การแปลงเพศปลานิลโดยใช้ฮอร์โมน

หนังสืออิเลก็ ทรอนิกส์ ศนู ยว์ ิทยาศาสตรเ์ พ่อื การศกึ ษานครพนม สานกั งาน กศน./สานกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ/กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ปลานลิ เป็นปลานาจดื ชนิดหนึ่งในวงศป์ ลาหมอสี (Cichlidae) มี ช่อื วิทยาศาสตรว์ า่ Oreochromis niloticus เป็นปลาเศรษฐกิจ แพรข่ ยายพันธง์ุ า่ ย และมีรสชาติดี ถน่ิ กาเนิด ปลานิลสามารถอาศัยอยู่ไดใ้ นนาจืดและนากร่อย มีถิ่นกาเนิดเดิมอยู่ท่ี แม่นาไนล์ ทวีปแอฟริกา พบท่ัวไปตามหนอง บึง และทะเลสาบในประเทศซูดาน , ยูกันดา และทะเลสาบแทนกันยีกา ปลานิลนาเข้าสู่ประเทศไทยครังแรกโดยสมเด็จ พระจักรพรรดิอะกิฮิโตะ เม่ือครังดารงพระอิสริยยศมกุฎราชกุมารแห่งญ่ีปุ่น ซึ่งทรง จัดส่งเข้ามาทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เม่ือ วันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2508 จานวน 50 ตัว ครังนันได้โปรดเกล้าฯ ให้ทดลองเลียง ปลานิลในบ่อนาภายในสวนจิตรลดา เป็นหนึ่งโครงการในโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อร์โมน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตร์เพ่ือการศกึ ษานครพนม

การแปลงเพศปลานิล เหตุผลการแปลงเพศปลานิล ❖ปลาเพศผ้แู ละเพศเมยี มอี ัตราสว่ นในธรรมชาติ 1:1 ❖ปลานลิ เพศผโู้ ตเร็วกวา่ เพศเมีย ❖ปลานิลมีการแพร่พันธ์รุ วดเร็ว ยากตอ่ การจดั การ ❖ทราบผลผลิตทแี่ นน่ อน ❖ปลานิลขนาดใหญร่ าคาสงู กว่าปลานลิ ขนาดเล็ก การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อร์โมน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตรเ์ พ่ือการศึกษานครพนม

การแปลงเพศปลานิล หลกั การ ❖ ชักนาเพศลูกปลาใหเ้ ป็นเพศผู้จากระยะเร่ิมกนิ อาหาร ❖ ป้องกนั ลกู ปลากนิ อาหารธรรมชาตมิ ากท่สี ดุ ❖ ใหล้ กู ปลากินอาหารผสมฮอรโ์ มนในปริมาณและระยะเวลาทเ่ี หมาะสม พฒั นาการของอวัยวะสบื พนั ธุ์ ❖เมอ่ื ลูกปลานิลเริม่ ฟกั อวยั วะสืบพันธยุ์ งั ไมพ่ ฒั นาวา่ เป็นเพศผ้หู รอื เพศเมีย ❖อวัยวะสบื พนั ธุ์จะเร่มิ พฒั นาเมื่อถงุ ไขแ่ ดงยุบ จนถึงอายุ 3-4 สปั ดาห์ ❖การพัฒนาของอวยั วะสบื พันธ์ุถูกควบคมุ โดยฮอร์โมนในตัวปลา การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พ่อื การศึกษานครพนม

ประโยชน์ของการแปลงเพศปลานิล 1. ไดล้ ูกปลาเพศผไู้ ม่นอ้ ยกวา่ 95 % 2. ทราบผลผลิตปลาท่แี น่นอน 3. ควบคุมความหนาแน่นของปลาไมใ่ ห้มมี ากเกนิ ไป ง่ายตอ่ จดั การ 4. ไดป้ ลาขนาดใหญ่ ใชเ้ วลาเล้ียงน้อย ขายได้ราคาดี การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอร์โมน By ศูนย์วิทยาศาสตร์เพ่ือการศกึ ษานครพนม

