Electric Safety

หนว่ ยท่ี ความปลอดภัยและ 2 คุณสมบัตทิ างไฟฟ้า วชิ า งานไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 30100-0003 อ.สันตภิ าพ มะสะ

วชิ า งานไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ 30100-0003 1 ความปลอดภยั และคณุ สมบตั ิทางไฟฟา้ อ.สันติภาพ มะสะ จดุ ประสงค์เชิงพฤตกิ รรม บอกความหมายของไฟฟ้าได้ บอกประโยชนแ์ ละโทษของไฟฟา้ ได้ บอกอันตรายของไฟฟ้าตอ่ ร่างกายมนุษย์ได้ บอกข้อควรปฏิบัติในการใชไ้ ฟฟา้ อย่างปลอดภยั ได้ บอกการชว่ ยเหลือผปู้ ระสบอันตราย จากไฟฟ้าดูดได้ บอกคุณสมบตั ทิ างไฟฟ้าของความตา้ นทาน ตัวนาและฉนวนได้

วชิ า งานไฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนกิ ส์ 30100-0003 2 ความปลอดภัยและคณุ สมบตั ิทางไฟฟา้ อ.สนั ติภาพ มะสะ ความหมายของไฟฟ้า ไฟฟ้า หมายถึง พลังงานที่สามารถเปลี่ยนแปลง รูปแบบได้ ซ่ึงสามารถเปล่ียนจากพลังงานรูปแบบหน่ึง ไปเป็นพลังงานอีกรูปแบบหนึ่ง โดยอาศัยค่าแรงดัน ไฟฟ้าและกระแสไฟฟ้า จา่ ยให้กับอปุ กรณ์ เครื่องมือและ เครอื่ งใช้ไฟฟา้ เพ่ือใหเ้ กิดการทางาน แหล่งที่มาของภาพประกอบ : https://www.thairath.co.th/news/business/1572171 https://www.wealthythai.com/web/contents/WT191100314/ http://www.sunpro-solar.net/product/194/

วชิ า งานไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนกิ ส์ 30100-0003 3 ความปลอดภัยและคณุ สมบตั ิทางไฟฟา้ อ.สนั ติภาพ มะสะ ประโยชน์ของไฟฟ้า ใหค้ วามรอ้ น ได้แก่ เครอ่ื งปง้ิ ขนมปัง กาต้มนาไฟฟา้ หม้อหงุ ข้าว ใหค้ วามเยน็ ได้แก่ ตเู้ ย็น เครอ่ื งปรับอากาศ ให้พลังงานกล ไดแ้ ก่ สว่านไฟฟ้า พัดลม ให้อานาจแมเ่ หล็ก ไดแ้ ก่ ออดไฟฟ้า กระด่ิงไฟฟา้ ให้แสงสว่าง ได้แก่ หลอดไฟ โคมไฟ แหลง่ ท่มี าของภาพประกอบ : https://www.shopat24.com/p/Smarthome https://bestreview.asia/best-toaster/ https://www.europa.co.th/th/product/493837/

วิชา งานไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์ 30100-0003 4 ความปลอดภัยและคุณสมบัติทางไฟฟ้า อ.สันติภาพ มะสะ โทษของไฟฟ้า ไฟฟ้าชอ็ ต หรือ ไฟฟ้าลัดวงจร คอื สภาวะท่ีกระแสไฟฟ้าไหลไดค้ รบวงจร โดยไม่ผา่ นอปุ กรณไ์ ฟฟ้า เครอื่ งใช้ไฟฟา้ หรือ ภาระ (Load) ทางไฟฟ้า ไฟฟา้ ดดู คือ สภาวะท่กี ระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย มนษุ ย์ลงพืนดิน หรอื ไหลผา่ นร่างกายมนุษยค์ รบ วงจร แหลง่ ทม่ี าของภาพประกอบ : https://www.gurubaan.com/ http://thailand.appsandnews.com/News- Android https://mall.factomart.com/3-ways-to-reduce-home-electric-shock-risk/

