thesis

ที่มา : http://payload246.cargocollective.com/1/1/53090/7221296/lab_1000.jpg ภาพที่ 20 ภาพห้องปฏิบตั กิ าร 2 2 - 26

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.1 สถาปัตยกรรม สถาปตั ยกรรม ดด้แก่ ลักษณะ ขนาด พ้นื ทใี่ ช้สอย ทางสัญจร พน้ื ่ิว ประตู-หน้าต่าง และป้ายสัญลักษณ์ต่างๆ ต้องสนองประดยชน์การใชส้ อยและ สอดคลอ้ งกบั ลักษณะของกิจกรรมการใชง้ านท่ีมีความเสยี่ งจากการใช้สารเคมี รงั สี และอปุ กรณ์เครอ่ื งมอื ทางวิทยาศาสตรใ์ นการทางานเป็นประจา ทั้ง ทมี่ า : https://www.pinterest.com/pin/384424518174225524/ ในภาวะปรกตแิ ละฉุกเฉนิ ดดยการออกแบบจัดสร้างและเลือกใช้วัสดุ เพอ่ื ใหส้ ามารถ (1) ลดปัจจัยทีส่ ง่ ่ลกระทบตอ่ ความปลอดภยั เช่น แสงแดด ดฟฟ้าสถติ ย์2.3.2 ดครงสรา้ งอาคาร (2) เขา้ ถงึ พื้นทีต่ ่างๆดดส้ ะดวก และปฏิบตั ิงานดด้อยา่ งคล่องตัว (3) ถา่ ยเทอากาศดดด้ แี ละมแี สงสวา่ งเพียงพอสาหรับการทางาน (4) ป้องกันบุคลากรมิใหส้ มั ่สั สารเคมี และวัตถุอันตรายดดยดม่จาเปน็ เช่น การถ่ายเทอากาศ การแยกพืน้ ทส่ี านกั งานกับพ้ืนทปี่ ฏบิ ัติการทาง วทิ ยาศาสตร์ ปา้ ยเตือนเกี่ยวกับรังสหี รือสารเคมี (5) ทนทานต่อสารเคมีและความชื้น (6) ปอ้ งกันการแ่่ขยายของอัคคีภัยท่ีเกิดขึ้นภายในและภายนอกดดง้ านสถาปัตยกรรมภายในการออกแบบและติดต้ัง ครุภัณฑ์-เฟอร์นเิ จอร์ เครอ่ื งมือและ อปุ กรณ์ภายในห้องปฏิบตั กิ าร ต้องคานึงถึง - ลกั ษณะและกิจกรรมการใช้งานให้มีความเหมาะสมกับขนาดและสัดสว่ นร่างกายของู่ป้ ฏิบัติการตามหลกั การยศาสตร์ - การลดปัจจัยท่จี ะกระทบตอ่ ความปลอดภัย ดดแ้ ก่ ความรอ้ น ประกายดฟ เช่น การเตรียมพ้ืนทส่ี าหรับการจดั เกบ็ สารเคมี ขยะและถังแก๊ส ความสะดวกในการเขา้ ถงึ เครือ่ งมอื และอปุ กรณต์ า่ งๆ ภายในห้องปฏิบัติการ เพอื่ ตรวจสอบและซอ่ มบารงุ ให้มคี วามเที่ยงตรง และอยใู่ นสภาพที่ ใชง้ านดด้ดอี ยู่เสมอตามมาตรการการดูแลรักษา ดครงสรา้ งอาคาร ที่ม่ันคงแข็งแรง ต้องมีคุณลักษณะดงั น้ี (1) เสาคานและพืน้ ต้องสามารถรองรับนา้ หนกั ของ่ใู้ ช้อาคารอปุ กรณแ์ ละเคร่อื งมอื ดดแ้ ละดม่ชารดุ เสยี หายหรือแตกร้าว (2) สามารถกนั ดฟ ทนดฟและตา้ นทานความเสียหายของอาคารเมอ่ื เกิดเหตุฉกุ เฉินดด้ตามมาตรฐาน เพ่อื การปอ้ งกันอัคคภี ัย เพอื่ ใหม้ เี วลานานพอทจี่ ะ อพยพคนออกจากอาคารดด้ ที่มา : https://www.pinterest.com/pin/309833649340954662/ ที่มา สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) ตารางที่ 1 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่ีเก่ียวข้อง2 - 27

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.3 ระบบวศิ วกรรมดฟฟา้ ระบบดฟฟ้าของหอ้ งปฏิบตั ิการ แบ่งออกเปน็ (1) ระบบดฟฟ้าแสงสว่าง ท่ีมา : http://www.gettyimages.fr/detail/photo/wire-cutters-blueprints-and- (2) ระบบดฟฟ้ากาลัง wires-with-copyspace-image-libre-de-droits/186842271 (3) ระบบควบคมุ ดฟฟา้ (4) ระบบดฟฟา้ สารอง2.3.4 ระบบสขุ าภบิ าลและสิง่ แวดล้อม การออกแบบและติดต้งั ระบบดฟฟา้ ต้องนาขอ้ มูลประมาณการใช้กระแสดฟฟา้ ของเครอื่ งมืออุปกรณ์ทางวทิ ยาศาสตร์ และอ่ืนๆ ท่หี อ้ งปฏบิ ัติการตอ้ ง มีดวใ้ ชใ้ นการทางาน รวมถงึ ลกั ษณะของกจิ กรรมมาพิจารณาดว้ ย เพื่อ.... - จดั เตรียมระบบดฟฟ้ากาลังใหจ้ ่ายดฟดด้เพยี งพอกับความตอ้ งการ -. กาหนดตาแหน่งของแหล่งจ่ายดฟใหเ้ ข้าถงึ และใชง้ านดด้สะดวกและปลอดภัย - ติดตั้งระบบดฟฟ้าแสงสว่างให้พื้นที่ทางานมีความสว่างอย่างเพียงพอ - ติดตั้งระบบควบคุม ให้ระบบดฟฟ้าของห้องปฏิบัติการต้องทางานในภาวะปกติอย่างต่อเนื่องสม่าเสมอ และระบบดฟฟ้าสารองสาหรับ วงจรดฟฟ้าช่วยชีวิต ให้สามารถทางานดดใ้ นภาวะฉกุ เฉินดด้ การตรวจสอบสภาพของดครงสร้างอาคารเบ้ืองต้น ทาดดด้ ดยวธิ พี ื้นฐาน คือ การสารวจด้วยตา การใช้ดม้บรรทัดวัดระดับน้า ห้องปฏิบัติการต้องมีระบบนา้ ดีและระบบน้าทงิ้ เพ่ือจ่ายนา้ สาหรับการใชง้ าน และรวบรวมนา้ ท้ิงปนเป้ือนสารเคมอี อกจากกันเขา้ สรู่ ะบบบาบัดน้าเสยี จากห้องปฏบิ ัติการ เพอ่ื ป้องกันมใิ ห้สารเคมีแพรก่ ระจายสสู่ ิ่งแวดล้อม ระบบท้ังสองตอ้ งมีการวาง่งั และเดินทอ่ อยา่ งเปน็ ระบบ ท่อทาดว้ ยวสั ดทุ ีเ่ หมาะสมดม่ร่ัวซมึ และดม่เป็นสนิม ขอ้ ต่อสว่ นตา่ งๆ ตอ้ งประสานกันสนทิ คณุ ภาพและแรงดนั นา้ ประปาต้องอยูใ่ นเกณฑท์ เ่ี หมาะสมสาหรับการใช้งาน และดมท่ าความเสยี หายแก่อุปกรณแ์ ละควรมีท่ีเก็บน้าประปาสารอง สาหรับระบบน้าทิ้งต้องแยกระบบนา้ ทิ้งทวั่ ดปและน้าทง้ิ ปนเปอื้ นสารเคมี เพ่อื แยกบาบดั กอ่ นออกส่รู างระบายนา้ สาธารณะและน้าเสียต้องระบายออกดด้ สะดวก หากปริมาณนา้ ทิ้งในชว่ั ดมงการใช้น้าสูงสุดมมี ากกวา่ แหล่งรองรับน้าทงิ้ ท่มี า : http://www.gettyimages.fr/detail/photo/plumbers-tools-image-libre- ที่มา สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ (วช.) de-droits/171591945 2 - 28ตารางท่ี 2 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายทเ่ี กย่ี วขอ้ ง

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.5 ระบบปรับอากาศและระบายอากาศ ห้องปฏบิ ตั ิการตอ้ งมรี ะบบปรับอากาศ และระบบระบายอากาศเพอื่ ควบคมุ อุณหภูมิ ความชื้น และการถา่ ยเทอากาศ เพ่อื รกั ษาคุณภาพของอากาศ ในหอ้ งปฏิบตั ิการ เพ่อื ประสิทธิภาพและคุณภาพของระบบฯ (1)การออกแบบและการตดิ ต้ังระบบ ตอ้ งพิจารณาอย่างรอบคอบถึง่ลกระทบของกิจกรรมและการทางานของ เครือ่ งมอื อุปกรณ์ทางวทิ ยาศาสตรใ์ น ห้องปฏบิ ตั ิการตอ่ ประสิทธิภาพการทางานของระบบ ่ลกระทบตอ่ สภาวะแวดล้อมดดยรอบหอ้ งปฏบิ ัติการ เช่น ความรอ้ นจากการทางานมี่ลตอ่ การ ควบคุมอณุ หภมู ิ เพื่อหาทางปอ้ งกนั หรือแก้ดขปัญหาที่จะเกดิ ขนึ้ (2)การใช้พน้ื ที่ ตอ้ งคานึงถงึ การทางานของระบบด้วยเช่นกัน เช่น ตาแหน่งท่ีตั้งของเครอื่ งมอื ต้องดม่กีด ขวาง ชอ่ งทางระบบอากาศ เป็นตน้ การควบคุมคุณภาพอากาศในหอ้ งปฏิบัติการ อากาศในห้องปฏิบัติการมลี ะอองสารเคมี ดอระเหย อนุภาค และแกส๊ ติดดฟปนเป้ือน เนอ่ื งจากมีการปลดปล่อยหรอื เกิดขึ้นในกระบวนการตา่ งๆ ของ การปฏิบตั ิงาน จงึ ต้องมีการกกั เกบ็ และกาจดั ก่อนระบายออก และนาเอาอากาศดีเข้ามาแทนท่ี เพือ่ ให่้ ปู้ ฏบิ ัตกิ ารภายในหอ้ งปลอดภยั และป้องกันมิให้ สารเคมปี นเปอื้ นในอากาศแพรก่ ระจายสู่สงิ่ แวดลอ้ ม การทาให้อากาศดหลเวยี นในห้องปฏิบัตกิ ารมีความปลอดภัย ห้องปฏิบตั กิ ารต้องมกี ารควบคมุ การถ่ายเทของอากาศ การระบายอากาศเสยี ดดย ติดตั้งครอบดูดลม/ตู้ควัน (Laboratory hoods) อปุ กรณ์ระบายอากาศเฉพาะท่ี และระบบอื่นๆ การเติมอากาศจากภายนอกเพ่ือควบคมุ คุณภาพอากาศใน ห้องปฏบิ ตั ิการใหด้ ด้มาตรฐาน ที่มา : https://www.gettyimages.fr/detail/photo/bank-of-air-conditioning-or ห้องปฏบิ ัตกิ ารต้องมรี ะบบปอ้ งกนั และดาเนินการในสภาวะการฉกุ เฉนิ เพราะมีความเสย่ี งท่ีจะเกดิ การระเบิด อัคคีภัย และภัยอนั ตรายจาก -refrigeration-fans-photo/148817046 กระแสดฟฟา้ และความรอ้ น ดด้แก่2.3.6 ระบบฉุกเฉินและระบบพเิ ศษ (1) ระบบป้องกันอคั คีภัย (2) ระบบติดตอ่ สอ่ื สาร (3) อุปกรณส์ าหรบั กรณฉี ุกเฉนิ (4) อุปกรณแ์ ละเครอ่ื งมือของระบบต้องมดี ูแลอย่างสม่าเสมอให้อย่ใู นสภาพทพ่ี รอ้ มใชง้ าน ที่มา : http://marutaka-meat.com/cc/2015/02/18/fire-extinguisher/ ที่มา สานักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ตารางท่ี 3 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่ีเกยี่ วขอ้ ง2 - 29

