สวนพฤกษศาสตร์ พรรณไม้ม่วง

¾ÃóäÁŒÁ‹Ç§สวนพฤกษศาสตร์ เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี



1 ¾ÃóäÁÁŒ Ç‹ §สวนพฤกษศาสตร์ เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา าฯ สยามบรมราชกุมารี

บ ท นํ า ในโอกาสอันเป็นมหามงคลท่ีสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ  สยามบรมราชกุมารี  ทรงมีพระชนมายุ  60  พรรษา  ในวันท่ี  2  เมษายน  2558  ส�านักงาน  กปร.  ได้ร่วมกับ  ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาอนั เนอื่ งมาจากพระราชดา� ร ิ ทง้ั  6 แหง่  จดั ทา� สวนพฤกษศาสตรพ์ รรณไมม้ ่วง  เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา เพ่ือส�ารวจและศึกษาองค์ความรู้ข้อมูลพรรณไม้ม่วงท้ังข้อมูล  เดิมและท่ีคน้ พบใหม่ โดยทุกคนมสี ่วนรว่ มและรว่ มกนั สง่ เสรมิ เผยแพร่องค์ความรู ้ การอนรุ กั ษ์ พรรณไม้ม่วง  และการท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ  โดยได้รวบรวมพรรณไม้สีม่วงทั้งในส่วน  ของดอก ใบ กิ่ง ก้าน ผล หัว และได้จ�าแนกประเภทของพรรณไม้ออกเป็นพรรณผักสวนครัว  พรรณพุ่มไม้เต้ีย พรรณไม้เล้ือย พรรณไม้ล้มลุก พรรณไม้น้�า พรรณไม้ต้น พรรณไม้ผล และ พรรณไมด้ อกไมป้ ระดบั  พรอ้ มไดจ้ ดั ทา� ขอ้ มลู ชอ่ื วทิ ยาศาสตร ์ ชอื่ พน้ื เมอื ง และคา� บรรยายลกั ษณะ ทางพฤกษศาสตรโ์ ดยยอ่   ในสวนพฤกษศาสตรพ์ รรณไมม้ ว่ งเฉลมิ พระเกยี รติ 60 พรรษาของศูนย์ศึกษาการพัฒนา อนั เนอื่ งมาจากพระราชดา� รแิ ตล่ ะแหง่ เปน็ แหลง่ รวบรวมพรรณไมม้ ว่ งหลากหลายชนดิ ใหบ้ คุ คล ทว่ั ไปไดเ้ ขา้ เยย่ี มชม ศกึ ษาหาความร ู้ รวมทงั้ การศกึ ษาทดลองเชงิ ทอ่ งเทยี่ วพกั ผอ่ นหยอ่ นใจแก่ สาธารณชน เสมือนพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติท่ีมีชีวิต อีกทั้งยังมีความส�าคัญในแง่ของการอนุรักษ์ พรรณพชื และการจัดการทรัพยากรด้านพรรณพืชอย่างยงั่ ยืนสบื ไป