วชิ า งานไฟฟ้าและอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 30100-0003 5 ความปลอดภยั และคณุ สมบัติทางไฟฟา้ อ.สันตภิ าพ มะสะ อันตรายของไฟฟ้าต่อร่างกายมนษุ ย์ การสมั ผัสไฟฟ้าโดยตรง คือ สภาวะทร่ี า่ งกายของมนษุ ยส์ มั ผัสหรือถูก ส่วนทีม่ ีกระแสไฟฟ้าไหลหรือจา่ ยออกโดยตรง การสมั ผัสไฟฟา้ โดยออ้ ม คือ สภาวะทรี่ ่างกายมนษุ ยไ์ มไ่ ด้สัมผัสกับ ส่วนท่ีมีกระแสไฟฟ้าไหลหรอื จ่ายโดยตรง แตจ่ ะ เกิดจาการไปสมั ผัสกบั อุปกรณไ์ ฟฟ้า หรอื เคร่ือง ใชไ้ ฟฟ้า แหล่งที่มาของภาพประกอบ : http://www.chiangmaiaircare.com/ https://www.amarinbabyandkids.com/health/accident/how-to-help-kids-from-electric-shock/3/

วชิ า งานไฟฟา้ และอิเล็กทรอนกิ ส์ 30100-0003 6 ความปลอดภยั และคุณสมบัติทางไฟฟา้ อ.สันตภิ าพ มะสะ ความสมั พนั ธ์ของปริมาณกระแสไฟฟ้า ไหลผา่ นร่างกายกับปฏกิ ิริยาที่เกิดขนึ ปรมิ าณกระแสไหลผา่ น ปฏิกิริยาที่เกิดขนึ ร่างกายมนษุ ยเ์ ป็นมลิ ลิ - ไมเ่ กิดความรู้สกึ แอมแปร์ ( mA ) - เรมิ่ เกิดความร้สู กึ กล้ามเนอื กระตุกเล็กน้อย นอ้ ยกว่า 0.5 - สนั่ เลก็ นอ้ ย แตไ่ ม่เจบ็ 1 - เจบ็ ปวดกล้ามเนือ สญู เสียการควบคมุ 5 กลา้ มเนอื ไม่สามารถขยบั เขยอื นได้ - เจบ็ ปวดอย่างมาก การหายใจหยุดทางาน 6-25 (ญ) 9-30 (ช) กลา้ มเนือหดตัวอยา่ งรนุ แรง และอาจเสยี ชวี ิต - หัวใจหยดุ เตน้ กล้ามเนอื หดตัว เส้นประสาท 50 – 150 ถูกทาลายทาให้เสยี ชวี ิต -- หัวใจหยุดเตน้ ถูกเผาไหมอ้ ย่างร่นุ แรง 1,000 – 4,300 เสยี ชีวิต - กระแสเกนิ คา่ ต่าสดุ ท่ีฟวิ ส์ หรือเซอร์กติ 10,000 (10A) เบรกเกอร์ จะตัดวงจร มากกว่า 10A แหลง่ ทีม่ าของภาพประกอบ : http://oknation.nationtv.tv/blog/poafrfe/2008/06/21/entry-1

วชิ า งานไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 30100-0003 7 ความปลอดภยั และคณุ สมบัตทิ างไฟฟ้า อ.สันติภาพ มะสะ ความสมั พันธ์ของปริมาณกระแสไฟฟ้าไหล ผ่านรา่ งกายกบั ระยะเวลาที่ทาใหเ้ สยี ชวี ติ ปริมาณกระแสไหลผ่าน ระยะเวลา รา่ งกายมนุษย์เปน็ 2 นาที มลิ ลิแอมแปร์ ( mA ) 1 นาที 15 35 วินาที 20 30 100 3 วินาที 500 0.11 วินาที 1,000 (1A) 0.01 วนิ าที แหลง่ ทม่ี าของภาพประกอบ : http://oknation.nationtv.tv/blog/poafrfe/2008/06/21/entry-1

