บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง บทที่ 5 การออกแบบระบบแสงสวา ง การออกแบบระบบแสงสวา งถงึ เปน จดุ เรม่ิ ตน ในการออกแบบระบบไฟฟา หากมกี าร ออกแบบระบบไฟฟาภายในอาคาร การออกแบบระบบแสงสวางมกั จะถกู ออกแบบเปน ลาํ ดับ แรกเสมอกอ นท่ีจะไปออกแบบระบบไฟฟา ในสว นอนื่ ตอ ไป โดยการออกแบบระบบแสงสวางนั้น จะตองเอาภาระโหลดของโคมไฟฟาไปรวมอยูในตารางโหลดดวย ในการออกแบบระบบแสงสวางสามารถแบงออกไดเปน 2 แบบ คือ 1. การออกแบบระบบแสงสวางภายในอาคาร 2. การออกแบบระบบแสงสวา งภายนอกอาคาร 5.1 การออกแบบระบบแสงสวา งภายในอาคาร การออกแบบระบบแสงสวา งภายในอาคารยังสามารถแยกแยะตามลกั ษณะของอาคาร วาเปน อาคารท่ใี ชงานในลักษณะใด เชน อาคารท่ีอยูอ าศยั , อาคารสํานกั งาน , อาคารพาณชิ ย หรือ อาคารอุตสาหกรรม ซ่ึงจะมผี ลตอ การออกแบบและการเลือกใชโ คมไฟฟา ใหเ หมาะสมกบั ลักษณะอาคารทีใ่ ชงานนั้น ผลของการออกแบบระบบแสงสวางท่ดี ีและเหมาะสม 1. ทํางานไดรวดเรว็ ขนึ้ 2. ลดขอ บกพรองของงานใหนอ ยลง 3. ลดอบุ ัตเิ หตุในการทํางานใหน อ ยลง 4. ระบบการทาํ งานของกลา มเนอ้ื ตาดีข้นึ 5. ประหยดั คาไฟฟา 6. ลดความเครียดอนั เกดิ จากการเพง สายตา 7. ใหค วามสวยงามประทับใจผพู บเห็น ฯลฯ 5-1
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง วธิ กี ารออกแบบระบบแสงสวา งภายในอาคาร แบง ได 2 วธิ คี ือ 1. คาํ นวณวิธลี เู มนต (Lumen Method) 2. คาํ นวณวิธจี ุดตอ จุด (Point By Point Method) 5.1.1 คาํ นวณวิธีลเู มนต (Lumen Method) แบง ออกไดเปน 2 แบบคอื - Zonal Cavity Method - Room Index Method (Room Ratio Method) การคาํ นวณในการออกแบบระบบแสงสวา งในอาคารน้นั สิง่ ที่เราตองการทราบคอื จาํ นวนของดวงโคม ที่จะติดตัง้ ภายในหองน้นั โดยชนิดของโคมและชนิดของหลอดไฟฟาเรา สามารถกําหนดชนิดไดด ว ยตนเองตามความเหมาะสมของแตละหองทต่ี อ งการออกแบบ ซ่งึ ตอ ง ทราบคา ของปริมาณความสองสวา งท้งั หมดของหองตามมาตรฐานของ IES เปนตัวกาํ หนดคา มาตรฐานของความสองสวางของหองนน้ั ๆ ใน ตารางท่ี 1 (ในหนว ย Lux หากใชระยะเปน เมตร , ในหนวย fc หากใชระยะเปน ฟุต) หากตอ งการเปลี่ยนหนว ยระหวา ง Lux กับ fc ก็สามารถทาํ ไดจากความสัมพันธ 1 Lux = 0.0929 fc 1 fc = 10.76 Lux วธิ ี Zonel Cavity Method คา ความสองสวางรวมทง้ั หมดของหองสามารถหาไดจ ากสมการดงั นี้ TL = CU. E.A LDD สมการที่ 1 LLD. TL = คาฟลกั ซส องสวา งรวมของหอ ง (Lumen) (TL=Total Luminaire) E= คา ปริมาณความสองสวา งตามมาตรฐาน IES (Lux ; fc) ดูตารางท่ี 1 A= พืน้ ท่ีของหองที่ออกแบบ กวาง x ยาว (ตารางเมตร ; ตารางฟุต) CU = คา สมั ประสิทธ์ิการใชป ระโยชน (Coefficient of Utilization) ดูตารางที่ 3 หรือ กําหนดคาโดยการประมาณคา LLD = คา ความเสอ่ื มของหลอดไฟ (Lamp Lumen Depreciation) ดูคมู อื ของหลอดไฟฟาจากโรงงานผูผลิต 5-2
