การใช้และการอ่านแผนที่เบื้องต้น

หนังสืออเิ ล็กทรอนิกส์ การใชแ้ ละการอ่านแผนที่เบ้ืองต้น (Basic using and reading of the maps) Nakhon phanom science centre for education

แผนที่ แผนที่ คือการถ่ายทอดลักษณะของพื้นผิวพิภพและ สิ่งที่ปรากฏบนพื้นผิวพิภพ ทั้งที่เกิดขึ้นเองตาม ธรรมชาติและสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น ลงบนวัสดุแบน ราบที่เหมาะสมตามมาตราส่วนที่ต้องการ โดยคง ค ว า ม เ ห มื อ น จ ริ ง ด้ า น ต า แ ห น่ ง ที่ ตั้ ง แ ล ะ ก า ร ใ ช้ สญั ลกั ษณท์ ีเ่ หมาะสม

ชนิดของแผนที่ 1. แบ่งตามรายละเอียดที่ปรากฏบนแผนที่ แผนทีล่ ายเสน้ แผนที่รปู ถา่ ย แผนที่แบบผสมชนิดของแผนที่ 2. แบ่งตามมาตราส่วนทางภูมิศาสตร์ มาตราสว่ นเล็ก เลก็ กว่า 1 : 1,000,000 มาตราส่วนปานกลาง 1: 250,000 – 1: 1,000,000 มาตราสว่ นใหญ่ มาตราส่วนใหญก่ วา่ 1: 250,0000 3. แบง่ ตามตามลกั ษณะการใชง้ าน แผนทีโ่ ฉนดทีด่ ิน แผนที่ผังเมือง แผนทีท่ างหลวง แผนทีป่ ระวตั ิศาสตร์ แผนที่อากาศ 4. แบ่งตามกจิ การทหาร แผนที่ยทุ ธศาสตร์ แผนทีเ่ ดินเรอื แผนทีก่ ารบนิ

ชนิดของแผนที่ ชนิดของแผนที่ 1. แบง่ ตามรายละเอียดที่ปรากฏบนแผน ที่ 1.1 แผนทีล่ ายเส้น

ชนิดของแผนที่ ชนิดของแผนที่ 1. แบ่งตามรายละเอียดทีป่ รากฏบนแผนที่ 1.2 แผนที่รูปถา่ ย

ชนิดของแผนที่ ชนิดของแผนที่ 1. แบง่ ตามรายละเอียดทีป่ รากฏบนแผนที่ 1.3 แผนทีแ่ บบผสม

ชนิดของแผนที่ 2. แบ่งตามมาตราส่วนทางภูมิศาสตร์ มาตราสว่ นใหญ่ มาตราสว่ นปานกลาง มาตราส่วนเลก็ มาตราสว่ นใหญก่ ว่า 1 : 250,0000 1: 250,000 - 1:1,000,000 เล็กกว่า 1:1,000,000

ชนิดของแผนที่ 3. แบง่ ตามลักษณะการใชง้ าน แผนทีโ่ ฉนดทีด่ ิน

ชนิดของแผนที่ 3.แบง่ ตามลกั ษณะการใช้งาน แผนทีผ่ งั เมือง พื้นที่สเี หลือง ใหเ้ ป็นทีด่ ินประเภททีอ่ ยูอ่ าศยั หนาแนน่ นอ้ ย พืน้ ทีส่ ีสม้ ใหเ้ ป็นทีด่ นิ ประเภทที่อยู่อาศยั หนาแนน่ ปานกลาง พื้นที่สีแดง ใหเ้ ปน็ ทีด่ นิ ประเภททอี่ ย่อู าศยั หนาแนน่ มาก พืน้ ที่สีม่วง ให้เปน็ ที่ดนิ ประเภทอตุ สาหกรรมและคลงั สินคา้ พืน้ ทีส่ เี ขียว ให้เปน็ ดินประเภทชนบทและเกษตรกรรม พื้นทีส่ ีน้าเงิน ใหเ้ ป็นทีด่ นิ ประเภทสถาบนั ราชการ การสาธารณูปโภค และสาธารณูปการ

