๊Unit 2_Zener Diode

ก คำนำ เอกสารประกอบการสอน หนว่ ยที่ 2 เร่อื งซเี นอรไ์ ดโอด วชิ างานพนื้ ฐานวงจรอิเล็กทรอนิกส์ รหัสวชิ า 30105-0003 โดยเนื้อหาสอดคลอ้ งและครบถว้ นสมบรู ณ์ตามคำอธิบายรายวิชาในหลักสูตร ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) พุทธศักราช 2563 ประเภทวิชาอุตสาหกรรม สาขาวิชา อิเล็กทรอนิกส์ ภายในเนื้อหาบทเรียน ประกอบด้วย โครงสร้างของซีเนอร์ไดโอด สัญลักษณ์ของซี เนอรไ์ ดโอด วธิ ีการไบอสั ซเี นอรไ์ ดโอด ลกั ษณะสมบัติทางไฟฟา้ ของซีเนอรไ์ ดโอด การวดั และทดสอบ ซเี นอร์ไดโอด วงจรใชง้ านของซีเนอร์ไดโอด การดำเนินการสอน 1) ผู้สอนต้องดำเนินการสอนตามกำหนดการสอน 2) การจดั กจิ กรรมการเรียนการสอน มีขน้ั ตอนดังน้ี (1) ขัน้ เตรยี ม/ขัน้ นำ ประกอบดว้ ย การจัดเตรียมสอ่ื การสอน การตรวจสอบนักเรียน การทดสอบกอ่ นเรียน แจ้งจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ และนำเขา้ สูบ่ ทเรียน (2) ขั้นการเรยี นการสอน ประกอบดว้ ย การถ่ายทอดความรู้ การทดสอบความเข้าใจ ทำแบบฝกึ หดั พรอ้ มเฉลย ทดลองตามใบงาน ตรวจใบงาน การทดสอบหลงั เรียน บันทกึ คะแนน การเก็บคะแนน คะแนนประจำหน่วย 60 คะแนน ประกอบด้วย (1) คะแนนแบบฝกึ หัด 20 คะแนน (2) คะแนนปฏบิ ตั งิ าน (ทดลองใบงาน) 20 คะแนน (3) คะแนนพฤติกรรม/คะแนนดา้ นจติ พสิ ัย 10 คะแนน (4) คะแนนทดสอบหลังเรียน 10 คะแนน สนั ติภาพ มะสะ ผู้จัดทำ

ข สารบัญ หน่วยท่ี 2 ซีเนอร์ไดโอด หน้า 2.1 แบบทดสอบก่อนเรยี น หน่วยที่ 2 1 2.2 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น หน่วยที่ 2 2.3 ใบความรูท้ ี่ 2 56 2.4 แบบฝกึ หัดที่ 2 58 2.5 เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 2 2.6 ใบงานที่ 2 59 2.7 แบบประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน ใบงานที่ 2 81 2.8 แบบทดสอบหลงั เรียน หน่วยท่ี 2 84 2.9 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น หนว่ ยที่ 2 2.10 แบบประเมินคุณธรรมจริยธรรมและคุณลักษณะทพ่ี ึงประสงค์ หน่วยท่ี 2 85 2.11 เอกสารอา้ งองิ หนว่ ยท่ี 2 92 93 95 96 97

56 แบบทดสอบกอ่ นเรียน หน่วยท่ี 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชอื่ วิชา งานพ้นื ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครัง้ ที่ 3-4 ชือ่ หนว่ ย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ช่ือเรอ่ื ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 20 นาที คำสง่ั จงทำเครอื่ งหมายกากบาท () ลงบนตวั เลือกทถ่ี กู ตอ้ ง 1. โครงสร้างของซเี นอร์ไดโอดเกดิ จากการประกอบของสารก่ึงตวั นำชนิดพีกบั สารใด ก. สารเซรามคิ ข. สารเยอรมันเน่ยี ม ค. สารก่ึงตวั นำบรสิ ุทธิ์ ง. สารกง่ึ ตัวนำชนิดเอ็น จ. สารกง่ึ ตัวนำไมบ่ รสิ ทุ ธ์ิ 2. สารกงึ่ ตวั นำชนดิ เอ็นต่อเขา้ กบั ขาใดของซเี นอรไ์ ดโอด ก. A ข. C ค. E ง. K จ. G 3. ขอ้ ใดเปน็ สญั ลกั ษณข์ องซีเนอรไ์ ดโอด ก. ข. ค. ง. จ 4. เมอ่ื ซเี นอร์ไดโอดไดร้ บั ไบอสั แบบฟอรเ์ วริ ์ด จะทำใหซ้ เี นอรไ์ ดโอด ทำงานเหมอื นกับอปุ กรณ์ใด ก. ไดโอด ข. ตัวเก็บประจุ ค. ตัวเหนย่ี วนำ ง. ทรานซสิ เตอร์ จ. ซเี นอร์ไดโอดไม่ทำงาน 5. การไบอสั ของซเี นอร์ไดโอด สามารถทำได้ก่ีวธิ ี ก. 2 วธิ ี ข. 3 วธิ ี ค. 4 วธิ ี ง. 5 วิธี จ. 6 วิธี

57 แบบทดสอบก่อนเรยี น หน่วยท่ี 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชือ่ วชิ า งานพืน้ ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนคร้งั ท่ี 3-4 ช่ือหน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ชือ่ เรอ่ื ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 20 นาที 6. การไบอสั ซเี นอร์ไดโอดอยา่ งไรถกู ตอ้ ง ก. จา่ ยไบอัสตรงค่าตำ่ ข. จ่ายไบอสั ตรงคา่ สูงๆ ค. จ่ายไบอสั ตรงสงู กว่าคา่ เบรกดาวน์ ง. จา่ ยไบอสั กลบั สงู กว่าค่าเบรกดาวน์ จ. จา่ ยไบอัสกลบั ต่ำกวา่ ค่าเบรกดาวน์ 7. การนำซีเนอร์ไดโอดไปใช้งาน จะตอ้ งตอ่ ไบอสั แบบใด ก. ฟิกสไ์ บอสั ข. เซล์ฟไบอสั ค. รเี วิรส์ ไบอสั ง. ฟีดแบคไบอสั จ. ฟอรเ์ วริ ด์ ไบอสั 8. การทดสอบซเี นอรไ์ ดโอด สามารถทำได้กว่ี ิธี ก. 2 วิธี ข. 3 วิธี ค. 4 วธิ ี ง. 5 วิธี จ. 6 วธิ ี 9. ถา้ ผลการวัดแรงดันทต่ี กคร่อมซเี นอรไ์ ดโอด ปรากฏว่า แรงดนั มีคา่ คงท่ตี ลอด แสดงวา่ ซีเนอรไ์ ดโอด อยู่ใน สภาพใด ก. รวั่ ข. ยืด ค. ปกติ ง. ช็อต จ. ขาด 10. ขอ้ ใดคอื วงจรรกั ษาระดบั แรงดนั ของซีเนอร์ไดโอด ก. วงจรคลปิ เปอร์ ข. วงจรเรก็ กเู ลเตอร์ ค. วงจรแคลมปเ์ ปอร์ ง. วงจรเร็กตฟิ ายเออร์ จ. วงจรมลั ตพิ ลายเออร์

58 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น หนว่ ยที่ 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพื้นฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครง้ั ท่ี 3-4 ชือ่ หน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ชั่วโมง ชอื่ เรอื่ ง : ซีเนอร์ไดโอด เวลา 10 นาที เฉลยคำตอบ ข้อท่ี ข้อท่ีถูกตอ้ ง 1ง 2ง 3ข 4ก 5ก 6ง 7ค 8ก 9ค 10 ข ข้อละ 1 คะแนน คะแนนเต็ม 10 คะแนน

59 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชอ่ื วชิ า งานพน้ื ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครงั้ ท่ี 3-4 ชื่อหนว่ ย ซเี นอร์ไดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ชอ่ื เรอ่ื ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง จุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. อธบิ ายโครงสรา้ งของซเี นอร์ไดโอดได้ 2. บอกสญั ลกั ษณข์ องซเี นอร์ไดโอดได้ 3. บอกวิธกี ารไบอสั ซเี นอรไ์ ดโอดได้ 4. อธิบายลกั ษณะสมบัตทิ างไฟฟา้ ของซเี นอรไ์ ดโอดได้ 5. บอกวิธกี ารวดั และทดสอบซเี นอรไ์ ดโอดได้ 6. บอกการใชง้ านของซเี นอร์ไดโอดได้ สาระการเรยี นรู้ 1. โครงสรา้ งซีเนอร์ไดโอด 2. สญั ลกั ษณ์ของซีเนอรไ์ ดโอด 3. การไบอสั ซเี นอร์ไดโอด 4. ลกั ษณะสมบัติทางไฟฟ้าของซเี นอร์ไดโอด 5. การวัดและทดสอบซเี นอร์ไดโอด 6. วงจรใช้งานของซเี นอร์ไดโอด

60 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ช่อื วชิ า งานพืน้ ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครัง้ ท่ี 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ชือ่ เรื่อง : ซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง ซเี นอร์ไดโอด (Zener Diode) เป็นไดโอดชนดิ พเิ ศษทสี่ รา้ งข้นึ มา เพอ่ื ทำหนา้ ที่รกั ษาระดบั แรงดนั ให้มีค่าคงที่ มีโครงสร้างเหมือนกันกับไดโอดธรรมดาทั่ว ๆ ไป แต่การนำซีเนอร์ไดโอดไปใช้งานจะต้องต่อใน ลักษณะไบอัสกลับ (Reverse Bias) แต่ถ้าต่อในลักษณะไบอัสตรง (Forward Bias) ซีเนอร์ไดโอดจะทำงาน เหมือนกับไดโอดธรรมดา ภาพที่ 2-1 รูปรา่ งของซีเนอร์ไดโอด ท่ีมาของภาพ : http://www.frankshospitalworkshop.com/electronics/training_course_zener_ diode.html. 2.1 โครงสรา้ งของซีเนอรไ์ ดโอด ซีเนอร์ไดโอด ประกอบจาก สารก่ึงตัวนำชนิดพีและสารกง่ึ ตัวนำชนิดเอน็ นำมาต่อชนกันด้วย วิธี การปลูกผลึกหรือวิธีการแพร่กระจายสารเจือปนที่มีปริมาณมากกว่าไดโอดธรรมดาลงไปในสารกึ่งตัวนำ บริสุทธทิ์ ำใหม้ รี อยต่อระหว่างสารก่ึงตัวนำ จำนวน 1 รอยตอ่ มีขาใช้งาน 2 ขา คือ ขาแอโนด (Anode) เรยี กย่อ ๆ ว่าขา A ซง่ึ จะตอ่ เข้ากบั สารกงึ่ ตวั นำชนิดพีและขาแคโถด (Kathode) เรียกย่อ ๆ ว่าขา K ซ่ึงจะตอ่ กับสารก่ึง ตัวนำชนิดเอน็ แอโนด P แคโถด A : Anode N K : Kathod ภาพที่ 2-2 โครงสร้างของซีเนอรไ์ ดโอด

