ยายเช้าชวนเด็กๆ-ไปเที่ยวแปดริ้ว

รองศาสตราจารยเกรก� ยนุŒ พนั ธ เขย� นเรอ�่ งและวาดภาพ



ส่อื การเรียนรสู้ าระทอ้ งถนิ่ โดย

ชอื่ ยายเชา้ ชวนเด็กๆ ไปเทยี่ วแปดร้ิว เรอ่ื งและภาพ รองศาสตราจารย์ เกริก ยุ้นพนั ธ์ โครงการ สร้างสรรคส์ ื่อการเรียนรู้สาระทอ้ งถิ่น เลขมาตรฐานประจำาหนงั สือ 978-616-235-176-1 คณะบรรณาธิการอาำ นวยการ ทัศนยั วงศพ์ ิเศษกุล สรุ พี นั ธ์ เปง็ กาสิทธ์ิ บรรณาธิการดาำ เนนิ งาน ระพีพรรณ พัฒนาเวช ออกแบบรูปเล่ม วชริ าวรรณ ทบั เสือ พมิ พค์ รั้งแรก ๒๕๕๖ จำานวน ๓,๐๐๐ เลม่ สงวนลิขสิทธิ์ เกรกิ ย้นุ พนั ธ์ และสาำ นกั งานอทุ ยานการเรยี นรู้ สาำ นักงานบรหิ ารและพัฒนาองค์ความรู้ (องคก์ ารมหาชน) จดั พมิ พโ์ ดย บรษิ ทั อมรินทร์พร้นิ ตง้ิ แอนด์พับลิชช่ิง จำากดั (มหาชน) ๓๗๖ ถนนชัยพฤกษ์ (บรมราชชนนี) ตลงิ่ ชัน กรุงเทพฯ ๑๐๑๗๐ เจา้ ของโครงการ สาำ นกั งานอุทยานการเรียนรู้ (สอร.) สงั กัดสาำ นักงานบรหิ าร และพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) สว่ นบรกิ าร ศูนยก์ ารค้าเซ็นทรลั เวิลด์ ช้นั ๘ Dazzle Zone โทรศพั ท์ ๐๒ ๒๕๗ ๔๓๐๐ โทรสาร ๐๒ ๒๕๗ ๔๓๓๒ ส่วนสำานักงาน ๙๙๙/๙ อาคารสาำ นกั งานเซน็ ทรัลเวิลด์ ช้ัน ๑๗ ถนนพระราม ๑ ปทมุ วัน กรงุ เทพฯ ๑๐๓๓๐ โทรศพั ท์ ๐ ๒๒๖๔ ๕๙๖๓-๖๕ โทรสาร ๐ ๒๒๒๖๔ ๕๙๖๖ www.tkpark.or.th

