AurPikuulmlaovneerTReemhpaobirlaitlaKsyeomnidğain BÖBÖLÜLÜMM 3.12ElEemktrbirkiySotinmikülGaseyloişnimu i Gülçin Kaymak Karataş ORCİD: 0000-0001-5117-3911 Elektrik stimülasyonu Fiziksel Tıp ve Rehabili- sağlayan kaslar, aksesuar inspiratuvar kaslar ve tasyon alanında hem tanısal hem de terapötik abdominal kaslardan oluşur. Solunum kasları amaçlı olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Elektrik santral sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Bu stimülasyonun terapötik amaçlı kullanımları te- kontrol beyin sapı seviyesinde otomatik olup, mel olarak kas kontraksiyonunu sağlamak veya kortikal seviyede istemlidir. Solunum komutu, duysal girdinin modülasyonunu sağlamak ama- bulbospinal ve kortikospinal yollarla solunum cıyla santral veya periferik sinir sisteminin uyarıl- kaslarına ait spinal motor nöronlara iletilir. So- ması şeklinde sınıflanabilir. Bu amaçlar doğrul- lunum merkezlerinde takip edilen CO2 seviyele- tusunda pek çok hasta grubunda rehabilitasyon rine bağlı olarak diyafram gündüz saatlerinde programlarının içinde yoğun olarak yer alan ve uyku sırasında otomatik olarak kasılır. İstemli elektrik stimülasyonu pulmoner rehabilitasyon solunumun kortikal kontrol altında olması da is- alanında da kullanılmaktadır. temli solunum manevralarına olanak tanır. Pulmoner rehabilitasyon özelinde de elektrik Normal inspirasyonda diyafram, eksternal inter- stimülasyonun kullanım hedefleri benzerdir. Te- kostal, parasternal interkostal ve skalen kaslar mel olarak solunum kaslarının aktivasyonunu aktiftir. İnspirasyon bu kasların birlikte kasılması sağlamak amacı güdülür. Diyafram başta olmak ile gerçekleşir. Diyafram, en önemli inspirasyon üzere solunum kaslarının kasılmasının sağlan- kası olup, vital kapasitenin yaklaşık %65-80’in- ması, kuvvetlendirilmesi ile mekanik ventilas- den tek başına sorumludur. Periferik kısmında yondan ayrılma, solunum fonksiyon testlerinde kas lifleri, santralde bu liflerin birleşerek oluş- düzelme, zorlu ekspiryumun desteklenmesi, turduğu tendon kısmı bulunmaktadır. Diyaframı sekresyonların temizlenmesi gibi olumlu geliş- oluşturan kas liflerinin origosu posteriorda ab- meler sağlanabilir. Bu alanda solunum kaslarına dominal duvar ve lomber vertebralar, anteriorda yönelik olarak kullanılan elektrik stimülasyonun ksifoid proses ve kostalar, lateralde göğüs kafesi başlıkları diyafram pili ve abdominal kasların olup, insersiyoları santral tendondur. Diyafram nöromuskuler elektriksel stimülasyonu şeklinde C3, C4 ve C5 spinal sinirlerin oluşturduğu frenik sayılabilir. sinir tarafından inerve edilir ve ağırlıklı olarak C4 seviyesinden lif alır. Sağ ve sol frenik sinir- Solunum Fizyolojisi ler mediastende farklı yollar izleyerek diyaframa kadar iner ve diyaframın abdominal yüzeyinde Solunum kasları; diyafram, eksternal ve internal terminal dallarına ayrılırlar. Normal solunum sı- interkostal kaslar, üst solunum yolu açıklığını
AurPikuulmlaovneerTReemhpaobirlaitlaKsyeomnidğain BÖBÖLÜLÜMM 3.13EmbDreiystoenkikTeGdealvişiliemr i Serap Tomruk Sütbeyaz ORCİD: 0000-0002-1992-7178 A. Hasta Eğitimi ve Enerji Koruma ihtiyaçlarının daha derinlemesine anlaşılması Teknikleri da gereklidir (4). Bir çalışmada, İAH'lı hastala- rın PR’nin eğitim bileşenine katılmaktan mem- Hasta Eğitimi nuniyet duyduğunu ancak bazı hastaların daha fazla 'İAH'ye özgü' içerik istediğini bildirmiştir Pulmoner rehabilitasyon (PR) “semptomatik (4,5). Değişen hasta gruplarına uygun akciğer olan ve sıklıkla günlük yaşam aktivitelerini azal- hastalığının belirtilerini azaltmayı amaçlayan tan kronik solunum hastalığı olan hastalar için programlar düzenlenmelidir. kanıta dayalı, çok disiplinli ve kapsamlı bir mü- dahale” olarak tanımlanmaktadır (1). PR programları içerisinde hasta eğitiminin beş alanda etkili olması beklenmektedir; (i) bilgi; (ii) Hastaların eğitimi, PR programlarının ayrılmaz fayda algılaması; (iii) sağlık inançları; (iv) sağlık bir parçasıdır. Bununla birlikte, yapılan araştır- davranışları ve (v) sağlık sonuçları. Hastaların maların çoğunluğu, baskın olarak PR program- PR programlarından sonra bilgileri daha kolay larının egzersiz eğitimi bileşenine odaklanmıştır hatırladıkları ve bir bilgi ve beceri edinmeleri (2). PR programlarında egzersiz eğitimi bileşe- için güçlü bir öğrenme duygusu bildirdikleri göz- ninin yoğunluğunu, sıklığını ve egzersiz türünü lemlenmektedir (6). kapsayan kanıta dayalı öneriler bulunmakla be- raber eğitim bileşeninin içeriğini yönlendirecek Pulmoner rehabilitasyon programlarında hasta araştırmalar sınırlıdır. Son yıllarda, PR progra- eğitimi, hastalıkla ilgili bilgi, hastalığın, ener- mında eğitim konuları ve aktivitelerin nasıl be- ji koruma, ilaç kullanımı, inhalasyon teknikleri, lirleneceği, hastaların öğrenme ihtiyaçları ve güvenli ve yeterli egzersiz yapma, oksijen kulla- hedeflerini ortaya koymaya çalışan araştırmalar nımı, solunum egzersizleri, havayolu temizleme mevcuttur (1,3). teknikleri ve stresle başa çıkma gibi konularla ilgili bilgileri içerir (Tablo 1) (1,2,3,4,5). Tablo Hastalar için önemli eğitim konularını belirle- 1’de yer alan konular bir PR programının eğitim mek için yapılan araştırmalar ağırlıklı olarak bileşeninin temelini oluşturmalıdır. Bu konular kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) has- programın başlarında ele alınmalıdır. talarını ve/veya PR almış hastaları içermekte- dir (4). PR programlarına alınan hastalık çeşit- lerinin artması nedeniyle, örneğin bronşektazi ve interstisyel akciğer hastalığı (IAH) gibi farklı solunum rahatsızlıkları olan kişilerin öğrenme
3.14AurSikoululanuvmeEmaTYebamrridypıoomnrcaikılCKGieheamlizşiliğamirni BÖBÖLÜLÜMM A. Onat Bermede ORCİD: 0000-0002-8598-6264 Mekanik ventilasyon (MV), planlı cerrahi girişim- girebileceği bu odalar tahmin edildiği üzere son lerden akut organ yetmezliğine kadar çok geniş derece maliyetliydi. Bu yüzden James Wilson bir endikasyon ağında etkin olan ve dünya üze- birden fazla hastanın tedavi edilebileceği bir ha- rinde en çok kullanılan kısa süreli yaşam destek valandırma odası geliştirdi ve bu oda Boston Ço- tekniğidir. Atmosfer ile pulmoner kapiller yatak cuk Hastanesi’nde epidemiler sırasında kullanıl- arasında oksijen ve karbondioksit transportunu dı. Son olarak da Wilhelm Schwake tarafından sağlamak için pozitif basınçlı cihazların kullanıl- geliştirilen pnömotik odacık hastanın solunum ması olarak tanımlanabilir. Günümüzde yaşanan paterninin eşleştirilmesi konusunda yol alınma- ve akut solunum yetmezliği tablosuyla seyreden sını sağladı (3). COVID-19 salgını da bu tekniğin ne kadar değerli ve hayat kurtarıcı olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. Tarihçe Resim 1- 1929 yılında Drinker ve Shaw tarafından geliştiri- len mekanik ventilatör (Drinker P, Shaw LA. An apparatus 1600’lü yıllara uzanan bir mazisi olan mekanik for the prolonged administration of artificial respiration: I. A ventilasyon, esas olarak 1900’lü yılların başında design for adults and children. J Clin Invest 1929;7:229-247). ortaya atılan “demir akciğer” kavramı ile başka bir boyut kazandı (1). İlk olarak 1876’da Alfred Çocuk felcinin yeniden ortaya çıkması, mekanik Woillez tarafından geliştirilen demir akciğer, ventilasyon tarihinde bir dönüm noktası oldu. yaygın olarak 1929’da Boston’da çocuk felci Önceleri mekanik ventilasyonun faydaları oldu- hastalarını tedavi etmek için Drinker ve Shaw ğuna inanılıyor ancak yaygın olarak kullanılmı- tarafından kullanıldı (2) (Resim 1). Hastanın tüm vucüdunun içine girdiği, negatif basınçlı demir silindirler olan bu cihazlarda yaşanan en büyük sorun, tedavi esnasında başka hiçbir bakı- mın yapılamaması idi. Bu sorunun çözümü için Peter Lord tarafından, hastanın başının odanın dışında olduğu, dev pistonlar ile havanın akci- ğere girip çıkmasına neden olan basınç değişik- liklerinin üretildiği bir solunum odası geliştirildi. Sağlık personelinin de hasta bakımı için içine
4.11KaYArauSdsıriaryiaklosSupıonluardlumavneEKolmanaTrerebşirmlırelRiaypeAşohoıclnairalabinDklilTuKiGtırbeaeubmsmliyişoilviğamneirni BÖBLÖÜMLÜM Deniz Dülgeroğlu Erdoğdu ORCİD: 0000-0003-2491-1717 Sağlıklı bireylerin yaptığı egzersiz ve fiziksel ak- Klinikte ya da ayaktan kardiyopulmoner rehabi- tivitenin çok sayıda faydası ortaya konmuştur, litasyon (KPR) ünitelerinde uygulanan gözetimli ancak nadir de olsa kas-iskelet sistemi yaralan- KPET, kardiyak egzersiz programı, ayrıca ev için ması ve kardiyovasküler komplikasyonlar görü- verilen uzaktan takipli ya da takipsiz program ol- lebilmektedir. Egzersize bağlı komplikasyonlar, dukça etkin ve güvenli bulunmaktadır (6). Ancak sıklıkla egzersiz yoğunluğuna, aktivitenin şekli- düşük oranda da olsa acil müdahale gerektiren ne ve kişinin önceden sahip olduğu kas-iskelet kardiyak komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir sistemi ve kalp bozukluklarına ikincil görülebilir. (7). Hafif yürüyüş ve orta şiddette fiziksel aktivite sı- rasında bu tür komplikasyonlar beklenmez. Ani Kardiyak hastalara uygulanan 4 egzersiz prog- kardiyak ölüm ve miyokard infarktüsü (Mİ) gibi ramının raporuna göre ölümcül ya da ölümcül istenmeyen kardiyovasküler olaylar egzersiz olmayan kardiyak komplikasyonların sorulduğu şiddeti yüksek aktivitelerle ilişkilidir (1). Ancak ankete göre 116.906 hasta saatinde 1 kardiyak sağlıklı bireylere göre kalp hastalığı olanlarda arrest, 219.970 hasta saatinde 1 Mİ, 752.365 egzersiz sırasında kardiyovasküler komplikasyon hasta saatinde 1 ölüm bildirilmiştir. Bu düşük riski konusunda daha dikkatli olunmalıdır. Akut oranlar iyi donanımlı ve yapılandırılmış bir üni- Mİ’yi takip eden 12 ayda bulunan hastaya, kro- tede tıbbi gözetimin istenmeyen olaylara acil nik stabil anjina pektoris, koroner arter bypass müdahalesinin iyi oluşuna bağlanmıştır (3). Van grefti (KABG), torakotomi ile yapılan septal mi- Camp ve ark. ayaktan uygulanan KR programla- yektomi, kalp transplantasyonu, kalp ve akciğer rında ortaya çıkan major kardiyovasküler komp- transplantasyonu, major pulmoner cerrahi, bü- likasyonları araştırmış; 4 yıllık dönemde 51.303 yük damar cerrahisi, kapak replasman ya da ta- hastada, 2.351.916 saatlik egzersiz sırasında 21 miri, aritmi cerrahisi, perkutanöz koroner damar kardiyak arrest ortaya çıktığını; 18’inin başarı anjioplasti, aterektomi veya stent uygulanan ile resüsite edildiğini, 3’ünün öldüğünü, 8’inin hastalara, ventriküler destek cihazı yerleştiri- de ölümcül olmayan Mİ olarak rapor edildiğini len, sürekli ventriküler taşikardi veya fibrilasyon bildirmiştir. Kardiyak arrest insidansı her milyon veya ani kardiyak ölümden kurtulan hastalara hasta saatine 8,9; Mİ’de 3,4 olarak ifade edil- medikal olarak gözetimli ayaktan Faz II kardi- miştir (4). Genel olarak mortalite ve morbiditesi yak rehabilitasyon (KR) programı önerilmektedir yüksek olmasına rağmen, kronik kalp yetmezlikli (2). Bu hastalara uygulanacak kardiyopulmoner hastalarla yapılan egzersiz çalışmalarında olay egzersiz testi (KPET) ve KR’un oldukça güvenli sıklığı düşüktür. En sık görülen olaylar egzersiz olduğu bilinmektedir (3,4,5).