ชนิดของแผนที่ 3.แบ่งตามลกั ษณะการใช้งาน แผนทีท่ างหลวง

ชนิดของแผนที่ 3.แบง่ ตามลักษณะการใช้งาน แผนทีป่ ระวัติศาสตร์

ชนิดของแผนที่ 3.แบ่งตามลกั ษณะการใชง้ าน แผนที่พน้ื ผิว กรมอตุ ุนิยมวทิ ยา

ชนิดของแผนที่ 4. แบ่งตามกิจการทหาร แผนทีย่ ุทธศาสตร์ เป็นแผนทีใ่ ชใ้ นการวางแผนทางยทุ ธศาสตร์ เช่น วางแผนในการเคลื่อนทเ่ี ข้าโจมตขี ้าศึกหรือส่งกําลงั สนบั สนนุ แผนที่เดนิ เรือ เปน็ แผนทีใ่ ชก้ ารจราจรเดินเรือ แผนทีก่ ารบนิ เปน็ แผนที่ใชจ้ ราจรการบนิ ทางอากาศ

องคป์ ระกอบแผนที่ องคป์ ระกอบแผนที่ แบ่งตามตาแหน่งทีป่ รากฏบนแผนทีอ่ อกเปน็ 2 ลกั ษณะใหญๆ่ คือ 1. องคป์ ระกอบภายนอกขอบระวาง 2. องค์ประกอบภายในขอบระวาง

องคป์ ระกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายนอกขอบระวาง หมายถึง รายละเอียดตา่ งๆ ทีแ่ สดงไวภ้ ายนอกกรอบเสน้ ขอบระวางแผนที่

องค์ประกอบแผนที่ ชือ่ ชุดและมาตราสว่ น เปน็ การบอกชื่อชุด ของแผนทีเ่ พ่ือกาจัดลงไปว่าแผน ทีช่ ุด นั้นๆ ครอบคลุมบริเวณใด เชน่ แผนที่โลก แผน ที่ทวีป แผนที่ประเทศ โดยมีมาตรา ส่วนประกอบ เชน่ ประเทศไทย 1:50,000

องค์ประกอบแผนที่ ชือ่ ระวางแผนที่ การต้งั ช่ือระวางเปน็ การ ระบุว่าแผนที่ชุดน้ีคลุมบริเวณใด เช่น จังหวัดเชียงราย คลุมพ้ืนที่อาเภอก็ใช้ช่ือ อาเภอ หรือคลุมพ้ืนที่หมู่บ้านก็ใช้ช่ือ หมู่บ้าน แล้วแต่ลักษณะ เดน่ ของบริเวณที่ แผนที่ครอบคลมุ

องคป์ ระกอบแผนที่ การจัดพิมพ์ ทาให้ทราบวา่ พมิ พค์ รัง้ ที่ เท่าใด โดยหนว่ ยพิมพ์ ใด “พมิ พค์ รง้ั ที่ 2 โดยกรมแผนทีท่ หาร (Royal Thai Survey Department)