พระราชด�าริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เม่ือวันท่ี 4 ธันวาคม 2556  “...ใหป้ ลกู พชื อาหารทเี่ ปน็ หวั และพชื สมนุ ไพรเสรมิ ในปา่ เพอื่ เปน็ อาหารแกช่ มุ ชน และสง่ เสรมิ ใหร้ าษฎร ปลูกตน้ ไม้เพอ่ื ใชส้ อยและเปน็ แหล่งอาหาร เมือ่ เหลือใหน้ า� ออกจ�าหน่ายเพ่ือเป็นรายได้แก่ครอบครัว...”  และพระราชดา� รเิ มื่อวนั ท่ ี 10 มนี าคม 2557 ความว่า “...การรักษาปา่ และทรัพยากรธรรมชาตใิ ห้มีความ หลากหลายเพอ่ื ความยงั่ ยนื  ควรปลกู ฝงั ใหเ้ ดก็ และเยาวชนมคี วามหวงแหนตามวถิ ชี มุ ชน โดยใชเ้ ทคโนโลยี สมยั ใหม ่ และกอ่ ใหเ้ กดิ รายไดจ้ ากผนื ปา่ ...”จากแนวพระราชดา� รขิ า้ งตน้ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ นา้� พระราชหฤทยั ห่วงใยของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ท่ีมีต่อทรัพยากรธรรมชาติของประเทศ และคุณภาพชีวิตราษฎร ดังจะเห็นได้จากโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�าริสมเด็จพระเทพรัตน  ราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและพัฒนาคุณภาพชีวิต ของราษฎรในทอ้ งทีห่ า่ งไกลทรุ กนั ดาร เชน่  โครงการอนุรักษ์พันธกุ รรมพืชอนั เน่อื งมาจากพระราชดา� ริฯ  (อพ.สธ.) โครงการศนู ย์ภฟู ้าพัฒนา จงั หวดั น่าน เน่ืองในโอกาสท่ีสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ  สยามบรมราชกุมารี  มีพระชนมายุครบ  5  รอบ  60 พรรษา ในวันที่ 2 เมษายน 2558 สา� นกั งานคณะกรรมการพิเศษเพ่อื ประสานงานโครงการอนั เนอื่ ง มาจากพระราชด�าริ ร่วมกับศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ 6 แห่ง จัดท�าโครงการ เฉลมิ พระเกยี รต ิ “60 พรรษา 60 หมบู่ ้าน 6 ศูนยศ์ กึ ษา สร้างคน สร้างป่า พัฒนาคณุ ภาพชีวิต” เพ่อื เฉลมิ ฉลองวาระพเิ ศษอนั เปน็ มงคลน ี้  โดยแตล่ ะศนู ยศ์ กึ ษาฯ ไดจ้ ดั ทา� โครงการปลกู ไมม้ ว่ งเฉลมิ พระเกยี รติ ภายในศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ  เพ่ือร่วมกันส่งเสริมเผยแพร่องค์ความรู้  การอนุรักษ์พรรณไม้ม่วง  โดยรวบรวมพรรณไม้ม่วงให้บุคคลท่ัวไปเยี่ยมชม  ท่องเที่ยวและพักผ่อน  หยอ่ นใจภายในแตล่ ะศนู ย์ศกึ ษาฯ ตามล�าดบั  ดังน้ี •  ศูนยศ์ ึกษาการพฒั นาเขาหินซ้อนอันเน่อื งมาจากพระราชด�าริ •  ศูนยศ์ ึกษาการพฒั นาพิกลุ ทองอนั เนือ่ งมาจากพระราชด�าริ •  ศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาอ่าวคงุ้ กระเบนอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ •  ศนู ยศ์ กึ ษาการพัฒนาภพู านอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ •  ศูนย์ศกึ ษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนอ่ื งมาจากพระราชด�าริ •  ศนู ยศ์ กึ ษาการพัฒนาหว้ ยทรายอนั เนื่องมาจากพระราชดา� ริ

ส า ร บั ญ 7 ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ ชบาม่วง ฟอรเ์ ก็ตมนี ็อต เทียนหยด โคลงเคลงเลื้อย กลว้ ยไม้ ช้องนาง บานบรุ มี ว่ ง นีออน ฤาษผี สมแล้ว สาวสนั ทราย หวั ใจม่วง พดุ สามสี บัวสวรรค์ วา่ นหอยเเครง ไฮเเดรนเยยี ฟ้าประทานพร พวงคราม อัญชนั ต้อยติ่ง มะม่วงไข่มกุ แดง บวั สมี ่วง แพงพวยฝรงั่ บลูฮาวาย บานไม่ร้โู รย ตะลิงปลิง ปลาไหลเผือก 21 ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ หางหมาจอก ผกั ขมใบแดง บวั ผัน เข็มมว่ ง แซะ ฟ้าประดิษฐ์ ชงโค บลูฮาวาย หญา้ หนตู ้น พลองกินลูก กล้วยบัว พยบั หมอก ขา้ วโพดสมี ว่ ง ชา� มะเลยี ง โทะ หมากผหู้ มากเมีย โด่ไมร่ ลู้ ม้

373ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบนอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ ดาวกระจาย แพงพวยฝร่ัง กระเทียมเถา ตอ้ ยตงิ่ เฟื่องฟ้า ใบระบาด กล้วยไมส้ กลุ เเวนดา้ หวั ใจมว่ ง กระพีจ้ น่ั หลวิ ไตห้ วนั ชงโค กล้วยไม้สกุลหวาย ตะเเบกนา ดาวประดบั กลว้ ยไมส้ กลุ เเคทลียา แก้วเจ้าจอม สรอ้ ยอนิ ทนลิ พวงคราม พลอง แย้มปีนัง ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ 475 บลูฮาวาย หปู ลาชอ่ น หมากผู้หมากเมีย เอื้องหมายนาใบดา่ ง เฟอื่ งฟา้ พยบั หมอก หงสฟ์ ู่ ศรตี รัง ตะเเบกนา ผกากรอง โคลงเคลง ชบามว่ ง มะมว่ งเเกว้ วา่ นหอยเเครง ผกั โขม หวั ใจมว่ ง แฮปปี้เนส เหมอื ดจี้ หญ้าแมก็ ซกิ นั เเวววเิ ชยี ร ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชด�าริ 577 มหาพรหมราชินี กา้ มปูหลดุ ม่วงมงคล มว่ งมณรี ตั น์ เอื้องใบไผ่ ชมพูส่ าแหรก แย้มปนี งั เล่ยี น ตะเเบกนา แฮปปเ้ี นส ไคร้ยอ้ ย ชบาเมเปลิ เฟ่อื งฟ้า มะม่วงน้า� ดอกไม้สมี ว่ ง เครือเทพรตั น์ แววมยรุ า ช้องนาง อินทนลิ น�้า มะเฟอื ง ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ 679 มะเขือยาวมว่ ง กระเทยี มเถา เวอรบ์ นี ่า บานชืน่ เทียนหยด พรกิ ขหี้ นสู มี ่วง มะมว่ งเเดงจักรพรรดิ์ ผกากรอง พนั งูเขียว ดาวกระจาย ม่วงสา่ หรี แก้วเจา้ จอม องั กาบ กระดมุ ไพลิน รางจดื ผักบงุ้ ทะเล ราชาวดมี ่วง เเวนดา้ ม่วง

6

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ 7 ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาเขาหนิ ซอ้ นฯ ไดด้ า� เนนิ การจดั ทา� สวนพฤกษศาสตรพ์ รรณไมม้ ว่ งในพนื้ ทบ่ี รเิ วณอทุ ยานมจั ฉา ตดิ กบั ลา� หว้ ย น�า้ โจน ซึ่งเดมิ เปน็ นาข้าวในพนื้ ทลี่ มุ่ ต�่า จงึ ได้มีการปรับปรุงพน้ื ทโ่ี ดยนา� ดนิ ทไ่ี ดจ้ ากการขุดบ่อและสระนา้� ภายในศูนย์ฯ เขา้ มาถม ในพน้ื ที่ปรับระดับให้เป็นเนนิ สูงและตกแต่งภูมทิ ศั นใ์ ห้สวยงามโดยดา� เนนิ การในพื้นท ่ี 2 ไร่

ช บ า ม่ ว ง Hibiscus rosa - sinensis L. เป็นไมพ้ ่มุ  ดอกมีขนาดใหญ่ เสน้ ผา่ ศนู ย์กลาง 7 - 15 เซนติเมตร 8 ช้ อ ง น า ง Thunbergia erecta (Benth.) T. Anderson เปน็ ไม้พุ่ม กลางหลอดมีสเี หลือง  ปลายแยกเปน็ ห้าแฉก สมี ่วงเข้ม 