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.7 ระบบปอ้ งกันอคั คภี ัย (1) มีระบบแจง้ เหตุเพลงิ ดหมด้ ้วยมือ (manual fire alarm system) (2) มอี ุปกรณ์แจ้งเตอื นอัคคีภยั ด้วยการตรวจวัดอุณหภูมิความรอ้ น (heat detector) (3) มอี ุปกรณ์แจ้งเตือนอัคคีภัยด้วยการตรวจจับควนั ดฟ (smoke detector) (4) มีทางหนีดฟที่ถูกกั้นแยกออกจากส่วนอื่นของอาคารและป้ายบอกทางหนีดฟ (5) มเี ครอื่ งมือดบั เพลงิ แบบเคลื่อนท่ี (portable fire extinguisher) ติดตั้งอยู่ในตาแหน่งที่สามารถหยิบใช้ดด้ง่าย (6) มรี ะบบดับเพลิงด้วยนา้ ชนดิ สายสง่ ท่อดบั เพลงิ (fire hose cabinet) (7) มรี ะบบดับเพลงิ ดว้ ยนา้ ชนดิ ระบบหวั กระจายนา้ ดบั เพลิง/ระบบสปรงิ เกลอรอ์ ย่ใู นสภาพท่ีพร้อมใช้งานอยู่เสมอ ตรวจสอบดแู ลและบารงุ รกั ษาอปุ กรณแ์ ละระบบปอ้ งกนั อคั คีภยั ตามกาหนดเวลาอย่างสมา่ เสมอ ทมี่ า : http://www.gettyimages.fr/detail/photo/wire-cutters-blueprints-and- รูปแบบป้าย: ปา้ ยต้องมรี ปู แบบที่ดดม้ าตรฐาน ทั้งในรปู แบบอักษรหรือสญั ลกั ษณ์ ขนาดและสีตามที่ปรากฏในรูป และมีรายละเอียดต่างๆ ดงั น้ี wires-with-copyspace-image-libre-de-droits/186842271 (1) ตอ้ งใช้ตัวอักษรท่อี า่ นง่ายและชดั เจน ขนาดตัวอกั ษร หรือสญั ลกั ษณ์ดม่เล็กกวา่ 100 มิลลเิ มตร และหา่ งจากขอบ 25 มิลลเิ มตร ดดยใช้คาว่า เชน่ FIRE2.3.8ป้ายบอกทางหนดี ฟ EXIT หรอื ทางหนีดฟ ตวั อักษรต้องห่างกันอย่างน้อย 10 มลิ ลิเมตร ความหนาอักษรดม่นอ้ ยกวา่ 12 มิลลเิ มตร ความกวา้ งตวั อกั ษรทัว่ ดป 50–60 มลิ ลเิ มตร สีของป้ายใหใ้ ช้อักษรหรือสัญลกั ษณส์ ีขาวบนพน้ื สีเขยี ว พืน้ ทสี่ ีเขียวตอ้ งมอี ย่างน้อย 50% ของพ้นื ที่ปา้ ย ทม่ี า : https://www.pinterest.com/pin/101894010298833743/ (2 ตาแหน่งติดตั้งควรดาเนินการติดตั้งตามรูปแบบที่ปรากฏในรูป ดดยมีรายละเอียดดังนี้ ต้องตดิ ตั้งเหนอื ประตูทางออกจากหอ้ งที่มคี นเกนิ 50 คน ต้องตดิ ตั้งเหนอื ประตทู ่อี ยูบ่ นทางเดนิ ดปสทู่ างหนีดฟทุกบานป้ายทางออกบน สูงจากพน้ื ระหวา่ ง 2.0–2.7 เมตร ป้ายทางออกล่างขอบลา่ งสงู 15 เซนติเมตร ดมเ่ กิน 20 เซนติเมตร ขอบปา้ ยห่างขอบประตูดมน่ ้อยกวา่ 10 เซนตเิ มตร (ตดิ ตงั้ เสรมิ (3) เคร่อื งหมายและดฟป้ายบอกทางออกฉุกเฉนิ ต้องมปี า้ ยเรืองแสงหรือเครื่องหมายดฟแสงสวา่ งด้วย ดฟสารองฉุกเฉนิ บอกทางออกสูบ่ ันดดหนีดฟ ตดิ ตง้ั เป็นระยะตามทางเดินบริเวณหนา้ ทางออกสู่บันดดหนีดฟ และทางออกจากบนั ดดหนดี ฟสภู่ ายนอกอาคาร หรือชน้ั ทีม่ ีทางหนดี ฟดดป้ ลอดภัยต่อเนอ่ื งดดยป้ายดังกล่าวตอ้ งแสดงข้อความหนี ดฟเปน็ อักษรมีขนาดสูงดม่น้อยกวา่ 0.15 เมตร หรือเครอื่ งหมายทแี่ สดงว่าเปน็ ทางหนีดฟและมีแสงสว่างให้เห็นอย่างชดั เจน ติดตั้งระบบดฟส่องสว่างสารอง เพื่อให้มีแสงสว่างสามารถมองเห็นช่องทางเดินดด้ขณะเพลิงดหม้และมีป้ายบอกชั้น และป้ายบอกทางหนีดฟที่ด้าน ใน และดา้ นนอกของประตูหนีดฟทกุ ชัน้ ด้วยตัวอักษรท่สี ามารถมองเหน็ ดด้ชดั เจน ดดยตวั อักษรตอ้ งมีขนาดดม่เล็กกวา่ 0.10 เมตร เคร่อื งหมายและดฟปา้ ยบอกทางออกฉุกเฉินสาหรับอาคารสงู และอาคารขนาดใหญ่พิเศษ ต้องมปี า้ ยบอกช้ันและป้ายบอกทางหนีดฟท่ดี า้ นในและ ด้านนอกของประตหู นีดฟทุกชั้น ดว้ ยตัวอักษรทม่ี ีขนาดดม่เล็กกวา่ 0.10 เมตร พร้อมระบบดฟสอ่ งสว่างสารองเพือ่ ให้สามารถมองเห็นช่องทางเดินดด้ ขณะเพลงิ ดหม้ตารางท่ี 4 แสดงขอ้ กาหนดและกฎหมายที่เกยี่ วขอ้ ง ที่มา สานกั งานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) 2 - 30