61 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพ้นื ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครง้ั ที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ชอ่ื เรือ่ ง : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่วั โมง ซีเนอรไ์ ดโอด เปน็ ไดโอดทผี่ ลิตจากสารซิลกิ อนทม่ี ีปริมาณความหนาแนน่ ของสารเจือปนในส่วนทัง้ 2ของสารก่ึงตัวนำชนดิ พีและสารกึง่ ตวั นำชนิดเอ็น มีค่าสูงกว่าปกติ ซงึ่ คณุ สมบัติจะทำใหค้ า่ แรงดันเบรกดาวน์สูง หรือแรงดนั ซีเนอร์ สามารถกำหนดได้ด้วยการควบคุมความหนาแน่นของสารเจอื ปน และเมื่อให้ไบอสั กลับ จะ สามารถทนกระแสย้อนกลบั ได้สูง โดยไดโอดไม่เสียหาย แรงดันที่ตกคร่อมซีเนอรไ์ ดโอด จะเปน็ ตัวควบคมุ และ รกั ษาแรงดันให้คงท่ี ดังนนั้ 2.2 สญั ลักษณ์ของซเี นอรไ์ ดโอด สัญลกั ษณข์ องซเี นอร์ไดโอดเหมอื นกบั สญั ลักษณข์ องไดโอดทุกประการ เพยี งแตเ่ พมิ่ ด้านปลาย หัวลกู ศร ซึง่ เป็นขาแคโถด (Kathod) หรอื ขา K โดยมีลักษณะเหมือนกับตวั อกั ษร Z ซงึ่ เปน็ ตัวอกั ษรแรกของชอ่ื ซีเนอร์ไดโอด นน่ั คือ Zener สว่ นอีกดา้ นหนึ่งยงั คงเหมอื นกับไดโอด นน่ั คือ ขาอาโนด (Anode) หรอื ขา A AK ภาพที่ 2-3 สัญลักษณข์ องซเี นอรไ์ ดโอด 2.3 การไบอัสซีเนอร์ไดโอด การจะนำซเี นอร์ไดโอดไปใช้งาน จะตอ้ งมกี ารจา่ ยไบอัสหรือจดั แรงดนั ไฟให้กบั ซีเนอรไ์ ดโอด ซึ่งการ ไบอัสซีเนอร์ไดโอด สามารถทำได้ 2 วิธี คือ การไบอัสกลับ (Reverse Bias) กับการไบอสั ตรง (Forward Bias) 1) การไบอัสกลบั (Reverse Bias) คือ การจา่ ยแรงดนั ไฟฟ้าศักย์บวกให้กบั สารก่งึ ตัวนำชนิดเอน็ หรอื ขาแคโถด (K) และจา่ ยศักย์ไฟ ลบให้สารกึ่งตวั นำชนิดพีหรือขาอาโนด (A) ทั้งนี้ จะทำให้เกิดการพังทลายระหว่างรอยต่อของซีเนอร์ไดโอดข้นึ KA IZ ภาพท่ี 2-4 การจา่ ยไบอสั กลบั ให้กบั ซเี นอรไ์ ดโอด

62 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชือ่ วชิ า งานพื้นฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครั้งที่ 3-4 ช่ือหนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชว่ั โมง ชอ่ื เรื่อง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง การพังทลายของซเี นอร์ไดโอด แบง่ ออกเปน็ 2 แบบ คือ (1) การพงั ทลายแบบซีเนอร์ เป็นการพงั ทลายทีเ่ กดิ ขน้ึ กบั แรงดันไบอัสกลับค่าต่ำ ๆ กำหนด ได้จากการโด๊ปสารกึ่งตัวนำที่ใช้ผลิตซีเนอร์ไดโอด ซึ่งการพังทลายแบบซีเนอร์นั้น จะมีกระแสไหลผ่านซีเนอร์ ไดโอดจำนวนหนึง่ ท้ังนี้ จะต้องจำกัดไม่ให้เกินคา่ พิกดั สูงสุดของซีเนอร์ไดโอด และจะเกิดสภาวะแรงดนั ตกคร่อม ซเี นอร์ไดโอดท่ีมคี า่ คงท่ีตลอดเวลา เรียกวา่ คา่ แรงดันซเี นอร์ จากคณุ สมบตั ิขอ้ น้ี สามารถนำซีเนอร์ไดโอดไปใช้ เป็นวงจรควบคุมแรงดันไฟฟา้ ตรงใหค้ งท่ีได้ เรียกวงจรนนั้ วา่ วงจรเร็กกูเลเตอร์ (2) การพังทลายแบบอะวาเลนซ์ (Avalanche) เป็นการจ่ายแรงดันไบอัสกลับค่าสูงๆ ให้กับ ซเี นอรไ์ ดโอด จนทำใหม้ กี ระแสไหลยอ้ นกลับผา่ นซเี นอรไ์ ดโอดจำนวนมาก สง่ ผลให้รอยตอ่ ของซีเนอร์ไดโอดทะลุ และใชง้ านไมไ่ ด้ 2) การไบอัสตรง (Forward Bias) คอื การจา่ ยแรงดันไฟทม่ี ศี กั ยบ์ วกใหก้ บั สารกึ่งตัวนำชนิดพหี รือขาอาโนด และจา่ ยแรงดนั ไฟท่ี มศี กั ยล์ บให้กับสารก่ึงตวั นำชนิดเอ็นหรือขาแคโถด จะทำให้ซเี นอร์ไดโอดทำงานเหมอื นกับไดโอดธรรมดา AK IF ภาพท่ี 2-5 การจา่ ยไบอัสตรงใหก้ ับซีเนอรไ์ ดโอด เมื่อซีเนอร์ไดโอดได้รับไบอัสตรง ไฟลบจะผลักอิเล็กตรอนอิสระในสารชนิดเอ็นใหเ้ คลื่อนที่ได้ ในเวลาเดียวกนั ไฟบวกที่จา่ ยให้สารชนิดพีจะดงึ ดดู อเิ ล็กตรอนให้เคลอ่ื นทีเ่ ข้ามาหา และจะผลักโฮลให้เคล่ือนที่ ไปข้างหนา้ อเิ ลก็ ตรอนจะเคลื่อนทผี่ ่านสารชนิดพีเข้ากบั ศักยไ์ ฟบวกของแหลง่ จา่ ย และเคล่ือนท่ีผา่ นแหลง่ จ่ายไป ยังขาแคโถดของสารชนิดเอ็นเกิดกระแสไหลผา่ นไดโอดได้

63 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหสั วิชา 30105-0003 ชื่อวิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครงั้ ท่ี 3-4 ชือ่ หน่วย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชั่วโมง ชื่อเรอ่ื ง : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 4 ชว่ั โมง 2.4 ลกั ษณะสมบตั ิทางไฟฟ้าของซีเนอรไ์ ดโอด กระแส (I) IF แรงดนั พงั ทลาย ไบอัสตรง แรงดัน (V) 0 ไบอัสกลับ IR ภาพท่ี 2-6 กราฟลักษณะสมบัติทางไฟฟ้าของซเี นอรไ์ ดโอด 0 VZ IZk IZt IZm IZ ภาพท่ี 2-7 กราฟลักษณะสมบัติทางไฟฟา้ ของซเี นอรไ์ ดโอด เมื่อได้รบั ไบอสั กลบั

64 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชื่อวิชา งานพืน้ ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนคร้งั ที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชั่วโมง ช่ือเรอื่ ง : ซเี นอร์ไดโอด เวลา 4 ชว่ั โมง จากกราฟดงั ภาพท่ี 2-7 ซงึ่ แสดงลกั ษณะสมบตั ทิ างไฟฟ้าของซเี นอรไ์ ดโอด โดยแสดงความสัมพันธ์ ระหวา่ งแรงดันกับกระแส โดย Vz เป็นแรงดนั เบรกดาวน์หรือแรงดันซเี นอร์ในการพงั ทลาย เมื่อได้รบั ไบอัสกลับ ดังนั้น เมื่อเพิ่มแรงดันไบอัสกลับจนถึงค่าแรงดันซีเนอร์ จะมีกระแสไฟฟา้ ไหลผ่านซีเนอร์ไดโอดมากขึ้น ซึ่งทีจ่ ดุ เอียงของกราฟจะมกี ระแสไหลผา่ นซเี นอร์ไดโอดเทา่ กับ Izk (Knee current) ซ่ึงเปน็ กระแสบริเวณเสน้ โค้ง ถ้าซเี นอร์ไดโอด ไดร้ ับแรงดันย้อนกลบั สงู ขนึ้ อีก กระแสซีเนอร์ จะเพม่ิ ขนึ้ แตแ่ รงดันซเี นอร์ จะคงท่ี และถ้าเพ่ิมกระแสเกนิ กวา่ ค่ากระแสซเี นอรส์ ูงสุด Izm (Maximum current) แรงดนั ซเี นอร์จะไมค่ งทีแ่ ละชำรดุ ได้ ในท่สี ดุ ดังนั้น การนำซีเนอร์ไดโอดไปใช้ในการควบคุมให้แรงดันไฟฟ้าตรงคงที่นั้น จึงมีความจำเป็นที่ จะต้องออกแบบวงจรควบคุมให้มีกระแสไหลผ่านซีเนอร์ไดโอดอยู่ระหว่างค่ากระแสบริเวณเส้นโค้ง Izk ถึง ค่ากระแสสูงสุด Izm สำหรับกระแส Izt (Test current) หมายถึง ค่ากระแสทดสอบที่แรงดันซีเนอร์ ซึ่งเป็น คา่ กระแสตามคา่ ที่ผผู้ ลติ กำหนดไวใ้ นตารางคณุ สมบตั ิของซเี นอร์ท่ใี ชง้ านทวั่ ไป ขั้นตอนการผลิตได้กำหนดให้ซีเนอร์ไดโอดแต่ละเบอร์มีค่าแรงดันที่แตกตา่ งกนั ออกไป เนื่องจาก การโด๊ปสารเจือปนเข้าไปมากน้อยต่างกัน เช่น ถ้าโด๊ปสารจำนวนมาก ค่าแรงดันซีเนอร์จะมีค่าต่ำ แต่ถ้าโด๊ป สารจำนวนน้อย ค่าแรงดนั ซเี นอรจ์ ะสูง โดยทัว่ ไปค่าแรงดนั ซีเนอรท์ ่มี ีใช้งานกนั อยา่ งกว้างขวางอยู่ในช่วง 2.4 V ถงึ 200 V ทน กำลังงาน (Power Rate) ไดต้ ้ังแต่ 1/4 W ถึง 50 W วงจรสมมลู ของซเี นอร์ไดโอด ซีเนอร์ไดโอด มคี ณุ สมบัตพิ ิเศษ คอื รกั ษาระดบั แรงดนั ให้คงท่ีตลอดเวลา เมอื่ ได้รบั ไบอัสกลับ ซึง่ ในทางอุดมคติ ซีเนอรไ์ ดโอด จะมีวงจรเทียบเทา่ หรือวงจรสมมูล ซ่งึ เป็นแบตเตอรท่ี ่ีมีขนาดแรงดันไฟฟ้าตรง เท่ากบั แรงดนั ซีเนอร์ VZ (Zener Voltage) โดยมีขว้ั บวกของ VZ อยู่ท่ีขาแคโถดและขัว้ ลบอย่ทู ข่ี าอาโนด ดงั ภาพ ที่ 2-8 ก.แตใ่ นทางปฏบิ ตั ิ ซเี นอรไ์ ดโอด จะมีคา่ ความตา้ นทานภายในรอยต่อ (RZ) อยดู่ ว้ ย ดงั ภาพท่ี 2-8 ข. =+ IZ + VZ RZ = + VZ ก. ซเี นอรไ์ ดโอดในอุดมคติ ข. ซเี นอรไ์ ดโอดในทางปฏบิ ตั ิ ภาพท่ี 2-8 วงจรสมมลู ของซีเนอร์ไดโอด