4.12AuRreikhuablailiKvteEaarmsTdyeiobymnraidkypaovoPenrsaiPkiYlkuaKoGlkmseeloamolsişşnyıiimğeamilrni BÖBLÖÜMLÜM Berker Duman ORCİD: 0000-0001-9807-8989 Giriş rek artmaktadır (2). Kardiyak rehabilitasyon (KR), koroner ve diğer bazı kalp hastalıklarının yöneti- Fiziksel tıp ve rehabilitasyon, hastaların fiziksel, minde önemli bir yere sahiptir (3). Amerikan Kalp psikolojik, sosyal, mesleki ve eğitim yönünden; Derneği, akut koroner sendrom, perkütan koro- rahatsızlıklarının ve çevresel koşullarının izin ner girişim, koroner arter by-pass greft, kapak verdiği ölçüde mümkün olan en yüksek işlevsel- cerrahisi ve düşük ejeksiyon fraksiyonu ile giden lik seviyesine ulaşmasına yardımcı olur. Rehabili- kronik stabil kalp yetmezliği için KR’yi standart tasyonda herhangi bir sistemi etkileyebilen akut olarak önermektedir (4). Bu bağlamda KR’nin veya kronik, hafif veya şiddetli çok çeşitli klinik amaçları, ikincil önleme ve yaşam kalitesi artışı- tablolar ve ilişkili olarak da farklı yaklaşımlar ve dır. KR geniş tanımıyla egzersiz, risk faktörlerinin beklentiler söz konusudur. Dolayısıyla, her has- kontrolü, eğitim, tıbbi takip, mesleki rehabilitas- tanın kendi gereksinimlerine yönelik özelleşmiş yon ve psikolojik danışmanlığı içermektedir (2). bir yaklaşım benimsenmelidir. Bunun için genel- KR’nin yararlı etkileri arasında; maksimum VO2 likle içlerinde fizyoterapist, iş ve uğraşı terapisti, artışı, endotel işlevlerinin olumlu etkilenmesi, psikolog, sosyal hizmet uzmanı ve hemşireler miyokardiyal akım rezervinin artması, sigaranın gibi çok sayıda disiplinden profesyonellerin yer bırakılması, beden ağırlığının, kan lipidlerinin aldığı multidisipliner bir ekip çalışması yürütü- ve kan basıncının azaltılması ve hatta koroner lür. Son yıllarda tıptaki gelişmelere bağlı olarak arter hastalarında aterosklerozun ilerlemesinin çok sayıda tıbbi durum, rehabilitasyon ortamına yavaşlatılması sayılabilir (4). Yapılan bir me- taşınmıştır. Psikiyatristler de rehabilitasyon ala- ta-analizde, KR’nin kardiyovasküler mortaliteyi nında giderek daha fazla rol almaktadır (1). ve hastane yatışlarını azalttığı, yaşam kalitesini arttırdığı bildirilmiştir (3,5). Öte yandan depres- Bu bölümde kardiyak ve pulmoner rehabilitas- yon ve anksiyete belirtilerinin de KR ile anlamlı yonda psikososyal değerlendirme ve psikiyatrik olarak azaldığı bildirilmiştir (4). sorunlara yaklaşım sırasıyla ele alınacaktır. Psikososyal Stresörler ve I. Kardiyak Rehabilitasyon Kardiyovasküler Hastalıklar Kardiyovasküler hastalıklar (KVH), tüm dünya- Psikososyal etmenlerle KVH ilişkisi aslında uzun da morbidite ve mortalite nedenleri arasında zamandır sağlık çalışanı olmayan kişilerce dahi ilk sırada yer almaktadır. Son yıllarda, tıptaki bilinmektedir. Örneğin, akut emosyonel stres gelişmelere bağlı olarak sağkalım oranları ve dolayısıyla rehabilitasyon gereksinimi de gide-
KAaurrdikiyuolpauvlme oTneemr pHoarsatal lKıkelmaridğain BÖBLÖÜMLÜM 4.13EmbriyonBikeGsleenlimşime i Burcu Duyur Çakıt ORCİD: 0000-0003-1219-2356 Kardiyak Hastalıklarda Beslenme kilo kaybettiren aşırı diyetler yerine ayda 2-3 kg kaybettirecek şekilde total kalorinin azaltıldığı, Kardiyovasküler hastalıklardan (KVH) korunma total yağın %30’un altına indirildiği ve bu ara- stratejilerinin temeli, hastalığa yol açan yaşam da karbonhidratların arttırılmadığı, sebze ve lifli tarzını ve çevresel faktörleri değiştirmek ve yük- gıdalardan zengin bir diyet uygulanmalıdır. Türk sek riskli bireyleri belirleyip bu bireylerde özel Kardiyoloji Derneği’nin 2002 yılında yayınlanan önlemler almaktır. Kardiyovasküler hastalıklar Koroner Kalp Hastalığı Korunma ve Tedavi Kıla- çok faktörlü olduğundan bireyin bütün risk fak- vuzu’nda koroner kalp hastalığından koruyucu törlerinin birlikte değerlendirilmesi önem taşır. diyet özellikleri tablo 1’de özetlenmiştir (1). Tedavi planlanırken de amaç bütün risk faktörle- rini birlikte düzeltmeye çalışmak olmalıdır. Kardiyovasküler hastalıklardan koruyucu diyet, Tablo 1- Koroner kalp hastalığı için koruyucu diyet (1) kan yağlarını düşürmenin yanı sıra şişmanlığın, insülin direnci gelişmesinin önlendiği, tip-II diya- Total yağ Total kalorinin %25-35’i bet ve hipertansiyon riskinin azaltıldığı, sağlıklı bir beslenme olarak algılanmalıdır. Kardiyovas- Doymuş yağlar <%7 küler hastalıklardan korunmak için iyi beslenme alışkanlığı çocukluk yaşlarında kazanılmalıdır. Çoklu doymamış yağlar %10 kadar Obeziteyi önleyen, vücudun gereksinimi kadar Tekli doymamış yağlar %20 kadar kalori içeren bir diyet uygulanmalıdır. Çocuk- lukta da obezite önlenmelidir. Çocukluk çağın- Karbonhidrat Total kalorinin %50-60’ı da obez olanlarda, ileri yaşlarda obezite, tip-II diyabet, hipertansiyon, ateroskleroz prevalansı- Protein Total kalorinin %15’i nın arttığı bilinmektedir. Bu nedenle 2 yaşından itibaren sağlıklı beslenmeyi sağlayan, şişman- Kolesterol <200 mg/gün lamayı önleyen bir diyet tarzı benimsenmeli- dir. Yaşlanmayla birlikte vücudun bazal meta- Lif 20-30 g/gün bolizma hızı yavaşladığından ve daha sedanter bir yaşama da geçildiğinden yaşlıların daha az Trans yağ asitleri Minimum kaloriye gereksinimleri vardır. Şişmanlarda hızlı Total kalori İdeal kiloyu devam ettirip şişmanlığı önleyecek kadar Diyet alışkanlıkları, kardiyovasküler hastalık ve kanser gibi diğer kronik hastalık risklerine de etki etmektedir. Enerji alımı vücut kitle indeksini (VKİ) sağlıklı sınırlarda (VKİ>20.0, <25.0 kg/m2) tutacak şekilde sınırlandırılmalıdır. Sağlıklı diyet kurallarına uyulduğu sürece destekleyici diyet takviyelerine gerek yoktur.
