อาชญาวิทยาและงานยุติธรรม

วิชา ปป. (CP) ๒๑๔๐๑ อาชญาวิทยาและงานยตุ ธิ รรม

ตําÃÒàÃÕ¹ ËÅÑ¡ÊμÙ Ã ¹Ñ¡àÃÕ¹¹ÒÂÊÔºตาํ ÃǨ ÇªÔ Ò »». (CP) òñôðñ ÍÒªÞÒÇÔ·ÂÒáÅЧҹÂμØ Ô¸ÃÃÁ เอกสารนี้ “໚¹¤ÇÒÁÅѺ¢Í§·Ò§ÃÒª¡ÒÔ หามมิใหผูหนึ่งผูใดเผยแพร คัดลอก ถอดความ หรอื แปลสว นหนง่ึ สว นใด หรอื ทงั้ หมดของเอกสารนเ้ี พอ่ื การอยา งอนื่ นอกจาก “à¾Í×è ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒͺÃÁ” ของขาราชการตํารวจเทาน้ัน การเปดเผยขอความแกบุคคลอ่ืนที่ไมมีอํานาจหนาท่ีจะมีความผิดตาม ประมวลกฎหมายอาญา กองบญั ชาการศึกษา สาํ นักงานตํารวจแหง ชาติ พ.ศ.๒๕๖๔

1

คํานํา หลักสูตรนักเรียนนายสิบตํารวจ (นสต.) เปนหลักสูตรการศึกษาอบรมท่ีมีเปาหมาย เพ่ือเสริมสรางใหบุคคลภายนอกผูมีวุฒิประกาศนียบัตรมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) หรือ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือเทียบเทา ที่เขารับการฝกอบรมมีความรู ความสามารถ และ ทักษะวิชาชีพตาํ รวจ รวมถึงพัฒนาบุคลิกภาพรางกายใหเหมาะสมสําหรับการปฏิบัติงานตํารวจ ในกลุมสายงานปองกันปราบปราม ตลอดจนเตรียมความพรอมทางดานจิตใจและวุฒิภาวะใหมี จติ สาํ นึกในการใหบริการเพอื่ บําบดั ทกุ ขบ ํารุงสขุ ของประชาชนเปน สาํ คญั กองบัญชาการศึกษา ไดรวมกับ ครู อาจารย และครูฝก ในสังกัดกองบังคับการ ฝก อบรมตาํ รวจกลาง และกลุมงานอาจารย กองบัญชาการศึกษา ศูนยฝกอบรมตํารวจภูธรภาค ๑ - ๙ และกองบัญชาการตาํ รวจตระเวนชายแดน ตลอดจนผูทรงคุณวุฒิจากภายนอก จัดทําตาํ ราเรียน หลกั สตู รนกั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจชดุ น้ี ซง่ึ ประกอบดว ยองคค วามรตู า งๆ ทจ่ี ําเปน ตอ การพฒั นาศกั ยภาพ ของนกั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจใหเ ปน ขา ราชการตํารวจทพี่ งึ ประสงคข องประชาชน เพอ่ื ใชส ําหรบั ประกอบ การเรียนการสอนนักเรียนนายสิบตํารวจใหมีความพรอมทั้งดานความรู ความสามารถ กําลังกาย และจติ ใจ จนสามารถเปน ขา ราชการตาํ รวจทป่ี ฏบิ ตั งิ านใหบ รกิ ารสงั คมและประชาชนไดอ ยา งตรงตาม ความตองการอยางแทจริง และมคี วามพรอ มในการเขาสปู ระชาคมอาเซยี น ขอขอบคุณครู อาจารย ครูฝก และผูทรงคุณวุฒิทุกทาน ที่ไดรวมกันระดมความคิด ใหคําปรึกษา คําแนะนํา ประสบการณที่เปนประโยชน รวมถึงการถายทอดองคความรู ที่เปนประโยชน จนทําใหการจัดทําตาํ ราเรียนหลักสูตรนักเรียนนายสิบตาํ รวจสําเร็จลุลวงไดดวยดี ซ่ึงกองบัญชาการศึกษาหวังเปนอยางยิ่งวาตําราเรียนชุดน้ีคงเปนประโยชนตอการจัดการเรียน การสอนและการจัดการฝกอบรมของครู อาจารย และครูฝก รวมตลอดถึงใชเปนคูมือการปฏิบัติงาน ของขาราชการตํารวจ อันจะสงผลทาํ ใหสํานักงานตํารวจแหงชาติสามารถสรางความเชื่อมั่น ศรัทธา และความผาสุกใหแ กป ระชาชนไดอยางแทจริง พลตํารวจโท ( อภิรตั นยิ มการ ) ผบู ัญชาการศกึ ษา

1

ÊÒúÑÞ Ë¹ŒÒ ÇªÔ Ò ÍÒªÞÒÇ·Ô ÂÒáÅЧҹÂØμ¸Ô ÃÃÁ º··Õè ñ º··èÇÑ ä» ñ - บทนํา ๑ - ความหมายของอาชญากรรม ๒ - สาเหตุการเกดิ อาชญากรรม ๗ - ปจ จัยทท่ี ําใหเ กดิ อาชญากรรม ๙ - ประเภทของอาชญากรรม ๑๐ - ปญหาสงั คมทน่ี ําไปสอู าชญากรรม ๑๒ - การจัดระเบียบสงั คม ๑๔ - เหยือ่ ของอาชญากรรม ๑๙ º··èÕ ò Ãкº§Ò¹ÂμØ Ô¸ÃÃÁ¡Ñº¡ÒäǺ¤ØÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ ò÷ - ความหมายของการควบคุมอาชญากรรม ๒๗ - ระบบงานยุตธิ รรมกับการควบคมุ อาชญากรรม ๒๗ - เปา หมายของการลงโทษ ๒๙ - ตัวแบบในการควบคมุ อาชญากรรม (Crime Control Models) ๓๐ - สรปุ ๓๑ º··èÕ ó ·ÄÉ®ÕÍÒªÞÒÇÔ·ÂÒáÅСÒû‡Í§¡¹Ñ ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ óó - ววิ ัฒนาการของทฤษฎอี าชญาวทิ ยา ๓๓ - การแบงทฤษฎีอาชญาวิทยา ๓๔ - ทฤษฎีการบงั คับใชกฎหมาย ๓๖ - ทฤษฎกี ารควบคุมทางสังคม ๓๖ - ทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธ ๓๗ - ทฤษฎกี ารควบคุมอาชญากรรมโดยสภาพแวดลอม ๔๐ - ทฤษฎกี ารตํารวจชมุ ชน ๔๓ - ทฤษฎีหนาตา งแตก ๕๑ - การประยกุ ตใ ชแนวคิดทฤษฎที ่เี กย่ี วของกับการปองกนั ปราบปรามอาชญากรรม ๕๕

º··Õè ô ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ¾ÔàÈÉ Ë¹ŒÒ - บทนาํ ๕๙ - ประเภทของอาชญากรรมพเิ ศษ ๕๙ ๖๐ - อาชญากรรมเศรษฐกจิ ๖๐ - อาชญากรรมขา มชาติ ๖๑ - อาชญากรรมคอมพวิ เตอร ๖๒ - อาชญากรรมการคา มนุษย ๖๓ ๖๗ º··èÕ õ ÊÀÒ¾¡Òó͏ ÒªÞÒ¡ÃÃÁÂ¤Ø ãËÁ‹ ๖๗ - บทนาํ ๖๘ - ความแตกตา งของอาชญากรรมในอดีต ปจ จุบัน ๖๙ ๘๓ และแนวโนม ของอาชญากรรมในอนาคต - อาชญากรรมยุคใหมทางคอมพิวเตอร øõ - คณุ สมบตั ิตํารวจในสถานการณอ าชญากรรมยคุ ใหม ºÃóҹ¡Ø ÃÁ

๑ º··Õè ñ º··ÑèÇä» ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤ ๑. ผูเรียนเขาใจความหมายของอาชญากรรม สาเหตุและปจจัยการเกิดอาชญากรรม ประเภทของอาชญากรรม ประเภทของอาชญากร ปญหาสังคมท่ีนําไปสูอาชญากรรม การจัดระเบยี บสังคม และเหย่อื ของอาชญากรรม ๒. ผูเรียนสามารถอธิบายความหมายของอาชญากรรม สาเหตุและปจจัยการเกิด อาชญากรรม ประเภทของอาชญากรรม ประเภทของอาชญากร ปญหาสังคมท่ีนําไปสูอาชญากรรม การจดั ระเบยี บสงั คม และเหยือ่ ของอาชญากรรม º·นาํ อาชญาวทิ ยา หมายถงึ วทิ ยาการทวี่ า ดว ยปญ หาอาชญากรรม สาเหตอุ าชญากรรม และ การปองกันอาชญากรรม โดยมีสถานภาพเปนสหวิทยาการ เนื่องจากเปนการศึกษาถึงสาเหตุในการ กระทาํ ผดิ ของคน โดยใชความรูจากศาสตรสาขาตางๆ มาใชอธิบายการกระทาํ ของคน การปฏิบัติหนาที่ของตํารวจในปจจุบันตองเผชิญกับสภาพการทํางานที่เปลี่ยนแปลง อยางรวดเร็ว ตามความกาวหนาและการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดลอม และเทคโนโลยีที่สลับซับซอน สิ่งเหลานี้เปนปจจัยที่ทําใหคนในสังคมตองตอสูด้ินรน มีการเรียกรอง การเอาตวั รอด การเอารดั เอาเปรยี บ กา วรา ว ขาดความยงั้ คดิ มกี ารกระทาํ ผดิ กฎหมาย กอ อาชญากรรม โดยมีแนวโนมของความรุนแรงเพ่ิมมากยิ่งข้ึน ปญหาหนึ่งท่ีประชาชนและประเทศไทยตองเผชิญ รวมกันคือปญหาอาชญากรรม ซ่ึงถือเปนตัวบั่นทอนความสงบ ปลอดภัย ในการดํารงชีวิตของ ประชาชนและกระทบตอ ความเชอื่ มน่ั ของนกั ลงทนุ จากตา งประเทศอยา งมนี ยั สาํ คญั ทาํ ใหก ารปฏบิ ตั งิ าน ของตํารวจตอ งเผชญิ กับความทาทาย ความยากลาํ บาก ตรากตราํ คาดคะเนไดยากและเส่ียงภยั ย่ิงข้ึน ดังน้ันตํารวจจึงควรแสวงหาหนทางและมาตรการเพ่ือปรับเปล่ียนบทบาท พฤติกรรมใหเหมาะสม กับการตอบสนองตอสิ่งเราตางๆ ที่มาพรอมกับความเปล่ียนแปลงดังกลาว จึงเปนทางออกท่ีดีที่สุด ซง่ึ แนวทางการแกไ ขปญ หาอาชญากรรมทถ่ี กู ตอ งและไดร บั การยอมรบั วา มปี ระสทิ ธผิ ลดี คอื การมงุ เนน การปองกันมากกวาการปราบปรามอาชญากรรม การปองกันมิใหมีเหตุเกิดขึ้นจะมีผลดีมากกวา การมุงสืบสวนจับกมุ คนรา ยมาลงโทษหลังจากท่ีเหตเุ กิดขึ้นแลว แนวความคิดและการปฏิบัติงานในการปองกันอาชญากรรมแบบดั้งเดิมน้ัน มุงเนนท่ี การบังคบั ใชกฎหมาย ไดแ ก การตรวจทอ งที่ การจัดสายตรวจ การจดั เขตตรวจ เนน การปรากฏตัวของ เจาหนาที่ตาํ รวจสายตรวจ เพื่อลดชองโอกาสการกระทําผิดของคนราย มุงการเพิ่มประสิทธิภาพ

๒ เคร่ืองมือเคร่ืองใช พัฒนาเทคโนโลยีใหมๆ ในการตรวจทองท่ี ซึ่งถือเปนการดําเนินการปองกัน อาชญากรรมโดยเจาหนาท่ีตาํ รวจแตเพียงฝายเดียว ไมมีความรวมมือจากหนวยงานอื่น ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน หรอื แมก ระทง่ั คนในชุมชนเอง ทําใหก ารปอ งกันอาชญากรรมไมมีประสทิ ธิภาพเทาที่ควร เม่ือมีแรงกดดันจากสังคมตอการแกไขปญหาอาชญากรรม ทาํ ใหแนวทางการปองกันอาชญากรรม มุงเนนความรวมมือจากทุกภาคสวนในสังคม มิใชดาํ เนินการโดยเจาหนาที่ตํารวจแตเพียงฝายเดียว อยา งแตกอ น ดงั น้ัน การปฏบิ ตั ิงานของตํารวจจึงตอ งมีความพรอมในทุกๆ ดาน เพื่อใหส ามารถปฏิบตั ิ หนา ท่ีไดอ ยางมปี ระสิทธภิ าพ อนั ไดแ ก ความรู (Knowledge) ความสามารถ (Competency) ทกั ษะ ความชํานาญในการทํางาน (Skills) เพ่ือใหสามารถปฏิบัติงานไดอยางมืออาชีพ (Professional) มกี ารปฏิบตั ิงานตรงตามขน้ั ตอนของการปฏิบตั ิงาน (Standard of Procedure) ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Definition of Crime) ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Crime) มคี วามหมายหลายอยา ง ดงั จะนําคําจํากดั ความมาเสนอใหพ จิ ารณา ดังตอ ไปน้ี »ÃСÒÃáá ความหมายในแงข องกฎหมายบอกใหท ราบวา อาชญากรรม คอื การกระทาํ หรอื การงดเวนการกระทาํ ท่มี ีโทษตามทก่ี ฎหมายกําหนดไว (Fattah, ๑๙๙๗ : ๓๑) »ÃСÒ÷ÊèÕ Í§ ความหมายในแงร ฐั ศาสตร เรอ่ื งน้ี Guinney ไดใ หท ศั นะไวว า อาชญากรรม คือ คําจาํ กัดความเกี่ยวกับความประพฤติซ่ึงบัญญัติข้ึนโดยมีอํานาจในสังคมที่ดาํ รงอยูแบบการเมือง (Guiney, ๑๙๗๐ : ๑๕) »ÃСÒ÷ÕÊè ÒÁ ความหมายในแงสังคมวทิ ยาในประเด็นน้ี ปารมมลี ี (Parmelee) ไดก ลา ว ไววาอาชญากรรม คือ พฤติกรรมที่เปนปฏิปกษตอสังคมและอยูในวิสัยท่ีจะตองปราบปราม ทั้งนี้ เพือ่ จะรกั ษาสงั คมใหดํารงอยูตอ ไปได (Cited in Fattah, ๑๙๙๗ : ๓๕-๓๖) »ÃСÒ÷ÊÕè èÕ ความหมายในแงจ ติ เวชศาสตร และจติ วทิ ยาในประเดน็ นี้ คนิ เบริ ก (Kinberg) ไดกลาวไววา อาชญากรรม คือ การปรับตัวที่ไมถูกตองกอใหเกิดความยุงยากแกบุคคลท่ีจะทาํ ตนให สอดคลองกับภาวะแวดลอ ม (Cited in Fattah, ๑๙๙๗ : ๓๗) »ÃСÒ÷èÕËŒÒ ความหมายในแงของศาสนา ในเรื่องน้ีทานพุทธทาสภิกขุ ไดกลาวไววา อาชญากรรม คือ ความผิดทกุ อยางที่สมควรจะไดรบั โทษเน่ืองจากการทําผดิ ตอสงั คม (พทุ ธทาสภกิ ษ,ุ ๒๕๒๗ : ๓๒) จากแนวความคดิ ตา ง ๆ ทไี่ ดเ สนอใหพ จิ ารณาพอจะสรปุ ไดว า อาชญากรรม คอื พฤตกิ รรม ทเ่ี ปน อนั ตรายตอบุคคลและสงั คม จะตอ งไดรับโทษตามท่ีกฎหมายบญั ญัติ จากขอ สรปุ นอี้ าจจะกลา วไดว า คาํ สําคญั ทคี่ วรแกก ารทําความเขา ใจกค็ อื คาํ วา อนั ตราย ไดร ับโทษและกฎหมายบัญญัติ กลาวคอื

๓ - การกระทําใดเปน อันตราย การกระทํานน้ั คอื อาชญากรรม - การกระทําใดสมควรไดร บั โทษ การกระทํานน้ั เปนอาชญากรรม - การกระทาํ ใดมกี ฎหมายบัญญตั ไิ ว การกระทาํ น้ันเปน อาชญากรรม กฎหมายที่บญั ญัตคิ วามเปน อาชญากรรม เรยี กวา กฎหมายอาญา (Criminal Law) จงึ มคี าํ กลาววา อาชญากรรม คอื การละเมดิ กฎหมายอาญา (Crime is a violation of criminal law) ʧÔè กํา˹´¤ÇÒÁ໹š ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ สง่ิ ที่กําหนดหรอื ตีกรอบวา พฤติกรรมใดเปน อาชญากรรมมดี ังตอ ไปนี้ (ñ) ¡ÒáÃÐทาํ (An Act) การกระทําหรอื การละเวนการกระทาํ (Commission of an Act) จะตอ งบังเกดิ ข้ึน แคคิดแตไ มไ ดท ําถอื วา ไมเปน อาชญากรรม เชน คดิ วา จะชกหนา บุคคลบางคน แตไ มไ ดชกจรงิ ก็ถือวา ไมเปนอาชญากรรม คือ ตองคิดแลวชกจริงจึงจะเปนอาชญากรรม การกระทําจึงเปนปจจัยสาํ คัญ อยางหนง่ึ ของการเปนอาชญากรรม ขาดการกระทําทางกายก็จะไมเปน อาชญากรรม (ò) ¡ÒÃÁÕ¡®ËÁÒÂÃͧÃѺ (The Legality) ภาษาละตินกลาวไววา nullum crimen sine lege (No Crime Without Law) กฎหมายอาญากาํ หนดไววา การกระทาํ อยางใดเปนอาชญากรรมก็ใหถือวาอาชญากรรมมิได บังเกิดขึ้น กฎหมายที่กําหนดการกระทาํ ความผิดคือกฎหมายอาญา กฎหมายใหความสนใจในเรื่อง ของการกระทาํ ทเ่ี ปนความผิด (ó) ¤ÇÒÁ໚¹Í¹Ñ μÃÒ (The Harm) อนั ตรายคอื ความเสยี หายทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการกระทาํ เชน ความเสยี หายของทรพั ยส นิ ความเสยี หายของชวี ติ และรา งกาย เปน ตน ถา ไมม อี นั ตรายทเ่ี ปน การเฉพาะเกดิ ขนึ้ กถ็ อื วา อาชญากรรม มไิ ดเกิดข้ึนดวยเชนกนั (ô) ÊÒàËμآͧ¡ÒáÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô (The Causation) เรอ่ื งของสาเหตใุ นการกระทาํ ผดิ นมี้ คี ํากลา ววา อาชญากรรมจะไมส มบรู ณเ วน เสยี แตว า พฤตกิ รรมของผกู ระทาํ ไดก อใหเ กดิ อนั ตรายข้นึ โดยมไิ ดมกี ารแทรกแซงโดยบุคคลอน่ื (õ) ¤ÇÒÁμ§Ñé ã¨ËÃ×ͨμÔ ã¨·èμÕ ÍŒ §¡ÒÃทํา¼´Ô Men Rea (The Guilty Mind) ในขอน้ีมีคํากลาวไววา ไมมีใครกระทาํ อาชญากรรมเวนเสียแตวาเขาไดกระทํา โดยรวู า การกระทาํ น้ันเปน ความผดิ (ö) ¤ÇÒÁÊÍ´¤ÅŒÍ§μŒÍ§¡Ñ¹ (The Concurrence) ในทน่ี ห้ี มายถงึ ความสอดคลอ งตอ งกนั ระหวา งการประกอบอาชญากรรม (Criminal Act) กบั จติ ใจของการเปนอาชญากร (Criminal Mind)

๔ (÷) ¡ÒÃŧâ·É (The Punishment) การลงโทษนถี้ อื เปน สงิ่ สําคญั ทกี่ ําหนดไวใ นกฎหมายอาญา หากไมม กี ารลงโทษเกดิ ขน้ึ กถ็ อื วา อาชญากรรมมไิ ดเ กดิ ขน้ึ กฎหมายอาญาไดก ําหนดไวว า กระทําความผดิ เชน ไรไดร บั โทษแคไ หน เชน การฆา บุคคลอืน่ ไดร บั โทษประหารชีวติ เปนตน สง่ิ กําหนด (Requirements) ทง้ั เจด็ ประการดงั กลา วมาน้ี ถอื เปน กรอบวา การกระทาํ ใด เปน อาชญากรรมหรอื ไม เปน สงิ่ ทย่ี ดึ ถอื กนั ในวงวชิ าการทางอาชญาวทิ ยา (Adler Muller, and Laufer, ๑๙๙๕ : ๒๐๗-๒๑๒) ¢Íºà¢μ¢Í§ÍÒªÞÒÇ·Ô ÂÒ อาชญาวทิ ยาประกอบดว ยเนอ้ื หาสาระทส่ี าํ คญั ๓ ประการ คอื (Sutherland and Cressey, ๑๙๖๖ : ๓) (ñ) 椄 ¤ÁÇÔ·ÂÒ¡®ËÁÒÂÍÒÞÒ (Sociology of Criminal Law) เปนเร่ืองทีท่ าํ การ วเิ คราะหว า กฎหมายอาญาเกดิ ขน้ึ ไดใ นสภาพการณอ ยา งไรบา ง เรอ่ื งของการเกดิ กฎหมายอาญานต้ี าํ รา อาชญาวิทยาโดยท่ัวไปมกั จะไมค อ ยใหร ายละเอยี ดไวมากนัก (ò) ÊÒàËμآͧ¡ÒÃà¡Ô´ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Causes of Crime) เปนการวิเคราะหวา อาชญากรรมเกดิ จากอะไร ในเรอื่ งนต้ี อ งอาศยั ความรจู ากสาขาวชิ าตา ง ๆ หลายสาขา อาทิ นเิ วศวทิ ยา ชวี วิทยา จิตวทิ ยา จิตเวชศาสตร จิตวิเคราะห สงั คมวิทยา ศาสนวทิ ยา วชิ าวาดว ยเหยือ่ อาชญากรรม เปน ตน (ó) ¡ÒäǺ¤ØÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Crime Control) เปนการวิเคราะหวาจะควบคุม อาชญากรรมอยางไร จงึ จะทาํ ใหอาชญากรรมอยใู นระดับท่ไี มเปน อันตรายตอสงั คม ในเนอ้ื หาสาระของอาชญาวทิ ยาทง้ั สามประการดงั ไดก ลา วมาแลว นน้ั เนอื้ หาของสาเหตุ ของอาชญากรรมจะมมี ากกวา เนอื้ หาในสว นอน่ื ๆ และตอ งทาํ ความเขา ใจไวแ ตเ บอ้ื งตน วา การอธบิ าย สาเหตขุ องอาชญากรรมนน้ั จะตอ งอธบิ ายดว ยทฤษฎี เพราะทฤษฎเี กดิ จากการคน ควา มาอยา งมรี ะบบ ไดร บั ความเชอ่ื ถอื จากผรู เู ปน อยา งดี ในการศกึ ษาสาเหตขุ องอาชญากรรมจงึ ตอ งทําความเขา ใจทฤษฎี ตา ง ๆ ใหเ ขา ใจอยา งชดั เจน คดอี าชญากรรมคดหี นง่ึ คดใี ดจะตอ งอธบิ ายดว ยทฤษฎอี ยา งนอ ย ๒ ทฤษฎี ขน้ึ ไป ผศู กึ ษาจึงตอ งทาํ ความเขา ใจทฤษฎตี า งๆ ไวใหมาก ๆ เพื่อจะไดส ามารถอธบิ ายอาชญากรรม ชนดิ หนึง่ ชนิดใดไดอ ยางชัดเจน ÇÇÔ Ñ²¹Ò¡ÒâͧÍÒªÞÒÇÔ·ÂÒ (Evolution of Criminology) เกยี่ วกบั ววิ ฒั นาการของอาชญาวทิ ยา หรอื พฒั นาการทางความคดิ เกยี่ วกบั วชิ าน้ี สามารถ แบง ไดเ ปนส่ียคุ ดงั นี้ (Fox, ๑๙๘๕ : ๓๔-๔๑) (ñ) Ãкº¤ÇÒÁ¤Ô´Â¤Ø ááàÃèÁÔ (The Classical School of Criminology) ระบบ ความคิดยคุ นีเ้ กิดขึน้ ดว ยความเรียงของนกั อาชญาชาวอิตาลี ชื่อ ชีชาร แบค็ คาเรีย (Casare Geecaria : ๑๙๖๔) ความเรียงชอื่ An Essay on Crimes and Punishments (ความเรยี งเกยี่ วกบั อาชญากรรม และการลงโทษ) แบ็คคาเรีย กลา ววา อาชญากรรมเกิดจากความสมัครใจหรือความตงั้ ใจ (Free Will) การกระทาํ ความผดิ เกดิ ขนึ้ เพราะตอ งการความสําราญ (Pleasure) และหลกี เลย่ี งความเจบ็ ปวด (Pain)