65 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชือ่ วชิ า งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้งั ที่ 3-4 ชือ่ หนว่ ย ซเี นอร์ไดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ชื่อเร่อื ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่วั โมง 2.5 การวัดและทดสอบซเี นอร์ไดโอด การวดั และทดสอบซเี นอร์ไดโอด สามารถทำได้ 2 วิธี คอื 1) การวัดความตา้ นทาน สามารถทำได้ โดยการทดสอบดว้ ยมัลติมเิ ตอร์ ทง้ั แบบอนาลอ็ กและแบบดจิ ติ อล เช่นเดียวกับ การวัดและทดสอบไดโอดธรรมดา ภาพท่ี 2-9 การทดสอบซีเนอรไ์ ดโอดดว้ ยมลั ตมิ ิเตอร์ การเสยี ของซเี นอร์ไดโอด มี 3 ลกั ษณะ เชน่ กัน คอื 1) ไดโอดขาด (Open) หมายถงึ เขม็ มเิ ตอรไ์ ม่กระดิก ทง้ั 2 ครง้ั 2) ไดโอดลดั วงจรหรอื ซอ็ ต (Short) หมายถึง เข็มมเิ ตอรข์ ึน้ ทงั้ 2 คร้งั 3) ไดโอดรว่ั ไหล (Leakage) หมายถงึ เข็มมิเตอรข์ นึ้ มาก 1 คร้ัง และเข็มมิเตอรข์ น้ึ เล็กนอ้ ย 1 ครัง้ 2) การวัดแรงดันตกครอ่ มซีเนอรไ์ ดโอด สามารถทำได้ โดยการต่อแรงดนั ไฟฟา้ ทม่ี คี ่าสงู กวา่ ค่าแรงดันซเี นอร์อนุกรมกบั ตวั ตา้ นทาน กรณซี เี นอรไ์ ดโอดปกติ เมอ่ื ปรบั แรงดันเพม่ิ ข้นึ เรอื่ ย ๆ แรงดนั ท่ตี กคร่อมซเี นอร์ไดโอดจะคงทีต่ ลอด

66 ใบความรู้ หนว่ ยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพน้ื ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้ังท่ี 3-4 ชอ่ื หน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ชอ่ื เร่อื ง : ซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ชวั่ โมง ภาพท่ี 2-10 การทดสอบซีเนอร์ไดโอดโดยการวดั แรงดันตกคร่อมดว้ ยมัลตมิ ิเตอร์ การเสียของซเี นอร์ไดโอด 3 ลักษณะคือ 1) กรณีช็อต คือ เม่ือวดั แรงดันตกครอ่ มจะมคี ่าเป็น 0V ตลอด 2) กรณีขาด คอื เมอ่ื วัดแรงดันตกครอ่ ม จะมคี ่าตามการปรบั แรงดนั ไฟฟ้า 3) กรณซี ีเนอร์ไดโอดร่วั คือ เม่ือวดั แรงดนั ตกครอ่ มค่าแรงดันที่ตกคร่อมจะไม่คงที่ (กรณี ทราบค่าแรงดนั ซเี นอร)์ 2.6 วงจรใชง้ านของซีเนอร์ไดโอด การนำซีเนอร์ไดโอดไปใช้งาน สามารถทำไดห้ ลายวงจร เช่น วงจรรักษาแรงดันให้คงที่ (Voltage regulator circuit) วงจรตัดสญั ญาณหรือวงจรคลิป (Clipping Circuit) โดยเฉพาะในวงจรรักษาระดับแรงดันให้ คงที่ นน้ั จะตอ้ งมีความตา้ นทานตอ่ อนกุ รมกบั ซีเนอรไ์ ดโอดทุกครั้ง เพือ่ ป้องกันกระแส (IZ) ไหลผ่านซีเนอรไ์ ดโอด เกินค่าพิกัด มิเช่นนั้น จะทำให้ซเี นอร์ไดโอดชำรุดได้ และ ตัวต้านทานท่ีต่อในวงจร จะต้องมีการคำนวณหาคา่ ความตา้ นทานทเี่ หมาะสม วงจรจงึ จะทำงานไดด้ ี นอกจาก การนำซีเนอร์ไดโอด มาทำหน้าที่รักษาระดับแรงดัน แล้ว ยังสามารถนำอุปกรณอ์ ื่น ๆ มาประยกุ ตใ์ ช้กบั ซีเนอรไ์ ดโอดได้

67 ใบความรู้ หน่วยที่ 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ช่อื วชิ า งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครง้ั ที่ 3-4 ช่ือหน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ชื่อเรื่อง : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่วั โมง 1) วงจรรักษาระดบั แรงดันใหค้ งท่ี (Voltage Regulator Circuit) วงจรรักษาระดับแรงดนั คอื วงจรทท่ี ำหน้าท่รี ักษาแรงดนั ทางดา้ นเอาท์พุตของแหล่งจ่ายไฟให้ คงท่ี ภายใตภ้ าวะการเปลี่ยนแปลงกระแสโหลด ~ R IZ ACV C VZ Vout Rectifier Filter Regulator ภาพท่ี 2-11 วงจรรักษาระดับแรงดนั ให้คงท่ี การนำซเี นอร์ไดโอดไปใช้งาน ต้องตอ่ แบบรีเวิรส์ ไบอัสและต้องจ่ายแรงดนั ไฟฟ้าใหซ้ เี นอรไ์ ดโอดถึง จุดซีเนอร์เสยี กอ่ น จึงจะนำกระแส จากวงจรขา้ งล่างน้ี ใช้ซเี นอรเ์ บอร์ 1N961 ซ่ึงมจี ุดแรงดันซีเนอรอ์ ยู่ที่ 10 V R IZ 0–20 V Vout VZ = 10V ภาพที่ 2-12 วงจรทดสอบคุณสมบตั ขิ องซเี นอรไ์ ดโอด การทำงานของวงจร เมื่อเริ่มปรับแรงดันไฟฟ้าจาก 0 V ซีเนอร์ไดโอด จะยังไม่ทำงาน หากวัด แรงดันตกคร่อมซเี นอร์ไดโอด จะเท่ากับแรงดันที่จ่ายออกมา เมื่อปรับแรงดันจนถึง 10 V ซีเนอร์ไดโอดจะเร่ิม นำกระแส ถา้ เพม่ิ มากกวา่ นี้ แรงดนั ทต่ี กคร่อมซีเนอร์ จะไม่เพม่ิ อกี ตอ่ ไป จะรักษาแรงดนั จดุ น้ีไวใ้ หค้ งที่ เชน่ จ่าย เพมิ่ มาเปน็ 12 V ซเี นอร์ไดโอด จะตกคร่อมเพียง 10 V อกี 2 V ทเี่ หลือจะตกครอ่ มท่ตี ัวต้านทาน R และถ้าหาก จ่าย 20 V ซีเนอร์ไดโอดจะตกคร่อม 10 V อีก 10 V ที่เหลือจะตกคร่อมที่ตัวต้านทาน R ดังนั้น กรณีที่จะนำซี เนอร์ไดโอดไปใช้ในวงจรใช้งานจริงนั้นจำเป็นจะตอ้ งมี R ซึง่ R จะมีผลตอ่ ค่ากระแสทจ่ี ะไหลผา่ นวงจรและมีผลตอ่ ค่าวัตตข์ องซีเนอร์ไดโอดดว้ ย

68 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ช่อื วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้ังท่ี 3-4 ชื่อหน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชวั่ โมง ช่ือเรอื่ ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง ตัวอยา่ งที่ 2-1 มแี บตเตอรี่รถยนต์ 12 V อย่ชู ดุ หน่งึ ตอ้ งการนำแบตเตอรนี่ ้ี มาใช้กับวิทยุเทป ซึ่ง ต้องการแรงดันเพียง 9 V เทา่ นน้ั จะทำอย่างไร เพื่อให้วทิ ยเุ ทปใชง้ านได้กับแรงดนั ไฟ 9 V R IZ 12 V VZ=9 V ภาพท่ี 2-13 วงจรซเี นอร์ไดโอดตัวอย่างท่ี 2-1 การคำนวณ หาก IZ = 50 mA ดังน้ัน R = E – Vz Iz แทนค่า R = 12 V – 9 V 50 mA = 60  ตวั อย่างที่ 2-2 วงจรข้างล่างนี้ แรงดันเอาทพ์ ตุ และแรงดันตกคร่อมตัวตา้ นทานมคี า่ เท่ากบั เท่าไร R IZ Vout 50V VZ = 15V VZ = 15V ภาพที่ 2-14 วงจรซีเนอรไ์ ดโอดตัวอย่างท่ี 2-2

69 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชอ่ื วชิ า งานพ้ืนฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนครั้งที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง ชือ่ เร่อื ง : ซเี นอร์ไดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง Vout = 30 V VR = 20 V หากคำนวณหาค่า R โดยกำหนด IZ = 50 mA ดงั น้นั R = 20 V 50 mA = 400  การออกแบบวงจรเรก็ กูเลเตอร์ทใี่ ชซ้ เี นอรไ์ ดโอด ตัวอย่างที่ 2-3 วงจรปรีแอมปต์ อ้ งการไฟตรง 9V / 15 mA 12 Vac 1N4007 X2 D1 220 V IS RS 12 Vac D2 + IZ IL 10K C1 470/25V 9V RL ภาพที่ 2-15 วงจรซเี นอร์ไดโอดตวั อยา่ งที่ 2-3 กระแสทไ่ี หลผา่ นซเี นอร์ไดโอด ควรมีค่า  0.1 IL max แต่ไม่ควรต่ำกวา่ 5 mA ดงั นัน้ คดิ IZ = 5 mA จะได้ กระแสทีไ่ หลผ่านตวั ต้านทาน Rs IS = IZ + IL = 5 mA + 15 mA = 20 mA แรงดนั ทอี่ อกจากวงจรเร็กตฟิ ายเออรห์ รือแรงดนั ท่ีตกครอ่ มตวั เกบ็ ประจุ C1 VC1 = Vrms x 1.414 = 16.96 V

70 ใบความรู้ หน่วยที่ 2 รหสั วิชา 30105-0003 ชือ่ วิชา งานพื้นฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้ังที่ 3-4 ชือ่ หน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ชั่วโมง ช่ือเร่ือง : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 4 ชวั่ โมง คำนวณ หาค่าตัวต้านทาน Rs จากสตู ร Rs = VZ = 9V IL 15 mA = 398  (เลือกใชค้ า่ ความตา้ นทาน 390) คำนวณ หาคา่ ตัวตา้ นทาน RL จากสูตร RL = VC1 - VZ = 162. 096=mVA- 9V Is = 600  2 แบบ ดงั นี้ ชนิดของวงจรรกั ษาระดับแรงดัน การแบ่งชนิดของวงจรรักษาระดับแรงดัน สามารถแบ่งได้ตามการต่อของอปุ กรณ์ควบคมุ ได้ (1) วงจรรักษาระดบั แรงดนั แบบอนกุ รม (Series Voltage Regulator) อุปกรณ์ Vo Vi ควบคมุ วงจร ส่มุ ตัวอย่าง แรงดนั วงจร อ้างอิง เปรียบเทยี บ ภาพท่ี 2-16 บลอ็ คไดอะแกรมวงจรรักษาระดบั แรงดนั แบบอนกุ รม