KaArudriyikouplualmveonTeermRpehoarablilKiteamsyoiğnin BÖBLÖÜMLÜM 4.14veEmTebleriryeohnabikiliGtaesliyşoimn i Başak Bilir Kaya ORCİD: 0000-0002-9586-9547 Teknolojinin ilerlemesi ile beraber sağlık alanın- Teletıp: Telekomünikasyon sistemleriyle iletil- da teknoloji kullanımı da gün geçtikçe artmakta- miş olan verileri, belgeleri ve diğer bilgileri te- dır. Sağlıkta teknoloji kullanımı internet tabanlı mel alan; müdahaleler, tanılar, tedaviye ilişkin video konferans yöntemlerinin ve sağlığa özel kararlar ve tedaviyle ilgili daha sonraki tavsi- yazılımların devreye girmesiyle birlikte farklı bir yeleri içeren uzaktan yapılan tıp uygulamasıdır. boyut kazanmıştır. Covid-19 pandemisi örneğin- Teletıp, bir hastayla hekim arasında olabileceği de olduğu gibi tetikleyici faktörler, sağlık tekno- gibi, çeşitli sağlık profesyonellerinin hastaya lojileri için yeni kullanım alanları ve beklenenin ulaşması için de iki ya da daha fazla hekimin bir- çok ötesinde kullanım hacimleri doğurmuştur. birine hasta danışması için de kullanılabilir (3). Bunun sonucu olarak, sağlık sunumunda kul- lanılan hibrit teknolojik sistemler son dönemde Teletıp ve telesağlığın bazı kaynaklarda, kavram hızla gelişmiştir. Ayrıca sağlıkta kaynakların sı- karmaşası yaratacak şekilde birbiri yerine de kul- nırlı olması nedeniyle, gittikçe yaşlanan dünya lanıldığı görülmektedir. Bu bölümde, bu terimler nüfusunu etkileyen kronik hastalıkların takibin- yukarıda tanımlandığı şekilde kullanılacaktır. de de teletıp önümüzdeki yıllarda öncelikli ter- cih olarak ele alınacak gibi gözükmektedir (1). Dünyamızın 2020 yılında içinden geçtiği pande- Sağlıkta teknoloji kullanımının daha rahat anla- mi gerçeği, bulaş riskini azaltan uygulamaları şılabilmesi için öncelikle bazı terimlerin doğru ön plana çıkardığından ülkemizde de yasal da- şekilde tanımlanması ve kullanılmasına ihtiyaç yanakların ve geri ödeme sistemlerinin teletıbbı vardır. görmezden gelmemesi gerektiği açıktır. Teletıp her ne kadar ülkemizde henüz yasal zemine Telesağlık: Telekomünikasyon teknolojilerinin oturmamış olsa da gerek teletıp gerekse telere- ve elektronik aletlerin uzaktan klinik sağlık bakı- habilitasyonla ilgili yasal düzenlemeler hazırlık mı sunulması ve sağlıkla ilişkili eğitim verilmesi, aşamasındadır. halk sağlığı ve sağlık yönetimini desteklemek için kullanılmasıdır. Video bağlantısı olan veya Teletıp etiğiyle ilgili Dünya Tabipler Birliği (WMA) olmayan telefonlar, akıllı telefonlar ve mobil bir açıklama yayınlamış ve hekimlerin teletıbbı kablosuz cihazlar da dahil olmak üzere çeşit- güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmış hallerde, li telekomünikasyon araçlarıyla uzaktan sağlık süreğen koşulların yönetiminde ve ilk tedaviyi hizmetlerinin piyasaya sürülmesini amaçlar (2). takip eden uygulamalarda kullanabileceklerini
5.11KarAdÖRuiryernaçiekkekutRleelelarehimavEbeEşeilmslTiiğitebKianmsradyipyeposoonaEnmrKvaieGkılnEYKdGgoaeezrmOeluirşmligsiğimuuzini BÖBLÖÜMLÜM Hande Özdemir ORCİD: 0000-0002-1717-9604 Kardiyak siklüs boyunca atriyum ve ventrikül- lendirilir (2). Ambulatuvar EKG ise olağan gün- lerde oluşan depolarizasyon ve repolarizasyon lük aktiviteler sırasında kalbin anormal kardiyak sürecinin kaydedilmesine dayanan elektrokar- elektriksel davranışını tespit etmek, belgelemek diyografi, pek çok klinik kullanım alanı bulunan ve karakterize etmek amacıyla uygulanır (1). basit ve oldukça pratik bir tanı testidir. Elektro- kardiyografi işlemi ile elde edilen kayıt şeridine Klinik kullanım alanı bu kadar geniş olan elektrokardiyogram (EKG) denir (1). Klinik uygu- EKG’nin kardiyak rehabilitasyon uygulamala- lamada üç tip EKG kullanılmaktadır; 1) İstirahat rı açısından da önemi büyüktür. Egzersiz testi EKG, 2) Stres ya da egzersiz EKG, 3) Ambulatuvar endikasyonları, kontrendikasyonları ve sonlan- EKG (Holter EKG). 12 derivasyonlu istirahat EKG dırma kriterlerinde, egzersiz sırasında kardiyak ile birincil veya ikincil miyokardiyal bozukluklar olay risk sınıflandırmasında, kardiyak rehabili- (örneğin koroner arter hastalığı, hipertansiyon, tasyon endikasyonları, kontrendikasyonları ve kardiyomiyopati veya infiltratif bozukluklarla sonlandırma kriterlerinde EKG bulgularına dair ilişkili), metabolik ve elektrolit anormallikler, kriterler yer almaktadır. Bu nedenle kardiyak re- ilaçlar veya uygulanan cihazların terapötik veya habilitasyon öncesinde ve rehabilitasyon prog- toksik etkilerine bağlı değişiklikler gözlenebilir. ramı sırasında hastalara ait EKG verileri dikkatle Ayrıca EKG, aritmilerin ve iletim bozukluklarının incelenmelidir. noninvaziv tanısı için altın standarttır ve bazen kalp hastalığı varlığının tek tanı aracı olabilir Bu bölümde kardiyak rehabilitasyon ve egzersiz (1). Temel olarak miyokardiyal iskeminin prova- reçetelenmesi kapsamında EKG örneklerinin öy- kasyonu ve teşhisi, fiziksel kapasite ve efor to- küye dayalı, sistematik bir şekilde yorumlanması leransının belirlenmesi, kronotropik yeterlilik ve ve uygulamaya yönelik önerilerle kardiyak reha- aritmilerin değerlendirilmesi amacıyla uygula- bilitasyon alanında çalışan hekimlere yol göste- nan egzersiz testlerinde kaydedilen elektrokar- rici olmak amaçlanmıştır. diyogram, stres ya da egzersiz EKG olarak isim-
Pulmoner Rehabilitasyon ve EgzeAruizrRikeuçelatevleenTdiermmepsoi Krapl sKaemmınidğain BÖBLÖÜMLÜM OlEgmu ÖbrrnieykolenriikEGşleiğliinşdime i 5.12Solunum Fonksiyon Testi Yorumu Nilüfer Kutay Ordu Gökkaya ORCİD: 0000-0001-9739-1359 Solunum oksijen alıp karbondioksit verme şek- a. Hava yolu fonksiyon testlerinin en temeli ba- linde tanımlanan fizyolojik bir fonksiyondur. Bir sit spirometridir. Bu test ile akım volüm ilişkisi organizma ile çevresi arasındaki gaz alışverişi, içinde zorlu vital kapasite, vital kapasite, zorlu havanın solunum organlarına çekilerek temiz- ekspiratuar volümün 1. saniyesi ve maksimal is- lenmesinden sonra kirlenen havanın dışarıya temli ventilasyon gibi çeşitli parametreler elde verilmesi olarak da tanımlanır. Otonom olarak edilir. Diğer hava yolu testleri maksimal inspi- düzenlenebilen istemli öğeler de barındıran ya- ratuar ve ekspiratuar basınçlar (MIP ve MEP), şamsal bir fonksiyondur. Dört ana komponenti hava yolu rezistansı ve kompliansı (Rw, C) vardır. Ventilasyon, difüzyon, taşıma, perfüz- testleridir (Tablo 2). yondan oluşan bu dört fonksiyonun özellikleri solunum fonksiyonlarını değerlendiren çeşitli Tablo 2- Hava yolu fonksiyon testleri testlerle değerlendirilebilir. a. Basit spirometri b. Maksimal inspiratuar ve ekspiratuar basınçlar Solunum fonksiyon testi (SFT), solunum fonk- c. Hava yolu rezistansı ve kompliansı testleri siyonunun ventilasyon özelliğini detaylı değer- lendiren bir yöntemidir. Solunum fonksiyonlarını b. Statik ventilasyon testleri basit spirometri gösteren testler; hava yolu fonksiyon testleri, ile ölçülemeyen fonksiyonel rezidüel kapasite statik ve dinamik ventilasyon testleri, gaz da- (FRC), rezidüel volüm (RV) ve total akciğer ka- ğılımı ile ilgili testler, kan gazları ve kardiyo- pasitesi (TLC) şeklindeki akciğer kapasite ve pulmoner egzersiz testidir. Bu testler özellikle volümlerinin ölçülmesi için gerekli olan testler- solunum fonksiyonun özellikli komponentlerini dir. Vücut pletismografisi statik testlere örnek çeşitli düzeylerde değerlendirir (Tablo 1). testlerdir. Tablo 1- Supraventriküler c. Dinamik ventilasyon testleri gaz dağılımı ile ilgili testleridir. Diffüzyon testi, nitrojen a. Hava yolu fonksiyon testleri (ventilasyon) yıkama testi örnek testlerdir. En sık kullanılan b. Statik ventilasyon testleri (ventilasyon, difüzyon, diffüzyon testidir. Akciğerlerde gaz alışverişinin ölçülebildiği standardize invasiv olmayan bir taşıma) testtir. Karbon monoksit gazının akciğerler ta- c. Dinamik ventilasyon testleri gaz dağılımı ile ilgili testler rafından hangi oranda alınabildiğini değerlendi- rir. İnterstisyel, obstrüktif ve pulmoner vasküler (kapanma volümü, nitrojen yıkama testi) (difüzyon, perfüzyon) d. Kan gazları (difüzyon, perfüzyon, taşıma) e. Kardiyopulmoner egzersiz testi (ventilasyon, difüzyon, perfüzyon, taşıma)
AuriOkulglualvarelaTeKmarpdioyroapluKlmemoniğeirn BÖBLÖÜMLÜM 5.13EmbrRiyeohnabikiliGtaesliyşoimn i Aysun Genç ORCİD: 0000-0003-2613-4667 Çeşitli Kalp Hastalıkları Olgularında Kardiyak Rehabilitasyon Kardiyak rehabilitasyon (KR), kalp hastalığı olan bireylerde uygulanan kardiyovasküler risklerin azal- tılması ve stresle başa çıkma önerilerini barındıran eğitim programlarını içeren, egzersiz reçetele- ri ve fiziksel aktiveleri de kapsayan çok boyutlu, uzun süreli ve bütüncül bir programdır. Kardiyak rehabilitasyon kapsamında iskemik kalp hastalıklarından kalp nakline kadar geniş bir spektrumda kardiyak hastalık/durum yer almaktadır. Kardiyak rehabilitasyon uygulamalarının daha karmaşık, zor olduğu grup, ileri evre iskemik veya miyopatik konjestif kalp yetmezliği olan hastalardır. Bu grup hastalarda medikal tedaviye ek ola- rak; ventrikül destek cihazları, yapay kalp, son tedaviye köprülemek için ekstrakorporal membran oksijenizasyonu (ECMO) cihazları gibi destek cihazlarının kullanılması mortalite ve morbiditeyi art- tırmakta, rehabilitasyon açısından farklı sorunlara farklı yaklaşımlar gerektirmektedir. Kalp nakli için bekleme listesinde olan veya nakil yapılmış hastaların rehabilitasyonunda da ayrı prensipler uygulanmaktadır. Bu hastalarda bütüncül yaklaşım çerçevesinde, sarkopeni, solunum kapasitesinde kısıtlılık, ventrikül destek cihazı uygulanan hastalarda antikoagulan kullanımına ilişkin sorunlar ve komplikasyonlar, kritik hastalık sendromu, kontraktür, bası yarası, kas atrofisi, enfeksiyonlar, nörolo- jik sorunlar, fonksiyonel kısıtlanmalar, psikososyal sorunlar vb. gibi diğer morbid durumların varlığın- da; bu durumlarla ilişkili rehabilitasyon uygulamalarının da KR kapsamına dahil edilmesi ve gerekli değişikliklerin yapılması esastır. Olgu 1 AD, 54 yaşında önceden bilinen koroner arter hastalığı (KAH) tanısı olmayan erkek hasta 23 gün önce göğüs ağrısı, bulantı, kusma yakınmaları ile en yakın hastane acil servisine başvurur. Elektro- kardiografide (EKG) D2, D3 ve aVF derivasyonlarında ST yüksekliği ile (Şekil 1) akut inferior miyokard infarktüsü (MI) geçirdiği belirlenir. Perkutan koroner girişim (PKG) ile stent uygulanır. Özgeçmişinde 6 aydır zaman zaman eforla gelen göğüs ağrısı ifade etmektedir, ancak hekime başvurmamıştır. Baş- ka bir sistemik hastalığı yoktur. Sigara 10 yıl içmiş, bir buçuk sene önce bırakmış ve alkol kullanma- maktadır. Normal yaşantısında egzersiz yapmamaktadır. Ticari şirketin yöneticisidir, masa başında yoğun iş temposu vardır. Ağabeyi 56 yaşındayken MI geçirmiştir.
