ใบความรู้หน่วยที่ 6_วงจรคอมม่อน

1. การจดั วงจรขารวมของทรานซสิ เตอร 1.1 วงจรเบสรว ม 1.2 วงจรคอลเลค็ เตอรรว ม 1.3 วงจรอมิ ติ เตอรรว ม2. การจดั วงจรขารว มของเฟต 2.1 วงจรเกตรวม 2.2 วงจรเดรนรวม 2.3 วงจรซอสรวม1. บอกคุณสมบัตขิ องวงจรคอมมอนของทรานซสิ เตอรไ ด2. บอกคณุ สมบัติของวงจรคอมมอนของเฟตได3. บอกการนําวงจรคอมมอ นของทรานซสิ เตอรแ ละเฟตไปใชง านได

96 วงจรคอมมอ น คอื การใชข าของอปุ กรณอ เิ ลก็ ทรอนิกสเปนขารวมในการจดั วงจร โดยเฉพาะอุปกรณท มี่ ี3 ขา เชน ทรานซิสเตอร เฟตการจดั วงจรขารวมของทรานซิสเตอร วงจรทใี่ ชท รานซสิ เตอรทําหนา ทหี่ ลกั ในวงจร จะมหี ลักการควบคมุ ใหท รานซสิ เตอรท ํางาน โดยการจายไบอัสตรงทางอินพทุ เพ่ือควบคุมความตา นทานตรงรอยตอ พีเอน็ ใหต ํา่ ลง การจา ยไบอสั ตรงเพยี งเลก็ นอ ย ก็มีกระแสไหลผา น ถา ปรับเปลีย่ นแรงดนั ไบอสั จะสง ผลใหกระแสไหลเปล่ยี นแปลงได สว นทางเอา ทพทุ ตอ งจา ยไบอสั กลบั ซงึ่คาความตา นทานตรงรอยตอพเี อ็นจะสงู การจายไบอสั เพือ่ ใหเ กิดกระแสไหล ตองจา ยแรงดนั ไบอสั กลบั ไหส งู ดงั นั้นเม่ือมกี ารเปล่ียนแปลงกระแสทางอนิ พทุ เพียงเลก็ นอ ย ทาํ ไหก ระแสทางเอาทพ ทุ เปลี่ยนแปลงตามไปดวย เน่ืองจากแรงดันไบอสั ทจ่ี า ยทางเอาทพทุ มคี าสงู กระแสท่ไี หลในวงจรเอาทพทุ จงึ สงู ตามไปดว ย กระแสเอาทพทุ น้ีจะไหลผานโหลด และเกดิ ศักยตกครอมไปใชง านได วงจรใชงานของทรานซสิ เตอร จะตอ งมที างปอนสัญญาณเขา หรอื อินพทุ (Input) 2 ขั้ว และตองมีทางสงสัญญาณออกหรือเอาทพทุ (Output) 2 ขว้ั แตเ นื่องจากทรานซสิ เตอรม ี 3 ขา เมอ่ื ตองการจัดเปน ขาอนิ พทุ 2 ขั้วและจัดเปน ขาเอาตพตุ 2 ขั้ว จงึ ตองจัดใหขาใดขาหน่งึ ของทรานซสิ เตอรเปน ขารว ม (Common) โดยใชร ว มเปน ขาอินพทุ และเอาทพ ทุ ทรานซิสเตอร อนิ พทุ เอาทพ ทุ ภาพท่ี 6-1 แสดงวงจรเบือ้ งตนในการทํางานของทรานซิสเตอร ชอ่ื วงจรขารวมของทรานซสิ เตอร กาํ หนดตามช่อื ขาของทรานซสิ เตอรท ี่ตอ รวมระหวา งขาอนิ พทุ และขาเอาทพุท สามารถตอวงจรขารวมได 3 แบบ คอื 1. วงจรคอมมอนเบส (Common Base) 2. วงจรคอมมอ นคอลเลค็ เตอร (Common Collector) หรืออมิ ติ เตอรฟ อลโลเวอร (EmitterFollower) 3. วงจรคอมมอ นอมิ ิตเตอร (Common Emitter)