คํ า นํ า ภารกจิ สำาคัญตอ่ สงั คมประการหนึ่งของสาำ นกั งานอทุ ยานการเรยี นรู้ คอื การปลกู ฝังนสิ ยั รักการอา่ น และการกระจายโอกาสในการเข้าถงึ แหลง่ เรยี นรทู้ ท่ี นั สมยั และสอดคล้องกบั ความสนใจของเด็ก เยาวชน และประชาชน ในรูปแบบหอ้ งสมดุ มีชีวติ ท่สี ร้างสรรค์บนพื้นฐานการมสี ่วนร่วมของภาคสว่ นตา่ งๆ โดยสำานกั งานอทุ ยานการเรยี นร้ไู ดร้ ่วมกับองค์กรปกครองสว่ นท้องถ่ินในภมู ภิ าคตา่ งๆ เพือ่ ขยายผลการ ดาำ เนนิ งานดงั กลา่ ว การสร้างสรรค์ส่ือการเรียนรู้สาระทอ้ งถนิ่ ใหม้ ีรปู แบบการนำาเสนอที่ทันสมยั และดงึ ดูดความสนใจ เป็นเครือ่ งมอื ทสี่ าำ คัญอยา่ งหนงึ่ ซ่ึงสาำ นกั งานอทุ ยานการเรียนรู้เลง็ เห็นว่ามสี ่วนในการสร้างแรงบันดาลใจให้ เด็กและเยาวชนสนใจการอ่านและใฝ่หาความรู้อยา่ งต่อเน่อื ง โดยนาำ เรอ่ื งราวภมู ปิ ัญญาสาระทอ้ งถิ่นใกลต้ วั ที่สอดคลอ้ งกับวัย การดาำ รงชวี ิต พรอ้ มกบั สอดแทรกแนวคิดด้านคุณธรรม จริยธรรม มาเปน็ เน้ือหาของ สอ่ื การเรียนร้สู าำ หรับเยาวชนตามชว่ งวัย ตงั้ แต่ ๐ - ๑๒ ปี สื่อการเรยี นรู้สาระทอ้ งถ่นิ จงั หวัดฉะเชิงเทราชดุ น้ี สำานักงานอทุ ยานการเรยี นรไู้ ด้รว่ มกนั สร้างสรรค์ กบั นกั วชิ าการและนกั เขียนในทอ้ งถิ่น รวม 2 เลม่ เพ่อื ใหเ้ ดก็ เยาวชนและชาวฉะเชิงเทราได้รบั ความรู้ และ ความภาคภมู ใิ จในวัฒนธรรมและทอ้ งถ่นิ ตน รวมทง้ั ก่อใหเ้ กดิ ความเข้าใจและการยอมรบั ในวิถชี ีวติ วฒั นธรรม ที่หลากหลายตามบริบทพน้ื ท่ีและสภาพแวดลอ้ มทแี่ ตกตา่ งกันออกไป สำานักงานอทุ ยานการเรยี นรู้ มุ่งหวงั ว่าหนังสอื ชุดนีจ้ ะเปน็ สอื่ การเรยี นรู้อกี ชุดหน่ึงทีจ่ ะ ส่งเสริมการอา่ นและการเรียนรไู้ ดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ ซึ่งหมายถึง เปน็ หนังสอื ทผ่ี ู้อา่ น อา่ นอย่างมคี วามสขุ สนกุ ในการอา่ น และก่อใหเ้ กดิ ความตระหนักในคณุ คา่ ของท้องถิน่ ตนเองไดอ้ ย่างแท้จริง สำ�นกั ง�นอุทย�นก�รเรยี นรู้



รองศาสตราจารย์ เกริก ยุน้ พนั ธ์ เขียนเรื่องและวาดภาพ

เช้าวนั ใหม่ อากาศสดใส ยายเช้าสุขใจ แปดรว้ิ คือชื่อเรยี กของชาวบ้านเมอ่ื นกึ ถึงจังหวดั ฉะเชงิ เทรา ๖

เรยี กหบลอากนเเตสรยี ยีงมใสตวั ไปแปดร้ิว ยายเชา้ กเ็ รยี กจงั หวดั ฉะเชงิ เทราวา่ แปดร้ิว ๗

ฉะเชงิ เทราหรอื แปดร้ิว รถว่ิงฉิวไปไม่ไกล กรรถงุ วเงิ่ทรพาวฯก๖ับ๐แปนดารทิ้วีไอดยป้ ู่ใรกะลเดใ้ กย๋ี ลว้เดยี ว กทม. ๘๒ กม. ฉะเชงิ เทรา ๘

๙

สกั ครใู่ หญ่ รถวง่ิ ไวถงึ บางนาำ้ เปร้ียว คนทน่ี ่ที ำานาเหนอื่ ยหนกั ตวั เปน็ เกลยี ว ยายเช้าเลี้ยวรถจอดแลว้ เดนิ ดนู า ที่นแ่ี หละหนาแหลง่ ปลกู ขา้ วโดยตรง รายไดม้ ตี ามประสงค์ เกิดความม่นั คงใหค้ รอบครวั ๑๐