İndeks 1-repetition maximum- 432 Aerobik egzersiz reçetesi- 411 1-RM- 432 Aerobik egzersiz sıklığı- 424 12 dakika yürüme testi- 248 Aerobik egzersiz- 83, 87, 407, 467, 590, 604 2 dakika yürüme testi- 249 Aerobik egzersizin hacmi- 425 2002 Koroner kalp hastalığı korunma ve tedavi Aerobik egzersizin süresi- 423 kılavuzu- 699 Aerobik egzersizin yoğunluğu- 412 2015 Amerikan diyet önerileri- 670 Aerobik egzersizlerde ilerleme- 425 2016 Avrupa kardiyovasküler hastalıkları önle- Aerobik interval eğitim- 592 me rehberinde sağlıklı diyet özellikleri- 700 Aerobik kapasite- 238, 546 6 dakika yürüme testi- 246 Aerobik/dayanıklılık/endurans- 598 Ağız içinde ossilasyon- 583 A Akciğer benign neoplazmı- 762 Akciğer biyopsisi- 520 A bandı- 65 Akciğer hacim azaltıcı cerrahi (LVAC)- 516 Abdominal kasların nöromuskuler elektriksel Akciğer kanserinde pulmoner rehabilitasyon- 626 stimülasyonu- 647 Akciğer nakli endikasyonları- 557 Abdominal kuşak- 588 Akciğer nakli için mutlak kontrendikasyonlar- Acapella- 584 559 ACE inhibitörleri- 281, 346 Akciğer nakli- 557 Acil girişimler (Kardiyopulmoner resüsitasyon) Akciğer radyografisi- 125 müdahale- 680 Akciğer tahsis skorlaması (Lung allocation ACQ-7 (Asthma control questionaire-7)- 602 score)- 560 Açık kinetik zincir- 105 Akciğer transplantasyonunda pulmoner rehabi- Adımsayar- 96 litasyon- 629 ADO indeksi- 510 Akdeniz diyeti- 707 Adrenalin- 48 Akım volüm eğrisi- 744 Aerobik aralıklı eğitim- 93 Akış şeması- 750 Aerobik egzersiz reçetesi- 591 Akselerometre- 448 Aerobik egzersiz çeşitleri- 412 Aktif solunum teknikleri siklusu- 582 Aerobik egzersiz önerileri- 97 Aktin- 65 Aerobik egzersiz programı- 87 Akut bronşit tanılı hasta- 758 Aerobik egzersiz programının progresyonu- 591
792 İndeks Akut form- 526 Arteria koronaria sinistra- 38 Akut interstisyel pnömoni (AIP)- 520 Arterioskleroz- 44 Akut interstisyel pnömoni- 527 Arteriyel kan gazı- 123, 614 Akut koroner sendrom- 275 Arteriyel kanda karbondioksit basıncı kontrolü- Akut miyokard infarktüsü sonrası egzersiz- 440 567 Alan testlerine göre egzersiz yoğunluğu- 421 Arteriyel kanda oksijen basıncı kontrolü- 568 Aletsiz serbest yürüme eğitimi- 593 Arteriyel kandaki karbondioksit basıncı (PaCO2)- Alfa linolenik asit (ALA)- 701 567 Algılanan zorluk derecesi (Borg Ölçeği)- 162 Arteriyel kandaki oksijen basıncı (PaO2)- 568 Algılanan zorluk derecesi- 90, 466 Arteriyel kemorefleksin modülasyonu- 569 Allerjik astım- 544 Artmış iskelet kası kaybı- 706 Allerjik olmayan astım- 544 Artmış solunum yükü- 706 Allograft yetmezliği- 563 Artyük- 73 Alt solunum yolu sekresyonlarından alınan kül- Aschoff-Tawara nodülü- 39 türler- 538 Asemptomatik kardiyak iskemi pilot- 226 Altı dakika yürüme testi- 421 Asetilkolin- 48 Amerikan Diyabet Birliği (ADA)- 472 Asist-kontrollü ventilasyon (ACV)- 672, 673 Amerikan Kalp Birliği ve Amerikan İnme Birliği- 477 Astım fenotipleri- 544 Amerikan Kalp Derneği Risk Sınıflaması- 258 Astım semptomlarını ve yaşam kalitesini değer- Amfizemde pulmoner rehabilitasyon- 619 lendiren anketler, ölçekler- 602 Ana bronş malign neoplazmı- 761 Astım tanısı- 545 Anaerobik eşik testi (Laktat eşiği)- 87 Astım- 543 Anaerobik eşik- 77, 87,239 Astımda egzersiz- 604 Anamnez- 113, 552 Astımda farmakolojik tedavi yaklaşımı- 547 Anemi ve demir durumu- 554 Astımda non-farmakolojik tedaviler- 546 Anjina pektoris- 40, 275 Astımda pulmoner rehabilitasyon yaklaşımları- Anjina- 677 602 Anksiyete bozuklukları- 692 Astımda pulmoner rehabilitasyon- 601 Anoreksijenik- 471 Astımın değerlendirilmesi ve tedavisi- 545 Antioksidan ve antiinflamatuar besinler- 708 Astımlı hastaların değerlendirmesi- 602 Antiproliferatif ajan- 562 Aşağı eğimli ST depresyonu- 739 Aort darlığı- 299, 379 Aşırı dinamik hava yolu kollapsı- 579 Aort kapak yetersizliği- 304 Aşırı dinamik hava yolu kollapsı ve egzersiz- 579 Aort koarktasyonu- 381 Atelektazi- 531 Aorta- 40 Atım hacmi- 42, 73 Apeks kordis- 33 Atopi- 545 AQLQ (Asthma quality of life questionnaire)- 602 Atrial septal defekt- 370 Aquatik (su içi) egzersizler- 595 Atriyal aktivasyon- 180 Aralıklı eğitim- 412 Atriyal ekstra vuru- 332 Aralıklı kladikasyo- 679 Atriyal ektopik kontraksiyonlar- 447 Aritmi- 195 Atriyal fibrilasyon- 330, 728 Arteria koronaria dekstra- 38 Atriyal grup vurular- 447
İndeks 793 Atriyal taşikardiler- 328 Bipolar CM5 göğüs derivasyonu- 445 Atriyoventriküler blok- 202 Birinci derece AV blok- 336 Atriyoventriküler nod iletimi- 181 Birinci saniye zorlu ekspirasyon hacmi (FEV1)- Atriyoventriküler nodal re-entrant taşikardi- 732 210, 211 Atriyoventriküler septal defekt- 377 Birleşik belirteç önerisi- 510 Atriyum dekstrum- 35 Birleşik organ paylaşım ağı- 362 Atriyum sinistrum- 35 Bisiklet egzersiz test protokolleri- 227 AV nodül- 39 Blue bloater- 575 Ayaktan egzersiz eğitimi evresi- 397 BODE indeksi- 162, 510, 558 Ayaktan egzersiz eğitimi- 440 Borg ölçeği- 90, 422 Aydınlatılmış onam formu- 686 Borg sarf edilen çaba sonucu algılanan zorluk derecesi (Rated perceived exertion, RPE)- 591 B Borg zorlanma derecesi- 416 Bradikardi- 335, 677 Balke protokolü- 226 Bronkoalveoler lavaj örnekleri- 538 Balke- 476 Bronkoalveoler lavaj- 523 Balpeteği ve periferik traksiyon bronşektazisi- 522 Bronkodilatasyon- 57 Barsak flora bakterileri- 712 Bronkokonstrüksiyon- 57 Basınç destek (PS)/SIMV- 673 Bronkopulmoner aspergillozis (ABPA)- 539 Basınç destek ventilasyon (PSV)- 673 Bronkoskopik işlemler- 520 Basınç eşik yüklenme cihazları- 590 Bronş hiperreaktivitesi- 543 Basınç kontrollü ventilasyon (PCV)- 673 Bronşektazi nedenleri- 532 Basis kordis- 33 Bronşektazi- 531 Basit maske- 656 Bronşektazide laboratuvar ve radyoloji- 533 Basit spirometri- 741 Bronşektazide öykü- 532 Basit taksir- 684 Bronşiyal astım ve egzersizde solunum fizyolo- Batı diyeti- 707 jisi- 576 Bazal dispne indeksi (Dyspnea index, BDI)/Geçiş Bronşiyal hijyen teknikleri- 582 dispne indeksi (Transitional dyspnea index, TDI)- Bronşiyal hijyen tekniklerinin etkinliği- 585 164 Bronşiyal hijyen-havayolu temizleme teknikleri- Beck anksiyete ölçeği (BAÖ) (Beck anxiety 598 inventory, BAI)- 168, 653 Bronşiyolitis obliterans sendrom (BOS)- 563 Beck depresyon ölçeği (BDÖ) (Beck depression Buhar ablasyon- 516 inventory, BDI)- 168, 653 Bupropion- 660 Beslenme- 661 Buteyko solunumu- 604 Beta blokör- 281, 294, 346 Buzlu cam opasiteleri- 522 Beyaz önlük hipertansiyonu- 289 Büyük damar transpozisyonu- 389 Bifazik pozitif hava yolu basıncı (BİPAP)- 610 Büzük dudak solunumu- 586 Bilateral hiler lenfadenopati- 525 Bilevel cihazlar- 669 C-Ç Bilinçli taksir- 684 Bilişsel bozukluklar- 693 Ca+2 kanal blokerleri- 48 Bilişsel fonksiyon- 477 Cep telefonu uygulamaları- 721
