หนังสือเฉลิมพระเกียรติฯรัชกาลที่10_20200814_S

วันท่ี ๒๒ มีนาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๖ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั โดยเสดจ็ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนี พนั ปหี ลวง ไปทอดพระเนตรผลติ ภณั ฑแ์ ละกจิ กรรมของสมาชกิ หนว่ ยตา่ ง ๆ ในโครงการบา้ นเลก็ ในปา่ ใหญ่ ดอยผา้ หม่ ปก ต�ำบลแมส่ าว อำ� เภอแมอ่ าย จงั หวดั เชียงใหม่ ทศมราชา 100

วันท่ี ๙ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๗ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั โดยเสดจ็ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง ไปทอดพระเนตรการดำ� เนินงานและการเลีย้ งสัตว์ชนดิ ตา่ ง ๆ ณ โครงการฟารม์ ตวั อย่าง ตามพระราชด�ำริ บ้านโคกปาฆาบือซา หมู่ที่ ๕ ต�ำบลกะลุวอเหนือ อ�ำเภอเมืองนราธิวาส จังหวัดนราธวิ าส พระเมตตาสู่ประชาราษฎร์ 101

พระมิ่งขวญั แผน่ ดนิ สืบศิลป์ศาสตร์ ประชาราษฎร์รว่ มพิทกั ษส์ บื รักษา ผลสำ� เร็จอันเนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ



พระมหากรุณาธิคณุ ปกแผท่ ัว่ ถิน่ ทุรกันดารท้งั แผน่ ดนิ เราจะสบื สาน รักษา และตอ่ ยอด และครองแผน่ ดนิ โดยธรรม เพื่อประโยชน์สขุ แห่งอาณาราษฎรตลอดไป พระปฐมบรมราชโองการเน่ืองในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเมื่อวันท่ี ๔ พฤษภาคม ๒๕๖๒ เป็นประจักษ์ถึง พระราชปณิธานที่ทรงมีพระราชประสงค์ท่ีจะสืบสานพระราชด�ำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เพ่อื ใหร้ าษฎรอยู่ดีกนิ ดี พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั ทรงเป็นพระมหากษตั รยิ ์ท่เี ปีย่ มดว้ ยพระเมตตา และพระปรีชาสามารถทางดา้ นการทหาร ทรงตระหนกั และใหค้ วามสำ� คญั กบั การพฒั นาในดา้ นตา่ ง ๆ โดยเฉพาะดา้ นความมนั่ คง การศกึ ษา การทหาร ความสมั พนั ธ์ ระหว่างประเทศและอ่ืน ๆ ทรงอุทิศพระวรกายในการประกอบพระราชกรณียกิจต่าง ๆ มากมายตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ เร่ิมตั้งแต่การเสด็จพระราชด�ำเนินไปยังภูมิภาคต่าง ๆ ทอดพระเนตรความเป็นอยู่และทุกข์สุขของราษฎร ทรงเรียนรู้ หลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในด้านต่าง ๆ เพอ่ื เรยี นรแู้ นวทางการพระราชทานความชว่ ยเหลอื ราษฎรทง้ั การพฒั นาแหลง่ นำ�้ การพฒั นาทรพั ยากร การพฒั นาอาชพี และชวี ติ ความเป็นอยขู่ องราษฎรตลอดจนผูด้ ้อยโอกาสในถ่นิ ทรุ กันดาร ทรงตระหนักและใหค้ วามสำ� คญั กบั ความม่ันคงของชาติ ปรากฎชดั ในพระราชกรณยี กจิ ท่เี สด็จพระราชด�ำเนินไปในพืน้ ที่ สชี มพู ซงึ่ เปน็ พน้ื ทที่ มี่ คี วามอนั ตรายสงู โดยเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปอยา่ งไมย่ อ่ ทอ้ เพอื่ สำ� รวจพน้ื ท่ี รบั ฟงั สภาพปญั หาของ พืน้ ท่เี พือ่ วางแผนและพระราชทานใหค้ วามช่วยเหลือแกร่ าษฎรท่ีอาศยั อยใู่ นพ้นื ท่ีท่ีมคี วามเส่ียง ปรากฎชัดจากการเสด็จ พระราชด�ำเนินไปปฏิบัติพระราชกรณียกิจในพ้ืนที่ทุรกันดารภาคกลาง พื้นท่ีชายแดนในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนอื และภาคใต้ โดยพระราชทานความชว่ ยเหลอื ผา่ นโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� รติ า่ ง ๆ ซงึ่ กระจายอยทู่ ว่ั ประเทศ พระเมตตากวา้ งใหญ่ไพศาล พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงสบื สานรกั ษามรดกดา้ นการพฒั นาจากพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ล อดลุ ยเดชมหาราชบรมนาถบพติ รมาอยา่ งเตม็ เปย่ี มโดยเสดจ็ พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ไปทรงปฏิบัติ พระราชกรณียกิจในพื้นท่ีทุกภาคของประเทศ ด้วยทรงห่วงใยในความทุกข์ของราษฎร โดยเฉพาะอย่างย่ิงราษฎร ท่ีอยู่ในพ้ืนท่ีห่างไกลประสบความเดือดร้อน ขาดแคลนส่ิงจ�ำเป็นในการด�ำรงชีวิต เช่น ขาดแคลนน้�ำสะอาด ขาดแคลน ทศมราชา 104

เครื่องมือในการประกอบอาชีพ ทรงได้พระราชทานความช่วยเหลือ ได้แก่ การพระราชทานความช่วยเหลือ ด้านแหล่งน้�ำเพื่อให้เกษตรกรและราษฎรมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น อาทิ พ้ืนท่ีภาคใต้ เป็นพ้ืนท่ีท่ีมีภูมิประเทศติดทะเล เปน็ เขตพนื้ ทช่ี ายแดน ราษฎรอยูห่ า่ งไกลจากเมืองใหญ่ ประสบความยากล�ำบากในการประกอบอาชพี และการเดินทาง ขนส่ง มีความเป็นอยทู่ แี่ ร้นแคน้ ในการเสดจ็ พระราชดำ� เนินแตล่ ะคร้ังจะมรี าษฎรมาเฝ้าฯ รับเสดจ็ และขอพระราชทาน ความชว่ ยเหลอื ดา้ นตา่ ง ๆ ซง่ึ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงเลง็ เหน็ ความสำ� คญั ทจ่ี ำ� เปน็ ตอ้ งขจดั หรอื บรรเทาความเดอื ดรอ้ น ใหร้ าษฎรโดยเรว็ ทรงเหน็ ชอบใหส้ ว่ นราชการทเี่ กยี่ วขอ้ งพจิ ารณาใหค้ วามชว่ ยเหลอื และทรงรบั โครงการพฒั นาดา้ นตา่ ง ๆ ไว้เป็นโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชด�ำริ พระวิสยั ทศั น์การพัฒนาแบบองค์รวมและรอบคอบ ในการทรงงาน ทรงใชข้ อ้ มลู เปน็ พน้ื ฐานในการวางแผนพฒั นาเพอ่ื ชว่ ยเหลอื ราษฎร ทงั้ ดา้ นการพฒั นาแหลง่ นำ�้ การพฒั นาดนิ การพฒั นาปา่ ไม้ การพฒั นาอาชพี เพอื่ การพฒั นาอยา่ งยง่ั ยนื อาทิ โครงการพฒั นาหนององ่ึ อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปทอดพระเนตรสภาพพนื้ ทบี่ รเิ วณหนององึ่ ดว้ ยพระองคเ์ อง และพระราชทานพระราชดำ� รเิ กยี่ วกบั การปรับปรุงพื้นที่เพ่ือช่วยเหลือราษฎร โดยให้ปรับปรุงขุดลอกหนองอึ่ง เพื่อให้เป็นแหล่งน้�ำส�ำหรับท�ำการเกษตรและ แหลง่ เพาะพนั ธุ์ปลา ให้พฒั นาและปรบั ปรุงพน้ื ทีแ่ ละสภาพดนิ โดยรอบหนองอึง่ ปลูกหญา้ แฝกและต้นไม้เพื่อปอ้ งกันการ ชะล้างหน้าดิน พร้อมกับให้ฟื้นฟูสภาพป่าโดยรวม เพื่อให้คนกับป่าอยู่อย่างเก้ือกูลกัน (พระราชด�ำริเม่ือวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๓ ณ หนองอ่งึ บา้ นท่าเยีย่ ม ตำ� บลคอ้ เหนอื อำ� เภอเมือง จงั หวัดยโสธร) พระเมตตาสูป่ ระชาราษฎร์ 105

