หนังสือประวัติศาสตร์ชุมชน ตำบลท่าโรงช้าง(5)

หนังสือประวัติศาสตร์ชุมชน ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี

คำนำ หนั งสือเล่มนี้ เป็นส่วนหนึ่ งของโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบล แบบบูรณาการ (1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ประวัติศาสตร์ ชุมชนตำบลท่าโรงช้างจากอดีตถึงปัจจุบัน ซึ่งภายในหนั งสือฉบับมีเนื้ อหาประกอบด้วย ประวัติความเป็นมาของชุมชน โครงสร้างของชุมชน สถานที่สำคัญของตำบลท่าโรงช้าง และการดำเนิ นงานของวิศวกรสังคมในพื้นที่ตำบลท่าโรงช้าง คณะผู้จัดทำได้เลือกหัวข้อดังกล่าวในการทำหนั งสือ เนื่ องจากเป็นเรื่องที่น่ า สนใจรวมทั้งแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของพื้นที่และประชาชนตำบลท่าโรงช้าง ทางคณะผู้จัดทำต้องขอขอบคุณอาจารย์กนกอร ทองใหญ่ ที่ปรึกษาประจำตำบล ท่าโรงช้าง ที่คอยแนะนำแนวทางในการศึกษา ตรวจสอบความถูกต้องของเนื้ อหา และหาจุดบกพร่องต่าง ๆ เพื่อแก้ไขให้ถูกต้อง และขอบคุณทีมวิศวกรสังคมตำบล ท่าโรงช้างที่ร่วมกันจัดทำหนั งสือเล่มนี้ จนสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี คณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนั งสือเล่มนี้ จะเป็นประโยชน์ ต่อผู้ที่สนใจใน ข้อมูลของหนั งสือเล่มนี้ และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในอนาคตต่อไป คณะผู้จัดทำ

ส่วนที่ 3 โครงสร้างเศรษฐกิจและอาชีพ 18 แหล่งทุนทางธรรมชาติ 18 การดำเนินโครงการยกระดับเศรษฐกิจ 19 และสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ การพัฒนาสัมมาชีพและสร้างอาชีพใหม่ 20 การนำองค์ความรู้ไปช่วยบริการชุมชน 21 สารบัญ การส่งเสริมด้านสิ่งแวดล้อม 22 วิสาหกิจชุมชน 23 ส่วนที่ 1 ข้อมูลพื้นฐาน 1 ส่วนที่ 4 สถานที่สำคัญ 24 ประวัติความเป็ นมาของตำบล 2 แผนที่แสดงสถานที่สำคัญ 25 บึงหนองหาร 26 ขนาดและที่ตั้งของตำบล 4 วัดนาคาวาส 26 วัดทุ่งเซียด 27 ทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ 5 วัดสุวรรณโกฏิ 27 วัดท่าโรงช้าง 28 ลักษณะภูมิประเทศ และภูมิอากาศ 6 รพ.ท่าโรงช้าง 28 การเดินทาง/การคมนาคม 7 ส่วนที่ 2 โครงสร้างของชุมชน 8 ด้านการเมืองการปกครอง 9 อ้างอิง 29 ภาคผนวก 30 ข้อมูลประชากร 10 สภาพทางสังคม 12 บริบทสังคม/ความเป็ นอยู่ 13 ความเชื่อ ประเพณี และพฤติกรรม 14 ภูมิปั ญญาท้องถิ่น 15 การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม 16

ส่วนที่ 1 ข้อมูลพื้นฐาน

1.1 ประวัติความเป็นมาของตำบล ตำบลท่าโรงช้าง เดิมเป็นอำเภอท่าโรงช้าง ยุบรวมเป็นอำเภอท่าข้ามเมื่อปี พ.ศ. 2473 และเปลี่ยนชื่อ เป็นอำเภอพุนพิน ในปี พ.ศ.2481 สภาพชุมชนตำบลท่าโรงช้างดั้งเดิม เป็นชุมชนริมแม่น้ำคมนาคมทาง เรือ อาชีพของประชาชนทำนา ทำไม้ซุง ทำสวนผลไม้ ค้าขาย คล้องช้าง ผู้ที่มีช้างหลายเชือกแสดงออกถึงผู้ มีฐานะทางสังคม บริเวณที่ตั้งที่ว่าการอำเภอท่าโรงช้าง โรงพักตำรวจและวัดท่าโรงช้าง ซึ่งปัจจุบันเป็นวัด ร้างตั้งอยู่บริเวณหมู่ที่ 3 และ 4 ในปัจจุบัน มีโรงฝึกช้างและท่าลงช้างสำหรับอาบน้ำ และชักลากไม้ซุงลง แม่น้ำพุมดวงเพื่อนำไปขาย สันนิ ษฐานว่าคำว่าท่าโรงช้างจะเพี้ยนมาจากคำว่า\"ท่าลงช้าง\"ก็ได้ไม่มีหลักฐาน แน่ ชัดเรื่องเล่าประวัติตำบลท่าโรงช้างบุคคลที่สำคัญที่ผู้คนกล่าวถึงคือนายอำเภอเคลื่อน มณีนิ ล และขุน ช้างชื่อเดิมชื่น บุญชิต สำหรับวัดท่าโรงช้าง มีบันทึกว่าพื้นที่วัดถูกน้ำกัดเซาะ จนเหลือน้ อยลงเรื่อย ๆ ชาว บ้านจึงนิ มนต์หลวงพ่อลอย จากวัดท่าโรงช้างมาเป็นเจ้าอาวาสวัดตะเคียนทอง และรื้อวัดท่าโรงช้าง นำไม้ บางส่วนไปสร้างวัดตะเคียนทอง และเปลี่ยนชื่อเป็นวัดนาคาวาส ตั้งอยู่หมู่ที่ 4 บ้านหัวไทร ในปัจจุบัน ใน สมัยก่อนท่านขุนท่าโรงช้าง หรือที่เรียกกันในปัจจุบันว่ากำนั น ซึ่งท่านขุนท่าโรงช้าง คนแรกชื่อ นายชื่น บุญชิต นายอำเภอท่าโรงช้างที่มีผู้คนกล่าวถึงจนปัจจุบัน คือนายอำเภอเคลื่อน มณีนิ ล นายอำเภอพัฒน์ สุทธิกิจ และนายอำเภอขุนรองเมือง ซึ่งเป็นนายอำเภอคนสุดท้ายของตำบลท่าโรงช้าง ก่อนที่จะถูกยุบรวม โรงเรียนในสมัยก่อนจะมีเพียงโรงเรียนเดียวเท่านั้ นชื่อโรงเรียนชูเวชวิทยาเป็นโรงเรียนเอกชนเจ้าของ โรงเรียนคือนายพันชู วงศ์สุบรรณ ก่อนปีพ.ศ.2446 ท่าโรงช้างอยู่ในการปกครองของมณฑลคีรีรัฐ ภาพที่ 1 แสดงวัดนาคาวาส 2