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง LDD = คา ความเส่ือมจากความสกปรกของดวงโคม (Luminaire Dirt Depreciation) ดูกราฟท่ี 1 (บทที่ 4) หลังจากไดค า TL แลว สงิ่ ทเี่ ราตอ งการทราบคากค็ ือ จาํ นวนดวงโคมท่ใี ชต ิดต้งั ในหอง น้วี ามีจาํ นวนเทาไร (N) โดยใชส มการท่ี 2 ในการหาจํานวนดวงโคมทใี่ ช N = TL สมการท่ี 2 จํานวนลเู มนตอ โคม คา ปริมาณความสองสวาง เปนคา ที่แสดงคา ความสอ งสวา งท่ีเปนมาตรฐานของหองที่ เราตองการออกแบบระบบแสงสวางนั้น โดยจะตองพจิ ารณาการใชง านของหอ งนนั้ วา มีลกั ษณะ การใชง านในลกั ษณะใด แลว เปดตารางท่ี 1 หาคามาตรฐานของความสองสวา งท่ี IES ได กําหนดเอาไวโ ดยตองดดู ว ยวา หอ งน้ันมีขนาดในหนว ยใด หากหนวยในการวดั ขนาดหอ งเปน เมตร เราก็จะตองเลอื กคา ความสองสวางในหนวย ลกั ซ (LUX) พน้ื ทขี่ องหอ งที่ออกแบบ เปน พนื้ ทีท่ งั้ หมดของหอ งทเ่ี ราตองการท่ีจะออกแบบระบบ แสงสวาง โดยมีทง้ั ทเี่ ปนหนวย ตารางเมตร และ หนวย ตารางฟตุ ซึง่ จะสมั พันธกบั การเลอื กคา ความสอ งสวางตามมาตรฐานของ IES ท่ีจะตองเลือกใชใหถูกตอง แตใ นหนว ยวัดระยะในบาน เราท่ใี ชก นั อยมู ักจะใชหนว ยเปน เมตร ดังนัน้ สว นใหญแ ลว กจ็ ะใชหนวยของพืน้ ทเี่ ปน ตาราง เมตร และใชค า ความสองสวา งเปน ลักซ (LUX) คาสัมประสทิ ธ์กิ ารใชป ระโยชน (Coefficient of Utilization) คา CU เปน คา ท่มี ขี นั้ ตอนในการหาที่ยุงยากมากทส่ี ุดในปรรดาคา ทงั้ หมดในสมการที่ 1 จะเปน คา ทใี่ ชต ารางท่ี 3 ในการหาคาซ่ึงจะตอ งทราบคาอ่ืนๆ มาประกอบในการหาคา CU กอ น ซ่งึ ไดแก - คา อัตราสวนโพรง (Cavity Ratio) - คาความสามารถในการสะทอ นแสงของเพดาน,ผนัง และพ้นื (Effective Cavity Reflectance) - ขนาดของหองทแี่ บงเปน สว น (Zonal Cavity)(Zone Cavity) โดยคา CU สามารถหาไดต ามผงั การหาคา CU ดงั น้ี 5-3
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง คาความเส่อื มของหลอดไฟ (Lamp Lumen Depreciation) (LLD) เปน คา ที่เคยเรยี นผานมาแลว ในบทกอ นหนา นี้วา เมอ่ื เราใชง านหลอดไฟไปนานๆ ปริมาณแสงที่เปลง ออกมาจากหลอดไฟฟานนั้ จะคอ ยๆ ลดลงไปเรอ่ื ยๆ ซึ่งเราเรียกวา คาความ เส่อื มของหลอดไฟฟา ซึ่งจะตองคาํ นึงถึงในการออกแบบระบบแสงสวา ง การหาคาความเสอ่ื มของหลอดไฟน้นั เราสามารถหาไดจ ากคมู อื ของหลอดทโ่ี รงงาน ผูผ ลิตกําหนดเอาไว โดยพิจารณาจากคาปริมาณแสงเฉลีย่ หารดวยคา ปริมาณแสงเร่ิมแรก ความเสอ่ื มของหลอดไฟฟา (LLD) = คาปรมิ าณจำนวนเสน แรงของแสงสวางเฉลย่ี (ลูเมน) คาปรมิ าณจำนวนเสนแรงของแสงสวา งเรม่ิ แรก (ลูเมน) คาความเสื่อมจากความสกปรกของดวงโคม (Luminaire Dirt Depreciation)(LDD) เราไดศ ึกษาในเรอ่ื งของโคมไฟฟามาแลว และทราบวา เมือ่ เราใชด วงโคมไฟฟา น้ันไป นานๆ มนั ก็จะเริ่มมกี ารสะสมของฝุนละอองมากขน้ึ ซงึ่ จะมผี ลทาํ ใหข ีดความสามารถในการ สะทอนแสงนอ ยลงไป โคมแตล ะชุดน้ันจะมกี ารสะสมฝนุ ละอองมากหรอื นอยขึ้นอยกู ับสภาพของ หองท่ีทําการติดต้งั โคมนนั้ ซึง่ เราเรยี กวา คาความเส่อื มจากความสกปรกของดวงโคม การหาคา LDD น้นั สามารถหาไดจากกราฟท่ี 1 ซ่ึงเปนกราฟแสดงคา ความเส่ือมจาก ความสกปรกของดวงโคม ท่ีมีอยู 6 กราฟ ตามประเภทของโคมไฟฟา การหาคา ตองพิจารณา ชนดิ ของ ดวงโคมวา อยูใ นประเภทไหน และพจิ ารณาวาหอ งทีต่ ิดตัง้ โคมชนดิ นน้ั มีสภาพบรรยา กาสของหองและระยะเวลาในการทําความสะอาดของหองนัน้ เมื่อเราหาคาไดครบแลว เรากจ็ ะสามารถหาจํานวนดวงโคมทตี่ องการติดต้งั ภายในหองที่ ออกแบบระบบแสงสวางได หากจาํ นวนของดวงโคมไฟฟา มีจํานวนทไี่ มส ามารถจดั ลงใหห อ งแลวทําใหเกิดความ สวยงามได เราสามารถท่ีจะเพิ่มจํานวนดวงโคมใหม ากขึน้ ไดอ ีก 1 ดวงโคมได 5-4