ลกั ษณะเพศของปลานิล ปลานิลเพศผู้ อวัยวะเพศท่บี ริเวณใกล้กับช่องทวารจะมีลักษณะเรียวยาวยื่น ออกมา ปลาเพศผู้จะมีรเู ปดิ 2 รู คอื รูก้น (anus) และรูเปิดรวมของท่อนาน้าเช้ือ และปัสสาวะ (urogenital pore) สีของตัวปลาจะเข้มสดใส แถบขวางข้างตัว มองเห็นไมช่ ดั เจน ครีบจะมีสีชมพเู ข้มออกแดง และใตค้ างจะมสี แี ดง การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์เพ่อื การศึกษานครพนม

ลักษณะเพศของปลานลิ (ตอ่ ) ปลานิลเพศเมีย อวัยวะเพศจะมีลักษณะเป็นรูค่อนข้างใหญ่และกลม ปลา เพศจะมรี ูเปิด 3 รู คือ รูก้น (anus) รูท่อนาไข่ (genital pore) และรูท่อปัสสาวะ (urinary pore) อวัยวะเพศมีลักษณะค่อนข้างกลมใหญ่และมีช่องเปิดเป็นขีด ขวางตรงกลางของอวัยวะเพศ สีของตัวปลาจะซีดกว่าปลาเพศผู้ มองเห็นแถบ ขวางข้างลาตัวได้ชัดเจน ใต้คางจะมีสีเหลือง และขนาดตัวปลาโดยทั่วไป จะเลก็ กวา่ ปลาเพศผู้ การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนย์วทิ ยาศาสตร์เพอื่ การศกึ ษานครพนม

ข้ันตอนการแปลงเพศ (ต่อ) ❖นาไข่ปลานิลมาล้างทาความสะอาดด้วย นา้ เกลอื อมิ่ ตวั และด่างทับทิม ❖ชั่งน้าหนักไข่ของแต่ละแม่เพ่ือคานวณ จานวนไขท่ ไี่ ดใ้ นแมพ่ ันธุ์น้นั ❖นาไข่ท่ีทาความสะอาดแล้วใส่ถาดหรือ กรวยฟกั แยกตามระยะ 1 ถงึ 5 การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอรโ์ มน By ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศกึ ษานครพนม

พัฒนาการของไข่และตัวอ่อน ระยะท่ี 1 (Eneyed stage) ไข่มีสีเหลืองอ่อนตลอดทั้งฟอง ยังไม่มี พัฒนาการใดๆให้เห็น ระยะที่ 2 (Eyed stage) ไข่สีเหลืองเข้มมีจุดดาๆรอบไข่ มีการพัฒนา จนสามารถมองเหน็ การพัฒนาของตาเปน็ จุดดา 2 จุด ชัดเจน ระยะท่ี 3 (Pre hatch stage) เปน็ ไข่ทม่ี ีการพัฒนาจนสังเกตเห็นส่วน ตา และหางชัดเจน สขี องไข่เปน็ สีนา้ ตาลไมเ่ คลอ่ื นไหว ระยะท่ี 4 (Hacthed stage) เป็นลูกปลาท่ีฟักออกเปน็ ตวั แล้ว แต่ถุง ไข่แดง (Yolk) ยงั ไม่ยบุ สเี ข้มกวา่ ระยะที่ 3 เร่ิมมกี ารเคลือ่ นไหว ระยะท่ี 5 (Swim-up fry) ลูกปลาที่ฟักออกเปน็ ตวั และถุงไข่แดงยุบ แลว้ สามารถวา่ ยน้าได้ การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตร์เพือ่ การศกึ ษานครพนม

ระยะที่ 5 ❖ ถงุ ไข่แดงยบุ ลกู ปลา เคล่อื นไหวโดยการว่ายนา้ ❖นาไปอนบุ าลในกระชงั ในบอ่ ดนิ เพ่อื ให้อาหารผสมฮอรโ์ มน การแปลงเพศของปลานิลโดยใช้ฮอร์โมน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตร์เพื่อการศึกษานครพนม

