ใบความรู้หน่วยที่ 7_วงจรขยาย

1. วงจรขยายสญั ญาณแบบดารล งิ ตนั2. วงจรขยายสญั ญาณแบบคาสเคด3. วงจรขยายแบบพชุ พลู4. วงจรขยายแบบคอมพลเี มนตาร่ี5. วงจรขยายผลตา งของสัญญาณ6. คลาสของวงจรขยาย1. อธบิ ายลกั ษณะของวงจรขยายได2. อธิบายลกั ษณะของคลาสวงจรขยายได

113 วงจรขยาย หมายถึง วงจรเพิ่มขนาดของแรงดันไฟฟา กระแสไฟฟาและสญั ญาณทางไฟฟา ซ่ึงวงจรขยาย สัญญาณจะมที งั้ แบบภาคเดยี ว คือ ใชทรานซสิ เตอรหรือเฟตเพียงตัวเดียว ซึง่ จะมีอัตราการขยายทจ่ี ํากดั ไมสามารถนําไปใชงานไดตามท่ีตองการ และแบบหลายภาค คอื ใชทรานซสิ เตอรหรือเฟตหลายตวั ทรานซิสเตอรห รือเฟตแตละตัว จะทําหนาที่ขยายดวยอตั ราการขยายที่แตกตา งกัน บางตัวขยายท้ังแรงดนั และกระแสจงึ จดั วงจรขยายแบบคอมมอนอิมิตเตอร บางตัวขยายเฉพาะกระแสเพียงอยางเดียว จึงจัดวงจรคอมมอนคอลเล็คเตอร ท้งั นี้ วงจรขยายสัญญาณ จะมชี ่อื เรียกทแี่ ตกตา งกันตามลักษณะการทํางานวงจรขยายสัญญาณแบบดารลงิ ตนั ดารลิงตันทรานซิสเตอร (Darlington Transistor) คือ การนําทรานซิสเตอร 2 ตัว มาตอรวมกันนําไปใชในวงจรขยาย เพื่อเพิ่มอัตราการขยายกระแส แตไมเพ่ิมอัตราขยายแรงดัน ซึ่งอัตราขยายของดารลิงตันทรานซสิ เตอร มีคาตํา่ กวา 1 จงึ ไมม กี ารขยาย เพราะการตอ วงจรเปนแบบคอมมอนคอลเลค็ เตอรห รืออิมติ เตอรฟอลโลเวอร C Q1 B Q2 E ภาพที่ 7-1 แสดงการตอ ทรานซสิ เตอรแบบดารล งิ ตนั และสญั ลักษณของดารลงิ ตนั ทรานซิสเตอร จากวงจร ขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) จะเปนขาปอ นสญั ญาณเขา สวนขาคอลเล็คเตอร(C) ของทรานซิสเตอร ตัวที่ 1 (Q1) ตอ รวมกบั ขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 2 (Q2) สวนขาอิมิตเตอร(E) ของทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) ตอเขา กับขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) และขาอมิ ิตเตอร (E) ของทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 2 (Q2) จะเปน ขาจา ยสญั ญาณออก การตอ วงจรแบบดารล ิงตนั จะทาํ ใหว งจรมอี ินพทุ อิมพีแดนซ (Zi) สงู และเอาทพ ุทอมิ พแี ดนซ (ZO) ตา่ํดงั นนั้ จึงทาํ ใหว งจรดารล ิงตนั มีอัตราการขยายกระแสสงู มาก ซ่งึ สามารถหาอตั ราขยายของกระแส ไดดังน้ี อตั ราขยายกระแส (Ai) = 1 x 2

114 จากขอดขี องวงจรแบบดารลงิ ตัน จึงมกี ารสรางทรานซสิ เตอรทม่ี ีโครงสรา งเปนดารล ิงตนั แตยงั คงตอ ขาใชง าน 3 ขา เหมอื นทรานซสิ เตอรธ รรมดา การตอ ใชงานของดารล งิ ตันทรานซิสเตอร เปน วงจรขยายสญั ญาณ จะตอเหมอื นกบั วงจรคอมมอ นคอลเล็คเตอร ดงั แสดงในภาพท่ี 7-2 VCC C1 R1 IC1 IC2อนิ พุท Q2 Q1 IB1 R2 IB2 , IB2 C2 เอา ทพ ทุ RE ภาพท่ี 7-2 วงจรขยายสัญญาณแบบดารลงิ ตัน จากวงจรภาพที่ 7-2 สญั ญาณอนิ พุทถกู ปอนเขาท่ขี าเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 1 (Q1) มี R1และ R2 เปน ตวั กาํ หนดแรงดนั ไบอสั ทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) เมือ่ จายแรงดนั ใหกับวงจร แรงดันตกครอ มตัวตา นทาน ตัวท่ี 2 (R2) จะจายไบอสั ใหก บั ขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตัวท่ี 1 (Q1) ทําใหท รานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) นาํ กระแส มกี ระแส IC1 ไหลออกทางขาอมิ ติ เตอร (E)เนื่องจากขาอิมิตเตอร (E) ของทรานซิสเตอร ตัวท่ี 1 (Q1) กบั ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 2 (Q2) โดยตรงดังนน้ั กระแส IC1 เปน กระแสอนิ พทุ ของทรานซิสเตอร ตัวท่ี 2 (Q2) น่ันคือ IB2 จึงทําใหทรานซิสเตอร ตัวที่ 2 (Q2)นาํ กระแส มกี ระแส IC2 ไหลออกทางขาอิมิตเตอร (E) ผา นตวั ตานทาน RE สง ผลใหเกิดแรงดันตกครอมตวั ตานทานซง่ึ เปนสญั ญาณทางเอาทพุท เปนอตั ราขยายกระแสที่สูงมาก จึงนยิ มใชใ นการตอ วงจรขยายเสียง ภาคขยายกําลงั การตอ วงจรดารล งิ ตัน สามารถตอ วงจรได 3 แบบ ดังน้ีQ1 Q1 Q1 Q2 Q2 Q2ก. NPN-NPN ดารลงิ ตัน ข. PNP-PNP ดารลงิ ตัน ค. PNP-NPN ดารลงิ ตัน ภาพที่ 7-3 แสดงการตอวงจรดารล งิ ตนั