๕ ËÅÑ¡สาํ ¤ÞÑ æ ·èÕáºç¤¤ÒàÃÕ 䴌àʹÍäÇŒÁ´Õ ѧμ‹Í仹Õé (ก) รากฐานของการปฏิบัติกิจการสังคมทั้งปวงจะตองมีแนวความคิดไปในเรื่องของ ประโยชน คอื ใหผ คู นจํานวนมากทสี่ ดุ มคี วามสขุ มากทส่ี ดุ (The Greatest Happiness of the Greatest Numger) (ข) ใหพิจารณาวา อาชญากรรมเปน ส่ิงท่กี ออันตรายตอสังคม (ค) เรอ่ื งของอาชญากรรมนน้ั ตอ งถอื วา การปอ งกนั มคี วามสาํ คญั ยง่ิ กวา การลงโทษ และ การลงโทษตองเปนไปอยางแนน อน (ง) ควรยกเลกิ มาตรการกลา วหาอยา งลบั ๆ และการทรมาน ทง้ั นี้ เพอื่ เหน็ แกม นษุ ยธรรม และการพิจารณาคดีทีเ่ ปนไปอยางรวดเร็ว (จ) วัตถุประสงคของการลงโทษก็เพ่ือยับยั้งบุคคลจากการประกอบอาชญากรรม ไมใช การแกแคน ใหแ กสงั คม (ฉ) การจาํ คุกควรใชอยางกวางขวาง และปรับปรุงใหดีข้ึนทฤษฎียุคเร่ิมแรกมีปญหา หลายประการ อาทิ - ขาดการพจิ ารณาถึงความแตกตา งระหวา งบุคคล - การปฏบิ ัตทิ ีเ่ หมอื น ๆ กันระหวา งผทู ท่ี าํ ผดิ คร้งั แรกกบั ผทู ่ีกระทาํ ผดิ ซํา้ - การปฏิบัติท่ีเหมือน ๆ กันกับพวกที่กระทําผิดโดยประมาท พวกปญญาต่าํ พวกวิกลจริต พวกไรความสามารถจึงทาํ ใหเกิดแนวความคิดใหม เรียกวา Neoclassical School (ความคิดแบบด้ังเดิมทีไ่ ดร บั การแกไ ขใหม) ซง่ึ มลี ักษณะดงั นี้ (ก) แกไ ขความคดิ ทว่ี า บคุ คลกระทาํ ความผดิ เพราะความตงั้ ใจเปน วา บคุ คลกระทํา ความผดิ เพราะปจ จยั หลายอยา ง เชน ความเจบ็ ปว ย การขาดความสามารถ ความวกิ ลจรติ หรอื สาเหตุ อืน่ ๆ ความ ตลอดท้งั การไตรต รองไวกอนการกระทาํ ความผิด (ข) ยอมรบั ความถูกตอ งของสภาพแวดลอมอันควรบรรเทา (ค) พิจารณาวาผูกระทําความผิดควรรับความรับผิดชอบเพียงบางสวนไมตอง รับผิดชอบท้ังหมด เชน ในกรณีความวิกลจริต อายุ และเงื่อนไขอ่ืน ๆ ท่ีมีผลตอความรูความเขาใจ และความตง้ั ใจในเวลาประกอบอาชญากรรม (ง) ยอมรับใหม ผี ชู ํานาญการพิเศษเขามาเปน พยานในการพิจารณาคดขี องศาล กลาวโดยสรุปอาชญาวิทยาเร่ิมแรกไดปฏิเสธแนวความคิดเก่ียวกับอาํ นาจท่ี อยูเหนือธรรมชาติและปฏิเสธพระราชประสงคของพระผูเปนเจาท่ีถือวาเปนพลังผลักดันเบ้ืองตน ตอพฤติกรรมของอาชญากรรม โดยใหหันมาพิจารณาวาบุคคลกระทาํ ความผิด เพราะความสมัครใจ และในการลงโทษผูกระทาํ ความผิดก็ควรลงโทษใหเหมาะสมกับอาชญากรรม (Punishments to fit the crime) การยบั ยง้ั การกระทําความผดิ จงึ ถอื เปน แกนความคดิ สําคัญของอาชญาวทิ ยายคุ เร่มิ แรก (ò) Ãкº¤ÇÒÁ¤´Ô Â¤Ø Ç·Ô ÂÒÈÒÊμÏ (The Positive School) การทเี่ รยี กวา ระบบความคดิ ยุควิทยาศาสตรก็เพราะวาส่ิงท่ีคนพบจะตองไดรับการพิสูจนและมีหลักฐานยืนยัน ความคิดแนว วิทยาศาสตรไมยอมรับในเรื่องความสมัครใจและความต้ังใจ ชีชาร ลอมโปรโซ (Cesare Lombroso)

๖ ชาวอติ าเลยี นผรู เิ รม่ิ ความคดิ แนววทิ ยาศาสตร ไดพ มิ พห นงั สอื ชอ่ื ผเู ปน อาชญากร (The Criminal Man) ในป ค.ศ. ๑๙๗๖ ในชว งแรกของการศกึ ษาพบวา อาชญากรรมมลี กั ษณะเฉพาะตนในทางกายภาพ เชน หนาผากลาด ต่ิงหูยาวหรือไมมีเลย ขากรรไกรใหญ คิ้วดก ขนมีมากหรืออาจจะไมมีเลย มีความไว ตอความรูสึกเจ็บปวดสูงมาก หรืออาจจะไมมีเลย ในระยะหลังลอมโปรโซ ไดปรับปรุงทฤษฎีและ วธิ กี ารคน ควา และสรปุ วา ปจ จยั ทางสงั คม เศรษฐกจิ และสงิ่ แวดลอ ม ตอ งนาํ มาพจิ ารณาดว ย เขาถอื วา อาชญากรรมเกดิ จากปจ จัยกาํ หนด (Deterministic or Causal Factors) (ó) Ãкº¤ÇÒÁ¤Ô´áººÍàÁÃԡѹ (The American School) ระบบความคดิ แนวนี้ เนน การอธบิ ายสาเหตขุ องอาชญากรรมตามทฤษฎที างสงั คมวทิ ยาการศกึ ษาในแนวนเ้ี นน สภาวะสงั คม เปน หลักในการวิเคราะห เฮนรี เมยฮิว (Henry Mayhew) (๑๘๑๒-๘๗) นักสังคมวิทยาชาวองั กฤษ ไดศ กึ ษาความยากจนในกรงุ ลอนดอน และผกู ระทําความผดิ ทเี่ ปน คนยากจน ไดช ใี้ หเ หน็ วา มคี วามแตกตา ง จากอาชญากรอาชีพ ซ่ึงหาเล้ียงชีพโดยการประกอบอาชญากรรม สวนบุคคลอ่ืนที่ยากจนกระทาํ ความผดิ เพราะภาวะแวดลอมท่ีเกดิ ขน้ึ โดยมิไดค าดคดิ มากอน จอหน แอล กลิ ลนิ (John L.Gillin) ไดก ลา วไวว า ระบบความคดิ แบบอเมรกิ นั เรม่ิ ขน้ึ ราวป ค.ศ. ๑๙๑๔ ซ่ึงเปนศักราชที่มีการศึกษาคนควาทางดานอาชญาวิทยาโดยอาศัยหลักสังคมวิทยา อยา งเดน ชดั และอาชญาวทิ ยากเ็ ปน วชิ าทแี่ ยกออกไปจากสงั คมวทิ ยานน่ั เอง โดยถอื วา ปจ จยั ทางสงั คม (Social Factors) คอื เหตสุ าํ คัญของการเกิดอาชญากรรม (ô) Ãкº¤ÇÒÁ¤´Ô Ẻ»Í‡ §¡¹Ñ 椄 ¤Á (The Social Defense School) ระบบความคดิ แบบปองกันสังคมน้ี นักคิดอยาง มารค แอนเซ็ล (Marc Ancel) (ค.ศ. ๑๙๕๔) ไดใหทัศนะวาเปน ความคดิ ทน่ี อกเหนือไปจากความคดิ ยุคเรมิ่ แรกและยุควทิ ยาศาสตร หลักการพื้นฐานของระบบความคิดแบบปองกันสังคมอาจจะยอลงได ๕ ประการ ดังตอไปนี้ (ก) การปฏบิ ตั ติ อ อาชญากรรมควรจะใชว ธิ ปี อ งกนั สงั คมมากกวา ลงโทษผกู ระทําความผดิ (ข) ตอ งแยกตวั ผูกระทําความผดิ ออกไปหรือโดยการเยยี วยาและใหก ารศึกษา (ค) การลงโทษผูกระทาํ ความผิดใหพิจารณาพฤติกรรมของแตละบุคคลมากกวาท่ีจะ พิจารณาพฤตกิ รรมของกลุม โดยมีจุดมุงหมายทีจ่ ะใหผกู ระทําความผิดไดป รบั ปรุงตวั ในสังคมเสยี ใหม (ง) ความมีนุษยธรรมตามกฎหมายที่มุงฟนฟูความม่ันใจและความรับผิดชอบของตัว ผูก ระทําความผิดเอง ตลอดทงั้ การพัฒนาคานยิ มอันดีงามใหบ งั เกิดขึ้น (จ) มนษุ ยธรรมในระบบงานยตุ ธิ รรมตอ งอาศยั หลกั วทิ ยาศาสตรเ พอ่ื เขา ใจปรากฏการณ อาชญากรรมและบคุ ลิกภาพของผูกระทาํ ความผดิ ววิ ฒั นาการของอาชญาวิทยาอาจจะสรปุ ไดเพียง ๓ ยุค คือ (๑) ยคุ แรกเร่ิม ใชความคดิ ในแนวปรชั ญา (Philosophical Thinking) (๒) ยุควทิ ยาศาสตร (Scientific Thinking) (๓) ยคุ ความคดิ ทางปรชั ญาและวทิ ยาศาสตร (Philosophical and Scientific Thinking) จะเหน็ ไดว า ในปจ จบุ นั นกี้ ารคน ควา ทางอาชญาวทิ ยาไดอ าศยั ความรทู งั้ ทางวทิ ยาศาสตร และปรัชญา โดยเฉพาะปรชั ญาของศาสนาตาง ๆ ก็ไดน าํ มาอธบิ ายปญหาอาชญากรรมกันมาก คือ

๗ อธิบายทง้ั สาเหตแุ ละอธบิ ายทงั้ แนวทางแกไ ข เชน พทุ ธศาสนาอธิบายวา อาชญากรรมเกดิ จากปจ จัย ทงั้ ทางจิต ทางสงั คม และทางกายภาพ ดังน้นั แนวทางแกไขปญหาอาชญากรรมจึงตอ งแกไ ขท้ังทางจิต ทางสงั คม และทางดา นกายภาพจงึ จะสามารถทําใหอ าชญากรรมลดลงได ÊÒàËμØ¡ÒÃà¡´Ô ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ อาชญากรรมถอื วา เปนปญหาที่อยใู นทกุ ประเทศ ทุกมมุ ของโลก ซ่ึงปจจัยตางๆ ท่ีกอให เกิดอาชญากรรมนั้นมีหลายปจจัย โดยสามารถแบงสาเหตุการเกิดอาชญากรรมไดเปน ๑๐ สาเหตุ ดงั นี้ ñ. ¡ÒÃàÁÍ× § การเมอื งถอื วา เปน พน้ื ฐานทท่ี าํ ใหเ กดิ อาชญากรรมตา งๆ ขนึ้ มา เพราะวา การทํางาน ของฝายการเมืองก็ดี นโยบายก็ดี และการบังคับใชกฎหมายก็ดี แมแตความคิดเห็นทางการเมืองเอง ก็เปนสาเหตุทท่ี ําใหเกิดอาชญากรรมขึน้ มาได โดยการกาํ หนดวาการกระทําใดเปน ความผิด ò. ¤ÇÒÁäÁà‹ »¹š ¸ÃÃÁ อาชญากรรมจะอยทู ค่ี วามไมเ ปน ธรรมทไี่ ดร บั ทําใหผ คู นตา งกร็ สู กึ วา พวกเขาจะตอ ง ทําอะไรสักอยางเพ่ือทวงคืนความยุติธรรมสําหรับพวกเขา จะเห็นไดจากการท่ีมีการฆาตกรรมเกิดขึ้น อยูบ อ ยครั้ง ท่ีบางครง้ั กจ็ ะมสี าเหตุเรื่องนีเ้ ขามาเกย่ี วขอ งดวย ó. ÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁ สภาพแวดลอมถือเปนตัวกระตุนที่ทําใหเกิดเหตุอาชญากรรมตางๆ ขึ้นมา ไมวา จะเปนเรื่องความเปนอยูรอบๆ ตัวเรา ท่ีมีแรงจูงใจท่ีทําใหผูคนกอเหตุอาชญากรรมตางๆ เชน สภาพแวดลอมทีเ่ ปน ชุมชนแออัด เส่อื มโทรมมาก เปนตน ô. ¤Ãͺ¤ÃÇÑ ปญ หาทางครอบครวั ถือเปนแรงจงู ใจทส่ี ําคญั ในการกอ อาชญากรรมได ตัวอยางเชน ครอบครัวมีปญหาความแตกแยกกันหรือมีการทาํ รายทุบตี จนทาํ ใหครอบครัวสะสมปญหามากขึ้น ทําใหเกิดแรงจงู ใจในการกอ อาชญากรรมขนึ้ มา õ. Å·Ñ ¸¤Ô ÇÒÁàªè×Í เรอ่ื งนถ้ี อื วา เปน เรอื่ งทล่ี ะเอยี ดออ นพอสมควร แตก ป็ ฏเิ สธไมไ ดเ ลยวา ลทั ธคิ วามเชอ่ื ก็เปนสวนหน่ึงท่ีทําใหเกิดอาชญากรรมเหมือนกัน เชน การท่ีเราคิดวาเลือดก็ตองลางดวยเลือด แบบน้ี ถือเปน ความเช่อื แบบหนงึ่ ทนี่ าํ ไปสปู ญ หาอาชญากรรมขึ้นมา ท้ังยังมีลทั ธบิ างสวนทช่ี ักจงู ผคู น กอ อาชญากรรมตา งๆ อกี ดว ย ö. à·¤â¹âÅÂÕÊÍ×è ÊÒà เทคโนโลยีสมัยนี้ทาํ ใหมีอาชญากรรมตางๆ เกิดขึ้นมากมายหลายประเภท ทัง้ การชกั จูงโนมนา วใจไปในทางใดทางหนึง่ การใชอปุ กรณตางๆ ไปกออาชญากรรม ซ่งึ ถือเปนเรอ่ื งท่ี ซบั ซอ นและเขา ใจยากมากทีส่ ุดอยางหนง่ึ จนยากทจ่ี ะรับมอื เรื่องนไ้ี ด

๘ ÷. ÂÒàʾμÔ´ ยาเสพติดเปนสาเหตุท่ีสําคัญอยางหนึ่งที่กอใหเกิดอาชญากรรมตางๆ ข้ึนมา เพราะยาเสพตดิ จะมสี ารตา งๆ หลายอยา งทเ่ี ขา ไปควบคมุ การทาํ งานระบบรา งกายของเราใหเ ราเปลย่ี น กลายเปน คนละคนไดท นั ที ซง่ึ ตามแหลง ขอ มลู ขา วสารกม็ กั จะเหน็ ยาเสพตดิ เขา มาเกย่ี วขอ งดว ยเสมอ ø. ¤ÇÒÁÂÒ¡¨¹ ปญ หาความยากจนเปน แรงจงู ใจอยา งหนงึ่ ทกี่ อ ใหเ กดิ อาชญากรรมขน้ึ มาได จะเหน็ ได จากการทรี่ ัฐบาลจะมีการปราบปรามขจดั ความยากจนข้ึนมา ซึง่ ทกุ ๆ รฐั บาลทว่ั โลกจะใหค วามสําคัญ กบั เร่อื งน้เี ปนอันดับหนง่ึ เพราะเห็นวาความยากจนเปน สาเหตหุ ลกั ๆ ของการกอ อาชญากรรมขึน้ มา ù. ¤ÇÒÁ¡´´Ñ¹μ‹Ò§æ ·èÕà¢ÒŒ ÁÒ㹪ÇÕ Ôμ ปญหาของอาชญากรรมโดยสวนใหญน้ัน ผูคนมักจะมีสาเหตุจากความกดดัน ท่ีรุมลอมเขามาหาพวกเขา ไมวาจะเปนเรื่องภาวะหน้ีสิน ความเปนอยูในชีวิตประจําวัน พบกับ ความลมเหลวในชีวิต ซึ่งเร่ืองนี้เปนเร่ืองที่ผูคนสวนใหญจะประสบพบเจอบาง แตวาจะมีแรงจูงใจ ในการกอ เหตอุ าชญากรรมหรือเปลา นนั้ กอ็ ยูท จี่ ิตสาํ นึกของพวกเขา ñð. »ÃЪҡÃÁÕจํา¹Ç¹ÁÒ¡ อันดับหน่ึงถือเปนส่ิงที่โลกใหความวิตกกังวลมากท่ีสุดก็คือ ปญหาประชากร มจี าํ นวนมากเกนิ กวา ทโ่ี ลกตอ งการ ซง่ึ แนน อนการทมี่ ปี ระชากรจาํ นวนมาก กจ็ ะตอ งเจอกบั ปญ หาตา งๆ มากมาย และหลกั ๆ แนนอนก็คอื อาชญากรรม ซึง่ ยากมากทจ่ี ะแกไขไดใหห มดไป ËÅÑ¡ã¹·Ò§ÍÒªÞÒÇ·Ô ÂÒ ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁÁÕͧ¤» ÃСͺ ´§Ñ ¹é.Õ - สรา งความหวาดกลวั ใหก ับคนราย ทฤษฎีสามเหลยี่ มอาชญากรรม สรางความอบอนุ ใจใหก ับคนดี (Crime Triangle Theory เฝาระวงั บุคคลพนโทษทอ่ี ยใู นพืน้ ที่ การปรบั สภาพแวดลอมเพอื่ ปอ งกันอาชญากรรม ควบคมุ แหลง มัว่ สุม/อบายมขุ คน ราย โอกาส = เวลา + สถานท่ี ทฤษฎหี นาตา งแตก (Broken Windows Theory) ไประงับเหตดุ วยความรวดเรว็ ตํารวจผรู ับใชชุมชน (Community Policing) ระดมกวาดลางอยา งสมํา่ เสมอ อาชญากรรม สมาชิกแจง ขาวอาชญากรรม พนื้ ทปี่ ลอดภัย (Safety Zone) จับกุมผตู อ งหาตามหมายจับ เหยื่อ/เปา หมาย เพื่อนบานเตอื นภยั (Neighborhood Watch) ยึดรถตองสงสยั ตีวงสรุ า รณรงคใหประชาชนรจู กั การปอ งกันตนเอง ตํารวจเตือนภยั มาตรการในการปอ งกนั อาชญากรรม ❍ โดยตาํ รวจ ❍ โดยเจาของพนื้ ท่ี ตํารวจเยีย่ มเยียนประชาชน (Knock Door) การใหความคมุ ครองเหย่อื /เปา หมาย ❍ โดยผูใชพ ื้นท่ี จัดทําโดย พล.ต.ต.วสิ ตู ร ฉตั รชยั เดช รอง ผบก.ภ.จว. ❍ โดยหนวยงานอ่นื ๆ ทเ่ี ก่ยี วขอ ง ❍ โดยใชเทคโนโลยี

๙ ñ. ÍÒªÞÒ¡Ã/¤¹ÃŒÒ (Offender) คือ ผูท่ีกระทาํ ผิดทางอาญา ซึ่งมีความตองการ และมจี ุดประสงคห รือความอยาก ความคาดหวงั หรือปฏกิ ิริยา ซึ่งตองการตอบสนองในความรูส ึกนนั้ อยากไดสรอยคอทองคาํ เพื่อนําไปเปล่ียนเปนเงินเพ่ือท่ีจะนาํ เงินไปแตงงาน ตองการเงินไปเท่ียว ดิสโกเธค จึงงัดแงะรถยนตเพื่อนาํ เอาวิทยุไปขาย ความตองการน้ีมีระดับในตัวมนุษยไมเทาเทียมกัน ขึ้นอยูกับภาวะแหงความตองการ เมื่อเกิดภาวะขึ้นแลว การแสวงหาเพื่อตอบสนองอารมณดังกลาว จะเกิดข้ึน พฤติกรรมในข้ันตอนน้ีคือการแสวงหาลูทาง เพื่อใหความตองการน้ันสาํ เร็จวัตถุประสงค จะเปน วธิ ีการประทษุ รายขึน้ ในใจ หากชอ งทางกระทําในขั้นตอนนีเ้ กิดขึ้นภายใน ตาํ รวจจะยังไมทราบ ความคิดในใจของผูท่ีกําลังคิดจะกระทําผิด แตหากผูคิดเกิดอาการต่ืนตระหนกประหมา เน้ือตัวสั่น เม่ือพบตํารวจ ซ่ึงเรียกวาอาการพิรุธ ก็อาจถูกตํารวจจับกุมนําตัวไปสูการสอบสวนและปรากฏพบ ความคิดท่ีจะกระทาํ ความผิด ผูตระเตรียมแมจะยังไมไดกระทําก็จะมีความผิด ท้ังน้ียอมขึ้นอยูกับ ไหวพรบิ และประสบการณของฝายตํารวจเอง ò. âÍ¡ÒÊ (Opportunity) ผทู ี่คดิ จะกระทาํ ความผดิ หากไมม โี อกาสทจี่ ะกระทาํ ได เพราะสภาพแวดลอมก็ดี หรือมีปจจัยท่ีเขามาขัดขวางโอกาสแลว ผูกระทําก็จะยังไมกระทําดวย เปนเพราะมีคนพลุกพลา น มตี าํ รวจอยูใ กลเ คียง ฯลฯ แตเ มือ่ ใดปจ จยั ดังกลา วหมดไป โอกาสในการ กระทําความผิดก็ยอ มจะเกดิ ขน้ึ ดังนั้น หลักในทางอาชญาวิทยา ไดกําหนดองคประกอบ ๒ ประการ ในการเกิด อาชญากรรมข้ึน เม่ือปจจัยดังกลาวอยูในลักษณะที่สมดุลหรือเกิดขึ้นพรอมกันทั้ง ๒ ประการ อาชญากรรมก็เกิดขึ้นแนนอน ในแนวทางของตํารวจจึงจําเปนอยางยิ่งท่ีจะตองตัดปจจัยท่ีกระทําให บังเกิดความผิดไดมีชองทางกระทํา ซึ่งตํารวจสามารถจะกระทําได โดยการจัดระบบปองกันพื้นฐาน นน่ั คอื การจัดสายตรวจลาดตระเวน เพอ่ื ตดั โอกาสนั่นเอง ó. ໇ÒËÁÒÂ/àËÂ×èÍ (Victim) คือ ผูถูกกระทําเพื่อผลประโยชนของอาชญากร ไมว า ในเรื่องของทรพั ยสนิ ชวี ิต รางกาย เพศ เหยื่อจะตอ งปอ งกนั ตนใหป ลอดภยั จากการกระทําของ อาชญากรดว ย »˜¨¨ÂÑ ·ทèÕ าํ ãËàŒ ¡´Ô ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ หมายถึง การละเมิดกฎหมายหรือเหตุที่อาจกอใหเกิดการละเมิดตอกฎหมายไดงาย แบง ออกไดเปน ๔ ประเภท คอื ๑. ตวั บคุ คล เชน คนจติ ทราม คนวกิ ลจรติ ผคู า ยาเสพตดิ ใหโ ทษ คนเรร อ นจรจดั เปน ตน ๒. วตั ถุหรอื ทรพั ยสิน เชน เงิน ทองคาํ รถยนตห รือยานพาหนะอยา งอืน่ เปน ตน ๓. สถานที่ เชน รานจาํ หนายสุรา ซองโสเภณี โรงแรม ท่ชี ุมชน ธนาคาร เปนตน ๔. สถานการณ เชน การแขง ขนั กฬี า การเดินขบวนหรอื จลาจล สาธารณภยั เปนตน

๑๐ »ÃÐàÀ·¢Í§ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ การจําแนกประเภทของอาชญากรรมน้ัน เปนการจําแนกโดยพิจารณาบุคลิกภาพของ อาชญากรอยางหนึ่ง อาศัยหลักฐานซ่ึงมักเปนการพิจารณาในเรื่องศีลธรรม บุคคลและทรัพยสิน อยา งหนง่ึ และอาศยั หลกั สงั คม ซงึ่ พจิ ารณาปจ จยั ดา นกฎหมายทสี่ งั คมกาํ หนดขน้ึ ปจ จยั ดา นปฏกิ ริ ยิ า ของสังคมตอตัวผูกระทําผิด ปจจัยดานเหยื่ออาชญากรรม ปจจัยดานเปาหมายของการกระทําผิด โดยพิจารณาวาผูกระทําความผิดกระทําตามลําพังหรือกระทําเปนคณะ หรือมีการจัดต้ังเปนองคการ และในประการสดุ ทายพิจารณาถึงปจจยั ทางเศรษฐกจิ เกดิ แกบ ุคคล ชุมชน หรือประเทศชาติ ซึ่งอาจ จาํ แนกรูปแบบหรือประเภทของอาชญากรรมได ๑๐ ประเภท ดังนี้ ñ. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁÍÒª¾Õ (Professional Crime) ผูที่ดํารงชีพอยูไดดวยการประกอบอาชญากรรม โดยไมมีการประกอบอาชีพอ่ืน ที่สุจริต เนื่องจากเห็นวาลําบากหรือมีรายไดนอยหรือบางคร้ังอาจมีการประกอบอาชีพอ่ืนที่สุจริต แตเ ปน การบงั หนา เทา นนั้ รวมทง้ั อาจใชอ าชพี สจุ รติ ทบ่ี งั หนา เปน เครอ่ื งมอื ในการประกอบอาชญากรรม Å¡Ñ É³Ðสํา¤ÞÑ ¢Í§ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁÍÒªÕ¾ ๑. มีทกั ษะหรือความชาํ นาญในการประกอบอาชญากรรม ๒. เปน อาชญากรรมทอี่ าชญากรมกั คดิ วา ตนเองเปน อาชญากรชนั้ สงู กวา อาชญากร ประเภทอ่นื ๆ เนอ่ื งจากตองใชทกั ษะความชาํ นาญพเิ ศษ ๓. มรี ายไดหลกั จากการประกอบอาชญากรรม ๔. ในบางครั้งอาจมีการดําเนินงานในรูปแบบของอาชญากรรมองคกรท่ีมีการ แบงงาน ภาระหนาทใ่ี นองคก รอยางชดั เจน ò. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁμ´Ô ¹ÊÔ ÂÑ (Habitual Crime) อาชญากรไมสามารถปฏิบัติตนใหเขากับมาตรฐานของสังคม โดยทั่วไปจะไมพบ ความผิดปกติทางรางกายและจิตใจต้ังแตแรกเกิด มักจะเกิดข้ึนจากภาวะบีบค้ันใหมีพฤติกรรม ที่ผิดปกติข้ึนทีละนอยและเพ่ิมขึ้นเรื่อยๆ มักจะมีพ้ืนฐานทางครอบครัวดี มีการศึกษา แตมาคบกับ กลุมมิจฉาชีพ หรอื ใชจ า ยฟุมเฟอยจนตองกระทาํ ผิด ó. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ»¡àÊÍé× ¢ÒÇ (White Collar Crime) พวกที่ทํางานมีตําแหนงหนาที่การงาน จัดเปนชนช้ันสูงในสังคม ลักษณะการ กระทําผิดเปนการกระทําผิดกฎหมายโดยอาศัยอิทธิพลของตนที่มีอยูในกิจการตางๆ เชน การทุจริต ฉอ ราษฎรบงั หลวง โกงภาษี ô. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ¡ÒÃàÁ×ͧ (Political Crime) Mannheim ใหคําจํากัดความวา เปนการกระทําเพื่อนํามาซึ่งความสําเร็จ ตามวัตถุประสงคทางการเมือง ซ่ึงตามกฎหมายถือเปนความผิด แตผูกระทําไมถือวาเปนความผิด แตอ ยา งใด เชน การทจุ ริตการเลอื กตั้ง การกบฏ

๑๑ การกระทําผิดท่ีละเมิดตอกฎหมายอาญาซ่ึงกอใหเกิดผลเสียทางการเมือง โดยเฉพาะความมั่นคงทางการเมืองหรือเสถียรภาพทางการเมืองโดยมีวัตถุประสงคทางการเมือง เปน สาํ คญั รูปแบบอาชญากรรมทางการเมือง ๑. การกอความไมส งบ ๒. การลอบสงั หารหรือทาํ รายนักการเมือง ๓. การปฏวิ ัติเพ่อื ชวงชงิ อาํ นาจในการปกครอง ๔. สงครามการเมอื งภายในประเทศ ๕. การทําสงครามจิตใจภายใน ๖. การทาํ ทุจรติ เกีย่ วกับการเลอื กตัง้ õ. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁËÇÁ¡Ñ¹¡ÃÐทํา (Organized Crime) การรวมตวั กนั ของอาชญากรเพอ่ื ดาํ เนนิ การอยา งมแี บบแผน ผกู ระทาํ ผดิ ดาํ เนนิ การ ทุกอยางเพ่ือใหไดเงินมา อิทธิพลท่ีสนับสนุนใหอาชญากรกลุมนี้ดําเนินการได คือ อิทธิพล ทางการเงิน การกระทําผิดในกลุมน้ี เชน คายาเสพติด จัดหาหญิงโสเภณี คุมบอนการพนัน ขูกรรโชกทรพั ย โดยอา งความคมุ ครอง (มาเฟย) ö. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ໚¹¤ÃÑ§é ¤ÃÒÇ (Occasional Crime) อาชญากรรมท่ีไมเจตนาจะฝาฝนกฎหมาย เชน การกระทําผิดโดยความประมาท หรือปองกนั ตนเอง ÷. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁÍØ¡©¡Ãè (Violent Crime) ผูกระทําผิดไมเคยมีประวัติประกอบอาชญากรรมแตอาจตกอยูภายใตวัฒนธรรม ยอ ยของกลุม ซึง่ เปนผลใหกระทําผดิ เชน ฆา คนตายโดยเจตนา ขม ขืน ø. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ¢ÒŒ ÁªÒμÔ การกระทําความผิดโดยละเมิดกฎหมายอาญา โดยผูกอกระทําขึ้นในประเทศหนึ่ง มผี ลเสียหายเช่ือมโยงอกี ประเทศหนง่ึ ปญหาอาชญากรรมขามชาติ ๑. โสเภณี ๒. ยาเสพตดิ ๓. ลกั ทรพั ย ๔. อาชญากรรมทางคอมพิวเตอร ๕. แรงงานขามชาติ ๖. การฉอ โกง

๑๒ ù. ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁàÈÃÉ°¡¨Ô อาชญากรรมท่ีเกิดผลเสียหายแกเศรษฐกิจของปจเจกชน และประเทศชาติ สังคมสวนรวม ทาํ ลายความเชื่อถือ ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ »Þ˜ ËÒÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ ๑. www.polsci.chula.ac.th/sumonthip/devian-cri5.htm ๒. ปญหาอาชญากรรม. ๑.ประเภทอาชญากรรม. อาชญากรรมแบงเปนกี่ประเภท ข้นึ อยกู บั เกณฑทนี่ าํ มาใชใ นการแบง เชน ถา ใชเ กณฑเกีย่ วกับ. ก. เกณฑความช่ัวรา ยของการกระทาํ ประเภทของอาชญากรรม ประเภทของอาชญากรรม การจําแนกอาชญากร...-Criminology and Criminal... https://www.facebook.com/criminologyandcriminal/posts/604731456326782 ประเภทของอาชญากรรม การจําแนกอาชญากร สามารถจําแนกไดหลายระบบ เชน Reckless เสนอแบบของการดําเนนิ อาชพี อาชญากร ๓ ประเภท คอื ธรรมดา รว มกระทาํ และอาชพี ... »Þ˜ ËÒÊѧ¤Á·นÕè ําä»ÊÙ‹ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ เราเคยเชื่อกันวา อาชญากรรมเกิดจากการดอยการศึกษาของประชาชน ปจจุบันน้ี เราพบวา อาชญากรรมจํานวนไมน อยท่มี าจากครอบครวั ท่ดี ี มกี ารศกึ ษาและกาํ ลังทวจี าํ นวนขนึ้ ลําพงั การศึกษาท่ีไดรับมานั้นไมสามารถจะหามใจใหงดเวนจากการกระทาํ ผิดได เพราะไดรับแรงผลักดัน ใหกระทําผิดทางดา นอ่ืน สาเหตทุ เี่ ปน เหตผุ ลกั ดนั ใหบ คุ คลกระทาํ ผดิ ในทางสง่ิ แวดลอ มและสงั คมเปน สาเหตสุ ําคญั ทสี่ ดุ ทม่ี อี ทิ ธพิ ลผลกั ดนั ใหบ คุ คลกระทาํ ผดิ อทิ ธพิ ลของสงิ่ แวดลอ มมอี ํานาจเหนอื มนษุ ย โดยจะคอ ยๆ ซึมซับเขาไปในตัวบุคคลทีละนอยๆ ใชเวลาที่นานพอสมควรเพ่ือเปล่ียนลักษณะจิตใจ อารมณและ ทัศนคติ ซึ่งรวมเรียกวา “บุคลิกภาพ” ของผูนั้นใหมีแนวโนมไปสูการประกอบอาชญากรรมไดงาย ซึ่งหากโอกาสและสถานการณอาํ นวยบุคคลน้ันก็จะประกอบอาชญากรรมทันที สาเหตุในทาง สง่ิ แวดลอ มและสงั คมจงึ เปน สาเหตทุ สี่ าํ คญั ยง่ิ ในการเปลย่ี นบคุ ลกิ ภาพของบคุ คลใหก ลายเปน อาชญากร ปญ หาสังคมดา นท่นี าํ ไปสูอาชญากรรมทจ่ี ะนํามากลา วดงั น้ีคอื ñ. ¡ÒáÃÐทาํ ¼Ô´¢Í§à´¡ç เนอ่ื งจากสถานการณของประเทศตางๆ ท่วั โลกในปจจบุ นั นี้ ตางวิตกถึงเรื่องความเส่ือมโทรมทางศีลธรรมของประชาชนมากขึ้น จะเห็นไดวาการกระทาํ ความผิด ของเด็กและเยาวชนมีสถิติสูงขึ้นอยางนากลัว การแกไขปญหาเก่ียวกับเด็กกระทําผิดนี้เปนหนาที่ ของรฐั ถา เดก็ และเยาวชนเหลา นี้มไิ ดรบั การแกไ ขในทางทถ่ี ูกทคี่ วรแลว ก็แนเ หลอื เกินวาตอไปเขาจะ เปน อาชญากรผใู หญ ซึ่งเปน มารสงั คมตัวฉกาจในอนาคต ò. ¡ÒäŒÒ»ÃÐàÇ³Õ แหลง ทท่ี ําการคาประเวณี หรอื ที่เรยี กวาซองโสเภณีนนั้ มกั จะพบวา นอกจากจะเปนแหลงท่ีแพรเชื้อโรคแลว ยังเปนท่ีรวมของการกระทําผิดอื่นๆ ดวย เชน เปนซองโจร

๑๓ เปน ทห่ี ลบซอ นของอาชญากรและทรพั ยท ล่ี กั มาได เปน ทเ่ี ลน การพนนั เปน สถานทจี่ ําหนา ยยาเสพตดิ และของหลบหนีภาษี รวมถึงแหลงท่ีสงเสริมการคอรรัปชันของขาราชการ นักการเมืองดวย การคา ประเวณีโดยวิธีอ่ืนนอกจากซองโสเภณีก็คือ ทําเปนสาํ นักงานนางทางโทรศัพท นางบังเงาตามถนน หรืออาศัยผูอื่นเปนสื่อกลางการติดตอ สถิติจากการสาํ รวจแสดงใหเห็นวา หญิงโสเภณีสวนมากมักมี ภาวะทางจิตบกพรอ ง ó. ¡ÒÃμÔ´ÊØÃÒ การติดสุราถือเปนอาการของโรคชนิดหน่ึง เนื่องจากมีแอลกอฮอล ในรา งกายมากเกินไป ทาํ ใหส ุขภาพและสมองเสอื่ มโทรม หมดประสทิ ธิภาพในการทํางาน เปนปญ หา สังคมอยางหน่ึงและผูเสพสุราอาจกอปญหาอาชญากรรมดวย สุราทําใหผูเสพขาดสติสัมปชัญญะ ขาดความรูสึกนึกคิดท่ีถูกที่ควร สุราเปนเคร่ืองยอมใจใหผูเสพเกิดความกลาที่จะกระทําผิด จึงพบวา ผูท่ีกระทําความผิดโดยฤทธ์ิของสุรานั้นมีอยูไมนอย โดยเฉพาะภัยบนทองถนน ซึ่งเกิดจากการขับรถ ขณะมึนเมาและการกระทําผิดฐานประทุษรายตอรา งกาย ô. ¡ÒÃμÔ´ÂÒàʾμ´Ô ãËŒâ·É ปญหาทเี่ ก่ียวขอ งกบั อาชญากรรมนอกเหนือจากการเสพ ก็คือ การคายาเสพติดและการประทุษรายตอทรัพย ผูติดยาเสพติดนั้นอาจเกิดจากเทคนิคการขยาย ตลาดของผูคายาเสพติด โดยยอมใหเสพโดยไมคิดเงินจนติด หรือใชวิธีบังคับใหเสพจนตกเปนทาส ยาเสพตดิ หรอื ผทู ใี่ ชย าเสพตดิ เปน ทางออกเพอื่ หนคี วามทกุ ขย าก อกี อยา งหนงึ่ กค็ อื ไปเขา พวกเขา หมู กับพวกติดยาเสพติดเลยถูกพวกมากลากไป พวกติดยาเสพติดน้ีจะตองหาเงินมาซื้อยาเสพติดใหได แมเ ปนการหาเงนิ โดยทจุ ริตผดิ กฎหมายกต็ าม õ. ¡ÒÃμ´Ô ¡Òþ¹¹Ñ การตดิ การพนนั เปน บอ เกิดแหงอาชญากรรมอื่นๆ อีกหลายชนิด การพนันเปนตนเหตุแหงความแตกแยกและการทะเลาะวิวาทและการประทุษรายตอรางกาย ผูหญิง บางคนอาจกลายเปนโสเภณีแบบสมัครเลนเพราะเสียการพนัน การพนันนําผลรายมาสูครอบครัว ทง้ั ทางตรงและทางออ ม ทางตรงกค็ อื ในกรณเี สยี การพนนั กค็ ดิ แกต วั อยากไดเ งนิ คนื มา ครอบครวั ตอ ง เดือดรอนในดานความเปนอยู ทางออมก็คือในกรณีบิดามารดาติดการพนัน บุตรยอมไมไดรับการ เอาใจใสห รอื ความรกั ใครจ ากบดิ ามารดาเพยี งพอ ขาดการอบรมบม นสิ ยั ทดี่ แี กบ ตุ รธดิ า เปน เหตใุ หเ ดก็ หนั เหไปสูการประกอบอาชญากรรมได ขา ราชการบางคนติดการพนนั ขนาดถงึ กับเอาเงินหลวงไปเลน หรือคอรรัปชันเพื่อนําเงินไปเลนการพนนั ö. ¡Òèè´Ñ áÅТͷҹ การจรจดั หมายถงึ การไมม ที อ่ี ยอู าศยั หรอื มที อ่ี ยอู าศยั ไมเ ปน หลกั แหลง ผถู กู จบั ฐานจรจดั นน้ั มบี คุ คลหลายจาํ พวก เชน โสเภณี นางบงั เงา ผทู ท่ี อ งเทย่ี วไปขออาหาร ขอทาน วณพิ กเรร อน หมอยาเถื่อน คนตา งดาว ฯลฯ การขอทานทผ่ี ดิ กฎหมายนน้ั หมายความเฉพาะการขอทานทสี่ งั คมรงั เกยี จเทา นน้ั ปญ หา ทเ่ี กย่ี วขอ งกบั อาชญากรรมกค็ อื คนจรจดั และคนขอทานมกั จะกระทาํ ผดิ อยา งอน่ื อกี ดว ย เชน เมาสรุ า เสพยาเสพตดิ เปนโสเภณี และประทุษรายตอทรพั ย เปน ตน

๑๔ ¡Òè´Ñ ÃÐàºÂÕ ºÊ§Ñ ¤Á ¤ÇÒÁËÁÒ¡Òè´Ñ ÃÐàºÂÕ ºÊ§Ñ ¤Á การจดั ระเบยี บทางสงั คม เปน การจดั หนว ยหรอื กลมุ ของสงั คมเปน สว นยอ ยอยา งมรี ะบบ โดยคาํ นงึ ถงึ เรอ่ื ง เพศ อายุ เครอื ญาติ อาชพี ทรพั ยส นิ เอกสทิ ธ์ิ อาํ นาจ สถานภาพ ฯลฯ แตล ะสว นยอ ย มีหนาท่ีเกี่ยวของสัมพันธกัน โดยมีแบบอยาง กฎหมาย ระเบียบ รวมทั้งประเพณีเปนแนวดําเนิน หรอื ปฏิบตั ิ (พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน, ๒๕๔๒ : ๓๕๔) การจัดระเบียบทางสังคม เปนการจัดใหสังคมมีระเบียบอยางมีระบบเปนรูปแบบ ของพฤตกิ รรมและกระบวนความสมั พันธร ะหวา งกลุมคนและระหวางบคุ คล กลาวเฉพาะสําหรับงานในหนาที่ของตํารวจ สรุปไดวา การจัดระเบียบสังคม หมายถึง การท่ีเจาหนาที่ตํารวจ หรือเจาหนาท่ีของรัฐ ที่มีอํานาจหนาที่บังคับใชกฎหมาย นําเอากฎหมาย ระเบียบและกฎเกณฑที่เกี่ยวของไปใชบังคับกับบุคคลหรือกลุมบุคคล หรือสถานที่สุมเสี่ยงตอการ กระทําผิด ท้ังน้ีเพื่อมิใหบุคคลหรือกลุมบุคคลกลายเปนผูกระทําผิดหรือถูกกระทําผิดหรือเพ่ือมิให สถานท่ีดังกลา วเปน แหลงเพาะเพิ่มอาชญากรรม เพือ่ ใหเกิดความเปน ระเบียบเรียบรอ ยในสงั คม á¹Ç·Ò§¡ÒèѴÃÐàºÕºÊѧ¤ÁμÒÁá¹Ç¤Ô´¢Í§ ¾Å.μ.Í.Í´Øŏ áʧÊÔ§á¡ŒÇ Í´Õμ ¼ºŒÙ ÑÞªÒ¡ÒÃตาํ ÃǨá˧‹ ªÒμÔ ๑. การควบคุมแหลงอบายมุขหรือสถานบริการ แหลงอบายมุขการพนัน เชน บอน การพนัน ตูมา การพนันทายผลฟตุ บอล หรอื สถานบริการที่ผดิ กฎหมาย เปดเกินเวลา ปลอยใหเดก็ และเยาวชนเขา ไปใชบ รกิ าร มกี ารลกั ลอบจาํ หนา ยยาเสพตดิ เหลา นม้ี กั จะเปน แหลง เพาะอาชญากรรม คดอี าชญากรรมทเ่ี กดิ ขน้ึ จาํ นวนไมน อ ย มสี าเหตมุ าจากแหลง อบายมขุ หรอื สถานบรกิ าร ดงั นนั้ ตาํ รวจ และหนว ยงานทเี่ กยี่ วขอ งจะตอ งกาํ หนดมาตรการในการควบคมุ กาํ กบั ดแู ล แหลง อบายมขุ และสถาน บรกิ ารดงั กลาวอยา งเขมงวด ๒. มาตรการตีวงสุรา เปนยุทธวิธีหนึ่งของตํารวจท่ีใชในการปองกันไมใหมีเหตุรายเกิด กลาวคือตํารวจจะตองเขาไปประชาสัมพันธตักเตือนประชาชนที่ดื่มสุราในท่ีสาธารณะใหเลิกด่ืม และกลบั ทพี่ กั เมอ่ื ถงึ เวลาทเี่ หมาะสม หากปลอ ยใหด ม่ื สรุ าตอ ไปจนขาดสติ อาจจะไปกอ เหตทุ ะเลาะววิ าท หรอื ไปกระทําความผดิ อืน่ ๆ เชน การประทษุ รายตอ ทรัพย ชีวิต รางกาย หรือทางเพศ เปน ตน ๓. การจัดระเบยี บพ้ืนทที่ มี่ ีแนวโนมจะเกิดอาชญากรรม (พื้นท่ีเสยี่ งตามหลกั การทฤษฎี หนา ตางแตก) ตามหลกั การของทฤษฎหี นาตา งแตก (Broken Windows Theory) หากพ้ืนทใี่ ดเกดิ ส่ิงที่ไมดี มีจุดดางหรือความไรระเบียบแมเพียงเล็กนอย หากไมมีคนเขามาดูแลแกไข ปลอยท้ิงไว ก็จะเกิดหายนะที่ใหญโตมากขึ้นเร่ือย ๆ ตัวอยางเชน อาคารหลังหนึ่งมีหนาตางกระจกแตกอยูแค บานสองบาน แตถา หากปลอยท้ิงไวไ มมีการซอ มแซม แนวโนมกค็ ือ จะมคี นทําใหก ระจกบานอืน่ แตก เพม่ิ ขน้ึ แลว เมอ่ื กระจกบานอน่ื แตกเพมิ่ มากขนึ้ จนอาจจะหมดทกุ บานกจ็ ะมคี นเรร อ นจรจดั ขยี้ า บกุ รกุ เขามาในอาคารเพ่ิมมากขึ้นจนกลายเปนท่ีซองสุมและกออาชญากรรม ดังนั้นตํารวจหรือผูมีหนาท่ี

๑๕ เก่ียวของจะตองรีบเขาไปดําเนินการแกไขปญหากอนที่จะเกิดอาชญากรรมข้ึน สําหรับพื้นที่ดังกลาว เชน บานรา ง ปายรถโดยสารประจาํ ทาง ทเ่ี ปลี่ยว เปน ตน ๔. โครงการพ้ืนที่ปลอดภัย (Safety Zone) เปนโครงการท่ีมีประโยชนอยางมาก ในเรื่องของการปองกันและแกไขปญหาอาชญากรรมและยาเสพติด ท้ังนี้ขึ้นอยูกับความพรอมและ ความตองการของชุมชน ตํารวจควรเขาไปเปนท่ีปรึกษาใหกับชุมชนที่มีความพรอมจะดําเนินการ ตามโครงการดังกลาว โดยเฉพาะเร่ืองของกําลังคน งบประมาณ อุปกรณเคร่ืองมือเคร่ืองใช และการบริหารจดั การ ÊÒàËμ·Ø ÕèμÍŒ §¨´Ñ ÃÐàºÕº·Ò§Êѧ¤Á ๑. เพื่อใหก ารตดิ ตอ สมั พนั ธก นั ทางสงั คมเปน ไปอยางเรียบรอย ๒. เพอ่ื ปอ งกนั ความขดั แยงระหวา งสมาชิกในสังคม ๓. ชวยใหสงั คมดาํ รงอยูอยา งสงบสุขและม่นั คงในสงั คม ͧ¤»ÃСͺ¢Í§¡Òè´Ñ ÃÐàºÂÕ º·Ò§Êѧ¤Á ๑. บรรทัดฐานของสังคม ๒. สถานภาพ ๓. บทบาท ๔. การควบคมุ ทางสงั คม ¡Ãкǹ¡Òè´Ñ ÃÐàºÕº·Ò§Ê§Ñ ¤Á »ÃСͺ´ŒÇ ô »ÃÐàÀ· ¤×Í ñ. ºÃ÷Ѵ°Ò¹·Ò§Ê§Ñ ¤Á บรรทดั ฐานทางสังคม คอื แบบแผน กฎเกณฑข อ บังคบั หรอื มาตรฐานในการปฏิบัติ ของคนในสงั คมซึ่งสงั คมยอมรับวาสมควรจะปฏบิ ัติ เชน บดิ ามารดาตองเลีย้ งดูบุตร บุตรตองมีความ กตัญูตอบิดามารดา ขาราชการตองบริการประชาชน พระสงฆตองรักษาศีลและเปนท่ีพึ่งทางใจ ของประชาชน ฯลฯ ºÃ÷´Ñ °Ò¹·Ò§Ê§Ñ ¤Á ẋ§à»¹š ó »ÃÐàÀ· ¤Í× ๑. วถิ ปี ระชา เปน แบบแผนในการปฏบิ ตั หิ นา ทท่ี ท่ี กุ คนในสงั คมปฏบิ ตั กิ นั โดยทว่ั ไป จนเกดิ เปน ความเคยชนิ ไมต อ งมศี ลี ธรรมและกฎหมายบงั คบั ผไู มป ฏบิ ตั ติ ามกไ็ มไ ดร บั โทษ เพยี งแคถ กู นินทา เชน ในการรับประทานอาหารควรใชชอนกลางตักอาหาร หากไมใชชอนกลางก็ไมมีความผิด เปนแคถูกตาํ หนิวาไมมีมารยาทในการรับประทาน วิถีประชาแตละสังคมมีความแตกตางกันไป แตล ะสังคม จงึ ทําใหม ีวฒั นธรรมแตกตางกันไป