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ตารางทใ่ี ชในการออกแบบระบบแสงสวางในอาคาร ตารางท่ี 1 : ตารางแสดงคาระดับความสอ งสวา ง ตามมาตรฐานสมาคนแสงสวางแหง ประเทศไทย ประเภทของพ้นื ทีแ่ ละกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ 1. พ้ืนท่ภี ายในอาคารท่ัวไป โถงทางเขา อาคาร 100 22 60 โถงนง่ั พัก 200 22 80 พื้นท่ีทางเดินภายในอาคาร 100 28 40 ระหวางทางเขา -ออกใหร ะวังการ บนั ได บันไดเล่ือน ทางเลอื่ น เปลี่ยนระดับ พื้นทข่ี นถายสนิ คาภายในอาคาร ความเขมการสอ งสวางแบบทันที หองอาหารท่ัวไปภายในอาคาร 150 25 40 หองพักผอนทว่ั ไป 150 25 40 หองออกกําลงั กาย 200 22 80 หอ งน้าํ หอ งสุขา หอ งรับฝากของ 100 22 80 หองปฐมพยาบาล 300 22 80 หองตรวจคนไขท ่วั ไป 200 25 80 หองอุปกรณ Switch gear 500 19 80 หอ งชมุ สายโทรศพั ท / ไปรษณยี / พัสดุ 500 16 80 อุณหภูมิสอี ยางตํ่า 4000 K หองเกบ็ ของ 200 25 60 หอ งบรรจหุ ีบหอ ขนถา ยวสั ดุ 500 19 80 หอ งควบคมุ 50 25 60 300 25 60 200 22 60 2. อุตสาหกรรมดานการเกษตร ปศสุ ตั ว 200 25 80 หองขนถา ยสนิ คา อปุ กรณ เครือ่ งจักร 50 28 40 พน้ื ทปี่ ศสุ ัตวภายในตึก 200 25 80 พื้นที่รกั ษาสัตว 200 25 80 พ้นื ทเี่ ตรยี มอาหารสัตว ทําความสะอาดสตั ว 5-5
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพ้นื ทแ่ี ละกจิ กรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ 3. อุตสาหกรรมทําขนม Bakeries พ้นื ที่เตรียมสว นผสม และอบขนม 300 22 80 พน้ื ที่ตกแตงหนาขนม 500 22 80 4. อุตสาหกรรมซเิ มนต คอนกรีต และ อฐิ 50 28 20 สที างดา นความปลอดภยั ควรจะ มองเหน็ เดนชัด พื้นทส่ี ําหรับทาํ การอบแหง วตั ถุดบิ 200 28 40 พน้ื ที่เตรียมและผสมวตั ถุดิบ พื้นทท่ี ํางานของเครอ่ื งจักรท่ัวไป 300 25 80 5. อุตสาหกรรมเซรามิคและแกว 50 28 20 พื้นทส่ี ําหรบั ทาํ การอบแหง พื้นท่เี ตรยี มงาน และการปฏิบตั ิงานของ 300 25 80 เคร่อื งจักรทวั่ ไป 300 25 80 พน้ื ที่ข้ึนรปู ชนิ้ สวน เคลอื บเงา และ เปาแกว 750 19 80 พน้ื ทข่ี ัดแตงผิว และ แกะสลกั 500 19 80 พน้ื ที่ประดับตกแตง ชิ้นงาน 750 16 80 พ้นื ทีข่ ัดแตงกระจกสาํ หรับแวน ตา เจยี รนยั 1000 16 90 อณุ หภมู สิ อี ยางต่ํา 4000 K พื้นท่งี านเจยี รนัยละเอยี ด 1500 16 90 พื้นที่ผลิตเคร่อื งแกว เทียม เพชร พลอยเทียม 50 20 สีทางความปลอดภยั ควรจะมองเห็น 6. อุตสาหกรรมเคมี พลาสติก ยาง เดน ชัด พน้ื ที่การผลิตที่ไมม กี ารสญั จร 150 28 40 พน้ื ท่ีการผลติ ทเ่ี ขาถึงคอ นขา งลําบาก 300 25 80 พื้นท่กี ารผลติ ท่ีมีคนประจาํ เกือบตลอดเวลา หอ งทดสอบทตี่ ัองการความละเอยี ดสาํ หรับการ 500 19 80 อา นมาตราวดั 500 22 80 สายการผลิตทเ่ี ก่ียวขอ กบั เวชภัณฑ 5-6