71 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้ังที่ 3-4 ชื่อหน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชว่ั โมง ชอ่ื เร่อื ง : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง จากบล็อคไดอะแกรม ภาพที่ 2-16 จะเห็นว่า อุปกรณ์ควบคุม (Control Element) อนุกรม กบั วงจรควบคมุ แรงดันท่ีเอาทพ์ ุตจะใช้วิธกี ารสมุ่ ตัวอย่าง (Sampling) แรงดนั เอาทพ์ ตุ แล้วจงึ นำไปเปรียบเทียบ ในวงจรเปรียบเทียบ (Comparator Circuit) ซึ่งวงจรเปรียบเทยี บจะนำข้อมลู จากแรงดนั อ้างอิงไปเปรยี บเทยี บ กับแรงดันที่ได้จากวงจรสุ่มตัวอย่าง ผลที่ได้จะส่งไปควบคุมอุปกรณ์ควบคุม เพื่อให้อุปกรณ์ควบคุมได้ควบคมุ แรงดนั เอาท์พตุ ให้คงทตี่ ลอดเวลา การทำงานของบลอ็ คไดอะแกรม กรณีแรงดันทางด้านเอาท์พุตออกมามากขึ้น วงจรเปรียบเทียบ จะส่งสัญญาณควบคุมไป อุปกรณค์ วบคุมใหล้ ดคา่ ของแรงดันเอาท์พุตลงเทา่ กบั แรงดนั ทตี่ อ้ งการ กรณีแรงดันทางด้านเอาท์พุตออกมาลดลง วงจรเปรียบเทียบ จะส่งสัญญาณควบคุมไป อุปกรณค์ วบคุมให้เพ่มิ ค่าของแรงดันเอาท์พุตใหม้ ากขึน้ เพ่อื ใหแ้ รงดันอยใู่ นระดบั ทตี่ อ้ งการ Q1 Vi VO R RL VZ ทรานซสิ เตอร์ Q1 เปน็ อปุ กรณ์ควบคมุ ซเี นอร์ไดโอดเปน็ ตวั กำหนดแรงดันอา้ งอิง ภาพท่ี 2-17 ตวั อย่างวงจรรักษาระดับแรงดันแบบอนุกรม การทำงานของวงจรรักษาระดับแรงดันแบบอนุกรม กรณแี รงดันทางดา้ นเอาท์พตุ ออกมามาก ทำให้แรงดนั ท่ีขาเบสและอมิ ิตเตอร์ของทรานซสิ เตอร์ Q1 ลดลง เป็นเหตุทำใหท้ รานซสิ เตอรน์ ำกระแสนอ้ ยลง จะสง่ ผลใหแ้ รงดนั เอาทพ์ ุตของวงจรรกั ษาระดับแรงดัน ลดลงในระดบั ที่ต้องการ

72 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพืน้ ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครง้ั ท่ี 3-4 ชอื่ หน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ชวั่ โมง ชอ่ื เรื่อง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 4 ช่วั โมง กรณีแรงดันทางเอาทพ์ ตุ ออกมาลดลง ทำให้แรงดันท่ขี าเบสและอมิ ิตเตอร์ของทรานซสิ เตอร์ Q1 จะเพม่ิ มากข้นึ ทำใหท้ รานซสิ เตอร์ Q1 นำกระแสมากข้นึ จนกระทั่งถึงค่าแรงดนั ในระดบั ทีต่ อ้ งการ จากภาพท่ี 2-17 มกี ารพฒั นาวงจรรกั ษาระดบั แรงดนั ใหด้ ขี ึ้น ดังแสดงในภาพท่ี 2-18 จาก วงจรจะมี R1 และ R2 เป็นวงจรส่มุ ตวั อยา่ ง ซเี นอรไ์ ดโอด VZ เปน็ ตวั กำหนดแรงดันอา้ งอิง และกระแสเบสของ ทรานซิสเตอร์ Q2 จะถกู ควบคมุ โดยแรงดันทมี่ ีกระแสไหลผ่านซเี นอรไ์ ดโอด VZ ซ่ึงกระแสน้จี ะเปน็ ตัวปรับแรงดนั ที่เอาทพ์ ตุ ของวงจรใหค้ งที่ Q1 VO Vi R4 Q2 VZ R1 RL VBE R3 V2 R2 ภาพท่ี 2-18 วงจรทม่ี ีการพัฒนาให้วงจรรักษาระดบั แรงดันให้ดีขน้ึ การทำงานของวงจรรกั ษาระดบั แรงดันทมี่ ีการพฒั นา ถ้าแรงดันเอาท์พตุ เพิ่มขึน้ จะทำใหแ้ รงดนั ที่ได้จากวงจรสุม่ ตวั อย่างหรือแรงดันตกครอ่ ม R1 และ R2 เพม่ิ ขึน้ ทำให้แรงดันท่ตี กคร่อมตัวตา้ นทาน R2 หรือค่าแรงดนั V2 เพม่ิ ข้ึน จนทำให้ซีเนอรไ์ ดโอด VZ นำกระแสผา่ น R3 เกิดแรงดนั ตกครอ่ มท่ี R3 ซง่ึ แรงดันดังกล่าวจะเปน็ แรงดันไบอัสให้แกข่ าเบสและขาอิมิตเตอร์ ของทรานซสิ เตอร์ Q2 จะทำใหท้ รานซิสเตอร์ Q2 นำกระแส ซึ่งทรานซิสเตอร์ Q2 จะเป็นตวั แบ่งกระแสเบสของ Q1 และส่งผลให้ทรานซิสเตอร์ Q1 มีกระแสคอลเลคเตอร์ไหลน้อยลง ทำให้แรงดันตกคร่อม RL หรือแรงดัน เอาท์พุต ลดลง จนกระทั่งแรงดันตกคร่อม RL น้อยกว่าจดุ แรงดันพังทลายของซีเนอร์ไดโอด VZ ทำให้แรงดนั ท่ี เอาท์พุตคงทต่ี ลอดเวลา ในสภาวะที่แรงดันเอาท์พุตคงที่ จะทำให้แรงดัน V2 เท่ากับผลรวมของแรงดันระหว่าง แรงดนั ท่ีขาเบสอมิ ิตเตอร์ของ Q2 กบั แรงดนั ท่ีตกครอ่ มซีเนอร์ไดโอด VZ กระแสจะไมไ่ หลผ่านซเี นอรไ์ ดโอด

73 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ช่อื วชิ า งานพ้ืนฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนครั้งที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอร์ไดโอด ชื่อเร่อื ง : ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง เวลา 4 ชั่วโมง นอกจาก การควบคุมวงจรรักษาระดับแรงดันโดยใช้ทรานซิสเตอร์แล้ว ยังมีการพัฒนา โดยการใช้ไอซีออปแอมป์ เป็นวงจรเปรยี บเทียบแรงดันอา้ งองิ ท่ีได้จากซเี นอรไ์ ดโอดกบั แรงดันทป่ี ้อนกลับจากตัว ตา้ นทานตรวจสอบ หรอื ตวั ตา้ นทาน R1 และ R2 ถ้าแรงดนั เอาทพ์ ตุ เปล่ียนแปลง ทรานซิสเตอร์ Q1 จะควบคมุ ให้ แรงดนั เอาท์พุตคงทตี่ ลอดไป ดงั แสดงในภาพที่ 2-19 Vi Q1 R3 VO R1 R2 VZ ภาพท่ี 2-19 การใช้ไอซีออปแอมป์ในวงจรรักษาระดบั แรงดนั วงจรจำกดั กระแสในวงจรรักษาระดบั แรงดันแบบอนกุ รม การทำงานของวงจรจำกัดกระแสในวงจรรกั ษาระดบั แรงดนั แบบอนุกรม เมื่อเกิดการลดั วงจรหรือกระแสโหลด IL ไหลมากขึ้น จะทำให้วงจรตรวจเชก็ การลัด วงจร (Short Circuit Sensing) หรือตัวต้านทาน RSC มีค่าแรงดันตกคร่อม RSC เพิ่มขึ้นเพียงพอที่จะขับ ทรานซิสเตอร์ Q2 ให้ทำงาน จะทำใหก้ ระแสเบสของ Q1 ถกู แบ่งออกไปผา่ นขาคอลเลคเตอรแ์ ละอมิ ิตเตอร์ของ Q1 ผ่าน R1 และ R2 ลงกราวด์ เปน็ ผลใหก้ ระแสเบสของ Q1 ลดลง ซ่ึงจะทำใหแ้ รงดันเอาทพ์ ุตลดลงดว้ ย ดงั น้ัน ตวั ต้านทาน RSC และทรานซสิ เตอร์ Q2 เปน็ อปุ กรณท์ ท่ี ำหนา้ ทจี่ ำกัดกระแส ไหลผา่ นโหลดสงู สดุ

74 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหสั วิชา 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพน้ื ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้ังท่ี 3-4 ช่อื หนว่ ย ซีเนอร์ไดโอด ช่ือเรื่อง : ซเี นอร์ไดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง เวลา 4 ชวั่ โมง Vi Q1 RSC R3 Q2 VO R1 RL VZ R2 ภาพท่ี 2-20 วงจรจำกัดกระแสของวงจรรกั ษาระดับแรงดันแบบอนุกรม (2) วงจรรกั ษาระดบั แรงดนั แบบขนาน (Shunt Voltage Regulator) Vi RS IS IS Vo IL อุปกรณ์ สญั ญาณควบคมุ วงจร ควบคมุ สมุ่ ตัวอยา่ ง RL (Load) ตวั กำหนด วงจร เปรยี บเทยี บ สัญญาณปอ้ นกลับ แรงดนั อา้ งองิ อ้างอิง ภาพที่ 2-21 บล็อกไดอะแกรมวงจรรกั ษาระดับแรงดนั แบบขนาน