ฉะหเชงิอเทมราหปลอ้ กู มขา้ วหหออมมมะลิ ๑๑

ยายเช้าพาหลานเดนิ ทางตอ่ ไมร่ ีรอไปตลาดนครเนื่องเขตแบบโบราณ ๑๒ แปดร้วิ มตี ลาดโบราณหลายแห่ง ตลาดคลองสวน ๑๐๐ ปี ตลาดบา้ นใหม่ ๑๐๐ ปี และตลาดโบราณนครเน่ืองเขต สะท้อนให้เหน็ ว่าฉะเชงิ เทราเป็นเมืองเจรญิ รุ่งเรืองมายาวนาน

ตลาดนาำ้ เมือ่ วนั วาน ขายของกัน ครกึ คร้นื ชื่นหวั ใจ มีเรอื พายในน้ำา มีผู้คนเดินตามตลาดกนั ขวกั ไขว่ หาซือ้ ของได้ดังใจ ตลาดเปดิ ใหม่แบบโบราณ ๑๓

แปดรว้ิ มตี ลาดโบราณมากมาย อกี ตลาดบา้ นใหม่ ๑๐๐ ปี ยายเช้าชวนหลาน เดินดูและชวนชี้ ดูนนั่ ดนู ่ีสหิ ลานเอ๋ย แปดรวิ้ มีเสน่ห์ มขี องเทเ่ ท่เยอะจังเลย ๑๔

จำายไวาย้นกะเลจ่า้าวหเลอา่ยนบเออก๋ยให้จำา ๑๕

ไปบาตงควั ลใสทหา้ ุขนี่ ดญใ่ีผคูจใ่ ักา้จหงผรญคิงล่เทาไทมวี่ไ่าดแ้มแ้มมามา่ไก่ไกเมกย่ ่จา่ียยรมิงยเย่ิงือน ค้างคาวแมไ่ ก่ เปน็ คา้ งคาวในวงศ์ค้างคาวผลไม้ตวั ใหญ่ เปน็ สตั ว์ป่าคมุ้ ครอง ตามพระราชบญั ญตั สิ งวน และคุ้มครองสตั ว์ป่า พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๕ ๑๖

ยายเช้าชวนดูชวนช้ี ดูนด่ี นู ่นั ดูกนั พร้อมอย่างเพื่อน บอกหลานแลว้ รอ้ งเตอื น อย่าแชเชอื นเราไปต่อ ๑๗

แปดรว้ิ มนี าข้าว มีสวนผัก มีสวนผลไม้ มีสวนมะมว่ ง มากมาย ๑๘

ยายเช้าชวนหลานเก็บมะมว่ งตามสบาย เกบ็ ได้เชิญเอากลับไป ขา้ วหอมมะลิก็ลอื ชอ่ื มะปรางคือผลไม้ มีชอื่ พอพอกับมะม่วงลูกใหญ่ ใครใครตา่ งพากนั ยกให้เป็นทนี่ ยิ ม ลูกหลานพากนั ปีนป่าย ร้องเอะอะวนุ่ วายเสยี งขรม บนต้นมะมว่ งเกบ็ ลกู ได้ไม่รอบม่ สีทองสกุ สมสดใสน่ากิน อำเภอบางคล้ามีสวนผลไม้หลากหลายชนดิ มพี นื้ ท่ตี ดิ กบั อำเภอเมอื งฉะเชิงเทรา คลองเข่อื น ราชสาส์น บ้านโพธิ์ ๑๙

เลยบางคลา้ ออกไปเป็นพนมสารคาม ยายเชา้ ขับรถตามทางง่ายงา่ ย ทางสะดวกขับรถสบาย ท่ีนไ่ี งเปน็ โครงการพระราชดาำ ริของในหลวง การดำเนินงานของศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาเขาหนิ ซอ้ นอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา ได้ดำเนินการตามแนวพระราชดำริ เพอ่ื เป็นแหล่งรวบรวมการศกึ ษา ทดลอง วิจัย และการพัฒนาปรบั ปรงุ พืน้ ท่ดี นิ ทรายเพ่อื การเกษตรกรรม ๒๐