ข้ันตอนการแปลงเพศปลานิล (ต่อ) • ให้อาหารผสมฮอร์โมน 17 alpha Methyltestosterrone ผสมอาหารผง หรอื อาหารป่น อัตรา 40- 60 มก. /อาหาร 1 กก. ใหอ้ าหารผสมฮอรโ์ มน เปน็ เวลาไมน่ ้อยกว่า 21 วนั • ได้ลกู ปลานลิ แปลงเพศ ไม่นอ้ ยกว่า 95 % การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์เพอื่ การศกึ ษานครพนม

โปรแกรมการให้อาหารปลานิลแปลงเพศ อายุ(สปั ดาห์)ปรมิ าณการใหอ้ าหาร 1 สปั ดาห์ ให้อาหาร 30% ของนา้ หนกั ตวั 2 สัปดาห์ ใหอ้ าหาร 20% ของน้าหนักตัว 3 สปั ดาห์ ใหอ้ าหาร 15% ของนา้ หนักตัว การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนยว์ ทิ ยาศาสตร์เพื่อการศึกษานครพนม

การผลติ ปลานิลแปลงเพศ ❖ การแปลงเพศปลานิลจากตัวเมียเปน็ ตัวผู้ ทาไดโ้ ดยใชฮ้ อร์โมน สเตยี รอยด์ สังเคราะห์ 17 alpha Methyltestosterone ❖ อัตราความเข้มข้น 60 มก./อาหาร 1 กก. ในน้าท่ีมอี าหารธรรมชาตแิ ละ 4 มก./อาหาร 1 กก. ในนา้ ใสที่มอี าหารธรรมชาติตา่ การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อร์โมน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตรเ์ พื่อการศึกษานครพนม

อปุ กรณ์การเพาะพนั ธุป์ ลานิล (ตอ่ ) กระชังเพาะพันธุ์ และแยกขุนพ่อ-แม่พันธ์ุ กระชังใช้ตาข่ายพลาสติกตาถ่ีสีเขียว เบอร์ 16 นิยมใช้กระชังขนาดใหญ่ ทปี่ ฏิบตั อิ ยู่ใช้กระชงั ขนาด 5x8x0.9 เมตร กรวยฟักไข่ปลานิล ระบบฟักไข่จะออกแบบให้มีการหมุนเวียนกระแสน้า เพ่ือให้ไข่มีการหมุนเวียน และได้รับออกซิเจนทั่วถึง ปัจจุบันมีการดัดแปลงจาก วัสดุต่างๆ นามาประยุกต์ใช้ เช่น กรวยจราจร, กระบอกพลาสติก ขวดน้าอัดลม ขนาด 2 ลิตร ตัดช่วงบริเวณคอขวดออก เจาะรูในระดับท่ีต่ากว่าปากกรวย ประมาณ 2 ซม. การแปลงเพศของปลานิลโดยใช้ฮอร์โมน By ศูนย์วิทยาศาสตร์เพอ่ื การศกึ ษานครพนม

อปุ กรณก์ ารเพาะพนั ธ์ปุ ลานิล (ต่อ) ถาดอนุบาล ถาดอนุบาลนิยมใช้ขนาดกว้าง 27x42x 8 ซ.ม. ใส่น้าท่ีระดับลึก ประมาณ 3-5 ซม. เจาะรูด้านข้างเพื่อให้น้าไหลผ่านตลอด มีปริมาตรเก็บกักน้า ประมาณ 2.5 ลิตร สามารถอนุบาลลูกปลาได้ประมาณ 5,000-10,000 ตวั ระบบกรองน้า ระบบกรองน้ามาใช้ในโรงเพาะฟัก จะช่วยปรับปรุงน้าให้มี คุณภาพดี เหมาะสมกับการเพาะฟัก ท้ังยังเป็นการประหยัดน้า เพราะเป็นการ หมนุ เวยี นน้าเกา่ มาใชใ้ หม่ การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตร์เพือ่ การศึกษานครพนม