794 İndeks Checklist individual strength (CIS)- 602 Devre eğitim- 431 Cheyne-Stokes solunumu- 571 Diabetes mellitusta egzersiz- 471 Circuit training- 431 Diffüzyon testi- 741 Coil- 516 Difüz parankimal akciğer hastalığı (DPAH)- 519 Compendium- 417 Digoksin ve diğer kardiyovasküler ilaçlar- 554 Cornell- 226 Dinamik hiperinflasyon- 576, 586 Cornet- 584 Dinamik kuvvetlendirme- 98 Couplet- 730 Dinamik ventilasyon testleri- 741 Covid-19 pandemisi- 266, 717 Direnç eğitimi için kontrendikasyonlar- 430 CPAP cihazı- 669 Dirençli egzersiz eğitimi reçeteleme- 594 Çarpıntı- 117 Dirençli egzersiz ile ilişkili istenmeyen olay- 428 Çelik bilyeli flutter cihazları- 584 Dirençli egzersiz reçetesi- 431 Çift çarpım değeri- 231 Dirençli egzersiz yoğunluğu- 432 Çift çarpım- 428 Dirençli egzersiz- 98, 426, 467, 593 Çoklu doymamış yağ asitleri- 701 Dirençli egzersizde ilerleme- 436 Çomak parmak- 521 Dirençli egzersizlerin sıklığı- 436 Çözünmez lifler- 704 Dirençli hipertansiyon- 295 Çözünür lifler- 704 Dirençli lastik bant- 104 Dirençli/kuvvetlendirme/rezistans- 598 D Dispne algısı- 573 Dispne- 117, 563, 573, 679 Dal ve fasikül ileti blokları- 447 Dispnenin nörofizyolojik temeli- 573 Dalma refleksi- 570 Disritmi- 677 Damar duvarlarının yapısı- 44 Diüretikler- 346, 554 Dayanıklılık egzersizleri- 590 Diyafragmatik pace-elektrot ve uygulama seti- Defibrilasyon- 680 647 Değerlendirme parametreleri- 602 Diyafragmatik solunum- 587 Değişken eşik yüklenme- 589 Diyafram apozisyon bölgesi- 55 Deliryum- 693 Diyafram elektromyografisi (EMGdi)- 573 DeLorme protokolü- 99 Diyafram pil sistemleri- 640, 643 Demans- 694 Diyafram- 55 Denerve kalp- 458 Diyastol sonu hacim- 46 Denge egzersizleri- 467, 468 Doğru postür- 654 Denge eğitimi- 596, 598 Doğrusal olmayan periyodize egzersiz eğitimi- Depolarizasyon- 48 596, 598 Depresyon ve anksiyete ölçekleri- 168 Dokosahekzaenoik asit (DHA)- 701 Depresyon- 692 Donör kalbin rejeksiyonu- 365 Deri prik testi- 545 Doppler ultrasonografi- 24 Derin soluma egzersizleri- 616 Doppler- 143 Deskuamatif interstisyel pnömoni (DIP)- 520 DOSE indeksi- 510 Deskuamatif interstisyel pnömoni- 527 Doymuş yağ asitleri- 701, 711 DETECT algoritması- 552 Dünya Sağlık Örgütü Fonksiyonel Sınıfı- 558 Devamlı pozitif hava yolu basıncı (CPAP)- 610
İndeks 795 Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Ekspiratuar akım kısıtlanması- 576 (WHOQOL-BREF)- 168 Ekspiratuar yedek volüm (ERV)- 744 Düşük ejeksiyon fraksiyonlu KY- 456 Ekspiratuvar kas eğitimi- 590, 598 Ekspiratuvar kas kuvvetlendirme- 590 E Ekspiratuvar kaslar- 56 Ekspiratuvar pozitif hava yolu basıncı (EPAP)- 669 ECMO- 353 Eksternal ossilasyon cihazları- 584 Egzersiz (stres) testi (ET)- 217, 219, 614 Ekstrafuzal kas lifleri- 67 Egzersiz eğitimi sırasında gözetim- 443 Ekstrakorporeal fotoferez- 563 Egzersiz eğitimi- 409, 438, 582 Ektopik ventriküler vurular- 447 Egzersiz eğitiminin kontrendikasyonları- 259 Elektrik stimülasyonu- 639 Egzersiz hacmi- 94 Elektrokardiyografi- 173, 179, 277, 326, 727 Egzersiz hiperpnesi- 572 Elektronik sigaralar- 661 Egzersiz için kontrendikasyonlar- 408 Emosyonel stres- 691 Egzersiz ile kardiyak olay risk sınıflandırılması- End expiratory lung volume, EELV- 576 399 Endobronşial valv- 516 Egzersiz ile tetiklenen hipoglisemi- 473 Endokardiyum- 35 Egzersiz intoleransı- 679 Endomisyum- 64 Egzersiz reçetesi bileşenleri- 406 Endurans egzersizleri- 590 Egzersiz reçetesi- 405 Endurans- 98 Egzersiz sırasında karşılaşılabilecek komplikas- Enerji koruma önerileri- 654 yonlar- 443 Enerji koruma teknikleri- 651 Egzersiz sırasındaki ventilasyon kontrolü- 572 Enerji koruma ve aktivite modifikasyonları- 603 Egzersiz sonlandırma kriterleri- 439 Enfeksiyondan korunma- 553 Egzersiz süresi- 93 EPA ve DHA metabolitleri- 711 Egzersiz şiddetini hesaplama yöntemleri- 90 Epimisyum- 64 Egzersiz testi prosedürleri- 222 Erken KR- 440 Egzersiz testi protokolleri- 224 Erken mobilizasyon- 606 Egzersiz testi- 614 Esneklik egzersizleri- 107, 437 Egzersiz testini mutlak ve göreceli sonlandırma Esneklik egzersizlerinde hacim- 438 endikasyonları- 230 Esneklik/germe egzersizleri- 467 Egzersiz testinin ekipmanı- 219 Evde mekanik ventilasyon- 674 Egzersiz testinin endikasyonları- 219 Ekspiratuvar kas kuvvetlendirme eğitimi- 590 Egzersiz testinin kontrendikasyonları- 222 Extrakorporeal membran oksijenator- 353 Egzersizin indüklediği bronkospazm- 604 Eylem planı- 3, 4 Egzersizle indüklenen hiperglisemi- 473 Eğitim- 602 F Eikasonoidler- 711 Eikosopentaenoik asit (EPA)- 701 Fagerstörm nikotin bağımlılık testi- 658 Ejeksiyon fraksiyonu- 74 Fallot tetralojisi- 387 Ekli şekerler- 703 Fasikulus atrioventrikularis- 39 Ekmek içi görünümü- 533 Fat free mass, FFM- 662 Ekokardiyografi- 143 FEF %25-75- 744
796 İndeks Fenotipler- 510 Geri dönüşsüz maske- 656 FEV1/FVC (Tiffeneau oranı)- 744 Germe egzersizleri- 107 FEV1/FVC oranı- 210, 211 Gestasyonel diyabeti- 472 FIIT- 82 Glisemik indeks- 703 FITT-VP- 82 Glisemik kontrol- 472 Fick denklemi- 217 Glisemik yanıt- 703 Fizik muayene- 113, 119, 552 Glomus karotikum- 41 Fiziksel aktivite danışmanlığı- 401, 439, 440 Glutatyon peroksidaz aktivitesi- 711 Fiziksel aktivite ve gözetim altında rehabilitas- Göğüs ağrısı- 116 yon- 553 Göğüs duvarı bantlama- 624 Fiziksel aktivite yoğunlukları- 441 Göğüs duvarı bozukluklarında pulmoner Fiziksel aktivite- 546 rehabilitasyon- 624 Fiziksel kırılganlık- 560 Göreceli kontrendikasyonlar- 559 Fleksibilite/esneklik eğitimi- 597 Görsel analog skalası (VAS, visual analog, scale)- Flutter solunumu- 583 602 Fonksiyon testi olgu örnekleri- 753 Granulasyon dokusu- 527 Fonksiyonel elektrik stimülasyonu (FES)- 478, Güç- 98 480 Günlük adım sayısı- 441 Fonksiyonel elektrik stimülasyonu- 478 Günlük enerji gereksinimi- 707 Fonksiyonel kapasite- 407 Günlük mineralli su tüketimi- 712 Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC)- 745 Günlük önerilen protein alımı- 707 Fosfodiesteraz-4 inhibitörleri (PDE-4)- 516 Frank-Starling mekanizması- 74, 75 H Frenik sinir- 639 H bandı- 65 G Hacettepe yaşam kalitesi ölçeği (HYKÖ)- 167 Hafif bilişsel bozukluk- 694 GARD-Global alliance against respiratory Hamman-Rich sendromu- 527 diseases- 3 Hareket korkusu- 693 Gaz dağılımı- 741 Hasta eğitimi öncesi uygulanabilecek testler- 653 Gaz değişim limitasyonu- 581 Hasta odaklı ağ uygulaması- 724 Gebelik, doğum kontrolü ve menapoz sonrası Hasta sağlığı anketi- 653 hormon tedavisi- 553 Hasta sinüs sendromu- 336 Gebelikte hipertansiyon- 297 Hastane anksiyete ve depresyon ölçeği (HADÖ) Geç başlangıçlı astım- 544 (Hospital anxiety and depression scale, HADS)- Geç başlangıçlı kas ağrısını- 437 168, 653, 692 Gen varyantları- 522 Hastane dönemi- 438 Genel önlemler- 552 Hastane evresi- 393 Genel yaşam kalitesi ölçeği (EuroQol-5D-EQ-5D)- Hava çevirme tekniği- 588, 616 167 Hava kirliliği- 546 Genetik danışmanlık- 554 Hava yolu fonksiyon testleri- 741 Genetik test- 538 Hava yolu klirens teknikleri- 606 Geniş QRS kompleksi- 731 Hava yolu rezistansı ve kompliansı testleri- 741
İndeks 797 Hava yolu yeniden yapılanması (remodelling)- İdame dönemi- 448 543 İdame ve izlem evresi- 401 Hava yolu yeniden yapılanması- 543 İdeal vücut ağırlığı (İVA)- 673 Hedef kalp hızı- 88 İdiyopatik lenfoid interstisyel pnömoni, 528 Hemiparezi- 476 İdiyopatik plöroparankimal fibroelastozis, 528 Hemisellüloz- 704 İdiyopatik pulmoner fibrozis (IPF)- 520, 558 Hering-Breuer refleksi- 569 İki fazlı gaz-likid etkileşimi- 582 Heterojen dens fibrozis- 523 İkili erken vuru- 730 Heterotopik kalp nakli- 365 İkinci derece AV blok- 336 Hız-basınç çarpımı- 444 İleri erişkin yaşam desteği- 680 Hızlı glikotik lifler- 68 İmmun sistem- 78 Hızlı oksidatif lifler- 68 İmplante edilebilen kardiyoverter defibrilatörler- Hibrit teknolojik sistemler- 717 346 Hiperkapni nedenleri- 61 İnatçı kuru öksürük- 521 Hiperkapni- 60 İndükte balgam örneği- 538 Hiperkapnik kronik solunum yetmezliği- 558 İnfarktüs- 189 Hiperkapnik solunum yetmezliği- 558 İnhaler kortikosteroidler (İKS)- 515 Hipersensitivite pnömonisi- 525 İnme- 475 Hipertansiyon tedavisi- 291 İnmede egzersiz- 475 Hipertansiyon- 287 İnotropik etki- 48 Hiperventilasyon- 571 İnsentif spirometre (IS)- 616 Hipoglisemi- 472 İnspirasyona yardımcı kaslar- 55 Hipoglisemi/Hiperglisemi- 678 İnspiratuar kapasite (IC)- 744 Hipoksemi- 60 İnspiratuar kas eğitimi (İKE)- 610 Hipoksemik solunum yetmezliği- 558 İnspiratuar yedek volüm (IRV)- 744 Hipoksi nedenleri- 60 İnspiratuar- 644 Hipoksi ve/veya akciğer hastalıklarına bağlı PH- İnspiratuvar eşik yüklenme- 589 550 İnspiratuvar kas eğitimi- 589, 590, 598 Hipoksi- 60 İnspiratuvar kaslar- 55 Hipoksiye ventilatuvar yanıt- 567 İnspiratuvar pozitif hava yolu basıncı (İPAP)- 669 Hipoventilasyon- 570 İnspiratuvar rezistif yüklenme- 589 His demeti- 39 İnspire edilen oksijen fraksiyonu-FiO2- 671 Hormonal egzersiz yanıt modeli- 78 İnsulin dozu azaltma- 474 HP tedavisi- 526 İnsülin direnci- 472 Huffing tekniği- 582, 616 İnterkostal uyarım- 644 İntermittant pozitif hava yolu basıncı (IPPB)- 610 I-İ İnterstisyel akciğer hastalıkları ve egzersizde so- lunum fizyolojisi- 577 I bandı- 65 İnterstisyel akiğer hastalığı- 761 Incentive spirometri- 584 İntraaortik balon pompası- 352 INTER-HEART çalışması- 692 İntrafuzal kas lifleri- 69 IPF akut alevlenmesi- 523 İntrakardiyak defibrilatör- 459 Isınma- 406