วชิ า งานไฟฟา้ และอิเล็กทรอนกิ ส์ 30100-0003 8 ความปลอดภยั และคุณสมบตั ทิ างไฟฟ้า อ.สนั ติภาพ มะสะ ขอ้ ควรปฏบิ ตั ใิ นการใชไ้ ฟฟา้ อย่างปลอดภยั อุปกรณก์ ารตดิ ตงั ทางไฟฟา้ ต้องเป็นชนดิ ทไ่ี ด้รับ การรบั รองจากมาตรฐานต่าง ๆ ก่อนใชเ้ ครื่องใช้ไฟฟา้ ทุกครงั ควรตรวจสอบสายไฟ เต้าเสยี บและเตา้ รบั เคร่ืองใช้ไฟฟา้ ที่มเี ปลอื กหุ้มภายนอก ทาดว้ ยโลหะ ทุกชนิด หรอื อาจมไี ฟฟ้ารัว่ กับนา จาเป็นต้องต่อสายดนิ ของเครอ่ื งใช้ไฟฟา้ เขา้ กบั ระบบสายดิน แหล่งทมี่ าของภาพประกอบ : https://www.officemate.co.th/blog/ https://thailandsurf.net/blog/ https://www.baanlaesuan.com/124014/maintenance/electric_wire-2

วิชา งานไฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนิกส์ 30100-0003 9 ความปลอดภยั และคุณสมบัตทิ างไฟฟ้า อ.สนั ตภิ าพ มะสะ ตอ่ ข้อควรปฏบิ ตั ใิ นการใช้ไฟฟ้าอย่างปลอดภยั เม่อื รา่ งกายเปยี กชืน หา้ มแตะตอ้ งสว่ นท่ีมีไฟฟา้ หรอื เคร่อื งใช้ไฟฟา้ โดยเด็ดขาด อย่าใช้ไฟฟ้าหรือเปิดสวติ ช์พดั ลมระบายอากาศใน บริเวณที่มไี อของสารระเหยหรอื ก๊าซไวไฟ ควรหลีกเลีย่ ง จากบรเิ วณทม่ี ีวสั ดุตดิ ไฟไดง้ า่ ย หลกี เลย่ี งการใช้เครือ่ งใช้ไฟฟา้ ในขณะทมี่ ฝี นตก ฟ้าคะนอง โดยเฉพาะอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ แหลง่ ท่มี าของภาพประกอบ : https://oer.learn.in.th/search_detail/result/34595 https://tosh.or.th/index.php/blog/item/478-2019-02-07-04-27-01

วชิ า งานไฟฟา้ และอิเลก็ ทรอนิกส์ 30100-0003 10 ความปลอดภัยและคณุ สมบัติทางไฟฟ้า อ.สันตภิ าพ มะสะ ต่อ ข้อควรปฏิบัตใิ นการใชไ้ ฟฟา้ อยา่ งปลอดภัย ทุกครงั ที่เลกิ ใช้เครอ่ื งใช้ไฟฟ้า ควรปิดสวติ ชท์ ่ี เคร่อื งใช้ไฟฟา้ ก่อน เมื่อไฟฟ้าท่จี ่ายมาจากการไฟฟ้า เกดิ ดับ ใหร้ ีบสับ สวิตช์เครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ ทกุ ชนดิ ท่ีเปิดค้างไวอ้ ยทู่ นั ที เครื่องใชไ้ ฟฟ้าท่ีควบคมุ การเปิด-ปิด ดว้ ยปมุ่ สมั ผัส อิเล็กทรอนิกส์หรือรีโมทคอนโทรล ควรถอดเตา้ เสียบออก หรอื ตดิ ตังวงจรสวติ ช์ตัดไฟ แหล่งทม่ี าของภาพประกอบ : https://www.bloggang.com/ https://www.sakolgroup.com/treatise-04.html https://www.thepower.co.th/knowledge/

