โลจิสติกส์เบื้องต้น. ของครูโจ๊ก (1) กานต์พิชชา

โลจิสติกส์ (Logistics) เป็นคำท่ีมำจำกภำษำกรีกแปลวำ่ “ศิลปะในกำรคำนวณ” ในสมยั โบรำณ รวมท้งั ในสมยั ปัจจุบนั มีกำรกล่ำวถึง กำรส่ง กำลงั บำรุงทำงทหำรและกำรประสบชยั ชนะหรือควำมพำ่ ยแพใ้ นสงครำมโดยอำศยั ควำมเขม้ แขง็ หรือควำมอ่อนแอของสมรรถนะในเชิง โลจิสติกส์คำนิยำมที่ใชน้ ิยำมกำรจดั กำรโลจิสติกส์ในระดบั สำกลน้นั จะเป็นคำนิยำมจำก The Council of Logistics Management (CLM) ซ่ึงไดใ้ หค้ ำนิยำมกำรจดั กำรดำ้ นโลจิสติกส์ไวว้ ำ่ “กระบวนกำรในกำรวำงแผน ดำเนินกำร และควบคุมประสิทธิภำพ และประสิทธิผลในกำรไหล กำรจดั เกบ็ วตั ถุดิบ สินคำ้ คงคลงั ในกระบวนกำร สินคำ้ สำเร็จรูป และสำรสนเทศท่ีเก่ียวขอ้ งจำกจุดเริ่มตน้ ไปยงั จดุ ที่มีกำรใชง้ ำนโดยมีเป้ำหมำยเพือ่ สอดคลอ้ งกบั ควำมตอ้ งกำรของผบู้ ริโภค”

• วศิ วกรรมโลจิสติกส์ (Logistics Engineering) • โลจิสติกส์แบบยอ้ นกลบั (Reverse Logistics) • Production Logistics • Consumer Logistics • Third Party Logistics • Global Logistics

โลจิสติกส์เป็นกญุ แจสำคญั ในระบบเศรษฐกิจสองแนวทำง คือ • โลจิสติกส์เป็นรำยจ่ำยท่ีสำคญั สำหรับธุรกิจต่ำงๆ และจะส่งผลกระทบและไดร้ ับผลกระทบจำกกิจกรรมอื่น ในระบบเศรษฐกิจ กำร ปรับปรุงประสิทธิผลของกระบวนกำรดำ้ นโลจิสติกส์ จะส่งผลโดยตรงต่อกำรปรับปรุงสภำพเศรษฐกิจโดยรวมใหด้ ีข้ึนได้ • โลจิสติกส์ไดร้ องรับกำรเปล่ียนแปลงและกระบวนกำรของธุรกรรมทำงเศรษฐกิจ และไดก้ ลำยเป็นกิจกรรมสำคญั ในดำ้ นกำรสนบั สนุน กำรขำยเสมือนหน่ึงเป็นสินคำ้ และบริกำรดว้ ย • โลจิสติกส์เป็นกำรเพ่ิมอรรถโยชน์ทำงดำ้ นเวลำและสถำนที่ โดยใหม้ ีกำรนำสินคำ้ ที่ลูกคำ้ ตอ้ งกำรเพอ่ื บริโภคหรือเพื่อกำรผลิตไปยงั สถำนท่ีท่ีตอ้ งกำร ในเวลำที่ตอ้ งกำร ในสภำพท่ีตอ้ งกำร และในตน้ ทุนที่ตอ้ งกำร