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ประเภทของพนื้ ทีแ่ ละกจิ กรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ สายการผลิตยางรถยนต 500 22 80 พ้นื ทตี่ รวจสอบสี 1000 ข้ันตอนตรวจสอบ ตัดเจาะ ข้นั สดุ ทาย 750 16 90 อณุ หภมู ิสอี ยา งตาํ่ 6500 K 19 80 7. อุตสาหกรรมไฟฟา และอิเล็กทรอนิกส 300 25 80 พน้ื ทผ่ี ลิตลวด สายไฟฟา 300 25 80 พ้นื ที่สาํ หรับการพันขดลวดขนาดใหญ 500 22 80 พน้ื ทส่ี ําหรับการพนั ขดลวดขนาดกลาง 750 19 80 พน้ื ท่สี ําหรับการพนั ขดลวดขนาดเล็ก 300 25 80 พน้ื ทช่ี บุ นํ้าขดลวด Coil impregnating 300 25 80 พื้นทส่ี าํ หรับการชุบเคลอื บผิว พื้นทีป่ ระกอบช้ินสว น : 300 25 80 ขนาดใหญ เชน หมอแปลงไฟฟา 500 22 80 ขนาดกลาง เชน สวติ ชบ อรด 750 19 80 ขนาดเล็ก เชน เคร่ืองโทรศัพท 1000 16 80 ขนาดเล็กมากท่ีตองการความละเอยี ดมาก เชน 1500 16 80 อปุ กรณมาตราวัดตา งๆ หองทดสอบทางดานไฟฟา อิเล็กทรอนิกส ท่ตี องมีการปรับแตง 8. อุตสาหกรรมอาหาร 200 25 80 พน้ื ที่สาํ หรับขบวนการผลิตทั่วๆ ไป 300 25 80 พื้นท่ลี าง คัดเลือกขนาดวตั ถดุ บิ ผสมวัตถุดิบ 500 25 80 บรรจหุ บี หอ 300 25 80 พื้นทส่ี าํ หรับการตดั แยกชนิ้ สวนเนือ้ สัตว ผสมนมเนย โรงกรองสําหรบั โรงงานนาํ้ ตาล พ้นื ที่ตดั แยกผัก ผลไม 5-7
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ประเภทของพน้ื ท่ีและกจิ กรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ พน้ื ทผ่ี ลิตสําหรับผลติ อาหารสาํ เร็จรูป หอ งครัว 500 22 80 พนื้ ที่ผลิตบหุ ร่ี ซกิ าร 500 22 80 500 22 80 พน้ื ทต่ี รวจสอบบรรจุภัณฑ เชน แกว ขวด หองควบคมุ คณุ ภาพ หอ งตกแตงอาหาร 500 19 80 1000 16 90 อณุ หภูมิสอี ยางตา่ํ 4000 K หอ งทดสอบคณุ ภาพอาหาร หอ งตรวจสอบสี 9. อุตสาหกรรมหลอ หลอม โลหะ : 50 28 20 สที างดานความปลอดภยั ควรจะ มองเห็นเดนชัด อุโมงคใ ตพ้ืน 100 25 40 แทน ขนถายโลหะ พน้ื ที่เตรยี มพมิ พท รายสําหรับการหลอ 200 25 80 พน้ื ที่ตกแตงโลหะ พื้นท่ผี สมโลหะ 200 25 80 แทน หลอโลหะ พน้ื ที่ถอดพมิ พ 200 25 80 พืน้ ที่เครื่องจักรหลอ โลหะ พื้นท่หี ลอ ดวยมือ 200 25 80 พน้ื ท่หี ลอโลหะดวยพิมพ พืน้ ทีท่ าํ แบบจาํ ลอง 200 25 80 200 25 80 300 25 80 300 25 80 500 22 80 10. รานแตงผม 500 19 90 11. อุตสาหกรรมเพชรพลอย 1500 16 90 อุณหภมู สิ อี ยางต่ํา 4000 K พน้ื ทค่ี ัดเลอื กเพชรพลอย 1000 16 90 พื้นที่ผลิตตัวเรือนเพชรพลอย 1500 16 80 พื้นทผี่ ลิตนาฬิกาดว ยมือ 500 19 80 พ้ืนทผี่ ลิตนาฬิกาดวยเครอ่ื งจักร 5-8
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ประเภทของพืน้ ท่ีและกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ 12. อุตสาหกรรมซกั อบ รีด พน้ื ทขี่ นถา ย คัดเลอื กสินคา 300 25 80 พน้ื ที่ซกั แหง 300 25 80 พ้นื ที่ซกั อบ รีด 300 25 80 พืน้ ทต่ี รวจเชค็ ซอ มแซม 750 19 80 13. อุตสาหกรรมเครื่องหนัง 200 25 40 พน้ื ทข่ี นถายวัตถุดบิ 300 25 80 พืน้ ทล่ี อกขัดหนัง 500 22 80 พ้นื ทตี่ ดั แตง เย็บ ขัดเงา เครอื่ งหนงั 500 22 90 อณุ หภูมิสีอยางต่ํา 4000 K พื้นที่คดั เลอื กช้ินสว น 500 22 80 พืน้ ที่ยอ มสีหนัง 1000 19 80 พื้นท่ตี รวจสอบคุณภาพ 1000 16 90 อณุ หภูมสิ ีอยางตาํ่ 4000 K พน้ื ทต่ี รวจสอบสี 500 22 80 พน้ื ทป่ี ระกอบเครอ่ื งหนงั 14. อุตสาหกรรมแปรรูปโลหะ 200 25 60 Open die forging 300 25 60 Drop forging welding cold forming 300 22 60 งานเครอื่ งจักรที่ไมตอ งการความละเอยี ด 500 19 60 คาผดิ พลาด > 0-1 mm. 750 19 60 งานเครอื่ งจักรท่ีตองการความละเอียด 300 25 60 คา ผดิ พลาด < 0-1 mm. 200 25 60 300 22 60 พนื้ ที่ตรวจสอบ 750 19 60 พื้นที่รดี ดึงลวด ทอ พื้นท่งี านแผนโลหะหนา > 5 mm. พื้นที่งานแผน โลหะบาง < 5 mm. พน้ื ท่ีงานสรา งแบบ พมิ พตัดเจาะ 5-9