หั ว ใ จ ม่ วง Tradescantia pallida (Rose) D. R. Hunt 9 เป็นไมล้ ้มลกุ  ใบเด่ียวรปู หอก สเี ขยี วปนม่วง ดอกสชี มพปู นมว่ งอ่อน Ruellia squarrosa (Fenzi) Cufod. เป็นไมพ้ ุ่ม ดอกออกเปน็ ชอ่  2 - 3 ดอก หรอื คร้ังละ 1 ดอก มสี มี ว่ งนา้� เงิน  ฟ้ า ป ร ะ ท า น พ ร

10 บั ว สี ม่ ว ง Angelonia goyazensis Benth. เป็นไมล้ ้มลุก ดอกออกเป็นชอ่   Nymphaea sp. ช่อหน่งึ ยาวประมาณ 20 - 30 เซนติเมตร  เปน็ ไม้นา้�  ออกดอกเดี่ยวข้ึนอยเู่ หนือน้า�   มเี สน้ ผ่าศนู ยก์ ลางประมาณ 8 - 10 เซนตเิ มตร ฟ อ ร์ เ ก็ ต มี น็ อ ต

บ า น บุ รี ม่ ว ง Bignonia magnifica W. Bull เปน็ ไมเ้ ลอ้ื ย ดอกมรี ูปทรงกรวย  ปลายดอกบานออกเปน็  5 กลีบ 11 พุ ด ส า ม สี Brunfelsia uniflora (Pohl) D. Don เปน็ ไม้พมุ่  ดอกเม่อื บานจะมสี มี ว่ ง พอใกลโ้ รยจะเปลีย่ นเป็นสีขาว  มกี ลนิ่ หอม 

พวงคราม Petrea volubilis L. เป็นไมเ้ ลอื้ ย ออกดอกเปน็ ช่อสมี ว่ งคราม  รปู ทรงคล้ายดาว 5 แฉก ออกดอกตลอดทง้ั ปี 12 Catharanthus roseus (L.) G. Don เ ที ย น ห ย ด เป็นไมล้ ม้ ลุก ดอกมีสองสี คือ แดงและขาว  กลีบดอกชน้ั เดียว ม ี 5 กลีบ  Duranta erecta L. เปน็ ไม้พ่มุ  ดอกสมี ่วง สามารถตดิ ผลเป็นเมด็ กลม แ พ ง พ ว ย ฝ รั่ ง ขนาดเลก็  สีเหลือง คลา้ ยหยดเทียน

13 นี อ อ น Leucophyllum frutescens (Berland.) I. M. Johnst. เป็นไมพ้ ุ่ม ดอกมีสมี ว่ งสดถึงชมพูอมม่วงแดง ออกดอกตลอดทัง้ ปี 

Gustavia gracillima Miers เป็นไมพ้ ่มุ  ดอกสชี มพอู อ่ น  กลีบดอกหนาซอ้ นเหลื่อมกนั บั ว ส ว ร ร ค์ 14 อั ญ ชั น Clitoria ternatea L. เป็นไมเ้ ลื้อย ดอกมสี ีขาว ฟ้า และมว่ ง  รปู ทรงคลา้ ยฝาหอยเชลล ์

บ ลู ฮ า ว า ย Achetaria azurea (Linden) V. C. Souza เป็นไม้ลม้ ลุก ดอกสมี ่วงอมนา�้ เงิน กลางดอกสีขาว  ขนาด 3 - 4 เซนตเิ มตร 15 Heterocentron elegans (Schltdl.) Kuntze เป็นไมเ้ ล้อื ย ดอกสมี ่วง  กลบี ดอกเรยี งเกยซ้อนกันในดอกอ่อน โ ค ล ง เ ค ล ง เ ล้ื อ ย

ฤ า ษี ผ ส ม แ ล้ ว Plectranthus scutellarioides (L.) R.Br. เปน็ ไม้พุ่ม ใบมีสีแดงเข้ม แดงอ่อน ชมพู แดง ทอง  น�า้ ตาล เขยี วออ่ น และม่วงแดง 16 Tradescantia spathacea Sw. ว่ า น ห อ ย เเ ค ร ง เป็นไมล้ ม้ ลกุ  ทรงพมุ่ เตีย้  แตกกอแน่นบริเวณโคนตน้