หมวดหมู่ รายละเอยี ด 2.3.9 มาตรฐานเส้นทางหนีดฟ (1) ลักษณะท่ัวดปทางหนีดฟ (Fire exit): ทางหนีดฟต้องถูกกัน้ แยกออกจากสว่ นอื่นของอาคาร ดงั นี้ ทมี่ า : https://www.gettyimages.fr/detail/photo/boy-walking-on-zig-zag- ถ้าทางหนีดฟเชื่อมต่อกันดม่เกิน 3 ชั้น ให้กั้นแยกทางหนีดฟออกจากส่วนอื่นของอาคาร ดดยการปิดล้อมทางหนีดฟทุกด้านด้วยวัสดุที่มีอัตราการ stairs-image-libre-de-droits/121379051 ทนดฟดม่น้อยกวา่ 1 ชั่วดมง ถา้ ทางหนีดฟเชอื่ มตอ่ กนั ตง้ั แต่ 4 ช้ัน ให้กน้ั แยกทางหนีดฟออกจากสว่ นอ่ืนของอาคาร ดดยการปดิ ลอ้ มทางหนีดฟทุกด้าน ดว้ ยวัสดทุ ่มี ี อตั ราการทนดฟดม่นอ้ ยกว่า 2 ชว่ั ดมง ซ่ึงรวมถงึ ส่วนประกอบของ ดครงสร้างที่รองรับทางหนีดฟดว้ ย การปิดลอ้ มทางหนีดฟตอ้ งทา ตารางท่ี 5 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่ีเกี่ยวขอ้ ง อยา่ งต่อเน่อื งจนกระท่ังถึงทางออก ชอ่ งเปิดตา่ งๆ ตอ้ งปอ้ งกันดว้ ยประตูทนดฟ (fire doors) ดดยต้องตดิ ต้ังอุปกรณ์ดึงหรอื ่ลกั บานประตูให้กลบั มา อยใู่ นตาแหน่งปิดอย่างสนทิ ดด้เองดดยอัตดนมัตดิ ้วย หา้ มใช้ส่วนปิดลอ้ มทางหนีดฟเพ่ือจดุ ประสงคอ์ นื่ ท่อี าจจะทาให้เกดิ การกีดขวางในระหวา่ งการ2 - 31 อพยพหนีดฟ (2) ระยะความสูงของเส้นทางหนีดฟ สาหรบั อาคารที่จะก่อสรา้ งใหม่ ระยะความสูงของเส้นทางหนีดฟต้องดม่นอ้ ยกว่า 2.2 เมตร ดดยวัดตามแนวดิ่งจากระดับ่ิวบนสุดของพนื้ (finished floor) ในกรณที ม่ี ีคานหรืออุปกรณใ์ ดติดยน่ื ลงมาจากเพดาน ระยะความสูงต้องดมน่ อ้ ยกวา่ 2.0 เมตร สาหรับอาคารเดิมระยะความสงู ของ เสน้ ทางหนีดฟต้องดม่น้อยกวา่ 2.1 เมตร ดดยวัดตามแนวดง่ิ จากระดับ่วิ บนสุดของพื้น (finished floor) ในกรณี ที่มีคานหรืออุปกรณ์ใดติด ยื่นลงมาจากเพดาน ระยะความสูงตอ้ งดม่นอ้ ยกว่า 2.0 เมตร ระยะความสงู ของบนั ดดจะต้องดม่น้อยกวา่ 2.0 เมตร ดดยวัดตามแนวด่งิ จากระดบั ลกู นอนของขนั้ บันดด (3) ่ิวทางเดนิ ในเส้นทางหนีดฟ ่ิวทางเดินบนเสน้ ทางหนีดฟต้องมีการปอ้ งกันการล่นื ตลอดเส้นทาง ่วิ ทางเดินบนเสน้ ทางหนีดฟต้องราบเรยี บ กรณรี ะดับ่ิวตา่ งกนั เกนิ 6 มิลลิเมตร แต่ดม่เกิน13 มลิ ลิเมตร ตอ้ งปรบั ระดับด้วยความลาดเอยี ง 1 ต่อ 2 กรณีตา่ งระดับมากกวา่ 13 มิลลเิ มตร ให้อา้ งอิงมาตรฐาน วสท. 3002– 51 ข้อ 3.1.7 (4) การเปล่ียนระดับในเส้นทางหนีดฟ กรณีมีการเปล่ียนระดับบนเส้นทางหนีดฟ ต้องใชท้ างลาดเอียงหรอื บันดด หรอื วธิ อี นื่ ๆ ตามรายละเอยี ดทกี่ าหนดในมาตรฐานนี้ ถ้าใชบ้ ันดด ลูก นอนจะตอ้ งมคี วามลึกดมน่ อ้ ยกว่า 0.28 เมตร ถ้ามีการเปลี่ยนระดับในเส้นทางหนีดฟเกิน 0.75 เมตร ดา้ นทเี่ ปิดดลง่ ตอ้ งทาราวกันตก (5) ความน่าเช่อื ถอื ของเส้นทางหนีดฟ ต้องดม่ทาการประดบั ตกแต่ง หรอื มวี ัตถอุ ื่นใด จนทาใหเ้ กดิ การกีดขวางในทางหนีดฟ ทางดปสทู่ างหนีดฟ ทางปล่อยออก หรือทาใหบ้ ดบงั การ มองเห็นภายในเส้นทางเหล่าน้นั ห้ามดมใ่ ห้ตดิ ตัง้ กระจกบนบานประตทู างหนีดฟรวมท้ังหา้ มดมใ่ ห้ติดตง้ั กระจกในทางหนดี ฟหรอื บรเิ วณใกล้กับทางหนีดฟ ที่อาจจะทาให้เกดิ ความสับสนในการอพยพหนดี ฟ (6) การติดตัง้ ระบบหวั กระจายนา้ ดบั เพลิง ถ้าขอ้ กาหนดใดในหมวดน้กี ล่าวถงึ ระบบหัวกระจายนา้ ดบั เพลิงแล้ว หมายถึง ระบบหวั กระจายนา้ ดบั เพลิงท่ีดด้รบั การออกแบบ ตดิ ตงั้ ทดสอบ และบารุงรักษา ตามทก่ี าหนดในมาตรฐานนี้ ในหมวดของระบบหวั กระจายน้าดับเพลงิ (7) ขดี ความสามารถของเส้นทางหนีดฟ ความกวา้ งของเสน้ ทางหนีดฟ ต้องกว้างสทุ ธดิ มน่ อ้ ยกว่า 900 มลิ ลเิ มตร ดดยวดั ท่จี ุดท่ีแคบที่สดุ ในเสน้ ทางหนีดฟ ยกเวน้ ส่วนทีย่ น่ื เข้ามาด้านละ ดมเ่ กนิ 110 มลิ ลเิ มตร และสงู ดม่เกิน 950 มลิ ลิเมตร (ดูรายละเอียดในมาตรฐานการป้องกันอัคคภี ัย วสท. 3002–51 หน้า 76) ห้องหรือพื้นท่ีกิจการชุมนุมคน เสน้ ทางออกและประตทู างเข้าออกหลกั ทีม่ แี ห่งเดียว ตอ้ งรองรบั จานวนคนดด้ดมน่ อ้ ยกวา่ 2/3 ของจานวนคนทั้งหมด ในหอ้ งหรือพ้ืนทน่ี ั้น (8) ข้อกาหนดเกย่ี วกับจานวนเส้นทางหนีดฟ จานวนเสน้ ทางหนีดฟจากชน้ั ของอาคาร ชน้ั ลอย หรือระเบียง ตอ้ งมอี ย่างน้อย 2 เส้นทาง ยกเวน้ แต่ข้อกาหนดใดในมาตรฐานน้ียนิ ยอมให้มี เส้นทางหนีดฟทางเดียว ถ้าในพื้นทใี่ ดของอาคารมีความจคุ นมากกวา่ 500คน แต่ดมเ่ กิน 1,000 คน ต้องมเี สน้ ทางหนีดฟ 3 เส้นทาง ถ้าความจุคน มากกว่า 1,000 คน ต้องมีเสน้ ทางหนีดฟ 4 เส้นทาง ที่มา สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ (วช.)

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.10 หลกั การออกแบบหอ้ งแลป การวาง่งั ออกแบบห้องแลปเป็นสิง่ จาเปน็ มากในการปรบั ปรงุ ใหห้ อ้ งแลปมคี วามปลอดภยั ซง่ึ จะเป็นขน้ั ตอนทม่ี ปี ระสิทธิภาพมากทีส่ ุดข้นั ตอน หนึ่ง เนอื่ งจากส่งิ ตา่ งๆ ทตี่ อ้ งคานึงถึงในการออกแบบห้องแลปมเี ปน็ จานวนมาก ดงั นั้นการวางแ่นจงึ เปน็ สง่ิ ท่ีจาเป็นมากทส่ี ดุ ู่้ใช้ควรจดั สง่ ขอ้ มูลที่ เกี่ยวขอ้ งทง้ั หมดใหก้ ับ่้อู อกแบบตึกเป็นลายลักษณ์อกั ษร ดมว่ ่าจะเป็นเร่ืองกิจกรรมทีจ่ ะทารายละเอียดของงานทีจ่ ะมี่ลต่อการออกแบบของตึก การ วาง่ังห้องอันตรายท่อี าจเกิดขึ้น อากาศเสียท่ีจะเกิดขึ้น เครื่องมือและอปุ กรณ์ จานวนคนท่ที างาน ฯลฯ การออกแบบหอ้ งแลปควรแยกเป็นสดั สว่ น และมสี ภาพแวดลอ้ มท่เี หมาะสม เชน่ ดม่ร่วมกับส่วนท่ดี มใ่ ชห่ ้องแลป หรอื ดมค่ วรอยู่ในศนู ย์กลางย่าน ธรุ กจิ เนื่องจากการขนสง่ สารเคมี ของเสียเคมแี ละการปล่อยอากาศเสยี รวมทัง้ อุบัตเิ หตทุ ี่อาจเกิดขนึ้ ดด้ การเลือกสถานทีส่ าหรบั ห้องแลปต้องคานึงถึง ทกุ ๆ เรอื่ งทีม่ ่ี ลตอ่ ความปลอดภัยของ่ปู้ ฏิบตั ิงานในหอ้ งแลปการนั้น และของู่ท้ ่ีอาศัยอยูใ่ นบรเิ วณดงั กลา่ ว ทิศทางของกระแสลม ดครงสรา้ งท่ีอยู่ ใกล้เคยี ง ลักษณะของตัวตึก การออกแบบท่อปลอ่ ยอากาศเสยี ฯลฯ ท้ังหมดนี้จะมี่ลตอ่ การกระจายของอากาศปนเปือ้ นจากหอ้ งแลป การออกแบบห้อง แลปทด่ี ม่ดี จะทาให้อากาศท่ปี นเปือ้ นหมนุ เวยี นกลบั เขา้ ดปกับอากาศดที ่จี ะเขา้ สู่อาคารห้องแลปหรือตึกอนื่ ๆ รอบข้างดด้ ถงึ แมเ้ ราจะดม่สามารถเลอื ก สถานท่ีในการสร้างหอ้ งแลปดด้ แตส่ ิ่งทีท่ าดด้ คอื การออกแบบห้องแลปให้ช่องวา่ งระหวา่ งหอ้ งทางาน ห้องแลปและสถานทเ่ี กบ็ สารอนั ตราย มีการ ควบคมุ ระดับความดนั ทแ่ี ตกตา่ งกัน เพ่อื ป้องกันการแพร่กระจายของสารปนเปือ้ น หรอื การลามดฟดปสู่ส่วนอืน่ ๆ ภายในอาคารน้ัน น่คี ือเหตุ่ลท่ีทาดม ห้องปฏบิ ัติการจงึ ควรมีความดนั ท่ีนอ้ ยกว่าภายนอกห้อง ห้องแลปควรออกแบบห้องแลปใหส้ ามารถกกั เกบ็ สารปนเปอื้ น และปลอ่ ยออกสู่ภายนอก อาคารดดยดม่เป็นอนั ตรายตอ่ ส่ิงแวดล้อม หรือบคุ คลภายนอกทีมท่ีออกแบบห้องแลป จะตอ้ งประกอบดว้ ยบุคคลต่างสาขาท่ีมีประสบการณ์ และมีความ เชย่ี วชาญเป็นพเิ ศษ ดังเชน่ สถาปนิก ชา่ งออกแบบ วศิ วกร พนักงานรังวัด หรอื พนักงานสารวจ ู่้เชี่ยวชาญการออกแบบหอ้ งแลปดดยเฉพาะ รวมทั้ง ู่้ที่ทราบถึงอันตรายต่างๆ ของงานที่จะทาในสถานที่นั้น บุคคลนี้ควรจะเป็นู่้ที่จะปฏิบัติงานในสถานที่ดังกล่าวต่อดปในอนาคต การออกแบบจะมหี ลาย ขนั้ ตอนกวา่ จะถงึ ขนั้ ตอนสุดท้ายที่่ ู้ใช้ยอมรับแลว้ เคร่อื งมอื ตา่ งๆหรือดต๊ะปฏบิ ัติการส่วนใหญจ่ ะเปน็ สีเ่ หลย่ี ม่นื ่า้ ดังนน้ั หอ้ งทจ่ี ะวางส่ิงต่างๆ เหล่าน้ีกค็ วรจะเปน็ สเ่ี หล่ียมดว้ ย มิฉะนั้น นอกจากจะ เสียพ้นที่เป็นอยา่ งมากแล้ว ยงั จะทาให้เกิดการหมุนเวยี นของอากาศภายในห้องแลปการเปน็ ดปอย่างดม่ถูกต้องด้วย การปวดเมอื่ ยเน่ืองจากการทางาน สว่ นใหญ่จะเป็น่ลมาจากสภาพการทางานที่ดม่ถูกต้อง รา่ งกายของเรามขี ้อจากดั ในการยดื เออ้ื ม กม้ หรอื ยก ฯลฯ การออกแบบห้องหรืองานท่ที าต้อง คานึงถึงเรื่องต่าง ๆ เหล่านี้ด้วยการออกแบบส่วนใหญ่จะทาดว้ให้เหมาะสมกับบุคคลทั่วดป (ดดยเฉลี่ย) ถ้าท่านดม่ดด้อยู่ในช่วงของบุคคลทัว่ ๆดป ท่านต้อง หาอะดรมาชว่ ยทดแทนให้สภาพการทางานเหมาะสมสาหรับทา่ น เช่น การนงั่ เกา้ อี้ ถ้าเทา้ ดม่สามารถวางเรียบดปกับพ้ืน แสดงวา่ เก้าอี้สูงเกนิ ดปก็ควรหา ทีว่ างเทา้ เป็นตน้ สิง่ ต่างๆ เหล่านี้ กเ็ ป็นส่วนหนงึ่ ของมาตรฐานการออกแบบห้องแลปดด้กาหนดระยะระหวา่ งดต๊ะปฏบิ ตั กิ ารดว้ เพ่ือใหก้ ารทางานมีความ ปลอดภัยต่อท้งั ู่้ทางาน และู่้จาเปน็ ต้องเดิน่่านดปมาด้วย ห้องแลปดม่ควรให้มีู่้เดนิ ่่านดปมา ดดยเฉพาะห้องแลปจุลชวี วิทยา หรือหอ้ งแลปรังสี ความ สูงของดต๊ะปฏิบตั ิการดมว่ า่ จะเปน็ แบบนงั่ หรือยนื ทางานก็จะแตกต่างกนั ความกวา้ งของพ้นื ที่ทางาน ตาแหนง่ ก๊อกนา้ ก๊อกแกส๊ ปล๊กั ดฟรวมทั้งความลกึ ของอา่ งน้าบนดต๊ะจะมีความสาคัญเป็นอย่างยง่ิ ถา้ ดม่ดดร้ ะยะทเ่ี หมาะสม จะทาให้เกดิ ความดม่ปลอดภยั ในการทางานและยังมี่ลเสยี ต่อสขุ ภาพด้วย ทม่ี า : https://www.archdaily.com/154728/sainsbury-laboratory-stanton- ที่มา สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) williams 2 - 32ตารางท่ี 6 แสดงขอ้ กาหนดและกฎหมายท่ีเกีย่ วข้อง