75 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหสั วิชา 30105-0003 ช่ือวชิ า งานพืน้ ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้งั ที่ 3-4 ช่ือหนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด ชื่อเรือ่ ง : ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชว่ั โมง เวลา 4 ชัว่ โมง จากบล็อคไดอะแกรม ภาพท่ี 2-21 ถ้าแรงดนั ทโี่ หลดมกี ารเปลยี่ นแปลง จะทำให้เกดิ แรงดัน ตกครอ่ มวงจรสมุ่ ตวั อย่าง และสัญญาณน้ันจะปอ้ นกลับไปเปรียบเทียบกับแรงดันอ้างอิง ผลของการเปรียบเทยี บ จากวงจรเปรียบเทยี บเป็นอยา่ งไร จะสง่ ผลไปควบคมุ อปุ กรณ์ควบคมุ เพอ่ื ที่จะไปปรบั เปล่ียนแรงดันเอาท์พุตให้ คงทีต่ ่อไป RS VO Vi VZ Q1 RL ภาพที่ 2-22 วงจรรักษาระดบั แรงดันโดยใช้ทรานซสิ เตอร์ จากวงจรรักษาระดบั แรงดนั อยา่ งงา่ ย จะมีตัวต้านทาน RS ทำหน้าท่ีลดแรงดนั ท่ไี ด้จากวงจร เร็กตฟิ ายเออร์ทยี่ งั ไม่มีการรักษาระดบั แรงดัน โดยจำนวนกระแสท่ีแหลง่ จ่าย จะจ่ายใหก้ ับวงจรจะมีค่าเท่ากับ กระแสโหลด แรงดันทีต่ กคร่อมที่เอาท์พุตถกู ปรบั โดยซเี นอรไ์ ดโอดร่วมกับแรงดันท่ีขาเบส-อมิ ติ เตอร์ ถ้าค่ารีซิสแตนซ์ของโหลดลดลง กระแสที่จะไปขับท่ีขาเบสของ Q1 จะลดลงตามด้วย ทำให้ กระแส คอลเลคเตอร์ของทรานซิสเตอร์ Q1 ลดลง ซึ่งจะทำให้กระแสโหลดมากขึ้น ดังนั้น จะทำให้แรงดันตก ครอ่ มโหลดสามารถรกั ษาระดบั ให้คงท่ี ทีร่ ะดับทีต่ ้องการ จากภาพท่ี 2-22 ได้มกี ารพัฒนาวงจรรักษาระดบั แรงดันแบบขนานใหด้ ีข้นึ ดงั ภาพท่ี 2-23 ซ่ึง ในวงจรไดเ้ พ่มิ ไอซอี อปแอมป์ เพ่อื เป็นวงจรเปรียบเทยี บแรงดนั ระหวา่ งแรงดนั ป้อนกลับ (Feedback) จากวงจร แบ่งแรงดัน (Voltage Divider) หรือจากตัวต้านทาน R1 และ R2 กับแรงดันอ้างอิง (Voltage Reference) ที่ได้ จากซีเนอร์ไดโอด ผลของการเปรียบเทยี บของไอซอี อปแอมป์นน้ั จะส่งไปควบคมุ ทรานซสิ เตอร์ Q1 ซ่ึงจะทำให้ กระแสที่ไหลผา่ น RS ถกู ควบคมุ แรงดนั ตกคร่อม RS ดงั น้ัน จะทำให้แรงดันเอาท์พตุ คงทีต่ ลอดไป

76 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชื่อวชิ า งานพื้นฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครัง้ ท่ี 3-4 ชอื่ หน่วย ซีเนอรไ์ ดโอด ชอ่ื เรื่อง : ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง เวลา 4 ชัว่ โมง Vi R1 VO R3 Q1 RL R2 VZ ภาพท่ี 2-23 วงจรรกั ษาระดับแรงดันแบบขนานทใี่ ชอ้ อปแอมปค์ วบคุมกระแส วงจรเรก็ กเู ลเตอรส์ ำเรจ็ รูปหรือไอซเี ร็กกูเลเตอร์ ไอซเี รก็ กเู ลเตอร์ คอื ไอซีท่ที ำหนา้ ทรี่ กั ษาแรงดันที่เอาท์พตุ ของแหลง่ จา่ ยไฟใหค้ งท่ี ไม่วา่ โหลดจะเปลี่ยนแปลง ไอซเี ร็กกเู ลเตอร์ มีขาใช้งาน 3 ขา คือ ขาอินพุต ขาเอาทพ์ ตุ และขากราวด์ ไอซเี ร็กกเู ลเตอร์ มโี ครงสรา้ งภายในประกอบดว้ ย (1) วงจรอ้างองิ (Reference Voltage) (2) วงจรเปรียบเทยี บ (Comparator Circuit) (3) อปุ กรณ์ควบคุม (Control Device) (4) วงจรปอ้ งกนั ไฟเกนิ (Overload Protection) การต่อวงจรไปใชง้ านของไอซเี รก็ กเู ลเตอร์ แสดงไดด้ งั ภาพท่ี 2-24 ขา 1 ของไอซเี รก็ กเู ลเตอร์ จะเป็นขาอินพุต ขา 2 เปน็ ขาเอาท์พตุ และขา 3 เป็นขาต่อลงกราวด์

77 ใบความรู้ หน่วยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ช่อื วชิ า งานพืน้ ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครง้ั ที่ 3-4 ชือ่ หน่วย ซีเนอรไ์ ดโอด ชือ่ เรือ่ ง : ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง เวลา 4 ชั่วโมง + 1 In 2 + Vi Out Vo 7812 C1 GND C1 3 ภาพท่ี 2-24 วงจรรักษาระดบั แรงดันโดยใช้ไอซีเรก็ กเู ลเตอร์ จดุ เดน่ ของไอซเี รก็ กเู ลเตอร์ คือ สามารถตอ่ ใช้งานได้งา่ ย ไมต่ ้องเพ่ิมอุปกรณ์ภายนอกมากนัก บางครง้ั ควรใสต่ ัวเกบ็ ประจุด้านอินพทุ เพอ่ื ปอ้ งกันการเกดิ ออสซเิ ลททคี่ วามถ่ีสงู จะทำให้วงจรขาดเสถียรภาพ เอาท์พตุ ทอ่ี อกจากไอซีเรก็ กูเลเตอร์ จะไดแ้ รงดนั เอาทพ์ ตุ ทเ่ี รียบพอสมควร ท้งั น้ี อาจจะตอ้ งใส่ตัวเก็บประจุด้าน เอาท์พุตอกี เพื่อปรบั ปรุงแรงดันใหเ้ รยี บขึน้ วงจรรักษาระดบั แรงดันแบบปรับค่าได้ (Adjustable Voltage Regulator) วงจรรักษาระดบั แรงดันทีม่ คี า่ แรงดันเอาทพ์ ตุ คงที่ ไดม้ กี ารพัฒนาวงจรให้สามารถปรับแรงดนั ทางด้านเอาท์พตุ ได้ โดยใชไ้ อซี เบอร์ LM 317 แสดงไดด้ ังภาพที่ 2-25 + VIn + VOut LM 317 Vref R1 ADJ Vi VO R2 ภาพท่ี 2-25 วงจรรักษาระดบั แรงดนั ท่ีสามารถปรับคา่ ได้ โดยใชไ้ อซี เบอร์ LM 317

78 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชื่อวิชา งานพื้นฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้งั ที่ 3-4 ชื่อหน่วย ซีเนอรไ์ ดโอด ชื่อเรื่อง : ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชวั่ โมง เวลา 4 ช่วั โมง 2) วงจรตัดรูปคลนื่ (Zener Limiting) การนำซีเนอร์ไดโอดไปใชง้ านรูปแบบหน่งึ คอื วงจรตดั รปู คล่ืน ค่าระดับแรงดันเอาท์พตุ สูงสดุ มีคา่ เทา่ กบั แรงดนั ซีเนอร์ R VZ Vi 0 -0.7 V ก.) วงจรตัดรูปคล่นื ด้านบวก 0.7 V R 0 Vi ข.) วงจรตัดรปู คล่ืนดา้ นลบ VZ VZ2 R VZ1 Vi ZD1 0 ZD2 ค.) วงจรตัดรปู คลนื่ ทั้งด้านบวกและดา้ นลบ ภาพที่ 2-26 วงจรตัดรปู คล่นื โดยใชซ้ เี นอรไ์ ดโอด

79 ใบความรู้ หนว่ ยที่ 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชอ่ื วชิ า งานพน้ื ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครง้ั ที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซเี นอร์ไดโอด ชือ่ เรื่อง : ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชวั่ โมง เวลา 4 ชั่วโมง ตัวอย่างท่ี 3 จากวงจรตัดรูปคลนื่ ท่ใี ชซ้ ีเนอรไ์ ดโอด ดงั รปู ข้างล่างนี้ จงเขยี นรูปคล่นื ทางดา้ นเอาท์พุตของวงจร และระดับแรงดันให้ถกู ตอ้ ง R 5.8 10V 2.7 V - 3.4 0 0 -10V 5.1 V R 6.9 6.2 V 20V 0 0 15 V -20V - 15.7 ภาพที่ 2-27 วงจรตดั รปู คลน่ื ทใ่ี ชซ้ ีเนอร์ไดโอด บทสรุป ซีเนอรไ์ ดโอด เปน็ ไดโอดชนดิ พเิ ศษทสี่ รา้ งขน้ึ มาเพ่อื ทำหนา้ ท่ีรกั ษาระดบั แรงดันใหค้ งทม่ี โี ครงสร้าง และขาใช้งานเหมอื นกบั ไดโอดธรรมดา แตส่ ามารถทนกระแสไบอัสกลับได้ โดยไม่พังเสียหาย ระดับแรงดนั ที่ป้อน ใหก้ ับซเี นอร์ไดโอด จะตอ้ งมีคา่ ต้งั แต่จุดแรงดันซีเนอร์ขึ้นไป จงึ จะทำใหซ้ ีเนอรไ์ ดโอดนำกระแส เมือ่ ซีเนอร์ไดโอด นำกระแส แรงดันท่ีตกคร่อมซีเนอรไ์ ดโอด จะมีคา่ ทีค่ งที่ แตเ่ มอื่ นำซเี นอรไ์ ดโอดตอ่ ไบอัสแบบตรงซเี นอรไ์ ดโอดจะ ทำงานเหมือนกบั ไดโอดธรรมดา

80 ใบความรู้ หน่วยที่ 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครงั้ ที่ 3-4 ช่ือหน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด ช่อื เรือ่ ง : ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง เวลา 4 ช่ัวโมง การไบอสั ซเี นอร์ไดโอด สามารถทำได้ 2 วิธี คอื การไบอัสตรง โดยตอ่ ขั้วบวกของแหล่งจ่ายต่อเข้า กับขาแอโนดและต่อขว้ั ลบของแหล่งจา่ ยต่อเข้ากบั ขาแคโถดของซเี นอร์ไดโอด เมอ่ื ซีเนอร์ไดโอดไดรบั ไบอสั ตรงจะ นำ กระแสเหมือนกบั ไดโอดธรรมดา และการไบอัสกลับ โดยต่อขั้วบวกของแหลง่ จา่ ยต่อเขา้ กบั ขาแคโถดและต่อ ข้วั ลบของแหล่งจ่ายตอ่ เข้ากับขาแอโนดของซีเนอร์ไดโอด เมื่อซีเนอร์ไดโอดไดรับไบอสั กลบั จะไม่นำกระแสหาก แรงดนั ไม่ถึงจดุ พังทลาย หรอื แรงดันซีเนอร์ การวัดและทดสอบซเี นอร์ไดโอด สามารถทำได้ 2 วธิ ี คอื การวัดความต้านทาน โดยทำการวดั และ ทดสอบเหมอื นกบั ไดโอดธรรมดา การเสียของซเี นอรไ์ ดโอด มี 3 ลักษณะ คือ ขาด ชอ็ ต และรวั่ กบั การวัดแรงดัน ที่ตกคร่อมซเี นอรไ์ ดโอด โดยการตอ่ แรงดันไฟฟ้าทีม่ ีคา่ สูงกวา่ คา่ แรงดนั ซีเนอร์อนกุ รมกบั ตัวตา้ นทาน กรณซี เี นอร์ ไดโอดปกติ เมอื่ ปรบั แรงดันเพม่ิ ขน้ึ เรอื่ ย ๆ แรงดนั ทตี่ กครอ่ มซีเนอรไ์ ดโอดจะคงทีต่ ลอด การเสยี ของซเี นอร์ ไดโอด มี 3 กรณี ไดแ้ ก่ ชอ็ ต คือ วดั แรงดนั ตกคร่อม จะมีคา่ เปน็ 0V ตลอด , ขาด คือ วดั แรงดันตกคร่อม จะมี คา่ ตามการปรบั แรงดันไฟฟ้า และ รว่ั คือ วัดแรงดันตกคร่อม จะมีคา่ แรงดันไม่คงที่ (กรณีทราบคา่ แรงดนั ซีเนอร์) ซีเนอร์ไดโอด นำไปใช้เป็นวงจรรักษาระดับแรงดันหรอื วงจรเรก็ กูเลเตอร์ เพื่อใหม้ คี ่าแรงดันคงที่ ตลอดเวลา