1.1 ประวัติความเป็นมาของตำบล (ต่อ) ปีพ.ศ. 2446 ในสมัยรัฐกาลที่ 5 ถูกยกฐานะเป็นอำเภอ ประกอบด้วยตำบล บางมะเดื่อ ตำบลบางเดือน ตำบลกรูด ตำบลถ้ำสิงขร และตำบลย่านยาว โดยมี นายอำเภอ 7 ท่าน เรื่องตามลำดับ ดังนี้ 1. ขุนรองเมือง บำรุงราษฎร์ 2. ขุนศิษย์อัตถากร 3. ขุนภักดี 4. ขุนนุการสหกิจ 5. นายพัฒน์ 6. นายแปลก 7. นายเคลื่อน ภาพที่ 2 แสดงวัดท่าโรงช้าง ตำนานแม่ยายบางบาลเล่าว่า เมื่อปลายกรุงศรีฯ พม่าตีกรุงศรีฯ จนแตก แม่ทัพ นายกองต่างส้องสุม กำลังคน แยกเป็นก๊ก เป็นเหล่า หลายชุมชน หนึ่ งในนั้ นมีนายทหารขุนพลฝีมือเยี่ยมทางเวทย์มนต์ คาถา อาคมมาพำนั กอยู่ที่บริเวณที่ราบสูงของบ้านท่าข้าม อำเภอพุนพิน (ควนท่าข้าม) พลทหารหาเสบียง มาตั้ง หลักบนเนิ นสูง ด้านล่างมีการทำนาข้าว ชื่อนายศรี สงคราม เมื่อมาอยู่ที่ท่าข้ามได้จัดสร้างของขลัง เป็น พระดินเผา โดยเฉพาะยอดขุนพล เพื่อแจกจ่ายบำรุงขวัญในยามศึก พระยาคนนี้ มีวิชาอาคม กลายร่างเป็น เสือเมื่ออยู่บนบก กลายเป็นจระเข้เมื่ออยู่ในน้ำ ได้กลายร่างลงสู่แม่น้ำตาปี อาศัยอยู่บริเวณถ้ำใต้น้ำ (พญา ท่าข้าม) ข้างทางรถไฟในปัจจุบัน ถ้ำนี้ ยาวเป็นสิบกิโลเมตร มีคนเอามะพร้าวทางสีแดง โยนเข้าปากถ้ำ ไป ออกที่บ้านเกาะเหนื อเขตอำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี ขณะที่อยู่บ้านท่าข้าม มีภรรยาชื่อแม่ยายถิน อยู่ถนน ตาปีเจริญ ชาวบ้านเรียกว่า “หลาแม่ยาย” เป็นที่เคารพเหมือนกัน ก่อนหน้ านี้ พญาท่าข้ามมีภรรยาเป็น สนมเอกในกรุงศรีฯ มาแล้วคนหนึ่ ง แต่ได้มาพบรักกับหญิงงามอีกคน คือ แม่ยายเกาะเหนอ จากนั้ นพญา ท่าข้ามได้ท่องไปตามคลองต่าง ๆ พักพิงไหนก็ได้ผู้หญิงถิ่นที่นั่ นเป็นภรรยาเสมอ “แม่ยายบางบาล” ก็เป็น หญิงงามอีกคนที่ได้เป็นภรรยาของพญาท่าข้าม อยู่ที่ตำบลท่าโรงช้าง ต่อมามีภรรยา ชื่อแม่ยายบ้านนา และเดินทางต่อไปอำเภอพระแสง ได้พบหญิงงามเนื้ อสีทองชาวบ้านเรียกว่า “ศรีวรรณทอง” ซึ่งเป็นคู่ของ พญายอดน้ำเป็นพญางู จึงเกิดการสู้รบกับพญาท่าข้าม จนเลือดแดงฉานไปทั้งคุ้งน้ำตาปี ตำนานแห่ง จระเข้ เมืองพุนพินทุกปี เมื่อถึงเดือน 6 จะมีพิธีเซ่นไหว้ในตอนเย็น ต่อมาได้มีการเข้าทรงบอกว่า การเซ่น ไหว้นั้ นผิดวิธี ให้ทำในตอนเช้าของวันพฤหัสบดีแรกของเดือน 4 ในทุก ๆ ปี 3