115 จากวงจรภาพท่ี 7-3 ท้ัง 3 แบบ วงจรจะใชทรานซิสเตอรชนิดเดยี วกันหรือตา งชนิดกัน ในการทาํ งานของวงจรและการขยายสัญญาณจะเหมือนกนั คือ ทรานซิสเตอร ตัวที่ 1 (Q1) จะเปน ตัวรับสัญญาณเขามาที่ขาเบส(B) ขยายสญั ญาณแลว สงตอไปใหขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตัวท่ี 2 (Q2) เพื่อขยายสัญญาณอีกภาคหน่ึงอยางตอเนอ่ื ง แลวสง สญั ญาณทไี่ ดออกเอา ทพุทวงจรขยายสญั ญาณแบบคาสเคด คาสเคด (Cascade) หมายถึง วธิ ีการขยายสญั ญาณตางๆ โดยนาํ ภาคขยายหลายๆ ภาคมาตออนุกรมกนั สญั ญาณจะถกู สง ตอ ไปเปนขนั้ ๆ เนือ่ งจากภายในระบบภาคขยายท่ใี ชทรานซสิ เตอรตวั เดยี ว อาจจะใหอัตราขยายทไ่ี มเพียงพอ จงึ ตองนําภาคขยายหลายๆ ชดุ มาตอ อนุกรม คือ นําเอา ทพุทของภาคขยายแรกไปตอเขากบั อนิ พทุ ของภาคขยายภาคที่ 2เอาทพ ุทของภาคขยายภาคที่ 2 จะตอ เขา กบั อนิ พุทของภาคขยายถัดไปเรอ่ื ยๆ และนําสญั ญาณเอาทพ ทุ ไปใชงานท่ีภาคสดุ ทา ย ภาคขยายท่ี 1 ภาคขยายที่ 2 ภาคขยายท่ี 3 VOUTVin ZOUT Zinภาพที่ 7-4 แสดงการอนกุ รมของภาคขยายหลายๆ ภาคเขาดว ยกัน (Cascade Multistef) R1 R3 R6 - VCC C1 C3 R8 Q1 R2 R4 R7 C5อินพุท Q2 R9 เอา ทพทุ C4 C2 R5 ภาคท่ี 1 ภาคที่ 2 ภาพที่ 7-5 แสดงวงจรขยายแบบคาสเคดที่ใชงานจริง

116 อตั ราขยายแรงดนั ของการนําวงจรมาตอ อนุกรมกัน จะมคี าเปน ผลคูณของอัตราขยายแรงดนั ของแตล ะวงจรในขณะทีถ่ ูกโหลดแลว อมิ พุทอมิ พีแดนซ (Zin) ของระบบ คอื อินพทุ อมิ พีแดนซของภาคขยายภาคแรก เอา ทพ ุทอิมพีแดนซ (ZOUT) ของระบบ คอื เอา ทพ ุทอิมพีแดนซของภาคขยายสดุ ทาย การคํานวณหาคา Zin และ ZOUT ของระบบ อาจเกย่ี วขอ งกบั อมิ พแี ดนซข องภาคขยายภาคอน่ื ดวย ซงึ่ในการวิเคราะหการทาํ งานของวงจรขยายหลายๆ ภาค ไมส ามารถทจี่ ะสรางเปนสตู รสําเร็จในการคาํ นวณไดจะตองวเิ คราะหก ารทาํ งานของวงจรยอ ยๆ เปน ภาคๆวงจรขยายแบบพุช-พูล วงจรขยายพชุ -พูล (Push-Pull Amplifier Circuit) เปน วงจรขยายสญั ญาณเสยี งทม่ี ที รานซสิ เตอรต อในวงจร 2 ตวั โดยทรานซิสเตอรแ ตล ะตวั จะขยายสญั ญาณตัวละครงึ่ สญั ญาณและจะทํางานสลับกนั ไปตลอดเวลา สว นสําคญั ทีจ่ ะทําใหว งจรขยายพุช-พลู ทาํ งานไดอ ยา งตอเนือ่ ง อยูทีว่ งจรจัดเฟสของสญั ญาณอินพทุท่ี จะทาํ ใหท รานซสิ เตอรแตล ะตัวทํางานสลบั กันและไดรบั สญั ญาณในการทํางานท่ีถกู ตอ ง สวนใหญว งจรขยายพชุ -พลู นยิ มใชห มอแปลงหรอื ทรานสฟอรเ มอร เปน ตัวจัดเฟสใหกบั อินพทุ การตอ วงจรขยายพชุ -พลู แสดงไดด ังภาพท่ี 7-6T1 R1 Q1R2 + R4 VCC Q2 ภาพที่ 7-6 แสดงวงจรขยายแบบพุช-พูล จากวงจรภาพท่ี 7-6 แรงดัน VCC เปนแรงดันไฟกระแสตรง จายไบอัสใหขาเบส (B) ของทรานซิสเตอรตัวท่ี 1 (Q1) และ ทรานซิสเตอร ตัวท่ี 2 (Q2) สูงกวาจดุ คัทออฟเล็กนอย โดยตวั ตานทาน R1 และ R2 จัดวงจรแบบแบงแรงดัน มี R2 เปน ตัวจายแรงดนั ไบอสั ตรงใหกับขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) และทรานซสิ เตอรตวั ที่ 2 (Q2) มี R1 เปนตัวจาํ กดั กระแสในวงจรแบงแรงดัน ทาํ ใหมศี กั ยบวกตกครอ มที่ R2 พอเหมาะ เกิดกระแส IBไหลผา นทรานซิสเตอร ตวั ที่ 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) กอนจะปอ นสญั ญาณอินพุทเขามา เม่ือทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 2 (Q2) นาํกระแส จะมกี ระแส IG (กระแสสงบหรือกระแสเฉือ่ ย : Idle Current) ไหลในวงจรเลก็ นอ ย และจะไหลตลอดเวลา