97 ความหมายของอักษรยอ Vi (Input Voltage) คือ แรงดนั ทางอนิ พทุ VO (Output Voltage) คอื แรงดันทางเอา ทพ ทุ Ii (Input Current) คอื กระแสทางอนิ พุท IO (Output Current) คือ กระแสทางเอาทพ ุท Zi (Input Impedance) คอื อิมพแี ดนซท างอนิ พุท ZO (Output Impedance) คอื อิมพีแดนซท างเอาทพ ุท วงจรคอมมอนเบส (Common Base Curcuit) วงจรคอมมอนเบสหรือวงจรเบสรว ม เปนวงจรท่ใี ชข าเบส (B) เปนขารว มระหวา งอินพุทกบั เอา ทพุทสัญญาณจะปอ นเขาขาอิมิตเตอร (E) และสญั ญาณจะถกู สง ออกทข่ี าคอลเล็คเตอร (C) ซง่ึ เปนขาเอา ทพทุ การปอนสญั ญาณอินพุทท่ีเขามาเปน ผลใหกระแสอมิ ิตเตอร (IE) ไหลเปลีย่ นแปลงตามสญั ญาณอินพทุท่เี ขา มา เปนผลใหก ระแสคอลเล็คเตอร (IC) ซ่ึงเปน กระแสเอาทพ ทุ ไหลเปลย่ี นแปลงตามไปดวย การปอ นสญั ญาณเขา มา จะทาํ ใหร ะดบั แรงดนั อนิ พุท (Vi) เปลี่ยนแปลง ซ่งึ เปนผลใหร ะดบั แรงดันเอา ทพุท (VO) เปล่ียนแปลงตามไปดว ย ซึ่งสภาวะการเปล่ียนแปลงดงั กลา ว จะทําใหเ กิดการขยายสัญญาณขึ้น Ii = IE IO = ICVi Zi IB ZO VO RE RC ++ E1 E2 ก) ทรานซสิ เตอร ชนิด PNP Ii = IE IO = ICVi Zi IB ZO VO RE RC ++ E1 E2 ข) ทรานซสิ เตอร ชนดิ NPN ภาพที่ 6-2 แสดงวงจรคอมมอ นเบสเบ้อื งตน

98 คุณสมบัตขิ องวงจรคอมมอ นเบส 1) อินพุทอมิ พแี ดนซ (Zi) ตํา่ มาก ประมาณ 30–150 เน่อื งจากขาอิมิตเตอร (E) ไดร ับไบอสั ตรงเม่อื เทียบกับกราวดห รอื ขาเบส (B) ทาํ ใหเ กิดกระแสอิมติ เตอร (IE) ไหลผานมาก 2) เอาทพ ทุ อมิ พแี ดนซ (ZO) สูงมาก ประมาณ 300k-1M เพราะขาคอลเล็คเตอร ไดรับไบอสักลบั เม่ือเทยี บกับกราวดห รอื ขาเบส ทําใหก ระแสคอลเล็คเตอร (IC) ไหลนอ ย 3) เฟสของสญั ญาณอนิ พทุ จะเหมอื นกบั เฟสของสัญญาณเอา ทพ ทุ (In phase) คอื ถาปอ นสญั ญาณทางดา นอินพุทเปน บวก สัญญาณทอ่ี อกทางดา นเอาทพทุ จะเปนบวก และถา ปอนสัญญาณทางดานอนิ พทุ เปน ลบสัญญาณทอ่ี อกทางดา นเอา ทพุทจะเปน ลบ 4) อตั ราการขยายกระแส (Current Gain :  อานวา อลั ฟา) คือ อัตราสวนระหวา งกระแสเอา ทพทุ กบั กระแสอนิ พุท  = IE IC อตั ราขยายทางกระแสของวงจรคอมมอ นเบส จะมีคาประมาณ 0.90-0.998 หรอื อตั ราการขยายไมเกิน 1 5) อตั ราขยายแรงดัน (Voltage Gain : VG หรอื Voltage Amplifier : AV) คือ อัตราสว นระหวา งแรงดันเอาทพุทกับแรงดนั อนิ พทุ VO Vi AV = 6) อัตราการขยายกําลงั (Power Gain : PG) เปน อัตราการขยายทเี่ กิดจากผลคูณระหวา งอัตราการขยายกระแส () กบั อตั ราการขยายแรงดัน (AV) {PG =  AV} คา อัตราการขยายกาํ ลงั จะมีคา ประมาณ 20-30 dB เพราะมผี ลมาจากอัตราการขยายแรงดันและอัตราการขยายกระแสที่เปลีย่ นแปลงไป จะสง ผลตออตั ราการขยายของกําลงั เปลย่ี นแปลงตามไปดวย การนาํ วงจรคอมมอ นเบสไปใชง าน 1) วงจรกําเนดิ ความถีห่ รอื วงจรออสซลิ เลเตอร 2) วงจรขยายแรงดันหรอื โวลเตจแอมพลฟิ ายเออร 3) วงจรแมตช่ิง วงจรทใ่ี ชง านจรงิ ของวงจรคอมมอนเบส C1 C2 อินพุท + เอา ทพ ทุ R1 R2 + RC พุท + ก) ทรานซสิ เตอร ชนดิ PNP