1.2 ขนาดและที่ตั้งของตำบล องค์การบริหารส่วนตำบลท่าโรงช้าง มีเนื้ อที่ทั้งหมดประมาณ 61.44 ตารางกิโลเมตร หรือ 38,400 ไร่ อยู่ใกล้กับโรงพยาบาลท่าโรงช้างและ ห่างจากที่ว่าการอำเภอพุนพินประมาณ 18 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อ กับพื้นที่ใกล้เคียง ดังนี้ ทิศเหนื อ ติดกับเขตตำบลหนองไทร ทิศใต้ ติดกับเขตตำบลหนองไทร ทิศตะวันออก ติดกับเขตตำบลท่าข้าม ทิศตะวันตก ติดกับเขตตำบลบางมะเดื่อ ภาพที่ 3 แสดงอาณาเขต 4 ตำบลท่าโรงช้าง

1.2 ทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ ทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ ได้แก่ แม่น้ำพุมดวงเป็นแหล่งน้ำที่สำคัญ อุดมด้วย ทรัพยากรธรรมชาติจำนวนมาก เช่น ทราย และ พันธุ์ปลาน้ำจืดหลายชนิ ด ซึ่งสามารถปรับปรุง เป็นแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรและการประมงได้ เป็นอย่างดี นอกจากนี้ ยังมีแหล่งน้ำธรรมชาติที่สำคัญ ได้แก่ หนองหาร หมู่ที่ 2, หนองช้างเล่น หมู่ที่ 3, หนองสาหร่ายและทุ่งกระจูด หมู่ที่ 5 ภาพที่ 4 แสดงบึงหนองหาร 5

1.4 ลักษณะภูมิประเทศ และลักษณะภูมิอากาศ 1.4.1 ลักษณะภูมิประเทศ ทิศเหนื อ ทิศตะวันออก และทิศใต้ เป็นที่ราบลุ่มน้ำ ท่วมถึง ทิศตะวันตก เป็นที่ราบสูง ซึ่งมีแม่น้ำพุมดวง ไหลผ่าน เกษตรกรในพื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพ ทำสวนยางพารา ทำสวนปาล์มน้ำมัน ทำนา ทำสวนผล ไม้แบบผสมผสาน และปลูกผักสวนครัว 1.4.2 ลักษณะภูมิอากาศ มีเพียง 2 ฤดู คือ ฤดูร้อนและฤดูฝน ซึ่งได้รับอิทธิพลจากลมมรสุม อยู่ตลอดเวลา เพราะเป็นพื้นที่ที่อยู่ไม่ ไกลจากทะเลมากนั ก ภาพที่ 5 แสดงการกรีดยางพารา 6

1.5 การเดินทาง/การคมนาคม การคมนาคมติดต่อระหว่าง อำเภอ จังหวัด รวมทั้งการคมนาคม ติดต่อภายในตำบลและหมู่บ้านมี ถนนประเภทต่างๆ ดังนี้ ทางหลวงแผ่นดิน ทางหลวงแผ่นดินสาย 41 (พุนพิน – เวียงสระ) ทางหลวงแผ่นดินสาย 401 (สุราษฎร์ – ตะกั่วป่า) ทางหลวงแผ่นดินสาย 4133 ทางหลวงแผ่นดินสาย 2020 ถนนลาดยาง จำนวน 23 สาย ถนนคอนกรีตเสริมเหล็ก จำนวน 3 สาย ถนนหินคลุก จำนวน 8 สาย ถนนลูกรัง จำนวน 7 สาย ถนนดินดาน จำนวน 1 สาย ต.ท่าโรงช้าง 7

ส่วนที่ 2 โครงสร้างของชุมชน

2.1 ด้านการเมืองการปกครอง เขตการปกครอง นายปิยวุฒิ ประดิษฐพร กำนั น หมู่ที่ 3 บ้านท่าโรงช้าง หมู่ที่ 1 นายประมูล ราชจำนงค์ ผู้ใหญ่บ้าน บ้านทุ่งเซียด หมู่ที่ 2 นายสถิตย์พงษ์ โยธาจุล ผู้ใหญ่บ้าน บ้านหาดผก หมู่ที่ 4 นายสมหมาย สงพัฒน์ แก้ว ผู้ใหญ่บ้าน บ้านหัวไทร หมู่ที่ 5 นายสมพร ใจชื่น ผู้ใหญ่บ้าน บ้านควนไทร 9 แผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ. 2566 – 2570)

2.2 ข้อมูลประชากร จำนวนครัวเรือนทั้งสิ้ น 3,731 ครัวเรือน จำนวนประชากรทั้งสิ้ น 5,726 คน ผู้ชาย รวม จำนวน 5,726 คน จำนวน 2,790 คน ผู้หญิง จำนวน 2,936 คน 10