117 เมื่อมสี ัญญาณอนิ พุทปอ นเขามา (สญั ญาณไซน) ที่ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 1 (Q1) จะไดรับสัญญาณเฟสบวก สวนขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 2 (Q2) จะไดร บั สัญญาณเฟสลบ จะทําใหทรานซสิ เตอรตวั ที่ 1 (Q1) ไดร บั ไบอสั ตรงเพิม่ ขน้ึ นาํ กระแสมากขนึ้ สวนทรานซิสเตอร ตัวที่ 2 (Q2) ท่ีไดร ับสญั ญาณชวงลบ จะไปหักลางกับแรงดันไฟบวก ทาํ ใหทรานซสิ เตอร ตัวที่ 2 (Q2) นํากระแสลดลงจนถงึ จุดคัทออฟ สงผลใหไดสัญญาณชวงบวกทัง้ ชว งและสัญญาณชวงลบเลก็ นอยออกเอาทพุทที่ลาํ โพง ถา สัญญาณอินพุทที่ปอนเขามา ท่ีขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตัวท่ี 1 (Q1) จะไดร ับสัญญาณเฟสลบสวนขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 2 (Q2) จะไดรับสญั ญาณเฟสบวก ทําใหทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 2 (Q2) ไดร ับไบอสั ตรงเพ่ิมข้ึน นํากระแสมากข้ึน สว นทรานซิสเตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) ท่ไี ดรับสญั ญาณชว งลบ จะไปหกั ลางกับแรงดันไฟบวก ทาํ ใหทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) นํากระแสลดลงจนถึงจุดคัทออฟ สง ผลใหไดสญั ญาณชวงลบทงั้ ชว งและสัญญาณชว งบวกเลก็ นอ ยออกเอา ทพ ุทท่ีลาํ โพง นอกจากจะใชท รานสฟอรเมอร เปนตวั จัดเฟสของสัญญาณแลว ยังสามารถใชทรานซิสเตอรอกี ตวั หน่ึงเปน ตัวจดั เฟส โดยอาศัยคณุ สมบัติของวงจรคอมมอนอมิ ิตเตอรร วมกับวงจรคอมมอ นคอลเลค็ เตอร แสดงวงจรไดดังภาพท่ี 7-7 R1 R3 R4 Q2 VCC C1 C2 + R5 R2 Q1 R5 Q3อนิ พทุ C3 R3 R4 ภาพท่ี 7-7 แสดงวงจรขยายแบบพชุ -พลู ทใี่ ชทรานซสิ เตอรจ ดั เฟสของสญั ญาณอินพทุ จากภาพท่ี 7-7 ตวั ตานทาน R1 และ R2 เปนวงจรแบงแรงดนั จัดไบอสั ใหข าเบส (B) ของทรานซิสเตอรตวั ที่ 1 (Q1) R3 ทั้ง 2 ตวั เปน โหลดของทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 1 (Q1) รบั สัญญาณที่ถูกจดั เฟสเรียบรอ ยแลว เพอ่ื สงตอกบั R4 และ R5 ทั้ง 2 ชดุ ซึ่งเปนวงจรแบง แรงดันจดั ไบอสั ใหกับขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) และทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 3 (Q3) วงจรทรานซิสเตอร ตวั ที่ 1 (Q1) ถูกจัดไบอสั ใหขยายสัญญาณไดท ้ังชว งบวกและชว งลบแบบไมผดิ เพยี้ น วงจรทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 2 (Q2) และทรานซสิ เตอร ตัวที่ 3 (Q3) ตอ รวมกับทรานฟอรเมอร (T1)เปนวงจรพุช-พลู ขยายสญั ญาณตวั ละครงึ่ สัญญาณ ผา นทรานฟอรเ มอร (T1) จัดเฟสคร้งั สุดทา ย กอนสงออกลําโพง

118 จังหวะแรก เมอื่ มีสัญญาณอินพุทเขา มา ที่ขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตวั ที่ 1 (Q1) จะไดรบั สญั ญาณลบ และขยายสัญญาณออกเอาทพทุ ที่ขาคอลเล็คเตอร (C) เปน สัญญาณบวก เพราะเปน วงจรคอมมอ นอมิ ติ เตอรสัญญาณจงึ ถูกกลับเฟส 180O สวนท่ีขาอมิ ิตเตอร (E) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 1 (Q1) จะเปน สัญญาณลบ เพราะเปนวงจรคอมมอ นคอลเล็คเตอร สัญญาณจงึ ไมถ กู กลบั เฟส จากผลดงั กลาว ทําใหทรานซิสเตอร ตวั ที่ 2 (Q2) ไดรบั ไบอสัตรงมากขึน้ นํากระแสมากขึ้น สว นทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 3 (Q3) ไดรับเฟสลบ ทําใหทรานซิสเตอร ตัวที่ 3 (Q3) นํากระแสลดลงจนถงึ จุดคทั ออฟ จึงไดส ญั ญาณชว งบวกทงั้ ชวงและสัญญาณชวงลบเล็กนอ ยออกเอาทพทุ ทลี่ ําโพง จังหวะหลงั เมอ่ื มสี ัญญาณอนิ พุทเขามา ที่ขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร ตัวท่ี 1 (Q1) จะไดร ับสญั ญาณบวก ขยายสญั ญาณออกเอาทพุท ท่ีขาคอลเลค็ เตอร (C) เปน สญั ญาณลบ สวนท่ีขาอิมิตเตอร (E) ของทรานซิสเตอรตวั ที่ 1 (Q1) จะเปนสัญญาณลบ จึงทําใหทรานซิสเตอร ตวั ท่ี 3 (Q3) ไดร ับไบอสั ตรงมากขน้ึ นํากระแสมากขึ้น สว นทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 2 (Q2) ไดรบั เฟสลบ ทาํ ใหทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) นํากระแสลดลงจนถึงจุดคัทออฟ จงึ ไดสญั ญาณชวงลบทง้ั ชวงและสัญญาณชว งบวกเลก็ นอ ยออกเอาทพุททล่ี ําโพงวงจรขยายแบบคอมพลีเมนตารี่ วงจรขยายแบบคอมพลีเมนตาร่ี (Complementary Amplifier Curcuit) เปนวงจรขยายเสียงท่ีใหคุณภาพเสียงดีท่สี ดุ ไดร ับความนยิ มและนํามา ใชง านกนั มาก ซง่ึ ถูกพัฒนามาจากวงจรขยายเสยี งแบบพชุ -พูล ทใี่ ชทรานสฟอรเ มอร ชวยในการทํางาน แตคณุ ภาพของเสียงแหลมลดลง เกิดปญ หาการรบกวนของสัญญาณเสียงหรือเสยี งฮัม และทรานสฟอรเมอรม ขี นาดใหญแ ละนํ้าหนกั มาก ไมส ะดวกในการใชงาน เมอื่ พฒั นาวงจรขยายเปนแบบคอมพลีเมนตาร่ี จงึ ตัดทรานสฟอรเ มอรออก ทํา ใหการตอบสนองความถเ่ี สยี งของวงจรทําไดต ลอดยาน โดยไมเกิดการสญู เสยี +VCC R1C1 R2 Q1 R3 + C2 Q2 ภาพที่ 7-8 แสดงวงจรขยายคอมพลเี มนตารแี่ บบเบื้องตน จากภาพท่ี 7-8 วงจรถกู จดั ไบอสั ใหข าเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตวัที่ 2 (Q2) สูงกวา จดุ คัทออฟเลก็ นอ ย ซ่งึ เปนไบอสั ตรง มี R1 , R2 และ R3 เปนวงจรแบงแรงดัน แรงดันท่ีตกครอ ม R2เปนแรงดนั ไบอสั ตรงจายใหขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q2) สวน R1 และR3 เปนตวั จํากัดกระแสใหม กี ระแสไหลผา น R2 มากหรือนอ ยตามตอ งการ จงึ ทําใหมกี ระแสสงบจํานวนนอยไหลผา นทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 2 (Q2) ตลอดเวลา ในขณะท่ยี งั ไมม สี ญั ญาณอนิ พทุ จา ยเขามา