คำวำ่ โลจิสติกส์ (logistics) มำจำกภำษำฝรั่งเศสคำวำ่ “logistique” ท่ีมีรำกศพั ทค์ ำวำ่ โลเชร์ (loger) ท่ีหมำยถึง กำรเกบ็ โดยมี จุดเร่ิมตน้ มำจำกกำรขนส่งสินคำ้ ทำงกำรทหำร ในกำรส่งกำลงั บำรุง ท้งั เสบียง อำวธุ กำลงั พล เพ่ือสนบั สนุนกำรรบ หรือ กิจกรรมท่ีมีกำร เคล่ือนยำ้ ย จดั เกบ็ จำกอีกท่ีหน่ึงไปยงั อีกท่ีหน่ึง อำจมีกำรจดั เกบ็ ระยะเวลำนำนหรือระยะเวลำชวั่ ครำว เช่น เอกสำร สินคำ้ สำเร็จรูป วตั ถุดิบ และอ่ืนๆ

กำรจดั กำรโลจิสติกส์ (Logistics management) คือ ระบบบริหำรกิจกรรมดำ้ นห่วงโซ่อุปทำน ต้งั แต่กำร จดั กำรวำงแผน กำรจดั ซ้ือ กำรควบคุมกำรปฏิบตั ิกำร กำรไหลเวยี นของสินคำ้ และ กำรจดั เกบ็ วสั ดุสินคำ้ กำรจดั กำรโล จิสติกส์ เพื่อตอบสนองควำมตอ้ งกำรของลูกคำ้ และลดค่ำใชจ้ ่ำยในองคก์ ร ดว้ ยกำรใชท้ รัพยำกรใหม้ ีคุณค่ำที่สุด มีกำเนิดมำจำกกองทพั องั กฤษก่อนสงครมโลกคร้ังท่ี1มีกำรจดั ระบบกำรส่งกำลงั บำรุงทำงทหำรมีกำรสร้ำง สำธำรณูปกำร เช่น ถนน รถไฟ ท่ำเรือ สนำมบิน สถำนท่ีจดั เกบ็ สินคำ้ รวมท้งั ยำนพำหนะที่ใชใ้ นกำรลำเลียงอำวธุ ยทุ โธปกรณ์

1 เป็นพ้นื ฐำนใหธ้ ุรกิจเติบโต ธุรกิจไหนท่ีมีระบบขนส่งหรือโลจิสติกส์ที่ดีจะไดเ้ ปรียบคู่แข่งอยำ่ งมำก เน่ืองจำกในปัจจุบนั น้ีแนวโนม้ กำรสง่ั สินคำ้ ผำ่ นอินเตอร์เน็ตมี แนวโนม้ เพมิ่ ข้ึนเรื่อยๆและแน่นอนถำ้ บริษทั ตอ้ งกำรขำยสินคำ้ ในโลกออนไลน์แลว้ ระบบโลจิสติกส์ท่ีดีคือพ้ืนฐำนอยำ่ งหน่ึงท่ีขำดไม่ได้ 2 ลดตน้ ทุน ทำกำไรเพ่ิม กำรจดั กำรโลจิสติกส์แบบเป็นระบบและมีประสิทธิภำพ จะสำมำรถช่วยลดตน้ ทุนและเพ่มิ กำไรใหบ้ ริษทั ไดใ้ นระยะยำว และประโยชน์ จำกควำมคุม้ ค่ำในกำรขนส่งแต่ละคร้ัง ตวั อยำ่ งเช่น กำรขนส่งคร้ังหน่ึงมีตน้ ทุน 100 บำทไม่วำ่ จะส่งสินคำ้ ก่ีชิ้นกต็ ำม เพรำะฉะน้นั ถำ้ เรำจะ ใหก้ ำรขนส่งคร้ังน้ีคุม้ ท่ีสุดตอ้ งมีสินคำ้ ท่ีจะขนส่งหลำยชิ้น