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพ้ืนทแี่ ละกจิ กรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ พนื้ ทป่ี ระกอบชิ้นสว น : ขนาดใหญ 200 25 80 ขนาดกลาง 300 25 80 ขนาดเล็ก 500 22 80 ขนาดเล็ก และรายละเอียดมาก 750 19 80 พน้ื ทีช่ ุดสังกะสี 300 25 80 พน้ื ทต่ี กแตงพนื้ ผวิ เคลอื บสี 750 25 80 พน้ื ที่สรางพมิ พปม ตดั เจาะสําหรับเครือ่ งจักร ขนาดเล็ก 1000 19 80 ปอ งกันเรื่อง Stroboscopic effects 15. อุตสาหกรรมกระดาษ 200 25 80 พนื้ ที่ปนเยื่อกระดาษ 300 25 80 พื้นทผ่ี ลิตกระดาษ 500 22 60 พื้นที่เขา เลม เขาปกทัว่ ไป พับ ตัดขอบ เยบ็ เลม 16. อุตสาหกรรมผลิตไฟฟา 50 28 20 สดี านความปลอดภัยควรจะมองเหน็ ชดั พนื้ ที่เก็บเช้ือเพลิง พน้ื ที่หมอ น้าํ 100 28 40 พนื้ ทเี่ ครอ่ื งจกั ร พืน้ ที่อ่ืนๆ 200 25 80 หอ งควบคุม 200 25 60 500 16 80 1.แผงควบคมุ โดยท่ัวไปอยูในแนวตั้ง 2.อาจจะตอ งหร่ีแสง 3.สาํ หรับพนื้ ท่ีที่มจี อภาพใหดู TIEA- GD002(WD) 17. อุตสาหกรรมการพมิ พ 500 19 80 พื้นทท่ี ่วั ไปเชน ตัด เคลือบ ปมนนู บนกระดาษ 500 19 80 พน้ื ท่แี ทน พมิ พ 1000 19 80 พน้ื ทต่ี กแตงงานพิมพ 5-10
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพนื้ ท่ีและกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ พื้นที่ตรวจสอบสี 1500 พน้ื ท่ตี กแตงเพลท 2000 16 90 อณุ หภมู สิ อี ยางต่ํา 5000 K 16 80 18. อุตสาหกรรมหลอมเหล็ก 50 28 20 สีทางดา นความปลอดภยั ควรจะ มองเหน็ เดนชัด พื้นทท่ี ่ีคนไมสามารถสญั จรไปมาได 150 28 40 พื้นทที่ คี่ นสญั จรไปมาไมบอ ยนัก พน้ื ที่ท่คี นสัญจรไปมาตลอดเวลา 200 25 80 พื้นทเ่ี ก็บ SLAB พื้นทเ่ี ตาหลอม 50 28 20 สที างดานความปลอดภยั ควรจะ พื้นทข่ี นถา ย ตัด รีดเหล็ก 200 25 20 มองเห็นเดนชัด พน้ื ที่หรอื แทนควบคมุ การผลติ พน้ื ที่ทดสอบควบคมุ คุณภาพ 300 25 40 อุโมงคข นสง 300 22 80 500 22 80 50 28 20 สที างดานความปลอดภัยควรจะ มองเห็นเดนชัด 19. อุตสาหกรรมทอผา 200 25 60 พ้นื ทท่ี ว่ั ไป 300 22 80 พื้นทแ่ี ตง ซกั รดี ดึงฝาย 500 22 80 ปองกันเร่อื ง Stroboscopic cffects พน้ื ทีป่ น ดาย ทอผา ถักผา 750 22 90 พน้ื ที่เยบ็ ถัก ปก ละเอยี ด 750 22 90 อุณหภูมิสีอยางตํ่า 4000 K พื้นทีอ่ อกแบบลวดลาย 500 22 80 พื้นทย่ี อมผา 100 28 60 พน้ื ทอ่ี บแหง 500 25 80 พื้นทพ่ี มิ พผาดวยเคร่ืองจักร 1000 19 80 พื้นทพ่ี ับ แตงขอบ ผา 1000 16 90 อุณหภมู สิ อี ยางต่ํา 4000 K พน้ื ที่ตรวจสอบสี คณุ ภาพผา 1500 19 90 อณุ หภมู สิ ีอยา งต่าํ 4000 K พื้นทซ่ี อมแซมผา 5-11