9 ตารางที่ 1 แสดงจำนวนครัวเรือนและจำนวนประชากรในตำบลท่าโรงช้าง หมู่ที่ ชื่อหมู่บ้าน จำนวน จำนวนประชากร (คน) ครัวเรือน ชาย หญิง รวม 1 บ้านทุ่งเซียด 457 562 523 1,085 2 บ้านหาดผก 370 562 401 763 3 บ้านท่าโรงช้าง 1,669 930 990 1,920 4 บ้านหัวไทร 457 387 436 823 5 บ้านควนไทร 738 527 527 1,091 รวม 3,691 2,768 2,914 5,682 ที่มา : สำนั กงานทะเบียนราษฎร (ข้อมูลเมื่อเดือน พฤษภาคม - กรกฎาคม 2563) 11

2.3 สภาพทางสังคม 2.3.1 การศึกษา ในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลท่าโรงช้างมีโรงเรียนสังกัด สพฐ. จำนวน 3 แห่ง ดังนี้ โรงเรียนบ้านนาใหญ่ สถานที่ตั้ง หมู่ที่ 3 เป็นโรงเรียนขยายโอกาส โรงเรียนวัดนาคาวาส สถานที่ตั้ง หมู่ที่ 4 โรงเรียนวัดทุ่งเซียด สถานที่ตั้ง หมู่ที่ 5 2.3.2 สาธารณสุข ในเขตองค์การบริหารส่ วนตำบลท่าโรงช้างมีสถานที่ให้บริการทางด้าน สาธารณสุขหรือที่เกี่ยวกับการบริการสาธารณสุข ดังนี้ โรงพยาบาลท่าโรงช้าง ขนาด 200 เตียง 1 แห่ง (ที่ตั้ง หมู่ที่ 4) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล 1 แห่ง (ที่ตั้ง หมู่ที่ 5) คลินิ ก 3 แห่ง - หมู่ที่ 3 จำนวน 1 แห่ง - หมู่ที่ 4 จำนวน 2 แห่ง - หมู่ที่ 1 จำนวน 1 แห่ง ร้านขายยาแผนปัจจุบัน หมู่ที่ 4 4 แห่ง โดยประชาชนในพื้นที่มีอัตราการใช้ส้วมราดน้ำร้อยละ 100 เปอร์เซ็นต์ 2.3.3 การสังคมสงเคราะห์ องค์การบริหารส่วนตำบลท่าโรงช้าง ได้ดำเนิ นการด้านสังคมสงเคราะห์ ดังนี้ ดำเนิ นการจ่ายเบี้ยยังชีพให้กับผู้สูงอายุ ผู้พิการ และผู้ป่วยเอดส์ รับลงทะเบียนและประสานโครงการเงินอุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรก เกิดตามนโยบาล รัฐบาล ฯลฯ 12

2.4 บริบท/ความเป็นอยู่ ประชาชนในเขตองค์การบริหารส่ วนตำบลท่าโรงช้างโดยส่ วนใหญ่ ประกอบอาชีพ ดังนี้ 2.4.1 การเกษตร 2.4.2 การประมง ข้อมูลพื้นฐานด้านการเกษตรของ การประมงส่ วนใหญ่ประชาชน ตำบลท่าโรงช้างมีการทำการเกษตรภาพ หมู่ที่ 2 และหมู่ที่ 4 ที่ตั้งบ้าน รวม ดังนี้ เรือนอาศัยอยู่บริเวณริม พื้นที่ปลูกยางพาราจำนวน 7,472.49 ไร่ แม่น้ำพุมดวงจะประกอบอาชีพ พื้นที่ปลูกปาล์ม จำนวน 6,139.89 ไร่ เลี้ยงปลาในกระชัง เช่น ปลานิ ล พื้นที่ปลูกทุเรียน จำนวน 129.33 ไร่ พื้นที่ปลูกพืชผัก จำนวน 47.94 ไร่ ปลากด เป็นต้น พื้นที่ปลูกมะพร้าว จำนวน 41.90 ไร่ พื้นที่ปลูกมังคุด จำนวน 35.93 ไร่ 2.4.3 การปศุสัตว์ พื้นที่ปลูกเงาะ จำนวน 5.64 ไร่ พื้นที่ปลูกลองกอง จำนวน 4.00 ไร มีการเลี้ยงสั ตว์ส่ วนใหญ่ไว้บริโภค ในครัวเรือน เหลือจากบริโภคจึงจะ จำหน่ ายภายในท้องถิ่น เช่น เป็ด ไก่ สุกร โค ปลาดุก กบ เป็นต้น 13

2.5 ความเชื่อ ประเพณี และพิธีกรรม 2.5.1 การนับถือศาสนา ประชาชนส่วนใหญ่นั บถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 97.78 วัด 4 แห่ง (1) วัดทุ่งเซียด ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 (2) วัดสุวรรณโกฎิ ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 (3) วัดท่าโรงช้าง ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 (4) วัดนาคาวาส ตั้งอยู่หมู่ที่ 4 รองลงมานั บถือศาสนาคริสต์ ร้อยละ 1.75 นั บถือศาสนาอิสลาม 2.5.1 ประเพณีและงานประจำปี ประเพณี ลอยกระทง ประเพณีเสด็จพระบก วัดทุ่งเซียด ประเพณี รดน้ำผู้สูงอายุ ประเพณี จบปีจบเดือน ประเพณี แห่เทียนพรรษา ประเพณี งานบุญเดือนสิ บ ประเพณี วันขึ้นปีใหม่ ภาพที่ 6 แสดงประเพณีเสด็จพระบก วัดทุ่งเซียด 14