798 İndeks İntrakardiyak defibrilatör-ICD- 339 Kalp hızı rezervi- 88, 419, 591 İntraluminal basıncı- 53 Kalp hızı yanıtı- 444 İntrapulmoner perküsif ventilasyon (IPPV)- 585, Kalp hipertrofisi- 75 624 Kalp kası- 47 İntratorasik basınç- 53 Kalp nakli- 359, 457 İntraventriküler ileti bozuklukları- 187 Kalp pili ritmi- 736 İnvaziv mekanik ventilasyon- 671 Kalp pili- 338, 459 İPF farmakolojik tedavisi- 524 Kalp sesleri- 47 İPF radyolojisi- 522 Kalp ya da solunum durması (arrest)- 679 İPF tedavisi- 524 Kalp yetersizliği- 343, 455 İskandinav/kuzey yürüme eğitimi- 593 Kalp-akciğer nakli- 561 İskelet kası- 63 Kalsinörin inhibitörü- 562 İskelet kasının kasılma mekanizması- 70 Kalsiyum kanal blokerleri- 294 İskemi- 677 Kan basıncı ölçümü- 287 İstasyon ağırlık çalışması- 105 Kan basıncı- 42, 74 İstemli izokapnik hiperpne- 589 Kan gazları- 742 İstemli izokapnik hiperpne egzersizi- 590 Kapalı kinetik zincir- 105 İstirahat EKG- 727 Kapasitans damarlar- 44 İşe dönüş- 441 Karbondiyoksite ventilatuvar yanıt- 567 İvabradin- 346 Karbonhidratlar- 703, 707 İzoelektrik hat- 446 Kardiyak allogreft vaskülopatisi- 366 İzokinetik dirençli egzersiz- 99 Kardiyak cihazlar- 337 İzole post-kapiller PH- 551 Kardiyak debi- 42, 217, 218 İzometrik dirençli egzersiz- 98 Kardiyak döngü- 45 İzometrik- 431 Kardiyak indeks- 559 İzotonik dirençli egzersiz- 98 Kardiyak limitasyon- 581 İzotonik egzersiz protokolleri- 99 Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme- 158 İzotonik- 431 Kardiyak nekroz- 277 Kardiyak rehabilitasyon endikasyonları- 17 J Kardiyak rehabilitasyon ilkeleri- 393 Kardiyak rehabilitasyon- 256 J noktası- 446 Kardiyak rehabilitasyona katılım- 448 Juniper astım yaşam kalite ölçeği- 602 Kardiyak rehabilitasyonun bileşenleri- 20 Kardiyak rehabilitasyonun evreleri- 260 K Kardiyak rehabilitasyonun kalite ölçütleri- 20 Kardiyak resenkronizasyon terapisi- 207, 340 Kalbin damarları- 38 Kardiyak semptom ölçeği- 164 Kalbin iletim sistemi- 39 Kardiyak siklus- 174 Kalbin innervasyonu- 39 Kardiyopulmoner egzersiz testi (KPET)- 28, 86, Kalite ölçütü- 19 217, 236, 362, 741, 742 Kalp atım hızı toparlanması- 231 Kardiyopulmoner rehabilitasyon (KPR)- 487, 493 Kalp debisi- 74 Kardiyopulmoner rehabilitasyon ekip üyeleri- 22 Kalp gelişimi- 369 Kalp hastalıkları- 281
İndeks 799 Kardiyopulmoner rehabilitasyon programlarında Kistik fibrozis hastalarında tedavi- 538 yöneticinin özellikleri- 23 Kistik fibrozis tanısı- 537, 538, 558 Kardiyopulmoner rehabilitasyonda alt yapı- 24 Kistik fibrozis transmembran regülatör (KFTR)- Kardiyopulmoner resüsitasyon ekibi- 681 537 Kardiyopulmoner resüsitasyon- 680, 681 Kistik fibroziste antibiyotik tedavisi- 538 Kardiyopulmoner test endikasyonları- 244 Kistik fibroziste balgamın yoğun viskoz yapısı- 538 Kardiyorespiratuvar dayanıklılık- 83 Kistik fibroziste inhaler tedavi- 539 Kardiyorespiratuvar endurans egzersizleri- 83 Kladikasyo- 462 Kardiyorespiratuvar fitnes- 81 Klinik bulgular- 537 Kardiyorespiratuvar zindeliği- 424 Klinik kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH) Kardiyovasküler hastalık- 1 anketi (Clinical chronic obstructive pulmonary Kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili besin öğele- disease (COPD) questionnaire)- 165 ri- 700 Klonidin- 661 Kardiyovasküler istenmeyen olay- 408 KOAH atak- 511 Kardiyovasküler refleksler- 49 KOAH değerlendirme testi- 510 Kardiyovasküler sistem fizyolojisi- 42 KOAH hastaları için besin piramidi- 712 Kardiyovasküler stres testi- 27 KOAH kontrol anketi- 510 Karotenoidler ve vitamin A- 709 KOAH patogenezi- 507 Karvonen formülü- 88, 416 KOAH prevalansı- 3 Kas disfonksitonuna bağlı limitasyon- 581 KOAH tedavi planı açısından evreleme- 514 Kas kuvveti- 98 KOAH- 3, 558 Kas lifi- 63 KOAH’ta antibiyotiklerin yeri- 512 Kas-gevşe tekniği- 438 Kol ergometresi- 477, 480 Kas-sinir kavşağı- 71 Kol ergometrisi egzersiz test protokolleri- 227 Katekolaminler- 48 Kol-bacak ergometresi- 477 Keith-Flack nodülü- 35, 39 Kolesterol- 76 Kemosensitivite- 565 Kombine pre- ve post- kapiller PH- 551 KH rezervi- 416 Kombine pulmoner fibrozis amfizem- 521 KHmaks- 88 Komorbiditelerin yönetimi- 553 Kırmızı bayraklar- 607 Kondisyon- 83 Kısa form-36 (KF 36) (Short form-36, SF-36)- 36, Konjenital kalp hastalıkları- 369, 460 165, 167 Konjenital santral hipoventilasyon sendromu- Kısaltmalar- 762 571 Kısmi geri dönüşlü maske- 656 Kontrollü mekanik ventilasyon (CMV)- 673 Kısmi yatık bisiklet- 476 Kontrollü öksürük manevrası- 582 Kilo kaybı- 706 Kontrollü solunum teknikleri- 586 Kilo koruma stratejileri- 471 Kontrollü solunum teknikleri- 598, 609 Kilokalori- 95 Kontrollü solunum tekniklerinin amaçları- 586 Kinetik terapi- 609 Konuşma testi- 91, 416, 421, 466 Kinezyofobi- 169 Koroner arter bypass cerrahisi ve perkütan giri- Kistik fibrozis hastalarında pulmoner rehabili- şim sonrası egzersiz- 440 tasyon- 540
800 İndeks Koroner arter hastalığı olanlarda aktivite korku- M su ölçeği (Fact-CAD)- 169 Koroner kalp hastalığı için koruyucu diyet- 699 M çizgisi- 65 Koroner olay- 2 MacNew kalp hastalığı yaşam kalitesi anketi Korunmuş ejeksiyon fraksiyon KY- 456 (MacNew health-related quality of life- KPET- 86 QMacNew)- 166 Kriptojenik organize pnömoni (KOP)- 520 Magnezyum- 711 Kriptojenik organize pnömoni- 527 Maksimal akım-hacim eğrisi- 211 Kronik asemptomatik PVC- 677 Maksimal ekspirasyon ortası akım hızı (MMF, Kronik bronşit tanılı hasta- 759 FEF25-75)- 210, 211 Kronik form- 526 Maksimal inspiratuar ve ekspiratuar basınçlar- Kronik hava yolu hastalıkları- 1 741 Kronik iskemik- 281 Maksimal istemli ventilasyon (Maximal Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)- 506 voluntary ventilation, MVV)- 212 Kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve egzersizde Maksimal istemli ventilasyon (MVV)- 745 solunum fizyolojisi- 574 Maksimal istemli ventilasyon manevrası- 745 Kronik organ reddi- 562 Maksimal istemli ventilasyon- 77 Kronik solunum hastalığı anketi (Chronic Maksimum (Pik) solunum değişim oranı- 239 respiratory disease questionaire-CRDQ)- 165, 602 Maksimum arteriovenöz oksijen farkı- 407 Kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon Maksimum dakika ventilasyon (L/dak)- 240 (KTEPH)- 551 Maksimum inspiratuvar basınç- 590 Kronotropik inkompetans- 336 Maksimum insuflasyon kapasitesini düzelten hi- Kronotropik yetersizlik- 231 perinflasyon manevraları- 585 Kullanılan manevralar- 744 Maksimum istemli kasılma- 427 Kurbağa solunumu (Glossofaringeal solunum Maksimum iş yükü- 591 (GFS)-frog breathing)- 588 Maksimum kalp hızı- 88, 230, 591 Kuru öksürük- 525 Maksimum kardiyak debi- 407 Kuvvetlendirme egzersizleri- 593, 605 Maksimum oksijen tüketim rezervi- 591 Kuzey yürüyüşü- 94 Maksimum oksijen tüketimi- 83, 238, 407, 591 Malnütrisyon oluşum mekanizması- 662 L Malnütrisyon- 707 Manuel hiperinflasyon (MHF)- 610 Laboratuvar testleri- 523 Manuel teknikler- 624 Laboratuvar- 113, 123 Manuel yardımlı öksürme (MYÖ)- 622 Laktat eşiği- 87 Manuel yardımlı öksürük- 585 Lezyon seviyesi- 478 Maskeli hipertansiyon- 289 Lifler- 704 Mason-Likar- 223 Lignin- 704 Mavi kod (Hayati risk)- 680 Lipoliz- 470 Maksimum ekspiratuvar basınç- 590 Lotorp metodu- 604 Median sternotomi- 618 Lown ventriküler erken vuru sınıflaması- 730 Medikolegal sorunlar- 683 Mekanik insuflasyon-eksuflasyon (MI-E)- 585, 610
