การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศอย่างปลอดภัย

ใบความรู้ เร่ือง การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศอย่างปลอดภัย เทคโนโลยี (Technology) ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน คือ วิทยาการท่นี ำเอาความรูท้ าง วิทยาศาสตร์มาใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์ในทางปฏิบัติ เชน่ อตุ สาหกรรม เป็นต้น สารสนเทศ (Information) ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน คอื การแสดงหรือชแี้ จงข่าวสารข้อมลู ต่าง ๆ เทคโนโลยีสารสนเทศ (IT : Information Technology) หมายถงึ การนำวทิ ยาการทก่ี ้าวหน้าทางดา้ น คอมพวิ เตอร์และ การส่ือสารมาสรา้ งมูลคา่ เพมิ่ ให้กับ สารสนเทศ ทำให้สารสนเทศ มปี ระโยชน์และใชง้ าน ได้ กว้างขวางมากขน้ึ ในปัจจบุ นั เทคโนโลยีมบี ทบาทในชีวิตประจำวันของเราทุกคน เราจงึ จำเป็นตอ้ งมคี วามรคู้ วามเข้าใจ ใน การใชเ้ ทคโนโลยใี ห้ถูกต้องปลอดภัย ทงั้ กับตนเองและผู้อ่นื ภัยคกุ คามจากการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการปอ้ งกัน ปจั จบุ ันอินเทอรเ์ น็ตเขา้ มามีบทบาทในการใช้ชวี ติ ประจำวนั ไมว่ า่ จะเปน็ ด้านการศึกษา การดำรงชวี ติ การ สื่อสาร การศกึ ษา และอนื่ ๆ อีกมากมาย เม่อื มีความสะดวกสบายมากเทา่ ใด ความปลอดภยั ของข้อมลู ท่เี รา จะนำเขา้ ในระบบยิ่งเป็นส่งิ ท่ีสำคัญ การเผยแพร่ การนำเข้าขอ้ มูลต่าง ๆ ก็เชน่ กัน ดังนนั้ จงึ มคี วามจำเปน็ ที่ จะต้องเรยี นรูแ้ ละทำความเข้าใจ 1. วธิ คี ุกคามทางเทคโนโลยี 1.1 การคุกคามโดยใชห้ ลกั จติ วิทยา เปน็ การคุกคามที่ใช้การหลอกลวงเพื่อใหไ้ ด้ข้อมลู ที่ต้องการโดยไม่ ต้องใชค้ วามชำนาญด้านไอที เช่น การใช้กลวธิ กี ารต่าง ๆ เพื่อให้ไดร้ หัสผ่านหรือส่งขอ้ มูลทส่ี ำคัญให้ โดยหลอก

วา่ จะไดร้ ับรางวลั แต่ต้องทำตามเงอ่ื นไขที่กำหนด ซ่ึงสง่ิ ทเ่ี กิดขึ้นอาจป้องกันไดย้ ากเพราะเกิดจากความเช่ือใจ แตป่ ้องกนั ไดโ้ ดยให้นักเรยี นระมดั ระวังในการให้ข้อมูลสว่ นตวั กับบคุ คลอนื่ 1.2 การคกุ คามดว้ ยเนื้อหาที่ไมเ่ หมาะสม ขอ้ มลู และเน้ือหาที่มีอยู่ในแหลง่ ตา่ งๆ บนอนิ เทอรเ์ น็ตมีเปน็ จำนวนมากเพราะสามารถสร้างและเผยแพรไ่ ด้งา่ ย ทำให้ข้อมูลอาจไม่ไดร้ ับการตรวจสอบความถกู ต้องและ ความเหมาะสม ดงั นั้นข้อมูลบางสว่ นอาจก่อให้เกิดปัญหากับนักเรียนได้ แหลง่ ขอ้ มลู ทีม่ เี นื้อหาไมเ่ หมาะสม ได้แก่ แหล่งข้อมูลที่เก่ียวข้องกับความรนุ แรง การยยุ งให้เกดิ ความ แตกแยก วุน่ วายในสงั คม การพนัน สื่อลามกอนาจาร เน้ือหาที่เปน็ การหมนิ่ ประมาท และการกระทำที่ เก่ยี วข้องกบั สิง่ ทีผ่ ดิ ต่อกฎหมายและจริยธรรม 1.3 การคกุ คามโดยใชโ้ ปรแกรม เป็นการคุกคามโดยใช้โปรแกรมเปน็ เครอ่ื งมอื สำหรบั กอ่ ปัญหาดา้ นไอ ที โปรแกรมดังกลา่ วเรียกว่า มลั แวร์ (malicious software: malware) ซึ่งมหี ลายประเภท เชน่ ไวรัส คอมพิวเตอร์ (Computer Virus), เวริ ม์ (Worm), ม้าโทรจัน (Trojan Horse Virus) สปายแวร์ (Spyware) โปรแกรมโฆษณา (Advertising Supported Software: Adware) และ โปรแกรมเรียกคา่ ไถ่ (Ransomware) สามารถศึกษาข้อมูลการคุกคามโดยใชโ้ ปรแกรมเพิ่มเตมิ ได้ทวี่ ีดิทศั น์ “ภยั คุกคามทางคอมพิวเตอร์” (URL: https://www.youtube.com/watch?v=nkRjJMRSWCw) 2. การปอ้ งกันภัยคกุ คาม การป้องกันภยั คกุ คามด้านเทคโนโลยี เราสามารถทำได้โดย การตรวจสอบและยืนยนั ตวั ตนของตัว ผใู้ ชง้ านกอ่ นเร่มิ ใช้งาน ซึ่งมีด้วยกัน 3 รูปแบบคือ 2.1 ตรวจสอบจากส่ิงท่ีผู้ใชร้ ู้ เช่น ชื่อผู้ใชแ้ ละรหัสผา่ น (Username & password) วิธีนไี้ ดร้ ับความ นยิ มสูงสุด 2.2 ตรวจสอบจากสิง่ ท่ีผ้ใู ช้มี เป็นการตรวจสอบตวั ตนจากอปุ กรณ์ที่ผู้ใชง้ านต้องมี เชน่ บัตร สมาร์ตการ์ด 2.3 ตรวจสอบจากสง่ิ ทเี่ ป็นสว่ นหนึง่ ของผู้ใช้ เปน็ การตรวจสอบขอ้ มูลชวี มาตร เช่น ลายนิ้วมือ ม่าน ตา ใบหน้า เสยี ง 3. การตง้ั รหสั ผา่ น

รหัสผ่านถือเปน็ สงิ่ สำคัญในยุคของเทคโนโลยี การเข้าใช้งานระบบต่าง ๆ บนอินเทอรเ์ น็ต จำเปน็ ตอ้ ง มชี ื่อผูใ้ ช้และรหสั ผ่านเพื่อเข้าใชง้ าน การตงั้ รหสั ผา่ น จำเป็นต้องมีความปลอดภยั กับเจ้าของ เพอ่ื ป้องกันการ รัว่ ไหลของข้อมูล หรือ การใช้แอคเคาน์ ไปในทางทผ่ี ดิ ดังนั้นในการตง้ั รหสั ผา่ นให้มีความปลอดภัยสามารถ ปฏบิ ตั ไิ ด้ดงั นี้ - บัญชรี ายช่อื ผูใ้ ช้แตล่ ะระบบ ควรใช้รหัสผ่านทแ่ี ตกต่างกัน โดยเฉพาะบัญชที ใ่ี ชเ้ ข้าถึงข้อมลู ทม่ี ี ความสำคัญ เช่น รหสั ผา่ นท่ใี ช้ในการเขา้ ถึง ข้อมลู ท่ีมีความสำคญั เชน่ รหัสผ่านของบตั รเอทีเอม็ หลายใบใหใ้ ช้รหสั ผา่ นตา่ งกนั - หลกี เลย่ี งการใชร้ หัสผ่านโดยใช้วนั เดือน ปีเกิด ชอ่ื ผใู้ ช้ ชื่อจงั หวัด ชื่อตวั ละคร ช่อื ส่งิ ของตา่ ง ๆ ท่ี เกี่ยวขอ้ ง หรือคำทีม่ ีอยใู่ นพจนานุกรม - รหสั ผ่านท่ีมคี วามยาว 10 ตัวอกั ษรนน้ั เดายากกวา่ รหสั ผ่าน 8 ตวั อกั ษรถึง 4 พนั เทา่ ถา้ เดารหสั ผ่าน 8 ตวั อกั ษรใชเ้ วลา 