วิชา งานไฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนกิ ส์ 30100-0003 11 ความปลอดภยั และคุณสมบัติทางไฟฟ้า อ.สนั ตภิ าพ มะสะ การชว่ ยเหลอื ผ้ปู ระสบอันตรายจากไฟฟ้าดดู อยา่ ใช้มอื เปล่าหรอื ตวั นาไฟฟา้ 1 สัมผัสตัวผู้ที่ติดอยู่กับกระแสไฟฟ้า โดย เดด็ ขาด 2 รีบหาทางตดั กระแสไฟฟ้า โดยเร็ว ด้วยการถอดปลก๊ั หรอื สบั สวติ ช์ลง ใช้วัตถุทไี่ ม่เปน็ สอ่ื ไฟฟา้ เชน่ ไมแ้ หง้ 3 เชอื กแหง้ สายยาง หรือ ผา้ แห้งพันมือ ให้หนา แลว้ ผลกั หรือฉดุ ตวั ผู้ประสบ อันตรายให้หลดุ ออกมา โดยเรว็ 4 หากเปน็ สายไฟฟ้าแรงสงู ใหห้ ลีกเลย่ี ง แลว้ รีบโทรแจง้ การไฟฟา้ โดยเรว็ ที่สุด กรณมี ีกระแสไฟฟ้าอยใู่ นบริเวณนาขงั อยา่ ลงไปในนาต้องหาทางเขีย่ สายไฟฟา้ 5 ออกใหพ้ ้นหรอื ตดั กระแสไฟฟ้ากอ่ น จึง คอ่ ยช่วยผปู้ ระสบอนั ตรายจากไฟฟา้ แหล่งท่ีมาของภาพประกอบ : https://www.healthandtrend.com/healthy/ https://www.naewna.com/likesara/498272 https://stmath09.wordpress.com/

วิชา งานไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 30100-0003 12 ความปลอดภัยและคณุ สมบัตทิ างไฟฟ้า อ.สันติภาพ มะสะ คณุ สมบัติทางไฟฟ้าของความต้านทาน ตัวนา และ ฉนวน ความตา้ นทาน ความหมายของความต้านทาน คอื ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งแรงดนั ไฟฟา้ กบั กระแสไฟฟ้า ของวตั ถุ โดยวตั ถุท่มี คี วามต้านทานต่า จะยอมให้กระแส ไฟฟา้ ไหลผ่านได้ ส่วนวตั ถุทีม่ ีความต้านทานสูงจะไม่ยอม ใหก้ ระแสไฟฟ้าไหลผา่ นหรอื ไหลผ่านไดย้ าก ใช้สญั ลักษณ์ R มหี นว่ ยเป็นโอห์ม (Ω) คณุ สมบตั ขิ องความตา้ นทาน คือ เม่ือมแี รงดันตกครอ่ มบนอุปกรณ์หรอื วัตถุ ทาให้ กระแสไฟฟ้าเกิดการเปลีย่ นแปลงในวงจรไฟฟา้ ถ้าคา่ ความต้านทานมีมาก กระแสไฟฟา้ จะไหลไดน้ ้อย แต่ถ้าค่าความต้านทานน้อย กระแสไฟฟา้ จะไหลไดม้ าก

วชิ า งานไฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนกิ ส์ 30100-0003 13 ความปลอดภัยและคุณสมบตั ทิ างไฟฟ้า อ.สันตภิ าพ มะสะ 5 ชนิดของความต้านทาน ชนดิ ความตา้ นทานของตัวนา คอื ความตา้ นทานของลวดสายไฟฟา้ เมอ่ื มกี ระแสไฟฟ้าไหลผา่ น ความต้านทานของสารละลายอิเลก็ โทรไลต์ คือ ความต้านทานของสารละลายกรดเกลอื กรดกามะถนั นาเกลอื แหล่งทมี่ าของภาพประกอบ : https://www.powermeterline.com/ https://sites.google.com/site/chemistrylandy/assignment-1

วชิ า งานไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ 30100-0003 14 ความปลอดภัยและคณุ สมบัติทางไฟฟา้ อ.สันตภิ าพ มะสะ ตอ่ ชนิดของความตา้ นทาน ความต้านทานของจดุ สมั ผัส คอื ความต้านทานที่เกิดขึนทจี่ ดุ สมั ผสั ของสวติ ช์หรอื รอยเชือ่ มตอ่ ระหวา่ งสายไฟ ความตา้ นทานของสายดิน คอื ความต้านทานท่เี กดิ ขนึ ระหว่างดิน และแผน่ โลหะผงั ลงดิน ความตา้ นทานของฉนวน คือ วสั ดทุ มี่ ีค่าความตา้ นทานจาเพาะสงู โดยจะหุ้มสายไฟ เพื่อป้องกันการร่ัวไหล ของกระแสไฟฟา้ แหล่งที่มาของภาพประกอบ : https://www.sangchaimeter.com/support_detail/TM-05-18 https://thai.alibaba.com/product-detail/nanfeng-new-products-2017-80v-emergency-stop-100a- switch-push-button-60584042745.html