99C1 C2อนิ พทุ + เอา ทพ ทุ R1 R2 + RC พุท + ข) ทรานซสิ เตอร ชนิด NPN ภาพท่ี 6-3 แสดงวงจรใชง านจรงิ ของวงจรคอมมอนเบส จากภาพที่ 6-3 เปนวงจรคอมมอ นเบสท่ีใชง าน R1 และ R2 ตอแบบวงจรแบงแรงดนั เพือ่ จดั ไบอสัใหกับทรานซสิ เตอร นอกจากน้ี R2 ยงั ทําหนา ทจี่ าํ กดั กระแสในวงจรแบงแรงดนั กบั R3 เพ่ือทําใหข าอมิ ติ เตอรข องทรานซสิ เตอรม ศี กั ยท างไฟฟาเปน ลบมากทสี่ ดุ เม่ือเทียบกับขาคอลเลค็ เตอร สวน R3 ทําหนาทเี่ ปน โหลด ลักษณะเดนของวงจรคอมมอ นเบส วงจรคอมมอ นเบส จะมีความตานทานทางดา นอนิ พทุ ต่ํา จงึ ทําใหท นทานตอสญั ญาณรบกวนสงู ซึง่โดยปกตแิ ลว สัญญาณรบกวนทวั่ ๆ ไป จะมีเฉพาะแอมพลิจดู เทา นน้ั สวนมากจะพบวงจรคอมมอ นเบส ในวงจรทใ่ี ชกบั สญั ญาณรบกวนสงู เชน ภาคฟรอนเอ็นของ เอฟ.เอ็ม. วงจรคอมมอ นคอลเลค็ เตอร (Common Collector) วงจรคอมมอ นคอลเล็คเตอรหรอื วงจรอมิ ติ เตอรฟ อลโลเวอร (Emiiter Follower) เปน วงจรที่ใชข าอิมติ เตอร (E) เปนขารว มระหวางอนิ พทุ กบั เอา ทพทุ โดยทางดา นอินพทุ สัญญาณจะถูกปอ นเขา ที่ขาเบส (B) และทางดา นเอา ทพ ุท สญั ญาณจะถกู สง ออกทข่ี าอมิ ิตเตอร (E) การปอนสัญญาณเขา ทางอินพุททขี่ าเบส (B) จะทําใหกระแสเบส (IB) ไหลเปลย่ี นแปลง ตามสญั ญาณที่ปอ นเขามา เปนผลใหกระแสอมิ ติ เตอร (IE) ซง่ึ เปนกระแสทางดา นเอา ทพทุ ไหลเปลี่ยนแปลงตามไปดวย จากผลของการปอ นสญั ญาณเขา ทางดานอนิ พุทท่ีขาเบส (B) จะทาํ ใหร ะดับแรงดันอินพุท (Vi)เปลี่ยนแปลง สงผลทําใหร ะดบั แรงดนั เอาทพ ทุ (VO) เปลีย่ นแปลงตามไปดวย สภาวะการเปล่ยี นแปลงดงั กลาว จะทาํ ใหเ กดิ การขยายสญั ญาณขน้ึ ดังรปู

100 Ii = IB E2 +Vi RB Zi RE IO = IE ZO VO + E1 ก) ทรานซสิ เตอร ชนิด PNP + Ii = IB E2Vi RB Zi RE IO = IE ZO VO + E1 ข) ทรานซสิ เตอร ชนิด NPN ภาพที่ 6-4 แสดงวงจรคอมมอนคอลเล็คเตอรเ บื้องตน คณุ สมบตั ขิ องวงจรคอมมอนคอลเล็คเตอร 1) อินพทุ อมิ พีแดนซ (Zi) มีคา สูงมาก ประมาณ 100k–500k เนื่องจากขาเบส (B) ไดร บั ไบอสักลบั เม่อื เทียบกับกราวดหรอื ขาคอลเลค็ เตอร (C) 2) เอาทพทุ อมิ พแี ดนซ (ZO) มีคาตํา่ ประมาณ 100-1k เพราะขาอมิ ติ เตอร (E) ไดร บั ไบอัสตรงเมอ่ื เทียบกับกราวดห รอื ขาคอลเลค็ เตอร (C) มีกระแสอมิ ิตเตอร (IE) ไหลผานสงู 3) เฟสของสัญญาณอินพทุ จะเหมอื นกบั เฟสของสัญญาณเอาทพทุ (In phase) คอื ถา ปอ นสัญญาณ ทางดานอินพุทเปนบวก สัญญาณท่อี อกทางดา นเอา ทพ ทุ จะเปน บวก และถาปอ นสัญญาณทางดา นอนิ พุทเปน ลบ สญั ญาณทอ่ี อกทางดานเอาทพุทจะเปน ลบ 4) อตั ราการขยายกาํ ลงั (Power Gain : PG) เปน อตั ราการขยายทีเ่ กิดจากผลคณู ระหวางอัตราการขยายกระแส () กับอัตราการขยายแรงดนั (AV)