มศี นู ย์ศกึ ษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนอ่ื งมาจากพระราชดาำ ริ ทดลองพิเศษศึกษาดา้ นการเกษตรทง้ั ปวง เกดิ จากพระราชประสงค์ของในหลวง คนแปดรว้ิ ทงั้ ปวงเทิดทูนยินดี ๒๑

ท่นี ี่คอื ทา่ ตะเกยี บ ลงยาว ขบั รถเลยี บเส้นทางมาถงึ ติดต่อกับอำเภอสนามชัยเขอตำแเลภะออทำ่าเภตอะแเกปียบ ๒๒

เขตรกั ษาพันธส์ุ ตั วป์ ่าเขาอ่างฤาไนนา่ ท่งึ ยายเช้าและหลานตะลงึ ตืน่ ตาตืน่ ใจ มนี ำ้าตกบ่อทอง มีสัตว์ป่าคุ้มครองมากมาย ชา้ ง เสอื หมี ชะนมี งกุฏ และเก้งตวั ใหญ่ หลานและยายสนใจกนั ทัว่ ทุกคน ๒๓

อำเภอบางปะกงมีพ้นื ทบี่ างส่วนอยตู่ ิดกับทะเล มีสภาพเป็นปา่ ชายเลน นา้ํ ในแมน่ า้ํ บางปะกง น้ําจะจดื ๖ เดือนและนาํ้ จะเคม็ ๖ เดอื น ๒๔

แม่นา้ำ บางปะกง เปน็ โคง้ คุ้งนา้ำ เห็นวัดโสธรวรารามวรวหิ าร ตระหง่านงดงามย่ิงนัก ใครใครไปเทย่ี ว ดีจรงิ เชยี วเชญิ ประจักษ์ ลอ่ งเรอื เลน่ สักพกั แลว้ จะรกั แมน่ ำา้ บางปะกง ๒๕

อชฮู้ ว!ู้ นดอโู ฮู้ ลูมาอริ วดี ลาำ นา้ำ บางปะกงแห่งน้ี มโี ลมานาำ้ จดื แปดริ้วมีดี โลมาอิรวดีกระโดดวืด นาำ้ เค็มปนน้าำ จืด โลมากระโดดวืดวดื อวดตัว โลมาอิรวดี หรือโลมาหัวบาตร มีครบี หลัง อยใู่ นวงศ์โลมามหาสมทุ ร มักพบในทะเล มหาสมทุ ร และแหล่งนา้ํ กรอ่ ย ตลอดจนพื้นท่นี ้าํ จืดอย่างทะเลสาบ และแมน่ าํ้ ท่กี ว้างใหญ่ ๒๖

๒๗

ฉันคือปลาตีน ฉนั ก็ลิงแสม ๒๘ ฉันคือปูเปรี้ยว

ฉะเชิงเทรา มีพื้นท่ตี ิดทะเล โอละเห่! บางปะกงตรงปากนา้ำ ชวนไปปลูกปา่ โกงกางเป็นกิจกรรม ยนิ ดีลา้ำ ตัง้ ใจท่ีทำาดี ระบบนิเวศสมบรู ณ์ เกอ้ื กูลก่อเกิดชีวติ เตม็ ท่ี ป่าชายเลนปลูกปา่ กันทกุ ปี จัดปลกู กนั ทป่ี ากแมน่ าำ้ บางปะกง ๒๙

๓๐

ขอกราบ หลวงพ่อพระพุทธโสธร ขอพรดว้ ยใจสงบน่ิง พรที่ขอขอเปน็ จรงิ เป็นจรงิ เป็นจรงิ จรงิ ชีวิตในวันหน้าขอสมปรารถนาทกุ สง่ิ หลวงพ่อพระพุทธโสธรศกั ด์สิ ทิ ธ์ิยิ่ง ลูกชา้ งขอพรให้เป็นจริงไดด้ ง่ั ใจ ขอชวี ติ ลกู ช้างเจริญก้าวหนา้ ขอสุขพลานามัยสดใส มีความสขุ รม่ เยน็ ทง้ั กายและใจ พรท่ขี อขอให้สมใจเทอญ ๓๑