วิชา งานไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์ 30100-0003 15 ความปลอดภัยและคณุ สมบัตทิ างไฟฟ้า อ.สันติภาพ มะสะ ตวั นา ความหมายของตวั นา ตวั นา คือ สสาร วัตถุ วัสดุ หรือ อุปกรณ์ ทสี่ ามารถ ยอมให้กระแสไฟฟ้าไหลผา่ นไดง้ า่ ย หรอื วัตถทุ ีม่ ีความ ตา้ นทานตา่ วัตถุทเ่ี ปน็ ตัวนา ไดแ้ ก่ ทองแดง อลมู เิ นียม ทอง และ เงนิ ซึง่ เปน็ ตวั นาไฟฟ้าทดี่ ที ี่สดุ การนาตวั นาไปใชง้ าน ตัวนา นาไปใชเ้ ปน็ สายไฟ เพราะกระแสไหลผ่านไดด้ ี แตใ่ นสายไฟทัว่ ไป จะใชท้ องแดงเปน็ ตัวนา เพราะตัวนาทท่ี าจากทองและเงนิ มีราคาแพง แหลง่ ท่มี าของภาพประกอบ : http://thai.copperconductorcable.com/sale-10114647-cu-conductor- fireproof-electrical-cable-indoor-fire-resistant-power-cable.html

วชิ า งานไฟฟา้ และอิเลก็ ทรอนกิ ส์ 30100-0003 16 ความปลอดภยั และคุณสมบัตทิ างไฟฟ้า อ.สันติภาพ มะสะ ฉนวน ความหมายของฉนวน ฉนวน คือ สสาร วตั ถุ วัสดุ หรอื อุปกรณท์ ไี่ ม่สามารถ ยอมให้กระแสไฟฟ้าไหลผา่ นไปได้ หรือ ตา้ นการไหลของ กระแส ไฟฟ้าไม่ใหผ้ ่านไปได้ วตั ถุทีเ่ ป็นฉนวน ได้แก่ ไม้แหง้ พลาสติก, ยาง, แกว้ และกระดาษแหง้ หนา้ ทีข่ องฉนวน ฉนวน ทาหนา้ ท่ี ปอ้ งกนั อันตรายจากกระแสไฟฟ้า โดยการหอ่ หมุ้ สายไฟ และอปุ กรณไ์ ฟฟ้า ในส่วนทีต่ ้อง สัมผัสกับรา่ งกาย เช่น ไขควง เตารีด ซึ่งสว่ นทีเ่ ป็นมอื จบั จะเปน็ ฉนวน จาพวกพลาสติก แหลง่ ทมี่ าของภาพประกอบ : https://shopee.co.th/

วชิ า งานไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์ 30100-0003 17 ความปลอดภัยและคณุ สมบตั ิทางไฟฟ้า อ.สันติภาพ มะสะ แหลง่ อา้ งอิงข้อมลู ธนกร คีรพี ิทกั ษ์. 2537. สารก่งึ ตัวนาและวงจร.ปทมุ ธานี : สกายบุ๊ค พันธ์ศกั ด์ิ พฒุ มิ านิตพงศ์. ม.ป.ป.. ทฤษฎอี ิเลก็ ทรอนิกส์เบื้องตน้ . กรงุ เทพฯ : สานักพิมพศ์ ูนยส์ ง่ เสริมวชิ าการ. _______. 2557. อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ สแ์ ละวงจร.กรงุ เทพฯ : สานกั พมิ พ์ศนู ยส์ ่งเสรมิ วชิ าการ. ไวพจน์ ศรธี ัญ. 2546. อุปกรณอ์ ิเลก็ ทรอนิกส.์ กรงุ เทพฯ : สานักพิมพว์ งั อกั ษร. อ.สนั ติภาพ มะสะ ช่ือวิชา อปุ กรณอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์และวงจร