อปุ กรณก์ ารเพาะพนั ธ์ุปลานิล (ต่อ) ระบบกรองน้าประกอบดว้ ยบ่อรับน้าจากกรวยฟักไข่และถาดอนุบาล จะใช้ใย แกว้ เป็นตัวกรองเศษหรอื สิ่งสกปรกต่างๆ บ่อกรอง ในระบบกรองเพ่ือช่วยดูดซับธาตุอาหารและสารท่ีอาจเป็นพิษกับลูก ปลา ภายในระบบกรองจะมบี อ่ ตกตะกอนสลับกับบอ่ กรอง 3 ชุด โดยใส่ BIO-BALL หินกรวดขนาดใหญ่-เล็กลงตามลาดับในบ่อกรองถัดไปนอกจากนี้ยังใส่ถ่านท่ีใช้ สาหรบั หงุ ต้ม บ่อพกั น้า เป็นบอ่ เปล่าทรี่ ับนา้ ทไ่ี ดจ้ ากการกรอง ถงั เกบ็ นา้ บนหอสงู เป็นถงั เก็บน้าเพอ่ื กระจายสู่ส่วนตา่ งๆภายในระบบเพาะฟัก การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอรโ์ มน By ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พอื่ การศึกษานครพนม

อปุ กรณ์การเพาะพนั ธุป์ ลานิล (ตอ่ ) กระชังอนุบาลลูกปลา วัสดุทากระชังสาหรับอนุบาลเป็นตาข่ายสีเขียว ควรใช้เบอร์ 20 เพ่ือป้องกันไม่ให้ลูกปลาลอดช่องตาข่าย กระชังสาหรับใช้อนุบาล นิยมใช้กระชังขนาดเล็กขนาด 2x5x0.9 เมตร ในการอนุบาลควรมีการทา ความสะอาดทุกครัง้ ภายหลงั การอนบุ าลลูกปลาเสรจ็ เพ่อื ปอ้ งกันตากระชงั อดุ ตนั การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศนู ย์วิทยาศาสตรเ์ พ่ือการศึกษานครพนม

ปจั จัยท่สี ง่ ผลกระทบต่อความสาเรจ็ ในการแปลงเพศ อายุและขนาดของลกู ปลาวัยอ่อนทีน่ ามาแปลงเพศ ควรแปลงเพศโดยใหอ้ าหารผสมฮอร์โมน ภายหลังจากทีถ่ ุงไข่แดงท่ตี ดิ มากับตัว ลกู ปลายบุ หมด และลกู ปลาควรให้มีขนาดเทา่ ๆกัน ความเขม้ ขน้ ของฮอร์โมน ความเข้มขน้ ทใี่ ช้ระหว่าง 40-60 mg.kg ของอาหารผสมสาหรับการแปลงเพศ ปลาในน้าใส ใช้ความเขม้ ขน้ ต่ากว่าในนา้ ที่มแี พลงกต์ อน ระยะเวลาใหอ้ าหารผสมฮอร์โมน ชว่ งเวลาใหอ้ าหารผสมฮอร์โมนภายใตค้ วามเขม้ ข้นท่ีกาหนด และอุณหภูมปิ กติ (เฉล่ียไมน่ อ้ ยกว่า 20•C) ประมาณ 21-28 วนั การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พ่อื การศกึ ษานครพนม

ปัจจัยที่ส่งผลกระทบตอ่ ความสาเร็จในการแปลงเพศ(ต่อ) คณุ ภาพของอาหารและปรมิ าณอาหารธรรมชาติ คุณภาพและขนาดของอาหารจะมีผลต่อการกินอาหารที่ผสมฮอร์โมนและส่งผล ต่อการได้รับปริมาณฮอร์โมนตามท่ีกาหนด จึงต้องการอาหารที่มีคุณภาพดี และมีขนาดเล็กมากพอที่ลูกปลาสามารถกินได้ รวมถึงปริมาณอาหารธรรมชาติ ทม่ี ีอยูใ่ นน้า กรณีท่ีอนบุ าลลูกปลาในบ่อซีเมนตห์ รือในกระชังในบอ่ ดินทม่ี ีนา้ นิ่ง คณุ ภาพปลา ลูกปลาท่ีใช้ในการแปลงเพศควรเป็นลูกปลาท่ีถุงไข่แดงเพิ่งยุบใหม่ๆมีอายุ ใกล้เคียงกัน และควรใช้ลูกปลาที่ได้จากการนาไข่จากปากของแม่ปลามาฟักใน ระบบกรวยและถาดฟักไข่ เนอื่ งจากสามารถทราบอายปุ ลาแนน่ อน การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอรโ์ มน By ศูนย์วทิ ยาศาสตรเ์ พือ่ การศกึ ษานครพนม