หมวดหมู่ หวั ขอ้ ลกั ษณะ2.3.11 การออกแบบจัดสร้างหอ้ งปฏบิ ตั ิการ สถานทต่ี ง้ั ดม่ควรอยู่ใกลเ้ คียงกับอาคารหรอื สถานทีท่ ากจิ กรรมที่มคี วามเส่ียงต่อการเกิดอบุ ัติเหตุหรืออคั คีภยั ดดง้ ่าย เชน่ อาคารเก็บสารเคมี สถาน ที่ตั้ง หม้อแปลงดฟฟ้า (transformer) เครื่องกาเนิดดฟฟ้า (generator) หรอื อาคารท่ีตงั้ ของ เครื่องตม้ น้า (boiler) ครวั (kitchen) หรือ ดรง อาหาร (canteen) เปน็ ตน้ (1)ขนาดพื้นท่ีหอ้ งปฏบิ ัติการเหมาะสมและเพียงพอกับกิจกรรม/การใช้งาน/จานวน่ใู้ ช/้ ปริมาณเคร่อื งมอื และอปุ กรณ์ (2)มคี วามสงู ภายในห้องปฏบิ ตั ิการดม่นอ้ ยกว่า 3.00ม. และบรเิ วณทางเดนิ ในอาคารดมน่ อ้ ยกว่า 2.60ม. (3)พืน้ ท่สี ว่ นสานักงาน/สว่ นปฏบิ ัติการและทดลอง/สว่ นเกบ็ ของและสารเคมี/ที่พกั เจา้ หนา้ ท่ี ตอ้ งแยกออกจากกัน พ้นื ทส่ี ่วนปฏิบัตกิ ารมี่นังกั้น พืน้ ท่ี ทัง้ 4 ดา้ นและมกี ารควบคุมการเขา้ ออก (4) แยกหอ้ งสาหรับการปฏบิ ัตกิ ารเคมีทัว่ ดปออกจากการปฏบิ ตั ิการพิเศษด้านกมั มนั ตรงั สีและชีวนริ ภยั และหอ้ งปฏบิ ัตกิ ารท่ีมคี วามเสี่ยงเฉพาะ สงู เช่น หอ้ งปฏบิ ตั ิการท่ีต้องใช้สารดวดฟจานวนมาก (5)มกี ารจดั เตรยี มพนื้ ที่ใช้งานดวเ้ พียงพอและเหมาะสมกบั การใช้งาน เชน่ พนื้ ท่ีเกบ็ ของหรอื เก็บสารเคมี วสั ดุพน้ื ่ิว ต้องอยใู่ นสภาพดี กันดฟ และทนดฟ สารเคมี นา้ และความชื้น และทนทานตอ่ การใชง้ านดด้ดี ทาความสะอาดและฆ่าเช้ือดด้ง่าย และปลอดภัย ในการทางาน เช่น ดม่ลืน่ มีการปอ้ งกันดฟฟ้าสถิต (1) มปี า้ ยแ่น่งั ติดตั้งดว้ในทเ่ี ขา้ ถึงดด้งา่ ยและเห็นดด้ชัดเจน แสดงตาแหน่งท่ตี ดิ ต้ังและเส้นทางหนดี ฟ รวมทั้งตาแหน่งท่ีต้งั อปุ กรณ์ฉกุ เฉิน ดด้แก่ อุปกรณ์แจ้งเพลิงดหม้ อุปกรณ์ดับเพลิง ฝกั บัวฉุกเฉนิ ท่ลี ้างตา อา่ งนา้ ชุดปฐมพยาบาล และดทรศัพท์ ปา้ ยสญั ลกั ษณ์ (2)มปี ้ายหน้าหอ้ งบอกใหท้ ราบวา่ เป็นหอ้ งปฏบิ ัตกิ าร และ ป้ายบอกตาแหนง่ /คาเตอื นในบริเวณติดตัง้ หรือมอี ุปกรณเ์ ครือ่ งมือต่างๆ สารพิษ วัตถกุ ัมมันตรงั สี วัสดุตดิ เชอ้ื เลเซอร์ รังสีอัลตราดวดอเลต เพ่อื ใหท้ ราบถึงอันตรายทอี่ าจเกิดจากสิง่ เหลา่ น้นั ดด้ (3)ป้ายตอ้ งมีสภาพดีและข้อมลู บนป้ายต้องสอดคลอ้ งกับความเปน็ จรงิ และชัดเจน (1) ควรมปี ระตูเข้า-ออก อยา่ งน้อย 2ประตู เพอ่ื ใช้ในกรณฉี ุกเฉิน หากมีเพียง 1 ประตู ควรมหี น้าตา่ งทส่ี ามารถใช้เพ่ือเป็นทางออกฉุกเฉนิ ออกดปยังพื้นท่ีภายนอกดดด้ ดยสะดวกและปลอดภยั (2) ประตูควรมขี นาดอย่างน้อย 0.80 ม. (32 น้ิว) เปิดออกสูท่ างออกฉุกเฉนิ และมีชอ่ งสาหรบั มองจากภายนอก (vision panel) ประตู – (3) ประตสู ามารถปดิ ลอ็ คดดแ้ ละมีระบบควบคุมการเข้า–ออก และทิศทางการเปดิ ของประตตู ้องเปดิ ออกส่ทู างออกฉุกเฉนิ หน้าต่าง (4) ควรมีบานหนา้ ตา่ งอยา่ งนอ้ ย 2 ดา้ นทีต่ ิดภายนอกอาคาร เพอ่ื ใหร้ ะบายอากาศด้วยวิธีธรรมชาติ (natural ventilation) ดด้ หากมีเพยี งดา้ น เดยี วควรมีพัดลมหรอื พัดลมระบายอากาศช่วยในการหมนุ เวียนและ ระบายอากาศภายในห้องปฏบิ ตั ิการ (5) หน้าต่างต้องปิดล็อค และเปิดออกดด้ในกรณีเกิดเหตุฉุกเฉินหรือสามารถเปิดออกดด้เพื่อระบายอากาศ (6) ตรวจสอบสภาพและดแู ลบารงุ รกั ษาอยา่ งสมา่ เสมอ (1) ทางเดินสสู่ ่วนห้องปฏิบตั ิการควรแยกออกจากส่วนทางสาธารณะหลกั ของอาคารเพอ่ื กันบุคคลภายนอกท่ัวดป และแยกู่้ใช้สอยอาคารท่ีดม่ เกีย่ วขอ้ งออก และลดความเสี่ยงของพ้ืนทใี่ ช้งานอื่นๆของ อาคารต่ออุบตั ิเหตุหรอื การปนเปอ้ื นสารเคมีทีอ่ าจเกดิ ขึน้ ดด้ ทางสญั จร (2) ทางเดนิ ภายในห้อง (clearance) กว้างอย่างน้อย 0.60 ม. สว่ นเส้นทางหนีดฟต้องกวา้ งดม่นอ้ ยกวา่ 1.50 ม. ทม่ี า : https://www.archdaily.com/154728/sainsbury-laboratory-stanton- (3) บริเวณทางเดินและทีต่ ดิ กับดถงทางเข้า-ออกตอ้ งดม่มสี ่งิ กีดขวาง williams (4) เสน้ ทางเดินออกสทู่ างออก ต้องดม่่่านพืน้ ที่หรอื ครุภัณฑ์ท่ีมีความเสี่ยงตอ่ อันตราย เช่น ต้เู ก็บสารเคมี ตคู้ วนั เป็นตน้ ตารางท่ี 7 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่ีเกี่ยวข้อง ที่มา สานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.)2 - 33

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.12 ครุภัณฑแ์ ละเฟอร์นิเจอร์ ลักษณะของครภุ ัณฑ์/เฟอรน์ ิเจอร/์ เคร่อื งมือและอุปกรณ์ (1) ตอ้ งเหมาะสมกับขนาดและสดั สว่ นร่างกายของู่้ปฏบิ ตั งิ านตามหลักการยศาสตร์ หรือ ดมม่ ีแนวดนม้ ท่อี าจกอ่ ให้เกดิ อุบัตเิ หตุหรืออันตรายตอ่ ู่้ใชง้ าน หากมีความสงู เกินกวา่ 1.20 ม. ตอ้ งมีตวั ยดึ หรอื มีฐานรองรับท่ีแขง็ แรง (2) ชัน้ เก็บของ/ตู้ลอย ตอ้ งยดึ เขา้ กับดครงสรา้ งหรอื ่นังอย่างแน่นหนาและมน่ั คง (3) ห้ามต่อเตมิ เอง หรือนาสิ่งของต่างๆ มาประยุกต์ใช้เพื่อเป็นชั้นเกบ็ ของ ตู้ลอย ชนั้ เก็บอปุ กรณเ์ ครอ่ื งแก้ว เพราะอาจเกิดอุบัตเิ หตุดด้ เนือ่ งจากมีการ กอ่ สร้างและติดตั้งท่ีดม่ดดม้ าตรฐาน (4)ชัน้ วางของบนดต๊ะปฏิบตั กิ ารหรอื ตู้ลอยตอ้ งมรี ะยะดมเ่ กิน 30 ซม. จากระยะมือเอื้อม (วดั ความสงู จากหัวดหล่ของ่ปู้ ฏิบัตกิ าร) (5) ตาแหน่งที่วางดต๊ะปฏิบัติการและระยะห่างระหว่างกันต้องเหมาะสม (6) ดต๊ะปฏบิ ัติการต้องสะอาดและเครอื่ งมือและอปุ กรณ์บนดต๊ะต้องวางใหเ้ ปน็ ระเบียบ (7) มีอ่างนา้ ตง้ั อยูใ่ นห้องปฏบิ ัตกิ ารอย่างน้อย 1 แห่งใกล้บรเิ วณทางออก (8) มีถังเก็บขยะท่ีแยกประเภทขยะทั่วดป ขยะตดิ เชื้อ หรอื จานเพาะเช้ือ ขยะเฉพาะอย่าง เชน่ เครือ่ งแก้ว แตกหรอื ชารุด เพราะการทาการทดลอง เป็นตน้ (9) มที ่วี างถังแก๊สภายในอาคารท่ีห่างจากความรอ้ น และเสน้ ทางสญั จรหลกั (10) มีการดแู ลและบารุงรักษาครุภัณฑต์ ่างๆ เช่น ตู้ควนั ต้ลู ามนิ าดฟล์ว หรอื ตู้ชีวนิรภยั (Biological Safety Cabinet, BSC) ภายในห้องปฏบิ ตั ิการอย่าง สมา่ เสมอ ท่มี า : http://www.architectmagazine.com/project-gallery/university-of- ที่มา สานกั งานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) california-lawrence-berkeley-national-laboratorys-chu-hall_o 2 - 34ตารางท่ี 8 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายทเี่ กี่ยวข้อง