เมื่อครั้งเสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเยี่ยมสมาชิกโครงการส่งเสริมศิลปาชีพ ณ บ้านผไทรวมพล อ�ำเภอละหานทราย จังหวัดบุรีรัมย์ ได้พระราชทานพระราชด�ำริให้หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องพิจารณาช่วยเหลือราษฎรที่ประสบความเดือดร้อน ทัง้ ดา้ นแหลง่ นำ้� ดา้ นการเกษตร ดา้ นอาชีพ ในพื้นทห่ี ม่บู ้านยทุ ธศาสตร์พฒั นาชายแดน ๔ หมบู่ า้ น คอื บ้านศรีทายาท บา้ นราษฎร์รกั แดน บา้ นแทน่ ทัพไทย และบา้ นผไทรวมพล (พระราชดำ� รเิ มอ่ื วนั ท่ี ๑ ธนั วาคม ๒๕๔๕ ณ บา้ นผไทรวมพล หมู่ ๑๐ ตำ� บลหนองแวง อำ� เภอละหานทราย จงั หวดั บรุ รี มั ย)์ นอกจากนี้ ทรงเล็งเห็นความส�ำคัญของการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยเฉพาะเยาวชนท่ีด้อยโอกาส ไดพ้ ระราชทานพระราชดำ� รใิ หห้ นว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งรว่ มกนั พจิ ารณาพฒั นาแหลง่ นำ�้ ทมี่ สี ภาพตน้ื เขนิ ใหส้ ามารถกกั เกบ็ นำ้� ไว้ใช้ส�ำหรับท�ำการเกษตรและอุปโภคบริโภค รวมท้ังพิจารณาช่วยเหลือเด็กนักเรียนให้มีอาหารบริโภคอย่างเพียงพอ (พระราชดำ� รเิ มอื่ วนั ท่ี ๒๙ พฤศจกิ ายน ๒๕๔๖ ณ บา้ นรงุ่ อรณุ และบา้ นกระหวนั ตำ� บลโนนสำ� ราญ อำ� เภอกนั ทรลกั ษ์ จงั หวดั ศรีสะเกษ) เช่น โครงการพัฒนาพ้ืนที่บ้านรุ่งอรุณและบ้านกระหวันอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ บ้านกระหวัน ต�ำบลโนนส�ำราญ อ�ำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ มีการพัฒนาขุดลอกแหล่งน�้ำ ควบคู่กับการฝึกอบรมการเลี้ยง สัตวป์ ีก ทำ� ใหร้ าษฎรในอำ� เภอกันทรลกั ษ์ ได้รบั การสง่ เสรมิ อาชีพ ราษฎรท่ีอยู่ห่างไกลสามารถประกอบอาชพี เป็นการ เพ่มิ รายได้ และเพมิ่ ปรมิ าณผลผลติ อาหารโปรตีนภายในชมุ ชนใหม้ ากข้นึ และโรงเรยี นบ้านท่าสวา่ ง โรงเรยี นบา้ นร่งุ อรณุ และบ้านทา่ สวา่ งสาขากระหวนั ต�ำบลโนนสำ� ราญ ไดร้ ับการส่งเสรมิ การท�ำเกษตรเพอื่ อาหารกลางวนั เป็นการลดปัญหา ภาวะการณ์ขาดสารอาหารของนักเรียน ตลอดจนช่วยให้นักเรียนมีการเจริญเติบโตที่สมบูรณ์เหมาะสมกับช่วงอายุ และมีสขุ ภาพแข็งแรง ทศมราชา 106

พระราชหฤทัยทีท่ รงงานด้วยหัวใจ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเสียสละพระวรกายเสด็จพระราชด�ำเนินไปในพ้ืนท่ีทั่วทุกภูมิภาคด้วยพระองค์เอง เพอื่ เยยี่ มราษฎรและสำ� รวจสภาพทอ้ งถน่ิ ทรุ กนั ดาร ดว้ ยทรงมพี ระราชประสงคท์ จ่ี ะวางแผนการพฒั นาพนื้ ที่ เพอื่ บรรเทา ความเดือดร้อนของราษฎร ดังเช่น เม่ือวันท่ี ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๔๕ ได้พระราชทานทีด่ ินส่วนพระองค์ จ�ำนวน ๑,๓๕๐ ไร่ ให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พร้อมกับพระราชทานพระราชด�ำริให้พิจารณาก�ำหนดแนวทางการใช้ประโยชน์ท่ีดิน เพอ่ื การอนรุ กั ษ์และการใช้ทรพั ยากรธรรมชาติอยา่ งย่งั ยนื ทรงตง้ั พระราชหฤทัยสบื สานพระราชกรณยี กจิ โดยเมือ่ วันท่ี ๑ มีนาคม ๒๕๖๐ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ รบั โครงการ จำ� นวน ๕ โครงการ ไวเ้ ปน็ โครงการอันเนอื่ งมาจากพระราชด�ำริ เป็นคร้ังแรก ดังน้ี โครงการก่อสรา้ งฝายบา้ นเขาแดงพัฒนา ตำ� บลทบั ชา้ ง อำ� เภอสอยดาว จังหวดั จันทบรุ ี โครงการกอ่ สรา้ งแกม้ ลงิ หว้ ยใหญ่ กอ่ สรา้ งสถานสี บู นำ้� ดว้ ยไฟฟา้ บา้ นหว้ ยแหน ขดุ สระเกบ็ นำ้� หมทู่ ี่ ๔ และขดุ ลอกคลอง หมู่ท่ี ๑๔ ต�ำบลห้วยใหญ่ อ�ำเภอเมือง จังหวดั เพชรบูรณ์ โครงการปรบั ปรงุ อ่างเก็บนำ�้ ห้วยต้นยางพรอ้ มระบบสง่ นำ�้ ต�ำบลเจรญิ เมือง อ�ำเภอพาน จงั หวดั เชยี งราย โครงการกอ่ สร้างอา่ งเกบ็ นำ้� ห้วยเฮ้ีย ตำ� บลศรีถอ้ ย อ�ำเภอแม่สรวย จังหวดั เชียงราย โครงการปรบั ปรงุ คลองผนั นำ�้ รอ่ งสกั และโครงการกอ่ สรา้ งฝายรอ่ งขยุ พรอ้ มระบบสง่ นำ้� ตำ� บลบา้ นปนิ อำ� เภอดอกคำ� ใต้ จงั หวัดพะเยา ทรงตระหนักและทรงห่วงใยถึงความเป็นอยู่ของราษฎรเป็นอันดับแรก โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเดือดร้อนที่เกิดจาก ภยั ธรรมชาติ เชน่ ภยั แลง้ การเกดิ พายุ นำ้� ทว่ ม เปน็ ตน้ ดงั เชน่ เมอ่ื วนั ท่ี ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๖๐ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหส้ ่วนราชการท่เี กย่ี วขอ้ ง โดยเฉพาะสำ� นักงาน กปร. รีบด�ำเนินการปรับปรงุ อ่างเกบ็ นำ�้ หว้ ยทรายขม้นิ ทีป่ ระสบอทุ กภัย ช�ำรดุ เสยี หายจากพายุโซนรอ้ นเซนิ กา ใหใ้ ช้การได้โดยเรว็ และเมื่อวันที่ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๐ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับโครงการปรับปรุงอ่างเก็บน�้ำห้วยทรายขม้ินไว้เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ พร้อมมีพระราชกระแสสรุป ความวา่ “ ถือวา่ เป็นความเรง่ ดว่ นอย่างสำ� คญั น่าจะตรวจระบบ อ่าง, เขอื่ น ฯลฯ ในพ้นื ทนี่ ี้ต่อไป” (หนงั สอื กองกจิ การในพระองค์ ๙๐๔ ท่ี พว ๐๐๐๕.๑/๓๐๕๙ ลงวนั ที่ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๖๐) พระเมตตาสู่ประชาราษฎร์ 107