๑๖ ๒. จารตี มคี วามหมายเหมอื นคาํ วา “ศลี ธรรม” จารตี เปน บรรทดั ฐานทที่ กุ คนในสงั คม จะตองกระทําเปนกระบวนการ พฤตกิ รรมทจี่ าํ เปน ตอ ความเปน ระเบยี บเรยี บรอย และสวสั ดภิ าพของ สังคม จารีต มคี วามสําคัญกวาวิถีประชา เปนเร่อื งของความรูสึกวา ส่ิงใดผดิ สงิ่ ใดถูก ผใู ดฝาฝนจะถกู สังคมลงโทษ หรือไดรับการตําหนิอยางรุนแรง ในสังคมไทยมีจารีตบางอยางท่ีสําคัญมาก แมมิได นําไปบัญญัติเปนกฎหมาย เชน ความกตัญู ระบบอาวุโส ความซื่อสัตยระหวางสามี ภรรยา การแสดงความเคารพผูใหญ ฯลฯ ๓. กฎหมาย หมายถึง บรรทัดฐานท่ีกําหนดไวในระเบียบแบบแผน ซึ่งผูมีอํานาจ ทางการปกครองบา นเมอื งไดก าํ หนดขนึ้ เพอ่ื บงั คบั ใหบ คุ คลปฏบิ ตั ติ ามหรอื หา มมใิ หก ระทาํ หากฝา ฝน จะถกู ลงโทษตามบทบัญญัติ ò. ʶҹÀÒ¾ สถานภาพ คอื ตาํ แหนง ทไ่ี ดร บั จากการเปน สมาชกิ ของสงั คม เปน ปจ จยั ทชี่ ว ยในการ จัดระเบียบของสังคมเพราะทุกคนมีสถานภาพติดตัวมาตั้งแตเกิด เชน เปนลูกชาวบาน เปนหญิง เปน ชาย ฯลฯ หลงั จากเกดิ มสี ถานภาพเพม่ิ เตมิ อกี มากมาย เชน หลานชายกาํ นนั รบั ราชการเปน ตาํ รวจ สถานภาพเปน สงิ่ ทช่ี ว ยใหม นษุ ยต ดิ ตอ สมั พนั ธก นั โดยอาศยั สถานภาพของบคุ คลเปน หลกั ในการตดิ ตอ สถานภาพเปนเคร่ืองกําหนดวา ใครเปนใคร มีหนาที่รับผิดชอบอยางไร ทําใหรูจักสิทธิหนาท่ีของ กันและกัน สถานภาพเสริมใหบุคคลกระตือรือรนที่จะยกฐานะของตนเองใหทัดเทียมกับบุคคลอื่นๆ หรอื สงู กวา คนอนื่ ๆ ทาํ ใหเ ปน ผใู ฝใ นการศกึ ษาหาความรู ขยนั ขนั แขง็ ในการประกอบอาชพี ทาํ ใหต นเอง เจริญกาวหนา และชวยทาํ ใหส ังคมเจริญข้ึน ÅѡɳТͧʶҹÀÒ¾ ๑. เปน สงิ่ เฉพาะบคุ คลท่ีทาํ ใหแ ตกตา งไปจากผอู ื่น เชน อารียเปนนกั เรียน สมชาติ เปน ตํารวจ เปนตน ๒. บุคคลหน่ึงอาจมีหลายสถานภาพ เชน สมชาติเปนตํารวจ เปนพอ และเปน ขาราชการ ๓. เปน สทิ ธแิ ละหนา ทที่ งั้ หมดทบี่ คุ คลมอี ยใู นการตดิ ตอ กบั ผอู นื่ และสงั คมสว นรวม ๔. เปน ตัวกําหนดวา บคุ คลนัน้ มีหนา ทแี่ ละความรบั ผดิ ชอบอยางไรในสังคม ʶҹÀÒ¾ ầ‹ Í͡໚¹ ò »ÃÐàÀ· ¤Í× ๑. สถานภาพทต่ี ิดตัวมาโดยสงั คมเปน ผกู าํ หนด เชน เพศ อายุ เชือ้ ชาติ เครือญาติ ๒. สถานภาพท่ีไดมาโดยความสามารถ ไดแก การประกอบอาชีพ การศึกษา การสมรส เชน บดิ า มารดา ปู ยา ตา ยาย ó. º·ºÒ· บทบาท หมายถึง การปฏิบัติตามหนาที่และสิทธิของตนตามสถานภาพของตน สถานภาพคือตําแหนง สวนบทบาทคือการกระทําตามสิทธิและหนาท่ีของสถานภาพ สถานภาพ

๑๗ และบทบาท มกั จะเปน ของคกู ัน ซงึ่ เม่อื มีสถานภาพจะตอ งมบี ทบาทดวย เชน นายดํากับนางสาวขาว แตง งานกนั นายดําเปนสามี นางสาวขาวเปน ภรรยา ความเปนสามีของนายดําและความเปน ภรรยา ของนางขาว ถอื วาเปนสถานภาพ คอื ตําแหนง ทางสงั คม นายดําจะตอ งปฏิบตั หิ นาท่ีสามี เปนตนวา ประกอบอาชีพการงานหาเงินมาเล้ยี งดูครอบครวั จะตอ งรกั ซื่อสัตยต อ นางขาวผเู ปนภรรยา จะตอ ง ใหความคุมครองดูแลนางขาวผูเปนภรรยา ใหมีความสุขกาย สบายใจ นางขาวผูเปนภรรยาก็จะตอง ปฏิบัติหนาที่ความเปนภรรยาดวยการซื่อสัตยตอนายดําผูสามี ดูแลทุกขสุขของนายดําผูสามีใหมี ความสขุ กายสบายใจ ฯลฯ การปฏบิ ตั ิตามสทิ ธิหนาท่ตี า งๆ ดงั น้ี เรียกวา บทบาท การที่บุคคลมีบทบาทตอสังคมและปฏิบัติตามหนาที่ที่สังคมยอมรับมีความสําคัญ เปน อนั มาก เพราะทาํ ใหก ารจดั ระเบยี บสงั คมดขี น้ึ เปน การควบคมุ สงั คมใหเ ปน ระเบยี บ ถา คนไมป ฏบิ ตั ิ ตามหนา ที่ ตามบทบาทของตนในสังคมใหส มกับสถานภาพท่ไี ดรับ กจ็ ะทาํ ใหสงั คมเสยี ระเบียบ ทําให เกิดปญหาและความยงุ ยากใหแกส ังคม ¡ÒäǺ¤ØÁ·Ò§Êѧ¤Á ẋ§à»¹š ๑. การจงู ใจใหส มาชกิ ปฏบิ ตั ติ ามบรรทดั ฐานของสงั คม เชน การยกยอ ง การชมเชย หรือการใหรางวลั ๒. ลงโทษสมาชิกที่ละเมิดหรือฝาฝนบรรทัดฐานทางสังคม เชน ผิดวิถีชาวบาน การลงโทษคือตําหนิ ซุบซิบนินทา หัวเราะเยาะ ผิดกฎศีลธรรม ไมคบหาสมาคม ผิดกฎหมาย ซงึ่ การลงโทษจะมากหรอื นอ ยแลวแตก ารกระทาํ ผิด ¡Ãкǹ¡Òâ´Ñ à¡ÅÒ·Ò§Êѧ¤Á การขัดเกลาทางสงั คม หมายถงึ กระบวนการอบรมส่ังสอนสมาชกิ ใหเ รยี นรรู ะเบียบ ของสงั คมเพอ่ื ใหเ หน็ คณุ คา และนาํ เอากฎเกณฑ ระเบยี บปฏบิ ตั เิ หลา นนั้ ไปเปน แนวทางในการประพฤติ ปฏิบัติ การขัดเกลาสังคมเปนสิ่งท่ีมนุษยตองไดรับตลอดชีวิต เพ่ือที่จะทําใหมนุษยสามารถปรับตัว เขา กับสังคมที่ตนเปน สมาชิกอยไู ดเ ปนอยา งดี ¡Òâ´Ñ à¡ÅÒ·Ò§Êѧ¤ÁÍÒ¨จําṡ䴌 ò »ÃÐàÀ· ๑. การขัดเกลาทางสังคมโดยทางตรง เชน การอบรมส่ังสอน ขัดเกลาที่พอแม ใหกับลูก ไมวาจะเปนการสอนพูด สอนมารยาทในการรับประทานอาหาร หรือสอนใหเรียกพี่ นอง ปู ยา เปนตน ในกรณีนผี้ สู อนและผูรบั จะรสู กึ ตัวในกระบวนการอบรมสั่งสอนโดยตรง ๒. การขัดเกลาทางสังคมโดยทางออม เชน การอานหนังสือพิมพ การฟงวิทยุ หรอื ดโู ทรทศั น ตลอดจนการดภู าพยนตร ผรู บั จะเรยี นรโู ดยไมร ตู วั โดยสง่ิ ทเี่ รยี นรจู ะคอ ยๆ ซมึ ซบั เขา ไป จติ ใตส าํ นกึ วา สง่ิ นน้ั สง่ิ นที้ สี่ งั คมยอมรบั และหากเปน สงิ่ ทสี่ งั คมไมย อมรบั กระทาํ ในสงิ่ ทแี่ ปลกแยกออกไป การขดั เกลาทางสงั คมโดยทางออ มจะครอบคลมุ ไปถงึ การเขา รว มกบั กลมุ เพอ่ื นดว ยและเพอื่ นรว มงาน ซึ่งจะชว ยใหเกดิ การปรบั ตวั และการพัฒนาบุคลิก

๑๘ ¤ÇÒÁÁ‹Ø§ËÁÒ¢ͧ¡Ãкǹ¡ÒâѴà¡ÅÒ·Ò§Ê§Ñ ¤Á ๑. เพ่อื ปลูกฝงระเบยี บวินัยแกสมาชิกในสงั คม ๒. เพอื่ ปลูกฝง ความมุงหวังท่ีสังคมยกยอง ๓. เพอื่ ใหส มาชกิ ในสงั คมไดร จู กั บทบาทและหนา ทขี่ องตนตามกาลเทศะและความ เหมาะสม ๔. เพอื่ ใหส มาชกิ ในสงั คมเกดิ ความชํานาญและเพม่ิ ทกั ษะในการทํากจิ กรรมรว มกบั ผอู น่ื ในสังคม à¤Ã×èͧÁÍ× ·Õãè ªŒã¹¡Òâ´Ñ à¡ÅÒ·Ò§Êѧ¤Á บรรทัดฐาน คือ แบบแผน กฎเกณฑ ที่สังคมกาํ หนดแนวทางสาํ หรับบุคคลยึดถือ และปฏิบตั ิ คา นยิ ม คอื แนวความคดิ ความเชอื่ ทบี่ คุ คลในสงั คมเหน็ วา มคี ณุ คา ควรแกก ารปฏบิ ตั ิ ความเชอ่ื คอื แบบของความคดิ เกย่ี วกบั ตวั เราทเี่ กดิ ขนึ้ มคี วามสมั พนั ธก บั สงิ่ แวดลอ ม อาจเปนเร่ืองท่ีมีเหตุผลหรือไมมีเหตุผล ความเช่ือที่ถูกตองเหมาะสม ไมเบี่ยงเบนไปในทางเสียหาย ทําใหการแสดงพฤตกิ รรมเปน ไปในทางทีด่ ี จงึ สําคญั ตอการจัดระเบยี บทางสงั คม ¡ÒâѴà¡ÅÒ·Ò§Êѧ¤Á໚¹¡Ãкǹ¡Òö‹Ò·ʹÇѲ¹¸ÃÃÁ ¤‹Ò¹ÔÂÁÊѧ¤Á «èÖ§ÁÕ μÇÑ á·¹·Õèทํา˹ŒÒ·èãÕ ¹¡Òâ´Ñ à¡ÅÒ·Ò§Ê§Ñ ¤Á ´Ñ§¹éÕ ๑. ครอบครวั เปนตัวแทนสําคัญทส่ี ดุ ในการทําหนา ท่ีขัดเกลาทางสงั คม เพราะเปน สถาบันแรกที่เด็กจะไดระบบการอบรมสั่งสอนและจะมีความผูกพันทางสายโลหิตอยางลึกซ้ึง ซึ่งจะมี ผลทางอารมณ ความประพฤติ เจตคติ ตลอดจนบุคลิกภาพของบุคคลมากที่สุด เชน พอแมสั่งสอน ใหลกู เปนคนกตัญู เปน ตน ๒. กลุมเพื่อน เปนตัวแทนที่ทําหนาที่ขัดเกลาทางสังคมอีกหนวยหน่ึง เนื่องจาก กลุมแตละกลุมยอมมีระเบียบ ความเช่ือและคานิยมเฉพาะกลุมตนเอง ซึ่งอาจแตกตางกันออกไป ตามลักษณะกลุม เชน การแตงกาย กลมุ เดยี วกนั ก็จะแตงกายคลายๆ กัน ๓. โรงเรียน เปนตัวแทนสังคมที่ทําหนาที่โดยตรงในการขัดเกลาสมาชิกต้ังแต ในวัยเดก็ จนถึงผูใ หญ โดยอบรมดานคุณธรรม จรยิ ธรรม ขนบธรรมเนยี ม ประเพณีตา งๆ ของสงั คม ตลอดจนคานิยมและทกั ษะอันจาํ เปนใหแกส มาชกิ ในสังคม ๔. ศาสนา เปนตัวแทนในการขัดเกลาจิตใจของคนในสังคมยึดม่ันในสิ่งท่ีดีงาม มีศีลธรรม จริยธรรม และความประพฤติในทางท่ีถูกท่ีควร โดยศาสนาจะมีอิทธิพลทางจิตวิทยา ตอบุคคล ในการสรา งบุคลิกภาพเปน อยางมาก ๕. กลุมอาชีพ อาชีพแตละประเภทจะมีการจัดระเบียบปฏิบัติเฉพาะกลุม เชน กลุมที่มีอาชีพคาขายจะตองมีความซื่อสัตยไมเอาเปรียบลูกคา ผูที่เปนสมาชิกใหมของกลุมตางๆ ก็ตอ งเรียนรูประเพณีของกลุม อาชพี ท่ตี นเปน สมาชกิ อยู

๑๙ ๖. ส่ือมวลชน มีอิทธิพลตอการเรียนรูขอมูลขาวสารของสมาชิกในสังคม มีสวน ในการขดั เกลาทางสงั คมแกม นษุ ยใ นดา นตา งๆ ทง้ั ดา นความคดิ ความเชอื่ แบบแผนการประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ ¤ÇÒÁสํา¤ÞÑ ¢Í§¡Ãкǹ¡ÒâѴà¡ÅÒ·Ò§Êѧ¤Á ๑. เปน หลักในการปฏิบัติที่ทุกคนตอ งเรียนรูคณุ คา ของกฎเกณฑ ๒. เปน วธิ ีการถา ยทอดลักษณะวัฒนธรรม ๓. เปน กระบวนการทมี่ อี ยูต ลอดชวี ติ ของความเปน มา ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ กฎหมายกับสังคม - IAD www.iadopa.org/KM2557/laws/กฎหมายกบั ระเบียบสงั คม.doc สงั คมมนษุ ยไ มว า จะเปลยี่ นแปลงไปตลอดเวลาเพยี งใด แตต ราบใดทสี่ งั คมยงั คงดาํ รงอย.ู .. จึงจาํ เปนตองมีระเบียบกฎเกณฑและวิธีการบังคับที่เปนทางการคือ กฎหมาย ... กฎหมายกับสังคม จึงมคี วามเก่ยี วของกันจนไมส ามารถแบงแยกออกจากกันได ... สังคม จดั เปน กฎหมายมหาชน ซึ่งเปน เร่อื งทร่ี ฐั ในฐานะผปู กครองบัญญตั กิ ฎหมายขึ้นเพ่อื กาํ หนดหลักเกณฑความประพฤติ àËÂè×ÍÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ àËÂÍè× ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ การศึกษาเร่ือง เหยื่ออาชญากรรม (Crime Victims) ทาํ ไดโดยการทาํ ความเขาใจวิชา วา ดวยเหยือ่ อาชญากรรม (Victim logy) วิชาวาดวยเหย่ืออาชญากรรมศึกษาบทบาทของเหยื่อในเหตุการณการเกิดอาชญากรรม และยังศึกษาความสัมพันธระหวางเหย่ืออาชญากรรมกับระบบงานยุติธรรมทางอาญา (Criminal Justice System) (Barkan and Bryjak, ๒๐๐๔ : ๑๓๓) ·ÄÉ®¡Õ ÒÃà¡´Ô àËÂè×ÍÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Theories of Victimization) ทฤษฎีท่อี ธิบายการตกเปน เหยื่ออาชญากรรมทสี่ าํ คัญ ๆ มีดังตอไปน้ี (ñ) ·ÄÉ®·Õ èÕà¡ÕÂè ǡѺ¡ÒèѴ»ÃÐàÀ·¢Í§ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ มีทน่ี าสนใจคอื (ñ.ñ) ¡Òè´Ñ »ÃÐàÀ·¢Í§àËÂ×èÍâ´ÂªÒ¿à¿ÍÏ (Schafer) เนน ความรับผิดชอบ ในการเกดิ อาชญากรรมของเหยื่อเปนหลกั แบง ได ๗ ชนิด ดงั น้ี (Schafer, ๑๙๗๗ : ๔๕-๔๗) (ก) àËÂÍ×è ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ·äÕè Áà‹ ¡ÂèÕ Ç¢ÍŒ §¡ºÑ ÍÒªÞÒ¡Ã (Unrelated Victims) หมายถึง บคุ คลทว่ั ไปท่ไี มม คี วามสมั พนั ธก ับอาชญากร (ข) àËÂÍ×è ··Õè ŒÒ·ÒÂãËàŒ ¡Ô´ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Provocative Victims) เหยือ่ ทําบางส่ิงใหอาชญากรขดั ใจ เชน ดหู ม่ินดแู คลน ผดิ สญั ญา เปนตน

๒๐ (ค) àËÂ×èÍ·èըشª¹Ç¹ãËŒà¡Ô´ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Precipitative Victims) มีพฤติกรรมจงู ใจใหเกิดการกระทาํ ความผิดโดยมไิ ดตง้ั ใจ (ง) àËÂ×èÍ·Õè͋͹áÍ·Ò§ªÕÇÀÒ¾ (Biologically Weak Victims) คือ ออ นแอทง้ั ทางรา งกายและจติ ใจ ทําใหง า ยตอ การถกู ทาํ รา ย เชน เดก็ คนแก ผหู ญงิ ผขู าดความสามารถ ผูเจ็บปว ยทางจิต เหยือ่ ชนิดนคี้ วรไดร บั การปกปองจากสงั คม (จ) àËÂÍè× ·ÁèÕ ¤Õ ÇÒÁ͋͹áÍ·Ò§Ê§Ñ ¤Á (Socially Weak Victims) คอื มีความออนแอทางดานสังคม เชน พวกนับถือศาสนาบางนิกาย พวกชนกลุมนอย พวกอพยพ เขามาใหมเปนการงา ยแกการถกู เอารัดเอาเปรียบ (ฉ) àËÂÍ×è μ¹àͧ (Self-Victimizing Victims) คือ เปน ทง้ั อาชญากร และเปน เหย่ือพรอมกัน ไดแ ก ผูกระทาํ ผดิ คดยี าเสพติด โสเภณี รักรวมเพศ นกั การพนนั เปนตน (ช) àËÂ×Íè ¡ÒÃàÁÍ× § (Political Victims) คอื ผูท ีเ่ ปนปฏิปก ษกนั ในทาง การเมือง การเกิดเปน เหยอ่ื ก็เพราะฝายตรงกนั ขา มตอการทําลายลา ง (ñ.ò) ¡ÒÃẋ§àËÂÍè× ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁμÒÁá¹Ç¤´Ô ¢Í§àÃÍÊÔ (Reiss) การแบงเหยื่ออาชญากรรมตามแนวนี้เนนชุมชนเปนหลักไมเนนตัวบุคคล เหมอื นกบั ของซาฟเฟอร เรอสิ ไดแบงไวด ังนี้ (Albert J. Reiss in Schneider, ๑๙๙๐ : ๒๕๕) (ก) เหยือ่ อาชญากรรมท่เี ปน บุคคล (Individual Victims) (ข) เหย่ืออาชญากรรมท่เี ปนกลุม (Collective Victims) (ค) เหย่อื อาชญากรรมท่ีเปนองคการ (Organizations) (ง) เหย่ืออาชญากรรมทเี่ ปน รฐั (The State) (จ) เหยอื่ อาชญากรรมทเี่ ปน ชมุ ชนตามกฎหมาย (The Legal Community) (ฉ) เหย่อื อาชญากรรมท่ีเปนชุมชนนานาชาติ (International Order) การแบงแบบของเรอิสนี้มีประโยชนทัง้ ในการศึกษา การตกเปน เหยื่อสวนบคุ คล ชุมชน และนานาชาติ (ñ.ó) ¡ÒÃจาํ ṡ»ÃÐàÀ·¢Í§àËÂ×èÍμÒÁËÅÑ¡ÇÔªÒ¾Ãоط¸ÈÒÊ¹Ò อาศัยหลัก เฉพาะตวั ของเหยื่อ สามารถแบงไดด ังน้ี (ก) เหย่ือทีย่ ั่วยใุ หเ กดิ อาชญากรรม (ข) เหยอ่ื ทีต่ ้งั ตนอยูในความประมาท (ค) เหย่ือทโ่ี งเ ขลา (พระไตรปฎ กภาษาไทย, ๒๕๐๐, เลม ๒๓ : ๑๖๘๙, เลม ๔๒ : ๑๑๐, ๓๔๗) (ñ) ·ÄÉ®áÕ ººá¼¹ã¹¡ÒÃดาํ à¹Ô¹ªÕÇÔμ (The Lifestyle Theory) ผตู ง้ั ทฤษฎนี ค้ี อื ฮนิ เตอรแ ลงก กอตเฟรดชนั และการโ รฟาโล (Hindelang, Gottfedson, and Garofale) มีใจความวา บุคคลจะตกเปนเหยื่ออาชญากรรมยอมข้ึนอยูกับแนวความคิดใน การดําเนินชวี ิต เชน ชอบเส่ียงภัย ชอบดม่ื สุรากับใคร ๆ ชอบเลนการพนนั เปนตน