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.13 อุปกรณฉ์ ุกเฉิน อุปกรณ์สาหรับแจง้ เตอื นและแก้ดขอุบัติเหตุทีเ่ กิดขึ้นในหอ้ งปฏิบตั ิการ เพื่อบรรเทาความรุนแรงและเสยี หายดดท้ ันท่วงที ดดแ้ ก่ (1) อุปกรณล์ ้างตา (2) ชุดฝักบัวฉุกเฉนิ (Emergency shower) (3) เวชภัณฑ์และอุปกรณป์ ฐมพยาบาล (4) ดทรศพั ท์และป้ายบอกหมายเลขดทรศพั ท์ฉุกเฉนิ (5) อุปกรณแ์ จ้งเหตุเพลิงดหม้ (Pull station กรณีพบเหตเุ พลงิ ดหม้ สามารถใช้กดแจ้งสัญญาณซึง่ จะทาใหม้ ีเสียงกระด่งิ เตอื นทันที (6) เคร่ืองรับแจง้ สัญญาณเพลงิ ดหมอ้ ตั ดนมัติ (Fire alarm control panel) เปน็ เครื่องรบั แจ้งเหตดุ ดยสญั ญาณจาก อปุ กรณเ์ ตอื นภัย เมอื่ เกิดอคั คภี ยั (7) อปุ กรณต์ รวจจับความร้อน (Heat detector) แบ่งออกดดเ้ ป็น 2 ชนดิ คอื - อุปกรณ์ตรวจจับความร้อนชนิดจดุ สามารถตรวจจับความรอ้ นจากดอความรอ้ นดด้ทันทที เ่ี กิดข้นึ ในรัศมีทางานของอุปกรณ์ - อปุ กรณ์ตรวจจบั ความร้อนชนิดเสน้ ใชต้ ดิ ตัง้ ในพนื้ ทท่ี ่มี ีเพดานสูง ดม่เกิน 4 เมตร สามารถตรวจจับความร้อนจากดอความรอ้ นที่เกดิ ขึน้ ในแนว ตลอดความยาวของอุปกรณ์ ดดยระบบจะทางาน เมื่อมีอณุ หภมู สิ งู เกิน 57 องศาเซลเซยี ส (8) อุปกรณต์ รวจจบั ควนั ดฟ (Smoke detector) ดดยจะส่งสัญญาณกระดิง่ ในบริเวณทต่ี รวจจบั ควันดด้ ภายใน 10 วนิ าที เมื่อมคี วนั หนาแน่น (9) อปุ กรณต์ ัดกระแสดฟฟา้ (Breaker หรือ Circuit breaker) เป็นอุปกรณท์ ี่ใช้ในการตดั กระแสดฟฟ้า เพอ่ื ปอ้ งกันวงจรดฟฟ้าจากความเสยี หายท่ีเกิดจากการใช้ ดฟเกินหรือเกดิ การลดั วงจร (10) ดฟแสงสวา่ งฉุกเฉิน (Emergency light) ดฟแสงสว่างจะทางานดดยอัตดนมัติ เมอื่ ระบบดฟฟ้าหลกั ดับแล้ว ควรติดตงั้ บริเวณบนั ดดหนดี ฟ และภายในห้อง สาคัญตา่ ง ๆ สาหรับอปุ กรณล์ า้ งตา ชดุ ฝักบวั ฉุกเฉิน (Emergency shower) อุปกรณแ์ จง้ เหตุเพลิงดหม้ ชดุ ปฐมพยาบาลและดทรศพั ทแ์ หง้ เหตุฉุกเฉนิ ต้องติดต้ังใน ท่ีและตาแหนง่ ท่สี ามารถเข้าถึงและใช้งานดดด้ ดยสะดวก ปราศจากสิง่ กดี ขวางและมรี ะยะทางในการเดนิ ดปถงึ ทเ่ี หมาะสม และอยใู่ นสภาพที่พรอ้ มใช้งานอยู่เสมอ ทม่ี า : https://www.pinterest.com/pin/56928382776594183/ ที่มา สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ (วช.) ตารางที่ 9 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่เี กี่ยวขอ้ ง2 - 35

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.14 การจัดการของเสีย ของเสยี หรอื ขยะในห้องปฏิบัติการ เป็นของเสียหรอื ขยะทอี่ าจมสี ารเคมีปนเป้อื น ซงึ่ อาจเป็นสารทใ่ี ชห้ รือสารใหม่ท่ีเกิดจากการทาปฏิรยิ าใน การศกึ ษาทดลอง จึงตอ้ งมกี ารจัดการของเสยี และขยะจากการปฏิบตั ิการอย่างเป็นระบบ เพอ่ื มใิ ห้สารเคมรี ว่ั ดหลแพร่กระจายส่สู งิ่ แวดลอ้ ม ปอ้ งกนั การเกิดอันตรายจากสารเคมที ที่ ิ้งเข้าทาปฏิกริ ิยากนั ชว่ ยลดปรมิ าณของเสียและประหยดั งบประมาณในการกาจัด กระบวนการดาเนินงานเก่ียวกบั ของเสยี และขยะ จาเปน็ ตอ้ งประกอบด้วย การจัดการขอ้ มูลควบคดู่ ปกับการจัดการของเสยี ดังนี้ (1) การจดั การข้อมลู ของเสียสารเคมี (2) การจาแนกประเภทของของเสยี (3) การรวบรวมและจดั เกบ็ ของเสีย (4) การบาบดั และกาจดั ของเสีย (5) การตรวจตดิ ตามประเมินและรายงาน่ลการดาเนนิ การด้านต่างๆของการจัดการของเสยี พืน้ ท่ีจดั เก็บ/จัดวางของเสีย พนื้ ทสี่ าหรบั วางภาชนะบรรจขุ องเสียของห้องปฏิบัติการ ควรห่างจากความรอ้ น แหล่งกาเนดิ ดฟ และเปลวดฟ ท่อระบายน้าบริเวณอุปกรณ์ ฉกุ เฉิน เช่น ฝกั บวั ฉุกเฉินตาแหน่งทีว่ างภาชนะบรรจขุ องเสียกลมุ่ ต่างๆ ใช้เกณฑเ์ ดียวกบั การจัดเก็บสารเคมที ่ีเข้ากนั ดม่ดด้ (chemical incompatibility) และมขี อ้ ควรปฏิบตั ิดังน้.ี - - มภี าชนะรองรบั (secondary container) ภาชนะบรรจุของเสียที่เหมาะสม - ห้ามวางใกล้ ใต้ หรือ ในอ่างน้า - หา้ มวางกดี ขวางหรือปดิ ทาง เขา้ -ออก - ห้ามเก็บของเสียประเภทดวดฟดวใ้ นหอ้ งปฏิบตั กิ ารมากกว่า 50 ลิตร หากจาเปน็ ต้องเก็บดว้ในตสู้ าหรบั เก็บสารดวดฟดดยเฉพาะ - ห้ามเกบ็ ของเสยี ดว้ในตู้ควนั อยา่ งถาวร ท่มี า : https://www.trinityconsultants.com/uploadedimages/image_library/ ที่มา สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ (วช.) misc/ss_108384320_hazardous%20barrels_tmb.png?n=8669 2 - 36ตารางท่ี 10 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่ีเก่ียวขอ้ ง

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.15 การออกแบบหอ้ งควบคุมความชื้น หอ้ งควบคมุ ความช้นื เหมาะสมท่ีสุด สาหรบั การลดความช้ืนของเมล็ดพันธุเ์ ป็นจานวนมากพรอ้ มๆ กัน ห้องควบคมุ ความชื้นยังแบง่ ส่วนเป็น ส่วน ทาความสะอาดเมล็ดและส่วนบรรจตุ ัวอย่างเพอ่ื นาดปเก็บหรืออนุ่ ตัวอยา่ งจากการแช่เยน็ ที่นาออกมาจากห้องเย็น สาหรบั การเก็บตวั อย่างระยะยาว มเี ปา้ หมายคือการลดความชื้นเมล็ดให้เหลอื อยู่ที่ 15% ทอ่ี ณุ หภูมิ 15 ๐C คุมความชน้ื อยู่ท่ี 3-7% ขึ้นอยู่กับน้ามัน ในเมล็ด ่นังและฝา้ สรา้ งด้วย Styrofoam panels หนา 100 mm พืน้ ถูกปชู ้ันกนั ความชื้นดว้ ย Styrofoam insulation และปู marine plywood และ epoxyresin screed ทับ ประตู-หน้าต่างควรเป็นกระจกสองชั้น Possible layout of dry room facilities The direction of the airflow is indicate by the arrows ที่มา : https://www.gettyimages.com/detail/photo/hand-of-scientist- หอ้ งเก็บเมล็ดพันธ์ุควรตั้งอยู่ในท่ที ีเ่ ยน็ และปลอดภยั และมีความเส่ียงต่อการเกดิ น้าท่วมหรอื ภยั ธรรมชาติอนื่ ๆน้อย ห้องเก็บเมลด็ พันธุ์ควร pointing-at-seed-envelope-in-royalty-free- สามารถทีจ่ ะเขา้ ถึงดด้ดดยตรงจากหอ้ งลดความช้นื เมล็ด ดังนน้ั อากาศแหง้ เทา่ นนั้ จงึ สามารถเข้าดปในหอ้ งดด้ จงึ ทาให้ลดการเกดิ การกอ่ ตวั ของน้าแขง็ image/638696681 ห้องเก็บเมลด็ พนั ธุค์ วรสูงอย่างนอ้ ย 3 เมตร ่นังควรก่อหนา 0.2 เมตร ด้วยpolystyrene panels ทาความเยน็ ดว้ ยระบบดดเร็กท์ เอก็ ซแ์ พนช่ัน2.8.16 การออกแบบห้องเย็นเก็บเมล็ดพันธ์ุ (Direct expansion system) หรอื ท่เี รยี กวา่ ระบบดีเอ็กซ์ (DX)ถือว่าเป็นเคร่ืองปรับอากาศทีจ่ ดั อยใู่ นประเภท เซน็ ทรลั (Central air conditioner) ซึง่ หมายถึงเครื่องปรบั อากาศทม่ี ีศูนยก์ ลางในการจ่ายลมเย็น (4kW consumption) ทมี่ า : http://marutaka-meat.com/cc/2015/02/18/fire-extinguisher/ ที่มา : https://www.kew.org/sites/default/files/11-Seed%20drying0%20room20design%20web.pdf https://www.kew.org/sites/default/files/11-Seed%20drying%20room%20design%20web.pdf ตารางที่ 11 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายทเี่ ก่ียวขอ้ ง2 - 37