101คาอตั ราการขยายกาํ ลงั จะมคี า ประมาณ 15-30 dB เพราะมผี ลมาจากอตั ราการขยายแรงดนั และอัตราการขยายกระแสทีเ่ ปลี่ยนแปลงไป จะสง ผลตอ อตั ราการขยายของกําลงั เปล่ียนแปลงตามไปดวย5) อตั ราการขยายกระแส (Current Gain :  อา นวา แกรมมา) คือ อตั ราสว นระหวา งกระแสเอาทพ ุทกบั กระแสอนิ พุท = IB เนอ่ื งจากคา กระแสอิมติ เตอร เปน คา กระแสท่ี อตั ราขยายทางกระแส จะมีคามากกวา 2IEคอมมอนมากท่ีสดุ สวนกระแสอินพทุ คือ กระแสเบส เปนคา กระแสท่ีนอยทสี่ ดุ ดงั นนั้ จึงมอี ัตราขยายทางกระแสมากกวาอตั ราขยายทางกระแสของคอมมอนอิมติ เตอร 1 เทา 6) อัตราขยายแรงดนั (Voltage Gain : VG หรือ Voltage Amplifier : AV) คอื อตั ราสวนระหวางแรงดนั เอาทพ ุทกับแรงดนั อนิ พุทอัตราขยายแรงดนั ของวงจรคอมมอนคอลเลค็ เตอร มีคานอ ยกวา 1 แสดงวาไมม กี ารขยายแรงดัน การนําวงจรคอมมอนคอมมอ นคอลเล็คเตอรไปใชง าน 1) วงจรแมทช่งิ 2) วงจรบฟั เฟอร (Buffer Curcuit) คือ วงจรท่ีค่นั ระหวา งวงจรสองวงจรที่ตอ งการทํางานรวมกันแตไมต อ งการใหเกิดการรบกวนกัน แสดงไดด ังบล็อคไดอะแกรมตอ ไปนี้RF MIXER BUFFER OSC ภาพท่ี 6-5 แสดงบล็อคไดอะแกรมของการใชงานวงจรบฟั เฟอรวงจรใชงานจรงิ ของวงจรคอมมอ นคอมมอนคอลเล็คเตอร R1 VCCC1 + +อนิ พทุ R3 C2 เอาทพ ุท R2 + ก) ทรานซสิ เตอร ชนดิ PNP

102 + + R1 VCC C1อนิ พทุ + R3 C2 R2 เอาทพ ทุ ข) ทรานซสิ เตอร ชนดิ NPN ภาพท่ี 6-6 แสดงวงจรใชงานจรงิ ของวงจรคอมมอ นคอลเลค็ เตอร จากภาพท่ี 6-6 เปน วงจรใชง านจรงิ ของวงจรคอมมอนคอลเลค็ เตอร เน่ืองจากคา ความตา นทานทางดานเอา ทพ ทุ มีคาตํ่า จึงทําใหว งจรสามารถสง ถา ยพลงั งานไดอ ยางถกู ตอง ตวั ตา นทาน R1 และ R2 ทาํ หนา ทจี่ าํ กดักระแสทไี่ หลผาน R2 เพื่อควบคุมแรงดนั ไบอสั ใหค งที่ สว น R3 ทาํ หนาท่ีเปนโหลด วงจรคอมมอ นอมิ ติ เตอร (Common Emiiter Curcuit) วงจรคอมมอ นอิมติ เตอรห รอื วงจรอมิ ิตเตอรร ว ม เปนวงจรที่ใชขาอิมิตเตอร (E) เปนขารวมระหวางอนิ พทุ กบั เอา ทพ ุท สญั ญาณจะปอ นเขาขาเบส (B) และสญั ญาณจะถกู สงออกทขี่ าคอลเลค็ เตอร (C) ซ่ึงเปน ขาเอา ทพุท เมอื่ ปอนสญั ญาณเขาท่ขี าเบส (B) กับขาอมิ ติ เตอร (E) ทาํ ใหแ รงดนั (Vi) เปล่ียนแปลง ซง่ึ สงผลใหกระแสอนิ พุท (Ii) เปล่ียนแปลงตามไปดว ย อตั ราการเปลย่ี นแปลง คือ อัตราการขยายสญั ญาณ IO = IC Ii = IB ZO VO RCVi RB Zi + + E2 E1 ก) ทรานซสิ เตอร ชนิด PNP

103 IO = IC Ii = IB Zi ZO VO RCVi RB + E2 + E1 ข) ทรานซสิ เตอร ชนิด NPN ภาพที่ 6-7 แสดงวงจรคอมมอนอมิ ติ เตอรเ บ้อื งตนคณุ สมบัตขิ องวงจรคอมมอ นอมิ ิตเตอร 1) อินพุทอิมพีแดนซ (Zi) ตาํ่ ประมาณ 500–1.5k เน่ืองจากแรงดันท่ีขาเบส (B) ไดรบั ไบอสัตรง เมอื่ เทยี บกบั กราวด หรือขาอิมติ เตอร (E) 2) เอา ทพ ทุ อมิ พีแดนซ (ZO) สงู ประมาณ 50k-1M เพราะขาคอลเลค็ เตอร ไดร บั ไบอัสกลบัเม่ือ เทยี บกบั กราวดห รอื ขาอมิ ติ เตอร3) เฟสของสญั ญาณอนิ พุท จะตา งกบั เฟสของสัญญาณเอา ทพ ุท 180o (Out of phase) คอื ถาปอ นสญั ญาณทางดา นอินพุทเปนบวก สัญญาณทอี่ อกทางดา นเอา ทพุทจะเปน ลบ ถาปอนสญั ญาณทางดา นอินพทุเปน ลบ สัญญาณท่อี อกทางดา นเอา ทพ ุทจะเปนบวก4) อตั ราการขยายกระแส (Current Gain :  อา นวา เบตา ) คือ อัตราสว นระหวางกระแสเอาทพทุ กับกระแสอินพุท  = IC IB วงจรคอมมอ นอิมิตเตอร มีการขยายกระแสออกเอา ทพ ุท เพราะกระแสคอลเลค็ เตอร (IC) ไหลมากกวา กระแสเบส (IB) 5) อตั ราขยายแรงดัน (Voltage Gain : VG หรอื Voltage Amplifier : AV) คอื อัตราสว นระหวางแรงดนั เอาทพ ทุ กับแรงดนั อนิ พุทวงจรคอมมอ นอิมิตเตอรม กี ารขยายแรงดันออกทางเอา ทพ ทุ ประมาณ 250–300 เทา เพราะวาเอา ทพทุ อมิ พแี ดนซ (ZO) มีคา สงู ทําใหแรงดนั ทางเอา ทพ ทุ สงู สว นอินพทุ อิมพแี ดนซ (Zi) มคี าต่ํา ทาํ ใหแ รงดนัทางอนิ พุทตาํ่6) อัตราการขยายกําลัง (Power Gain : PG) เปนอัตราการขยายท่ีเกดิ จากผลคณู ระหวา งอตั ราการขยายกระแส () กบั อัตราการขยายแรงดนั (AV) คา อตั ราการขยายกําลงั จะมีคา ประมาณ 40dB