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพน้ื ท่ีและกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ พน้ื ที่ตดั เย็บท่ัวไป 500 22 80 20. อุตสาหกรรมรถยนต 500 22 80 พ้นื ที่งานตัวถัง ประกอบรถยนต 750 22 80 หองพน สี เคลือบสี ขัดเงา 1000 16 90 อณุ หภูมิสอี ยา งต่าํ 4000 K พื้นทตี่ กแตงสี 1000 19 80 พืน้ ทผ่ี ลิตทํางานใตทอ งรถโดยคน 750 19 80 พน้ื ทต่ี รวจเช็คครัง้ สดุ ทา ย 21. อุตสาหกรรมเฟอรนิเจอรแ ละไม 50 28 40 พ้ืนทท่ี าํ งานโดยเครอื่ งจกั รอัตโนมตั ิ เชน 150 28 40 ยอ มสีไม ผลิตไมอ ัด 300 25 60 ปองกันเรือ่ ง Stroboscopic effects พน้ื ที่อบไอนํ้า 300 25 80 พนื้ ที่เลื่อย ตัด เจาะ 750 22 80 พื้นทปี่ ระกอบชิ้นสวนหลัก 500 19 80 ปอ งกนั เรือ่ ง Stroboscopic effects พ้นื ท่ขี ดั เงา เคลือบสี ประกอบติดต้ังชิ้นสว นตกแตง 750 22 90 อณุ หภูมิสอี ยา งตา่ํ 4000 K พื้นทท่ี าํ งานการผลิตบนเครอื่ งจกั รโดยคน 750 19 90 อุณหภูมิสีอยา งต่ํา 4000 K พื้นทค่ี ัดเลือกช้ินสวน พน้ื ทต่ี รวจสอบคุณภาพ 22. อาคารสํานกั งาน 300 19 80 พื้นทเ่ี กบ็ เอกสาร ถายเอกสาร และพืน้ ท่ีทั่วไปท่ีมี การสัญจร 500 19 80 สําหรบั พ้ืนทมี่ จี อคอมพวิ เตอรใ หด ู พนื้ ทท่ี ่ีมกี ารเขยี น พิมพ อา น ใชคอมพิวเตอรและ TIEA-GD 002 data processing พืน้ ทท่ี ีใ่ ชสําหรบั เขียนแบบ 750 16 80 พื้นทท่ี าํ งานดา น CAD 500 19 80 สาํ หรบั พน้ื ทมี่ จี อคอมพิวเตอรใ หด ู TIEA-GD 002 หองประชมุ 300 19 80 5-12
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพ้นื ทีแ่ ละกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ พ้นื ทเ่ี คานเตอรประชาสัมพันธ ตอ นรับ 300 22 80 หองเกบ็ เอกสารสําคัญ 200 25 80 23. รานคาปลีก 300 22 80 พนื้ ที่ขาย (ขนาดเลก็ ) 500 22 80 พนื้ ทข่ี าย (ขนาดใหญ) 500 19 80 พื้นท่ีเก็บเงนิ /หอ บรรจุ 24. หองอาหารและโรงแรม 300 22 80 พื้นทตี่ อนรบั เคานเตอรเ กบ็ เงนิ ม บรกิ ารของ โรงแรม 500 22 80 ครัว 200 22 80 แสงสวางควรออกแบบเพ่อื สราง พ้นื ท่ีภัตตาคาร หอ งอาหาร หองจดั เลยี้ ง บรรยากาศ หอ งอาหารแบบบรกิ ารตัวเอง 200 22 80 หอ งอาหารแบบบุฟเฟท 300 22 80 หอ งจัดงานประชุม สมั นา 500 19 80 ระบบแสงสวางควรจะเปนระบบ พน้ื ท่ีทางเดิน ปรับแตง 100 25 80 ความสวางไดในเวลากลางคนื ความ เขม สอง สวา งสามารถตํ่าลงได 25. พ้ืนท่สี ําหรบั การแสดงและการบันเทงิ 200 22 80 โรงละคร พน้ื ท่ีแสดงคอนเสริ ต พ้ืนทีส่ ําหรบั งานแสดงทว่ั ไป 300 22 80 หองซอม หองเปลี่ยนเสอ้ื ผา 300 22 80 ควรใชกระจกเงาแตงหนาควรใชแ บบ Glare free พพิ ธิ ภณั ฑ 300 19 80 ระบบแสงสวา งควรจะออกแบบให เหมาะกับ การตั้งแสดงและปองกันการแผรงั สี จากหลอด 5-13
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพน้ื ทแี่ ละกจิ กรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ 26. หอ งสมุด 200 19 80 (500 Lux สาํ หรับพ้นื ทีม่ กี ารใชงาน พน้ื ทช่ี ้ันวางหนังสือ มาก) พื้นที่อา นหนงั สือ 500 19 80 เคานเตอร 500 19 80 27. พื้นท่ีจอดรถภายในตกึ ท่ัวไป 300 25 20 สที างดานความปลอดภยั ควรจะ ทางเขา-ออก (ชวงกลางวัน) 50 25 20 มองเหน็ เดนชัด ทางเขา-ออก (ชวงกลางคนื ) ชองทางรถวิ่ง (ทางลาดชัน/หวั มุม) 75 25 20 พน้ื ทจี่ อดรถ 50 28 20 ความเขมสอ งสวางในแนวต้ังทส่ี งู ขน้ึ หอ งจาย/ เก็บบัตรจอดรถ สามารถทาํ ใหมองเหน็ หนาคนไดช ัดขนึ้ และมี 28. อาคารสาํ หรับสถาบันการศกึ ษา ความปลอดภยั มากขึ้น พน้ื ที่สําหรบั การเรียนการศึกษาทั่วๆ ไป พื้นที่สาํ หรับเรยี นภาคคํ่า และการศกึ ษาผูใหญ 300 19 80 1.หลกี เล่ียงแสงสะทอนจากกระจก หองบรรยาย 2.ปอ งกันแสงบาดตาจากขา งนอก พ้ืนทห่ี นา กระดานดาํ 300 19 80 พนื้ ที่โตะ สาธิตงาน หองเรียนทางดานศิลปะและหัตถกรรม 500 19 80 หอ งแสดงศิลปะในโรงเรยี นสอนศิลปะ หองเขียนแบบ 500 19 80 ระบบแสงสวางควรจะควบคุมปรบั แตง หอ งทดสอบและฝกหดั ได หอ งฝกหดั ทางดนตรี 500 19 80 ควรระวังแสงสะทอนถาอยูในหอง บรรยาย 750K 500 19 80 (2000 Lux) 500 19 80 750 19 90 อณุ หภูมิสอี ยางตํ่า 5000 K 750 16 80 500 19 80 300 19 80 5-14