๒๑ (ò) ·ÄÉ®¡Õ ¨Ô ¡ÃÃÁ»ÃÐจาํ Çѹ (Routine Activity Theory) ผตู ง้ั ทฤษฎนี ค้ี อื โคเฮนและเฟลชอน (Cohen and Felon) มใี จความวา การตกเปน เหยอ่ื เกิดจากปจ จัยสามอยางมาประจวบเหมาะ ไดแก (ก) ผูกระทาํ ความผิดทม่ี แี รงจงู ใจ (Motivated Offenders) (ข) เปาหมายที่เหมาะสม (Suitable Targets) (ค) การขาดผดู ูแลทส่ี ามารถ (Absence of Capable Guardians) (Bohm, ๒๐๐๑ : ๗๒-๗๓) (ó) ·ÄÉ®ÕâÍ¡ÒÊ (Opportunity Theory) ผตู ง้ั ทฤษฎนี คี้ อื โคเฮน คลเู กล และแลนด (Cohen Kluegel and Land) มใี จความวา การตกเปน เหยอื่ นา จะเกดิ จากแบบแผนในการใชช วี ติ และการประกอบกจิ กรรมประจาํ วนั คอื นําทฤษฎี ขอ (๒) และขอ (๓) มารวมกนั (Fattah, ๒๐๐ : ๖๔) (ô) ·ÄɮժÒÇ´Ñ·ª (The Dutch Theory) ผูต้ังทฤษฎีน้ีคือ แวนดิจคและสเตนเมทซ (Van Diik and Steinmetz) ซ่ึงเปน ชาวดัทชหรือเนเธอรแลนดม ีใจความวา ปจ จยั หลกั ที่ทําใหเ กดิ การตกเปนเหยอ่ื มี ๓ ประการ คอื (ก) ความใกลชดิ (Proximity) (ข) ความดงึ ดูดใจ (Attractiveness) (ค) การเปด เผยตัว (Exposure) (Fattah, ๒๐๐ : ๖๔) (õ) ·ÄÉ®Õʶҹ·Õ·è ÁèÕ Õ¤ÇÒÁàºÂÕè §àº¹·Ò§¾ÄμÔ¡ÃÃÁ (Deviant Place Theory) ทฤษฎีนี้มีผูทาํ การวิจัยสนับสนุนหลายทาน อาทิ กาโรฟาโล ริชารดส และผูอื่น (Garofale, Richards, and Others) (Cited in Siegel, ๒๐๐๗ : ๗๗-๗๖) มใี จความวา การตกเปนเหยอ่ื เกดิ จากการอาศัยอยูใ นแหลง ที่ไรข อื่ แปของบา นเมอื ง หรอื ในแหลง ทมี่ อี าชญากรรมสงู จงึ งา ยตอ การตกเปน เหยอ่ื ไมไ ดเ กยี่ วกบั แบบแผนของการดาํ เนนิ ชวี ติ ของเหยอ่ื แตอยา งใด àËÂèÍ× ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁẺ¾àÔ ÈÉμÒ‹ § æ (Special Types of Victims) (ñ) ¡ÒæÒμ¡ÃÃÁ (Homicide) มีศพั ทท คี่ วรทําความเขา ใจเกยี่ วกับการฆาตกรรมอยหู ลายคํา ดังนี้ - การฆาตกรรมดว ยความตง้ั ใจเรยี กวา Murder - การฆาตกรรมทีม่ ไิ ดไ ตรต รองไวกอ นเรยี กวา Manslaughter - การฆาตกรรมจากความประมาท เชน อบุ ัติเหตเุ รียกวา Excusable Homicide - การฆาตกรรมเพราะอาศยั เหตผุ ลในการปฏบิ ตั หิ นา ที่ เรยี กวา Justifiable Homicide

๒๒ เจสซี (Jesse) (Cited in Bloch and Geis, ๑๙๗๐ : ๒๓๕-๒๓๖) ไดแ บง การฆาตกรรม ไว ๖ ประเภท คอื (๑) ฆาตกรรมเพือ่ หาประโยชน (Murder for Gain) (๒) ฆาตกรรมเพ่อื แกแคน (Murder for Revenge) (๓) การฆาตกรรมเพอื่ กําจดั (Murder for Elimination) (๔) ฆาตกรรมเพราะรษิ ยา (Murder for Jealousy) (๕) ฆาตกรรมเพราะกระหาย (Murder for Lust of Killing) (๖) ฆาตกรรมจากความเช่อื (Murder for Conviction) โวลฟก าง (Wolfgang) ไดร ะบปุ จ จยั ไวห ลายอยา งทเี่ กย่ี วเนอ่ื งกบั การมสี ว นของเหยอื่ ตอ การฆาตกรรม กลาวคือ (Cited in Wallace, ๒๐๐๗ : ๑๑๘) (๑) เหยื่อกับฆาตกรรมเคยสัมพันธกันมากอน เชน เปนคูครอง เปนสมาชิกใน ครอบครัว เปนผูคนุ เคยกนั (๒) ความไมเ หน็ ดว ยระหวา งกนั ในเรอ่ื งเลก็ นอ ย ระเบดิ เปน ความโกรธทําใหฆ า กนั (๓) การด่มื สรุ าของเหยื่อกอนการถกู ฆาตกรรม (ò) ¡ÒâÁ‹ ¢¹× ¡ÃÐทาํ ชาํ àÃÒ (Forcible Rape) การขม ขนื กระทําชาํ เรา ถอื วา เปน อาชญากรรมทางเพศอยา งหนง่ึ การขม ขนื อาจจะ กระทาํ โดยคนแปลกหนา หรอื คนคนุ เคยกนั กไ็ ด การขม ขนื โดยคนแปลกหนา เปน การแสดงความกา วรา ว ความตอ งการทางเพศเปน แรงจงู ใจอนั ดบั รอง เหยอ่ื ของการขม ขนื จะอายเุ ทา ไรไมส ําคญั อาจจะมอี ายุ ต้ังแต ๘ ปถึง ๘๐ ปก ไ็ ด สวยหรือนาเกลียดหรอื เชือ้ ชาติใดกไ็ ด (Fox, ๑๙๘๕ : ๒๘๘) กรอทและผูอ่นื (Groth and Others) ไดแบงการขม ขืนไว ๓ ชนิด คือ (๑) การใชกําลัง (Power Rapes) มีการทุบตีและแสดงความมีอาํ นาจเหนือเหยื่อ แสดงออกถึงความเปน ผูชาย (Masculinty) (๒) ทําดว ยความโกรธ (Anger Rapes) เพราะผหู ญงิ เคยทาํ ใหเ ขาเดอื ดรอ นมากอ น (๓) การขมขืนเพราะนิสัยทารุณ (Sadism Rape) เพราะชอบทรมานและทารุณ ผูหญิง ทําใหผูหญงิ อยใู นฐานะตํ่าตอย รูสกึ ต่นื เตนทไี่ ดกระทาํ เชน น้นั (Cited in Wallace, ๒๐๐๗ : ๑๓๔-๑๓๕) การศึกษาเมื่อไมนานมานี้พบวาผูหญิงมีความเสี่ยงตอการถูกขมขืนจากผูที่รูจักกัน มากกวาคนแปลกหนา การแกไ ขปญ หาเรอ่ื งนต้ี อ งอาศยั ความจรงิ จงั ในการบงั คบั ใชก ฎหมายและผหู ญงิ เอง ก็ตองขอความชวยเหลือโดยทันที ทางท่ีดีควรเนนในเร่ืองการปองกันตนเองไวกอนก็จะชวยใหไมตอง ตกเปนเหย่อื มขี อ เสนอวา ขณะทเี่ รามกี ารทาํ สงครามกบั ยาเสพตดิ (War on Drugs) เราควรจะเพม่ิ การทาํ สงครามกบั การขมขืนดว ย (War on Rape) (Wallace, ๒๐๐๗ : ๑๕๓)

๒๓ (ó) àËÂÍè× ¨Ò¡¤¤‹Ù Ãͧ (Spouses as Victims) มีปจ จัยหลายอยางทที่ าํ ใหเกดิ ความรุนแรงจากคคู รอง อาทิ (ก) ระยะเวลาท่อี ยูดว ยกัน (นานเกินความตอ งการ) (ข) การขดั แยงเรือ่ งผลประโยชน (ค) ความเครยี ดจากการมปี ฏิกิรยิ าตอ กนั (ง) ความแตกตา งในเรื่องอายุ (จ) ปญ หาทางดา นการเงนิ (ฉ) ขาดความเปน สวนตวั (Gilles, ๑๙๙๓ : ๓๑-๔๗ in Meadows, ๒๐๐๔ : ๔๗-๔๘) ตอไปนีเ้ ปน จาํ แนกประเภทของการกระทําความผิดจากคูครอง (Spousal Abuses) (¡) ¤ÇÒÁ¼Ô´·Ò§¨μÔ Ç·Ô ÂÒ (Psychological Abuse) ผูก ระทาํ ผดิ พยายามขม ขู คกุ คามวา จะทํารา ย บางทกี ็ฆาสตั วเล้ียง ทําลายทรพั ยส นิ (¢) ¤ÇÒÁ¼Ô´·Ò§ÍÒÃÁ³ (Emotional Abuse) ผูกระทําความผิดติเตียน ไมย อมพูดดว ย ไมท าํ ตามสัญญาทําใหร สู ึกต่ําตอย (¤) ¤ÇÒÁ¼´Ô ·Ò§àÈÃÉ°¡¨Ô (Economic Abuse) ทําใหต อ งพง่ึ พาทางดา นการเงนิ ควบคุมการใชจายเพียงลาํ พัง ไมใหเหย่ือทํากิจกรรมนอกบาน เหย่ือตองคอยใหเหตุผลในการใชเงิน ทกุ ครง้ั (§) ¤ÇÒÁ¼´Ô ·Ò§à¾È (Sexual Abuse) บบี บงั คบั ในเรอ่ื งทางเพศ ทํารา ยรา งกาย ใชภาพลามก ไมซ ื่อสัตยตอคูค รอง บังคับใหค คู รองไปเปนโสเภณี ไมรว มมือปองกันการตง้ั ครรภ (¨) ¤ÇÒÁ¼´Ô ·Ò§ÃÒ‹ §¡Ò (Physical Abuse) ไมใ หเ งนิ ตามทต่ี กลงตามกฎหมาย หลบเลยี่ งการดาํ เนนิ คดไี มท าํ ตามคําสงั่ ของศาล (Brown and Others in Meadows, ๒๐๐๔ : ๔๗-๔๘) มที ฤษฎมี ากมายทอ่ี ธบิ ายการเกดิ ความรนุ แรงกบั คคู รอง แตไ มม ที ฤษฎใี ดไดร บั การ ยอมรบั จากนกั คดิ หรอื นกั วชิ าการ ทางออกในการปอ งกนั การกระทาํ ดงั กลา วกค็ อื ความชว ยเหลอื จากองคก รสตรี และ การบงั คบั ใชกฎหมายอยา งจริงจัง (ô) ¡Òû¯ÔºμÑ Ôã¹·Ò§·Õ¼è ´Ô μ‹Íà´¡ç (Child Abuse) การปฏิบตั ิในทางทีผ่ ดิ ตอ เดก็ มีอยู ๓ ประการ คือ (Wallace, ๒๐๐๗ : ๑๘๒-๑๘๓) (¡) ¡ÒáÃÐทาํ ¼´Ô ·Ò§ÃÒ‹ §¡Ò (Physical Child Abuse) หมายถึง การกระทํา ใด ๆ ที่กอใหเกิดอันตรายทางรางกายแกเด็ก ท้ังน้ีมิไดเกิดขึ้นโดยอุบัติเหตุ ผูกระทาํ ก็คือผูดูแลหรือ ควบคุมเดก็ (¢) ¡ÒÃÅзÔé§à´ç¡ (Child Neglect) การละท้ิงเด็กหรือการทอดทิ้งเด็ก คือ การปฏิบัติในทางที่ผิดตอเด็ก โดยบิดามารดาหรือผูดูแลเด็กในสถานการณท่ีเปนอันตรายตอสุขภาพ และสวัสดกิ ารของเดก็

๒๔ (¤) ¤ÇÒÁ¼´Ô ·Ò§à¾ÈμÍ‹ à´¡ç (Sexual Child Abuse) เปน การประกอบกจิ กรรม ทางเพศกับเดก็ ในบางสถานการณ ซ่งึ จะเปน อันตรายตอ สขุ ภาพและสวสั ดภิ าพของเดก็ การปอ งกนั การกระทําความผดิ ตอ เดก็ เปน หนา ทข่ี องทกุ ๆ คน จาํ เปน ตอ งมสี ว นรว ม และการรว มมืออยางจรงิ จังจากฝา ยรัฐบาล องคการเอกชน (NGOS) ภาคเอกชน ภาคธรุ กจิ ตลอดทง้ั ชุมชนและครอบครัว สิ่งท่ีตองทําก็คือสรางสิ่งแวดลอม สงเสริมสุขภาพ สงเสริมสติปญญา สงเสริม ความสามารถในการผลติ ใหแ กเ ดก็ ซงึ่ จะกลายเปน ประชากรของโลกในอนาคต (Yangco, ๒๐๐๖ : ๑๑๑) (õ) ¡ÒáÃÐทาํ ¼Ô´μÍ‹ ¤¹á¡‹ (Elder Abuse) การกระทาํ ผดิ ตอคนแกอาจจะแบง ออกไดดงั น้ี (ก) ทาํ ผดิ ทางรางกาย (Physical Abuse) คอื การทาํ ใหเ จบ็ ปวดหรอื เปนอันตราย ตอรา งกาย การบังคับทางรา งกาย การรบกวนทางเพศ หรอื การควบคมุ ทางรา งกาย (ข) ความผิดทางจติ (Psychological Abuse) คอื การทาํ รายจิตใจ (ค) ความผิดทางดานวัตถุ (Material Abuse) คือ การหาประโยชนในทางที่ผิด กฎหมาย รวมทัง้ การใชเงินหรอื ใชท รพั ยากร (ง) การต้ังใจละเลย (Active Neglect) ปฏเิ สธทจ่ี ะปฏบิ ตั ิตามเง่ือนไขของการดูแล (Caretaking obligation) (จ) การละเลยโดยไมต งั้ ใจ (Passive Neglect) ลมเหลวในการปฏบิ ตั ิตามเง่ือนไข ของการดูแล (Wolf and others, as cited in Wallace, ๒๐๐๗ : ๒๑๒) การกระทาํ ความผิดตอคนแกมีคําอธิบายอยูหลายทฤษฎี เชน ทฤษฎีท่ีเกิดจาก ความเครยี ดในครอบครวั (Family Stress Theory) ความเครยี ดอาจจะเกดิ จากการขาดแคลนเงนิ ทอง หรือมีปญหาในทางเศรษฐกิจ การไมไดหลับนอน การขาดความเปนสวนตัวในการประกอบกิจกรรม เปนตน (Wallace, ๒๐๐๗ : ๒๑๔) นอกจากน้ยี งั มีทฤษฎี Neutralization Theory (ทฤษฎีการแกต วั ) คือ การปฏเิ สธความรับผิดชอบ ปฏิเสธการทําอันตราย ปฏเิ สธผูตกเปนเหย่อื การปรักปรําผทู ่ปี รักปรํา ตนเอง และการอา งความจงรกั ภกั ดใี นระดบั สงู ปกตทิ ฤษฎมี กั จะเอาไปอธบิ ายการกระทําผดิ ของเยาวชน แตน ักอาชญาวทิ ยาบางทา นก็นาํ มาอธิบายการกระทําความผดิ ตอคนแกด วย (ö) àËÂ×Íè ¢Í§ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ·àèÕ ¡Ô´¨Ò¡¤ÇÒÁà¡ÅÂÕ ´ (Victims of Hate Crime) อาชญากรรมท่เี กดิ จากความเกลยี ด หรืออาชญากรรมท่มี ีอคติ (Bias Crime) คือ การกระทาํ ความผิดที่กระทําตอบุคคล ทรัพยสิน หรือสังคม โดยมีแรงจูงใจบางสวนหรือทั้งหมด จากเชอ้ื ชาติ ศาสนา การขาดความสามารถ ปญ หาทางเพศ หรอื ปญ หาชนกลมุ นอ ย (Conklin, ๒๐๐๔ : ๕๔) การกระทําความผดิ อนั เกดิ จากความเกลยี ดน้ี มกี ารกระทาํ โดยการทบุ ตี การทําลาย สง่ิ ของ การขม ขใู หเ หยอ่ื เกดิ ความหวาดกลวั เหยอ่ื มกั จะไดร บั อนั ตรายอยา งรา ยแรง และไมก ลา แจง ให ตํารวจทราบ เพราะกลวั อันตรายหรือกลัวการคกุ คามมากกวาเดมิ

๒๕ กลมุ อาชญากรรมทที่ ําดว ยความเกลยี ดมเี พม่ิ มากขน้ึ ในปจ จบุ นั น้ี สว นหนงึ่ เนอ่ื งมาจาก ขาวสารท่ีเผยแพรไปตามสื่อตาง ๆ ซึ่งเปนไปอยางรวดเร็วและกวางขวาง มีการศึกษาท่ีนครบอสตัน (Boston) พบวา ผกู ระทาํ ความผดิ มกั จะเปน คนหนมุ ผวิ ขาวอยใู นวยั รนุ ทาํ งานกนั เปน กลมุ เลก็ ๆ ออกไป กระทาํ ผดิ ในคนื วันเสาร โดยการทบุ ตีทํารายบุคคลทเ่ี ขาไมชอบ การแกป ญ หาความผดิ ในเรอ่ื งนต้ี อ งมคี วามจรงิ จงั ในการบงั คบั ใชก ฎหมาย ปญ หาที่ ยงั คงมีอยูก ค็ อื ยงั ไมแ นชดั วา อะไรเปนแรงจงู ใจใหเกิดการกระทําความผดิ (Conkiln, ๒๐๐๔ : ๕๕) (÷) ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ·äÕè Á‹ÁàÕ ËÂèÍ× (Victimless Crimes) อาชญากรรมที่ไมมีเหยื่อคือ การกระทําความผิดที่เกิดจากความยินยอมและไมมี การรองทุกขไปยังผูรับผิดชอบในการแกไขปญหา อาจจะเปนอาชญากรรมแบบนี้ไดอีกอยางหนึ่งวา อาชญากรรมทไ่ี มม ผี รู องทุกข (Crimes without Complainants) อาชญากรรมพวกนี้มที ส่ี ําคัญ คือ - การกระทําความผิดเกีย่ วกบั การใชย าเสพติด (Drug Crime) - การพนัน (Gambling) - โสเภณี (Prostitution) (Conklin, ๒๐๐๔ : ๖๙-๗๑) ส่ิงสําคัญก็คือ การกระทําผิดในลักษณะดังกลาวละเมิดกฎหมายดวยความเต็มใจ ท่ีจะละเมดิ เมอ่ื ไมมผี ูรอ งทุกขก็ยากแกการจบั กุมและฟอ งรองคดตี อ ศาล การใชยาในทางท่ีผิดจะทาํ ลายผูใชเอง บางคนตองถึงแกความตายเพราะการใชยา เม่ือไมมีเงินซ้ือยาเสพติดก็ประพฤติตนเปนอาชญากรรมเท่ียวขโมยเงินของผูอื่น เพ่ือนําเงินมาซ้ือ ยาเสพตดิ การพนันในบางรัฐหรือบางประเทศก็เปนสิ่งท่ีถูกตองตามกฎหมาย เชน ในเขมร ในสงิ คโปร ในบางมลรฐั ในสหรัฐอเมรกิ า จึงเกดิ คําถามข้ึนวา การพนันมเี หยือ่ จรงิ หรอื เปลา สวนโสเภณีอาจจะตกเปนเหย่ือของแมงดา หรือเปนเหย่ือของลูกคา เพราะลูกคา บางคนทํารายโสเภณีถงึ ตาย เพราะความผิดปกติทางจิต หรือตอ งการทรัพยส ินเงินทอง อยางไรกต็ าม การประกอบกิจทํานองน้ีถือเปนการกระทาํ ความผิด เพราะกฎหมายหามไว และเร่ืองน้ีเปนปญหา ในระดับนานาชาตดิ ว ย

๒๖ ÊÃ»Ø อาชญากรรมน้ันมีทั้งท่ีเกิดขึ้นโดยมีเหยื่อและที่ไมมีเหย่ือ อาชญากรรมท่ีมีเหยื่อ อาทิ การฆาตกรรม การขม ขนื กระทําชําเรา การทํารา ยรา งกาย การปลน สว นอาชญากรรมทไี่ มม เี หยอื่ อาทิ การเปน โสเภณี การพนนั การมยี าเสพตดิ ไวใ นครอบครอง เปน ตน อาชญากรรมทมี่ เี หยอ่ื นน้ั ในบางกรณี เหยื่อมีสวนสงเสริมใหเกิดอาชญากรรม เชน การย่ัวยุ การต้ังตนอยูในความประมาท ความโงเขลา ความออ นแอทางกายภาพและทางจติ ใจ ความออ นแอทางสงั คม ดงั นนั้ การศกึ ษาปญ หาอาชญากรรม จําเปน จะตอ งทาํ ความเขา ใจเรอ่ื งของเหยอ่ื ดว ย เมอ่ื มกี ารกระทําความผดิ เกดิ ขน้ึ จะโทษเฉพาะอาชญากร เพียงขางเดียว นาจะไมถูกตอง เพราะบางทีเหย่ือก็มีสวนตอการเกิดอาชญากรรมดวยเหมือนกัน การศึกษาเร่ืองเหยื่ออาชญากรรมจะสามารถชวยใหเขาใจความซับซอนของปญหาอาชญากรรม ไดมากดวยเหมือนกัน นอกจากจะเขาใจประเด็นของปญหาแลวยังจะชวยสงเสริมความเปนธรรม ในทางอาญาไดดวย การศึกษาเรื่องเหยื่ออาชญากรรมไดรับความนิยมมากข้ึนเร่ือย ๆ นับต้ังแต หลังคริสตศ ตวรรษที่ ๒๐ เปนตนมา การศึกษาปญ หาดงั กลาวน้ีเปน ทางหนง่ึ ท่ีจะชว ยกนั แกไ ขปญ หา อาชญากรรมใหบ รรเทาเบาบางลงได คํา¶ÒÁ·ÒŒ º·àÃÂÕ ¹ ๑. เราสามารถแบง ลักษณะของเหยอื่ อาชญากรรมออกเปน ๒ ลักษณะคือ ๒. เราสามารถแบงประเภทเหย่ืออาชญากรรมโดยยึดปจจัยทางจิตสังคม และลักษณะ ทางรา งกายเปน หลัก แบง ออกเปน กีป่ ระเภท อะไรบา ง จงอธบิ าย ๓. อะไรคอื สาเหตขุ องการตกเปน เหยื่ออาชญากรรม ¡Ô¨¡ÃÃÁ·ŒÒº· : Activities ๑. ทาํ แบบทดสอบประเมนิ ผลการเรยี นรู ๒. คําถามใหผูเรียนอธิบายความหมายของอาชญากรรม สาเหตุและปจจัยการเกิด อาชญากรรม ประเภทของอาชญากรรม ประเภทของอาชญากร ปญหาสังคมที่นาํ ไปสูอาชญากรรม การจดั ระเบียบสังคมและเหยอ่ื ของอาชญากรรม

๒๗ º··Õè ò Ãкº§Ò¹ÂμØ Ô¸ÃÃÁ¡Ñº¡ÒäǺ¤ØÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧ¡ÒäǺ¤ØÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ การควบคุมอาชญากรรม (Crime Control) หมายถึง การกระทาํ กิจตาง ๆ ท่ีเกี่ยวกับ การเสาะหาขอ เทจ็ จรงิ ของการเกดิ อาชญากรรม การจบั กมุ ผกู ระทาํ ความผดิ การฟอ งคดี การพจิ ารณาคดี การพิพากษาคดี หรือการตัดสินลงโทษ ตลอดทั้งการปฏิบัติตอผูกระทาํ ความผิดหรืออาชญากรรม หลังจากการพิพากษาของศาล เปนการกระทาํ ของสังคมเมื่ออาชญากรรมไดเกิดขึ้นแลว (Allen and Others, ๑๙๘๑ : ๒๗๒) จากความหมายของการควบคุมอาชญากรรมน้ีมีสิ่งท่ีควรพิจารณาในประเดน็ ดังตอ ไปนี้ (๑) การควบคมุ เกดิ ขึน้ เมื่ออาชญากรรมไดเ กิดขึ้นแลว (๒) การควบคุมอาศัยการกระทาํ หลายอยาง นับต้ังแตการศึกษาขอเท็จจริงแหง อาชญากรรม การจับกมุ อาชญากร การฟองคดตี อ ศาล การพจิ ารณาคดี และการพพิ ากษาคดีของศาล ตลอดท้งั การปฏิบตั ติ อ ผกู ระทําความผดิ (๓) องคก รในการควบคุมอาชญากรรม ไดแก ตํารวจ อยั การ ศาล และราชทัณฑ (๔) ในการปฏิบัติกิจจริง ๆ องคกรทุกองคกรตองอาศัยการมีสวนรวมและความรวมมือ จากประชาชน (๕) การควบคุมอาชญากรรมจะตองมีการลงโทษผูกระทาํ ความผิด หากขาดการลงโทษ กฎหมายกจ็ ะมีคา เทากับศนู ย Ãкº§Ò¹ÂØμ¸Ô ÃÃÁ¡ºÑ ¡ÒäǺ¤ØÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ ระบบงานยตุ ธิ รรม (Criminal Justice System) คอื องคกรของรฐั บาลประกอบไปดวย ตํารวจ อยั การ ศาล และราชทณั ฑ มคี วามรบั ผดิ ชอบในการสบื สวนสอบสวน จบั กมุ พจิ ารณาพพิ ากษาคดี ลงโทษและแกไ ขฟนฟูผกู ระทําความผดิ กฎหมายอาญา (Siegel, ๒๐๐๗ : ๕๐๒) ตามความหมายนี้แสดงใหเห็นวาองคกรสาํ คัญประกอบกันข้ึนทาํ หนาที่ควบคุม อาชญากรรม แตละองคกรทาํ หนาที่ตามท่ีไดรับมอบหมายไมมีการกาวกายกัน แตตองทาํ งานอยาง ประสานสัมพันธกันอยางใกลชิด ตองไมขัดแยงกัน และตองกระทาํ ดวยความซ่ือสัตยสุจริต ยึดความ เปนธรรมตามกฎหมาย คือ มีการลงโทษผูกระทาํ ความผิดตามสัดสวนของความผิด มีการปฏิบัติท่ี เทาเทียมกันตามกฎหมาย ไมมีอคติแกผูกระทาํ ความผิดคนใด และมีความกรุณาตามบุคลิกภาพของ ผกู ระทาํ ความผิดและเหตแุ หง การกระทําความผิด (Levine and Others, ๑๙๘๐ : ๒๔-๒๘)