2.6 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภาพที่ 7 แสดงการจัดเชี่ยนหมาก ภาพที่ 8 แสดงการจักสาน ภาพที่ 9 แสดงศาสนพิธี ภูมิปัญญาท้องถิ่น ประชาชนผู้มีความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น ในปัจจุบันจะเป็นผู้สูงอายุซึ่งได้สื บทอดภูมิปัญญามาจาก บรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่น ได้แก่ ภูมิปัญญาด้านการทำขนม ด้านการจัดเชี่ยนหมาก ด้านศาสนพิธี ด้านจักสาน เป็นต้น ภาษาถิ่น ภาษาที่ใช้คือ ในการพูดคือภาษาใต้ และภาษากลาง 15

2.7 การเปลี่ยนแปลงทางสังคม และวัฒนธรรม มีการเสริมสร้างฐานการผลิตให้เข้มแข็งและยั่งยืน เพิ่มขีดความ สามารถในการแข่งขันของภาคเกษตรส่ งเสริมเกษตรกรรายย่อยให้ ปรับไปสู่ การทำการเกษตรยั่งยืนที่เป็นมิตรกับสิ่ งแวดล้อมและรวม กลุ่มเกษตรกรในการพัฒนาอาชีพที่เข้มแข็ง และการพัฒนาสินค้า เกษตรที่มีศักยภาพและอาหารคุณภาพ สะอาด และปลอดภัย มีการพัฒนาอุตสาหกรรมศักยภาพ ยกระดับการพัฒนา อุตสาหกรรมปัจจุบันที่มีศักยภาพสูง และพัฒนาอุตสาหกรรม อนาคตที่มีศักยภาพ โดยการใช้ดิจิทัลและการค้ามาเพิ่มมูลค่าและ ยกระดับมูลค่าในระดับสูงขึ้น มีการขยายฐานการบริการให้มีความหลากหลาย มีความเป็นเลิศ และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยการยกระดับบริการที่เป็นฐานราย ได้เดิม เช่น การท่องเที่ยว และพัฒนาให้เป็นศูนย์กลางการให้ บริการสุขภาพประชาชน รู้จักคิดประดิษฐ์สิ่งต่างๆ เพื่อเอื้ออำนวยความสะดวกต่อการดำรง ชีวิตในสั งคมปัจจุบัน 16

ส่วนที่ 3 โครงสร้างเศรษฐกิจและอาชีพ

3.1 แหล่งทุนธรรมชาติ 3.1.1 แหล่งน้ำ ลำน้ำ,ลำห้วย ภาพที่ 10 แสดงบึงหนองหาร ห้วยแก้ว-ห้วยลึก แม่น้ำ 1 สาย ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 แม่น้ำพุมดวง บึงหนองน้ำ ไหลผ่านหมู่ที่ 2, 3 และ 4 หนองนกเหงียก......ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 หนองเสม็ด.............ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 หนองหาร...............ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 หนองช้างเล่น.........ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 หนองพอ................ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 หนองสาหร่าย.........ตั้งอยู่หมู่ที่ 5 ทุ่งกระจูด...............ตั้งอยู่หมู่ที่ 5 คลอง 5 สาย คลองสี เสี ยด ตั้งอยู่หมู่ที่ 1,5 คลองเคียน ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 คูตาคำ ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 คลองจากหนองช้างเล่น หมู่ที่ 3 เชื่อมต่อหมู่ที่ 5 คลองลุง 4 ตั้งอยู่หมู่ที่ 3, 18ภาพที่ 11 แสดงแม่น้ำพุมดวง

3.2 การดำเนินงานโครงการยกระดับเศรษฐกิจ และสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ ส่ งเสริมการพัฒนาและแปรรู ปวัตถุดิบที่มีอยู่ภายในชุมชนให้เกิดเป็น รายได้ ส่ งเสริมกิจกรรมการท่องเที่ยวและพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยชุมชนตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ยกระดับมาตรฐานสิ นค้าทางการเกษตรและพัฒนาผลิตภัณฑ์ใน ชุมชนให้ได้รับมาตรฐาน สร้างองค์ความรู้ ส่งเสริมกิจกรรมทางการตลาด เพิ่มช่องทางการจัด จำหน่ ายสินค้าชุมชนและผลิตภัณฑ์ชุมชนสู่ตลาดออนไลน์ ถ่ายทอดความรู้ด้านเทคโนโลยีเพื่อส่ งเสริมเศรษฐกิจแบบหมุนเวียน และอนุรักษ์สิ่ งแวดล้อม ภาพที่ 12 แสดงแฟนเพจชื่นชีวี ชาเพื่อสุขภาพ ณ ท่าโรงช้าง ภาพที่ 13 แสดงแฟนเพจปลาถือพริก ณ ท่าโรงช้าง ภาพที่ 14 แสดงแฟนเพจพริกแกง 19 ครัวขึ้นเครื่อง By วิสาหกิจชุมชน ตำบลท่าโรงช้าง