119 เม่อื วงจรขยายคอมพลเี มนตารไี่ มม ีทรานสฟอรเมอร จึงใสต วั เกบ็ ประจุ ตวั ท่ี 2 (C2) ตอระหวางเอาทพ ทุของวงจรขยายกับลําโพง เพื่อใหข ยายสญั ญาณออกลําโพงได ทงั้ ชว งบวกและชวงลบ ตัวเกบ็ ประจุ ตวั ที่ 2 (C2) ที่นาํมาใชง านจะตองเปนแบบอเิ ลก็ โทรไลท และมคี วามจสุ ูง ประมาณ 1,000F หรอื มากกวา เม่ือมสี ัญญาณชว งบวกปอนเขามาท่อี ินพุท ทาํ ใหข าเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) มีศกั ยบวกมากขึ้น ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 1 (Q1) จะไดร บั ไบอสั ตรงมากข้นึนํากระแสมากขน้ึ สว นขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวท่ี 2 (Q2) จะไดรับไบอัสกลบั จนถงึ จุดคัทออฟ เมอ่ืทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 1 (Q1) นํากระแส จะขยายสญั ญาณชว งบวกผาน ตวั เก็บประจุ C2 ออกลาํ โพง จังหวะนี้ ตวั เกบ็ประจุ C2 จะทําการเกบ็ ประจุ มรี ะดบั แรงดันเทากบั VCC เมอ่ื มสี ญั ญาณชวงลบปอ นเขามาท่อี ินพทุ ทาํ ใหข าเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตัวที่ 1 (Q1) และทรานซสิ เตอร ตัวที่ 2 (Q2) มศี กั ยล บมากขึ้น ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) จะไดร ับไบอสั ตรงมากขึ้นนํากระแสมากข้ึน สว นขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 1 (Q1) จะไดร บั ไบอัสกลบั จนถงึ จุดคทั ออฟ เมือ่ทรานซสิ เตอร ตวั ที่ 2 (Q2) นํากระแส จะขยายสญั ญาณชวงลบผา น ตวั เก็บประจุ C2 ออกลําโพง จงั หวะน้ี ตวั เก็บประจุ C2 จะคายประจอุ อกมาผา น ทรานซสิ เตอร ตวั ท่ี 2 (Q2) และลาํ โพง ซง่ึ การทาํ งานจะสลบั ไปมาตลอดเวลา ตวั เกบ็ ประจุ C2 ในวงจรขยายคอมพลเี มนตารี่ ที่ตอ ระหวา งเอาทพทุ กบั ลาํ โพง จะมผี ลตอ คุณภาพเสยี งทมุ ของการขยายออกลาํ โพง จึงดดั แปลงวงจรใหม โดยการตัดตวั เก็บประจุ C2 ออก แลว ตอ ลําโพงโดยตรงพรอ มจัดวงจรจายแรงดนั ใหกบั วงจรใหม สามารถแสดงวงจรได ดงั น้ี R1 + VCC1 R2C1 Q1 R3 + Q2 VCC2 ภาพท่ี 7-9 แสดงวงจรขยายคอมพลเี มนตารที่ ่ีตัด C2 ออก จากวงจรภาพที่ 7-9 เปนวงจรขยายทีไ่ มม ี ตวั เก็บประจุ C2 ทําหนาทเ่ี สริมแรงดันขยายสัญญาณชว งลบจงึ ตองมีการจัดวงจรจายแรงดนั ใหมเ ปนแหลง จายแรงดนั 2 ชุด โดยขัว้ บวกของ VCC1 จา ยเขา ขาคอลเลค็ เตอร (C)ของทรานซิสเตอร Q1 และวงจร สวนขัว้ ลบตอ ลงกราวด เมือ่ มสี ญั ญาณชวงบวกปอนเขามาท่ีอนิ พทุ ทําใหข าเบส (B) ของทรานซสิ เตอร Q1 และทรานซสิ เตอร Q2มีศกั ยบ วกมากข้นึ ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร Q1 จะไดร บั ไบอสั ตรงมากข้ึน นํากระแสมากขึ้น สว นขาเบส (B)