İndeks 801 Mekanik ventilasyon endikasyonları- 668 Modifiye Medikal Araştırma Kurulu Ölçeği Mekanik ventilasyon modları- 673 (MMRC)- 163 Mekanik ventilasyon- 667 Montreal Bilişsel Değerlendirme Testi (MoCA)- Mekanizması net bilinmeyen ve/veya çok faktö- 694 rün etkisi ile olan PH- 550 Mortalite- 1 Mekik yürüme testi- 249, 593 Motor nöron- 70 Mesleksel maruziyet- 546 Motor son plak- 71 Metabolik eşdeğer, eşlenik, MET- 27, 83, 85, Motor ünite- 69, 70 233, 405 Mukolitikler ve antioksidanlar- 516 Metabolik sendrom- 474 Mutasyon analizi- 538 Metabolik sendromda egzersiz- 474 MV’den ayırma (weaning)- 673 Metaboreseptör- 50 MVV- 77 Miks tip patoloji- 755 Mikst ventilatuvar bozukluk- 214 N Mineraller- 704, 711 Mineralokortikoid reseptör antagonistleri- 346 N. vagus- 39 Mini-mental durum testi- 563 National Emphysema Treatment Trial (NETT)- Minnesota Kalp Yetersizliği ile Yaşam 620 Anketi (Minnesota Living with Heart Failure Naughton- 226, 476 Questionnaire-MLHFQ)- 166 Nazal kanül- 656 Mitral darlığı- 308 Nazal potansiyel fark- 538 Mitral kapak yetersizliği- 311 Nazofarengeal sekresyon- 538 Miyofilaman- 64 Nebulin- 66 Miyokard Enfarktüsü Boyutsal Değerlendirme Nebulizatör- 513 Ölçeği (Myocardial infarction dimensional Negatif defleksiyon- 179 assessment scale-MIDAS)- 167 Negatif enerji dengesi- 663 Miyokard Enfarktüsü Sonrası Yaşam Kalitesi Negatif inspirasyon kuvveti (NIF) ölçümü- 611 Anketi (Quality of life after myocardial infarction- New York Kalp Cemiyeti Fonksiyonel Sınıflama- QLMI)- 167 sı- 559 Miyokard infarktüsü- 190, 275 Nikotin aşısı- 661 Miyokardiyal iskemi- 189 Nikotin bağımlılığı- 695 Miyokardiyal stunning- 276 Nikotin bandı- 659 Miyokardiyum- 35 Nikotin pastil- 659 Miyosit- 47 Nikotin replasman tedavisi- 658 Miyozin- 65 Nişastalar- 703 Modified Medical Research Council, mMRC ne- Nitrojen yıkama testi, 741 fes darlığı skoru- 510 Noninvaziv mekanik ventilasyon kontrendikas- Modifiye Borg dispne ölçeği (MBDÖ)- 163, 591, yonları- 669 592 Noninvaziv mekanik ventilasyon- 609, 668 Modifiye Borg kategori-oran (CR10 Borg) ölçe- Noninvaziv pozitif basınçlı ventilasyondur ği- 422 (NIPPV)- 668 Modifiye Bruce protokolü- 226 Noninvaziv ventilasyonda arayüz seçimi- 670 Nonspesifik interstisyel pnömoni (NSİP)- 520, 526
802 İndeks Noradrenalin- 48 Öksürük kuvvetlendirme teknikleri- 585 Normal R dalga progresyonu- 182 Öksürük- 58 Normal sinüs ritmi- 325 Ölçütler- 18 Nortriptilin- 661 Öne eğilme postürleri- 588 Nottingham Sağlık Profili (Nottingham Health Önyük- 73 Pprofile, NHP)- 167 Özürlülük- 477 Nöromekanik ayrışma- 573 Nöromotor egzersiz- 108, 438 P Nöromusküler hastalıklarda pulmoner rehabili- tasyon- 621 P dalgası- 180 Nöromüsküler egzersizler- 477 P(A-a)O2- 59 Nöromüsküler elektrik stimülasyonu (NMES)- Pace-maker- 39, 47 596, 598 PACO2- 59 NSTEMI- 275 PaCO2- 59 Nükleer kardiyoloji- 145 PAH insidansı- 550 NYHA sınıflandırması- 344 PAH tarama algoritmaları- 552 PAO2- 59 O-Ö PaO2- 59 Parankimal fibrozis- 525 Obezite ve egzersizde solunum fizyolojisi- 579 Parapleji- 480 Obezite- 469, 706 Patent duktus arteriozus- 376 Obezitede egzersiz- 469 Patogenez- 507 Obezlerde astım- 544 Pediatrik Astım Yaşam Kalite Ölçeği- 602 Obstrüktif değişikliklerdeki bulgular- 213 Pedometre- 448 OİP histopatolojisi- 523 Pektik öğeler- 704 Oksijen akış hızı- 655 Perfüzyon- 59 Oksijen alımı tepe noktası- 238 Periferal kemoreseptörler- 567 Oksijen tedavisi- 554, 654 Periferik arter hastalığı- 461 Oksijen tüketimi- 74, 217 Perikardiyum- 34 Oksijen uygulama gereçleri- 656 Perimisyum- 64 Omega-3- 701, 711 Perküsyon ve vibrasyon- 584 Omega-6- 701, 711 Perküsyon- 606 Omurilik yaralanması- 478 Persistan hava akımı kısıtlaması ile giden astım- Omurilik yaralanmasında egzersiz- 478 544 Ondine’nin laneti- 571 PHT hastalarında PR komponentleri- 627 Oreksijenik- 471 Pik öksürük akım hızı- 585 Orofarengeal sürüntü- 538 Pik VO2- 239 Orofarengeal egzersizler- 632 Pink puffer- 575 Ortalama pulmoner arter basıncı (oPAB)- 549, Plastisite- 565 550 Plazma natriüretik peptid- 345 Ortotopik kalp nakli- 364 Plevral effüzyon tanılı hasta- 760 Otojenik drenaj- 583 PNF- 107 Oxford protokolü- 99 Polimorfik ventriküler taşikardi- 203
İndeks 803 Post Covid hasta- 757 Pulmoner hipertansiyon hemodinamik sınıfla- Postizometrik relaksasyon- 438 ması- 551 Postoperatif pulmoner komplikasyonlar- 612 Pulmoner hipertansiyon prognozu- 551 Postoperatif pulmoner rehabilitasyon- 616 Pulmoner hipertansiyon tanısı- 549 Postural drenaj- 584, 606 Pulmoner hipertansiyon tedavisi- 552 Potasyum alımı- 705 Pulmoner hipertansiyon- 551, 558 Pozisyonlama ve mobilizasyon- 617 Pulmoner hipertansiyonda egzersiz eğitimin et- Pozisyonlama- 609 kileri- 625 Pozitif defleksiyon- 179 Pulmoner hipertansiyonda pulmoner rehabili- Pozitif ekspiratuvar basınç (PEP) uygulaması- tasyon- 625 583, 671 Pulmoner hipertansiyonun klinik sınıflaması- 550 PR segmenti- 180, 181 Pulmoner kapak yetersizliği- 319 Pre-kapiller PH- 551 Pulmoner kemorefleks- 570 Pre-kontraksiyon germe teknikleri- 438 Pulmoner rehabilitasyon endikasyonları- 17, 490 Prehabilitasyon- 260 Pulmoner rehabilitasyon programı yürüten mer- Prematur ventriküler kontraksiyonlar (PVC)- 677 kezler- 496 Preoksijenizasyon- 672 Pulmoner rehabilitasyon programlarında ekip, Preoperatif laboratuar değerlendirme- 614 koordinasyon ve koordinatör- 501 Preoperatif riskin değerlendirilmesi- 614 Pulmoner rehabilitasyon- 487, 563 Primer graft disfonksiyonu- 563 Pulmoner rehabilitasyonda hasta eğitimi- 652 Progresif dispne- 521 Pulmoner rehabilitasyonun bileşenleri- 498 Progresif sağ kalp yetmezliği- 559 Pulmoner stenoz- 384 Propriyoseptif nöromusküler fasilitasyon (PNF)- Pulmoner vasküler direnci (PVR)- 550 438 Pulmoner venooklusif hastalık- 559 Propriyoseptif nöromusküler fasilitasyon- 107 Purkinje lifleri- 39 Protektin- 711 Protez kapaklar- 319 Q Psikolojik danışmanlığı- 691 Psikososyal değerlendirme- 691 QRS kompleksi- 180, 181 Psikososyal destek- 553 QS paterni- 728 Psikososyal etmenler- 691 QT aralığı- 446 Psikososyal stresörler- 691 QT intervali- 180, 184 Pulmoner arter uç basıncı (PAUB)- 550 Pulmoner arterin tıkanmasına bağlı PH- 550 R Pulmoner arteriyel hipertansiyon (PAH)- 550 Pulmoner arteriyel hipertansiyon- 559 Refrakter period- 48 Pulmoner darlık- 318 Reküren inme- 476 Pulmoner Fonksiyon Durum ve Dispne Anketi Relaksasyon (gevşeme) egzersizleri- 595 (PFSDQ)- 602 Relaksasyon yanıtı- 269 Pulmoner fonksiyonlar için sakıncalı gıdalar- 713 Renin anjiyotensin blokerleri- 293 Pulmoner hastalıklarda beslenme- 706 Resolvin- 711 Pulmoner hipertansiyon (PH), 549 Respiratory exchange ratio, RER- 239 Respiratuar bronşiyolit interstisyel akciğer has- talığı (RB-IAH)- 520, 527