ปัจจัยท่สี ง่ ผลกระทบต่อความสาเรจ็ ในการแปลงเพศ(ตอ่ ) ความถ่ี และอัตราการให้อาหาร มีข้อแนะนาว่าสาหรับการแปลงเพศ ควร ใช้อาหารตอ่ วัน ประมาณ 4-6 คร้ัง ในอัตราอย่างน้อย 20% ของน้าหนักตัว โดยเฉพาะในช่วง 10 วันแรก หลังจากนั้นค่อยๆลดอัตราการให้อาหาร สาหรับที่ศูนย์ปฏิบตั อิ ยใู่ หอ้ าหารวนั ละ 5 ครัง้ อัตราความหนาแนน่ โดยปกติความหนาแน่นสูงๆจะส่งผลให้ลูกปลาที่อนุบาลมีขนาดแตกต่างกัน และได้รับปริมาณฮอร์โมนไม่ท่ัวถึง ปริมาณความหนาแน่นท่ีแนะนาไม่ควร มากกวา่ 5,000 ตวั ตอ่ ตร.ม. ที่ปฏิบัติใช้อัตราความหนาแน่น 1,000 ตวั /ตร.ม. ภายหลังการอนบุ าลเป็นเวลา 24 วนั จะไดล้ กู ปลาขนาดประมาณ 2 ซม. ท่ีอัตรารอด ไมน่ ้อยกว่ารอ้ ยละ 90 การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนยว์ ิทยาศาสตรเ์ พ่ือการศึกษานครพนม

ปจั จยั ที่ส่งผลกระทบตอ่ ความสาเร็จในการแปลงเพศ(ต่อ) คุณภาพน้า เป็นเร่ืองสาคัญสาหรับการดูแลบ่ออนุบาลให้มีคุณภาพน้าดีเสมอตลอด ระยะเวลาการอนุบาล ทั้งน้ีเน่ืองจากอุณหภูมิ, ความเป็นกรด-ด่าง, ปริมาณ ออกซิเจนท่ีละลายในน้า จะส่งผลกระทบต่อการกินอาหารของลูกปลา และส่งผล ต่อประสทิ ธิผลการแปลงเพศ การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอรโ์ มน By ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พอื่ การศกึ ษานครพนม

ปจั จยั ที่สง่ ผลกระทบตอ่ ความสาเร็จในการแปลงเพศ(ต่อ) แหลง่ ฮอรโ์ มน มีการศึกษาที่ผ่านมาเมื่อไม่นานน้ีวา่ แหล่งฮอร์โมนที่ใช้สาหรับการแปลงเพศ ส่งผลตอ่ ประสิทธภิ าพการแปลงเพศด้วยเช่นกัน จึงควรมีการตรวจสอบคุณภาพ ตลอดเวลา กระแสนา้ มกี ารศึกษาทรี่ ะบวุ า่ การแปลงเพศปลานลิ ในระบบนา้ นิง่ ให้ประสทิ ธผิ ลสงู กวา่ การดาเนนิ ในบ่อดินหรอื ท่นี า้ ไหล การแปลงเพศของปลานลิ โดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศูนย์วิทยาศาสตรเ์ พือ่ การศกึ ษานครพนม

การจัดการพ่อ-แม่พันธุป์ ลานลิ แปลงเพศ ลักษณะทางพันธุกรรม มีผลให้เกิดความแตกต่างอย่างมากท้ังอายุ และขนาด เมือ่ ถงึ วยั สมบูรณเ์ พศ, ความดกของไข,่ ความถใี่ นการวางไขฯ่ ลฯ ก า ร คั ด เ ลื อ ก สายพนั ธ์ุที่ดี และรกั ษาสายพนั ธุ์ท่ดี ีไว้ จะช่วยเพิ่มประสทิ ธิภาพการผลิตพนั ธ์ุ อายุและขนาด ในปลานิลพบว่าจานวนไข่ต่อการวางไข่แต่ละคร้ัง (absolute fecundity) จะค่อยๆเพ่ิมขึ้นตามอายุจนถึงจุดหนึ่งจึงเริ่มลดลง และจะมีค่าสูงใน แม่ปลามีอายุยังน้อย โดยมีค่าเฉลี่ย จานวนไข่/ตัวอ่อน ต่อ การวางไข่ 1 คร้ัง เทา่ กบั 1,135 ฟอง การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอร์โมน By ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พื่อการศึกษานครพนม