เมอ่ื วันอาทติ ยท์ ี่ ๓ ธนั วาคม ๒๕๖๐ ไดเ้ สดจ็ พระราชด�ำเนนิ ไปทรงประกอบพิธีเปิดโครงการอ่างเกบ็ น้�ำนฤบดนิ ทรจนิ ดา อันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ หรือเข่ือนห้วยโสมง ซ่ึงเป็นอ่างเก็บน้�ำท่ีพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพล อดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ไดพ้ ระราชทานพระราชด�ำริใหพ้ ัฒนาต้นน�้ำลำ� ธารปราจนี บรุ ี โดยพจิ ารณาสร้างเขอื่ น เก็บกักน�้ำ ๓ เข่ือน ได้แก่ เข่ือนห้วยพระปรง เข่ือนห้วยยาง และเข่ือนห้วยโสมง เพ่ือจัดหาน�้ำให้ราษฎรใช้ท�ำการ เพาะปลูกได้ท้ังในฤดูฝนและฤดูแล้ง และมีน้�ำเพ่ือการอุปโภคบริโภคตลอดปี และอ่างเก็บน้�ำนฤบดินทรจินดา เป็นช่ือ พระราชทานท่มี ีความหมายวา่ อ่างเกบ็ นำ้� ท่สี รา้ งขน้ึ ตามพระราชด�ำรใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว ทรงงานเพื่อชาตแิ ละประชาชน “...เพื่อประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป” เป้าหมายท่ีทรงคุณค่าย่ิง ประชาชนชาวไทยล้วนส�ำนึกใน พระมหากรณุ าธคิ ณุ อยา่ งหาทส่ี ดุ มไิ ด้ ทไี่ ดพ้ ระราชทานพระราชดำ� รกิ ารพฒั นาดา้ นตา่ ง ๆ มาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ทง้ั การพฒั นาแหลง่ นำ�้ เพอ่ื การเกษตรและอปุ โภคบรโิ ภค การพฒั นาดนิ เพอื่ การเพาะปลกู การพฒั นาอาชพี เพอื่ สรา้ งรายได้ การปรบั ปรงุ พนื้ ทด่ี นิ พื้นที่สาธารณประโยชน์ การพัฒนาปรับปรุงดินและพ้ืนที่แห้งแล้ง การปลูกป่า รวมถึงการฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม ตลอดจนการแก้ปัญหาความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติให้กลับคืนความอุดมสมบูรณ์ดังเดิม ท้ังน้ี การทรงงานมาอย่างต่อเนื่องยาวนานก่อให้เกิดผลส�ำเร็จของโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริที่กระจายอยู่ ในทุกภูมิภาค แสดงให้เห็นเป็นประจักษ์ถึงความตั้งพระราชหฤทัยมั่นท่ีจะสืบสาน รักษา และต่อยอดคุณค่างานตาม แนวพระราชดำ� ริ ซงึ่ เปน็ แบบอยา่ งของแนวทางการแกป้ ญั หาทจ่ี ะนำ� ประเทศไปสกู่ ารพฒั นาอยา่ งยงั่ ยนื เพอื่ นำ� พาราษฎร ไปสูค่ วามอยูด่ ีมีสขุ ความกา้ วหน้า และเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาตสิ บื ไป ทศมราชา 108

เชียงราย แมฮองสอน พะเยา นาน เชียงใหม ลำพูน ลำปาง แพร ตาก อุตรดิตถ สโุ ขทยั พษิ ณุโลก กำแพงเพชร พิจิตร เพชรบูรณ นครสวรรค อทุ ยั ธานี ภาคเหนอื

โครงการพัฒนายกระดบั ความเป็นอย่รู าษฎร บา้ นห้วยแมแ่ รม ต�ำบลเตาปูน อำ� เภอสอง จงั หวดั แพร่

วันที่ ๙ กมุ ภาพนั ธ์ พทุ ธศักราช ๒๕๒๘ ประโยชนท์ ี่ได้รับ ช่วยให้ราษฎรในพื้นท่ีบ้านห้วยแม่แรมมีเส้นทางคมนาคม พระราชด�ำริ ท่ีสะดวก สามารถใช้สัญจรไปยังสถานท่ีต่าง ๆ ได้อย่าง ให้ด�ำเนินการช่วยเหลือราษฎรบ้านห้วยแม่แรมให้มี ปลอดภยั ความเป็นอยู่ดีข้ึน โดยเฉพาะการคมนาคมเพ่ือติดต่อ กบั ภายนอกและหมบู่ า้ นใกลเ้ คยี ง ดำ� เนินการช่วยเหลือ การด�ำเนินงาน พัฒนาความเปน็ อยู่ของราษฎรให้ดีขึ้น พัฒนาความเป็นอยู่ของราษฎรให้ดีขึ้นในด้านเส้นทาง คมนาคม โดยกองทัพภาคท่ี ๓ ได้รับการสนับสนุน โดยเฉพาะการคมนาคม งบประมาณจากส�ำนักงาน กปร. ในปี ๒๕๒๘ ในการ เพอ่ื ตดิ ตอ่ กบั ภายนอก ดำ� เนนิ กจิ กรรม ประกอบดว้ ย และหมู่บา้ นใกล้เคยี ง • สรา้ งทางเรง่ ดว่ นลงลกู รงั อดั บดแนน่ จากบา้ นหว้ ยแมแ่ รม หมทู่ ่ี ๒ ตำ� บลเตาปนู อำ� เภอสอง จงั หวดั แพร่ ไปบรรจบ เสน้ ทางสายบา้ นหว้ ยโรงนอก-บา้ นบอ่ หอย ทบี่ า้ นนำ้� พสุ งู อ�ำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ และตัดแยกเข้าบ้าน ครกหนานทา อำ� เภอรอ้ งกวาง จงั หวดั แพร่ รวมระยะทาง ๑๒ กโิ ลเมตร พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 111

โครงการเกษตรวิชญา (พฒั นาพนื้ ท่ีสวนบา้ นกองแหะ) ต�ำบลโป่งแยง อ�ำเภอแมร่ ิม จงั หวดั เชยี งใหม่

วันท่ี ๒๑ ธันวาคม พุทธศกั ราช ๒๕๔๔ พระราชด�ำริ พระราชทานชอ่ื โครงการ “เกษตรวชิ ญา” พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ • ให้หน่วยงานที่เก่ียวข้องท�ำการส�ำรวจ และวางแผน 113 การใชท้ ดี่ นิ รวมทง้ั การพฒั นาแหลง่ นำ�้ เพอื่ ใหไ้ ดแ้ นวทาง หรือวิธีการที่เหมาะสมต่อการเกษตร ส่วนจะพัฒนา อย่างไร หรือปลูกพืชชนิดใด ควรพิจารณาหลังจาก ไดข้ อ้ มลู ดงั กลา่ วแลว้ • เมือ่ วนั ที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๔๕ ไดพ้ ระราชทานทดี่ นิ สว่ นพระองคจ์ ำ� นวน ๑,๓๕๐ ไร่ ใหก้ ระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ พรอ้ มกบั พระราชทานพระราชดำ� รใิ หพ้ จิ ารณา กำ� หนดแนวทางการใช้ประโยชนท์ ี่ดนิ เพ่อื การอนรุ กั ษ์ และการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอยา่ งย่งั ยนื