3.3 การพัฒนาสัมมาชีพและสร้างอาชีพใหม่ (โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคม) ศูนย์ประสานงานโครงการยกระดับเศรษฐกิจ และสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ (มหาวิทยาลัย สู่ตำบลสร้างรากแก้วให้ประเทศ) มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี จากการสำรวจความต้องการ พื้นฐานด้านสัมมาชีพ 15 ครัวเรือนยากจน จึงมีการจัดการอบรมสัมมาชีพรายตำบล ของตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ในหัวข้อเรื่องน้ำพริกไตปลาแห้ง บรรจุขวด และน้ำพริกมะขามทรงเครื่อง ในวันที่ 7 ตุลาคม 2564 เวลา 09.00 – 16.00 น. ณ ศาลาบ้านควนไทร ม.5 ต.ท่าโรงช้าง โดยอบรมให้กับประชาชนในตำบลท่าโรงช้าง จำนวน 25 คน เพื่อสร้างทักษะด้านสัมมาชีพให้กับประชาชนในครัวเรือนตำบลท่าโรงช้าง ภาพที่ 15 แสดงการรับฟังการบรรยาย ภาพที่ 17 แสดงการลงมือทำน้ำพริกไตปลาแห้งบรรจุขวด เรื่อง น้ำพริกไตปลาแห้งบรรจุขวด และลงมือทำน้ำพริกมะขามทรงเครื่อง ภาพที่ 18 แสดงการบรรจุ ภาพที่ 19 แสดงน้ำพริกมะขามทรง น้ำพริกแห้งบรรจุภัณฑ์ เครื่องและน้ำพริกไตปลาแห้ง บรรจุขวด ภาพที่ 16 แสดงการจัดเตรียมวัตถุดิบ ภาพที่ 20 แสดงผู้เข้าร่วมโครงการยกระดับ และอุปกรณ์ ในการทำ เศรษฐกิจ และสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ (ตำบลท่าโรงช้าง) 20

3.4 การนำองค์ความรู้ไปช่วยบริการชุมชน (Health Care/เทคโนโลยีด้านต่าง ๆ) ภาพที่ 21 แสดงอบรมการทำการตลาดออนไลน์ เพื่อพัฒนาการจำหน่ ายผลิตภัณฑ์ในตำบลท่าโรงช้าง การจัดกิจกรรมเพื่ออบรมและให้ความรู้ด้านเทคโนโลยี ในการช่วยบริการชุมชน โดยมีการอบรมและให้ความรู้ ดังนี้ ให้ความรู้ด้าน Social media ในการทำการตลาดผ่านสื่อออนไลน์ ใน รูปแบบต่าง ๆ เช่น Facebook Shopee Lazada เป็นต้น ให้ความรู้ด้านการสร้าง Pages สินค้าให้น่ าสนใจ และการออกแบบ โลโก้ผลิตภัณฑ์อย่างง่าย ภาพที่ 22 แสดงโลโก้ผลิตภัณฑ์ 21 ชาสมุนไพร \"ชื่นชีวี\" ณท่าโรงช้าง

3.5 การส่งเสริมด้านสิ่งแวดล้อม/Circular Economy (การเพิ่มรายได้หมุนเวียนให้แก่ชุมชน) เป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ตลอดจนการให้ความ ร่วมมือของคนในตำบลท่าโรงช้าง ทั้งด้านพลังกาย พลังใจ พลังความคิด และช่วย กันดูแลรักษาให้สภาพคงเดิม ไม่ให้เกิดความเสื่อมโทรม เพื่อประโยชน์ ในการดำรง ชีวิตในท้องถิ่น โดยมีการประสานงานเพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจและความ ตระหนั กระหว่างหน่ วยงานของรัฐและประชาชน ให้มีบทบาทหน้ าที่ในการปกครอง คุ้มครอง ฟื้ นฟู และชะลอการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและเกิดผลประโยชน์ สูงสุด โดยการปลูกต้นไม้บริเวณสวนสาธารณะในพื้นที่ และในส่วนของการเพิ่มรายได้ หมุนเวียนให้แก่ชุมชนจากการจัดโครงการน้ำพริกไตปลาแห้งบรรจุขวด และน้ำ พริกมะขามทรงเครื่อง ซึ่งวัสดุ วัตถุดิบ และอุปกรณ์ต่าง ๆ ล้วนแล้วแต่มาจาก ประชาชนในตำบลท่าโรงช้าง เมื่อมีการผลิตแปรรูปและนำไปขาย ได้เงินมา ก็จะนำ เงินทุนไปซื้อวัสดุ วัตถุดิบ และอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่มีอยู่ภายในตำบล เป็นการหมุนเวียน แบบนี้ เรื่อย ๆ ซึ่งทำให้ประชาชน ผู้มีอาชีพค้าขาย ในตำบลมีรายได้เพิ่มขึ้นจากเดิม ภาพที่ 23 แสดงปลาโอย่างจากตลาด กม.18 ภาพที่ 24 แสดงพริกขี้หนูจากเกษตรกร ซึ่งเป็นวัตถุดิบหนึ่ งในการทำน้ำพริกไตปลาแห้ง ในพื้นที่ตำบลท่าโรงช้าง 22