804 İndeks Respiratuar kontrol sistemi- 566 Selektif serotonin geri alım inhibitörleri- 661 Respiratuvar kas disfonksiyonuna bağlı limitas- Selenyum- 711 yon- 581 Selüloz- 704 Respiratuvar kas eğitimi- 598 Semptomla sınırlı egzersiz testi- 225 Restiriktif allograft sendrom (RAS)- 563 Senkop- 678 Restriktif değişikliklerdeki bulgular- 213 Senkronize intermittan zorunlu ventilasyon Restriktif patoloji- 754 (SIMV)- 673 Resüsitasyon kod sayfası- 688 Sentrilobüler nodüller- 527 Retiküler infiltrasyonlar- 522 Sevk yöntemi- 16 Rezidüel (artık) hacim (RV)- 745 Shuttle test- 593 Rezistans egzersizleri- 593 Sigara bağımlılığı ilk basamak ilaçlar- 659 Risk faktörleri- 506 Sigara bırakma yöntemleri- 657 Risk sınıflaması- 25, 410 Sigara bırakma- 657 Ritim bozukları- 325 Sigara bıraktırma- 401 Ritim takibi- 447 Sino-atriyal blok- 335 Ritmisite- 565 Sinoatriyal nodül- 39 Robotik yürüme eğitimi- 477 Sinus karotis- 41 RPE- 90 Sinüs bradikardisi- 335, 729 rSR’ varyantı- 728 Sinüs taşikardisi- 328 Sistol sonu hacim- 46 S Sitizin- 661 Sodyum alımı- 705 Saat çizme testleri- 694 Soğuma- 406 Sağ atriyum- 35 Sol anterior fasiküler blok- 187 Sağ dal bloğu- 187, 447 Sol atriyum- 35 Sağ kalp kateterizasyonu- 549 Sol dal bloğu- 189, 448 Sağ ventrikül- 35 Sol kalp hastalıklarına bağlı PH- 550 Saha (alan) testleri- 217 Sol posterior fasiküler- 189 Saint George Solunum Anketi (St George’s Sol ventrikül destek cihazı- 460 Respiratory Questionnaire-SGRQ)- 165, 602 Sol ventrikül remodeling- 440 Sanal gerçeklik- 266 Sol ventrikül- 36 Sanal ortam- 718 Solunum (Respiratuvar) kaslarının egzersizleri- Santral kemoreseptörler- 567 589 Sarkoidoz- 525 Solunum değişim oranı- 708 Sarkolemma- 64 Solunum egzersizleri- 603 Sarkomer- 64 Solunum eşdeğerleri- 240 Sarkoplazma- 64 Solunum fizyolojisi- 639 Sarkotubuler sistem- 66 Solunum fizyoterapisi- 534 Sedanter aktivite- 441 Solunum fonksiyon testi- 209, 747 Segmental solunum (lateral kostal solunum)- Solunum fonksiyon testi (SFT)- 614, 741 587 Solunum fonksiyon testi endikasyonları- 742 Sekonder hipertansiyon- 295 Seksüel danışmanlık- 401
İndeks 805 Solunum fonksiyon testi için kullanılan cihazlar- Supraventriküler- 741 743 Sustained maximal inspration SMI- 584 Solunum fonksiyon testi kontrendikasyonları- 743 Sürekli (sustained) VT- 734 Solunum fonksiyon testi yorumlama- 748 Sürekli pozitif hava yolu basıncı (CPAP)- 670, 673 Solunum fonksiyon testinin değerlendirilmesi- Süreksiz (non-sustained) VT- 734 749 Solunum kasları eğitimi- 605 T Solunum merkezleri- 567 Solunum regülasyonu- 57 T dalgası- 180, 183 Solunum ritminin kökeni- 566 T negatifliği- 728 Solunum stratejileri- 598 T tübülleri- 64 Solunumsal eşik- 77 Tai Chi egzersizleri- 270, 596, 598 Solunumun düzenlenmesi- 565 Takotsubo sendromu- 268 Spacer- 513 Tam tahıllar ve lifler- 712 Spinal kord yaralanmalı hasta- 759 Tampa Kinezyofobi Kalp Ölçeği (TKKÖ) (Tampa Spirometrik parametreler- 210 Scale of Kinesiophobia for Heart- K-Heart)- 169 Spirometrik- 209 Tanı ve değerlendirme- 508 Splintleme- 606 Tanı- 523 Sprint aralıklı eğitim- 93 Tanım- 487 ST depresyonu- 445, 735 Tarihçe- 4, 488 ST segment takibi- 446 Taşikardi- 327, 678 ST segmenti- 183 Taşlı yüzük benzeri görünümler- 533 ST yükselmesi- 446, 735 Tedavilere uyum- 553 Standardize mini mental test- 694 Tek bacak bisiklet egzersizi- 590 Standartlar- 493, 743 Tek bacakla bisiklet (Single leg cycling)- 592 Statik germe- 438 Tek kanal veya 3 kanallı EKG izlemleri- 445 Statik ventilasyon testleri- 741 Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları- 537 Statin- 281 Tel klor düzeyi- 538 STEMI- 275 Telekomünikasyon teknolojileri- 717 Sternal instabilite- 429 Telerehabilitasyon- 21, 265, 718 Sternal stabilite- 429 Telesağlık- 717 Sternotomi- 429 Teletıp- 717 Stres ya da egzersiz EKG- 727 Temel erişkin yaşam desteği- 680 Stresle baş etme- 268 Tepe akım hızı (PEF)- 744 Su içi egzersizler- 480, 598 Ter testi- 538 Su-içi ortam- 470 Ters AVR (-aVR) derivasyonu- 445 Subakut form- 526 Ters halo-atoll işareti- 527 Subendokardiyal iskemi- 189 Tıbbi anamnez- 115 Submaksimal egzersiz testi- 225, 439 Tıbbi malpraktis (Tıbbi yanlış uygulama)- 684, Subplevral tutulum- 526 685 Supraventriküler aritmiler- 447 Tidal hacim- 58, 673 Supraventriküler taşikardi- 334, 731 Tidal volüm (TV)- 744 Tip 1 diyabet- 473
806 İndeks Tip 2 diyabet- 473 V Tip I kas lifleri- 67 Tip IIa kas lifleri- 68 V. kava inferior- 40 Tip IIb kas lifleri- 68 V. kava superior- 40 Titin- 66 Vagus siniri- 57 Toparlanma- 77 Valsalva manevrası- 427 Toplum temelli KR- 448 Vareniklin- 660 Toraks bilgisayarlı tomografisi- 520 Velkro ralleri- 521 Torsade de pointes- 202, 738 Ventilasyon derinliğinin düzenlenmesi- 568 Total akciğer kapasitesi (TLC)- 745 Ventilasyon modu- 673 Trakeobronşiyal ağaç- 52 Ventilasyon- 59, 566 Tramvay yolu görünümü- 533 Ventilasyon-perfüzyon oranı (V/Q)- 59 Transdiyafragmatik basınç (Pdi)- 643 Ventilasyonu etkileyen diğer refleksler- 569 Transdiyafragmatik basınç farkı- 56 Ventilasyonun kontrolü ve gaz değişiminin regü- Transplantasyon öncesi PR- 629 lasyonunda temel kavramlar- 567 Transplantasyon sonrası PR- 630 Ventilatuvar bozukluk- 213 Transtorasik ekokardiyografi- 549 Ventilatuvar eşik- 413 Tren rayı görünümü- 533 Ventilatuvar limitasyon- 581 Triflo- 584 Ventrikulus dekster- 35 Trigeminal ve Laryngeal refleksler- 569 Ventrikulus sinister- 36 Triküspid kapak darlığı- 314 Ventriküler aktivasyon- 181 Triküspid kapak yetersizliği- 316 Ventriküler aritmi- 447 Tropomiyozin- 65 Ventriküler ekstra vurular- 334 Troponin- 65, 277 Ventriküler erken vurular- 730 Trunkus pulmonalis- 40 Ventriküler fibrilasyon- 202, 203, 333 Tüm kafayı içine alan başlıklar (helmet)- 670 Ventriküler Flutter- 202 Tüm vücut vibrasyon eğitimi- 597 Ventriküler septal defekt- 373 Tüm vücut vibrasyonu- 598 Ventriküler taşikardi- 333, 734 Tüm yüz maskeleri- 670 Venturi maskesi- 656 Türk Kardiyoloji Derneği- 699 Vest- 584 Vibrasyon- 606 U-Ü Video konferans teknikleri- 721 Video-yardımlı torakoskopik cerrahi- 523 U dalgası- 183 Vital kapasite (VC)- 744 Ulusal kalp nakli koordinasyon merkezi- 363 Vitamin C- 710 Uyku solunum bozukluklarında pulmoner reha- Vitamin D- 710 bilitasyon- 631 Vitamin E- 710 Uzun QT sendromu- 738 Vitaminler- 705 Uzun süreli oksijen tedavisi (USOT)- 654 VO2 maksimum- 27 Üçüncü derece AV blok- 336 VO2 rezervi- 89, 416, 419 Üst ekstremite ve omuz kuşağı egzersizleri- 594, VO2maks- 83, 84, 238, 407 598 VO2tepe- 407
İndeks 807 Vücut ağırlığı destekli koşu bandı eğitimi- 477, Yoga- 270 478, 479 Yoğun bakımda bulunan hastanın değerlendiril- Vücut bileşeni ve değerlendirme yöntemi- 663 mesi- 607 Vücut kitle indeksi (VKİ)- 121, 662 Yoğun bakımda pulmoner rehabilitasyon- 606 Vücut pletismografisi, 741 Yüksek akımlı nazal oksijen (HFNO)- 671 VV. pulmonales- 40 Yüksek frekanslı göğüs duvarı ossilasyonu veya kompresyonu- 624 W Yüksek frekanslı göğüs duvarı ossilasyonu- 584 Yüksek şiddetli aralıklı eğitim- 93 Weber- 226 Yüksek yoğunluklu aralıklı eğitim (HIIT)- 260, Wenger erken mobilizasyon programı- 395 422, 472 Yürüme bandı test protokolleri- 225 X Z X-ray- 614 Z çizgisi- 65 Y Z değeri- 750 Z diski- 65 Yağ asitleri- 700, 711 Z skoru- 750 Yağ kitlesi (FM)- 662 Zamansal (temporal) heterojenite- 523 Yakınma- 551 Zihin beden tıbbı- 268 Yaşam kalitesi- 165 Zirve akım hızı (PEF)- 210, 211 Yaşlanma ve egzersizde solunum fizyolojisi- 573 Zorlanma derecesi- 416, 421 Yaşlı erişkinler- 467 Zorlu ekspirasyon manevraları- 616 Yaşlılıkta egzersiz- 465 Zorlu ekspirasyon tekniği- 606 Yavaş oksidatif lifler- 67 Zorlu ekspirasyon teknikleri- 582 Yavaş ve derin solunum- 587 Zorlu ekspiratuar volüm 1. saniye (FEV1)- 744 Yavaş vital kapasite manevrası- 744 Zorlu ekspiratuar volüm 6. saniye (FEV6)- 744 Yaygın anksiyete bozukluğu ölçeği- 653 Zorlu vital kapasite (FVC)- 210, 744 Yerçekimsiz- 470 Zorlu vital kapasite manevrası- 744 Yeti yitimine ayarlanmış yaşam yılı- 1 Yoga eğitimi- 597, 598
Search