การด�ำเนินงาน ส่วนที่ ๔ : พื้นท่ีเขตวนเกษตร/ธนาคารอาหารชุมชน ปัจจุบันด�ำเนินการเผยแพร่ผลงานวิจัยและเทคโนโลยี มเี นอ้ื ท่ี ๑๒๓ ไร่ หรือรอ้ ยละ ๙.๑๑ ของพืน้ ท่ี สภาพพ้นื ที่ การเกษตรท่ีมีเหมาะกับสภาพภูมิสังคม ในรูปแบบคลินิก เป็นลูกคล่ืนลอนลาดถึงเนินเขา ดินเป็นดินลึกความอุดม เกษตร มกี ารกำ� หนดแผนผงั การใชท้ ดี่ นิ พระราชทานจำ� นวน สมบูรณ์ต่�ำ สภาพการใช้ท่ีดินปัจจุบันมีไม้ใหญ่อยู่บ้าง ๑,๓๕๐ ไร่ ออกเปน็ ๕ สว่ น คือ ควรสงวนไวห้ า้ มบกุ รกุ ทำ� ลายพน้ื ทส่ี ว่ นใหญเ่ ปน็ ปา่ เสอื่ มโทรม ส่วนที่ ๑ : พื้นท่ีทรงงาน มีเนื้อท่ี ๓๒ ไร่ หรือร้อยละ ควรใหม้ ีการพัฒนาฟืน้ ฟเู ป็นแหลง่ อาหารชุมชน ๒.๓๗ ของพนื้ ทท่ี ง้ั หมดอย่บู ริเวณส่วนลา่ ง ดา้ นตะวันออก สว่ นที่ ๕ : พน้ื ท่ปี ่าไม้ มีเนอื้ ท่ี ๙๑๘ ไร่ คิดเปน็ ร้อยละ ของพนื้ ทโ่ี ครงการ สภาพพน้ื ทอ่ี ยบู่ นเนนิ สงู ซงึ่ เปน็ บรเิ วณ ๖๘ ของพื้นที่โครงการ สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ ที่มองเห็นสภาพภูมิประเทศโดยรอบของพื้นท่ีโครงการ ท่ีไม่ผลัดใบประเภทป่าดิบเขา เป็นแหล่งต้นน�้ำล�ำธาร ไดช้ ัดเจน จ�ำเป็นต้องมีการอนุรักษ์ให้เป็นพื้นที่ป่าตามธรรมชาติ สว่ นท่ี ๒ : พนื้ ทส่ี ว่ นราชการ มเี นอ้ื ท่ี ๑๓๘ ไร่ หรอื รอ้ ยละ เพ่ือรักษาไว้ซึ่งระบบนิเวศที่ยั่งยืนตลอดไป ส่วนบริเวณ ๑๐.๒๒ ของพน้ื ทโ่ี ครงการ ตงั้ อยสู่ ว่ นเหนอื ดา้ นตะวนั ออก พน้ื ทปี่ า่ เสือ่ มโทรมให้มีการปลูกป่าทดแทน ของพื้นที่ สภาพพ้ืนท่ีเป็นพื้นท่ีลาดลูกคลื่นลอนชัน โครงการเกษตรวิชญา ได้ท�ำหน้าท่ีเป็นศูนย์บริการและ ความลาดชันร้อยละ ๘-๓๐ ดินส่วนใหญ่เป็นดินลึก ถ่ายทอดเทคโนโลยีชุมชนฝึกอบรมและพัฒนาการเกษตร ความอุดมสมบูรณ์ต�่ำ มีการใช้ท่ีดินด้านการเกษตร และ ทเ่ี หมาะสม ผนื ปา่ ไดร้ บั การฟน้ื ฟู ควบคกู่ บั การพฒั นาอาชพี บางส่วนเปน็ พนื้ ทีร่ กร้าง ของราษฎรในพนื้ ท่ี มกี ารจดั หลกั สตู รอบรมอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ส่วนท่ี ๓ : พ้ืนที่พัฒนาการเกษตร มีเนื้อท่ี ๑๓๙ ไร่ จากเดมิ ทร่ี าษฎรในพนื้ ทม่ี กี ารทำ� ไรเ่ ลอื่ นลอยกป็ รบั เปลยี่ น หรือร้อยละ ๑๐.๓๐ ของพ้ืนที่โครงการอยู่ทางส่วนเหนือ มาปลูกพืชตามหลกั “ปา่ ๓ อยา่ ง ประโยชน์ ๔ อยา่ ง” ด้านตะวันตกของพื้นท่ี สภาพพื้นท่ีลาดชันเล็กน้อยถึง โดยมกี ารสง่ เสรมิ การปลกู กาแฟ มกี ารเพาะชำ� กลา้ ไมโ้ ตเรว็ ปานกลาง ลกั ษณะดนิ สว่ นใหญเ่ ปน็ ดินลึก การระบายนำ้� ดี จำ� นวน ๕๐,๐๐๐ กลา้ เพอ่ื แจกจา่ ยให้ราษฎรน�ำไปปลูก ความอุดมสมบรู ณ์ของดินตำ�่ พ้นื ท่ตี ดิ กบั หมู่บ้านกองแหะ ขยายผลใชป้ ระโยชนใ์ นชมุ ชนและครวั เรอื น ปลกู ไมใ้ ชส้ อย มกี ารจดั ทำ� ระบบอนรุ กั ษด์ นิ และนำ�้ ฟน้ื ฟปู รบั ปรงุ บำ� รงุ ดนิ ไม้โตเร็ว พชื เมืองหนาว จ�ำนวน ๑๒๐ ไร่ เพ่อื ให้ราษฎร พฒั นาแหลง่ นำ้� สง่ เสรมิ อาชพี พฒั นาการผลติ ทพี่ ง่ึ ตนเองได้ มีพื้นที่ป่าไว้ใช้ประโยชน์ เป็นถ่านฟืนหุงต้มอาหาร และ วางผงั แบง่ แปลงจดั สรรทท่ี ำ� กนิ ใหก้ บั เกษตรกรแลว้ จำ� นวน ดำ� เนนิ กจิ กรรมสง่ เสรมิ ราษฎรผลติ และใชเ้ ชอื้ เพลงิ ชวี มวล ๖๐ ราย รายละ ๑ ไร่ รวม ๖๐ ไร่ อีกท้ังจัดฝึกอบรมหลักสูตร “การผลิตและใช้เชื้อเพลิง ทศมราชา 114

อย่างมีประสิทธิภาพ” แก่ราษฎร มีการอบรมให้ความรู้ มกี ารจดั ทำ� ระบบการอนรุ ักษ์ดนิ และนำ้� เก่ียวกับการด�ำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ ปลูกหญา้ แฝกตามแนวถนนและพนื้ ทส่ี ่วนราชการ พอเพยี ง การทำ� ปยุ๋ หมกั จากสาร พด. มกี ารสง่ เสรมิ การสรา้ ง ฝายชะลอน้�ำเพ่ิมความชุ่มช้ืนให้ผืนป่ากว่า ๑๐๑ ฝาย หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องได้เข้าร่วมด�ำเนินงานเชิงบูรณาการ เพื่อก�ำหนดขอบเขตพื้นที่และวางแผนการใช้ที่ดินให้ สอดคลอ้ งกบั ศกั ยภาพของทดี่ นิ ทรพั ยากรธรรมชาตทิ มี่ อี ยู่ ในปจั จบุ นั และเหมาะสมกบั เศรษฐกจิ และสงั คมของทอ้ งถน่ิ ประกอบด้วยแผนการดำ� เนินงาน ๓ แผนงานหลกั คือ ๑. แผนงานพัฒนาโครงสร้างพืน้ ฐาน ๒. แผนงานพฒั นาแหลง่ นำ�้ ๓. แผนงานพฒั นาพนื้ ทแ่ี ละถา่ ยทอดเทคโนโลยี มกี ารวางผงั แปลงพื้นท่ที �ำกนิ ในพืน้ ที่ ๖๐ ไร่ มีการพฒั นาโครงสรา้ งพน้ื ฐานเพอื่ รองรับการด�ำเนินกจิ กรรม (พื้นท่พี ฒั นาการเกษตร) พัฒนาดา้ นตา่ ง ๆ อาทิ ตัดแนวถนนลูกรัง แผนงานพัฒนาแหลง่ นำ้� ประโยชนท์ ไี่ ด้รบั ท�ำให้ราษฎรเลิกท�ำไร่เล่ือนลอยและได้เรียนรู้การผลิต เชื้อเพลิงจากวัสดุชีวมวลมาใช้สอยในชีวิตประจ�ำวันและ พัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้พืชสมุนไพรในท้องถ่ิน ท�ำให้ ปริมาณการใช้ไม้ฟืนจากป่าธรรมชาติลดลง ราษฎรเกิด ความรัก ความหวงแหนทรัพยากรป่าไม้ และเรียนรู้การ จดั การทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อมทีย่ ัง่ ยนื พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 115