1 วนั เดารหสั ผ่าน 10 ตัวอักษรก็ตอ้ งใช้เวลา 4000 วัน เว็บไซตใ์ นทุกวันนม้ี ักจะ ตอ้ งการรหสั ผ่านความยาว 8 ตวั อกั ษรเป็นข้นั ตำ่ อยแู่ ลว้ แต่ถา้ ต้องการความปลอดภยั จรงิ ๆ 10 ตัวอักษรจะดกี วา่ - ผสมผสานท้ังตวั เลข เคร่ืองหมาย ตัวอกั ษรใหญ่ และตวั อักษรเลก็ เมอื่ เราใชต้ วั อกั ษรใหญ่ เล็ก ตวั เลข และเคร่ืองหมายต่าง ๆ ลงในรหัสผ่าน โอกาสท่ีจะเดารหัสผ่านถกู จะมีแค่ 1 ในหลายแสนลา้ น - ไม่บันทึกรหัสผา่ นแบบอัตโนมตั บิ นโปรแกรม Browser โดยเฉพาะหากเครื่องคอมพวิ เตอร์นั้นเปน็ เครอื่ งท่ีใช้ร่วมกบั ผู้อ่ืน - หลีกเลยี่ งการบันทึกรหสั ผา่ นลงในกระดาษ รวมทงั้ อปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกสด์ ว้ ย หากจำเป็นต้องบันทึก กค็ วรจัดเก็บไวใ้ นทท่ี ี่ปลอดภัย - ไมบ่ อกรหสั ผ่านของตนเองกับผู้อ่นื ไม่วา่ กรณใี ด ๆ - หมัน่ เปล่ยี นเปน็ ประจำ อาจกระทำทุก 3 เดือน - ออกจากระบบทุกครง้ั ท่ีเลิกใช้บริการต่าง ๆ บนอนิ เทอร์เนต็ การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศอย่างมคี วามรับผดิ ชอบ 1. แนวทางการปฏบิ ัติเมื่อพบเน้อื หาท่ไี ม่เหมาะสม - ปฏิเสธการรับขอ้ มลู ทำไดโ้ ดยไม่เปิดดู ไมบ่ นั ทึกเก็บไว้ และไม่กดไลค์ (Like)

- ไมส่ ่งต่อ ไม่แชร์ ไม่เผยแพร่ เพราะนอกจากจะทำให้ผู้อ่นื เดือดรอ้ นกบั ข้อมลู ท่ีไม่เปน็ ความจรงิ แลว้ ยงั อาจจะผิด พ.ร.บ. ว่าดว้ ยการกระทำผดิ เก่ียวกบั คอมพวิ เตอร์ ซึง่ มีโทษทัง้ จำท้งั ปรบั - แจ้งครู หรือ ผู้ปกครอง - แจง้ ผเู้ กยี่ วข้องทดี่ แู ลเว็บไซต์นนั้ เช่น Facebook YouTube เพอ่ื ให้เจา้ ของเวบ็ ไซต์ ลบเนอื้ หา หรือ ตดั สิทธ์ิ (block) หรอื จำกัดสิทธ์ิการใชง้ าน - แจง้ เจ้าหนา้ ท่รี ฐั หรอื ตำรวจ เพ่ือดำเนนิ การตามกฎหมาย 2. ผลกระทบการเผยแพรข่ ้อมูลทไ่ี ม่เหมาะสม 2.1 ด้านจิตใจ - ต่อผู้เผยแพร่ รู้สกึ ผดิ กับการกระทำของตนเอง หรือรู้สึกเสียใจเมอ่ื ผู้อื่นมีพฤติกรรมเลยี นแบบการ กระทำทไี่ ม่เหมาะสม - ตอ่ ผู้อ่ืน เกิดความเสยี ใจ ทำใหเ้ กิดความรูส้ ึกอบั อาย ไม่ปลอดภัย กลวั รสู้ กึ ไมม่ ่นั คง มบี าดแผล ทางจติ ใจ ไดร้ ับความเกลียดชงั สูญเสียการยอมรับจากผ้อู น่ื 2.2 ด้านสังคม - ตอ่ ผเู้ ผยแพร่ ถูกสังคมลงโทษ ได้รับการประณาม หรอื เกลียดชงั จากสงั คม - ต่อผอู้ ืน่ ได้ผลกระทบดา้ นการใชช้ วี ติ ประจำวัน ครอบครวั เดือดรอ้ น ถูกประณามจากสังคม 2.3 ด้านกฎหมาย - ตอ่ ผู้เผยแพร่ ไดร้ บั โทษ เน่ืองจากข้อมลู เหลา่ น้นั