จารึกการบันทึกเอกสารประวัติศาสตร์ ของโลกมุสลิม

จารีตการบันทกึ เอกสารประวตั ิศาสตร์ ของโลกมสุ ลมิ โดย นายสนั ติ เสือสมงิ ณ หอ้ งประชุมดารงราชานภุ าพ พพิ ธิ ภันฑสถานแห่งชาติ พระนคร กรุงเทพมหานคร 22 พฤษภาคม 2557

กลุ่มภาษาเซมติ ิก (Semetics) ตะวันออก เซมิติกเหนือ ตะวนั ตก บาบิโลเนียน ตะวนั ออก ตะวนั ตก อัซซเู รียน สุรยาเนียน ศอบิเอียน เนบาเตียน สะมะเรยี น ตัดมุเรยี น อราเมอกิ

ฟนิ ิเชยี น เซมิตกิ กลาง ฮบิ รวู ์ โมอาเบยี น คะนาอนั

เซมติ ิกใต้ เอธิโอเปยี น อารบคิ เหนือ อารบิคใต้ อารบคิ มาตรฐาน อาราบิคสาเนียงถิ่น หมิ ยะเรียน (ฟศุ หา) มาราเกช, แอลจีเรยี , สะบะเอยี น ตูนเิ ซีย, อีรัก, ซเี รีย, ภาษาของสาย ตระกลู กรุ อยชฺ เลบานอน, อยี ิปต์ ฯลฯ อลั -กุรอาน (กลุม่ ประเทศ ตะวนั ออกกลาง และแอฟรกิ าเหนอื )

แผนที่กล่มุ ประเทศอาหรบั

พฒั นาการตัวอกั ษรภาษาอาหรบั Phoenician (โพอนิ ิเชียน) 2,800 BC Aramaic (อราเมอิค) 1,300 BC Nabathaens (นบาเตียน) 400 BC Mecca (มักกะฮฺ) ตระกูลกรุ อยชฺ (Quresh) Yemen (เยเมน) สะบะอฺ (800 BC) - หมิ ยรั ฺ

Mecca (มักกะฮฺ) ตระกลู กรุ อยชฺ (Quresh) อบิ รอฮมี (อบั ราฮมั ) + ฮาญรั ฺ (ฮาฆาร) อิสมาอลี (อชิ มาแอล) อดั นาน

ภาพตัวอกั ษรอาหรบั โบราณแบบต่างๆ ภาพมุศหัฟ ‫مصحف عثمان‬

สาสน์ ของทา่ นนบี ‫رسائل النبي‬

‫الخطوط العربية القديمة‬

การเดนิ ทางของกระดาษ จนี (ค.ศ. 105) มักกะฮฺ (ค.ศ. 707) อียปิ ต์ (ค.ศ. 800) เอน็ ดะลเู ซีย (สเปน) (ค.ศ. 950) คอนสแตนตโิ นเป้ลิ (ค.ศ.1100), ซิซลิ ี (ค.ศ.1102), อติ าลี (ค.ศ. 1154), เยอรมนี (ค.ศ. 1228), องั กฤษ (ค.ศ. 1309)

การบอกเล่าเหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตร์ ยุคกอ่ นศาสนาอิสลาม = มุขปาฐะ ยคุ ต้นอสิ ลาม - ช่วงต้นการประกาศศาสนาอสิ ลาม (ค.ศ. 610) • ทอ่ งจา + บันทกึ เป็นลายลักษณ์อักษร = คมั ภรี ์อลั -กรุ อาน • วจนะและเรอ่ื งราวของทา่ นนบมี ุฮมั มัด (ศ็อลลลั ลอฮุอะลัยฮวิ ะซัลลมั ) = ทอ่ งจาและรายงานแบบมขุ ปาฐะ ช่วงเรม่ิ ต้นการจดบันทกึ วจนะของนบีมฮุ มั มัด (ศอ็ ลลัลลอฮุอะลยั ฮิวะซัลลัม) = รัชสมัยเคาะลีฟะฮฺ อุมัรฺ อิบนุ อบั อิลอะซีซ แห่งราชวงศ์ อลั -อุมะวยี ะฮฺ ณ นครดามัสกสั (ฮ.ศ. 99-101 / ค.ศ.717-720) = ชนร่นุ ศิษยส์ าวก (ตาบิอศุ เศาะหาบะฮฺ) • อิบนุ ฮชิ าม อซั -ซุฮฺรยี ฺ (เสียชีวิต ฮ.ศ. 123 / ค.ศ. 742) • นักรายงานวจนะตามหวั เมอื งในรัฐอสิ ลาม (ช่วงศตวรรษท่ี 1-2)

หวั เมอื งสาคัญในรฐั อิสลาม (แหล่งพานักของชนรุ่นสาวก และศษิ ยส์ าวก) • เมอื งมะดนี ะฮฺ, เมอื งมกั กะฮ,ฺ แคว้นอัล-หิญาซ, อลั -กฟู ะฮ,ฺ อลั -บศั เราะฮฺ (อีรกั ) แคว้นชาม (ซีเรีย ปาเลสไตน์), เมืองฟุสฏอฏ (อยี ิปต)์ ฯลฯ

แผนที่แสดงอาณาเขตรัฐอสิ ลาม สมยั ราชวงศอ์ ัล-อมุ ะวยี ะฮฺ

ตารา อลั -มวุ ฏั เฏาะอฺ ของอิมาม มาลิก อบิ นุ อะนสั (ฮ.ศ. 93-179 / ค.ศ. 712-795)