ต้ อ ย ต่ิ ง Ruellia tuberosa L. เปน็ ไมล้ ้มลกุ  ดอกออกเป็นชอ่  และจะเบยี ดเสยี ดแน่นในชอ่ 17 บ า น ไ ม่ รู้ โ ร ย Gomphrena globosa L. เป็นไม้พุ่ม ดอกมีสีขาว แดง ชมพู และมว่ ง ดอกออกเป็นกระจกุ ทรงกลม

ก ล้ ว ย ไ ม้ Dendrobium spp. เป็นกลว้ ยไมส้ กลุ หวาย ดอกสีสดใส มกี ลิ่นหอม กลบี เล้ียงม ี 3 กลบี   18 ส า ว สั น ท ร า ย Clerodendrum quadriloculare (Blanco) Merr. เป็นไม้พุ่ม เปน็ ทรงพุ่มแผ่กว้าง ดอกมสี ีขาว

ไ ฮ แ ด ร น เ ยี ย Hydrangea macrophylla (Thunb.) Ser. เป็นไมพ้ ุ่ม ดอกมสี ีขาว ชมพ ู และฟา้   ช่อดอกมขี นาดคอ่ นขา้ งใหญ่ 19 Mangifera indica L. เป็นไม้ตน้  ผลสมี ว่ งอมแดง รูปทรงเกอื บกลม  ตดิ เป็นพวง 3 - 5 ผล ม ะ ม่ ว ง ไ ข่ มุ ก แ ด ง

20

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ ศนู ย์ศึกษาการพฒั นาพิกลุ ทองฯ ไดด้ �าเนินการจดั ทา� สวนพฤกษศาสตรพ์ รรณไมม้ ่วงในพืน้ ทแี่ ปลงศึกษาทดลองวจิ ยั ในพนื้ ที่ลุ่ม ของศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาพิกลุ ทองฯ ซึ่งสภาพพื้นทเี่ ดิมเปน็ พ้นื ท่ีขุดยกร่องปลกู ไมผ้ ลผสมผสาน โดยด�าเนนิ การในพ้นื ที่ 10 ไร่ 21

ผั ก ข ม ใ บ แ ด ง Amaranthus caudatus L. เปน็ ไมพ้ ุ่ม ดอกออกเปน็ ช่อสีม่วงปนเขียว  ดอกย่อยเรยี งตัวอัดกันแนน่ ตามชอ่ 22 ฟ้ า ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ Convolvulus sabatius Viv. เป็นไมพ้ ุ่ม ดอกสีฟ้าอมมว่ ง กลางดอกเป็นสีขาว  ออกเป็นดอกเดี่ยวหรอื เป็นชอ่ กระจกุ

พ ล อ ง กิ น ลู ก Memecylon ovatum Sm. เปน็ ไมต้ ้น ดอกตมู มีสีชมพู เมื่อบานแล้วจะเปลยี่ นเป็นสีม่วงน�้าเงนิ   ผลออ่ นเปน็ สชี มพูอมม่วง ผลสกุ มีสีมว่ งแดงเกือบด�า 23 ชํ า ม ะ เ ลี ย ง Lepisanthes fruticosa (Roxb.) Leenh. เป็นไมต้ ้น ดอกสขี าวนวล แยกเพศ  ออกเปน็ ชอ่ ยาวหอ้ ยลงได้ถงึ  75 เซนตเิ มตร

24 บั ว ผั น Nymphaea nouchali Burm. f. เป็นไม้นา�้  ดอกมีสคี ราม ฟ้าออ่ น และม่วง มกี ลิ่นหอม  เมื่อบานหลายวันสีจะจางลง