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.17 ท่จี อดรถยนต์ “ท่ีจอดรถยนต” หมายความวา สถานทท่ี ่จี ัดดวใชเปนทีจ่ อดรถยนตดดยเฉพาะสาหรับอาคาร ในเขตเทศบาลทุกแหงหรือในเขตทองท่ีท่ีดดมีพระราชกฤษฎีกาใหใชพระราชบัญญัตคิ วบคุมการ กอสรางอาคาร พุทธศักราช 2479 ใชบังคับ (ซ) อาคารขนาดใหญ ใหมที ่ีจอดรถยนตตามจานวนทีก่ าหนดของแตละประเภทของอาคารที่ใชเปน ท่ปี ระกอบกจิ การในอาคารขนาดใหญนั้นรวมกนั หรอื ใหมีทจ่ี อดรถยนตดมนอยกวา 1 คนั ตอพ้ืนทีอ่ าคาร 240 ตารางเมตร เศษ ของ 240 ตารางเมตร ใหคิดเปน 240 ตารางเมตร ท้ังนี้ใหถอื ทจี่ อดรถยนต จานวนท่ีมากกวาเปนเกณฑ ทางเขาออกของรถยนตตองกวางดมนอยกวา 6 เมตร ในกรณีทจ่ี ัดใหรถยนตว่ิงดดทางเดียว ทางเขาและ ทางออกตองกวางดมนอยกวา 3.50 เมตร ดดยตองทาเคร่อื งหมายแสดงทางเขาและทางออกดวใหปรากฏ ทม่ี า : http://www.doarchitects.lt/ogmios-city-urban-transformation- สานกั งาน lithuania/ สาหรับ่ชู้ าย2.3.18 แบบ และจานวนของห้องนา้ และหอ้ งสว้ ม - หอ้ งถา่ ยอจุ จาระ 1 / 300 ตรม. - ทถี่ ่ายปัสสาวะ 2 / 300 ตรม. ท่มี า : https://www.pinterest.com/pin/101894010298833743/ - อา่ งลา้ งมอื 1 / 300 ตรม.ตารางท่ี 12 แสดงขอ้ กาหนดและกฎหมายท่เี ก่ยี วข้อง สาหรบั ่หู้ ญงิ - ห้องถ่ายอจุ จาระ 3 / 300 ตรม. - อ่างลา้ งมอื 1 ภตั ตาคาร ร้านจาหนา่ ยอาหาร หรอื เครื่องดืม่ สาหรบั ู่้ชาย - ห้องถ่ายอจุ จาระ 4 / 300 ตรม. - ท่ีถ่ายปัสสาวะ 4 / 300 ตรม. - อา่ งล้างมอื 4 / 300 ตรม. สาหรับ่้หู ญิง - ห้องถ่ายอุจจาระ 7 / 300 ตรม. - อา่ งลา้ งมอื 4 / 300 ตรม. ที่มา : กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 7 (พ.ศ. 2517) ออกตามความในพระราชบัญญัตคิ วบคมุ การกอสรางอาคาร พทุ ธศักราช 2479 กฎกระทรวง ฉบับท่ี 63 พ.ศ. 2551 หมวด 2 แบบ และจานวนของห้องน้าและห้องสว้ ม 2 - 38

หมวดหมู่ รายละเอยี ด2.3.19 ขอ้ กาหนดการใชท้ ี่ดนิ ข้อ ๘ ที่ดินประเภทชุมชน ให้ใช้ประดยชน์ที่ดินเพื่อการอยู่อาศัย พาณิชยกรรมเกษตรกรรม สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนา สถาบันราชการ การ สาธารณปู ดภคและสาธารณปู การสาหรบั การใชป้ ระดยชนท์ ่ีดนิ เพอ่ื กิจการอ่ืน ให้เป็นดปตามทีก่ าหนด ดังต่อดปน้ี SITE (๑) ใหด้ าเนนิ การหรือประกอบกจิ การดด้ในอาคารทีม่ ีความสูงดม่เกนิ ๑๖ เมตร การวดั ความสูงของอาคารใหว้ ัดจากระดับพื้นดนิ ที่กอ่ สรา้ งถึงพื้น ดาดฟา้ สาหรับอาคารทรงจั่วหรือปนั้ หยาให้วดั จากระดบั พื้นดินที่กอ่ สรา้ งถึงยอด ่นังของชั้นสงู สดุ (๒) ใหม้ ที ี่วา่ งดมน่ ้อยกว่าร้อยละสามสิบของแปลงท่ดี นิ ที่ยื่นขออนุญาตทด่ี ินประเภทน้ี (๕) การประกอบพาณิชยกรรมประเภทอาคารสูง หรอื อาคารขนาดใหญ่ทีด่ นิ ประเภทนี้ในแนวเขตป่าสงวนแห่งชาติและแนวเขตอุทยานแห่งชาติ ให้ใช้ ประดยชนท์ ดี่ นิ เพ่ือการสงวนและคุ้มครองดูแลรักษา หรือบารุงป่าดม้ สัตว์ปา่ ตน้ น้าลาธารและทรัพยากรธรรมชาติอ่ืนๆ ตามมติคณะรัฐมนตรีและ กฎหมายเก่ียวกับการป่าดม้ การสงวนและคุ้มครองสัตว์ปา่ และการส่งเสริมและรกั ษาคณุ ภาพสิง่ แวดล้อมแหง่ ชาติ ทม่ี า : http://www.saraburi.go.th/web2/news/detail/107/data.html การใชป้ ระดยชนท์ ่ีดนิ ริมทางหลวงแ่่นดนิ หมายเลข ๑ (ถนนพหลดยธนิ ) ทางหลวงแ่่นดนิ หมายเลข ๒ (ถนนมติ รภาพ) ทางหลวงแ่น่ ดนิ หมายเลข ๓๓ สายหินกอง - อรญั ประเทศ ทางหลวงแ่่นดินหมายเลข ๒๐๘๙ สายแยกทางหลวงหมายเลข ๒ (มวกเหล็ก) - บรรจบทางหลวงหมายเลขระยะรน่ 6 เมตร ๒๐๕ (ลานารายณ์) ให้มีทวี่ ่างตามแนวขนานรมิ เขตทางดม่น้อยกวา่ ๖ เมตรSITE ทม่ี า : อัจจิมา สุขวเิ ศษ ทม่ี า : กฎกระทรวงใหใ้ ช้บังคับ่งั เมืองรวมจังหวัดสระบุรี พ.ศ. ๒๕๕๔ ตารางที่ 13 แสดงข้อกาหนดและกฎหมายท่ีเกย่ี วข้อง2 - 39

CASE STUDY 2.4 ดครงการตวั อยา่ ง 2 - 40

Project Project detail Architecture detail 2.4.1 Millennium seedbank London ธนาคารเมล็ดพันธ์ตุ งั้ อยทู่ ่ีเวคเฮิร์ตเพลส (Wakehurst Place) ซ่ึงเป็นสวนสาขาของสวน Year : 2000 2.4.2 Australian plant bank พฤกษศาสตรค์ วิ อยู่ท่ีเมอื งซัสเซก็ ซ์ (Sussex) ดดยมีเจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ทรงเปิดเม่ือปี ค.ศ.2000 Location : Wakehurst Place, West Sussex Architect : 2000 ธนาคารเมล็ดพันธ์ุเปน็ ดครงการอนรุ กั ษ์นานาชาติ มเี ครอื ข่ายมากกวา่ 80 ประเทศ ดดยมีสวน Client : The Royal Botanic Gardens, Kew Value : £14.0m พฤกษศาสตรค์ วิ เป็นู่้ประสานงานกลาง ถือเป็นธนาคารเมล็ดพนั ธพุ์ ืชป่าท่ใี หญ่ทสี่ ดุ ในดลก Size : 5,500 m2 วตั ถุประสงค์เพอ่ื ปอ้ งกันการสูญพันธข์ุ องพืชดดยการเก็บเมล็ดดวเ้ พ่ือใชป้ ระดยชนอ์ ย่างยั่งยืนในอนาคต Address : Ardingly, West Sussex, RH17 6TN Hours : เปดิ ใหเ้ ข้าชมทกุ วนั เวลา 10:00 น. สว่ นเวลาปิดแตกต่างกนั ดป เพอ่ื คนื กลับสแู่ หลง่ ทอ่ี ยเู่ ดิมเนือ่ งจากวา่ ในสภาวะปัจจุบันพรรณพืชราว 6,000—100,000 ชนิด กาลงั ตาม ฤดูกาล ช่วงเดือน มี.ค.- ต.ค. ปดิ เวลา 18:00 น. ชว่ ง ตกอยใู่ นสภาวะใกลส้ ูญพนั ธ์ุ เดอื น พ.ย.-ก.พ. ปิด เวลา 16:30 น. สวนพฤกษศาสตรค์ ิวมีชอื่ เตม็ ๆ ว่า \"Royal Botanic Gardens, Kew\" หรอื เรยี กส้นั ๆ ว่าควิ การ์ เด้นส์ (Kew Gardens) สวนพฤกษศาสตร์แห่งนีม้ ีชื่อเสียงมากในหมู่นกั นิยมศึกษาพนั ธุ์พืชทั่วดลก เปน็ แหลง่ สะสมพนั ธ์ุ พชื ชนิดตา่ งๆ จากทวั่ ดลก ดดยมีอาคารใต้ดินเกบ็ รักษาเมล็ดพนั ธุ์ดว้ในอณุ หภูมลิ บ 20 องศาเซลเซยี ส เมลด็ พันธุ์ดดถ้ ูกอบแห้ง ทาความสะอาด และจัดแยกเอาแต่เมลด็ พันธทุ์ ่ีดที ี่สดุ เข้าตู้เยน็ ขนาดยกั ษ์ ซงึ่ สามารถเก็บรักษาเมล็ดพันธด์ุ ว้ดดน้ านนับพนั ปี และทกุ เมลด็ พันธจุ์ ะสามารถนามาใช้เพาะปลูกดด้ ขณะนท้ี ่ีควิ การเ์ ด้นส์มีหน่วยงานกวา่ 120 แห่ง ใน 50 ประเทศรว่ มมือกนั เกบ็ รวบรวมและ อนรุ กั ษ์เมล็ดพันธุ์พชื เพือ่ ป้องกนั ความเสีย่ งทีจ่ ะสญู เสียความหลากหลายทางชวี ภาพ Australian Plantbank เปน็ สถานวี ิทยาศาสตร์และวิจัยพืชพน้ื ถ่นิ ดดยเฉพาะ ต้ังอยู่ที่ Australian Client : The Royal Botanic Gardens and Domain Trust Botanic Garden ดครงการประกอบดปด้วย ห้องแช่เย็นระยะยาวสาหรบั เก็บเมล็ดพันธุ์ ห้องลดความช้ืน Location : Cunningham Dr, Mount Annan NSW 2567, Australia สว่ นเพาะพันธ์ุ และห้องปฏบิ ตั ิการตรวจสอบเมล็ด นอกจากน้ียงั มีสว่ นบริการนักท่องเท่ียว อยา่ งเช่น Completion : December 2010 - October 2013 ส่วนจัดแสดงท่่ี ู้เข้าชมดครงการสามารถดูนักวิจัยขณะทางานดด้ Value : $19,800,000.00 Size : 3,300m2 2.4.3 BRIT Botanical Research Institute of Texas ถูกแบ่งออกเป็นสองตึก คือ “Think Block” ประกอบดป Architect : H3 Hardy Collaboration Architecture ด้วยสว่ นบริหาร และวิจยั , แ่นกการศกึ ษา, ส่วนจัดแสดง และพนื้ ท่ีส่วนกลาง สว่ น “Archive Block” จะ Location : Texas, USA ประกอบดปดว้ ยพพิ ธิ ภัณฑ์พืชและห้องสมดุ Completion : 2011 Size : 70,000 square feet (6503 m2) Think Block จะมี 2 ช้ัน สรา้ งด้วย precast concrete panels คัน่ ด้วย glass - broad Cost : $25,000,000 Archive Block จะมี 2 ชั้น 20,000 ตารางฟุต (1,860 ตารางเมตร) ควบคุมสภาพอากาศ ดว้ ย Client : Botanical Research Institute of Texas ความละเอียดอ่อนดดยธรรมชาติของตวั อยา่ ง ดครงสรา้ งอาคารจงึ ดม่มีหนา้ ต่าง เปน็ กลอ่ งคอนกรตี ที่ ควบคุมทง้ั อุณหภูมิและความช้นื2 - 31