การจัดการพอ่ -แม่พันธ์ุปลานิลแปลงเพศ (ตอ่ ) สภาพแวดล้อม เป็นปัจจัยสาคัญที่ส่งผลต่อความสามารถในการวางไข่ และสามารถให้กระตุ้นให้แม่ปลาผสมพันธ์ุวางไข่ ส่วนท่ีสาคัญได้แก่ คณุ ภาพนา้ อาหาร พ่อ-แมพ่ นั ธ์ุควรเล้ยี งด้วยอาหารทม่ี ีระดับโปรตนี สูง และทรี่ ะดบั โปรตนี 32% ถือวา่ เหมาะสม การใหอ้ าหาร อตั ราการให้อาหาร 1% นา้ หนักตวั /วนั จะใหผ้ ลผลติ ลูกปลาสูง การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อรโ์ มน By ศูนย์วทิ ยาศาสตรเ์ พือ่ การศกึ ษานครพนม

การจดั การพอ่ -แมพ่ นั ธุ์ปลานิลแปลงเพศ (ต่อ) อัตราส่วนเพศท่ีเหมาะสม ไดแ้ ก่ อัตราส่วนเพศเมีย:ผู้ เท่ากับ 2:1 จะไดผ้ ลผลิต ตอ่ พืน้ ทีต่ อ่ วัน เฉลยี่ สงู กว่า อัตราส่วน1:1 หรอื 3:1 ความถีใ่ นการเก็บรวบรวมไข่/ตวั ออ่ น ความถีส่ งู จะทาใหไ้ ด้ผลผลติ ไข่/ลูกปลาสงู แตจ่ ะตอ้ งใชแ้ รงงานทงั้ จานวน/ต้นทุน เพิม่ ขนึ้ การสับเปล่ียนพ่อ-แมพ่ ันธุ์ การสบั เปล่ยี นพอ่ -แมพ่ นั ธุ์ ทุก 21 วนั ทาให้ผลผลิต ไข่/ลกู ปลา เพิม่ ข้นึ 16% การสบั เปล่ยี นกระชังเพาะพนั ธุ์ เนอ่ื งจากกระชงั ท่ีอุดตัน จะสง่ ผลกระทบตอ่ การ ถ่ายเทน้าในกระชัง ทาใหก้ ระชงั เกิดภาวะขาดออกซิเจน และสง่ ผลกระทบต่อ ความสามารถในการวางไข่ การแปลงเพศของปลานลิ โดยใช้ฮอรโ์ มน By ศนู ย์วทิ ยาศาสตรเ์ พื่อการศึกษานครพนม

การเตรยี มฮอร์โมน - อาหารปลานิลแปลงเพศ วัตถุดิบ -ราละเอียด 1 สว่ น -ปลาปน่ 3 สว่ น *หรืออาจใชอ้ าหารผงสาเรจ็ รูปทม่ี ปี ริมาณโปรตนี 40 % ข้ึนไป -ฮอร์โมนสเตียรอยสงั เคราะห์ 17 alpha methyltestosterone -เอทธลิ แอลกอฮอร์ 95 % วธิ ีเตรยี ม Stock solution ตอ้ งรู้ความเขม้ ข้นของ Stock ท่ที า 1 ซีซี มีฮอรโ์ มนอยู่เท่าไร ตอ้ งรวู้ า่ จะใช้ออรโ์ มนเทา่ ไรในการผสมอาหาร จะเตรยี ม Stock solution - ชง่ั ฮอร์โมน 0.5 กรมั (500 มก.) - เตมิ แอทธิลแอลกอฮอร์ 95 % 1 ลิตร (1,000 ซซี )ี *** ในสารละลายฮอรโ์ มน 1 ซซี ี มีฮอรโ์ มนอยู่ 0.5 มก. การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์เพ่ือการศึกษานครพนม