1 3.6 วิสาหกิจชุมชน 2 3 4 5 วิสาหกิจชุมชนบ้านควรไทร (ครัวขึ้นเครื่อง) 6 บ้านเลขที่ 2 ตำบลท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี 7 8 วิสาหกิจชุมชนพืชสมุนไพรผสมผสานท่าโรงช้าง 9 172/1 หมู่ 3 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี 10 วิสาหกิจชุมชนพลังชีวมวล พลังท่าโรงช้าง 195/4 หมู่ 3 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนตลาดท่าโรงช้าง ตามรอยพ่อ 98/1 หมู่ 3 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนสมุนไพรบ้านทุ่งเซียด 100 หมู่ 1 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนกลุ่มยางแผ่นบ้านท่าโรงช้าง 80/4 หมู่ 1 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแปรรู ปยางพาราบ้านควนไทร 53/3 หมู่ 5 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนกลุ่มน้ำยางสดบ้านทุ่งเซียด 184/1 หมู่ 1 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ผลิตปุ๋ยอินทรีย์อัดเม็ดตำบลน้ำรอบ สาขาท่าโรงช้าง เลขที่ 22/3 หมู่ที่ 3 ถนน ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี วิสาหกิจชุมชนกลุ่มเกษตรกรประมงท่าโรงช้าง เลขที่ 1 หมู่ที่ 4 ถนน ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ที่มา : ระบบสารสนเทศวิสาหกิจชุมชน กองส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน กรมส่งเสริมการเกษตร 23

ส่วนที่ 4 สถานที่สำคัญ

4.1 แผนที่แสดงสถานที่สำคัญ ภาพที่ 25 แสดงแผนที่สถานที่สำคัญตำบลท่าโรงช้าง 25

4.2 บึงหนองหาร บึงหนองหาร ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 บ้านหาดผก ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี จุดเด่น : เหมาะแก่การพักผ่อน ภาพที่ 26 แสดงบึงหนองหาร ตำบลท่าโรงช้าง หรือออกกำลังกาย โดยระยะ ทางรอบบึงอยู่ที่ประมาณ 2 Km. 4.3 วัดนาคาวาส วัดนาคาวาส 26 ตั้งอยู่เลขที่ 101 บ้านหัวไทร หมู่ที่ 4 ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2350 เป็นวัดเก่าแก่ ตั้งอยู่ริมแม่น้ำพุมดวง มี ทัศนี ยภาพที่สวยงาม ร่มรื่น เป็นสถานที่พัก ผ่อนหย่อนใจกับประชาชนในตำบลท่าโรง ช้าง และประชาชนในตำบลใกล้เคียง มี สัญลักษณ์ของวัดคือรูปปั้ นพญานาคใหญ่ หน้ าประตูทางเข้า เนื่ องจากวัดนาคาวาส ตั้ง อยู่ริมแม่น้ำพุมดวง ทำให้ประชาชนชาวตำบล ท่าโรงช้าง และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ใช้เป็นสถานที่จัดงาน โครงการอนุรักษ์ วัฒนธรรมประเพณี ลอยกระทง ภาพที่ 27 แสดงวัดนาคาวาส ตำบลท่าโรงช้าง

4.4 วัดทุ่งเซียด วัดทุ่งเซียด ตั้งอยู่เลขที่ 41 บ้านทุ่งเซียด ถนนพุนพิน – เคียนซา หมู่ที่ 1 ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี สังกัดคณะสงฆ์มหานิ กาย ที่ดินตั้งวัดมีเนื้ อที่ 30 ไร่ ส.ค. 1 เลขที่ 169 อาณาเขต ทิศเหนื อจดคลองเซียด ทิศใต้จดทางสาธารณะ ทิศตะวันออกจดพรุน้ำ ทิศตะวันตกจดทางสาธารณะ วัดทุ่งเซียด ตั้งเมื่อ พ.ศ. 2410 เดิมเคยเจริญรุ่งเรืองมา ก่อน แต่เมื่อพม่าตีกรุงศรีอยุธยาแตกแล้วก็เก็บเอาของ มีค่าไปพร้อมทั้งเผาวัดทำให้ไม่มีหลักฐานอะไรเหลืออยู่ คงเหลือแต่ซากอิฐปรักหักพัง เช่น เสาหงส์ เป็นต้น ได้ รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2512 เขตวิสุงคามสีมา กว้าง 29 เมตร ยาว 39 เมตร การศึกษามีโรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกธรรม เปิด สอนเมื่อ พ.ศ. 2532 โรงเรียนผู้ใหญ่วัด เปิดสอนเมื่อ พ.ศ. 2540 ภาพที่ 28 แสดงวัดทุ่งเซียด ตำบลท่าโรงช้าง 4.5 วัดสุวรรณโกฏิ วัดสุวรรณโกฏิ 27 ตั้งอยู่ เลขที่ 77 บ้านหาดผก หมู่ที่ 2 ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2482 เดิมเป็นสำนั กสงฆ์บ้านหาดผก โดยท่านพระครู พรหมคณานุรักษ์ได้เป็นผู้ซื้อที่ดิน ต่อมาไม่นาน นายแดง จรูญรักษ์ได้ถวายที่ดินทั้งหมดให้กับพระ ราชรัตนกวี เพื่อจะได้จัดตั้งเป็นสำนั กสงฆ์เป็น ศูนย์รวมจิตใจ และใช้ประกอบพิธีทางศาสนา เป็นวัดที่ร่มรื่น ตั้งอยู่ริมแม่น้ำพุมดวง และมีประเพณี แห่เทียนพรรษาของชาวบ้านหาดผก ที่สื บทอดกันมา ภาพที่ 29 แสดงวัดสุวรรณโกฏิ ตำบลท่าโรงช้าง