โครงการอา่ งเก็บนำ้� ห้วยมะแกง อนั เน่อื งมาจากพระราชด�ำริ ต�ำบลปา่ แดด อำ� เภอแม่สรวย จังหวัดเชยี งราย

วนั ที่ ๑๕ มกราคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๕ พระราชด�ำริ ใหก้ รมชลประทานดำ� เนนิ การพจิ ารณากอ่ สรา้ งอา่ งเกบ็ นำ้� หว้ ยมะแกง (หว้ ยแมข่ ามแกง) ตำ� บลปา่ แดด อำ� เภอแมส่ รวย จังหวัดเชียงราย เพื่อช่วยเหลือราษฎรท่ีขาดแคลนน้�ำ บรเิ วณพ้ืนท่ีกกั เก็บน้�ำ พระเมตตาสู่ประชาราษฎร์ 117

สภาพล�ำน�้ำเดิมของอา่ งเกบ็ นำ้� หว้ ยมะแกง กลุ่มผใู้ ช้น�้ำอ่างเกบ็ น้�ำห้วยมะแกง ประโยชนท์ ไี่ ดร้ ับ โครงการอา่ งเกบ็ นำ้� หว้ ยมะแกงอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ การด�ำเนนิ งาน สามารถเป็นแหล่งน�้ำต้นทุนให้แก่ราษฎรในพื้นท่ีต�ำบล ได้มีการศึกษาความเหมาะสมแล้ว เห็นสมควรด�ำเนินการ ป่าแดด จ�ำนวน ๔ หมู่บ้าน ๘๐๕ ครัวเรือน ใช้ในการ โดยเรม่ิ ดำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งโครงการอา่ งเกบ็ นำ้� หว้ ยมะแกง อปุ โภคบริโภค และท�ำการเกษตรได้อย่างเพียงพอตลอดปี อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ ในปี ๒๕๔๗ และดำ� เนนิ การ โดยในช่วงฤดูฝนมพี ้ืนท่ีรับประโยชนป์ ระมาณ ๒,๐๐๐ ไร่ แล้วเสร็จปี ๒๕๔๙ ประกอบด้วย ก่อสร้างอาคารหัวงาน และในช่วงฤดูแล้งประมาณ ๕๐๐ ไร่ ช่วยเพิ่มผลผลิต ขนาดสันท�ำนบดิน สูง ๒๑ เมตร ยาว ๒๐๖ เมตร กวา้ ง ทางการเกษตรให้แก่ราษฎร น�ำไปสู่การมีรายได้เพิ่มข้ึน ๘ เมตร ขนาดความจุ ๒,๑๔๕,๐๐๐ ลูกบาศกเ์ มตร ท้ังนี้ กรมชลประทานได้ส่งเสริมกระบวนการมีส่วนร่วม ของราษฎรในพน้ื ทดี่ ว้ ยการจดั ตงั้ กลมุ่ ผใู้ ชน้ ำ้� เพอ่ื ใหเ้ ขา้ มา ด�ำเนินการบริหารจัดการน้�ำ ตลอดจนดูแลบ�ำรุงรักษา แหล่งน้�ำให้เกิดการใช้ประโยชน์แก่พ้ืนที่อย่างสูงสุด และ เพ่ือให้เกิดการพง่ึ พาตนเองได้อย่างย่งั ยนื ตอ่ ไป ทศมราชา 118

สามารถเป็นแหลง่ นำ�้ ตน้ ทุนให้แกร่ าษฎร เพอื่ ใชใ้ นการอุปโภคบริโภค และทำ� การเกษตรไดอ้ ยา่ งเพยี งพอตลอดปี ซง่ึ ชว่ ยเพมิ่ ผลผลติ ทางการเกษตรใหแ้ ก่ราษฎร และนำ� ไปสูก่ ารมีรายได้เพิ่มข้นึ

โครงการอา่ งเกบ็ นำ�้ ห้วยแมอ่ มลอง ตำ� บลบอ่ สลี อ�ำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ สร้างแหล่งนำ้� ใหแ้ ก่ราษฎร เพอื่ บรรเทาปัญหาขาดแคลนน�้ำ เพอ่ื การอปุ โภคบรโิ ภคและทำ� การเกษตร สามารถชว่ ยเหลอื พน้ื ทเี่ กษตรกรรมในฤดแู ลง้ ส่งผลให้ราษฎรสามารถประกอบอาชพี ทางการเกษตรได้อยา่ งมีประสิทธภิ าพดีย่งิ ขนึ้

วันท่ี ๑๕ มกราคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๕ ยาว ๘๘.๒๕ เมตร สูง ๒๖ เมตร และอาคารประกอบ พรอ้ มดว้ ยทางระบายนำ�้ ลน้ (Spillway) ทำ� หนา้ ทเ่ี กบ็ กกั นำ�้ พระราชด�ำริ บริเวณตอนบนของล�ำห้วยแม่อมลองและยกระดับน้�ำ ให้พิจารณาจัดหาแหล่งน้�ำช่วยเหลือราษฎรบ้านบ่อสลี เข้าสู่ระบบส่งน�้ำของฝายอมลองท่ีอยู่บริเวณตอนล่าง ตามทนี่ ายฐาปกรณ์ ปน่ิ ญาติ ผใู้ หญบ่ า้ นบอ่ สลี ไดก้ ราบบงั คม เปน็ คลองดาดคอนกรีต ความยาว ๓ กิโลเมตร ทลู ขอพระราชทานโครงการกอ่ สรา้ งอา่ งเกบ็ นำ�้ หว้ ยแมอ่ มลอง การด�ำเนินงาน ประโยชน์ที่ได้รบั สรา้ งแหลง่ นำ�้ ใหแ้ กร่ าษฎรในพน้ื ทตี่ ำ� บลบอ่ สลี เพอ่ื บรรเทา สามารถช่วยเหลือพ้ืนที่เกษตรกรรมในฤดูแล้งให้แก่พ้ืนท่ี ปัญหาขาดแคลนน้�ำเพื่อการอุปโภคบริโภค และท�ำการ บา้ นบอ่ สลแี ละหมบู่ า้ นใกลเ้ คยี งไดจ้ ำ� นวน ๑,๓๐๐ ไร่ และ เกษตร โดยก่อสร้างอ่างเก็บน้�ำขนาดความจุ ๕๒๐,๐๐๐ ดา้ นการอปุ โภคบรโิ ภคได้ ๕๙๔ ครวั เรอื น สง่ ผลใหร้ าษฎร ลูกบาศก์เมตร โดยมีขนาดท�ำนบดินกว้าง ๘ เมตร สามารถประกอบอาชีพทางการเกษตรได้มีประสิทธิภาพ ดยี ่ิงขึ้น พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 121

โครงการปรบั ปรงุ อา่ งเกบ็ นำ้� ห้วยสะแพดตอนบน ต�ำบลแม่สอย อำ� เภอจอมทอง จงั หวัดเชยี งใหม่

