึ่ง พระ สาวกทั้งหลายจึงกราบทูลอาราธนาให้ทรงเล่าเรื่องนี้ พระองค์จึง ทรงเทศน์เรื่องมหาเวสสันดรชาดก เพราะฉะนั้นอาจกล่าวได้ว่าฝน โบกขรพรรษเป็นสาเหตุที่ ทำให้พระพุทธเจ้าทรงเทศน์เรื่องมหา เวสสันดรชาดก

ลักษณะคำประพันธ์ มหาเวสสันดรชาดกที่เป็นมหาชาติกลอนเทศน์มีลักษณะคำ ประพันธ์เป็นร่ายยาวที่มี คาถาบาลีนำ ร่ายยาว บทหนึ่งไม่จำกัดจำนวนวรรคซึ่งนิยมตั้งแต่ ๕ วรรคขึ้นไป โดยแต่ละวรรคไม่จำกัด จำนวนคำ แต่ไม่ควรน้อยกว่า ๕ คำ ซึ่งคำสุดท้ายของวรรคหน้าจะส่งสัมผัสไปวรรคหลังคำใดก็ได้ เว้นคำสุดท้าย และอาจจบลงด้วย “คำสร้อย” (คำสร้อย เช่น ฉะนี้ ดังนี้ นั้นเถิด นั้นแล แล้วแล ด้วยประการฉะนี้ เป็นต้น) ดังแผนผังและตัวอย่างบทประพันธ์ ดังนี้

เนื้อเรื่ิองย่อ กัณฑ์มัทรีเป็นกัณฑ์ที่ ๙ จากเรื่องมหาเวสสันดรชาดก เริ่มตั้งแต่เทวบุตร ๓ องค์นิรมิตกาย เป็นสัตว์ร้ายขวางทางพระนา งมัทรีเกิดลางแก ่พระนางมัทรี พระนางจึงทรงวิงวอนขอทาง ต่อ สัตว์ร้ายทั้งสาม เมื่อเสด็จกลับถึงอาศรม พระนางทูลถามพระเวสสันดรถึงพระกุมารทั้งสอง พระเวสสันดรจึงทรงตัดพ้อต่อว่าถึงการที่กลับมาผิดเวลา พระนางมัทรีทรงเฝ้ารำพึงรำพันถึงสองกุมาร พลางเที่ยวเสด็จ ตามหาจนสลบไปครั้นพอพระนางมัทรีทรงฟื้นคืนสติแล้ว พระ เวสสันดรจึงตรัสบอก ความจริงว่าได้พระราชทานสองกุมารเป็น ทานแก่ชูชก พระนางมัทรีจึงทรงอนุโมทนาบุตรทานบารม

คุณค่าที่ได้รับ ๑.รักใครเล่าจะเท่าพ่อแม่รัก ห่วงใดเล่าจะเท่าพ่อแม่ห่วง หวงใดเล่า จะเท่าพ่อแม่หวงให้ใครเล่าจะเท่าพ่อไม่ให้ ๒.ดูดีชื่นใจพ่อแม่ลูกแย่พ่อแม่ช้ำใจ ๓.ลูกกตัญญูชาวโลกอนุโมทนาเทวดาชื่นชมผมก็สรรเสริญ

อ้างอ้ิง ความเป็นมา วรรณคดีและวรรณกรรม ม.5 http://academic.obec.go.th ลักษณะคำประพันธ์ วรรณคดีและวรรณกรรม ม.5 http://academic.obec.go.th เนื้อเรื่องย่อ วรรณคดีและวรรณกรรม ม.5 http://academic.obec.go.th ข้อคิด ข้อคิดในกัณฑ์มัทรี http://buddhajak.ac.th/pdf/mahachart.pdf