เอกสารเขยี นด้วยลายมือ ตารา “ตารคี อบิ นิ ฮชิ าม” ของ อับดลุ มะลิก อิบนุ ฮชิ าม (เสยี ชีวิต ฮ.ศ. 213 / ค.ศ. 828)



เอกสารเขยี นดว้ ยลายมอื ตารา “อฏั -เฏาะบะกอต อัล-กุบรอ” ของ มฮุ ัมมดั อิบนุ สะอฺด์ อัซ-ซุฮรฺ ยี ฺ (เสียชวี ิต ฮ.ศ. 230 / ค.ศ. 845)

ตารา “มอุ ญฺ มั อลั -บลุ ดาน” ของ ยากตู๊ อัล-หะมะวียฺ (ค.ศ. 1179 - 1229)

เอกสารเขยี นด้วยลายมือ ตารา “อัล-บดิ ายะฮฺ วัน-นฮิ ายะฮ”ฺ ของ อิสมาอีล อิบนุ กะษีรฺ (ค.ศ. 1300 - 1377)

เอกสารเขยี นด้วยลายมอื ตารา “อัล-มกุ ็อดดิมะฮฺ” จาก “กิตาบ อลั -อบิ ัรฺ ว่า ดีวาน อัล-มุบตะดะอฺ วลั -เคาะบรั ฺ ฟี อยั ยาม อัล-อะรอ็ บ วลั -อะญมั วัล-บัรบฺ ัรฺ” ของ อิบนุ ค็อลดนู (ค.ศ. 1332 - 1406)

เอกสารเขียนด้วยลายมือ ตารา “ตารีค อรั รฺ ุสลุ วลั -มลุ กู ” หรอื ตารคี อัฏ-เฏาะบะรยี ฺ” ของอิมาม อบูญะอฟฺ ัร มุฮัมมดั อิบนุ ญะรีรฺ อฏั -เฏาะบะรียฺ (เสียชีวิต ฮ.ศ. 310 / ค.ศ. 923)

แหลง่ ข้อมลู ทางประวตั ิศาสตร์ 1) การบอกเลา่ แบบมุขปาฐะของนักทอ่ งจา 2) คมั ภีรอ์ ัล-กุรอาน 3) วจนะของนบีมฮุ ัมมดั (ศอ็ ลลลั ลอฮอุ ะลัยฮวิ ะซัลลัม) และการรายงานของชนรุ่นสาวก (เศาะหาบะฮฺ) 4) การบอกเล่าของชนรุ่นสาวก และศษิ ยส์ าวกทม่ี ีความสันทัดในคมั ภีรเ์ ก่า (โตร่าห์ - ไบเบ้ลิ ) เรยี กวา่ “อิสรออลิ ิยาต” 5) การแปลตาราประวัตศิ าสตร์จากภาษาของชนชาติในอารยธรรมโบราณ (เปอร์เซยี , ละตนิ , สรุ ฺยานยี ฺ และสันสกฤต) 6) การจดบนั ทึกของนกั ปราชญ์ประจาราชสานัก 7) การจดบันทึกของเหลา่ นักเดนิ ทางท่องโลก เชน่ อิบนุ ฟัฎลาน - อิบนุ บฏั -ฏเู ฏาะฮฺ

เอกสารบันทึกการเดินทางของ อบิ นุ ฟัฎลาน (ค.ศ. 921) ตรงกับรัชสมัยเคาะลฟี ะฮฺอัล-มุกตะดิรฺ บิลลาฮฺ (ค.ศ. 908-932) เปน็ เรอื่ งราวการเดนิ ทางของอบิ นุ ฟฎั ลาน ซึ่งเปน็ ทูตไปยงั บัลแกเรียของพวกสลาฟ และถกู ถา่ ยทอดอย่ใู นตารามวั ะอญฺ มั อลั บุลดานของ ยากูต๊ อัล-หะมาวียฺ

จารีตการจดบันทกึ เอกสารประวัตศิ าสตรข์ องโลกมสุ ลิม 1) อา้ งสายรายงานถงึ ผ้รู ายงานปลายทางซึ่งอย่รู ่วมสมัยกับเหตกุ ารณ์ทางประวตั ิศาสตร์ 2) สถานภาพของบคุ คลในสายรายงานถกู วจิ ารญห์ รือรับรองความน่าเชื่อถอื และ ความเช่ือมต่อของสายรายงานถูกตรวจสอบได้ 3) การจดบันทกึ ใช้ปีฮจิ เราะฮฺศักราช โดยถือเอาการอพยพของนบมี ฮุ มั มดั (ศ็อลลลั ลอฮอุ ะลยั ฮิวะซัลลัม) เปน็ ปีท่ี 1 แหง่ ฮิจเราะฮศฺ ักราช 4) การจดบนั ทึกเกยี่ วกบั บคุ คลสาคญั ยดึ ปที เ่ี สยี ชีวิตเปน็ หลกั 5) เอกสารอา้ งองิ ในขน้ั ปฐมภูมิ สว่ นใหญ่สญู หาย แตเ่ รอ่ื งราวในบนั ทึกถกู ถา่ ยทอดผา่ น การจดจาสายรายงานในบันทกึ ของนักประวตั ิศาสตร์ รนุ่ ท่ี 3 (ศตวรรษท่ี 3) 6) มีลักษณะและเนอื้ หาในการจดบันทึกทีห่ ลากหลาย เชน่ การสบื เช้ือสาย, เหตุการณ์สาคญั ทางการเมืองการปกครอง การทหาร สงคราม การคา้ ขาย การบรหิ ารราชการ การพิชิตดินแดน ฯลฯ