คนดศี รแี ปดร้ิวระบอื ทา่ นคือ พระยาศรีสุนทรโวหาร แต่งมลู บทบรรพกิจชาำ นาญ เพือ่ คนไทยและลูกหลาน ได้แตกฉานภาษาไทย ๓๒

อนุสาวรีย์ พระยาศรสี ุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกรู ) พระยาศรสี นุ ทรโวหาร (น้อย อาจารยางกรู ) เปน็ ผูแ้ ตง่ ตำราเรียนชดุ แรกของไทย เรียกวา่ แบบเรยี นหลวง เกิดเมือ่ ปลายรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลยั ๓๓

กทม. ๘๒ กม. ฉะเชงิ เทรา ๓๔

อยฉู่ ะเชิงเทราทั้งวัน ยายเช้าพลันบอกหลาน เราได้เวลากลับบา้ น วันหน่งึ นานพอใจ หวงั ว่าเราจะกลับมา ต่นื ตาตื่นใจกนั ใหม่ แปดริ้วคอื ฉะเชงิ เทราใกลใ้ กล้ ไม่ไกลจากกอทอมอ ๓๕

ฉะเชงิ เทรา จังหวดั ฉะเชงิ เทรา เปน็ จังหวัดหน่งึ ในภาคตะวันออกของประเทศไทย มีเขตตดิ ตอ่ กบั จงั หวัด กรงุ เทพมหานคร ชลบุรี สมทุ รปราการ ปทมุ ธานี นครนายก ปราจีนบรุ ี สระแกว้ และจนั ทบุรี แปดรวิ้ เปน็ ช่อื เรียกจังหวดั ฉะเชิงเทราทีช่ าวบ้านเรยี กขานกันมาตั้งแตโ่ บราณ มีความหมายคอื มีเรอื่ งเลา่ ต่อๆ กนั มาวา่ ความอดุ มสมบรู ณ์ของพื้นท่ี ในน้ำามปี ลา ในนามีข้าว ซ่ึงชาวบา้ นจับปลาใน ลำาน้ำาได้แตป่ ลาช่อนตวั โตๆ เมอ่ื แรเ่ นอ้ื ออกเปน็ ริ้วๆ เพอื่ ทำาปลาเคม็ จะได้ ๘ ร้วิ จงึ ไดเ้ คา้ ความคาำ วา่ แปดรวิ้ คาำ ขวัญ แมน่ ำ้าบางปะกง แหลง่ ชวี ิต พระศักด์สิ ิทธิ์ หลวงพ่อโสธร พระยาศรสี ุนทร ปราชญ์ภาษาไทย อ่างฤาไน ป่าสมบรู ณ์ สัญลักษณ์ ตราประจำาจงั หวัด เป็นรูปพระอโุ บสถวดั โสธรวรารามวรวหิ าร ดอกไมป้ ระจำาจังหวดั คือ ดอกนนทรี ภมู ิประเทศ พน้ื ทสี่ ว่ นใหญ่เป็นท่ีดอน ท่ีราบลูกฟูก บางส่วนเป็นทร่ี าบสงู ภูเขาและพน้ื ทร่ี าบลมุ่ แมน่ า้ำ มพี นื้ ทช่ี ายฝ่ังทะเลเป็นป่าชายเลนด้วย อาชีพ เกษตรกรรม ปลกู ขา้ ว ทาำ ไร่ ทาำ สวนผลไม้ ปศสุ ัตว์ การประมง และอุตสาหกรรม ความภาคภูมิใจ หลวงพ่อพระพุทธโสธร พระพิฆเนศปางนอนเสวยสขุ พระยาศรีสนุ ทรโวหาร เขาอ่างฤาไนและแม่นาำ้ บางปะกง สถานท่ที อ่ งเที่ยว วัดโสธรวรารามวรวิหาร ตลาดบา้ นใหม่ ๑๐๐ ปี ตลาดโบราณนครเนอ่ื ง เขต ตลาดคลองสวน ๑๐๐ ปี ตลาดน้ำาบางคลา้ วัดสมานรตั นาราม เขาหินซ้อน วัดจีนประชาสโมสร คา้ งคาวแมไ่ ก่วดั โพธ์บิ างคล้า เขตรักษาพนั ธส์ุ ัตว์ปา่ เขาอ่างฤาไน และลอ่ งเรือแม่น้ำาบางปะกง การปกครอง จงั หวัดฉะเชงิ เทรามี ๑๑ อาำ เภอ ๙๓ ตาำ บล และ ๘๕๙ หมู่บา้ น ๑๑ อาำ เภอได้แก่ ๑. อาำ เภอเมอื งฉะเชงิ เทรา ๒. อำาเภอบางคลา้ ๓. อาำ เภอบางนำ้าเปร้ียว ๔. อำาเภอบางปะกง ๕. อาำ เภอบ้านโพธ์ิ ๖. อำาเภอพนมสารคาม ๗. อำาเภอราชสาส์น ๘. อำาเภอสนามชัยเขต ๙. อาำ เภอแปลงยาว ๑๐. อำาเภอทา่ ตะเกียบ และ ๑๑. อำาเภอคลองเขือ่ น ภาษาถิ่น ภาษามอญ ภาษาตะวนั ออก (ภาษาเฉพาะ)