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ประเภทของพ้ืนทแ่ี ละกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ หอ งฝก หดั ทางคอมพวิ เตอร 500 19 80 สาํ หรับพื้นทีม่ จี อคอมพวิ เตอรใหดู TIEA-GD 002 หองฝก หดั ทางดานภาษา 300 หอ งเตรยี มงานและฝกหัดทว่ั ไป 500 19 80 หอ งพักนักเรียนท่วั ไป 200 หองทํางานครู อาจารย 300 22 80 พื้นทีอ่ อกกําลงั กายในรวม 300 22 80 22 80 22 80 29. โรงพยาบาล 200 22 80 พื้นทร่ี อรบั การรักษา 200 22 80 ทางเดนิ ทั่วไปเวลากลางวัน ทางเดนิ ทวั่ ไปเวลากลางคืน ความเขมสอ งสวางทรี่ ะดับพื้น หอ งพกั รกั ษาผปู วยนอก 50 22 80 หอ งทํางานแพทย 200 22 80 หอ งพกั แพทย 500 19 80 300 19 80 พ้ืนที่หองพักผูปวยใน : 100 19 80 ความเขมสอ งสวางท่รี ะดับพืน้ พน้ื ที่ทว่ั ไป 300 19 80 แสงสวา งสําหรบั การอานหนังสือ 300 19 80 พืน้ ทต่ี รวจทั่วไปในหองพักผปู วย 1000 19 80 พนื้ ท่ีตรวจโรคและรักษาโรค 5 19 80 ความสวางในเวลากลางคืน 200 22 80 หองนํา้ ผปู วย 500 19 90 พน้ื ทต่ี รวจโรคทวั่ ไป 1000 90 ดวงโคม ณ จดุ ตรวจ หองตรวจหแู ละตา พ้นื ทต่ี รวจสอบสายตาโดยการอานและ 500 16 90 ดูแผน ภาพทางสายตา 50 19 80 สาํ หรบั พื้นท่มี จี อคอมพิวเตอรใหดู หอ งดูภาพจากจอภาพของเคร่ือง Scanners TIEA-GD 002 5-15
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพื้นทแ่ี ละกจิ กรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ หองถา ยเลอื ด/เคร่อื งรักษาไตเทยี ม 500 19 80 พนื้ ทต่ี รวจรักษาโรคผิวหนัง 500 หอ งสอ งกลองตรวจอวัยวะภายในรา งกาย 300 19 90 หองเขา เฝอก 500 หอ งจา ยยา 300 19 80 หองสําหรบั การรกั ษาโดยการนวดและแผรงั สี 300 หอ งพกั ฟนกอ นและหลังผาตดั 500 19 80 หองผา ตดั 1000 พน้ื ทใ่ี ตโคมผาตัด จําเพาะ 19 80 พนื้ ที่สาํ หรบั หองดแู ลพิเศษ ICU : พื้นท่ที ว่ั ไป 19 80 แสงสวา งใชในการตรวจทั่วไป พ้ืนที่สาํ หรบั การตรวจรกั ษา 19 80 ความสวางสาํ หรับการเฝาไขก ลางคนื พน้ื ท่หี อ งทนั ตแพทย: 19 90 แสงสวางโดยทั่วไป แสงสวาง ณ ตัวผูป ว ย Em = 10K - 100K Lux ใตด วงโคมผาตัด แสงสวางสําหรับเปรยี บเทยี บ สีพืน้ 100 19 90 พน้ื ท่ที ดสอบและตรวจสอบสี 300 19 90 ความเขม สอ งสวางทรี่ ะดับพื้น หอ งคาเช้อื 1000 19 90 หองปลอดเชือ้ 20 19 90 หองชันสตู รพลิกศพ/หอ งเกบ็ ศพ โตะชันสตู รพลิกศพ 500 19 90 แสงสวางไมค วรจะมแี สงบาดตาเลย 1000 90 ดวงโคม ณ จดุ รักษา 5000 90 อาจจะสูงกวา 5000 Lux 5000 90 อณุ หภมู สิ อี ยางตาํ่ 6000K 1000 19 90 300 22 80 300 22 80 750 19 90 5000 90 อาจจะสงู กวา 5000 Lux 30. สนามบิน 200 22 80 พืน้ ทสี่ าํ หรบั ผโู ดยสารขาเขา ขาออก พื้นที่รับกระ เปาเดินทาง บนั ไดเลอ่ื น ทางเลือ่ น และพ้นื ที่ท่ัวไป 5-16