104 การนาํ วงจรคอมมอนอมิ ิตเตอรไปใชงาน วงจรคอมมอ นอิมิตเตอร เปนวงจรคอมมอนท่กี ารนําไปใชง านมากทส่ี ุด เพราะสามารถขยายไดทง้ักระแสและแรงดัน ดงั นี้ 1) วงจรขยายเสยี ง 2) วงจรขยายสญั ญาณ 3) วงจรกําเนิดสญั ญาณความถ่ีคลืน่ ซายน R1 R3C1 + C2อินพุท R4 R2 + VCC เอา ทพ ุท C3 + ก) ทรานซสิ เตอร ชนิด PNP R1 + R3C1 C2อินพุท + + R2 R4 เอา ทพ ทุ VCC C3 ข) ทรานซสิ เตอร ชนดิ NPN ภาพที่ 6-8 แสดงวงจรใชง านจรงิ ของวงจรคอมมอ นอมิ ติ เตอร จากภาพท่ี 6-8 เปน วงจรคอมมอ นอมิ ติ เตอรทใ่ี ชงานจริง R1 และ R2 ตอแบบวงจรแบง แรงดัน เพือ่ จดัไบอสั ใหก ับทรานซสิ เตอร R3 ทาํ หนาทเ่ี ปน โหลด R4 ทาํ หนาทค่ี วบคมุ ไบอสั ที่กําจัดสัญญาณรบกวนทไ่ี มตองการออก

105การจดั วงจรขารวมของเฟต เฟตเปนอปุ กรณส ารกง่ึ ตัวนาํ ตัวหนงึ่ ท่ีนยิ มนาํ มาใชใ นวงจรขยายสัญญาณ ซ่ึงการควบคุมการทาํ งานของเฟตนน้ั ขึน้ อยูก บั การจดั วงจรรว มหรอื คอมมอ นของเฟต ทงั้ นี้ สามารถจดั วงจรของเฟตตามชอ่ื ขาของเฟตที่ตอรว มระหวา งขาอนิ พุตและขาเอาทพ ุท ได 3 แบบ คือ วงจรคอมมอนเกต (Common Gate Curcuit) วงจรคอมมอ นเกตหรอื วงจรเกตรวม เปน วงจรทใ่ี ชขาเกต (G) เปน ขารว มระหวางอินพทุ กบัเอาทพทุ สัญญาณจะปอ นเขาขาซอรส (S) และสญั ญาณจะถกู สง ออกที่ขาเดรน (D) ซ่งึ เปนขาเอาทพ ทุ +VDD ID R2 C1 S D C2Vi G VO R1 ก) เจเฟต ชนิด เอน็ แชนแนล -VDD ID R2C1 S D C2Vi G VO R1 ข) เจเฟต ชนิด พี แชนแนลภาพที่ 6-9 แสดงวงจรคอมมอนเกตเบอื้ งตน