วันที่ ๑๗ มกราคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๖ พระราชด�ำริ การดำ� เนินงาน สระเก็บน้�ำบ้านห้วยสะแพด กรมชลประทาน จากการพิจารณาสภาพภูมิประเทศบริเวณอ่างเก็บน�้ำแล้ว ได้ก่อสร้างไว้เม่ือปีงบประมาณ ๒๕๔๔ ขนาดความจุ พบว่า ไม่มีความเหมาะสมท่ีจะด�ำเนินการขุดลอกขยาย ๑๒,๘๐๐ ลูกบาศก์เมตร แต่ระดับน้�ำในสระเก็บน้�ำ ดา้ นเหนอื อา่ งเกบ็ นำ�้ เพราะจะสง่ ผลกระทบกบั ตวั ทำ� นบดนิ อยู่ต�่ำกว่าพื้นที่การเกษตร จ�ำเป็นต้องใช้วิธีสูบน้�ำขึ้นมาใช้ และป่าไม้บริเวณข้างเคียง จึงด�ำเนินการปรับปรุงอาคาร ซ่ึงราษฎรได้ใช้เครื่องสูบน้�ำที่ใช้น�้ำมันเชื้อเพลิง ท�ำให้ ระบายน�ำ้ ล้น (Spillway) โดยเสรมิ ระดับสันอาคารระบาย มีค่าใช้จ่ายสูง และได้มีสมาชิกองค์การบริหารส่วนต�ำบล น�้ำล้นจากระดับเดิม ๑ เมตร และเสริมระดับสัน แม่สอย กราบบังคมทูลขอพระราชทานความช่วยเหลือ ท�ำนบดินให้สามารถรองรับปริมาณน�้ำนองสูงสุดได้อย่าง โดยขอใหท้ ำ� การขยายไฟฟา้ แรงดนั ตำ่� ใหถ้ งึ บรเิ วณดงั กลา่ ว ปลอดภยั โดยพจิ ารณากอ่ สรา้ งกำ� แพงคอนกรตี บนทำ� นบดนิ เพ่ือเปล่ียนมาใช้เครื่องสูบน้�ำด้วยไฟฟ้าแทนการใช้น�้ำมัน ด้านเหนือน�้ำ ระดับสูงจากเดิมประมาณ ๑.๑๐ เมตร เชอื้ เพลงิ ในการนไ้ี ดพ้ ระราชทานพระราชดำ� รสิ รปุ ความวา่ ยาว ๑๗๘ เมตร “ให้หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องไปพิจารณาช่วยเหลือราษฎร ดงั กล่าวตอ่ ไป” พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 123

เสรมิ ท�ำนบดินดา้ นเหนอื น้�ำขึน้ ประมาณ ๑ เมตร ผลผลิตของเกษตรกรท่ไี ดร้ ับผลประโยชน์ ใหส้ ามารถรองรบั ปริมาณนำ�้ ที่เพม่ิ ขน้ึ อยา่ งปลอดภัย จากแหล่งน�ำ้ ส่วนมากคือลำ� ไย ประโยชนท์ ี่ไดร้ บั อา่ งเกบ็ นำ�้ หว้ ยสะแพดตอนบนกกั เกบ็ นำ�้ ไดม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ มากขนึ้ จากเดมิ ๓๒๐,๐๐๐ ลกู บาศกเ์ มตร เปน็ ๓๖๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร ส่งผลให้ราษฎรบ้านห้วยสะแพดจ�ำนวน ๙๘ ครวั เรอื น ประชากรจ�ำนวน ๕๐๕ คน มนี ำ้� ใช้เพอื่ การ อปุ โภคบริโภค และทำ� การเกษตรไดอ้ ยา่ งเพยี งพอตลอดปี ยกระดบั สันอาคารระบายนำ้� ลน้ (Spillway) ข้นึ จากเดิมประมาณ ๑ เมตร ทศมราชา 124

ปรับปรงุ อา่ งเกบ็ น้�ำให้มีศักยภาพในการเกบ็ กักน้�ำไดป้ รมิ าณมากขน้ึ สามารถนำ� มาบรหิ ารจดั การใหแ้ ก่ราษฎรใช้เพ่ือการอุปโภคบริโภค และทำ� การเกษตรได้อย่างเพียงพอตลอดปี อา่ งเก็บนำ้� หว้ ยสะแพดตอนบน พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 125

โครงการปรับปรุงอา่ งเกบ็ น้ำ� ห้วยม่วงตอนบน ต�ำบลแม่สอย อำ� เภอจอมทอง จังหวดั เชยี งใหม่

ปรับปรงุ อา่ งเกบ็ น�้ำให้มศี ักยภาพในการเกบ็ กักน้�ำได้ปริมาณมากขนึ้ สามารถนำ� มาบริหารจัดการใหแ้ ก่ราษฎรได้อยา่ งเพียงพอตลอดปี วนั ท่ี ๑๗ มกราคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๖ พระราชดำ� ริ สมาชิกองค์การบริหารส่วนต�ำบลบ้านห้วยม่วงฝั่งซ้าย กราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานความช่วยเหลือ ให้ท�ำการขุดลอกอ่างเก็บน้�ำห้วยม่วงตอนบน เพ่ือเพิ่ม ความจุของอ่างเก็บน้�ำฯ ในการเก็บกักน�้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง และขยายเขตไฟฟา้ เพอื่ การเกษตร ในการนไ้ี ดพ้ ระราชทาน พระราชด�ำริสรุปความว่า “ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ดำ� เนินการขดุ ลอกอ่างเก็บน้�ำต่อไป” พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 127

อ่างเกบ็ นำ้� หว้ ยมว่ งตอนบน หลังเสริมระดับสันทำ� นบดินดา้ นเหนอื นำ�้ เพม่ิ ข้นึ จากเดิมประมาณ ๑.๑๐ เมตร ยกระดบั สันอาคารระบายนำ�้ ลน้ (Spillway) พืน้ ที่รบั ประโยชน์ ซ่ึงส่วนมากจะเป็นสวนลำ� ไย ขนึ้ จากเดมิ ประมาณ ๑ เมตร ทศมราชา 128

การดำ� เนินงาน ประโยชนท์ ่ีได้รับ ปรับปรงุ อา่ งเก็บนำ�้ หว้ ยมว่ งตอนบน ใหม้ ีศักยภาพในการ อา่ งเกบ็ นำ�้ หว้ ยมว่ งตอนบนมปี รมิ าณความจเุ พม่ิ ขน้ึ จากเดมิ เก็บกักน้�ำได้ปริมาณมากข้ึน สามารถน�ำมาบริหารจัดการ ๑๗๐,๐๐๐ ลกู บาศก์เมตร เป็น ๑๙๕,๐๐๐ ลูกบาศกเ์ มตร ให้แก่ราษฎรใช้เพื่อการอุปโภคบริโภค และท�ำการเกษตร ช่วยให้ราษฎรในพ้ืนท่ีบ้านห้วยม่วงฝั่งซ้าย ๑,๒๗๐ ไร่ ได้อย่างเพียงพอตลอดปี ซ่ึงได้ท�ำการศึกษาและพิจารณา จ�ำนวน ๑๖๓ ครัวเรือน ประชากรจ�ำนวน ๖๖๐ คน เพม่ิ ความจขุ องอา่ งเกบ็ นำ�้ โดยยกระดบั สนั อาคารระบายนำ้� ลน้ มีแหล่งน�้ำใช้เพื่อการอุปโภคบริโภค และท�ำการเกษตร (Spillway) ข้ึนจากเดิมประมาณ ๑ เมตร พร้อมท้งั เสรมิ ไดอ้ ย่างเพียงพอตลอดปี ระดับสันท�ำนบดินให้สามารถรองรับปริมาณน�้ำนองสูงสุด ได้อย่างปลอดภัย โดยก่อสร้างก�ำแพงคอนกรีต บนท�ำนบดินด้านเหนือน�้ำระดับสูงจากเดิมประมาณ ๑.๑๐ เมตร ยาว ๒๐๒ เมตร

โครงการก่อสร้างแก้มลิงหว้ ยใหญ่ กอ่ สร้างสถานีสบู นำ�้ ด้วยไฟฟ้า บา้ นหว้ ยแหน ขุดสระเก็บนำ้� หมู่ที่ ๔ และขุดลอกคลอง หมทู่ ี่ ๑๔ อันเนื่องมาจากพระราชดำ� ริ ตำ� บลหว้ ยใหญ่ อำ� เภอเมอื งเพชรบรู ณ์ จงั หวดั เพชรบูรณ์ จัดทำ� แก้มลงิ เพ่ือเกบ็ กกั น้�ำไว้ส�ำหรบั บรหิ ารจัดการผ่านระบบสถานีสบู นำ้� ด้วยไฟฟา้ เพื่อให้ราษฎรมนี ำ้� ใช้เพ่ือการอุปโภคบริโภค และท�ำการเกษตร