ชงโค 25 Bauhinia purpurea L. เป็นไมต้ น้  ดอกสีชมพอู มม่วงหรอื สีมว่ ง โคนกลบี สขี าว  มกี ลน่ิ หอมออ่ น ๆ ก ล้ ว ย บั ว Musa ornata Roxb. เป็นไมล้ ม้ ลกุ  ช่อดอกออกทป่ี ลายยอดเรยี กวา่ ปล ี มสี ชี มพอู มม่วง

โทะ Rhodomyrtus tomentosa (Aiton) Hassk. เปน็ ไมพ้ มุ่  ดอกมีสมี ว่ งแกมชมพ ู ดอกแก่เปน็ สีขาว  ผลอ่อนสเี ขยี ว เม่อื สกุ จดั จะมสี มี ่วงอมดา� 26 เ ข็ ม ม่ ว ง Eranthemum pulchellum Andrews เป็นไมพ้ ุ่ม ดอกมีสมี ่วงออ่ นและมจี ดุ ประสีม่วง หรือสีฟา้ อมมว่ ง

บ ลู ฮ า ว า ย 27 Achetaria azurea (Linden) V. C. Souza เป็นไม้ลม้ ลกุ  ดอกออกเปน็ กลมุ่  มสี ีม่วงอมน�้าเงิน  กลางดอกมีสีขาว  พ ยั บ ห ม อ ก Plumbago auriculata Lam. เปน็ ไมพ้ ุ่ม ดอกสขี าวปนฟา้ อมม่วง มรี ยางคเ์ ลก็  ๆ  ยนื่ ออกมาจากโคนดอก

28 Cordyline fruticosa (L.) A. Chev. แซะ เปน็ ไมพ้ มุ่  ดอกสีขาวอมเหลืองหรือมว่ งแดง   Callerya atropurpurea (Wall.) Schot ผลสุกมสี แี ดง เปน็ ไมต้ น้  ดอกเป็นรูปดอกถั่ว สีแดงแกมมว่ งเขม้ และแต้มสีเหลืองทก่ี ลางกลีบ มกี ลิ่นหอม ห ม า ก ผู้ ห ม า ก เ มี ย

ห ญ้ า ห นู ต้ น Dianella ensifolia (L.) DC. เปน็ ไมล้ ม้ ลุก ดอกสีขาวปนมว่ ง ผลเมอ่ื สกุ มีสมี ว่ งอมน�า้ เงนิ 29 ข้ า ว โ พ ด สี ม่ ว ง Zea mays L. เป็นไม้ลม้ ลุก ดอกสีมว่ ง ฝกั มีสีม่วง เมล็ดนิม่  เน้อื เหนียว

โ ด่ ไ ม่ รู้ ล้ ม Elephantopus scaber L. var. scaber. เป็นไมล้ ม้ ลุก ดอกมสี ีมว่ งหรือขาว  กา้ นช่อดอกโดดตง้ั ตรงยาว  30 Averrhoa bilimbi L. ต ะ ลิ ง ป ลิ ง เป็นไม้ตน้  ดอกสแี ดงอมม่วง เกสรกลางดอกมีสเี ขียว 

ป ล า ไ ห ล เ ผื อ ก 31 Eurycoma longifolia Jack เปน็ ไมพ้ ุ่ม ดอกสีมว่ งแดง ออกเปน็ ชอ่ ใหญต่ ามซอกใบ  ผลสดมีสเี ขียว เมอ่ื สุกมสี แี ดง หางหมาจอก Uraria crinita (L.) Desv. ex DC. เป็นไม้พมุ่  ดอกสขี าวปนม่วงหรือสีมว่ งแกมชมพู 

32

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบนอันเน่ืองมาจากพระราชด�าริ ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาอา่ วคงุ้ กระเบนฯ ไดด้ า� เนนิ การจดั ทา� สวนพฤกษศาสตรพ์ รรณไมม้ ว่ งในพนื้ ทแี่ ปลงสาธติ  137.5 ตารางเมตร  หนา้ อาคารจอดรถ ในพ้นื ท่ ี 1,139 ตารางเมตร และภายในสวนรุกขชาตชิ ายหาดแหลมเสดจ็ ในพื้นที่ 8 ไร่ 33