อาจผิดระเบยี บ กฎเกณฑ์ หรือ กฎหมาย ทำให้ เสยี เวลา และเสยี คา่ ใชจ้ ่ายจากการดำเนินคดีตามกฎหมาย 2.4 การงานและธุรกิจ - ต่อผู้อื่น อาจถกู ใหอ้ อกจากงานเพราะบริษัทเกดิ ความเข้าใจผดิ จากข้อมลู ทไี่ ดร้ ับ เสียผลประโยชน์ ทางธรุ กจิ เช่น ผูแ้ สวงหาผลประโยชน์ หรอื คแู่ ขง่ ทางธรุ กจิ อาจสร้างข่าวลวง โฆษณาชวนเช่ือ เพ่อื สร้างความเสยี หายให้กับธรุ กจิ คแู่ ขง่ 3. แนวทางการพจิ ารณาเน้ือหากอ่ นการเผยแพร่ข้อมลู ก่อนทจี่ ะเผยแพร่ข้อมูลลงในอินเทอรเ์ น็ตตอ้ งพิจารณาสิ่งต่อไปนี้ 3.1 ความเปน็ สว่ นตัว (privacy) ต้องทราบว่าข้อมูลน้ันเกยี่ วข้องกับใครหรือองค์กรใดบา้ ง สามารถ เปิดเผยตอ่ ผู้อืน่ ได้หรอื ไม่ 3.2 ความถูกต้อง (accuracy) ขอ้ มลู ท่ีใช้ตอ้ งมีความถูกต้อง มีความนา่ เชือ่ ถือ

3.3 ทรัพยส์ ินหรือความเปน็ เจ้าของ ต้องร้วู า่ ใครเป็นเจา้ ของข้อมลู มคี วามสำคัญหรือมลู คา่ มากน้อย เพยี งใด 3.4 การเข้าถึง เป็นการกำหนดหรอื ระบใุ หบ้ ุคคลหรือองค์กรใดท่มี สี ทิ ธิ์ในการเข้าถึง

4. มารยาทในการตดิ ตอ่ ส่อื สาร 4.1 มารยาทในการใชอ้ ีเมล - ใช้ภาษาสภุ าพ ชดั เจน ตรงประเดน็ เหมาะสมกบั กาลเทศะหรือผทู้ ี่จะสื่อสารดว้ ย - ใชอ้ กั ษรตวั หนาเฉพาะข้อความที่ตอ้ งการเน้นเทา่ นน้ั - ระบุหัวเร่ือง ชอ่ื ผ้ทู ่ีจะสือ่ สาร และระบตุ วั ตนของผู้ส่งให้ชดั เจน - ระบุชือ่ หรอื ตำแหนง่ ของผ้ทู ่ีจะสอ่ื สารให้ถูกต้องเหมาะสม - ขอ้ ความในอเี มลไมค่ วรมขี ้อความแสดงถึงเจตนาในทางเสื่อมเสีย ไมใ่ ชข้ ้อความท่ีกำกวม แสดงถงึ การตำหนิ ดูถูก ใส่ร้ายผอู้ ื่นให้ไดร้ บั ความเสยี หาย - ไม่ลักลอบสง่ อเี มลโดยการปลอมแปลงชื่อผู้ส่งจนทำให้ผูร้ บั เขา้ ใจผิด - ไม่ส่งต่ออเี มลลูกโซ่ - ไมส่ ่งอีเมลขายสินค้า โฆษณา หรอื ขอ้ ความรบกวนผู้อื่น 4.2 มารยาทในการใชแ้ ชทและเครือขา่ ยสังคมออนไลน์ เครอื ข่ายสงั คมออนไลน์ หรอื โซเชียลมเี ดีย (Social Media) คอื ไดว้ ่าเป็นเครือขา่ ยสังคมออนไลน์ท่ี เช่ือมโยงคนหลายคนเข้าไวด้ ้วยกนั ผา่ นอนิ เตอรเ์ น็ต มีอิทธพิ ลต่อการดำเนนิ ชีวิตของผู้คนเกอื บทุก ๆ ด้าน ซ่ึง เครอื ข่ายสังคมออนไลน์มีทั้งข้อดี ข้อเสยี ซงึ่ ผูใ้ ช้มกี ารเผยแพรข่ ้อมูลสว่ นตวั ออกไป และทกุ คนสามารถเข้าถงึ ขอ้ มลู ของใครก็ได้ ข้อมลู ของทเ่ี ผยแพร่ออกไปจะมีความเส่ียงทจ่ี ะโดนแอบอ้างหรอื ขโมยความเป็นสว่ นตวั หรอื ขโมยความเปน็ ตัวตนบนโลกออนไลน์และอาจเปน็ อันตรายต่อตัวเรามากกวา่ ท่ีคดิ ฉะน้นั เราตอ้ งดูแล ตวั เอง ปอ้ งกันไมใ่ หเ้ ราเกดิ ภยั เนื่องจากการแชร์ข้อมลู ส่วนตัวบนโลกออนไลน์ ซงึ่ มีรายละเอียดดังน้ี - ไม่ควรตง้ั โปรไฟลเ์ ป็นสาธารณะ - ไมใ่ หข้ ้อมูลส่วนตัวมากเกินไป ไม่วา่ จะเป็นวันเดือนปเี กิด เบอรโ์ ทรศัพท์ ที่อยู่ บัตรประจำตัว ประชาชน หรือบัตรเครดิตลงในโซเชียล ไมว่ า่ จะอยู่ในรปู แบบขอ้ ความ หรอื รูปภาพ คดิ ให้ รอบคอบก่อนโพสต์ข้อมูลใด ๆ - คัดกรองคนท่ีขอเป็นเพื่อน เราควรศึกษาดี ๆ ต้องเช็คให้ดกี ่อน ว่าคนนัน้ เปน็ ใครเป็นเพื่อนของ เพือ่ นจริงหรือเปล่า และแอดเราเป็นเพื่อนเพ่ือวตั ถปุ ระสงค์ใด ถา้ ไม่เป็นเพ่ือนของเพื่อนจริงเราก็ ไม่ขอรับเพือ่ นดีกว่าเพราะว่าเขาอาจมวี ตั ถปุ ระสงค์อ่นื ในการท่เี ข้ามาเป็นเพ่ือนกบั เรา

- การเชค็ อินในสถานที่ต่าง ๆ เป็นการบอกวา่ ตอนนี้คณุ อยูท่ ่ีไหน บางครั้งการโพสรปู ของเราวา่ ไป เท่ยี วอยู่จะกลับบา้ นวันนนั้ วันนีถ้ า้ เปน็ การแชร์กนั ระหว่างเพ่อื นกไ็ ม่เปน็ ไร แตว่ ่าถา้ คนอ่ืนทไี่ ม่ได้ เปน็ เพื่อนเราจรงิ ๆ ก็อาจจะเข้ามาประสงคร์ า้ ยได้ - ใชค้ วามระมัดระวังในการคลิกลิงกต์ ่าง ๆ ที่มากับการแชร์หรอื ข้อความ หลีกเล่ยี งลิงก์ แปลกปลอม หรือมาจากคนท่ีไม่รจู้ ัก ซึง่ โลกออนไลน์เดย๋ี วนี้ไมค่ ่อยมีการกลน่ั กลองข่าวสารที่ดพี อ เพราะอาจจะไปเจอลิงก์ขา่ วปลอม หรอื อาจเปน็ ลิงก์ที่นำไปส่ไู วรัสหรอื ช่องทางขโมยข้อมูลของ เหลา่ แฮกเกอร์ได้ - ไม่ให้เบาะแสของรหัสผา่ นกบั คนอนื่ หลายคนอยากจะแชร์ว่าหมาของเราช่ือว่าอะไร เราชอบกฬี า ประเภทไหน แต่ส่งิ เหลา่ นี้อาจจะเปน็ คำถามเม่ือเราลมื รหัสผา่ น เขา้ อีเมลต่าง ๆ ซึ่งถา้ มีผไู้ ม่ ประสงค์ดีเข้ามาคอยติดตามก็อาจจะร้วู ่าเราชอบอะไรมีสัตว์เล้ียงตวั ไหน ชอบกีฬางานอดิเรก อะไร และเขาก็สามารถเอาไปใชเ้ พ่อื ทจี่ ะไดเ้ อารหัสผ่านมาได้ - ไม่โพสต์รูปท่ีไม่เหมาะสม เช่น โพสตร์ ูปตวั เองเมา หรือ โพสตร์ ปู ตวั เองกำลงั ถอื ปืน หรือโพสตร์ ปู ทสี่ อ่ื ไปทางอนาจาร หรอื อน่ื ๆ เพราะสิ่งเหลา่ นี้อาจเปน็ ผลกระทบกับภาพลักษณ์ของตัวเอง - เปดิ ใชง้ าน Do Not Track เพอื่ ป้องกนั การติดตามและการเก็บข้อมูลของผูใ้ หบ้ ริการ ซงึ่ อาจรวม ไปถึงผู้ไม่หวังดีทลี่ กั ลอบเข้ามาขโมยขอ้ มูลดว้ ย - ใชว้ จิ ารณญาณอย่างสูงในการรบั ขา่ วสาร และอยา่ ปักใจเช่อื ขอ้ มูลที่เผยแพร่เขา้ มาในทนั ที รวมท้ังการกลา่ วอา้ งถึงแหลง่ ท่มี าของข้อมลู นัน้ ๆ เพราะอาจมีการสวมรอย หรือสมอา้ งจากผู้ไม่ หวังดเี พือ่ สร้างข่าว หรือสรา้ งความเส่อื มเสยี