๒๘ Ãкº§Ò¹ÂμØ ¸Ô ÃÃÁμÑ駢ֹé â´ÂÁÕ¨´Ø Á§‹Ø ËÁÒ´ѧ¹Õé ¤Í× (๑) ลงโทษผกู ระทาํ ความผิด กฎหมายอาญาไดกําหนดไวชดั เจนวา ความผดิ ชนดิ ใดควร จะไดรับโทษอยา งไร และศาลคอื ผพู ิจารณาตดั สนิ ลงโทษผูกระทาํ ความผิด (๒) นาํ ผกู ระทาํ ความผดิ ทเ่ี ปน อนั ตรายออกไปจากชมุ ชน ทง้ั นเี้ พอื่ ปอ งกนั มใิ หป ระชาชน เกิดความกลัว รูสึกไมปลอดภัย เปนอุปสรรคตอการทาํ มาหากิน การพัฒนาตนเอง และการพัฒนา ชมุ ชน (๓) ปองกันการประกอบอาชญากรรม คือ ปองกันการเอาเย่ียงอยางและปองกัน การกระทําผิดซ้าํ การปอ งกนั จะประสบผลสาํ เรจ็ ขึน้ อยูก ับการลงโทษอยางเดด็ ขาด แนน อนไมช ักชา (๔) แกไ ขฟน ฟูผกู ระทาํ ความผดิ ใหเปน คนดี ภารกจิ หนกั ในเรือ่ งนีอ้ ยูท อ่ี งคก ารราชทัณฑ แตในการทําหนาท่ีขององคกรน้ีก็ตองอาศัยการมีสวนรวมจากองคกรอื่น ๆ และจากประชาชน โดยทั่วไปดวย (The President’ s Commission on Law Enforcement and Administration of Justice, ๑๙๗๖ : ๗) วัตถปุ ระสงคห รอื จุดมุง หมายทงั้ ๔ ประการของระบบงานยุตธิ รรมนี้ หากกลา วอยางสรุป ก็ประกอบไปดว ย - การลงโทษผูกระทําความผดิ - นําผกู ระทําความผิดออกจากชุมชนของการกระทาํ ความผดิ - ปองกนั การกระทําความผดิ - แกไ ขจิตใจของผทู ไี่ ดกระทาํ ความผิด วัตถปุ ระสงคกค็ ือ ทศิ ทางของการทํางาน จึงอาจจะกลาวไดวาระบบงานยตุ ิธรรมทาํ งาน สี่ทิศทางดวยกัน และเม่ือทําครบทั้งส่ีทิศทาง ก็จะสามารถแกปญหาอาชญากรรมใหลดลงได ท้ังสี่ ทิศทางท่ีกลาวถึงนั้น ถาจะสรุปใหเหลือเพียงทิศทางเดียวก็คือ การลงโทษผูกระทําความผิดนั้นเอง เพราะฉะนน้ั จงึ อาจจะกลา วไดว า ระบบงานยตุ ธิ รรมตง้ั ขนึ้ มากเ็ พอื่ ลงโทษผกู ระทําความผดิ การกระทาํ ทุกอยางจะเนนไปท่ีการลงโทษ และการลงโทษเปนสิ่งจําเปนตอการปกปองคุมครองประชาชน ใหม คี วามมน่ั คงปลอดภยั และการลงโทษจะมคี วามยตุ ธิ รรมกต็ อ งมคี วามปลอดภยั ไดเ กดิ แกป ระชาชน ความปลอดภยั ถอื เปน สง่ิ ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ เปน สง่ิ ทม่ี อิ าจจะหลกี เลยี่ งได ทง้ั นเี้ พอ่ื สง เสรมิ ความมอี สิ รภาพยงิ่ ๆ ขึน้ ไป (Becearia in Melaughlim, Munciec and Hughes, ๒๐๐๓ : ๑๖-๑๗) สิง่ ที่ควรจะทําความเขาใจตอไปก็คอื เปา หมายหรอื เหตผุ ลของการลงโทษวามีอยอู ยา งไร

๒๙ à»Ò‡ ËÁÒ¢ͧ¡ÒÃŧâ·É เปาหมายของการลงโทษ (Goals of Punishment) น้ีบางทีก็เรียกกันวาปรัชญาในการ ลงโทษ บางทกี เ็ รยี กกนั วา ทฤษฎใี นการลงโทษ จะเรยี กอยา งไรกย็ อ มได แตเ ปน เรอ่ื งของความพยายาม ของระบบงานยุติธรรมที่จะทาํ ใหเกิดผลสําเร็จ เรื่องของการลงโทษจึงเปนเร่ืองของการกระทาํ ใหเกิด ความสาํ เรจ็ ซงึ่ ถือเปน เรื่องสาํ คญั มากกวาอยางอน่ื เปาหมายของการลงโทษมีอยทู ง้ั ส้ิน ๖ ประการ คอื (ñ) ¡ÒÃŧâ·Éà¾×èÍ¡ÒÃᡌᤌ¹ (Retribution) การลงโทษในขอน้ีก็เพ่ือตอบสนอง การกระทําที่ทําความเดือดรอนใหแกสังคม อาชญากรรมเปนสิ่งท่ีทาํ ความไมปลอดภัยใหเกิดขึ้น จึงตองมกี ารลงโทษอยา งสาสมตอผูกระทาํ ความผิด (ò) ¡ÒÃŧâ·Éà¾Íè× ÂºÑ Â§éÑ ¡ÒûÃСͺÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Deterrence) เปา หมายของการ ลงโทษขอนี้กเ็ พ่อื ยบั ยงั้ มใิ หมีการกระทําความผดิ และการยบั ยั้งมอี ยู ๒ ลักษณะ คือ ยับยั้งแบบทวั่ ไป (General Deterrence) คอื ยบั ยงั้ มใิ หป ระชาชนทว่ั ไปกระทําความผดิ และยบั ยง้ั แบบเฉพาะ (Specific Deterrence) เปน การยับยัง้ ผทู ่เี คยกระทําความผิดไดก็คือ การลงโทษท่แี นน อนและรวดเรว็ (ó) ¡ÒÃŧâ·Éà¾×èÍᡌ䢿œ„¹¿Ù¼ÙŒ¡ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼Ô´ (Rehabilitation) เปาหมายของ การลงโทษขอนี้ก็คือ การเปล่ียนพฤติกรรมของผูกระทาํ ความผิดเปนการลงโทษอยางมีมนุษยธรรม และสงเสริมความเขาใจตนเองมากกวาการลงโทษแบบการแกแคน อยางไรก็ตาม การลงโทษ ตามเปาหมายนี้ตองอาศัยโครงการท่ีเหมาะสมในการปฏิบัติตอผูกระทาํ ความผิด เพราะโครงการ ท่เี หมาะสมจะสงเสริมความคิดในทางบวกของผูกระทําความผดิ มที ัศนคติที่ดตี อ ตนเองและตอ ผอู นื่ (ô) ¡ÒÃŧâ·Éà¾è×Í¢¨Ñ´¤ÇÒÁÊÒÁÒö㹡ÒáÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼Ô´ (Incapacitation) เปาหมายของการลงโทษประการน้ีก็เพ่ือจํากัดการกระทาํ ความผิดของอาชญากร เมื่ออาชญากรอยู ในทค่ี มุ ขงั ยอ มไมส ามารถทจี่ ะกระทําความผดิ ตอ ไปได แตก ารขจดั ความสามารถในการกระทําความผดิ ท่ีไดผลมากท่ีสุดก็คือการประหารชีวิต ถือเปนการลงโทษท่ีรายแรงท่ีสุด สวนการจําคุกก็มี ความรายแรงรองจากการลงโทษประหารชีวิต การจาํ คุกสามารถลดปญหาอาชญากรรมลงไปได เปนอันมาก เพราะใคร ๆ ก็กลัวการถกู ลงโทษจาํ คกุ (õ) ¡ÒÃŧâ·Éà¾Íè× ¤ÇÒÁÂØμÔ¸ÃÃÁμÒÁ¤ÇÒÁ¼Ô´ (Just Deserts) เปาหมายขอ นถ้ี ือวา ผกู ระทาํ ความผดิ ไดก ระทําความเสยี หายใหแ กส งั คม จงึ สมควรจะไดร บั โทษตามสดั สว นแหง ความเสยี หาย ทเ่ี กดิ ขนึ้ คอื ถา ทาํ ความเสยี หายมากกส็ มควรจะไดร บั โทษหนกั ถา ทาํ ความเสยี หายนอ ยกค็ วรจะไดร บั โทษ สถานเบา โทษกับความเสียหายจะตองไปดวยกัน ความยุติธรรมของการลงโทษอยูท่ีการพิจารณา อยางรอบคอบตอความเสียหายทเ่ี กิดข้นึ หากพจิ ารณาเปน อยา งอ่ืน ความยตุ ิธรรมกจ็ ะไมเ กดิ (ö) ¡ÒÃŧâ·Éà¾×èͤÇÒÁÂØμÔ¸ÃÃÁàª§Ô ÊÁÒ¹©¹Ñ · (Restorative Justice) เปาหมาย ของการลงโทษขอ น้ี มแี นวความคดิ มาจากเรอ่ื ง การชดใชค วามเสยี หายทเ่ี กดิ ขนึ้ หากผกู ระทําความผดิ สามารถชดใชคาเสียหายไดก็จะสามารถทาํ ใหบรรยากาศในชุมชนกลับดีดังเดิม การลงโทษตาม

๓๐ เปาหมายนีเ้ นนเรอ่ื งการแกไ ขฟนฟูผูเกีย่ วขอ งสามฝาย คอื อาชญากร เหยือ่ อาชญากรรม และชุมชน ทเ่ี กดิ อาชญากรรม ใหก ลบั คนื สสู ภาพเดมิ คอื สภาพกอ นเกดิ อาชญากรรม ความสมานฉนั ท จะเกดิ ขน้ึ ได กต็ อ เมอ่ื ฝา ยทเ่ี กยี่ วขอ งหนั หนา เขา หากนั และตกลงรว มกนั วา จะใหอ าชญากรชดใชค า เสยี หายอยา งไร ทัง้ นีต้ อ งมีคนกลางคอยไกลเ กลี่ยจึงจะประสบผลสําเรจ็ ตามเปาหมาย (Bartollas, ๒๐๐๒ : ๗๑-๗๒) เมอื่ ไดเ รยี นรวู า ระบบงานยตุ ธิ รรมคอื อะไร มวี ตั ถปุ ระสงคอ ยา งไรแลว เปา หมายในการลงโทษ คืออะไรแลว ยังมีอีกสิ่งหน่ึงที่ควรแกการทาํ ความเขาใจ นั่นก็คือตัวแบบในการควบคุมอาชญากรรม การทําความเขา ใจเรอ่ื งตวั แบบในการควบคมุ อาชญากรรมนนั้ กเ็ พอื่ จะไดร วู า ในการทาํ งานของระบบงาน ยุตธิ รรมนั้น ยดึ ระบบอะไรเปนหลกั ในการบรหิ ารจดั การเพราะตัวแบบกค็ ือ ระบบยอ ยของการทํางาน นั่นเอง ในเรือ่ งของการควบคุมอาชญากรรมมตี ัวแบบอยางไรจะไดเสนอใหพ จิ ารณากันตอ ไป μÑÇẺ㹡ÒäǺ¤ØÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ (Crime Control Models) เรอ่ื งตวั แบบในการควบคมุ อาชญากรรมนน้ั ทา นผรู ไู ดแ บง ไว ๒ ตวั แบบดว ยกนั คอื ตวั แบบ ในการปราบปราม และตวั แบบในการปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายในเรอ่ื งนี้ พาคเคอร (Packer) ไดแ สดงทศั นะ ของตัวแบบทั้งสองไวด งั ตอ ไปนี้ คอื (Packer in Conrad, ๑๙๗๔ : ๕๕-๕๖) ตวั แบบในการปราบปรามหรอื การควบคมุ อาชญากรรม (Crime Control Model) ใหค วาม สาํ คญั ในเรือ่ งความสามารถในการจบั กมุ การพจิ ารณาคดี การตดั สินหรือการพิพากษาคดี และจะตอ ง พยายามกาํ จดั อาชญากรรมท่มี อี ัตราการเกิดสงู ภารกิจทส่ี าํ คัญสงู สุดในการแกไ ขปญหาอาชญากรรม คือ ภารกจิ ของตํารวจ ตํารวจจะตองเลอื กปฏิบัตงิ านอยางรวดเรว็ และเดด็ ขาด ตวั แบบในการควบคมุ เนนเร่ืองการลดปญหาอาชญากรรม ซ่ึงถือวาเปนจุดหมายสําคัญ บทบัญญัติของฝายบริหารเปน ขอ ผกู มดั ในการใชอ ํานาจ ดงั นน้ั ความเปน ธรรมตามกฎหมายจะไมเ กดิ ขน้ึ แกป ระชาชน ตวั แบบชนดิ น้ี นยิ มใชใ นสงั คมปด หรอื สงั คมทปี่ กครองแบบเผดจ็ การ สมยั ทฝ่ี า ยเผดจ็ การครองอํานาจในสงั คม ไมว า ในประเทศใด กจ็ ะนาํ ตวั แบบในการปราบปรามมาใช ตวั แบบนยี้ ดึ ถอื วา ผกู ระทําความผดิ คอื ผไู มบ รสิ ทุ ธ์ิ เปนขอสนั นิษฐานกอ นศาลตัดสินลงโทษ สว นตัวแบบในการปฏิบัตติ ามกฎหมาย (Due Process Model) นน้ั ยึดหลกั วาบคุ คลมี ความผดิ และไดร บั โทษกต็ อ งผา นการตดั สนิ ของศาลเสยี กอ น หากศาลยงั ไมต ดั สนิ กถ็ อื วา ยงั บรสิ ทุ ธอิ์ ยู การตัดสนิ ของศาลจะตองดําเนินไปตามพยานหลกั ฐานทปี่ รากฏอยู และหลักฐานตา ง ๆ จะตอ งไดม า โดยถูกตองตามกฎหมาย ความเปนธรรมตามกฎหมายจะตองเกิดข้ึนทุกข้ันตอนของการดําเนินคดี ถา ความเปน ธรรมไมเ กดิ ขน้ึ ในกระบวนการยตุ ธิ รรม การแกไ ขปญ หาอาชญากรรมกจ็ ะไมบ รรลจุ ดุ หมาย ตามตวั แบบของการปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายนป้ี ระชาชนสามารถรบั รขู อ ผดิ พลาดตา ง ๆ ไดจ ากศาล ตวั แบบ ในการปฏิบตั ิตามกฎหมายนิยมใชในประเทศทป่ี กครองแบบประชาธิปไตย หรอื ในสังคมเปด

๓๑ ÊÃ»Ø การควบคุมอาชญากรรมเปนการกระทําเมื่ออาชญากรรมไดเกิดขึ้นแลว แตกระทําให อาชญากรรมอยูในระดับที่พอจะรับได คือทําใหรูสึกวาอาชญากรรมท่ีมีอยูในสังคมบางนั้นไมเปน อนั ตรายตอ สงั คม การควบคมุ อาชญากรรมจงึ ใหค วามสาํ คญั ในเรอื่ งการดําเนนิ คดกี บั ผกู ระทําความผดิ นับตั้งแตการสืบสวนสอบสวน การจับกุม การฟองคดี การพิจารณาขอเท็จจริงแหงคดี การพิจารณา วา ผกู ระทาํ ไดป ระกอบอาชญากรรมจรงิ หรอื ไม ถาทําผิดจริงกจ็ ะพจิ ารณาตดั สินโทษตามหนกั เบาของ ความผิด คือ ถาทาํ ผิดดวยความตั้งใจก็จะลงโทษหนัก ถาทาํ ผิดดวยความประมาทก็จะลงโทษเบา ดงั นนั้ การควบคมุ อาชญากรรมจงึ เนน ในเรอื่ งของการลงโทษเปน หลกั และทา มกลางการลงโทษในลกั ษณะ ตา ง ๆ ก็มกี ารฟน ฟจู ติ ใจไปดว ย เพอื่ ใหผ ูกระทาํ ความผดิ กลายเปน คนดีของสังคมตอ ไป สามารถดาํ รง ชีวิตตามปกตใิ นชมุ ชนรว มกับผอู นื่ โดยไมก อความเดือดรอ นเหมือนทแี่ ลว มา

๓๒

๓๓ º··èÕ ó ·ÄÉ®ÍÕ ÒªÞÒÇ·Ô ÂÒáÅСÒû͇ §¡¹Ñ ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤ ๑. ผูเรียนเขาใจแนวคิดทฤษฎีการปองกันปราบปรามอาชญากรรม ซึ่งไดแก ทฤษฎี การบงั คบั ใชก ฎหมาย ทฤษฎกี ารควบคมุ ทางสงั คม ทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธ ทฤษฎกี ารควบคมุ อาชญากรรม โดยสภาพแวดลอม ทฤษฎีตาํ รวจรบั ใชช มุ ชน ทฤษฎีหนาตางแตก ๒. ผูเรียนสามารถอธิบายแนวคิดทฤษฎีการปองกันปราบปรามอาชญากรรม ซ่ึงไดแก ทฤษฎีการบังคับใชกฎหมาย ทฤษฎีการควบคุมทางสังคม ทฤษฎีชุมชนสัมพันธ ทฤษฎีการควบคุม อาชญากรรมโดยสภาพแวดลอ ม ทฤษฎตี าํ รวจรบั ใชช มุ ชน ทฤษฎหี นาตา งแตก ÇÔÇѲ¹Ò¡Òâͧ·ÄÉ®ÕÍÒªÞÒÇÔ·ÂÒ การศึกษาดานอาชญาวิทยาเร่ิมตนจากความไมเปนธรรมของการลงโทษผูท่ีกระทําผิด ของคนในสังคม ซง่ึ ตามแนวคดิ เดมิ มคี วามเชื่อวา อาชญากรรมเกดิ จากอาํ นาจช่ัวราย หรือภตู ผปี ศาจ ดังน้ันแนวความคิดเดิมจะเนนไปท่ีความเช่ือทางไสยศาสตรเหนือธรรมชาติเปนหลัก ทําใหลักษณะ ของการดําเนินการลงโทษเปนแบบรุนแรง น่ันคือการทรมานและการทําลายชีวิตตามอําเภอใจของ ผปู กครอง เพือ่ เปน การทําลายส่ิงช่วั รา ยใหหมดไปจากสังคม จากปญ หาความโหดรา ยและไมเ ปน ธรรม ทเ่ี กดิ ขนึ้ ในสงั คม ทาํ ใหเ กดิ ความคดิ ทจ่ี ะปฏริ ปู ระบบกฎหมายซง่ึ อยบู นพนื้ ฐานของความเชอ่ื ทวี่ า บคุ คล กระทําความผิดดวยความสมัครใจและการลงโทษนั้น ควรจะลงโทษใหเหมาะสมกับความรายแรง ของอาชญากรรม ท้ังนี้เพื่อเปนการยับยั้งการกระทําความผิด โดยแนวคิดนี้คือ แนวคิดของ สาํ นกั อาชญาวทิ ยาดง้ั เดมิ (Classical school of criminology) ซงึ่ เปน แนวคดิ อาชญาวทิ ยายคุ แรกเรมิ่ ในยคุ ตอ มามกี ารปรบั ปรงุ แกไ ขทฤษฎยี คุ แรกเรม่ิ โดยใหม กี ารพจิ ารณาถงึ สภาวะของบคุ คล และความสามารถของบุคคลในการคิดไตรตรอง ซ่ึงสงผลทําใหเกิดกระบวนพิเศษสําหรับผูที่ขาด ความสามารถในการคดิ ไตรต รอง เชน เดก็ และเยาวชน บคุ คลวกิ ลจรติ เปน ตน แนวคดิ ใหมน คี้ อื แนวคดิ อาชญาวิทยาดัง้ เดิมแบบใหม (Neo-classical school of criminology) หลังจากนั้นระบบความคิดดานอาชญาวิทยาก็ไดมีการเปล่ียนแปลงมาสูแนวคิดท่ีมีความเปน วิทยาศาสตรมากยิ่งข้ึน โดยอาชญากรรมน้ันถูกมองวาไมไดเกิดข้ึนจากความสมัครใจของตัวบุคคล แตเกิดจากปจจัยอื่นๆ ท่ีอยูนอกเหนือการควบคุมของบุคคล ซ่ึงแนวคิดน้ีเปนของสํานักปฏิฐานนิยม (Positive School of criminology) โดยแนวคิดน้ีเริ่มตนจากการศกึ ษาปจจัยทางดานชวี วทิ ยาทเี่ ปน สาเหตุใหคนมพี ฤติกรรมอาชญากรรม นนั่ คือ คนบางคนเกดิ มาก็มลี ักษณะทเ่ี ปนอาชญากรแลว เชน การมีรปู รา งหนา ตาท่ผี ิดปกติ ซ่งึ ลักษณะทางกายภาพนค้ี นเหลานไี้ มสามารถทีจ่ ะเลอื กได จากนนั้ จงึ มี การศึกษาสาเหตุของอาชญากรรมที่มาจากปจจัยทางดานความผิดปกติทางดานจิตใจ บุคลิกภาพ