120ของทรานซิสเตอร Q2 จะไดรบั ไบอสั กลับจนถงึ จุดคทั ออฟ เมอื่ ทรานซิสเตอร Q1 นาํ กระแส จะขยายสญั ญาณชวงบวกออกลาํ โพง มกี ระแสไหลจาก VCC1 ผานทรานซสิ เตอร Q1 ไปยงั ลาํ โพง ครบวงจรท่กี ราวด เม่อื มสี ญั ญาณชวงลบปอ นเขา มาทอ่ี ินพุท ทาํ ใหข าเบส (B) ของทรานซิสเตอร Q1 และทรานซสิ เตอร Q2มศี ักยล บมากขึน้ ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร Q2 จะไดร ับไบอสั ตรงมากขึน้ นํากระแสมากขน้ึ สว นขาเบส (B)ของทรานซสิ เตอร Q1 จะไดร บั ไบอสั กลบั จนถึงจดุ คทั ออฟ เมอ่ื ทรานซิสเตอร Q2 นํากระแส จะขยายสญั ญาณชว งลบออกลําโพง มีกระแสไหลจาก VCC2 ลงกราวด ผานไปยงั ลาํ โพงและทรานซสิ เตอร Q2 ครบวงจร ซึง่ การทาํ งานจะสลบั ไปมาตลอดเวลาวงจรขยายผลตา งของสญั ญาณ วงจรขยายผลตา งของสญั ญาณ (Signal Differential Amplifier Curcuit) เปน วงจรขยายที่สรางขน้ึเพือ่ ขยายความแตกตา งของสัญญาณอนิ พุท 2 สัญญาณ โดยรบั สญั ญาณมาทาํ การเปรยี บเทยี บ ใหเ หลอื เพียงสญั ญาณเดยี วหรอื เปน สัญญาณทมี่ ีขนาดเทากนั ทัง้ 2 สัญญาณซ่งึ มเี ฟสตรงขามกัน ออกทางเอา ทพุท สามารถแสดงลกั ษณะวงจรได ดงั นี้ VO1 RC RC VO2 +Vi1 Q1 Q2 Vi2 VCC RB RE RB + VEEภาพที่ 7-10 แสดงวงจรขยายผลตา งของสญั ญาณ จากภาพท่ี 7-10 เปน วงจรผลตางของสญั ญาณ วงจรตองใชแหลงจาย 2 ชดุ จา ยแรงดนั บวก ลบ และกราวด อุปกรณท ่นี ํามาตอจะตองมีคาเทา กนั หรอื ชนดิ และคณุ สมบัตเิ ดยี วกนั เมื่อปอนสัญญาณอินพุทเขา ที่ขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอรต ัวใดตัวหน่ึง ซึง่ จากวงจรภาพท่ี 7-10 จะสังเกตไดว า สัญญาณเขาท่ีขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร Q1 ทําใหเ กิดการขยายสัญญาณขนึ้ ไดส ัญญาณเอาทพุทออกทางขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซิสเตอร Q1 มเี ฟสตรงขา มกับอนิ พทุ (เรียกขาคอลเลค็ เตอร (C) ของทรานซสิ เตอร Q1 วา Inverted Output) สว นขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซสิ เตอร Q2 จะไดสญั ญาณทมี่ ีเฟสเหมอื นกับอนิ พุท (เรียกขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซสิ เตอร Q2 วา Noninverted Output) สญั ญาณท่ีออกมาทางเอา ทพทุ จะมรี ะดับความแรงของสญั ญาณเทา กนั

121 การทาํ งานของวงจร คือ ถา มีสญั ญาณอินพุทชว งบวกเขา มาท่ีขาเบส (B) ของทรานซสิ เตอร Q1ทรานซิสเตอร Q1 จะนํากระแสมากข้ึน เปน ผลทําใหศ ักยท ี่ขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซสิ เตอร Q1 ลดนอยลงกวาปกติ สวนแรงดันท่ีขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซิสเตอร Q2 คงเดิม (แรงดันศักยบวกท่ีทรานซิสเตอร Q2มากกวาทที่ รานซสิ เตอร Q1 นนั่ คอื ขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซิสเตอร Q2 มศี กั ยเ ปนบวก และขาคอลเล็คเตอร(C) ของทรานซสิ เตอร Q1 มศี กั ยเ ปนลบ) ถา มีสัญญาณอินพุทชวงลบเขามาที่ขาเบส (B) ของทรานซิสเตอร Q1 ทรานซิสเตอร Q1 จะนํากระแสลดลง เปนผลทาํ ใหศ กั ยท ข่ี าคอลเลค็ เตอร (C) ของทรานซสิ เตอร Q1 เพ่มิ ข้นึ กวาปกติ สวนแรงดันที่ขาคอลเลค็ เตอร(C) ของทรานซิสเตอร Q2 คงเดิม (แรงดันศกั ยบวกท่ีทรานซิสเตอร Q1 มากกวาที่ทรานซิสเตอร Q2 ซ่งึ ขาคอลเล็คเตอร (C) ของทรานซิสเตอร Q1 มีศกั ยเ ปนบวก และขาคอลเลค็ เตอร (C) ของทรานซิสเตอร Q2 มศี ักยเปน ลบ)คลาสของวงจรขยาย การจัดวงจรคลาสการขยาย สามารถกําหนดไดต ามจุดการทาํ งานของวงจรขยาย (Operating point)ดว ยกราฟและเสน โหลดของวงจรขยาย (Load line) ของวงจรคอมมอ นอมิ ติ เตอร ซึ่งเปน วงจรที่นิยมใชกนั มากทส่ี ุด VCC RA RL IC C2C1 RBภาพท่ี 7-11 แสดงวงจรคอมมอนอมิ ิตเตอรทนี่ ิยมใชใ นการจดั คลาสของวงจรขยาย IC VCC เสน โหลดไลน IB5RC IB4 IB3ICQ Q IB2 IB1 VCEQ VCE VCEภาพท่ี 7-12 แสดงกราฟคุณสมบตั ิของทรานซิสเตอร