ต่อแหลง่ ทม่ี าน้ันได้ - ไมโ่ พสตเ์ รื่องดราม่าตา่ ง ๆ เป็นเรื่องเกีย่ วกับชวี ติ ส่วนตัว เชน่ ว่าแฟนนอกใจ ทะเลาะกับเพือ่ น ไม่ พอใจเพ่ือนรว่ มงานอะไรตา่ ง ๆ การโพสต์แบบน้จี ะเป็นการพาดพิงถึงบุคคลท่ีสาม อาจจะทำให้ เกดิ เร่อื งบานปลายได้ - ยุคนีเ้ ปน็ สงั คมเสรี มีอิสระทางความคดิ เห็น แม้วา่ ทกุ คนจะมีสิทธิใ์ นการแสดงความคดิ เหน็ แต่ทุก คำพดู และการกระทำที่ไม่เหมาะสมก็สามารถเปน็ เหตุในการฟ้องร้องได้ และศาลก็อาจจะรบั ฟัง คำร้องดว้ ย รวมถึงมี พ.ร.บ.ทางคอมพวิ เตอร์ด้วย - ไมใ่ ชข้ ้อความทีเ่ ปน็ ชนวนก่อให้เกดิ ปญั หาระหว่างบุคคลและกลุ่ม - หลกี เล่ียงการใช้อารมณ์หรือความรู้สกึ ทีม่ ากจนเกนิ ไปท้งั ในการอ่านหรือแสดงความคดิ เห็น

- ไม่สวมรอยหรือแอบอา้ งโดยใชช้ ่ือบคุ คลอื่นในการแชท แสดงความคิดเหน็ หรือทำให้ผู้อ่ืนไดร้ บั ความเสียหาย เพราะเปน็ การกระทำที่ผดิ กฎหมาย - ไม่ใช้ถ้อยคำทย่ี ัว่ ยหุ รอื ทา้ ทาย เพอ่ื แสดงความคิดเหน็ หรือความคิดเห็นท่ีขัดแย้งกบั ผูอ้ น่ื



แหล่งอ้างอิง ธงชยั แปลกไธสง (2561). ภยั คกุ คามจากเทคโนโลยี. สบื ค้นเมือ่ วันท่ี 20 พฤศจกิ ายน 2562, จาก https://sites.google.com/a/sesao8.go.th/kruzam-computing-science/kar-chi- thekhnoloyi-xyang-plxdphay สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. เทคโนโลยี(วทิ ยาการคำนวณ) 1 . กรงุ เทพฯ : ศนู ยห์ นงั สอื แหง่ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย. 2560. สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี. เทคโนโลยี(วิทยาการคำนวณ) 2 . กรุงเทพฯ : ศนู ย์หนังสอื แหง่ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย. 2560. สำนกั งานราชบัณฑิตสภา (2560). พจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. 2554. สบื ค้นเม่อื วันท่ี 20 พฤศจิกายน 2562, จาก http://www.royin.go.th/dictionary/index.php สำนกั งานกจิ การยุติธรรม (2560). กฎหมายใหม่ 36.1 : 9 ข้อระวงั ภยั คนใช้โซเชยี ล. สบื ค้นเม่ือวนั ที่ 22 พฤศจิกายน 2562, จาก https://www.facebook.com/weareoja/photos/a.664480593 6377161073741828.533062563446187/1362978923787876/?type=3&permPage=1 A Time Design (2561). 15 ขอ้ ควรระวงั ! ในการใช้ SOCIAL MEDIA ใหป้ ลอดภยั รูเ้ ท่าทัน ไมต่ กเป็น เหยื่อ. สบื คน้ เมื่อวนั ที่ 22 พฤศจกิ ายน 2562, http://www.atimedesign.com/webdesign/how-to- use-social-media-safety/