การเตรยี มฮอร์โมน - อาหารปลานลิ แปลงเพศ (ตอ่ ) วิธเี ตรียม Stock solution (ตอ่ ) ในการทาอาหาร 1 กิโลกรัม เราจะใชฮ้ อร์โมน 60 มก. ใน Stock ฮอร์โมน 500 มก. จาก alcohol Stock 1,000 ซีซี --------- “ -------- 60 มก. ---------“ -------- 1,000 x 60 = 120 ซีซี 500 ดังนนั้ จะใชส้ ารละลายฮอร์โมน (Stock solution)120 ซซี ี ตอ่ อาหาร 1 กก. และเพอ่ื ใหส้ ามารถผสมสารละลายในอาหารไดอ้ ยา่ งทัว่ ถึงจึงเพม่ิ เอทธิลแอลกอฮอร์ ในอัตรา 1:1 คอื เพ่มิ เตมิ เอทธลิ แอลกอฮอร์ 95 % อีก 120 ซีซี ก็จะได้ สารละลายรวม 240 ซซี ี สาหรบั การผสมอาหาร 1 กิโลกรมั นาไปสเปรยใ์ นอาหาร ให้ท่วั ผง่ึ ลมใหแ้ หง้ 6 – 10 ช่วั โมง เพื่อใหเ้ อทธลิ แอลกอฮอรร์ ะเหยออกไปเหลือแต่ ฮอร์โมนผสมอยู่ในอาหาร เสร็จแลว้ เก็บในตเู้ ยน็ การแปลงเพศของปลานิลโดยใช้ฮอรโ์ มน By ศูนยว์ ิทยาศาสตรเ์ พอ่ื การศึกษานครพนม

การจาแนกเพศในลูกปลานิล การจาแนกเพศในลกู ปลานิลโดยใช้สยี ้อม Aceto-carmine stain) ขั้นตอนการตรวจสอบเพศลกู ปลานลิ 1. ใช้ยาสลบแกล่ ูกปลานิลความยาว 4-6 ซมทีจ่ ะนามาตรวจเพศ 2. ผา่ บริเวณช่องท้อง 3. ตัดอวยั วะภายในออกจากช่องทอ้ งตาแหน่งของอวยั วะสบื พนั ธ์ุ 4.วางอวยั วะสืบพนั ธ์ุทต่ี ัดออกมาวางบนสไลด์ หยดสยี อ้ มอะซโี ตน-คามนิ แล้ว ปิดทบั ด้วยคอฟเวอรก์ ลาส บดอวยั วะสืบพันด้วยปลายด้ามมีดผา่ ตดั การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พอ่ื การศึกษานครพนม

การจาแนกเพศในลูกปลานิล การจาแนกเพศในลกู ปลานิลโดยใช้สยี ้อม Aceto-carmine stain) ขน้ั ตอนการตรวจสอบเพศลกู ปลานลิ (ตอ่ ) 5. ตรวจดดู ว้ ยกลอ้ งจุลทรรศน์ ถา้ พบถุงนา้ เช้ือแสดงวา่ เปน็ เพศผู้ถา้ พบถุงไขแ่ สดงว่าเปน็ เพศเมยี การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนย์วิทยาศาสตรเ์ พื่อการศกึ ษานครพนม

แหล่งข้อมูลอ้างอิง สปุ รีชา กลิน่ พูน. 2551 Aquaculture ฉบับที่ 2 ปีท่ี 11 เดือน กรกฎาคม หน้าท่ี 20-21 สัตว์นา้ ปที ่ี 12 ฉบับท่ี 141 ประจ้าเดือน พฤษภาคม 2544 หน้าท่ี 77-78. http://www.nicaonline.com/webboard/index.php?topic=10767.0 http://www.fisheries.go.th/it- network/knowledge/type%20of%20fish/typeof การแปลงเพศของปลานิลโดยใชฮ้ อร์โมน By ศูนยว์ ิทยาศาสตรเ์ พอื่ การศึกษานครพนม

ศูนย์วิทยาศาสตร์เพอื่ การศึกษานครพนม 355 หมู่ 6 ตาบลหนองญาติ อาเภอเมอื ง จังหวัดนครพนม 48000 โทรศัพท์ 042-530780 โทรสาร 042-530781 https:/www.nkpsci.ac.th/