องค์ประกอบแผนที่ หมายเลขลาดบั ชุด บอกใหท้ ราบวา่ แผนที่ อยใู่ นชดุ ใด หมายเลขชดุ L7017 และ L7018 มีขนาดระวาง 15 ลิปดา x 15 ลิปดา หมายเลขลาดับชุดเป็นการกาหนดลาดับชุดตามมาตรฐานของสหรัฐอเมริกา ซึ่งถือตามข้อตกลงมาตรฐานของ องคก์ ารนาโต้ ชดุ L7017 มีความหมายดงั นี้ อกั ษร L หมายถึง ภูมิภาคหนึง่ ของทวีปเอเชีย เช่น อนิ เดยี จนี ไทย ลาว พมา่ เวียดนาม กัมพชู า เปน็ ต้น เลข 7 หมายถึง กลมุ่ ของมาตราสว่ นที่กาหนดไวแ้ นน่ อน ใชก้ ับแผนทีม่ าตราสว่ นระหว่าง 1: 70,000 ถึง 1: 35,000 เลข 0 หมายถึง ตวั เลขแสดงส่วนย่อยของภูมิภาคในเอเชีย ไดแ้ ก่ ไทย ลาว เวยี ดนาม เปน็ ต้น เลข 17 หรือ 18 หมายถึง แผนทีช่ ดุ นนั้ จัดทาเป็นครง้ั ทีเ่ ทา่ ใดในภูมิภาค

องค์ประกอบแผนที่ หมายเลขระวาง เปน็ การกาหนดแนน่ อน ตามระบบ ของอเมริกา เพื่อใหท้ ราบวา่ ระวาง นั้นๆ เปน็ ของสว่ นใดในภูมปิ ระเทศจรงิ ตามที่ แสดงไว้ในแผนที่ดัชนี

องคป์ ระกอบแผนที่ สารบญั แสดงระวางตดิ ต่อ แสดงให้ทราบว่า แผนทีร่ ะวางใด เรียงรายอยู่โดยรอบแผนที่ ระวาง นนั้ เพื่อความสะดวกในการหา แผนที่ ระวางข้างเคียง

องค์ประกอบแผนที่ สารบญั ระวางแผนภมู ปิ ระเทศ มที งั้ หมด 830 ระวาง สารบญั ระวางติดตอ่ แผนภมู ิประเทศ1ระวาง

องค์ประกอบแผนที่ สารบญั แสดงแบ่งเขตแนวการปกครอง แสดงเป็นกรอบส่เี หลีย่ มเล็กๆ แทนแผนที่ ระวางนน้ั ภายในมีเสน้ แสดงเขตการ ปกครอง เพื่อให้งา่ ยต่อการดูว่ามีเขตการ ปกครองของอาเภอหรือจังหวดั ใด

องคป์ ระกอบแผนที่ คาแนะนาเกี่ยวกับระดบั สูง แสดง ระดับสูงของพืน้ ที่ตา่ งๆ ที่ ปรากฏในแผนที่ ระวางนี้ โดยใช้ แถบสี เป็นเครอ่ื งกาหนด พรอ้ มทงั้ จุดระดบั สูงกระจายอยู่ พอประมาณ

องคป์ ระกอบแผนที่ คาแนะนาเกีย่ วกบั ลาด เป็นแผนภาพใช้ ระบคุ วามลาดเปน็ องศาและร้อยละโดย พิจารณาจาก ระยะทางราบระหว่างเสน้ ช้ัน ความ สงู หรอื ระยะทางราบระหว่างเส้น ชนั้ ความสูงหลกั

องค์ประกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายนอกขอบระวาง มาตราสว่ น เป็นการแสดงอัตราส่วน เปรียบเทียบระหว่าง ระยะทางที่วัดได้บน แผนที่ 1 หน่วยกับระยะที่วัดได้จริง บน ภูมิประเทศมาตราส่วนบรรทัดจัดทาในหน่วย เมตร ไมล์ และไมลท์ ะเล

องคป์ ระกอบแผนที่ องค์ประกอบภายนอกขอบระวาง คาอธิบายสญั ลักษณ์ เครือ่ งหมายใชแ้ ทน รายละเอียดที่ปรากฏอยู่บนพื้นภูมิประเทศ หรือขอ้ มูลที่ประสงคจ์ ะให้แสดงไวบ้ น แผนที่นน้ั

องค์ประกอบแผนที่ องค์ประกอบภายนอกขอบระวาง บันทึกต่างๆ ขอ้ ความที่แจง้ ให้ทราบถงึ ขอ้ มลู ดา้ นต่างๆ ทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั แผนที่ ระวางนี้