122 วงจรขยายคลาสเอ จะมจี ดุ การทาํ งานอยูในชว งแอคทฟี คอื ชว งท่เี ปนเชงิ เสน เปนยา นทก่ี ารทํางานของทรานซสิ เตอรม ีการเปลีย่ นแปลงอยา งเปน สดั สว นกบั กระแสเบส น่นั คือ จะมีจดุ การทํางานทีจ่ ดุ กง่ึ กลางของเสน โหลดไลน ถงึ จะไมม ีสัญญาณปอ นเขามาทางอนิ พทุ แตก็มกี ระแสคอลเลค็ เตอรไ หลตลอดเวลา ซงึ่ จะขยายสญั ญาณไดทัง้ ชวงบวกและลบ +VCC R1 R3 C2C1 R2 R4 C3 ภาพท่ี 7-13 แสดงวงจรขยายแบบคลาสเอ วงจรขยายคลาสเอ จะใหอตั ราขยายของวงจรไมสงู มากนกั เพราะถา มากเกินไปสญั ญาณจะเกิดการผิดเพย้ี น เนอ่ื งจากวงจรขยายคลาสเอนั้น จะตองขยายสญั ญาณแบบไมผ ิดเพี้ยน ขอ ดี รปู รา งของสญั ญาณทางดา นเอา ทพ ุทจะเหมอื นกับอนิ พทุ โดยไมผ ดิ เพ้ียน ขอเสยี จะมีกระแสไหลในวงจรตลอดเวลาและอตั ราการขยายสญั ญาณต่ํา วงจรขยายคลาสบี วงจรขยายคลาสบี จะกําหนดจดุ การทาํ งาน (Q-point) ไวท ต่ี ําแหนง คัทออฟ หมายถงึ สภาวะปกติขณะท่ีขาเบส (B) ไมม ีไบอสั ทรานซสิ เตอรจ ะทํางาน ดังน้ัน เมื่อมสี ญั ญาณปอ นเขา มาทางอินพุท ในวงจรขยายแบบคลาสบี ทรานซสิ เตอร จะขยายสญั ญาณเพียงซีกเดยี วเทานนั้ การท่ีจะใหว งจรขยายคลาสบี สามารถขยายสัญญาณได ทงั้ ซกี บวกและลบ สามารถทาํ ได โดยการตอ วงจรแบบพุช-พูล หรอื วงจรแบบคอมพลเี มนตารี่ ขอ เสยี ของการจดั วงจรขยายแบบคลาสบี พชุ -พูล คอื เกดิ ความเพย้ี นระหวางรอยตอ (CrossoverDistortion) เน่ืองจากคณุ สมบตั ขิ องทรานซิสเตอร ท้ังนรี้ อยตอ ระหวา งทรานซสิ เตอร เกิดมีชอ งวางข้นึ (DepletionRegion หรอื แบตเตอรส่ี มมต)ิ ซง่ึ มคี าตามสารกึง่ ตัวนํา จะมีผลทาํ ใหท รานซสิ เตอรไมน าํ กระแส เม่ือมสี ัญญาณทางอินพทุ มคี วามแรงต่ํา ดงั น้ัน จึงไมส ามารถนาํ วงจรนไี้ ปใชง านได

123วงจรขยายคลาสบี สามารถพบเหน็ ไดในวงจรสวทิ ช่งิ ที่มีการปอนสัญญาณพลั สควบคมุ +VCC Q1 Vi VO Q2 -VCC ภาพที่ 7-14 แสดงวงจรขยายคลาสบี ทต่ี อ วงจรแบบ พุช-พลู วงจรขยายคลาสเอบี ขอ เสียของวงจรขยายคลาสเอ คือ กินกระแสตลอดเวลา สวนขอเสียของวงจรขยายคลาสบี คอื รูปสญั ญาณทางเอา ทพ ุทผดิ เพี้ยน วิธกี ารแกป ญหา คือ จะตอ งจัดวงจรไบอสั แบบคลาสเอบี วงจรขยายคลาสเอบี เปนวงจรทถ่ี กู จดั ขึน้ มา เพอื่ แกไขจุดบกพรองของคลาสบี โดยกําหนดจดุ ไบอสัใหสูงกวา จุดคทั ออฟเลก็ นอ ย เพือ่ หกั ลา งกับแบตเตอรที่ เี่ กิดขน้ึ ท่รี อยตอ พี-เอน็ ท่ีขาเบส ซึง่ จะสงผลใหท รานซิสเตอรพรอมท่จี ะนํากระแสตลอดเวลา ในการตอ ใชงานตอ งตอแบบ พชุ -พลู หรอื แบบคอมพลเี มนตาร่ี แสดงวงจรได ดงั ภาพที่ 7-15 +VCCR1 R2 Q1C1 C2 R3 Q2 ภาพที่ 7-15 แสดงวงจรขยายคลาสเอบี การตอ วงจรขยายแบบคอมพลเี มนตารี่ โดยจัดไบอัสแบบคลาสเอบี จะทําใหส ญั ญาณท่ขี ยายออกมาทางเอาทพ ุทไมผ ดิ เพ้ียน การนาํ วงจรขยายคลาสเอบี สามารถนาํ ไปใชใ นวงจรภาคขยายกําลังหรอื ภาคขยายเสยี ง และวงจรขยายสัญญาณตา งๆ ท่ีตองการอตั ราขยายสูงๆ