วันที่ ๑ มนี าคม พุทธศักราช ๒๕๖๐ พระราชด�ำริ และ ๑๐ ต�ำบลห้วยใหญ่ และหมู่ ๑๔ ต�ำบลบ้านโคก ทรงรับโครงการกอ่ สรา้ งแกม้ ลิงหว้ ยใหญ่ การกอ่ สรา้ ง ซึ่งประสบปัญหาขาดแคลนน้�ำส�ำหรับอุปโภคบริโภคและ สถานสี บู นำ้� ดว้ ยไฟฟา้ บา้ นหว้ ยแหน ขดุ สระเกบ็ นำ้� หมทู่ ี่ ๔ ท�ำการเกษตรในฤดแู ลง้ และขดุ ลอกคลอง หมทู่ ี่ ๑๔ ไวเ้ ปน็ โครงการอนั เนอ่ื งมาจาก พระราชดำ� ร ิ เพอ่ื ใหค้ วามชว่ ยเหลอื แกร่ าษฎรในหมทู่ ี่ ๔, ๗, ๘

แก้มลิงหว้ ยใหญม่ ขี นาดความจุ ๓๗๓,๐๐๐ ลูกบาศกเ์ มตร การด�ำเนนิ งาน ๖๕ เมตร ยาว ๒๔๐ เมตร ความลึกเฉล่ีย ๒.๕๐ เมตร จัดท�ำแก้มลิงเพื่อเก็บกักน�้ำไว้ส�ำหรับบริหารจัดการ ความจุ ๑๐๐,๐๐๐ ลกู บาศก์เมตร ขดุ ลอกคลองหมู่ท่ี ๑๔ ผ่านระบบสถานีสูบน้�ำด้วยไฟฟ้า เพื่อให้ราษฎรมีน�้ำใช้ ต�ำบลบ้านโคก ด�ำเนินการขุดลอกคลอง ขนาดก้นคลอง เพื่อการอุปโภคบริโภคและท�ำการเกษตร ปี ๒๕๖๐ กว้าง ๑๐ เมตร ยาว ๒,๒๐๐ เมตร ความลึกเฉล่ีย กรมชลประทานดำ� เนนิ กอ่ สรา้ งแกม้ ลงิ หว้ ยใหญแ่ ละสถานี ๑.๕๐ เมตร และก่อสร้างสถานีสูบน้�ำด้วยไฟฟ้า สูบน�้ำด้วยไฟฟ้า ประกอบด้วย ปรบั ปรุงบอ่ ยืมดินบรเิ วณ บ้านห้วยแหนพร้อมระบบส่งน�้ำ ความยาว ๔ กิโลเมตร ฝง่ั ขวาของอา่ งฯ หว้ ยใหญใ่ หเ้ ปน็ สระเกบ็ นำ�้ พน้ื ทปี่ ระมาณ โดยใช้นำ้� ตน้ ทนุ จากแก้มลิงหว้ ยใหญ่ ๕๐ ไร่ ความจุประมาณ ๔๐๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร พน้ื ที่ รับประโยชน์ ประมาณ ๒,๐๐๐ ไร่ ขุดสระเกบ็ นำ�้ หมทู่ ี่ ๔ ตำ� บลบา้ นโคก ดำ� เนนิ การโดยการขดุ สระเกบ็ นำ�้ ขนาดกวา้ ง ทศมราชา 132

งานขดุ ลอกบริเวณหมูท่ ่ี ๑๔ พ้นื ทรี่ บั ประโยชนจ์ ำ� นวน ๕๐๐ ไร่ สถานสี บู น�้ำด้วยไฟฟา้ บา้ นหว้ ยแหน ประโยชน์ทไ่ี ดร้ ับ สามารถสนับสนุนน�้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค และท�ำการ เกษตรของราษฎร หมู่ท่ี ๗ บ้านห้วยแหน และหมู่บ้าน ใกล้เคียง ต�ำบลห้วยใหญ่ อ�ำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัด เพชรบูรณ์ ให้มีน�้ำใช้ตลอดทั้งปี โดยส่งน้�ำสนับสนุนพื้นที่ การเกษตร จำ� นวน ๒,๐๐๐ ไร่ ในฤดูฝน และ ๔๐๐ ไร่ ในฤดูแล้ง ช่วยบรรเทาปัญหาอุทกภัยในช่วงฤดูน�้ำหลาก ให้กับราษฎรในพื้นท่ี ลดความเสี่ยงในการประกอบอาชีพ เกษตรกรรม พระเมตตาส่ปู ระชาราษฎร์ 133

ชยั นาท ลพบุรี สิงหบุรี กาญจนบุรี สพุ รรณบรุ อีางทอง สระบรุ ี พระนครศรอี ยธุ ยา นครนายก ปราจนี บุรี นครปฐม ปทุมธานี สระแกว นนทบรุ ี กรงุ เทพมหานคร ราชบรุ ี สมุทรสาคร สมทุ รปราการ ฉะเชิงเทรา สมุทรสงคราม ชลบุรี เพชรบุรี ระยอง จันทบรุ ี ตราด ประจวบครี ขี นั ธ ภาคกลาง

โครงการพฒั นาแหลง่ น้�ำอันเนือ่ งมาจากพระราชดำ� ริ ในพื้นที่ตำ� บลยางหัก อ�ำเภอปากท่อ จังหวัดราชบรุ ี

ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ� จ�ำนวน ๕ แหง่ เพ่ือให้มีแหลง่ นำ้� ต้นทนุ สำ� หรบั อุปโภคบรโิ ภค และการเกษตร ส่งผลให้ประชาชนมคี วามเป็นอยู่ดขี นึ้ วนั ท่ี ๑๐ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๓๔ พระราชด�ำริ ให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการและก่อสร้าง แหล่งน้�ำช่วยเหลือการเพาะปลูกและการอุปโภคบริโภค ตามท่ีราษฎรได้กราบบังคมทลู ขอพระราชทาน ทศมราชา 136

การด�ำเนินงาน หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องร่วมกันพิจารณาด�ำเนินงานสนองพระราชด�ำริ โดยก่อสร้างอ่างเก็บน้�ำในพื้นที่ต�ำบลยางหัก อำ� เภอปากทอ่ จังหวัดราชบรุ ี จ�ำนวน ๕ แหง่ ดงั น้ี ๑. อ่างเก็บน้�ำบ้านพรุกรูดอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ หมู่ที่ ๔ ต�ำบลยางหัก อ�ำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี เป็นเขื่อนดิน หลังคันกว้าง ๕ เมตร ยาว ๓๘๐ เมตร สูง ๑๕ เมตร พนื้ ทีร่ ับน�้ำฝน ๙ ตารางกโิ ลเมตร ความจุ ๕๘๕,๒๘๐ ลกู บาศกเ์ มตร พระเมตตาสู่ประชาราษฎร์ 137

๒. อา่ งเกบ็ นำ้� หว้ ยพกุ รดู อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ หมทู่ ี่ ๔ ตำ� บลยางหกั อำ� เภอปากทอ่ จงั หวดั ราชบรุ ี เปน็ เขอ่ื นดนิ หลงั คนั กวา้ ง ๕ เมตร ยาว ๓๒๖ เมตร สงู ๑๓ เมตร พน้ื ทรี่ บั นำ้� ฝน ๑๐ ตารางกโิ ลเมตร ความจุ ๒๗๐,๗๕๐ ลกู บาศกเ์ มตร ทศมราชา 138

๓. อา่ งเกบ็ นำ�้ เขาหัวแดงอนั เน่ืองมาจากพระราชดำ� ริ หม่ทู ่ี ๓ ตำ� บลยางหัก อ�ำเภอปากท่อ จงั หวดั ราชบรุ ี เปน็ เขอ่ื นดนิ หลงั คนั กวา้ ง ๖ เมตร ยาว ๑๘๐ เมตร สงู ๑๐ เมตร พ้ืนท่ีรับนำ�้ ฝน ๗ ตารางกิโลเมตร ความจุ ๖๑๒,๐๐๐ ลกู บาศกเ์ มตร พระเมตตาสปู่ ระชาราษฎร์ 139