องคป์ ระกอบแผนที่ องค์ประกอบภายในขอบระวาง บันทึกต่างๆ ข้อความทีแ่ จง้ ใหท้ ราบถงึ ข้อมลู ด้านต่างๆ ที่เกี่ยวขอ้ งกบั แผนที่ ระวางน้ี แสดงช่วงช้นั ความสูง แสดงหลักฐานขอ้ มลู ใช้ทาแผนที่

องคป์ ระกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายในขอบระวาง บนั ทึกต่างๆ ข้อความทีแ่ จ้งใหท้ ราบถงึ ขอ้ มลู ด้านตา่ งๆ ทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั แผนที่ ระวางน้ี ระยะการแปลงพกิ ดั คาแนะนาในการใชค้ า่ กรดิ ภาพรวมพิกดั ทหาร

องค์ประกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายในขอบระวาง หมายถึง รายละเอียดต่างๆ ที่แสดงไว้ภายในกรอบเส้นขอบระวางแผนที่

องค์ประกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายในขอบระวาง สัญลักษณ์ เป็นเค ร่ืองหมา ยใช้แท น รายละเอียด ที่ปรากฏอยู่บนพ้ืนภูมิประเทศ สัญลักษณ์มีหลายชนิด เช่นประเภทแหล่งน้า เชน่ แมน่ า้ หนอง บงึ ประเภทสิ่งที่มนุษย์สร้างข้ึน เช่น อาคาร ถนน ทางรถไฟ ประเภทใช้แทนการใช้ประโยชน์ที่ดิน เช่น นา สวน ไร่

องคป์ ระกอบแผนที่ องค์ประกอบภายในขอบระวาง สี เป็นสีของสัญลักษณ์ที่ใช้แทนรายละเอียด ต่างๆ ในแผนที่ แผนที่ลักษณะภูมิประเทศจะมี สีของสัญลักษณ์อยู่ 4 สี ซึ่งสองคล้องกับ รายละเอียด เชน่ สีแดง หรือ สีดา ใชแ้ ทน สิ่งที่ มนษุ ยส์ ร้างขึน้ สีน้าเงิน สีฟ้า ใชแ้ ทน แหลง่ นา้ สีเขียว ใช้แทน พชื พันธ์ุ สีนา้ ตาล ใชแ้ ทน ระดบั สงู ของภมู ิประเทศ

องคป์ ระกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายในขอบระวาง ช่ือภูมิศาสตร์ เป็นตัวอักษรกากับรายละเอียด ต่างๆ เพ่ือบอกว่าสถานที่น้ันหรือสิ่งน้ันมีช่ือว่า อะไร

องคป์ ระกอบแผนที่ องคป์ ระกอบภายในขอบระวาง ระบบอา้ งองิ ในการกาหนดตาแหน่ง คือเส้น หรือตาราง ที่แสดงไว้ในแผ่นระวาง เพ่ือใช้ใน การกาหนดค่าพิกัด ของตาแหน่งใดๆ บนแผนที่ ระวางนนั้ มอี ยู่ 2 ระบบคอื - ระบบพกิ ดั ภมู ิศาสตร์ - ระบบยูทีเอม็

พืน้ หลักฐานของประเทศไทย ประเทศไทยใชพ้ ืน้ หลกั ฐานอะไร 1.แผนทีภ่ มู ิประเทศ ชดุ L7017 ใช้พื้นหลักฐาน อินเดยี น 1975 (INDIAN 1975 DATUM) 2.แผนที่ภมู ิประเทศ ชดุ L7018 ใช้พื้นหลกั ฐาน WGS84 (WORLD GEODETIC SYSTEM 1984)