4 สร้ำงมูลค่ำเพิ่มใหส้ ินคำ้ อยำ่ งท่ีรู้กนั วำ่ โลจิสติกส์สำมำรถช่วยเพม่ิ ประสิทธิภำพในกำรบริกำรได้ ซ่ึงเมื่อประสิทธิเพมิ่ กำรบริกำรเพิ่มข้ึน มูลค่ำของสินคำ้ กย็ อ่ มเพมิ่ ข้ึน ดว้ ย และแน่นอนลูกคำ้ บำงคนกย็ นิ ดีจ่ำยเพ่มิ สำหรับกำรบริกำร ตวั อยำ่ ง เช่น ลูกคำ้ ท่ีสงั่ ใหพ้ อ่ คำ้ แม่ขำยต่ำงๆ ส่งสินคำ้ ผำ่ นไปรษณียด์ ่วน พเิ ศษเพื่อใหไ้ ดร้ ับสินคำ้ เร็วกวำ่ ปกติ เมื่อเทียบกบั เจำ้ อื่น เป็นตน้ 5 ควำมรวดเร็วในกำรสื่อสำร เน่ืองจำกระบบโลจิสติกส์มีกำรเชื่อมต่อกบั เทคโนโลยสี ำรสนเทศที่หลำกหลำย ทำใหต้ อบสนองกำรขำยไดอ้ ยำ่ งรวดเร็ว และสำมำรถรักษำ สินคำ้ คงคลงั ไวไ้ ดด้ ี

-ควำมรวดเร็วในกำรส่งมอบสินคำ้ (Speed Delivery) -กำรไหลลื่นของสินคำ้ (Physical Flow) -กำรไหลล่ืนของขอ้ มูลข่ำวสำร (Information Flow) -กำรสร้ำงมูลค่ำเพิ่ม (Value Added) ในกิจกรรมที่เกี่ยวขอ้ งกบั ควำมตอ้ งกำรของตลำด (Market Demand) -ลดตน้ ทุนในส่วนที่เกี่ยวกบั กำรดำเนินกำรเกี่ยวกบั สินคำ้ และกำรดูแลและขนส่งสินคำ้ (Cargoes Handling & Carriage Cost) -เพม่ิ ศกั ยภำพและประสิทธิภำพของกำรแข่งขนั (Core Competitiveness)

กำรจดั กำรโลจิสติกส์สำมำรถแบ่งเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ตำมลกั ษณะของบทบำทหนำ้ ท่ีมหภำคของประเทศไดด้ งั น้ี 1. กำรจดั กำรโลจิสติกส์ดำ้ นกำรทหำร (Military Logistics Management) หมำยถึงกำรจดั กำรกำรจดั ส่งกำลงั บำรุงดำ้ น กำรทหำร เช่น ยทุ โธปกรณ์ ปัจจยั ส่ี กำรรักษำพยำบำลและสำรสนเทศ เพอ่ื มุ่งหวงั ชยั ชนะทำงทหำรเป็นสำคญั 2. กำรจดั กำรโลจิสติกส์ดำ้ นวศิ วกรรม (Engineering Logistics Management) หมำยถึงกำรจดั กำรดำ้ นกำรวศิ วกรรมจดั ส่งลำ เรียง อนั ไดแ้ ก่กำรสร้ำง กำรบูรณำกำรและกำรบำรุงรักษำสำธำรณูปกำร ท้งั ระบบขนส่งทำงบก ทำงน้ำ ทำงอำกำศ และทำงท่อ ระบบ กำรจดั เกบ็ และระบบสำรสนเทศ เพื่อมุ่งหวงั ควำมพร้อมในระบบกำรจดั เกบ็ และกำรจดั ส่งลำเรียงท้งั ระบบเป็น สำคญั 3. กำรจดั กำรโลจิสติกดำ้ นธุรกิจ (Business Logistics Management) หมำยถึงกำรจดั กำรดำ้ นกำรจดั เกบ็ และจดั ส่งสินคำ้ คน สตั ว์ สิ่งของ จำกจุดหน่ึงไปยงั จุดหน่ึงตำมที่มนุษยต์ อ้ งกำร เพอ่ื มุ่งหวงั ควำมสำเร็จทำงธุรกิจเป็นสำคญั