ป ร ะ วั ติ ผู้ แ ต่ ง รองศาสตราจารย์ เกริก ย้นุ พันธ์ เป็นคนบางนำ้าเปร้ียว จังหวัดฉะเชิงเทรา การศกึ ษา ระดบั ประถมศกึ ษา โรงเรียนวดั สว่างอารมณ์ และ โรงเรยี นดาราสมุทร ระดับมัธยมศกึ ษา โรงเรียนเบญจมราชรงั สฤษฎ์ิ ฉะเชิงเทรา ระดบั ปริญญาตรแี ละปริญญาโท สาขาศิลปศึกษา มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมิตร เขียนเรื่องและวาดภาพประกอบหนังสือสำาหรบั เดก็ มากวา่ ๓๐ ปี ปัจจุบนั เปน็ อาจารยป์ ระจาำ สาขาวิชาวรรณกรรมสาำ หรับเด็ก ภาควชิ าบรรณารกั ษ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ ประสานมิตร ผลงานหนังสอื สาำ หรบั เดก็ เรือ่ ง ชาวนาไทย ไดร้ บั รางวัล NOMA จากประเทศญ่ีปนุ่ ประพันธ์หนงั สอื สาำ หรบั เดก็ เรื่อง กระดุก๊ กระด๊ิก กระด๊อกกระแด๊ก สำานักพิมพแ์ พรวเพอ่ื นเด็ก ผลงานหนังสือสาำ หรบั เด็กเรื่อง พบกนั สวสั ด,ี บอลลนู สาำ นักพมิ พเ์ กรกิ ยุน้ พันธ์ ผลงานหนงั สอื สาำ หรบั เด็กเรอื่ ง คุณลงุ ชอบปลกู ตน้ ไม้ ไดร้ บั รางวัล IBBY ไดร้ บั รางวัลหนังสอื ดเี ด่น และรางวัลชมเชย จากงานสปั ดาหห์ นงั สือแหง่ ชาติหลายคร้งั ปจั จุบันยังคงสร้างสรรค์หนังสอื สำาหรับเด็กอยา่ งต่อเน่อื ง เป็นเจา้ ของ สำานักพิมพ์เกริก ยนุ้ พันธ์ และเป็นเจ้าของ พพิ ธิ ภัณฑ์ลา้ นของเล่น จงั หวัดพระนครศรีอยุธยา

ยายเชา้ คึกคัก พาหลานรักไปฉะเชิงเทรา ยายเชา้ ตน่ื แต่เช้า ขบั รถไปฉะเชิงเทราดีใจ ชาวแปดรว้ิ ยินดี โห่ฮิ้ว! ดีใจ ดีใจ ดีใจ ไชโย ต้อนรับยายเช้าทันใด