34 ดาวกระจาย Cosmos sulphureus Cav. เป็นไมล้ ้มลกุ  ดอกมหี ลายสี ได้แก ่ สเี หลือง สม้  สม้ อมแดง และชมพ ู

ใบระบาด Argyreia nervosa (Burm. f.) Bojer เปน็ ไม้เถา ดอกสีม่วงอมชมพ ู กลีบเลีย้ ง 5 กลบี   กลบี ดอกรปู กรวย ส ร้ อ ย อิ น ท นิ ล 35 Thunbergia grandiflora (Roxb. ex Rottler) Roxb. เป็นไมเ้ ถาเล้อื ย ดอกสีฟา้ ออ่ นถงึ ฟ้าเข้ม  ออกเปน็ ช่อตามข้อตน้ หรอื ซอกใบ Bauhinia purpurea L. เป็นไม้ตน้  ดอกสชี มพถู ึงม่วงเข้ม  เมื่อบานวดั เสน้ ผ่าศูนย์กลางได้ 6 - 8 เซนตเิ มตร ชงโค

แ พ ง พ ว ย ฝ รั่ ง Catharanthus roseus (L.) G. Don. เป็นไม้ลม้ ลุก ดอกมีหลายส ี เชน่  ขาว ม่วง ชมพู 36 ก ล้ ว ยสไกมุ ล้ แ ว น ด้ า Vanda spp. เปน็ กล้วยไม้อิงอาศยั  ปากกระเปา๋ แวนด้ามลี กั ษณะแบน และพุง่ ออกทางดา้ นหน้า รูปทรงคล้ายช้อน

ก ล้ ว ย ไ ม้ ส กุ ล ห ว า ย 37 Dendrobium spp. เปน็ กล้วยไม้องิ อาศยั  ดอกออกเปน็ ช่อ  มีกลีบดอก 5 กลีบ มักมี 3 สีภายในดอกเดียวกนั กส กลุ ล้ วแ คยทไ ลมี ย้ า Cattleya spp. เปน็ กล้วยไม้อิงอาศัย ก่อนออกดอกมักปรากฏ ซองของดอกก่อน แตแ่ คทลยี าบางชนดิ ไมม่ ีซองดอก

Mansoa alliacea (Lam.) A. Gentry เป็นไมพ้ มุ่ กง่ึ เล้อื ย ดอกมสี ีม่วงหรือชมพูอมม่วง  แล้วคอ่ ยกลายเปน็ สขี าวหรอื ชมพูอ่อน ก ร ะ เ ที ย ม เ ถ า 38 Tradescantia pallida (Rose) D. R. Hunt เป็นไมล้ ม้ ลกุ  ใบมีสเี ขยี วอมมว่ ง  ดอกสีชมพูหรือม่วงอมชมพู ดอกมขี นาดเล็ก หั ว ใ จ ม่ ว ง

แ ก้ ว เ จ้ า จ อ ม Guaiacum officinale L. เป็นไมต้ ้น ดอกสฟี ้าอมม่วงหรอื ฟา้ คราม  และจะจางลงเมื่อใกล้โรย 39 พวงคราม Petrea volubilis L. เปน็ ไม้เลื้อย ดอกออกเป็นชอ่ ยาว 20 - 25 เซนตเิ มตร  มสี ีมว่ งคราม และมี 1 กลีบแตม้ สขี าว ต้ อ ย ติ่ ง Ruellia tuberosa L. เปน็ ไมล้ ม้ ลกุ  ดอกมสี มี ว่ งน�้าเงิน  ออกดอกบรเิ วณส่วนยอดของตน้  ลักษณะเปน็ รปู กรวย

ก ร ะ พี้ จ่ั น Millettia brandisiana Kurz เป็นไมต้ น้  ดอกรูปดอกถ่ัว สีขาวปนมว่ ง  40 ตะแบกนา Lagerstroemia floribunda Jack var. floribunda เป็นไมต้ ้น ดอกสีชมพอู ่อนหรอื มว่ งออ่ น  ช่อดอกยาว 30 - 40 เซนติเมตร