124 วงจรขยายคลาสซี วงจรขยายคลาสซี จะมีการกําหนดจุดการทาํ งานใหต่ํากวา จดุ คทั ออฟ โดยการจัดไบอสั ใหข าเบสเปนไบอสั กลับคาหนง่ึ การท่ีจะใหท รานซสิ เตอร ไดรับไบอัสตรงนน้ั จะตอ งปอ นระดบั ความแรงของสญั ญาณอนิ พทุ มากกวาระดับแรงดนั ไฟที่ไบอัสกลบั (กระแสเบสและคอลเลค็ เตอรจ ะไหลบางสวน) ขอดี คือ ไมส นิ้ เปลอื งกระแสและใหป ระสทิ ธภิ าพในการขยายกาํ ลงั สูงสดุ ในวงจรเครอ่ื งสงหรือวงจรกําเนิดความถี่ ขอ เสยี คอื มีความผิดเพย้ี นของสัญญาณมาก ไมเหมาะกับวงจรขยายเสยี ง การนําไปใชงาน ใชก ับวงจรที่เกยี่ วของกบั สัญญาณที่มีความถ่ีคงท่ี เชน วงจรกาํ เนิดสญั ญาณความถสี่ ูง ภาคขยายกาํ ลงั ในเคร่อื งสง วิทยุ และวงจรแยกซิงคในเครอ่ื งรับโทรทัศน +VCCC1 L2 L3 O/P RL I/P Q1 L1 ภาพท่ี 7-16 แสดงการนาํ วงจรขยายคลาสซีไปใชงาน จากวงจรภาพที่ 7-16 ขดลวดหรือตัวเหนยี่ วนาํ L1 เปนขดลวด RF (ความถว่ี ิทยุ) จะตอรบั แรงดันไฟลบ กัน้ ไมใหความถอ่ี ่ืนเขามา (ชวงนีท้ รานซิสเตอรจ ะไมน าํ กระแส) เมอ่ื มีสญั ญาณทางอินพทุ ปอนเขา มา จะมเี ฉพาะชวงบวกชว งเดยี วเทานนั้ ท่ีทําใหข าเบส ไดร บั ไบอสัตรง มีกระแสคอลเล็คเตอรไ หลตามจงั หวะการทํางานของทรานซิสเตอร ซง่ึ จะสง ผลทาํ ใหม ีกระแสไหลผา นขดลวดหรือตัวเหนีย่ วนาํ L2 เปนจงั หวะเชนกัน ทาํ ใหเกิดการพองตัวและยบุ ตวั ของสนามแมเหลก็ เกิดแรงดนั เหนี่ยวนําในขดลวดไปประจทุ ่ี ตัวเกบ็ ประจุ C1 และจะกลายเปนประจุ LC ตอเปน วงจรแทงค เกดิ การเรโซแนนซค วามถขี่ นึ้ มาเหนย่ี วนาํ ไปยงั ขดลวด L3 สงผา นไปยงั โหลด RL ในรูปของสญั ญาณไฟสลบั ซึ่งเรียกวา วงจรกาํ เนดิ ความถี่ (SignalGenerator)

125 วงจรขยายคลาสดี วงจรเคร่ืองขยายเสียง ไดถูกพัฒนามาตลอด ต้ังแตยุคหลอดจนถึงยุคไอซี ทั้งนี้ เพ่ือตอบสนองความตองการของมนุษย วงจรขยายเสียงแบบคลาสดี จะเปนวงจรขยายเสียงท่ีใชหลักการทํางานแบบสวิทชิ่งแบบพลั ซวดิ ธมอดเู ลชั่น (Pulse Width Modulation : PWM) เพอ่ื ใหป ระสทิ ธิภาพในการทํางานที่สงู กวา 90% ขอ ดี คือ ผูผลิตสามารถลดตนทุนของภาคจายไฟ รวมท้ัง ระบบระบายความรอนของภาคขยายหรือทาํ ใหวงจรมขี นาดเล็กลงได IC เสน โหลดไลนClass -AClass -AB Class -B VCE Cut off Class -Cภาพท่ี 7-17 แสดงจดุ การทํางานของวงจรขยายคลาสตางๆ วงจรขยาย เปนวงจรท่ีใชงานในการขยายสัญญาณทางไฟฟา ท่ีอาจอยูในรูปของแรงดันและกระแสหรอื อยางใดอยา งหนงึ่ ใหมีขนาดทใี่ หญขึ้น ซงึ่ วงจรขยายอาจมเี พยี งวงจรเดียว คือ ใชท รานซิสเตอรหรือเฟตเพียงตัวเดียว ซึ่งอัตราการขยายจะมจี ํากัด ไมสามารถนําไปใชงานไดก วางตามท่ตี องการหรอื มวี งจรขยายหลายๆ ภาค คือใชทรานซิสเตอรหรือเฟตหลายๆ ตัว แตละตัวจะทําหนาที่ขยายดวยอัตราการขยายท่ีแตกตางกันก็ไดข้ึนอยูกับลักษณะของงาน การตอวงจรขยายสัญญาณ โดยเฉพาะสญั ญาณเสยี ง จะมีลักษณะแตกตา งกนั ออกไป สามารถแบงได 4 แบบ คือ 1. วงจรขยายสัญญาณแบบดารลงิ ตัน 2. วงจรขยายสัญญาณแบบคาสเคด 3. วงจรขยายแบบพชุ พลู 4. วงจรขยายแบบคอมพลเี มนตาร่ี

126 คลาสของวงจรขยาย ซึง่ ในการจดั คลาสการขยายไดกาํ หนดตามจุดการทาํ งานของวงจรขยาย(Operating point) บนกราฟและเสน โหลดของวงจรขยาย (Load line) ที่จดั วงจรเปนแบบคอมมอ นอมิ ติ เตอร ซง่ึเปน วงจรทน่ี ิยมใชกนั มากทส่ี ดุ คลาสของวงจรขยายมหี ลายแบบ ไดแก 1. วงจรขยายคลาสเอ 2. วงจรขยายคลาสบี 3. วงจรขยายคลาสเอบี 4. วงจรขยายคลาสซี 5. วงจรขยายคลาสดี

127ตอนที่ 1 จงทาํ เครือ่ งหมาย () ลงหนา ขอ ทถี่ กู ตอ ง 6. วงจรขยายคลาสใด ทีม่ ีจดุ การทาํ งานของ ทรานซสิ เตอรอยูกงึ่ กลางของเสน โหลดไลน1. วงจรขยายแบบใดทท่ี าํ หนาที่ขยายกระแส ก. วงจรขยายคาสเคด ก. คลาสเอ ข. วงจรขยายพชุ -พลู ข. คลาสบี ค. วงจรขยายดารล งิ ตนั ค. คลาสซี ง. วงจรขยายคอมพลเี มนตาร่ี ง. คลาสดี2. วงจรขยายสญั ญาณแบบใด ทน่ี ําภาคขยายหลายๆ 7. จุดการทํางานของทรานซสิ เตอรในวงจรขยายภาคมาตออนกุ รมกัน โดยสัญญาณจะถูกสงตอไปเปน คลาสบี อยูในตาํ แหนง ใดขัน้ ๆ ตามลาํ ดับ ก. จดุ ก่ึงกลางของเสนโหลดไลน ก. คาสเคด ข. สงู กวา จุดคทั ออฟ ข. พุช-พลู ค. ต่าํ กวา จุดคัทออฟ ค. ดารล ิงตัน ง. คอมพลีเมนตารี่ ง. จุดคทั ออฟ3. วงจรขยายแบบใดทม่ี ีการเปรยี บเทียบสญั ญาณ 8. วงจรสวิทชงิ่ ใชวงจรขยายคลาสใดอนิ พทุ ก. วงจรขยายคาสเคด ก. คลาสเอ ข. วงจรขยายพุช-พลู ค. วงจรขยายคอมพลเี มนตารี่ ข. คลาสบี ง. วงจรขยายดฟิ เฟอเรนเชยี ล ค. คลาสซี4. วงจรขยายเสยี งที่ใหคุณภาพเสยี งดีทสี่ ดุ ใช ง. คลาสดีวงจรขยายแบบใด ก. วงจรขยายคาสเคด 9. วงจรขยายคลาสดี นําไปประยกุ ตใ ชใ นวงจรใด ข. วงจรขยายพุช-พลู ก. วงจรดิจิตอล ค. วงจรขยายคอมพลเี มนตารี่ ข. วงจรแมทชิ่ง ง. วงจรขยายดฟิ เฟอเรนเชยี ล5. วงจรขยายแบบใด ท่ใี ชทรานซสิ เตอรสลบั กัน ค. วงจรขยายสยี งทาํ งาน ง. วงจรกาํ เนดิ สญั ญาณความถ่ีสงู ก. วงจรขยายคาสเคด 10. วงจรขยายคลาสใด ทีม่ กี ระแสไหลในวงจร ข. วงจรขยายพุช-พลู ค. วงจรขยายดารลงิ ตนั ตลอดเวลา ง. วงจรขยายคอมพลีเมนตารี่ ก. คลาสเอ ข. คลาสบี ค. คลาสซี ง. คลาสดี