106 จากวงจรภาพที่ 7-9 สญั ญาณอินพทุ จะถกู ปอ นเขาทขี่ าซอรส (S) กบั ขาเกต (G) โดยขาเกต (G)เปน ขากราวด ซงึ่ ขาซอรส (S) จะไดร ับไบอัสตรง จงึ ทําใหค าอินพุทอิมพแี ดนซมคี าตาํ่ สญั ญาณเอา ทพ ทุ จะออกทขี่ าเดรน (D) กบั ขาเกต (G) เนอื่ งจากขาเดรน (D) จะไดร บั ไบอสั กลบั จงึ ทาํ ใหคา เอา ทพ ุทอิมพแี ดนซม คี าสงู เฟสของสญั ญาณอนิ พทุ กบั เอา ทพ ทุ จะเหมือนกนั หรอื อินเฟสกนั คือ ถาสัญญาณอนิ พทุ เปน บวกสัญญาณออกเอาทพทุ จะเปน บวก และถาสญั ญาณอนิ พทุ เปนลบ สัญญาณออกเอาทพุท จะเปน ลบ วงจรเกตรว ม นาํ ไปประยุกตใชงานไดกบั วงจรซอสรว มที่มคี า อมิ พแี ดนซต ่ํา เพ่อื เปลี่ยนคาอิมพแี ดนซใ หส ูงขนึ้ วงจรเกตรวมจะใหเ สถียรภาพของวงจรดี ใชงานไดกบั ความถสี่ ูงๆ จึงนาํ ไปใชใ นวงจรขยายยา นความถส่ี ูง เชน ยา น VHF และ UHF วงจรจะใหอ ตั ราขยายแรงดนั และอตั ราขยายกาํ ลงั ไดสงู วงจรคอมมอ นเดรน (Common Drain Curcuit) หรอื วงจรซอสตาม (Source Follower) วงจรคอมมอ นเดรนหรอื วงจรเดรนรวม เปน วงจรท่ใี ชขาซอรส (S) เปน ขารวมระหวางอินพุทกบัเอา ทพทุ สัญญาณจะปอนเขาขาเกต (G) และสัญญาณจะถกู สงออกทีข่ าซอรส (S) ซงึ่ เปน ขาเอาทพุท ID +VDD C1 D G S C2Vi R1 R2 VO ก) เจเฟต ชนิด เอน็ แชนแนล -VDD ID C1 D G S C2Vi VO R1 R2 ข) เจเฟต ชนดิ พี แชนแนล ภาพที่ 6-10 แสดงวงจรคอมมอนเดรนเบ้อื งตน

107 จากวงจรภาพที่ 6-10 สัญญาณอินพทุ จะถกู ปอ นเขา ท่ขี าเกต (G) กับขาเดรน (D) โดยขาเดรน (D)เปน ขารวม ซึ่งขาเกต (G) จะไดร บั ไบอสั กลบั จึงทาํ ใหค าอินพุทอมิ พีแดนซมคี า สงู สว นสญั ญาณเอาทพ ทุ จะออกทีข่ าซอรส (S) กบั ขาเดรน (D) เนื่องจากขาซอรส (S) จะไดร บั ไบอสั ตรง จงึ ทาํ ใหคา เอา ทพ ทุ อิมพีแดนซม ีคาตํา่ มาก เฟสของสญั ญาณอินพทุ กบั เอาทพ ทุ จะเหมือนกันหรอื อินเฟส คือ ถาสญั ญาณอนิ พทุ เปน บวกสัญญาณออกเอา ทพทุ จะเปนบวก และถาสญั ญาณอินพุทเปน ลบ สัญญาณออกเอาทพุทจะเปนลบตามดว ย วงจรเดรนรวม นําไปใชงานเปนวงจรแมทชงิ่ ทาํ หนาทป่ี รบั คา อิมพแี ดนซของวงจรใหเหมาะสมกนัเพอื่ การสง ผา นสญั ญาณที่ดที ส่ี ุด สามารถใหอตั ราขยายกระแสสูงและอัตราขยายกําลงั สงู วงจรคอมมอ นซอส (Common Source Curcuit) วงจรคอมมอ นซอรสหรอื วงจรซอรส รว ม เปนวงจรทใี่ ชข าซอรส (S) เปน ขารวมระหวา งอนิ พทุ กับเอาทพุท โดยสัญญาณอนิ พทุ จะถกู ปอ นเขาขาเกต (G) และสัญญาณจะถกู สง ออกทีข่ าเดรน (D) ซึง่ เปน ขาเอา ทพ ุท จากวงจร ภาพท่ี 7-11 สญั ญาณอินพุทจะถูกปอ นเขาทีข่ าเกต (G) กับขาซอรส (S) โดยขาซอรส(S) จะเปน ขารว ม ซง่ึ ขาเกต (G) จะไดรบั ไบอสั กลบั จงึ ทาํ ใหค าอินพทุ อิมพแี ดนซม คี าสงู มาก สัญญาณเอาทพ ุทออกทีข่ าเดรน (D) กับขาซอรส (S) เน่ืองจากขาเดรน (D) จะไดร ับไบอสั กลับ เมือ่ เทียบกบั ขาซอรส (S) ซง่ึ เปน สารตอนเดียวกัน จึงทาํ ใหคา เอาทพทุ อมิ พแี ดนซมีคาต่าํ กวา อินพุทอมิ พีแดนซ เฟสของสญั ญาณอินพทุ กับเอา ทพ ุท จะตา งเฟสกนั 180O หรือเอาทอ อฟเฟส คือ ถาสัญญาณอินพทุ เปนบวก สญั ญาณออกเอา ทพ ุทจะเปน ลบ และถา สญั ญาณอนิ พุทเปนลบ สัญญาณออกเอาทจะเปน บวก วงจรซอรส รวม นาํ ไปใชเปนวงจรขยายสญั ญาณทว่ั ไป ใหคุณภาพดีทางดา นการขยายแรงดันและกําลงั +VDD ID R2C1 D C2 G S VOVi R1 R3 C3 ก) เจเฟต ชนิด เอ็น แชนแนล