81 แบบฝึกหดั หนว่ ยที่ 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชือ่ วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนครั้งท่ี 3-4 ช่อื หนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชว่ั โมง ช่ือเรือ่ ง : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 30 นาที ตอนท่ี 1 จงทำเครื่องหมาย () ลงหน้าขอ้ ท่ถี กู ตอ้ ง 1. เมอื่ จ่ายฟอรเ์ วริ ์ดไบอสั แก่ซเี นอรไ์ ดโอด ซเี นอร์ไดโอดจะทำงานเหมอื นกบั อปุ กรณใ์ ด ก. ไดโอด ข. ตัวต้านทาน ค. ตัวเก็บประจุ ง. ทรานซิสเตอร์ จ. วาริแคปไดโอด 2. ซเี นอร์ไดโอด นำไปใชเ้ ปน็ วงจรใด ก. วงจรทวีแรงดนั ข. วงจรคลปิ เปอร์ ค. วงจรเรก็ ติฟายร์ ง. วงจรแคมปเ์ ปอร์ จ. วงจรเรก็ กเู ลเตอร์ 3. ขอ้ ใดเป็นสญั ลักษณ์ของซเี นอร์ไดโอด ก. ข. ค. ง. จ. 4. ซเี นอรไ์ ดโอด มีคา่ Vz = 12 V ต่ออนุกรมกบั ตวั ตา้ นทาน 12 k จงหาค่ากระแสไฟฟา้ เมื่อแรงดนั 48 V ก. 1 mA ข. 2 mA ค. 3 mA ง. 4 mA จ. 5 mA 5. การไบอัสซเี นอร์ไดโอดมกี ี่วิธี ก. 1 วิธี ข. 2 วิธี ค. 3 วธิ ี ง. 4 วิธี จ. 5 วิธี

82 แบบฝกึ หดั หนว่ ยที่ 2 รหสั วิชา 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครั้งที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซเี นอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง ช่ือเร่อื ง : ซเี นอร์ไดโอด เวลา 30 นาที 6. ไอซสี ำเร็จรูปทที่ ำหน้าท่ีรกั ษาระดับแรงดัน ขาใช้งานกี่ขา ก. 1 ขา ข. 3 ขา ค. 5 ขา ง. 7 ขา จ. 9 ขา 7. การนำซเี นอรไ์ ดโอดไปใชง้ าน จะตอ้ งต่อไบอัสแบบใด ก. ไบอสั ตรง ข. ไบอัสคงที่ ค. ไบอัสกลบั ง. ไบอัสผสม จ. ไบอสั ขนาน 8. เมอื่ มีซเี นอร์ไดโอดทม่ี คี ่า Vz = 6 V จำนวน 2 ตัว แตถ่ ้าตอ้ งการแรงดนั ซเี นอร์ 12 V จะต้องตอ่ อยา่ งไร ก. แบบผสม ข. แบบขนาน ค. แบบอนกุ รม ง. ต่อไดท้ ุกแบบ จ. ตอ่ อนกุ รมกบั แบตเตอร่ี 9. การวดั และทดสอบซเี นอรไ์ ดโอด ทำไดก้ ่ีวธิ ี ก. 1 วธิ ี ข. 2 วิธี ค. 3 วธิ ี ง. 4 วิธี จ. 5 วิธี 10. ถ้าซีเนอรไ์ ดโอดได้รบั ไบอสั กลบั คา่ สงู มาก ๆ จะมผี ลอยา่ งไร ก. ซีเนอร์ไดโอดพงั เสียหาย ข. ซีเนอรไ์ ดโอดนำกระแสนอ้ ยลง ค. ซเี นอรไ์ ดโอดควบคุมกำลงั ไม่ได้ ง. ซีเนอร์ไดโอดจะมรี ปิ เปลิ มากข้ึน จ. ซีเนอรไ์ ดโอดรักษาระดบั แรงดันคงที่

83 แบบฝึกหัด หน่วยที่ 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชือ่ วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนคร้ังท่ี 3-4 ชื่อหนว่ ย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชว่ั โมง ช่ือเรือ่ ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 30 นาที ตอนท่ี 2 จงเติมคำลงในชอ่ งวา่ งให้สมบรู ณ์ 1. ซเี นอร์ไดโอด ต่างจากไดโอด คอื …………………………………………………………….……………………………………………. 2. ผลการวดั ความต้านทาน เมือ่ ซเี นอรไ์ ดโอด อยใู่ นสภาพปกติ คอื ...................................................................... .………………………………………….………………………………………………………………………………………………….……………… 3. ผลการวดั แรงดัน เมือ่ ซีเนอรไ์ ดโอด อยูใ่ นสภาพปกติ คือ .................................................................................. .………………………………………….………………………………………………………………………………………………….……………… 4. เมอื่ แรงดันทจ่ี า่ ยให้กบั วงจร 36V ให้กบั ซเี นอรไ์ ดโอดที่มคี ่า Vz = 12V ต่ออนกุ รมกับตวั ตา้ นทาน 6 k จะมี กระแสไหลผา่ นในวงจร เท่ากับ ………………. mA 5. ไอซเี ร็กกเู ลเตอร์ มีโครงสร้างภายในประกอบด้วย .............................................................................................. ............................................................................................................................. ....................................................

84 เฉลยแบบฝึกหดั หน่วยที่ 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชื่อวิชา งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนครงั้ ท่ี 3-4 ช่อื หน่วย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่วั โมง ชือ่ เรือ่ ง : ซีเนอรไ์ ดโอด เวลา 30 นาที เฉลยคำตอบ ตอนที่ 1 ข้อที่ ขอ้ ทีถ่ กู ต้อง 1ก 2จ 3ข 4ค 5ข 6ข 7ค 8ค 9ข 10 ก ขอ้ ละ 1 คะแนน คะแนนเตม็ 10 คะแนน เฉลยคำตอบ ตอนที่ 2 1. ซีเนอร์ไดโอด ต่างจากไดโอด คือ การเตมิ สารเจอื ปนในซเี นอร์ไดโอดมากกว่าไดโอด 2. ผลการวัดความตา้ นทาน เม่อื ซเี นอร์ไดโอด อยใู่ นสภาพปกติ คอื เขม็ ขนึ้ 1 ครงั้ และ ไม่ข้ึนเลย 1 ครั้ง 3. ผลการวัดแรงดัน เมอ่ื ซีเนอรไ์ ดโอด อยู่ในสภาพปกติ คือ คา่ แรงดันตกคร่อมที่ซีเนอร์ไดโอด มีค่าคงทต่ี ลอด 4. ซเี นอรไ์ ดโอดมีคา่ Vz = 12V ต่ออนกุ รมกับตวั ตา้ นทาน 6 k เมอื่ แรงดนั ทจ่ี า่ ยให้กบั วงจร 36 V จะมีกระแส ไหลผา่ นในวงจร เท่ากบั 4 mA 5. ไอซเี ร็กกเู ลเตอร์ มีโครงสรา้ งภายใน ประกอบด้วย วงจรอ้างอิง (Reference Voltage) , วงจรปอ้ งกนั ไฟเกิน (Overload Protection) , อุปกรณ์ควบคมุ (Control Device) และ วงจรเปรียบเทยี บ (Comparator Circuit) ข้อละ 2 คะแนน คะแนนเตม็ 10 คะแนน

85 ใบงานที่ 2 หน่วยท่ี 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนครง้ั ท่ี 3-4 ชื่อหนว่ ย ซเี นอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ชอื่ เรอื่ ง : การวดั และทดสอบซเี นอร์ไดโอด เวลา 4 ชัว่ โมง จุดประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม 1. ประกอบวงจรซีเนอร์ไดโอดไดถ้ ูกตอ้ ง 2. วดั และทดสอบซเี นอร์ไดโอดไดถ้ กู ตอ้ ง 3. ใชม้ ลั ติมเิ ตอร์วดั ตรวจสอบวงจรใช้งานของซเี นอร์ไดโอดไดถ้ กู ต้อง เครื่องมอื และอุปกรณ์ จำนวน 1 ตัว 1. ซเี นอร์ไดโอด 2.7 V จำนวน 1 ตัว 2. ซเี นอร์ไดโอด 3.3 V จำนวน 1 ตวั 3. ซเี นอร์ไดโอด 4.2 V จำนวน 1 ตวั 4. ตัวตา้ นทาน 22 k จำนวน 1 เครอื่ ง 5. มลั ตมิ ิเตอร์ จำนวน 10 เส้น 6. สายต่อวงจร จำนวน 1 เคร่อื ง 7. เพาเวอรซ์ พั พลาย 0-30 V ทฤษฎีที่เกีย่ วขอ้ ง การไบอสั ซีเนอร์ไดโอด เปน็ การจา่ ยไบอสั หรือจัดแรงดันไฟใหก้ ับซีเนอร์ไดโอด เพ่ือให้ซเี นอร์ไดโอด นำกระแสหรือหยดุ นำกระแส ซง่ึ การไบอสั ซเี นอร์ไดโอด สามารถทำได้ 2 วธิ ี คอื การไบอัสตรงกบั การไบอัสกลบั การไบอสั ตรง (Forward Bias) เปน็ การจา่ ยแรงดันไฟทมี่ ีศกั ยบ์ วกใหก้ บั ขาแอโนด และจา่ ยแรงดนั ไฟทม่ี ศี กั ยล์ บใหก้ บั ขาแคโถด สว่ นการไบอสั กลบั (Reverse Bias) เปน็ การจ่ายแรงดนั ไฟฟา้ ให้กบั ไดโอดแบบ กลับข้วั โดยจา่ ยแรงดันศกั ยไ์ ฟบวกให้กบั ขาแคโถด (K) และจา่ ยแรงดันศักยไ์ ฟลบให้กับขาแอโนด (A) การวดั เพือ่ ทดสอบซีเนอร์ไดโอด สามารถทำการวดั และทดสอบได้ 2 วิธี คือ การวัดความต้านทาน กบั การวัดแรงดันตกครอ่ มซเี นอร์ไดโอด การวัดความต้านทาน ทำได้โดยการทดสอบด้วยมัลติมิเตอร์ ทั้งแบบอนาล็อกและแบบดิจิตอล เช่นเดียวกับการวดั และทดสอบไดโอดธรรมดา กรณีวดั ความต้านทานด้วยมลั ตมิ เิ ตอร์แบบอนาล็อก หากซีเนอร์ ไดโอดปกติ ผลการวัดเขม็ มิเตอร์จะขนึ้ 1 ครงั้ และไมข่ น้ึ 1 คร้งั การเสยี ของซเี นอร์ไดโอด มี 3 กรณี ได้แก่ ขาด หมายถึง เข็มมิเตอร์ไม่ขึ้นเลย ทั้ง 2 ครั้ง , ช็อต หมายถึง เข็มมิเตอร์ขึ้น ทั้ง 2 ครั้ง และ รั่วไหล หมายถึง เข็ม มิเตอร์ข้นึ มาก (ความตา้ นทานมคี า่ น้อย) 1 ครงั้ และข้ึนเลก็ น้อย (ความต้านทานมีค่าสงู ) 1 ครัง้ การวัดแรงดันตกคร่อมซีเนอร์ไดโอด ทำได้โดยการต่อแรงดันไฟที่มีค่าสูงกว่าค่าแรงดันซีเนอร์ อนุกรมกับตวั ต้านทาน กรณีซีเนอร์ไดโอดปกติ เมื่อปรับแรงดันเพิ่มขึ้นเร่ือย ๆ แรงดันท่ีตกครอ่ มซเี นอร์ไดโอด จะคงทีต่ ลอด