พื้นหลักฐานของประเทศไทย ประเทศไทยใชพ้ ืน้ หลกั ฐานอะไร 1.แผนทีภ่ มู ิประเทศ ชุด L7017 ใชพ้ ืน้ หลักฐาน อินเดยี น 1975 (INDIAN 1975 DATUM) 2.แผนที่ภูมิประเทศ ชุด L7018 ใชพ้ ื้นหลักฐาน WGS84 (WORLD GEODETIC SYSTEM 1984)

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหนง่ 1.ระบบพิกดั ภมู ิศาสตร์ (Geographic coordinate systems) 2.ระบบพิกดั ยูทีเอม็ (UTM coordinate systems) 3.ระบบกรดิ ทางทหาร

ระบบอ้างอิงในการกาหนดตาแหนง่ 1. ระบบพกิ ัดภูมิศาสตร์ (Geographic coordinate systems) ระบบพกิ ัดภมู ิศาสตร์ (Geographic coordinate systems) เปน็ ระบบ พกิ ัดที่กาหนดตาแหนง่ ต่างๆ บนพื้นโลก โดยอาศัยเส้นสองชนดิ คือ เสน้ ละติจูด (Latitude) หรือเสน้ ร้งุ - เปน็ เสน้ ทีล่ ากไปตามแนวตะวนั ออกและตะวนั ตก - เส้นทีย่ าวที่สดุ แบง่ โลกออกเป็นซีกโลกเหนอื และซกี โลก ใต้ คือเส้นศูนยส์ ูตร หรือเสน้ อีเควเตอร์ (Equator) - นบั 0 องศาจาก เส้นศูนยส์ ูตรไปทางเหนอื หรือใต้จนถงึ 90 องศาทีข่ ้วั โลกเหนอื และข้วั โลกใต้

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหนง่ 1. ระบบพิกดั ภมู ิศาสตร์ (Geographic coordinate systems) เสน้ ลองจิจูด (Longitude) หรือเสน้ แวง - เสน้ ที่แบง่ ซีกโลกตะวันตกและซีกโลกตะวันออก คือ เส้นเม รเิ ดียนแรก (Prime meridian) - เส้นทีผ่ ่านหอดูดาว เมืองกรีนิช ประเทศองั กฤษ กาหนดให้เปน็ ลองจิจดู ที่ 0 องศา - มชี ว่ งคา่ จาก 0 องศา ถงึ 180 องศา ตะวันออกและ ตะวันตก Longitude

ระบบอ้างอิงในการกาหนดตาแหนง่ 1. ระบบพิกดั ภูมิศาสตร์ (Geographic coordinate systems) เสน้ ละติจูดและเส้นลองจิจดู จะตดั กันเป็นโครงขา่ ย (network) ที่เรยี กว่า เสน้ โครง

ระบบอ้างอิงในการกาหนดตาแหนง่ 2.ระบบพกิ ัดยูทีเอม็ (UTM coordinate systems)

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหน่ง 2.ระบบพิกัดยทู ีเอ็ม (UTM coordinate systems) การกาหนดบอกค่าพิกัด 1. ระบบพกิ ัดยทู ีเอ็มครอบคลมุ พืน้ ที่ระหว่างละตจิ ดู (เสน้ รุ้ง) 80 ใต้ – 84° เหนือ เนื่องจากเหนือ ข้นึ ไปทางขัว้ โลกเส้นโครงแผนทีม่ ีความเพ้ยี นสูงมาก ต้องใชร้ ะบบพกิ ดั ยูพเี อส 2. โลกถกู แบ่งออกเปน็ เขต (Zone) เขตละ 6 องศา รวมเป็น 60 เขต (ตามแนวเส้น ลองจิจูด) 3. ระยะห่างของเส้นกริดบนแผนที่ แผนที่มาตราสว่ นใหญ่ระยะหา่ งของเส้นกริดแตล่ ะ เสน้ หา่ ง กนั 1,000 เมตร มาตราสว่ นกลาง 10,000 เมตร มาตราสว่ นเล็ก 100,000 เมตร 4. การเขียนตัวเลขที่เสน้ กริดทกุ ๆ เส้น แผนที่ระยะหา่ งเส้นกริด 1,000 เมตร จะเวน้ เลข ศูนยข์ า้ ง ท้ายไว้ 3 ตาแหน่ง (000) เส้นกรดิ 10,000 เมตร จะเว้นเลขศูนยข์ ้างท้ายไว้ 4 ตาแหนง่