๔. อ่างเก็บน้�ำบ้านไทยประจันอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ หมู่ที่ ๕ ต�ำบลยางหัก อ�ำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี เปน็ เขอื่ นดนิ หลงั คนั กวา้ ง ๖ เมตร ยาว ๑๗๐ เมตร สงู ๑๗ เมตร พนื้ ทรี่ บั นำ�้ ฝน ๕๖.๙๗ ตารางกโิ ลเมตร ความจุ ๕๙๘,๒๓๑ ลกู บาศกเ์ มตร ทศมราชา 140

๕. อ่างเก็บน้�ำหินสีตอนบนอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ หมู่ท่ี ๔ ต�ำบลยางหัก อ�ำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี เป็นเข่ือนดิน หลังคันกว้าง ๖ เมตร ยาว ๒๔๐ เมตร สูง ๒๑ เมตร พื้นท่ีรับน�้ำฝน ๘.๒๕ ตารางกิโลเมตร ความจุ ๑,๐๖๔,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร พระเมตตาสู่ประชาราษฎร์ 141

ประโยชนท์ ่ีไดร้ ับ ปัจจุบันอ่างเก็บน้�ำทั้ง ๕ แห่ง มีสภาพสมบูรณ์ สามารถช่วยเหลือราษฎรต�ำบลยางหักได้อย่างทั่วถึง โดยอ่างเก็บน้�ำ แต่ละแห่งจะมีกลุ่มผู้ใช้น�้ำท่ีช่วยกันดูแลรักษาสภาพพื้นที่อ่างเก็บน�้ำและระบบส่งน�้ำร่วมกับโครงการชลประทานราชบุรี และมีการประชุมกลุ่มผู้ใช้น�้ำเพื่อร่วมกันวางแผนการบริหารจัดการน้�ำในช่วงก่อนและหลังฤดูกาลเพาะปลูก หลังจาก ก่อสร้างอ่างเก็บน�้ำท้ัง ๕ แห่ง แล้วเสร็จ ประชาชนมีความเป็นอยู่ดีขึ้นและมีแหล่งน้�ำต้นทุนส�ำหรับอุปโภคบริโภค และการเกษตร ครอบคลมุ พน้ื ทกี่ วา่ ๖,๐๐๐ ไร่ มสี มาชกิ กลมุ่ ผใู้ ชน้ ำ้� เขา้ รว่ มโครงการกวา่ ๗๐๐ ราย รว่ มกนั บรหิ ารจดั การ และดแู ล บำ� รงุ รกั ษาอ่างเก็บนำ�้ และคลองสง่ นำ�้ ยงั ผลให้มีนำ้� ส�ำหรบั อปุ โภคบริโภค และเกษตรกรรมตลอดปี ทศมราชา 142

หนองคาย บงึ กาฬ เลย อุดรธานี นครพนม หนองบัวลำภู สกลนคร ขอนแกน กาฬสินธุ มุกดาหาร ชัยภูมิ มหาสารคาม รอยเอด็ ยโสธร อำนาจเจริญ นครราชสมี า อบุ ลราชธานี สุรินทร ศรสี ะเกษ บุรีรัมย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

โครงการอา่ งเก็บน�ำ้ หว้ ยสมอทบ ตำ� บลดินจี่ อ�ำเภอค�ำม่วง จังหวัดกาฬสนิ ธ์ุ

วนั ที่ ๑๖ พฤศจิกายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๒ พระราชดำ� ริ ใหก้ รมชลประทานพจิ ารณาหาแหลง่ นำ้� เพอื่ ใชท้ ำ� การเกษตร ตามทนี่ ายบญุ ศรี สาระโป กำ� นนั ตำ� บลดนิ จี่ และผใู้ หญบ่ า้ น ท้ัง ๙ หมู่บ้าน ในเขตต�ำบลดินจี่ อ�ำเภอค�ำม่วง จังหวัด กาฬสนิ ธ์ุ ไดก้ ราบบงั คมทลู ฯ ขอพระราชทานพระมหากรณุ า กอ่ สร้างอ่างเกบ็ นำ้� ท�ำใหร้ าษฎรมแี หลง่ นำ�้ ส�ำหรับอปุ โภคบริโภค และท�ำการเกษตรไดอ้ ยา่ งเพียงพอตลอดปี เปน็ การช่วยบรรเทาอุทกภยั ในช่วงฤดนู �ำ้ หลาก และเป็นแหลง่ เพาะพนั ธุส์ ัตว์นำ้� เพ่ือเปน็ อาหารให้ราษฎร ได้บริโภคในครวั เรือน และมรี ายไดเ้ สรมิ ส่งผลใหช้ ีวิตความเป็นอยูด่ ีขนึ้ พระเมตตาสู่ประชาราษฎร์ 145

ทศมราชา 146

การดำ� เนนิ งาน ประโยชน์ที่ไดร้ บั ก่อสร้างอ่างเก็บน้�ำห้วยสมอทบพร้อมอาคารประกอบ ท�ำให้ราษฎรได้รับประโยชน์โดยตรง ๔ หมู่บ้านในต�ำบล ขนาดความจุ ๒ ลา้ นลกู บาศกเ์ มตร เพอื่ ใหเ้ กดิ ความเชอื่ มโยง ดินจ่ี คือ บ้านดินจ่ี บ้านโนนหนามแท่ง บ้านสมอทบ กับโครงการจัดหาแหล่งน�้ำช่วยเหลือราษฎรต�ำบลดินจ่ี และบ้านท่านาเลา จ�ำนวน ๖๒๕ ครัวเรือน รวมท้ังสิ้น ซง่ึ ดำ� เนนิ การในปี ๒๕๔๕ ซง่ึ ไดข้ ดุ สระเกบ็ นำ้� ขนาดความจุ ๓,๑๕๐ คน มพี นื้ ทีก่ ารเกษตรได้รับประโยชน์ ๑,๘๔๐ ไร่ ๔,๗๖๘ ลกู บาศกเ์ มตร จำ� นวน ๔๕ แหง่ เพือ่ รับน�้ำจาก ในช่วงฤดฝู น และ ๔๐๐ ไร่ ในช่วงฤดูแลง้ ทำ� ให้ราษฎร อา่ งเก็บน้�ำหว้ ยสมอทบ มแี หลง่ นำ�้ สำ� หรบั อปุ โภคบรโิ ภค และทำ� การเกษตรไดอ้ ยา่ ง เพียงพอตลอดปี เป็นการช่วยบรรเทาอุทกภัยในช่วง ฤดูน�้ำหลาก และเป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น�้ำ เพ่ือเป็น อาหารให้ราษฎรได้บริโภคในครัวเรือน และมีรายได้เสริม ส่งผลใหช้ ีวิตความเปน็ อยู่ดีข้นึ พระเมตตาสปู่ ระชาราษฎร์ 147

โครงการปรับปรงุ ระบบทอ่ สง่ นำ�้ อา่ งเก็บน้�ำห้วยหนิ ลบั อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ ต�ำบลหนองแคน อำ� เภอดงหลวง จังหวัดมกุ ดาหาร

วนั ท่ี ๒๙ พฤศจกิ ายน พทุ ธศักราช ๒๕๔๒ พระราชด�ำริ ให้กรมชลประทานพิจารณาให้ความช่วยเหลือราษฎรบ้านหนองแคนท่ีขาดแคลนน�้ำเพื่อท�ำการเกษตร และการอุปโภค บริโภค โดยขอใหพ้ ิจารณาขยายพ้นื ที่การสง่ น้�ำทางท่อของอา่ งเกบ็ น�ำ้ ห้วยหนิ ลับ เพื่อกระจายนำ�้ ใหร้ าษฎรบริเวณสองฝั่ง ล�ำห้วยบางทรายในเขตจังหวัดมกุ ดาหารได้มากข้ึน พระเมตตาสปู่ ระชาราษฎร์ 149