Plan/section Uses - กจิ กรรมภายในดครงการ - การเก็บตวั อย่างพืช - การเก็บเมลด็ พนั ธ์ุ - หลกั การออกแบบ - ู่้ใช้ดครงการ - งานระบบ - กจิ กรรมในดครงการ - งานระบบ - Function - การออกแบบหอ้ งเกบ็ ตัวอยา่ งพืช - Function 2 - 32



03 SITE ANALYSIS

LOCATION SELECTION 3.1 การเลอื กทตี่ ง้ั ดครงการ ภาพท่ี 21 ภาพการเลอื ก Location3-1

ภาพท่ี 22 ภาพรายละเอยี ด Location 3-2

SITE LOCATED 3.2 ทตี่ ง้ั ดครงการ ภาพท่ี 23 ภาพทตี่ ั้งดครงการ3-3

70.00 m 131.37 m 70.00 m ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ สวนรกุ ขชาตมิ วกเหลก็ทางหลวง 2089 SITE สวนรกุ ขชาตมิ วกเหลก็ พน้ื ทส่ี ่วนใหญ่เป็นที่ราบ อย่สู งู จากระดับน้าทะเลประมาณ 240 เมตร ดดยเฉพาะใน เขตอาเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบรุ ี สาหรับในเขตอาเภอปากชอ่ ง จังหวัดนครราชสมี า มี 131.37 m ภาพท่ี 243 ภาพรายละเอียดที่ต้ังดครงการ ลักษณะเปน็ เนินเขาเตยี้ ๆ ทิศทางด้านลาดอยู่ทางทศิ ตะวนั ตก ในตอนกลางของพน้ื ทมี่ ีลาธาร มวกเหลก็ ดหล่่านเขา้ มาทางทศิ ใต้ และดหลออกดปทางทิศเหนือ มลี าห้วยเล็กๆทางทิศ ตะวนั ตก และดหลมาบรรจบกบั ลาธารมวกเหล็กทางทศิ ตะวันออก สภาพปา่ เป็นป่าดิบแล้ง ลักษณะดินเปน็ ดินร่วน่สมลกู รังและมีหนิ ด่ล่ สภาพธรรมชาตขิ องสวนรกุ ขชาติมวกเหลก็ เดิมเป็นปา่ ดิบแล้งท่ีมลี าธารดหล่า่ น และเปน็ สว่ นหนงึ่ ของปา่ ดงพญาเย็น จานวนพรรณดมท้ ่ขี ึ้นอยูต่ ามธรรมชาตทิ ีย่ งั หลงเหลือ อยแู่ ละพรรณดม้ท่ีปลกู รวบรวมดว้ เพอ่ื การศึกษามีอยู่มากกวา่ 440 ชนดิ พรรณดม้เหลา่ นมี้ ี ท้งั ดมท้ ่มี ีคา่ ทางเศรษฐกจิ พชื สมนุ ดพร พรรณดม้ในวรรณคดี พรรณดม้ในพุทธประวตั ิ พรรณดมห้ ายากใกล้สูญพันธุ์ และมีพรรณดม้ส่วนหนึง่ เปน็ ดม้ตา่ งประเทศท่ีเน้นปลกู เพ่ือความ สวยงาม ทมี่ า : การท่องเทีย่ วแหง่ ประเทศดทย สานกั งานภาคกลางเขต 7 3-4

SITE ANALYSIS 3.3 การวเิ คราะหท์ ต่ี งั้ ดครงการ Site location : ทางหลวงแ่่นดนิ หมายเลข 2089 ระยะรน่ 6 เมตร ต. มวกเหลก็ อ. มวกเหลก็ สระบุรี 9,195.9 ตรม. Main entrance Site area : 9,195.9 ตรม. Area Land use : พืน้ ทช่ี มุ ชน (พน้ื ที่สชี มพู) ทศิ เหนอื : ตดิ กบั สวนรุกขชาตมิ วกเหล็ก ทิศตะวนั ออก : ติดกบั สวนรุกขชาติมวกเหลก็ ทศิ ใต้ : ตดิ กับสวนรุกขชาติมวกเหล็ก ทศิ ตะวันตก : ติดถนนทางหลวงหมายเลข 2089 ที่ดินกวา้ ง 70.00 m ยาว 131.37 m ขนาดท่ีดนิ - ระยะร่น = 7,831.68 m2 สรา้ งอาคารดด้สูงสุดขนาด 31,326.72 m2 สงู ดมเ่ กนิ 16 เมตร Building area Sun3-5

Sub entrance Service สานักงานสวนรุขชาตมิ วกเหลก็ SurroundingWind Approach Trees ภาพที่ 25 ภาพการวเิ คราะหท์ ่ีตั้งดครงการ 3-6



04 DETAILS PROJECT DETERMINATION

4-1

PROJECT 4.1 วตั ถปุ ระสงคข์ องดครงการOBJECTIVE 1. เพือ่ เป็นพืน้ ท่ีวจิ ัยเพือ่ อนุรกั ษ์พันธ์ุพชื 2. เพอ่ื เปน็ พ้ืนท่ีพัฒนาศกั ยภาพนักวิจัย และสร้างนักวิจัยรนุ่ ใหม่ 3. เป็นแหล่งใหบ้ ริการและเ่ยแพร่่ ลงานวจิ ัยในรูปแบบตา่ งๆ 4.2 หน่วยงานและเจา้ ของดครงการ 4.2.1 เจา้ ของดครงการ กรมอทุ ยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธ์ุพชื วิสัยทัศน์ : เพม่ิ พ้นื ทป่ี ่าอนรุ ักษ์ให้ดด้ร้อยละ ๒๕ ของพ้ืนท่ีประเทศ ภายในปี พ.ศ.2569 พันธกิจ : 1. อนุรักษ์ คุ้มครองและฟ้นื ฟทู รัพยากรป่าดม้และสตั วป์ า่ 2. วจิ ัย พัฒนาและให้บรกิ ารด้านวิชาการ 3. บริหารจัดการทรพั ยากรปา่ ดม้และสตั ว์ปา่ ดดยการมสี ว่ นรว่ มบนพ้นื ฐานเทคดนดลยที ่เี หมาะสม 4. ส่งเสริมการใชป้ ระดยชนจ์ ากทรัพยากรธรรมชาติ อย่างสมดุลและยง่ั ยืน 4.2.2 หนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม วิสัยทัศน์ : องค์กรหลกั ในการบริหารจัดการทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อมอยา่ ง ยั่งยืน ดดยการมี สว่ นร่วม เพอ่ื คณุ ภาพชีวติ ท่ีดี พนั ธกจิ : 1. ่ลักดนั ยุทธศาสตรแ์ ละมาตรการด้านการอนุรักษฟ์ น้ื ฟแู ละควบคุมการใช้ทรพั ยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดลอ้ มทเี่ ช่ือมดยงกับการสร้างคณุ ค่าทางสงั คมและเศรษฐกจิ อยา่ งยงั่ ยืน 2. บูรณาการและสรา้ งการมีสว่ นรว่ มกบั ภาคีทุกภาคสว่ นในการจดั การทรัพยากรธรรมชาติ และ ส่งิ แวดลอ้ ม ทง้ั ในประเทศ ประชาคมอาเซียนและ ระหว่างประเทศ 3. เสริมสรา้ งขีดความสามารถเชงิ รกุ ขององค์กร ระบบ กลดก และขอ้ มูลในการบรหิ ารจัดการ รวมทง้ั การบังคับใช้กฎหมายใหม้ ปี ระสิทธิภาพ ท่ีมา กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั ว์ป่าและพันธพ์ุ ชื 4-2

4.2.3 ดครงสรา้ งกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม4-3

4-4

USERS ANALYSIS 4.3 อตั รากาลงั เจา้ หนา้ ท่ี4-5

4-6

เจา้ หนา้ ที่ หัวหนา้ หนว่ ยเก็บตัวอยา่ งและเมลด็ พันธพุ์ ชื จานวน1. Collection ู่้จดั การฝ่ายจัดเตรียมตวั อย่างและการดองตัวอยา่ ง 1 ู่้จดั การฝา่ ยเก็บตัวอย่างพชื 1.1 Head, Collections ่ชู้ ว่ ยฝา่ ยเกบ็ ตัวอยา่ งพืช 1 1.2 Herbarium Collections 1 ่จู้ ัดการฝา่ ยเกบ็ ตัวอยา่ งเห็ด 2 - Spirit Collection and Specimen Preparation Manager ่ชู้ ว่ ยฝา่ ยเก็บตัวอยา่ งเหด็ - Herbarium Collections Manager 1 - Herbarium Collections Assistant ่จู้ ัดการฝา่ ยเกบ็ ตัวอยา่ งเมลด็ พันธ์ุ 1 1.3 Fungarium Collections ่ชู้ ่วยฝ่ายเก็บตัวอยา่ งเมลด็ พันธ์ุ - Fungarium Collections Manager 3 - Fungarium Collections Assistant ่จู้ ดั การฝ่ายเกบ็ ตัวอยา่ งพืชเศรษฐกิจ 7 1.4 Seed Collections ู่้ช่วยฝา่ ยเก็บตัวอย่างพืชเศรษฐกิจ - Seed Processing Manager ฝ่ายจดั เตรียมตัวอยา่ งพืช 1 - Seed Collections Assistant 2 1.5 Economic Botany Collections 5 - Economic Botany Collections Manager - Economic Botany Collections Assistant - Botanical Specimen Preparer Total 25 ตารางที่ 14 แสดงอัตรากาลงั เจ้าหนา้ ท่ีหนว่ ยเก็บเมลด็ พันธุ์4-7