86 ใบงานท่ี 2 หน่วยที่ 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชื่อวชิ า งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครัง้ ท่ี 3-4 ช่อื หนว่ ย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ชอ่ื เรอ่ื ง : การวัดและทดสอบซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง การเสียของซเี นอรไ์ ดโอด มี 3 ลกั ษณะ คอื ช็อต หมายถึง วัดแรงดนั ตกครอ่ ม มีค่าเปน็ 0 V ตลอด , ขาด หมายถึง วัดแรงดันตกคร่อม มีค่าตามการปรับแรงดันไฟฟ้า และ รั่ว หมายถึง วัดแรงดันตกคร่อม มีค่า แรงดันที่ตกครอ่ มจะไมค่ งที่ (กรณที ราบค่าแรงดันซีเนอร์) ลำดบั ข้ันการทดลอง 1. นำซีเนอร์ไดโอดเบอร์ใดเบอร์หนึ่ง จำนวน 1 ตัว เพื่อทำการวัดและทดสอบบันทึกเบอร์ของ ซเี นอร์ไดโอดลงในตารางบนั ทึกผลการทดลองท่ี 2-1 2. ตัง้ ยา่ นมัลติมิเตอร์ ที่ Rx10 ทำการวดั ความต้านทานของซเี นอร์ไดโอดขณะไดร้ บั ไบอัสแบบตรง โดยให้สายวัดสีแดงแตะที่ขาแคโถด (K) และสายวัดสีดำแตะที่ขาแอโนด บันทึกค่าความต้านทานลงในตาราง บันทึกผลการทดลองท่ี 2-1 3. ตั้งย่านมัลติมิเตอร์ ที่ Rx10k ทำการวัดความต้านทานของซีเนอร์ไดโอดขณะได้รับไบอัสแบบ กลับ โดยให้สายวัดสีดำแตะที่ขาแคโถด (K) และสายวัดสแี ดงแตะท่ขี าแอโนด บนั ทึกคา่ ความตา้ นทานลงในตาราง บนั ทึกผลการทดลองที่ 2-1 4. ทำการทดลองซ้ำตามข้อ 1 ถงึ ขอ้ 3 จนทำการวดั ความตา้ นทานของซเี นอร์ไดโอดครบทกุ ตัว ตารางบนั ทกึ ผลการทดลองท่ี 2-1 เบอรข์ อง คา่ ความตา้ นทาน สภาพของ ซีเนอร์ไดโอด ไบอัสตรง (Forward Bias) ไบอัสกลับ (Reverse Bias) ซเี นอร์ไดโอด

87 ใบงานท่ี 2 หนว่ ยที่ 2 รหสั วิชา 30105-0003 ช่อื วิชา งานพ้นื ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครงั้ ท่ี 3-4 ช่ือหน่วย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชว่ั โมง ชอื่ เรือ่ ง : การวัดและทดสอบซเี นอร์ไดโอด เวลา 4 ชวั่ โมง 5. ตอ่ วงจรตามรปู ท่ี 2-1 โดยป้อนคา่ แรงดนั 6 V ทำการวดั แรงดันตกคร่อมตวั ต้านทาน , แรงดัน ตกคร่อมซเี นอร์ไดโอดและวดั กระแสไฟฟา้ ทไ่ี หลผ่านในวงจร บันทึกคา่ ลงในตารางบนั ทกึ ผลการทดลองที่ 2-2 AK 22k ID E=6V รูปท่ี 2-1 การตอ่ วงจรของซเี นอร์ไดโอด ขณะไบอสั ตรง 6. ปรับค่าแรงดนั เป็น 9 V ทำการวดั แรงดันตกคร่อมตัวต้านทาน , แรงดันตกคร่อมซีเนอร์ไดโอด และวัดกระแสไฟฟ้าทไี่ หลผา่ นในวงจร บนั ทกึ ค่าลงในตารางบันทกึ ผลการทดลองที่ 2-2 7. ปรบั ค่าแรงดนั เป็น 12 V ทำการวัดแรงดันตกคร่อมตัวต้านทาน , แรงดันตกครอ่ มซีเนอร์ไดโอด และวดั กระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านในวงจร บนั ทึกค่าลงในตารางบนั ทึกผลการทดลองที่ 2-2 ตารางบันทึกผลการทดลองที่ 2-2 ปรมิ าณทางไฟฟ้า E=6V E=9V E = 12 V VR VZD ID 8. ต่อวงจรตามรูปท่ี 2-2 โดยป้อนค่าแรงดัน 6 V ทำการวัดแรงดันตกคร่อมตัวต้านทาน แรงดัน ตกครอ่ มซเี นอร์ไดโอดและวดั กระแสไฟฟ้าท่ไี หลผา่ นในวงจร บันทกึ ค่าลงในตารางบนั ทกึ ผลการทดลองที่ 2-3 9. ปรับค่าแรงดันเป็น 9 V ทำการวัดแรงดันตกคร่อมตัวต้านทาน , แรงดันตกคร่อมซีเนอร์ไดโอด และวัดกระแสไฟฟา้ ทีไ่ หลผา่ นในวงจร บนั ทึกค่าลงในตารางบันทกึ ผลการทดลองที่ 2-3 10. ปรบั ค่าแรงดนั เป็น 12 V ทำการวดั แรงดนั ตกคร่อมตัวตา้ นทาน , แรงดันตกครอ่ มซเี นอรไ์ ดโอด และวัดกระแสไฟฟ้าที่ไหลผา่ นในวงจร บันทกึ ค่าลงในตารางบันทึกผลการทดลองที่ 2-3

88 ใบงานท่ี 2 หน่วยท่ี 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชือ่ วิชา งานพืน้ ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้งั ที่ 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ชวั่ โมง ช่ือเร่อื ง : การวัดและทดสอบซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ชัว่ โมง 22 k KA ID E=6V รูปท่ี 2-2 การต่อวงจรของซีเนอรไ์ ดโอด ขณะไบอสั กลบั ตารางบนั ทกึ ผลการทดลองท่ี 2-3 ปรมิ าณทางไฟฟ้า E=6V E=9V E = 12 V VR VZD ID 11. ต่อวงจรรูปที่ 2-3 โดยป้อนค่าแรงดัน 6 V ทำการวัดแรงดันตกคร่อมตัวต้านทาน , แรงดัน ตกครอ่ มซีเนอรไ์ ดโอดและวดั กระแสไฟฟ้าทไ่ี หลผ่านในวงจร บันทึกคา่ ลงในตารางบนั ทกึ ผลการทดลองที่ 2-4 K A D2 A D1 K 22 k ID E=9V รูปท่ี 2-3 การต่อวงจรของซีเนอรไ์ ดโอด ขณะไบอัสต่างกนั

89 ใบงานที่ 2 หน่วยที่ 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชื่อวชิ า งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนครั้งท่ี 3-4 ชื่อหน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ชอื่ เร่ือง : การวดั และทดสอบซเี นอร์ไดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง 9. ปรบั คา่ แรงดนั เปน็ 9 V ทำการวดั แรงดันตกครอ่ มตวั ตา้ นทาน , แรงดันตกครอ่ มซีเนอร์ไดโอด และวัดกระแสไฟฟา้ ทไ่ี หลผา่ นในวงจร บนั ทึกค่าลงในตารางบันทกึ ผลการทดลองท่ี 2-4 10. ปรบั คา่ แรงดนั เปน็ 12 V ทำการวดั แรงดนั ตกครอ่ มตัวต้านทาน , แรงดันตกคร่อมซีเนอรไ์ ดโอด และวดั กระแสไฟฟา้ ที่ไหลผา่ นในวงจร บนั ทึกค่าลงในตารางบันทึกผลการทดลองที่ 2-4 ตารางบันทกึ ผลการทดลองท่ี 2-4 ปริมาณทางไฟฟา้ E=6V E=9V E = 12 V VR VZD1 VZ2 ID 11. ต่อวงจรรูปที่ 2-4 โดยป้อนค่าแรงดัน 6 V ทำการวัดแรงดันตกคร่อมตัวต้านทาน , แรงดัน ตกคร่อมซีเนอรไ์ ดโอดและวัดกระแสไฟฟา้ ที่ไหลผ่านในวงจร บนั ทกึ คา่ ลงในตารางบนั ทกึ ผลการทดลองท่ี 2-5 K AK A 22k D2 D1 ID E = 9V รูปที่ 2-4 การตอ่ วงจรของซเี นอร์ไดโอด ขณะไบอัสเหมอื นกนั 12. ปรบั ค่าแรงดันเป็น 9 V ทำการวัดแรงดนั ตกคร่อมตวั ตา้ นทาน , แรงดนั ตกครอ่ มซเี นอรไ์ ดโอด และวดั กระแสไฟฟา้ ทไ่ี หลผ่านในวงจร บันทกึ คา่ ลงในตารางบนั ทึกผลการทดลองท่ี 2-5 13. ปรบั คา่ แรงดนั เป็น 12 V ทำการวดั แรงดนั ตกครอ่ มตัวตา้ นทาน , แรงดันตกคร่อมซีเนอรไ์ ดโอด และวัดกระแสไฟฟา้ ทไ่ี หลผา่ นในวงจร บนั ทึกค่าลงในตารางบันทึกผลการทดลองท่ี 2-5

90 ใบงานท่ี 2 หน่วยท่ี 2 รหสั วิชา 30105-0003 ชื่อวิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนคร้งั ที่ 3-4 ช่อื หน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ชื่อเรือ่ ง : การวดั และทดสอบซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ชัว่ โมง ตารางบนั ทกึ ผลการทดลองที่ 2-5 ปริมาณทางไฟฟ้า E=6V E=9V E = 12 V VR VZD1 VZ2 ID 14. ต่อวงจรรปู ท่ี 2-5 โดยปอ้ นค่าแรงดัน 3 V ทำการวัดแรงดนั ตกครอ่ มเอาท์พุต บนั ทกึ ค่าลงใน ตารางบันทกึ ผลการทดลองที่ 2-6 1 In 2 + Out Vo + 7812 Vi GND 3 รูปท่ี 2-5 การต่อวงจรไอซรี กั ษาระดบั แรงดันแบบสำเรจ็ รูป 15. ปรบั ค่าแรงดันเป็น 6 V ทำการวดั แรงดันตกคร่อมเอาท์พุต บนั ทกึ คา่ ลงในตารางบนั ทกึ ผลการ ทดลองท่ี 2-6 16. ปรับค่าแรงดันเปน็ 9 V ทำการวดั แรงดนั ตกคร่อมเอาทพ์ ตุ บันทกึ ค่าลงในตารางบนั ทึกผลการ ทดลองท่ี 2-6 17. ปรับค่าแรงดันเป็น 12 V ทำการวัดแรงดันตกครอ่ มเอาท์พุต บันทึกค่าลงในตารางบนั ทกึ ผล การทดลองท่ี 2-6 18. ปรับค่าแรงดันเป็น 15 V ทำการวัดแรงดันตกครอ่ มเอาท์พุต บันทึกค่าลงในตารางบันทกึ ผล การทดลองท่ี 2-6