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหนง่ 2.ระบบพิกัดยูทีเอม็ (UTM coordinate systems) การกาหนดบอกคา่ พิกดั ตัวอยา่ งการเขียนตวั เลขที่เสน้ กริด

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหน่ง 3.ระบบกริดทางทหาร การกาหนดบอกคา่ พิกดั 1. ระบบการอา้ งกรดิ ทางทหาร เปน็ ระบบทีจ่ ะต้องนามาใช้อ้างจุดทางทหารเสมอ เมือ่ ใช้กบั แผนที่ระบบ UTM 2. พื้นที่แบ่งเปน็ “กริดโซน” แบ่งออกเปน็ จัตรุ ัส 100,000 เมตร 3. การกาหนดกริดโซนกาหนดด้วย เลขและอักษร เรียกว่า เลขอักษรประจากริด โซน ระหวา่ ง ละติจูด 80* ใต้ ถึง 84 เหนือ จะแบง่ โลกออกเป็นพืน้ ทีก่ วา้ ง 6 ตะวันตก – ตะวนั ออก และ 8” เหนือ ใต้ (ยกเว้นชอ่ งสุดท้ายเป็น 12) รวมเปน็ 20 แถว กาหนดตวั อักษรประจาแถวจากแถวล่างสดุ คืออกั ษร C จนถึง X ยกเว้น 1 0 อ่านเลขอกั ษรประจาเขต เชน่ 47P เป็นตน้

ระบบอ้างอิงในการกาหนดตาแหน่ง 3.ระบบกริดทางทหาร การกาหนดบอกคา่ พิกดั (ต่อ) 4. การกาหนดจตั ุรสั 100,000 เมตร ในแต่ละกริดโซนจะกาหนดดว้ ยตัวอักษร เสน้ ดิ่งเริ่มตน้ จากเสน้ เมอริเดียน 180° ตะวันตกไปตะวันออก ดว้ ยอักษร A - Z (ยกเวน้ | และ 0 จตั ุรัส 100,000 เมตร กาหนดดว้ ย อกั ษร 2 ตัว

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหนง่ 3.ระบบกริดทางทหาร การกาหนดอกั ษรประจา จัตุรสั 100,000 เมตร

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหนง่ 3.ระบบกริดทางทหาร อักษรประจาจัตรุ สั 100,000 เมตร ทีค่ ลมุ ประเทศไทย

ระบบอ้างอิงในการกาหนดตาแหนง่ 3.ระบบกริดทางทหาร ประเทศไทย ละติจดู ที่ 5 องศา 37 ลิบดา เหนือ ถึง 20 องศา 27 ลิปดา เหนือ ลองจิจดู ที่ 97 องศา 21 ลิบดา ตะวันออก ถึง 105 องศา 37 ลิบดา ตะวันออก

ระบบอา้ งอิงในการกาหนดตาแหนง่ 3.ระบบกริดทางทหาร จังหวดั ที่อย2ู่ โซน มจี ังหวดั อะไรบา้ ง จงั หวดั ทีอ่ ย่ลู องจจิ ูดที่ 102 องศา ตะวนั ออก (อยู่ ระหวา่ ง โซน 47 และโซน48) 1.จันทบรุ ี 2.ปราจนี บรุ ี 3.สระแกว้ 4.นครราชสีมา 5.ชัยภูมิ 6.ขอนแก่น 7.เลย 8.หนองบัวลาภู 9.นราธิวาส