เจา้ หนา้ ท่ี หัวหน้าฝ่ายฐานขอ้ มลู เมลด็ พนั ธแุ์ ละตัวอยา่ งพชื จานวน ่จู้ ดั การฝา่ ยเก็บข้อมูลตวั อยา่ งพชื1. Collection ู่้ชว่ ยฝา่ ยเก็บขอ้ มูลตัวอย่างพชื 1 ่จู้ ดั การฝา่ ยเก็บข้อมลู เมลด็ พชื 1 1.6 Seed and Lab-based Collections ู่้ชว่ ยฝ่ายเก็บขอ้ มูลเมลด็ พนั ธุ์พืช 2 - Head of Seed and Lab-based Collections ่จู้ ดั การฝา่ ยเกบ็ ข้อมลู ตัวอยา่ งพืช ระบบดจิ ิตอล 1 - Lab Based Collections Manager ู่ช้ ่วยฝา่ ยเก็บขอ้ มูลตัวอย่างพืช ระบบดจิ ิตอล 2 - Lab-based Collections Assistant ู่้ชว่ ยฝา่ ยเกบ็ ขอ้ มูลตวั อย่างเหด็ ระบบดจิ ติ อล 1 - Seed Bank Data Resources Manager 1 - Seed Bank Data Resources Assistant 1 - Digital Collections Research Leader - Digital Collections Unit Officer - Digitisation Officer (Mycology) Total 10 ตารางท่ี 15 แสดงอตั รากาลงั เจา้ หนา้ ที่หนว่ ยเกบ็ เมล็ดพันธ์ุ 4-8

เจา้ หนา้ ที่ หวั หนา้ ฝ่ายตรวจสอบและต้งั ชอ่ื จานวน นักวิจยั การตรวจสอบ และการตัง้ ช่ือ2. Identification and naming 1 หวั หน้าทมี นักวิจัย 5 2.1 Head of Identification and Naming ู่้ชว่ ยนกั วิจยั 2.2 Identification and Naming Researcher หวั หน้าทีมนักวจิ ยั เห็ดรา 5 2.3 Research Teams ่ชู้ ว่ ยนักวิจัยเหด็ รา 5 1 -Research Leader ่ดู้ ูแลดครงการวจิ ัย 2 -Research fellow ่ชู้ ่วย่้ดู ูแล -Research Leader, Mycology 5 -Research Fellow, Mycology 5 2.4 Project Curator -Curator -Assistant Curator Total 29 ตารางที่ 16 แสดงอัตรากาลงั เจ้าหน้าทห่ี นว่ ยตรวจสองและตั้งช่อื4-9

เจา้ หนา้ ท่ี หัวหน้าฝ่ายชวี วทิ ยาพชื และเหด็ จานวน3. Comparative plant and fungal biology นักวจิ ัยด้านชวี วทิ ยา เมล็ดพันธุ์ 1 ่้ชู ่วยนักวิจยั ด้านชีววิทยา เมล็ดพันธุ์ 3.1 Head, Comparative Plant and Fungal Biology นกั วจิ ยั ดา้ นชวี วิทยา เหด็ รา 3 3.2 Researchers ่ชู้ ่วยนกั วจิ ัยด้านชวี วิทยา เหด็ รา 1 นักวจิ ัย ู่ร้ วบรวบข้อมูลเอกสาร 2 - Researcher, Comparative Seed Biology นกั วิจัยดา้ นการวิวฒั นาการ 2 - Research Fellow, Comparative Seed Biology ู่้ชว่ ยนกั วิจยั ด้านการววิ ัฒนาการ 3 - Researcher, Comparative Fungal Biology 5 - Research Fellow, Comparative Fungal Biology ู่้จัดการหอ้ งปฏบิ ตั ิการ การถา่ ยภาพ และกล้องจลุ ทรรศนอ์ ิเลก็ ตรอน 6 - Researcher, Integrated Monography ู่้จดั การห้องปฏบิ ัตกิ าร ชวี วทิ ยาเมลด็ พันธ์ุ - Researcher, Character Evolution นกั เทคนิคหอ้ งปฏิบตั กิ าร ชวี วิทยาเมล็ดพันธุ์ 1 - Fellow, Character Evolution ่จู้ ัดการห้องปฏบิ ตั กิ าร ชวี เคมี 1 3.3 Lab Technician นักเทคนิคหอ้ งปฏิบตั กิ าร ชีววทิ ยาในหลอดทดลอง 1 - Lab Manager, Imaging and Electron Microscopy ่จู้ ัดการหอ้ งปฏบิ ตั ิการ ดมเลกลุ 1 - Seed Biology Laboratory Manager นกั เทคนิคหอ้ งปฏิบตั กิ าร ดมเลกลุ 1 - Lab Technician, Seed Biology 1 - Laboratory Manager (Biochemistry) 1 - Lab Technician (In Vitro Biology) - Laboratory Manager (Molecular) - Lab Technician (Molecular) Total 30 ตารางที่ 17 แสดงอตั รากาลงั เจ้าหนา้ ท่ีหน่วยชีววิทยาพืชและเหด็ 4 - 10

เจา้ หนา้ ที่ หนา้ ท่ี จานวน4. Conservation science หวั หน้าฝ่ายอนุรักษ์ 1 4.1 Head, Conservation Science ู่้จดั การทมี วจิ ยั 5 4.2 Research teams ่จู้ ดั การการวางแ่นการเก็บตัวอยา่ ง 5 นกั วจิ ยั ดา้ นการอนุรักษ์สายพันธ์ุ 5 Team Manager นักวจิ ยั ดา้ นการอนุรักษ์พนั ธศุ าสตร์ 5 Collection Programme Manager นักวิจยั ดา้ นการฟ้นื ฟนู เิ วศวทิ ยา 5 Researcher, Species Conservation ฝ่ายประสานงานชุมชน 5 Researcher, Conservation Genetics ฝา่ ยประสานงาน่้รู ่วมอนรุ กั ษ์ 5 Researcher in Restoration Ecology ฝ่ายประเมนิ การอนรุ ักษ์สายพนั ธุ์ 5 Communities Team Conservation Partnership Coordinator 4.3 Species Conservation Assessor Total 41 ตารางท่ี 18 แสดงอตั รากาลังเจ้าหน้าทห่ี นว่ ยอนุรักษ์4 - 11

เจา้ หนา้ ที่ หนา้ ท่ี จานวน5. Natural capital and plant health หัวหนา้ หนว่ ยทรัพยากรธรรมชาติ 1 5.1 Head of Science (Natural Capital) นกั วิจยั ด้านสขุ ภาพพชื 1 5.2 Researchers นกั วจิ ัยด้านทรัพยากรพชื 1 นกั วจิ ัยด้านชีวเคมี 7 -Researcher, Plant Health นกั วิจยั ดา้ นความหลากหลายทางชีวภาพและการดารงชีวติ 3 -Researcher, Plant Resources นักวิจยั ด้านปา่ ดม้ 1 -Researcher, Chemical Ecology นักวิจัยด้านพชื ่ล 1 -Researcher, Diversity and Livelihoods นกั วิจัยดา้ นการประเมินการใช้ประดยชน์พชื 2 -Researcher, Wood and Timbers นกั วจิ ยั การตรวจสอบทางเคมี 1 -Researcher, Crop Plants นกั กฏี วิทยา (แมลง) 1 -Researcher, Evaluation of Plant Uses -Researcher, Chemical Authentication -Entomologist Total 19 ตารางท่ี 19 แสดงอตั รากาลงั เจ้าหนา้ ทหี่ น่วยทรพั ยากรธรรมชาติ 4 - 12

เจา้ หนา้ ที่ หัวหนา้ ฝ่ายขอ้ มูลความหลากหลายทางชวี ภาพและการวเิ คราะห์เชงิ พ้นื ท่ี จานวน6. Biodiversity Informatics and Spatial Analysis นักวจิ ยั ดา้ นขอ้ มูลความหลากหลายทางชีวภาพ 1 6.1 Head, Biodiversity Informatics and Spatial Analysis นักวิจยั ด้านการวเิ คราะหเ์ ชิงพน้ื ที่ 6.2 Researchers ู่ช้ ว่ ยนักวิจยั 2 Researcher, Biodiversity Informatics ฝา่ ยจดั ทาสารบญั ช่ือพชื และเหด็ รา 4 Researcher, Spatial Analysis 3 Researcher Fellow 5 6.3 Content Editor, Plant and Fungal Names Total 15 ตารางที่ 20 แสดงอัตรากาลังเจา้ หนา้ ท่ีหน่วยขอ้ มลู ความหลากหลายทางชวี ภาพและการวิเคราะห์เชงิ พื้นท่ี4 - 13

เจา้ หนา้ ท่ี หัวหนา้ ู่้บหิ าร จานวน ู่้บรหิ าร7. Office of the Science Directorate ู่้บริหารดา้ นการศึกษา 1 ่บู้ ริหารการคมนาคมติดต่อ 1 7.1 Head of the Office of the Science Directorate ฝ่ายประสานงานดา้ นนดยบาย 1 7.2 Science Administrator ฝา่ ยประสานงานด้านการศึกษาและการคมนาคมติดต่อ 1 7.3 Science Administrator (Education) ฝ่ายบริการดา้ นงานวจิ ัย 2 7.4 Science Administrator (Communications) ฝ่ายสนบั สนุนทมี นักวจิ ัย 1 7.5 Senior Science Officer (Science Policy) หน่วยงานด้านสขุ ภาพและความปลอดภยั และการประสานงาน 1 7.5 Senior Science Officer (Education and Communications) ่จู้ ัดการดครงการ นักวิเคราะหธ์ รุ กจิ 1 7.7 Senior Science Officer (Research Services) ฝ่ายเกบ็ เอกสาร 3 7.8 Support Officer to the Senior Science Team ู่้บรหิ าร ฝ่ายร่วมดครงการ 1 7.9 Health & Safety and Estates Liaison Officer ฝา่ ยคลงั ข้อมูลดครงการของู่้ร่วมดครงการ 1 7.10 Business Analyst / Project Manager 1 7.11 Assistant Archivist 1 7.12 Partnership Administrator 7.13 Partnership Data Warehouse Project Officer Total 16 ตารางที่ 21 แสดงอตั รากาลงั เจ้าหนา้ ที่ฝ่ายบรหิ าร 4 - 14

4.4 กจิ กรรมในดครงการและพน้ื ทใี่ ชส้ อย 100% PROGRAM ANALYSIS Total 10,422 sqm.4 - 15

FUNCTION 4 - 16



05 CONCEPTUAL & DESIGN

DESIGN CONCEPT 5.1 แนวคดิ ในการออกแบบ แนวคิดในการออกแบบคือ การอย่รู ว่ มกบั บริบท ดดยการหลีกเลี่ยงการตดั ต้นดม้ และการจัดการทางสัญจร ระหว่างู่้ใช้หลักและู่้ใชร้ อง ดมใ่ หเ้ กดิ ความวุน่ วาย5-1

ภาพที่ 26 ภาพแบบร่าง 5-2

ภาพท่ี 27 ภาพ mass model5-3

ภาพท่ี 28 ภาพ แบบร่างทศั นียภาพ 5-4

ARCHITECTURE LAYOUT DESIGN 5.2 แบบสถาปตั ยกรรม5-5