41 พลอง Memecylon garcinioides Blume เป็นไม้ต้นขนาดเลก็  ดอกตูมมีสีชมพ ู เม่อื บานแลว้ จะเปลย่ี นเป็นสมี ่วงน�า้ เงิน 

เ ฟ่ื อ ง ฟ้ า Bougainvillea spp. เปน็ ไมต้ ้นประเภทพมุ่ ก่งึ เล้อื ย ดอกออกเปน็ ชอ่ ตามสว่ นยอด 42 ห ลิ ว ไ ต้ ห วั น Cuphea hyssopifola Kunth เป็นไม้คลมุ ดิน ดอกสมี ่วงอมชมพ ู ชมพ ู หรือขาว  กลีบเลยี้ งสีเขยี ว

ด า ว ป ร ะ ดั บ Cryptostegia grandiflora Roxb. ex R. Br. เป็นไม้พมุ่  มีหลายสีสะดดุ ตา มกี าบหุ้มดอก  เมื่อบานจะคล้ายดอกหน้าวัว 43 แ ย้ ม ปี นั ง Strophanthus gratus (Wall. & Hook.) Baill. เป็นไมพ้ ุ่ม ดอกสมี ่วงอมชมพ ู ออกเปน็ ชอ่ ท่ีปลายก่ิง  ขอบกลบี มรี อยจบี และหยกั เวา้

44

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ 45 ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ ได้ด�าเนินการจัดท�าสวนพฤกษศาสตร์พรรณไม้ม่วงในพื้นท่ีว่างเปล่า โดยเฉพาะพ้ืนท่ีอาคาร ต้อนรับ เพื่อให้เป็นสถานท่ีพักผ่อนส�าหรับผู้ศึกษาดูงาน และศึกษาหาความรู้เก่ียวกับพรรณไม้ โดยมีพื้นท่ีด�าเนินการ ในพน้ื ท่ี 2 ไร่

บ ลู ฮ า ว า ย Achetaria azurea (Linden) V. C. Souza เปน็ ไมล้ ม้ ลุก ดอกสมี ว่ งอมน้�าเงนิ กลางดอกแตม้ สีขาว มีกลนิ่ หอมออ่ น 46 Plumbago auriculata Lam. พ ยั บ ห ม อ ก เปน็ ไม้พุ่ม ดอกมีสีขาวปนฟา้ อมเทา ออกเป็นชอ่ กระจกุ ทปี่ ลายกงิ่ กลบี เลี้ยงมขี นตอ่ มนา้� เหนยี ว

โคลงเคลง Tibouchina urvilleana (DC.) Cogn. เปน็ ไมพ้ ุ่ม ดอกสมี ่วงอมน้�าเงนิ ขนาดใหญ่ ขอบมขี นครยุ 47 หั ว ใ จ ม่ ว ง Tradescantia pallida (Rose) D. R. Hunt. เป็นไม้ลม้ ลกุ ดอกสีมว่ งออ่ นหรือสีชมพูขนาดเล็ก ลกั ษณะคล้ายรูปหัวใจ

หู ป ล า ช่ อ น Acalypha wilkesiana Müll. Arg. เปน็ ไม้พุ่ม ใบมีสเี หลืองอ่อน น�า้ ตาลแดง ดอกสีชมพูออกเปน็ ชอ่ ปลายก่งิ 48 ห ง ส์ ฟู่ Mangifera indica L. เปน็ ไมต้ ้น ดอกออกเป็นเชงิ ลด สีเหลอื งออ่ น Loropetalum chinense (R. Br.) Oliv. var. rebrum Yieh มกี ล่นิ หอม แตกกิ่งกา้ นสาขาเป็นพุ่ม เปน็ ไมพ้ มุ่ ใบและล�าตน้ เป็นสแี ดงอมมว่ งเกอื บด�า ดอกสขี าว สีชมพู และสแี ดง ม ะ ม่ ว ง เ เ ก้ ว