4.6 วัดท่าโรงช้าง วัดท่าโรงช้าง ตั้งอยู่ บ้านท่าโรงช้าง หมู่ที่ 3 ตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ก่อตั้งเมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2526 เป็นวัดที่เป็นศูนย์กลางของ ประชาชนชาวตำบลท่าโรงช้าง เมื่อก่อนตั้งอยู่ริมแม่น้ำ และ ได้ย้ายมาตั้งอยู่ ณ สถานที่ปัจจุบัน และได้ก่อสร้างโบสถ์ หลังใหม่ เพื่อประกอบพิธีทางศาสนา เนื่ องจากวัดท่าโรง ช้าง เป็นศูนย์กลางของชาวตำบลท่าโรงช้าง จึงได้มีการจัด ประเพณีรดน้ำผู้สูงอายุ ณ วัดแห่งนี้ ด้วย ปัจจุบัน วัดท่าโรงช้าง เป็นศูนย์รวมจิตใจชาวพุทธ ไม่ว่าจะ เป็นชาวไทยและชาวพม่า เนื่ องจากประเทศไทยได้เตรียม พร้อมสู่ประชาอาคมเซียน มีแรงงานต่างด้าวชาวพม่าเข้ามา ทำงานในพื้นที่ตำบลท่าโรงช้างจำนวนมาก ซึ่งชาวพม่ามี ความศรัทธาในพระพุทธศาสนา จึงขออนุญาตทางวัดท่า โรงช้าง ก่อสร้างเจดีย์ สถาปัตยกรรมแบบพม่าขึ้นภายใน วัดท่าโรงช้าง เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวพม่าที่ ประกอบอาชีพ ณ ตำบลท่าโรงช้าง ภาพที่ 30 แสดงวัดท่าโรงช้าง ตำบลท่าโรงช้าง 4.7 รพ.ท่าโรงช้าง โรงพยาบาลท่าโรงช้าง 28 ในปี พ.ศ.2537 โรงพยาบาลพุนพินได้รับการจัดสรรงบ ประมาณในการก่อสร้างโรงพยาบาลเพื่อขยายจาก โรงพยาบาล ขนาด 10 เตียง บนที่ดินสาธารณประโยชน์ ในเขต หมู่ที่ 4 ตำบลท่าโรงช้าง ติดกับถนนเพชรเกษม (หมายเลข 41) ใกล้กับสี่แยก กม.18 ถ.สุราษฎร์-ภูเก็ต (หมายเลข 401) แต่สภาตำบลท่าโรงช้างมีโครงการแยก เป็นกิ่งอำเภอท่าโรงช้าง และโรงพยาบาลตั้งอยู่ในเขตกิ่ง อำเภอท่าโรงช้าง กระทรวงสาธารณสุข จึงอนุมัติให้เปลี่ยน จากโรงพยาบาลพุนพินเป็นโรงพยาบาลท่าโรงช้าง แต่เนื่ องจากปี พ.ศ.2540 ประเทศไทยประสบกับภาวะ เศรษฐกิจตกต่ำ กระทรวงมหาดไทยจึงมีคำสั่งระงับการ แยกกิ่งอำเภอทั่วประเทศ โรงพยาบาลท่าโรงช้างจึงเป็น โรงพยาบาลแห่งที่ 2 ของอำเภอพุนพิน มาจนถึงปัจจุบัน โรงพยาบาลท่าโรงช้างเปิดให้บริการ เมื่อวันที่ 5 มกราคม 2551 ภาพที่ 31 แสดงรพ.ท่าโรงช้าง

อ้างอิง ระบบสารสนเทศวิสาหกิจชุมชนกองส่ งเสริมวิสาหกิจชุมชน กรมส่งเสริมการเกษตร.(2564). วิสาหกิจชุมชนตำบล ท่าโรงช้าง. สืบค้นเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2564, จาก https://smce.doae.go.th/ สำนั กงานทะเบียนราษฎร. (2564). ประชากรตำบลท่าโรงช้าง. สืบค้นเมื่อ 13 พฤศจิกายน 2564, จาก https://www. bora.dopa.go.th/index.php/th/ องค์การบริหารส่วนตำบลท่าโรงช้าง อำเภอพุนพิน จังหวัด สุราษฎร์ธานี . (2564). แผนพัฒนาท้องถิ่น 5 ปี. สืบค้น เมื่อ 22 พฤศจิกายน 2564, จาก www.tharongchang.com

ภาคผนวก

ภาคผนวก สำรวจแหล่งท่องเที่ยวในตำบลท่าโรงช้าง

ภาคผนวก ปลูกต้นไม้ริมบึงหนองหาร ม.2 ต.ท่าโรงช้าง อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี

ภาคผนวก กิจกรรมปลูกต้นฟ้าทลายโจร

ภาคผนวก กิจกรรมผลิตภัณฑ์น้ำพริกไตปลาแห้ง และน้ำพริกมะขามทรงเครื่อง

ภาคผนวก กิจกรรมถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านภูมิปั ญญา จากปราชญ์ในท้องถิ่่น

ตำบลท่าโรงช้าง ยินดีต้อนรับ จัดทำโดย วิศวกรสังคมตำบลท่าโรงช้าง