128ตอนที่ 2 จงเติมคาํ ลงในชอ งวา งใหส มบรู ณ1. ดารล งิ ตนั ทรานซสิ เตอร มีโครงสราง ประกอบ ......................................... จาํ นวน .......... ตวั2. วงจรขยายแบบพชุ -พลู นิยมใช .......................................... เปน ตัวจดั เฟสทางอนิ พทุ3. ตัวเกบ็ ประจทุ ี่ตอ ระหวา งเอา ทพ ทุ ของวงจรขยายกบั ลําโพงในวงจรขยายแบบคอมพลเี มนตาร่ี จะตอ งเปน ชนดิ ...........................................4. การตัดตัวเก็บประจุท่ีตอระหวางเอาทพทุ ของวงจรขยายกบั ลาํ โพงในวงจรขยายแบบคอมพลีเมนตาร่อี อก เพอื่.....................................................................................................................................5. วงจรขยายผลตา งของสญั ญาณ จัดสรา งขึ้น เพ่อื ..................................................................................................ตอนที่ 3 จงตอบคําถามใหไดใ จความสมบรู ณ1. จงบอกลักษณะของวงจรขยายมีอะไรบา ง2. จงบอกขอดีและขอเสยี ของวงจรขยายแบบตา งๆ3. จงบอกการประยกุ ตใ ชง านของวงจรขยายแตละแบบ4. จงบอกคลาสของวงจรขยายมอี ะไรบางและขอ ดีของแตล ะคลาส5. จงบอกจุดการทํางานของทรานซสิ เตอรในคลาสของวงจรขยายตา งๆ

129เจน สงสมพันธ. 2536. เทคโนโลยีอเิ ลก็ ทรอนิกส. กรงุ เทพฯ : สถาบันอเิ ล็กทรอนกิ สก รงุ เทพฯ.ชาญวทิ ย หาญรินทร. ม.ป.ป.. วงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส. กรงุ เทพฯ : สํานกั พมิ พศ นู ยส ง เสรมิ อาชวี ะ.ธนกร คีรพี ทิ ักษ. 2537. สารกงึ่ ตัวนําและวงจร. ปทมุ ธานี : สกายบุค .ประพนั ธ พิพฒั นสุข และคณะ. ม.ป.ป.. ปฏบิ ตั ิอปุ กรณอ ิเล็กทรอนิกสแ ละวงจร 2. กรงุ เทพฯ : สํานกั พมิ พ ศูนยสง เสรมิ อาชีวะ.พนั ธศกั ดิ์ พุฒิมานิตพงศ. 2549. วงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส. กรุงเทพฯ : สํานกั พมิ พศูนยสง เสรมิ วิชาการ._______. ม.ป.ป.. วงจรอเิ ล็กทรอนกิ ส. กรุงเทพฯ : สาํ นักพิมพศ นู ยสง เสรมิ วิชาการ._______. 2557. อปุ กรณอ ิเลก็ ทรอนิกสและวงจร. กรุงเทพฯ : สาํ นักพิมพศูนยส งเสรมิ วิชาการ._______. ม.ป.ป.. อปุ กรณอ ิเล็กทรอนกิ สและวงจร. กรงุ เทพฯ : สํานักพมิ พศนู ยสง เสรมิ วิชาการ._______. ม.ป.ป.. อุปกรณอิเล็กทรอนกิ สและวงจร. กรงุ เทพฯ : สํานกั พมิ พศูนยส ง เสรมิ อาชวี ะ.วรี ธรรม ไชยยงค และไวพจน ศรีธญั . 2547. วงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส. กรงุ เทพฯ : สํานกั พิมพว งั อกั ษร.________. 2552. วงจรอเิ ล็กทรอนกิ ส. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพมิ พวงั อกั ษร. พมิ พค รง้ั ท่ี 6.สถาบันอเิ ลก็ ทรอนกิ สก รงุ เทพ. 2542. คลาสของการขยาย. อิเล็กทรอนิกสแ ฮนดบ คุ 7, 33 : 48-54.สายัณต ชน่ื อารมณแ ละสมพศิ ปลองสวย. 2552. วงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส. กรุงเทพฯ : บรษิ ัท พฒั นาวชิ าการ (2535) จาํ กดั . พิมพค ร้ังท่ี 2.อดลุ ย กัลยาแกว. ม.ป.ป.. อุปกรณอิเลก็ ทรอนกิ สแ ละวงจร (อุปกรณอิเล็กทรอนกิ ส) . กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พิมพ ศนู ยส งเสรมิ อาชีวะ.________. 2556. อปุ กรณอเิ ล็กทรอนกิ สและวงจร. กรุงเทพฯ : สํานักพมิ พศูนยส ง เสรมิ อาชีวะ.