108 -VDD ID R2C1 D C2 G S VOVi R1 R3 C3 ข) เจเฟต ชนดิ พี แชนแนลภาพที่ 6-11 แสดงวงจรคอมมอนซอรส เบ้ืองตน วงจรใชง านของทรานซิสเตอร จะตองมที างปอ นสัญญาณเขา หรอื อนิ พทุ (Input) 2 ข้ัว และตองมีทางปอนสญั ญาณออกหรือเอาทพุท (Output) 2 ขัว้ แตเ นือ่ งจากทรานซสิ เตอรม ี 3 ขา เม่ือตอ งการจัดเปนขาอินพทุ2 ขว้ั และจดั เปนขาเอาตพ ุต 2 ขั้ว จึงตอ งจัดขาใดขาหนงึ่ ของทรานซิสเตอรเปนขารว ม (Common) โดยใชรว มเปน ขาอินพทุ และเอาทพทุ วงจรขารว มของทรานซสิ เตอร สามารถกาํ หนดตามช่อื ขาของทรานซสิ เตอรท ่ีตอ รวมระหวางขาอินพทุและขาเอาทพ ทุ ได 3 แบบ คือ 1. วงจรคอมมอนเบส (Common Base) มีอินพทุ ปอ นเขาท่ีขาอมิ ิตเตอร สว นเอา ทพทุ สง ออกท่ีขาคอลเลคเตอร 2. วงจรคอมมอนคอลเลค็ เตอร (Common Collector) หรือ อิมติ เตอรฟอลโลเวอร (EmitterFollower) ใชขาอมิ ติ เตอรเ ปน ขารว ม แตเอาทพทุ ออกทางขาทแี่ ตกตา งจากคอมมอนอมิ ติ เตอร มอี ินพทุ ปอนเขาท่ีขาเบส สวนเอา ทพุทสง ออกท่ขี าคอลเลคเตอร 3. วงจรคอมมอนอิมติ เตอร (Common Emitter) มอี นิ พทุ ปอ นเขาท่ีขาเบส สว นเอาทพุทสง ออกที่ขาคอลเลคเตอร วงจรขารว มของเฟต สามารถกาํ หนดตามชื่อขาของเฟตท่ตี อรว มระหวางขาอนิ พตุ และขาเอาทพ ทุได 3 แบบ คอื 1. วงจรเกตรว ม (Common Gate) มีอนิ พทุ ปอ นเขาทขี่ าซอส สว นเอา ทพทุ สง ออกท่ขี าเดรน 2. วงจรเดรนรว ม (Common Drain) มอี นิ พุทปอ นเขาทขี่ าเกต สว นเอา ทพทุ สงออกทขี่ าซอส 3. วงจรซอสรวม (Common Source) มีอนิ พทุ ปอนเขา ทีข่ าเกต สว นเอา ทพ ทุ สง ออกท่ขี าเดรน

109ตอนท่ี 1 จงทําเครอ่ื งหมาย () ลงหนา ขอทีถ่ กู ตอ ง 6. สัญญาณเขา และออกทขี่ าใด ของวงจรคอมมอ น เดรน1. สัญญาณเขา และออกท่ีขาใด ของวงจรคอมมอ นอิมติ เตอร ก. สัญญาณเขา ทข่ี าเกต ออกทีข่ าเดรน ข. สัญญาณเขา ทข่ี าเกต ออกทข่ี าซอรส ก. สัญญาณเขาท่ีขาเบส ออกทข่ี าคอลเลค็ เตอร ค. สญั ญาณเขา ที่ขาซอรส ออกทีข่ าเกต ข. สัญญาณเขา ที่ขาเบส ออกทีข่ าอิมติ เตอร ค. สัญญาณเขา ที่ขาอมิ ติ เตอร ออกทขี่ าเบส ง. สญั ญาณเขาทขี่ าซอรส ออกท่ีขาเดรน ง. สัญญาณเขาทข่ี าอมิ ติ เตอร ออกทข่ี า 7. วงจรคอมมอนเดรน ใชขาใดเปน ขารวมคอลเลค็ เตอร2. วงจรคอมมอ นเบส ใชขาใดเปนขารว ม ก. เบส ก. เบส ข. ซอรส ข. เกต ค. อมิ ติ เตอร ค. เดรน ง. คอลเล็คเตอร ง. ซอรส3. วงจรคอมมอนใดของทรานซสิ เตอร ที่มอี ตั ราขยายแรงดัน มคี านอ ยกวา 1 8. วงจรคอมมอ นใดของเฟต ท่มี ีเฟสของสญั ญาณ ก. คอมมอนเบส อนิ พุทกับเอา ทพ ุทเกดิ เอา ทออฟเฟส ข. คอมมอนซอรส ค. คอมมอ นอมิ ติ เตอร ก. คอมมอ นเดรน ง. คอมมอ นคอลเลค็ เตอร ข. คอมมอ นซอรส4.  คอื อัตราขยายกระแสของวงจรคอมมอนท่ใี ช ค. คอมมอนเกตทรานซสิ เตอร ง. คอมมอนเบส ก. คอมมอนเบส 9. วงจรคอมมอนเดรน นาํ ไปใชเ ปน วงจรใด ข. คอมมอ นซอรส ก. วงจรขยายยา นความถี่สูง ค. คอมมอนอมิ ิตเตอร ข. วงจรปองกนั อปุ กรณ ง. คอมมอ นคอลเลค็ เตอร5. วงจรบฟั เฟอรเปน การจัดวงจรคอมมอนแบบใด ค. วงจรขยายเสยี ง ก. คอมมอ นเบส ง. วงจรแมทชิ่ง ข. คอมมอ นซอรส 10. วงจรแมทชงิ่ เปน การจดั วงจรคอมมอ นแบบใด ค. คอมมอนอิมติ เตอร ง. คอมมอนคอลเลค็ เตอร ของเฟต ก. คอมมอนเดรน ข. คอมมอ นซอรส ค. คอมมอนเกต ง. คอมมอนเบส