๓๔ และสภาวะอารมณ ซ่ึงเกิดจากการพัฒนาการที่ผิดปกติทางดานจิตใจและอารมณ นอกจากนี้ตอมา ยงั มกี ารศกึ ษาปจ จยั อนั เปน สาเหตขุ องอาชญากรรมอกี กลมุ หนง่ึ ซงึ่ มกี ารยอมรบั อยา งแพรห ลายจนถงึ ปจ จบุ นั วา ปจ จยั ทางดา นสงั คมวทิ ยามผี ลตอ การเกดิ อาชญากรรม โดยปจ จยั ทางดา นสงั คมวทิ ยาเหลา นี้ ไดแ ก การอบรมเลย้ี งดู ลกั ษณะของครอบครวั เพอื่ น สถานะทางสงั คมและเศรษฐกจิ การศกึ ษา ลกั ษณะ ทอี่ ยูอ าศัย เปนตน ตอมาไดมีแนวคิดแนวใหมเกิดข้ึน โดยมุงเนนการอธิบายอาชญากรรมภายใตกรอบของ ระบบเศรษฐกิจและการเมือง ซ่ึงประกอบไปดวย อํานาจ ผลประโยชน และความขัดแยงของกลุม ตางๆ ในสังคม ซ่ึงแนวคิดเหลาน้ีเปนของสํานักอาชญาวิทยาสมัยใหม (Postmodern school of criminology) นอกจากน้ียังมีแนวคิดในเชิงวิจารณแนวคิดของสํานักอาชญาวิทยาด้ังเดิม ซึ่งนําไปสู แนวคดิ ทตี่ อ ตา นระบบการลงโทษหรอื การใชค วามรนุ แรงในการแกไ ขปญ หาอาชญากรรม ซงึ่ ถอื วา เปน แนวคดิ สมยั ใหมแ ละมกั ถกู เรยี กวา Critical criminology โดยแนวคดิ เหลา นสี้ ง ผลตอ การเปลยี่ นแปลง ในกระบวนการยุตธิ รรมทางอาญาในปจ จบุ นั สาํ หรบั ในยคุ ปจ จบุ นั การศกึ ษาอาชญากรรมเปน การศกึ ษาดว ยวธิ กี ารผสมผสานการรวมเอา ทฤษฎีตางๆ มารวมเขาดวยกันเพื่ออธิบายอาชญากรรม (Integrated theories) ซึ่งทําใหเกิด ความเขา ใจในปรากฏการณอาชญากรรมรอบดา นและลึกซง้ึ มากย่ิงขน้ึ ¡ÒÃẋ§·ÄÉ®ÕÍÒªÞÒÇ·Ô ÂÒ หากจะแบงทฤษฎีอาชญาวิทยาเปนกลุมใหญๆ โดยใชหลักอางอิงถึงสาเหตุของการเกิด อาชญากรรมสามารถแบง ออกเปน ๓ กลุม ดังนี้ ๑. กลุมทฤษฎีอาชญาวิทยาท่ีเชื่อวาบุคคลเลือกท่ีจะกออาชญากรรม กลุมทฤษฎีนี้ มองวา มนษุ ยม คี วามคดิ มเี หตผุ ลในการทจี่ ะตดั สนิ ใจทจี่ ะลงมอื กระทาํ ผดิ โดยปราศจากสงิ่ บงั คบั ทง้ั จาก ภายนอกและภายใน โดยคํานึงถึงผลที่จะตามมาภายหลัง ดังนั้นมนุษยจึงมีความอิสระในการเลือก หรือกาํ หนดพฤตกิ รรมของตนเอง ทฤษฎีกลุมนี้ ไดแ ก สํานกั อาชญาวทิ ยาด้งั เดิม (Classical school of criminology) ซงึ่ มที ฤษฎที ถี่ กู พฒั นาขน้ึ มาจากแนวคดิ น้ี คอื ทฤษฎกี ารยบั ยงั้ ปอ งกนั (Deterrence theory) ทฤษฎกี ารเลือกอยา งมีเหตผุ ล (Rational choice theory) และทฤษฎีปกติวิสยั (Routine activity theory) ๒. กลมุ ทฤษฎอี าชญาวทิ ยาทเ่ี ชอ่ื วา อาชญากรถกู บงั คบั ใหก ระทาํ ผดิ กลมุ ทฤษฎนี เี้ ชอื่ วา มนุษยมีพฤติกรรมซึ่งถูกกําหนดโดยปจจัยท่ีอยูนอกเหนือการควบคุมของมนุษย แนวคิดน้ีคือ สํานกั อาชญาวิทยาปฏิฐานนิยม (Positive school of criminology) ซง่ึ สามารถจําแนกตามปจ จยั เปนกลุมยอยได ๓ กลุม คือ กลุมทฤษฎีที่กลาวถึงปจจัยอาชญากรรมทางดานกายภาพและชีวภาพ (Biological theories of crime) กลุมทฤษฎีท่ีกลาวถึงปจจัยอาชญากรรมทางดานจิตวิทยา (Psychological theories of crime) และกลมุ ทฤษฎที กี่ ลา วถงึ ปจ จยั อาชญากรรมดา นสภาพแวดลอ ม

๓๕ ทางสังคม (Sociological theories of crime) ดังนั้นปจจัยตางๆ เหลาน้ีซ่ึงอยูเหนือการควบคุม ของมนุษยเปนตัวกาํ หนดพฤติกรรมมนุษย ๓. กลมุ ทฤษฎอี าชญาวทิ ยาทเี่ ชอื่ วา กฎหมายกาํ หนดใหพ ฤตกิ รรมอาชญากรรมเปน ความผดิ กลุมทฤษฎีน้ีเช่ือวาพฤติกรรมของมนุษยไมไดเปนพฤติกรรมอาชญากรรม หากกฎหมายไมไดกําหนด ใหพฤติกรรมนั้นเปนอาชญากรรม ดังน้ันพฤติกรรมที่ฝาฝนกฎหมายจึงเปนอาชญากรรม สวนพฤติกรรมใดที่ไมขัดตอกฎหมายก็ไมถือวาเปนอาชญากรรม โดยกฎหมายจะกําหนดใหเฉพาะ พฤติกรรมท่ีมีภัยตอผลประโยชนของกลุมคนท่ีมีอํานาจในการออกกฎหมาย ซ่ึงทฤษฎีกลุมนี้ เปน แนวคดิ อาชญาวทิ ยาแนวใหม (Post-modern/radical/critical/criminology) โดยทฤษฎใี นกลมุ นี้ ประกอบดวย ทฤษฎีขัดแยง (Conflict theory) ทฤษฎีมารคซิสท (Marxist theory) ทฤษฎี นโี อมารค ซสิ ท (Neo-marxist theory) ทฤษฎภี าพลกั ษณข องสตรี (Feminist theory) ทฤษฎฝี า ยซา ย (Left realism theory) และทฤษฎีการสรา งสนั ติภาพ (Peace-making theory) ตํารวจเปนผูมีหนาท่ีโดยตรงในการปองกันอาชญากรรม องคกรตํารวจของทุกประเทศ มักจะใหความสําคัญในการปองกันอาชญากรรมเปนอันดับแรก โดยยึดหลักที่วา “การปองกันมิให อาชญากรรมเกิดข้นึ ดีกวาการปราบปรามเมอ่ื เกดิ อาชญากรรมข้นึ แลว” ยอ มกอใหเกดิ ความเสยี หาย ตอ ชีวติ หรือทรัพยส นิ ถงึ แมจ ะปราบปรามดว ยการจับกมุ ผกู ระทําผดิ ตามความเสยี หายดงั กลาวกม็ ิได รบั การทดแทนหรอื ชดใชใ หก ลบั คนื มาดงั เดมิ เซอร โรเบริ ต พลี (Sir Robert Peel) บดิ าของการตาํ รวจ ยคุ ใหม ผูกอ ต้งั กรมนครบาลแหง ลอนดอนขนึ้ เม่อื ค.ศ.๑๘๒๙ ไดกลา ววา “การปองกันอาชญากรรม งานหลักของตํารวจ ซงึ่ มีความสําคัญกวา การสืบสวนสอบสวน จบั กมุ หรอื ลงโทษผกู ระทําผิด” สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ไดว างหลกั เกณฑใ นเรอื่ งการปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม ไวตามประมวลระเบียบการตาํ รวจไมเกี่ยวกบั คดีลกั ษณะ ๒๔ บทท่ี ๑ ขอ ๑ วา การปองกันมิใหอาชญากรรมเกิดขึ้นไดนั้น ยอมดีกวาการที่จะปลอยใหมีเกิดข้ึนเสียกอน แลวจึงคอยระงับปราบปราม เพราะเมือ่ เกิดขน้ึ แลวยอ มทําความเสียหายแกป ระชาชนและแกร ัฐ การปราบปรามเปนเพียงการบรรเทาผลรายหรือลดความเสียหายลงบางเพียงบางสวน เทานนั้ แมจะไดผลดบี างรายแตความเสียหายก็ไดเกิดขึ้นเสยี กอ นแลว ในการปองกันอาชญากรรม ไดมีนักคิด นักทฤษฎี นักวิชาการ ตลอดจนผูรูหลายทาน หลายสํานัก พยายามสรางหรือใหความคิดเห็นในเรื่องวิธีการ มาตรการ หรือแนวทางในการปองกัน อาชญากรรมมิใหเกิดข้ึนหรือลดปริมาณการเกิดอาชญากรรมในสังคมใหนอยลง เพื่อความสงบสุข ของประชาชน โดยไดน าํ เอาทฤษฎีการปอ งกันอาชญากรรมตางๆ มาเปนแนวทางในการใหเจาหนาที่ ผูรักษาความสงบเรียบรอยซึ่งก็คือ ตํารวจนําไปใชในการปองกันอาชญากรรมบังเกิดผลเปนรูปธรรม ข้นึ มา อนั จะนํามากลาวตอไป ดงั น้ี

๓๖ ·ÄɮաÒû͇ §¡Ñ¹»ÃÒº»ÃÒÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ การปองกันอาชญากรรมเปนภารกิจของตํารวจ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อเปนการควบคุม อาชญากรรมและรกั ษาความสงบเรยี บรอ ย การปอ งกนั เปน ยทุ ธวธิ ใี นเชงิ รกุ ของตาํ รวจตามหลกั ทฤษฎี การปองกันอาชญากรรม ไดม กี ารศกึ ษาคนควาไวหลายทฤษฎี ซงึ่ พอจะสรปุ ได ๖ ทฤษฎี คือ ñ. ·ÄÉ®¡Õ Òúѧ¤ºÑ 㪌¡®ËÁÒ (Enforcement Approach) สาระสาํ คัญของทฤษฎีน้ี พอสรุปไดวาการปรากฏตัวของตํารวจยอมมีผลในการยับย้ังผูที่มีแนวโนมจะประกอบอาชญากรรม เพราะความเกรงกลวั การถกู จบั กมุ ฉะนน้ั ตาํ รวจสายตรวจจงึ ตอ งแตง เครอื่ งแบบและรถวทิ ยสุ ายตรวจ จึงควรมีลักษณะเดนชัดเห็นไดงาย เพ่ือเปนการขมขวัญยับยั้งอาชญากรที่คิดจะกออาชญากรรม นอกจากนี้การตรวจทองท่ีโดยสม่ําเสมอตอเน่ือง จะทําใหสมาชิกในชุมชนเกิดความรูสึกวามีตํารวจ อยูทั่วไปทุกหนทุกแหง ดวยเหตุผลน้ีตามแนวทฤษฎีบังคับใชกฎหมาย การปรากฏตัวของตํารวจและ การกระจายกําลังตํารวจใหครอบคลุมท่ัวทั้งชุมชน จะชวยปองกันอาชญากรรม โดยลดชองโอกาส สําหรับผูที่ตั้งใจจะละเมิดกฎหมาย อน่ึง งานตรวจทองที่ของตํารวจมีลักษณะเปนไดท้ังงานประจํา และงานเฉพาะกิจในลักษณะงานประจํา ตํารวจสายตรวจมักไดรับการกําหนดพื้นที่รับผิดชอบในการ ปอ งกันอาชญากรรมและระงับเหตรุ ายภายในระยะเวลาแตละผลดั ทป่ี ฏิบัติหนา ท่ี สว นในลกั ษณะงาน เฉพาะกิจนั้น ตํารวจสายตรวจในทุกพ้ืนที่คือกําลังหลักที่พรอมจะรวมตัวในทันทีที่ไดรับคําสั่งจาก ศูนยบญั ชาการ เพอ่ื ปฏบิ ตั ิงานเฉพาะกิจเรงดว น ò. ·ÄɮաÒäǺ¤ØÁ·Ò§Êѧ¤Á (Social Bond Theory) ทฤษฎีน้ีเปนการกลาวถึง การควบคุมมิใหเกิดอาชญากรรม โดยไดรับอิทธิพลจากสังคมโดยธรรมชาติคนทุกคนยอมตองการ การยอมรับจากสังคมท่ีเราคบหาสมาคมดวยและก็เปนความตองการของมนุษยอีกอยางหน่ึงดวย อกี ประการหน่ึง ทุกสงั คมยอมตอ งมีบรรทัดฐานของสังคมนน้ั ๆ บรรทัดฐาน คือ กฎปฏบิ ตั ทิ ่ใี ชก นั ในสงั คม ซึง่ กาํ หนดวา สง่ิ ใดควรทาํ และส่ิงใดไมค วรทํา บรรทดั ฐานเปนตัวกําหนดวิธกี ารและแบบการดาํ เนินชีวิตใหคนปฏบิ ตั ติ าม บรรทัดฐาน คา นยิ ม จารตี ประเพณี ลว นเปนส่ิงท่ีสังคมสรางขน้ึ จงึ เปรยี บเสมอื นกรอบ ที่จะควบคุมพฤติกรรมของบุคคลไมใหมีพฤติกรรมเบี่ยงเบน ดังน้ันคนท่ีมีความผูกพันเกี่ยวของยึดติด กฎเกณฑของสงั คมกจ็ ะสามารถควบคุมการกระทําของตัวเองไดด กี วาคนท่ไี มส นใจหรือหา งเหนิ สังคม แนวความคดิ นเ้ี กดิ จากความคดิ ของนกั สงั คมวทิ ยาชอื่ ทราวสิ เฮอรส ชิ (Travis Hirschi) เขาศกึ ษาวจิ ยั ไดแ นวคดิ ในประเดน็ ทวี่ า “ทาํ ไมคนเราถงึ กระทาํ ความผดิ ” และการตอบคาํ ถามวา “ทาํ ไม พวกเขาจงึ ไมท าํ ความผดิ ” นคี่ อื สาระสาํ คัญของทฤษฎีน้ี ทฤษฎกี ารควบคมุ ทางสงั คมไดเ รม่ิ เปน ทแ่ี พรห ลายระหวา งป ค.ศ.๑๙๖๐ – ๑๙๗๐ เฮอรส ชิ ไดเ สนอวา “พฤตกิ รรมอาชญากรรมเปน ผลมาจากพนั ธะของบคุ คลทมี่ ตี อ สถาบนั ทางสงั คมแบบออ นแอ เขาไดแ บงพนั ธะทางสังคมหรอื ส่งิ ยดึ เหนีย่ วทางสงั คม (Social Bond) ออกเปน ๔ อยา ง

๓๗ ÊÔè§ÂÖ´à˹ÕèÂÇ·Ò§Êѧ¤ÁÁÕÅѡɳФŌÒÂà¡ÅÕÂÇàª×Í¡·ÕèÂÖ´à˹ÕèÂÇÂѺÂÑé§äÇŒ ÊèÔ§ÂÖ´à˹ÕèÂÇ ·ÇèÕ Ò‹ ¹éÕ ¤×Í ๑. ความรสู กึ ผกู พนั (Attachment) หมายถงึ การทบ่ี คุ คลมคี วามผกู พนั รกั ใครก บั บคุ คลอน่ื ความรูสึกผูกพันเปนระดับทางจิตใจของแตละคน แหลงของความรูสึกผูกพันที่มีอิทธิพลในการ ยับยั้งควบคุมใจมาจากบุคคล ๓ ฝาย คือ บิดามารดา ครูอาจารย และเพื่อนที่คบหาสมาคมดวย บุคคลเหลาน้ีลวนเปนผูใกลชิดจึงผูกพันกัน ผลจากการถายทอดทัศนคติ ความรูสึกผิดชอบชั่วดี โดยคาํ นงึ ถงึ ศลี ธรรมจะชว ยฉุดดึงคนเราไมใ หก ระทาํ ความผดิ ๒. ขอผูกมัด (Commitment) หมายถึง การที่บุคคลมีความเกี่ยวพันท่ีจะตองปฏิบัติ ตามกฎระเบยี บ ขอ บังคบั วนิ ยั จรรยาบรรณและกตกิ า แบบแผนของสังคมหรือขององคก ร ตลอดจน สถาบนั การทบ่ี คุ คลถกู ผกู มดั กบั การดาํ เนนิ ชวี ติ ในการศกึ ษาและการประกอบอาชพี เพอื่ จะไดป ระสบ ความสาํ เรจ็ ในชวี ติ อยรู ว มกบั บคุ คลอน่ื ในสงั คม พจิ ารณาไดว า ถา เขาปฏบิ ตั ติ ามระเบยี บกฎเกณฑข อง สังคมแลวเขาจะไดอ ะไร อธิบายไดว า ถาเขาทําเขาจะไดรบั ประโยชน ประโยชนน้ีเทา กบั เปนแรงเสรมิ กระตนุ ใหเ ขามีพฤตกิ รรมเชนนี้ อกี ประโยชนทีไ่ ดรับตอ งเห็นอยางชัดเจนดว ยตัวของเขาเอง แตถ าเขา ไมไดรับประโยชนเขาก็จะงดเวนไมปฏิบัติสิ่งนั้น แสดงใหเห็นวาความยึดม่ันผูกพันน้ันข้ึนอยูกับความ พอใจของคนแตละคน ๓. ความเกยี่ วขอ ง (Involvement) หมายถงึ การมสี ว นเขา รว มกจิ กรรมตา งๆ ของสงั คม การมกี จิ กรรมเปน การใชเ วลาวา ง ทมุ เท หมกมนุ และรว มคดิ ตอ สงิ่ หนง่ึ สงิ่ ใด ถา คนเรามกี จิ กรรมรว มกบั คนอ่ืนเปน กลุมเปน คณะ เชน ชมรมกีฬาเทนนิส ปง ปอง หรือนันทนาการอยางใดอยางหนึ่ง กิจกรรม เหลานี้ลวนเปนการสรางสรรค การมีกิจกรรมรวมกันยอมตองมีการพบปะสังสรรคระหวางหมูสมาชิก รว มคดิ รว มกระทาํ เกดิ ประโยชนเ ปน ไปตามบรรทดั ฐานของสงั คม พวกเขากจ็ ะไมม เี วลาทจ่ี ะไปกระทาํ ความผิดและคิดทจี่ ะไปกระทําความผดิ ๔. ความเช่ือ (Belief) หมายถึง ภาวะจิตใจระดับของความเชอื่ ถือทีบ่ คุ คลมตี อ คา นยิ ม และบรรทดั ฐานของสงั คม กลา วคอื คนแตล ะคนจะมคี วามเชอื่ โดยใหค วามสาํ คญั และระดบั แตกตา งกนั “ความเชอ่ื ” จะเปน สงิ่ ควบคมุ จติ ใจยดึ เหนย่ี วไวไ มใ หก ระทาํ ความผดิ เฮอรส ชิ เสนอขอ คดิ วา การกระทาํ ความผิดมิไดเปนผลมาจากการมีความเช่ือ แตการกระทําความผิดมีแนวโนมท่ีจะเกิดขึ้นได ถาขาด ความเชือ่ ทหี่ ามกระทาํ ความผดิ ó. ·ÄɮժØÁª¹ÊÑÁ¾Ñ¹¸ (Community Relation Approach) แมแนวทางทฤษฎี การบังคับใชก ฎหมายจะไดร บั การพฒั นาอยา งมากในชวงตน และกลางศตวรรษท่ี ๒๐ ก็ตาม แตต อ มา ความนยิ มในมาตรการและทฤษฎกี ารบงั คบั ใชก ฎหมายคอ ยๆ เสอื่ มคลายลง การปอ งกนั อาชญากรรม ในอีกลักษณะหนึ่งกลับไดรับความสนใจสูงข้ึนและมีทีทาวาอาจเขามาแทนท่ีแนวทฤษฎีการบังคับใช กฎหมาย แนวทฤษฎนี คี้ อื แนวทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธ (Community Relation Approach) ซงึ่ มรี ากฐาน มาจากแนวความคิดและผลการวิจัยของนักอาชญาวิทยากลุมชิคาโกหรือบางคร้ังเปนที่รูจักกันในนาม

๓๘ ของสํานักนเิ วศวิทยา สํานกั นี้อยภู ายใตก ารนาํ ของ โรเบริ ต อี พารค (Robert E.Park) โดย Park ไดพยายามจูงใจใหนักอาชญาวิทยาทั้งหลายเห็นความสําคัญของปจจัยตางๆ ในสภาพแวดลอมของ เมืองที่มีผลกระทบตอพฤติกรรมอาชญากร ผลการคน ควา วจิ ยั ของนกั อาชญาวทิ ยากลมุ ชคิ าโกสรปุ ไดว า อาชญากรรมเปน ปรากฏการณ ถาวรตามลักษณะทองท่ี บริเวณใดเกิดอาชญากรรมข้ึนบอยคร้ังก็คงจะเกิดขึ้นซํ้าแลวซํ้าอีกอยูเชนน้ัน อนึ่ง แหลงเส่ือมโทรมบางแหง แมผูอยูอาศัยจะสับเปลี่ยนหมุนเวียนกันไปตามกาลเวลา โดยบุคคล ตางเช้ือชาติ ตางศาสนากันก็ตาม สถิติอาชญากรรมในพื้นท่ีดังกลาวก็ยังคงสูงเชนเดิม อยางไรก็ดี นักอาชญาวทิ ยากลมุ ชิคาโกไมไดกลา ววา บรเิ วณพืน้ ทค่ี ือสาเหตขุ องอาชญากรรม แตปจ จยั ท่ีสง เสริม อาชญากรรมนาจะแอบแฝงอยูสภาพแวดลอมดังกลาว เพราะพื้นที่ท่ีมีอาชญากรรมสูงนั้น มีความ แตกตางไปจากพนื้ ทที่ ่ีมอี าชญากรรมต่ํา ท้ังในสภาวะทางกายภาพทางเศรษฐกจิ และสงั คม กลมุ ชคิ าโกจงึ สรปุ วา การขาดระเบยี บของสงั คม (Social Disorganization) อนั สบื เนอื่ ง มาจากการเปลยี่ นแปลงสภาพของชมุ ชน ในยคุ กอ นความเจรญิ ทางอตุ สาหกรรมเขา สยู คุ อตุ สาหกรรม นํามาซ่ึงปญหาอาชญากรรมและปญหาสังคมอ่ืนๆ กลาวอีกนัยหนึ่ง การขาดระเบียบของสังคม ซงึ่ ตามแนวทฤษฎขี องกลมุ ชคิ าโก จดั เปน สาเหตเุ บอื้ งตน ของอาชญากรรม หมายถงึ สภาวะแตกสลาย ของกลไกทางสังคมทีม่ หี นา ทีค่ ้ําจนุ ความสมั พนั ธระหวางบุคคล ความรว มแรงรวมใจและขวัญกาํ ลงั ใจ ของสมาชิกในสงั คม ดงั นน้ั หลกั ของแนวทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธเ พอื่ ปอ งกนั อาชญากรรมกค็ อื การจดั สภาพทวั่ ไป ไมว า ในระดบั เมอื ง ชมุ ชน หรอื ละแวกบา น ในลกั ษณะเสรมิ สรา งความสมั พนั ธร ะหวา งบคุ คล งา ยตอ การ ควบคมุ ตรวจตราโดยไมละเมดิ สทิ ธิเสรีภาพสว นบุคคล รวมทง้ั มงุ สนับสนนุ สง เสริมใหสมาชกิ ในชมุ ชน มีสวนรวมในการปองกันชีวิตและทรัพยสินท้ังของตนเองและบุคคลอ่ืนใหปลอดภัยจากอาชญากรรม อยางไรก็ดีแนวทฤษฎีนี้ไมไดมองขามบทบาทของตํารวจในสวนท่ีเก่ียวของกับปญหาอาชญากรรม แตไ ดเ สนอแนะใหม กี ารปรบั บทบาทใหมข องตาํ รวจทอ งทที่ ง้ั หมดตามแนวทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธ ตาํ รวจ จะมบี ทบาทเปน ฝา ยวางแผน สนบั สนนุ และใหค าํ ปรกึ ษาแกช มุ ชนในการปอ งกนั อาชญากรรม ตาํ รวจ ไมม สี ภาพเปนผรู ับผดิ ชอบหลกั ในการปองกนั อาชญากรรมอกี ตอ ไป ทฤษฎนี ้ีไดกาํ หนดแนวทางตํารวจชุมชนสัมพันธข้ึน ซง่ึ เปนกระบวนการใหตํารวจทงั้ หมด หันเหพฤติกรรมไปสูการมีปฏิสัมพันธกับสภาพแวดลอม เพ่ือจะไดรับการสนับสนุนจากประชาชน และสภาพแวดลอมภายนอกองคกร ในลักษณะที่จะเอื้ออํานวยตอการบรรลุถึงวัตถุประสงค และเปา ประสงคหลักขององคกรตํารวจ ¹âºÒÂáÅСÒÃÇҧἹ¾Ñ²¹Òà¨ÒŒ ˹ŒÒ·Õèตาํ ÃǨªÁØ ª¹ÊÁÑ ¾¹Ñ ¸ ¹âºÒ (Policy) หมายถงึ แนวทางหรอื กรอบทก่ี าํ หนดไวล ว งหนา เปน ทศิ ทางสาํ หรบั การตัดสนิ ใจในการดาํ เนินงานใหบ รรลวุ ตั ถุประสงคท่กี าํ หนดไว