91 ใบงานท่ี 2 หน่วยที่ 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพน้ื ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนครั้งท่ี 3-4 ช่อื หน่วย ซีเนอร์ไดโอด จำนวน 10 ชั่วโมง ชือ่ เรอ่ื ง : การวดั และทดสอบซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ชัว่ โมง ตารางบนั ทึกผลการทดลองท่ี 2-6 คา่ แรงดันอนิ พุต คา่ แรงดนั เอาทพ์ ุต 3V 6V 9V 12 V 15 V คำถามหลงั การทดลอง 1. ถา้ หากซีเนอรไ์ ดโอดอยใู่ นสภาพชอ็ ต ผลการวดั แรงดนั โดยใช้มลั ตมิ เิ ตอร์แบบอนาล็อกเปน็ อยา่ งไร ………………………………………………………………………………………………….……………………………………………… 2. ถา้ จ่ายไบอัสแบบตรงใหก้ บั ซเี นอรไ์ ดโอด จะเกิดผลอยา่ งไร ......................................................... ………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………….. 3. แรงดันตกครอ่ มซเี นอร์ไดโอด ขณะไบอสั แบบกลับ มีคา่ เท่ากันหรอื แตกต่างกันอยา่ งไร เมื่อปรบั แรงดนั เพม่ิ ขนึ้ ........……………………………………………………………………………….………………………………………………… ……………………………..…………………………………………………………………….………………………………………………………… สรุปผลการทดลอง ............................................................................................................................. ..................................................... ............................................................................................................................. ..................................................... .................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ..................................................... ............................................................................................................................. ..................................................... .................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ..................................................... ............................................................................................................................. ..................................................... ....................................................................................................................................................... ........................... ........................................................................................................ ..........................................................................

92 แบบประเมินผลการปฏิบัตงิ านใบงานท่ี 2 หน่วยท่ี 2 รหสั วชิ า 30105-0003 ชื่อวิชา งานพน้ื ฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สอนคร้งั ท่ี 3-4 ชอ่ื หน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ช่ือเรื่อง : การวัดและทดสอบซีเนอร์ไดโอด เวลา 4 ช่ัวโมง ลำดบั ท่ี หัวข้อประเมนิ คะแนนเตม็ คะแนนทไี่ ด้ 5 1. กระบวนการปฏบิ ตั ิงาน 1 1 1.1 การเตรยี มวสั ดอุ ปุ กรณ์ 1 1 1.2 การใช้วัสดุอปุ กรณ์ 1 10 1.3 การใชเ้ ครอื่ งมอื 2 2 1.4 ความปลอดภยั ในการปฏิบัติงาน 2 2 1.5 การปฏบิ ตั งิ านตามขนั้ ตอน 2 5 2. คณุ ภาพของผลงาน 1 1 2.1 ความถูกต้องของการตอ่ วงจร 1 1 2.2 การบันทึกคา่ จากการทดลอง 1 20 2.3 การตอบคำถามทา้ ยการทดลอง 2.4 การสรุปผลการทดลอง 2.5 ความสะอาดเรียบร้อยของงาน 3. กจิ นิสยั การปฏบิ ตั ิงาน 3.1 การตรงต่อเวลา 3.2 ความต้งั ใจในการปฏบิ ัตงิ าน 3.3 ความประณีตในการปฏิบัตงิ าน 3.4 ความสามคั คใี นการปฏบิ ตั งิ าน 3.5 ความเรียบรอ้ ยหลงั การปฏิบัตงิ าน รวมคะแนน

93 แบบทดสอบหลังเรียน หน่วยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ชอ่ื วิชา งานพ้ืนฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครงั้ ท่ี 3-4 ชือ่ หน่วย ซเี นอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ช่ัวโมง ช่ือหน่วย : ซีเนอร์ไดโอด เวลา 30 นาที คำส่งั จงทำเคร่อื งหมายกากบาท () ลงบนตวั เลือกท่ีถูกตอ้ ง 1. โครงสรา้ งของซเี นอร์ไดโอดเกดิ จากขอ้ ใด ก. สารซลิ ิกอนกบั เซรามคิ ข. สารเยอรมันเนย่ี มกับซลิ กิ อน ค. สารซลิ กิ อนกบั สารกึง่ ตวั นำไม่บรสิ ทุ ธ์ิ ง. สารกง่ึ ตัวนำชนิดพกี ับสารกึ่งตวั นำชนิดเอน็ จ. สารกง่ึ ตัวนำบรสิ ทุ ธิ์กบั สารกึง่ ตัวนำไมบ่ รสิ ทุ ธ์ิ 2. สารกง่ึ ตัวนำชนดิ พีต่อเข้ากบั ขาใดของซเี นอร์ไดโอด ก. A ข. C ค. E ง. G จ. K 3. ขอ้ ใดเป็นสัญลักษณข์ องซเี นอร์ไดโอด ก. ข. ค. ง. จ. 4. เมอ่ื ซเี นอรไ์ ดโอดไดร้ บั ไบอสั แบบฟอร์เวิร์ด จะทำใหซ้ ีเนอรไ์ ดโอด ทำงานเหมือนกบั อปุ กรณ์ใด ก. ไดโอด ข. ตัวเกบ็ ประจุ ค. ตวั เหน่ียวนำ ง. ทรานซสิ เตอร์ จ. วารแิ คปไดโอด 5. ขอ้ ใดคือการไบอสั ของซเี นอรไ์ ดโอด ก. ฟกิ สไ์ บอสั กบั ฟอรเ์ วริ ์ดไบอสั ข. เซล์ฟไบอสั กบั รเี วิรส์ ไบอสั ค. รีเวริ ส์ ไบอสั กบั ฟกิ ส์ไบอสั ง. ฟอร์เวิรด์ ไบอสั กับเซลฟ์ ไบอสั จ. ฟอรเ์ วริ ์ดไบอสั กับรเี วริ ส์ ไบอสั

94 แบบทดสอบหลังเรียน หนว่ ยที่ 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชื่อวิชา งานพ้นื ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สอนคร้งั ท่ี 3-4 ชอื่ หนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชัว่ โมง ชือ่ หนว่ ย : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 30 นาที 6. การนำซเี นอร์ไดโอดไปใชง้ าน จะตอ้ งตอ่ ไบอัสแบบใด ก. ฟกิ ส์ไบอสั ข. เซล์ฟไบอสั ค. รเี วริ ส์ ไบอสั ง. ฟอรเ์ วริ ด์ ไบอัส จ. ฟีคแบคไบอสั 7. การไบอสั ซีเนอร์ไดโอดอยา่ งไรถกู ตอ้ ง ก. จ่ายไบอัสตรงค่าต่ำ ข. จา่ ยไบอสั ตรงคา่ สูงๆ ค. จา่ ยไบอสั ตรงสงู กวา่ ค่าเบรกดาวน์ ง. จ่ายไบอัสกลบั สงู กวา่ ค่าเบรกดาวน์ จ. จา่ ยไบอสั กลบั ต่ำกวา่ คา่ เบรกดาวน์ 8. ขอ้ ใดคือวิธกี ารทดสอบซเี นอร์ไดโอด ก. การวดั แรงดนั ข. การวดั กำลังไฟฟา้ ค. การวดั ความตา้ นทาน ง. การวัดแรงดันกับวดั กำลงั ไฟฟา้ จ. การวดั ความตา้ นทานกับวัดแรงดนั 9. ถา้ ผลการวัดแรงดนั ท่ีตกครอ่ มซเี นอรไ์ ดโอด ปรากฏว่า แรงดันมีคา่ เทา่ กับแหลง่ จา่ ย แสดงว่า ซีเนอรไ์ ดโอด อยู่ ในสภาพใด ก. ร่ัว ข. ขาด ค. ปกติ ง. ชอ็ ต จ. ยืด 10. ข้อใดคอื วงจรใชง้ านของซเี นอรไ์ ดโอด ก. วงจรคลปิ เปอร์ ข. วงจรเรก็ กเู ลเตอร์ ค. วงจรแคลมปเ์ ปอร์ ง. วงจรเร็กตฟิ ายเออร์ จ. วงจรมลั ตพิ ลายเออร์

95 เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น หนว่ ยท่ี 2 รหัสวชิ า 30105-0003 ชอื่ วิชา งานพน้ื ฐานวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สอนคร้ังท่ี 3-4 ชื่อหนว่ ย ซีเนอรไ์ ดโอด จำนวน 10 ชวั่ โมง ชื่อหน่วย : ซเี นอร์ไดโอด เวลา 30 นาที เฉลยคำตอบ ขอ้ ท่ี ขอ้ ทถี่ กู ต้อง 1ค 2ก 3ข 4ก 5จ 6ค 7ง 8จ 9ข 10 ข ข้อละ 1 คะแนน คะแนนเต็ม 10 คะแนน

96 แบบประเมนิ คณุ ธรรมจรยิ ธรรมและคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์ หนว่ ยท่ี 2 รหัสวิชา 30105-0003 ช่ือวิชา งานพื้นฐานวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สอนครงั้ ที่ 3-4 ช่ือหนว่ ย ซเี นอร์ไดโอด จำนวน 10 ชั่วโมง ช่อื หนว่ ย : ซเี นอรไ์ ดโอด เวลา 20 นาที แบบสังเกตพฤติกรรมผูเ้ รยี น (ด้านคณุ ธรรม-จรยิ ธรรม และคณุ ลักษณะที่พงึ ประสงค์) รายการที่ประเมนิ ชื่อ-สกลุ ท่ี หมายเหตุ การแต่งกายตามระเบียบ การตรงต่อเวลา ความรับผิดชอบ ความข ัยน/ความ ั้ตงใจ ีมม ุนษ ์ยสัม ัพน ์ธ ความซื่อสัต ์ย ความประณีต ความสามัค ีค คะแนนรวม คะแนน 2 1 1 2 1 1 1 1 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

97 เอกสารอา้ งอิง “ซเี นอร์ไดโอด”. ม.ป.ป.. [ระบบออนไลน์]. แหลง่ ทม่ี า http://www.frankshospitalworkshop.com/ electronics/training_course_zener_diode.html. สืบค้น เมอื่ 12 สงิ หาคม 2558. ประพันธ์ พิพัฒนสุข และคณะ. ม.ป.ป.. ปฏิบัตอิ ปุ กรณ์อเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละวงจร 2. กรงุ เทพฯ : สำนกั พมิ พ์ ศนู ย์สง่ เสรมิ อาชีวะ. พทุ ธารกั ษ์ แสงกง่ิ . ม.ป.ป.. อุปกรณอ์ เิ ล็กทรอนกิ ส์. กรงุ เทพฯ : สำนกั พิมพ์ ศูนย์สง่ เสริมอาชีวะ. พันธศ์ ักด์ิ พฒุ ิมานิตพงศ์. ม.ป.ป.. อุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละวงจร. กรงุ เทพฯ : สำนกั พิมพศ์ นู ยส์ ง่ เสรมิ วชิ าการ. ไวพจน์ ศรีธญั . 2546. อปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์. กรงุ เทพฯ : สำนักพมิ พ์วงั อกั ษร. สถาบนั อิเลก็ ทรอนกิ สก์ รงุ เทพ. 2544. ซเี นอร์ไดโอด มาตรฐาน. อเิ ล็กทรอนิกส์แฮนด์บคุ๊ 9, 57 : 34-36.