110ตอนท่ี 2 จงเตมิ คาํ ลงในชองวา งใหส มบรู ณ1. วงจรคอมมอนอมิ ิตเตอร สญั ญาณเขาทางขา ................ สญั ญาณออกทางขา ................2. วงจรคอมมอนคอลเล็คเตอร เมอื่ สัญญาณอนิ พุท เปน เฟสบวก สญั ญาณออกเปน เฟส..................3. อัตราขยายกระแสของวงจรคอมมอ นเบส ใชสญั ลกั ษณ ...........................4. วงจรคอมมอ นเดรน สัญญาณเขา ทางขา ................ สญั ญาณออกทางขา ................5. วงจรคอมมอ น มีเฟสของสัญญาณอินพทุ กบั เอา ทพทุ ตางเฟสกนั 1800 คือ ............................................................ตอนที่ 3 จงตอบคาํ ถามใหไดใ จความสมบรู ณ1. จงบอกการจัดวงจรรว มของทรานซสิ เตอร2. จงบอกการจัดวงจรรว มของเฟต3. จงบอกการจดั วงจรไบอสั ของทรานซิสเตอร4. จงบอกการจัดวงจรไบอสั ของเฟต5. จงบอกการประยกุ ตใชงานวงจรรวมของทรานซสิ เตอร

111เจน สงสมพันธ. 2536. เทคโนโลยอี เิ ลก็ ทรอนิกส. กรงุ เทพฯ : สถาบนั อเิ ลก็ ทรอนกิ สก รุงเทพฯ.ชาญวิทย หาญรนิ ทร. ม.ป.ป.. วงจรอิเล็กทรอนกิ ส. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พมิ พศ ูนยส งเสรมิ อาชีวะ.ธนกร ครี พี ทิ ักษ. 2537. สารกงึ่ ตวั นําและวงจร. ปทมุ ธานี : สกายบคุ .ประพันธ พพิ ฒั นสขุ และคณะ. ม.ป.ป.. ปฏิบัติอปุ กรณอ เิ ล็กทรอนิกสแ ละวงจร 2. กรงุ เทพฯ : สํานักพิมพ ศนู ยส งเสริมอาชีวะ.พนั ธศ ักด์ิ พฒุ มิ านิตพงศ. 2549. วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส. กรุงเทพฯ : สาํ นักพมิ พศ นู ยส ง เสรมิ วชิ าการ._______. ม.ป.ป.. วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส. กรงุ เทพฯ : สํานักพมิ พศ นู ยส ง เสรมิ วชิ าการ._______. 2557. อปุ กรณอ ิเลก็ ทรอนกิ สแ ละวงจร. กรุงเทพฯ : สาํ นักพมิ พศนู ยส งเสริมวชิ าการ._______. ม.ป.ป.. อปุ กรณอเิ ล็กทรอนกิ สและวงจร. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพมิ พศ นู ยสง เสรมิ วชิ าการ._______. ม.ป.ป.. อปุ กรณอเิ ล็กทรอนกิ สแ ละวงจร. กรุงเทพฯ : สาํ นักพมิ พศ ูนยสง เสรมิ อาชวี ะ.วรี ธรรม ไชยยงค และไวพจน ศรธี ญั . 2547. วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส. กรงุ เทพฯ : สํานักพิมพวังอกั ษร.________. 2552. วงจรอเิ ล็กทรอนกิ ส. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพมิ พวังอกั ษร. พิมพคร้ังท่ี 6.สายณั ต ชน่ื อารมณและสมพิศ ปลองสวย. 2552. วงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส. กรงุ เทพฯ : บริษัท พฒั นาวิชาการ (2535) จาํ กดั . พิมพคร้ังท่ี 2.อดุลย กลั ยาแกว. ม.ป.ป.. อปุ กรณอ ิเลก็ ทรอนกิ สและวงจร (อปุ กรณอเิ ล็กทรอนกิ ส) . กรุงเทพฯ : สาํ นกั พิมพ ศนู ยสง เสริมอาชีวะ.________. 2556. อปุ กรณอเิ ล็กทรอนกิ สแ ละวงจร. กรุงเทพฯ : สาํ นักพมิ พศ ูนยสง เสรมิ อาชวี ะ.