๓๙ ¡ÒÃÇҧἹ (Planning) หมายถงึ กระบวนการพจิ ารณาลว งหนา ในอนาคต จะทาํ อะไร อยางไร ใหใครทํา ทําไมจึงทํา ทําที่ไหน เม่ือใด ใหสามารถบรรลุเปาหมาย วัตถุประสงคที่วางไว อาศัยการดาํ เนินงานอยางเปน ระบบ มีประสทิ ธิภาพ ผลผลิตไดจ ากการวางแผน นโยบายและการวางแผนการพฒั นาเจา หนา ทต่ี าํ รวจชมุ ชนสมั พนั ธ หมายถงึ กระบวนการ ดําเนินกิจกรรมตางๆ อยางมีกลยุทธ โดยใชศาสตรและศิลปในการนําทรัพยากรทางการบริหาร รวมถึงปจจัยแวดลอมตา งๆ มาประกอบกันตามกระบวนการบริหาร ไดแก การวางแผน (Planning) การจดั การ (Management) การจดั คนเขา ทาํ งาน (Staffing) การสง่ั การ (Directing) และการควบคมุ (Controlling) เพื่อแกปญหาและดําเนินการใหบรรลุเปาหมายที่กําหนดไวอยางมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผล ทั้งน้ตี องอาศยั หลักความรวมมือและการทาํ งานเปนทมี ʋǹ»ÃСͺ¢Í§§Ò¹ªÁØ ª¹ÊÑÁ¾¹Ñ ¸ ๑. การประชาสมั พนั ธ ๒. การใหบริการชมุ ชน ๓. การเขาไปมีสว นรวมในกิจกรรมตา งๆ ในชุมชน ¢¹Ñé μ͹¡ÒÃดาํ à¹¹Ô §Ò¹ªÁØ ª¹ÊÑÁ¾Ñ¹¸ ๑. การพบปะเยีย่ มเยยี นและรวมกิจกรรม ๒. การศกึ ษาและวิเคราะหส ภาพปญหาชุมชน ๓. การประชุมวางแผนรวมกับผูนาํ ชมุ ชนและประชาชน ๔. การเตรยี มการจัดระบบงานและประเมนิ ความพรอม ๕. การแนะนาํ ใหค วามรเู ก่ียวกับการปองกันตนเองและชุมชน ๖. การจัดระบบประสานความรว มมือระหวางตาํ รวจกบั ประชาชน ๗. การตดิ ตามประเมินผลและปรบั ปรุงแกไข ทฤษฎีนี้มีการใชวิธีการติดตอสื่อสารระหวางตํารวจกับประชาชน มีลักษณะสองทาง (Two Way) ซง่ึ แตกตา งจากการประชาสมั พนั ธ ภายใตท ฤษฎกี ารบงั คบั ใชก ฎหมาย ซงึ่ เปน การสอ่ื สาร จากตํารวจสูประชาชน แตในการติดตอส่ือสารในลักษณะสองทางน้ัน อยูท่ีวาตํารวจไมควรเปนผูพูด ฝายเดียวหรือใหขอมูลฝายเดียว แตควรเปนผูรับฟงขาวสารและขอมูลดวย จุดมุงหมายของตํารวจ ชุมชนสัมพนั ธ ไดแ ก - เพอ่ื สง เสรมิ ความรว มแรงรว มใจ ระหวา งตาํ รวจและประชาชนในการปอ งกนั อาชญากรรม - เพื่ออุปถัมภและปรับปรุงการติดตอส่ือสารและความเขาใจรวมกัน ระหวางตํารวจ และชุมชนทั้งหมด - เพอื่ พฒั นาการศกึ ษาในลกั ษณะวชิ าชพี รว มกนั ในการกาํ หนดแนวทางแกไ ขปญ หาชมุ ชน - เนนหลกั การทีว่ า การบริหารงานยตุ ิธรรม คือ ความรับผดิ ชอบของชุมชนทงั้ ชมุ ชน - เพือ่ ขยายความรว มมือระหวา งตาํ รวจกับอยั การ ศาลและราชทณั ฑ

๔๐ - เพอื่ ชว ยเหลอื ตาํ รวจและผนู าํ ชมุ ชนในการทาํ ความเขา ใจเกย่ี วกบั ธรรมชาตแิ ละสาเหตุ ของปญหาสลับซับซอนในความสัมพันธระหวางสมาชิกในสังคม - เพื่อเพ่ิมการดําเนินงานดานใหความคุมครองแกประชาชนโดยเทาเทียมกันภายใต กฎหมาย ô. ·ÄɮաÒäǺ¤ÁØ ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁâ´ÂÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁ (Theory of Crime Control Through Environmental Design : CED) เมอ่ื ประมาณ ๑๘๐๐ ปก อ นครสิ ตกาล ไดป รากฏหลกั ฐาน ตามประมวลกฎหมายฮัมมรู าบี (Hammurabi’s Code) ไดบ ัญญตั วิ า “ผูใดกอ สรางเคหสถานสําหรบั บคุ คลอยอู าศยั มลี กั ษณะไมม นั่ คงแขง็ แรงและเคหสถานทส่ี รา งเกดิ พงั ทลายลงเปน สาเหตใุ หเ จา ของบา น ถงึ แกค วามตาย ผูกอสรางน้ันตองระวางโทษประหารชวี ิต” ประมวลกฎหมายนีถ้ อื ไดว า เปนตน กาํ เนิด ของการปอ งกันอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม” นักวิชาการสวนใหญในปจจุบัน ซึ่งมุงความสนใจศึกษาการปองกันอาชญากรรมตางมี ความเชื่อวา แนวทฤษฎีชุมชนสัมพันธ จะสามารถแทนท่ีแนวทฤษฎีการบังคับใชกฎหมายไดทั้งหมด หรือเกือบท้ังหมด ดังเชน Bayley ไดกลาววา “การใชสายตรวจ การเรงถึงสถานท่ีเกิดเหตุโดยเร็ว และการสอบถามผูตองสงสัยตามถนน ไมอาจใชเปนมาตรการสําหรับปองกันอาชญากรรมไดอยาง เหมาะสม..ในลักษณะที่เปนขั้นตอนการปฏิบัติสําหรับบุคลากรตํารวจ มาตรการเหลานี้ใหผล ไมคุมคาตอการลงทุน” คํากลาวของ Bayley ยอมเปนดัชนีบงบอกถึงความพยายามที่จะหักลาง แนวทฤษฎบี งั คบั ใชก ฎหมาย แตย งั เปน ความคดิ ทคี่ ลาดเคลอื่ นไปจากผลทปี่ รากฏจากการวจิ ยั ในปจ จบุ นั เพราะในความเปนจริงมาตรการหลายประเภทภายใตแนวทฤษฎีบังคับใชกฎหมายยังคงมีประโยชน ถา ปรบั ใชใ หเ หมาะสมกบั สถานการณ แทนทจ่ี ะยกเลกิ และนาํ มาตรการภายใตแ นวทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธ มาประยกุ ตใ ชใ หมท งั้ หมด ดงั นน้ั แนวทฤษฎที ส่ี ามจงึ เกดิ ขน้ึ โดยใชช อื่ วา “ทฤษฎกี ารควบคมุ อาชญากรรม โดยสภาพแวดลอม (Theory of Crime Control Through Environmental Design : CED)” หรอื ใชอักษรยอวา “ทฤษฎี ค.อ.ส.” ทฤษฎี ค.อ.ส. มีลักษณะเปนแนวความคิดรวมระหวางทฤษฎีบังคับใชกฎหมาย ซึ่งเปน แนวความคดิ รเิ รม่ิ กบั ทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธ ซงึ่ เปน แนวความคดิ แยง ทฤษฎี ค.อ.ส. เสนอวา แนวทฤษฎี ทั้งสองตางมีคุณประโยชนทั้งทางทฤษฎีและทางปฏิบัติ แตในสถานการณและสภาพพื้นที่ที่ตางกัน จึงสมควรที่จะนํากรอบทฤษฎีและมาตรการภายใตแนวทฤษฎีทั้งสองน้ีมาประยุกตใชใหเกิดประโยชน เกื้อกลู กัน แทนที่จะหกั ลางหรือโจมตซี ง่ึ กนั และกัน นอกจากทฤษฎี ค.อ.ส. จะมงุ ประสานแนวทฤษฎี ทงั้ สองแลว กย็ ังมุงพฒั นาบททฤษฎสี ําหรับอธิบายปรากฏการณเก่ยี วกบั พฤตกิ รรมอาชญากร ซึง่ เปน ความพยายามทีจ่ ะเช่ือมโยงอาชญาวิทยาเขา กบั สาขาพฤติกรรมศาสตรท ว่ั ไป หัวใจสําคัญของ ค.อ.ส. คือ ปรับสภาพแวดลอมและใชประโยชนจากสภาพแวดลอม ในการลดโอกาสการกออาชญากรรมและชวยทําใหสภาพแวดลอมดูปลอดภัยไมนากลัว หลักการ หรอื กลยทุ ธข อง ค.อ.ส. มี ๔ หลักการ คือ

๔๑ ก. เฝา ระวังโดยธรรมชาติ (Natural surveillance) ข. ควบคมุ การเขาออกโดยธรรมชาติ (Natural access control) ค. การแบงพ้ืนท่ใี หชัดเจน (Territorial reinforcement) ง. บริหารจัดการ (Maintenance & Management) กลยุทธน้ีเนนการใชสภาพแวดลอมที่มีอยูใหเกิดประโยชนในทางท่ีทําใหคนรายรูสึกวา เปน เขตหวงหามและถกู เฝา ระวังอยู จึงไมกลา เส่ยี งกระทาํ ผิด สรุปคือ ค.อ.ส. เพิม่ การพง่ึ พาความปลอดภัยโดยธรรมชาติ (Natural Security) และ ลดการพง่ึ พาความปลอดภยั โดยอุปกรณอ ิเลก็ ทรอนิกส (Electronic Security) ¡ÒèѴÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁà¾×è͢Ѵ¢ÇÒ§¡ÒÃÅÐàÁÔ´¡®ËÁÒ ÊÒÁÒö᡾ԨÒóÒ䴌໚¹ ò ÁμÔ Ô ¤Í× ÊÀÒ¾áÇ´ÅÍŒ Áû٠¸ÃÃÁáÅÐÊÀÒ¾áÇ´ÅÍŒ Á¹ÒÁ¸ÃÃÁ ÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁÃÙ»¸ÃÃÁ หมายถึง สภาพแวดลอมรอบบุคคลท่ีมีรูปรางตัวตนสัมผัสได และสามารถนํามาใชประโยชนในการลดชองโอกาสของการประกอบอาชญากรรมได สภาพแวดลอมดังกลาวสามารถแบงตามลักษณะการเขาครอบครองของบุคคลหรือกลุมบุคคลได ๓ ประการ คอื พน้ื ทป่ี ฐมภมู ิ (Primary Space) พน้ื ทท่ี ตุ ยิ ภมู ิ (Secondary Space) และพนื้ ทส่ี าธารณะ (Public Space) ¾é×¹·èÕ»°ÁÀÙÁÔ (Primary Space) หมายความถึง อาณาบริเวณซึ่งครอบครองและใช ประโยชนโดยบุคคลหรือกลุมบุคคลจํานวนจํากัด รวมทั้งสามารถควบคุมพื้นที่ดังกลาวไดในลักษณะ ถาวร ตัวอยางเชน บานพักอาศัย เปนตน พื้นท่ีดังกลาว เอกลักษณความเปนเจาของปรากฏ โดยเดนชัด การผานเขาออกโดยสาธารณชนไมอาจกระทําได เวนแตจะไดรับอนุญาต จากผเู ปนเจาของกอ น ¾¹×é ·Õè·μØ ÔÂÀÁÙ Ô (Secondary Space) หมายความถึง อาณาบริเวณซงึ่ บุคคลหรอื กลมุ บุคคล สามารถแสดงสิทธิการครอบครองพ้ืนที่ รวมทั้งควบคุมการใชประโยชนพ้ืนที่ของบุคคลแปลกหนาได ในระดับใดระดับหน่ึง แมจะไมเทาเทียมกับพ้ืนที่ปฐมภูมิก็ตาม กลาวอีกนัยหน่ึง พื้นท่ีทุติยภูมิ จัดเปน เขตพนื้ ทเ่ี ชอ่ื มตอ ระหวางพื้นท่ีปฐมภมู กิ บั พน้ื ที่สาธารณะ ตัวอยา งเชน ถนนในหมูบานจดั สรร ตรอกซอยยานท่ีอยูอาศัย ทางเดินหนาหองพักตามแฟลต เปนตน พื้นท่ีดังกลาวนี้มีความสําคัญย่ิง ในการปอ งกนั อาชญากรรมจากการจดั สภาพแวดลอ มรปู ธรรม โดยการจาํ กดั การสญั จรไปมาอยา งเสรี การใชพ ้ืนที่ทุติยภมู ิของบุคคลแปลกหนา อยา งนอยตองอยูในสายตาของผอู ยอู าศยั ซึ่งเปรียบเสมือน เจา ของพ้นื ท่รี วมกนั ¾é×¹·ÕèÊÒ¸ÒóР(Public Space) หมายความถึง อาณาบริเวณซ่ึงบุคคลโดยท่ัวไป สามารถทจ่ี ะเขา ไปไดโ ดยชอบธรรมหรอื สามารถใชใ นการสญั จรไปมาไดโ ดยอสิ ระ ภายใตข อบเขตของ กฎระเบยี บทก่ี าํ หนดไว ตัวอยา งเชน สวนสาธารณะ สถานีรถไฟ โรงพยาบาล เปน ตน พืน้ ทส่ี าธารณะ จงึ ไมอยูใ นความควบคุมของบคุ คลใดหรือกลมุ ใดโดยเฉพาะ

๔๒ การจัดสภาพแวดลอมรูปธรรมเพ่ือปองกันอาชญากรรมมีหลายมาตรการ เชน การวาง ผงั เมืองและชุมชน การใหแ สงสวางตามทองถนน การออกแบบอาคาร เปนตน ÊÀÒ¾áÇ´ÅÍŒ Á¹ÒÁ¸ÃÃÁ เปน อกี มติ หิ นง่ึ ของการควบคมุ อาชญากรรมจากสภาพแวดลอ ม เนื่องจากการมุงความสนใจไปยังสภาพแวดลอมรูปธรรมเพียงอยางเดียว อาจทําใหการปองกัน อาชญากรรมในชมุ ชนไมส มั ฤทธผ์ิ ลเทา ทคี่ วรและมกั มปี ระสทิ ธภิ าพตา่ํ ในแงท ว่ี า ชมุ ชนหรอื บคุ คลอาจตอ ง ส้ินเปลืองคาใชจายในดานวัสดุอุปกรณในการรักษาความปลอดภัยเปนมูลคามากมาย แตกลับใหผล ในการลดสถติ อิ าชญากรรมไดน อ ยกวา ทคี่ วรจะเปน การมงุ เสรมิ อาคารดว ยวสั ดอุ ปุ กรณเ พอ่ื การรกั ษา ความปลอดภยั มากจนเกนิ ไป กไ็ มไ ดห มายความวา บคุ คลทพ่ี กั อาศยั ในอาคารสถานทดี่ งั กลา วจะปลอดภยั จากภยั อาชญากรรม ในทางตรงขา มการแยกตวั จากชมุ ชนมากจนเกนิ ไปอาจกอ ใหเ กดิ ผลสะทอ นกลบั กลา วคอื แทนทบ่ี คุ คลจะรสู กึ มนั่ คงปลอดภยั กลบั เกดิ ความรสู กึ วา เหวห วาดระแวงภยั และขาดการตดิ ตอ สัมพนั ธกบั สมาชกิ ทวั่ ไปในชุมชนมากยิ่งขึ้น เมอื่ สมาชกิ ในชมุ ชนตา งปลอ ยปละละเลยและตา งหาทาง ตัดชองนอยแตพ อตวั โดยไมหนั หนา เขารวมมอื ซงึ่ กนั และกนั ในการปอ งกนั อาชญากรรม ในท่สี ุดผลที่ ตามมาจงึ เปน ไปตามปรากฏการณท พี่ บอยทู ว่ั ไปในสงั คมเมอื งยคุ ปจ จบุ นั กลา วคอื ปญ หาอาชญากรรม ไดกลายเปน ความรบั ผดิ ชอบของตาํ รวจเพยี งฝายเดียวไปโดยปริยาย เมอื่ ใดกต็ ามทสี่ ภาพการณเ ชนนี้ เกดิ ขน้ึ ยอ มหมายความวา สมาชกิ ทกุ คนในชมุ ชนนนั้ ๆ ตา งรอคอยเวลาทจี่ ะตกเปน เหยอื่ อาชญากรรม โดยตางแตเ พยี งวาชา หรอื เรว็ เทา น้นั เปนที่ยอมรับกันโดยทั่วไปวา ปญหาอาชญากรรม คือ ปญหาสังคมประเภทหนึ่ง ถา พจิ ารณาคาํ วา “ปญ หาสงั คม” โดยใชถ อ ยคาํ ภาษาทเ่ี ขา ใจงา ยยอ มหมายถงึ ปญ หาพนื้ ฐานทสี่ มาชกิ ทกุ คนในสงั คมมีสวนรว มกนั รบั ผดิ ชอบ รวมทง้ั แสวงหามรรควธิ หี รอื มาตรการในการแกไขและควบคมุ ใหอ ยภู ายในขอบเขตอนั เหมาะสม ในปจ จบุ นั แมก ลา วไดว า งานดา นปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม คือ ภาระหนาที่หลักของตํารวจ แตยอมไมไดหมายความวาหนวยงานอ่ืนทั้งภาครัฐบาลและเอกชน ตลอดจนประชาชนจะสามารถวางเฉยได โดยปลอยใหตํารวจตอสูผจญปญหาดังกลาวตามลําพัง คาํ วา “หนว ยงานหลกั ในการควบคมุ อาชญากรรม” ยอ มมคี วามหมายแตกตา งไปจาก “หนว ยงานเดยี ว ในการควบคมุ อาชญากรรม” ตาํ รวจไมส ามารถควบคมุ อาชญากรรมไดโ ดยลาํ พงั จาํ เปน ทจ่ี ะตอ งไดร บั ความชว ยเหลอื จากชมุ ชนทง้ั หมดเทา ทจ่ี ะสามารถชว ยได ประชาชนมคี วามสาํ คญั และจาํ เปน ทจี่ ะตอ ง เขามามีสวนรวมในการปองกันอาชญากรรม โดยเฉพาะอยางยิ่งในคดีประเภทประทุษรายตอทรัพย ในเคหสถาน ความรบั ผดิ ชอบรว มกนั ของประชาชนทกุ คนในการชว ยสอดสอ งดแู ลความปลอดภยั ภายใน ชุมชนที่อยูอาศัยหรือยานทํามาหากินของตน ตลอดจนแจงเหตุดวนเหตุรายแกเจาหนาท่ีตํารวจ คือ หวั ใจของการปองกันอาชญากรรม ความสัมพันธในชุมชนหรือสภาพแวดลอมนามธรรม จัดเปนมิติหน่ึงของการควบคุม อาชญากรรมจากสภาพแวดลอมและจําเปนตองใหความสําคัญในการพัฒนาควบคูสอดประสาน ไปกบั สภาพแวดลอ มรปู ธรรม ในลกั ษณะทวี่ า มติ ทิ งั้ สองตา งมแี นวโนม มงุ ไปสเู ปา ประสงคข องการสรา ง

๔๓ ชมุ ชนทมี่ รี ะเบยี บ อบอนุ และปลอดภยั จากอาชญากรรม สาํ หรบั มาตรการในการปอ งกนั อาชญากรรม ภายใตมิติของสภาพแวดลอมนามธรรมท่ีประสบผลมาแลวในระดับสูง รวมทั้งสามารถประยุกตใชได ในสงั คมไทย ไดแ ก มาตรการเพอ่ื นบา นเตอื นภยั มาตรการสายตรวจประชาชน และมาตรการตรวจตรา บา นเรือน õ. ·ÄɮաÒÃตําÃǨªØÁª¹ (Community Policing) การตํารวจชุมชนพัฒนาขึ้นมา จากพ้ืนฐานความเชื่อเดิมของทฤษฎีตํารวจชุมชนสัมพันธ ในสวนท่ีมุงเนนใหเกิดสัมพันธภาพและ ความเขา ใจอนั ดรี ะหวา งตาํ รวจกบั ประชาชน โดยเชอื่ มน่ั วา ความรว มมอื รว มใจของตาํ รวจกบั สจุ รติ ชนคนดี ในชมุ ชนคอื คณุ สมบตั สิ าํ คญั ทสี่ ามารถเอาชนะปญ หาอาชญากรรมสว นใหญไ ด อยา งไรกต็ ามพฒั นาการ ท่ีแตกตางอยางโดดเดนของแนวทางทฤษฎีตํารวจแบบใหมก็คือ “การเขาไปฝงตัวทํางานในชุมชน เปน ระยะเวลาคอ นขา งยาวนาน” แทน “การไปถงึ ทเ่ี กดิ เหตอุ ยา งรวดเรว็ เมอื่ ไดร บั แจง ” เชน งานตาํ รวจ ชุมชนสัมพันธแบบเดมิ การตํารวจชุมชน (Community Policing) หมายถึง “หลักการการทํางานของตํารวจ ซ่งึ สงเสรมิ สนับสนนุ แกต น เหตุ เพอื่ ลดปญ หาอาชญากรรม ปญ หาความไมเปนระเบียบของชุมชน โดยเทคนคิ การแกต น เหตปุ ญ หาดว ยความรว มมอื ระหวา งตาํ รวจและชมุ ชน” ซงึ่ เปน แนวคดิ เรมิ่ ตน มาจาก เซอร โรเบิรต พีล ผูก อตั้งตํารวจมหานครลอนดอนหรอื สกอตแลนดยารด ท่ีวา “ตํารวจคอื ประชาชน ประชาชนคือตาํ รวจ” (The police are the public and the public are the police.) สรุปแนวคิด การตํารวจชุมชนไดงายๆ คือ ตํารวจชุมชน เปนหลักการทํางานใหมของตํารวจท่ีเพิ่มเติมจากการ ทาํ งานของตาํ รวจแบบเดมิ ทมี่ งุ เพยี งมสี ายตรวจปอ งกนั แกไ ขเหตรุ า ยและสบื สวนจบั กมุ คนรา ยเทา นน้ั การจะรวู า หนว ยตาํ รวจใดเปน “ตาํ รวจชมุ ชน” เทา ใด หรอื จะวดั ระดบั ของการนาํ หลกั การ ตํารวจชุมชนไปใชหรือวัด “¤ÇÒÁ໚¹ตําÃǨªØÁª¹” มีเกณฑในการวัดจากการทํางานของตํารวจ ๕ ระดบั จากนอ ยไปหามาก คอื ๑. ตํารวจสนใจชุมชนเฉพาะเวลาประชาชนแจง ความเทานน้ั ๒. ตาํ รวจแนะนาํ การปองกันอาชญากรรมแกชุมชน ๓. ประชาชนแจงขา วสารแกต ํารวจเสมอ ๔. ตาํ รวจนําชาวบานรวมคดิ รวมทาํ แกป ญหาชุมชน ๕. ชุมชนปองกันอาชญากรรมดวยชุมชนเอง โดยตํารวจเปน แกน/สนับสนนุ หนวยงานอ่ืนก็เร่ิมท่ีจะเห็นความสําคัญของชุมชนและมุงสงเสริมใหชุมชนเขมแข็ง เชน กระทรวงยตุ ธิ รรม ไดเ รม่ิ นาํ หลกั การยตุ ธิ รรมสมานฉนั ท (Restorative Justice) และการยตุ ธิ รรมชมุ ชน (Community Justice) มาใชในชุมชน ซึ่งลวนแลวแตสอดรับหรือเปนแนวทางเดียวกับการตํารวจ ชุมชนทั้งส้ินและหลักการตํารวจชุมชนนี้ยังสอดรับกับแนวคิดชุมชนเขมแข็งหรือพลังแผนดินตอตาน ยาเสพตดิ หรอื แมก ระทัง่ แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ซง่ึ ทกุ แนวคิดมีวัตถปุ ระสงคใหครอบครวั ชุมชน มีความสามารถในการพ่ึงพาตนเองได ดังน้ันตํารวจก็สามารถท่ีจะใชเครือขายเหลาน้ีเปนฐานในการ ทํางานตํารวจชุมชนไดดว ย