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ประเภทของพนื้ ทแ่ี ละกิจกรรม `EmLux UGR L R a(min) หมายเหตุ 500 เคานเ ตอรป ระชาสมั พนั ธ ตดิ ตอ สอบถาม ตรวจเชค็ 19 80 สําหรับพ้นื ทมี่ ีจอคอมพวิ เตอรใ หด ู บตั รโดยสาร ตรวจหนงั สอื เดินทาง จุดตรวจผาน ศลุ กากร TIEA-GD 002 พน้ื ที่นงั่ รอ 200 22 80 หองเก็บกระเปาเดนิ ทาง พ้ืนทีค่ วบคุมของเจาหนาทีร่ กั ษาความปลอดภยั 200 28 60 หอควบคุมจราจรทางอากาศ 300 19 80 สําหรบั พ้ืนทม่ี จี อคอมพวิ เตอรใ หด ู พื้นท่ีทดสอบตรวจซอมอากาศยาน TIEA-GD 002 ทดสอบเครื่องยนต เครือ่ งวัดสําหรบั อากาศยาน พน้ื ที่ชานชาลาสถานสี าํ หรับผูโ ดยสาร 500 16 80 1. ระบบการสอ งสอ งสวาง ควรจะสามารถควบ คุมปรบั หรแ่ี สงได 2. สาํ หรับพ้ืนที่มจี อคอมพิวเตอรใหด ู TIEA-GD 002 3. หลกี เลีย่ งแสงบาดตาจากแสงแดด 500 22 80 ขึ้นรถไฟ (ใตดนิ ) 50 28 40 พ้ืนทข่ี ายตวั๋ โดยสาร 300 19 80 พ้ืนทีน่ งั่ รอ 200 22 80 31. วดั โบสถ 100 25 80 พื้นทโี่ ดยรอบ 300 22 80 ทนี่ ั่ง แทน บูชา แทน ยนื นั่งเทศน 750 90 ประมาณ 3 เทา ของแสงสวา งรอบขา ง การสอ งเนน (พระพุทธรูป พระรูป) 5-17
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ตารางท่ี 3 : ตารางแสดงคา สมั ประสทิ ธก์ิ ารใชป ระโยชนของดวงโคมชนิดตา งๆ (CU) โดยวธิ ี Zonal Cavity Method SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสูงของดวงโคมเหนือพน้ื งาน 5-18
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-19
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-20
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-21
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-22
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-23
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-24
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-25
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง SC = S = ระยะหา งระหวา งดวงโคม MH ความสงู ของดวงโคมเหนือพ้นื งาน 5-26
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง กราฟท่ี 1 : ตารางแสดงคา ความเสอ่ื มจากความสกปรกของดวงโคม (LDD) 5-27
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-28
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง หมายเหตุ : VC หมายถึง สภาพหองที่มีความสะอาดมาก (Very Clean) C หมายถึง สภาพหองทม่ี ีความสะอาด (Clean) M หมายถึง สภาพหอ งทม่ี ีความสะอาดปานกลาง (Medium) D หมายถงึ สภาพหอ งท่ีมคี วามสกปรก (Dirty) VD หมายถงึ สภาพหอ งทมี่ ีความสกปรกมาก (Very Durty) 5-29
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ตวั อยางการออกแบบระบบแสงสวา งภายในอาคาร หอ งทํางานท่ัวไป ขนาดกวา ง 6 เมตร ยาว 10 เมตร สงู 3.5 เมตร ดวงโคมถูกแขวน ต่ําลงมาจากเพดาน 60 เซนตเิ มตร และโตะ ทาํ งานอยสู งู จากพื้น 90 เซนตเิ มตร ใชด วงโคมเบอรที่ 36 ซง่ึ จัดอยใู นดวงโคมชนดิ ท่ี 5 โดยใชห ลอดฟลอู อเรสเซนต 36 วัตต โคมละ 2 หลอด และแตล ะหลอดมีคาปริมาณจํานวนเสน แรงของแสงเฉลี่ย 2500 ลเู มน และคา ปริมาณจาํ นวนเสนแรงของแสงสวา งเรมิ่ แรก 3500 ลูเมน กําหนดคา CU = 0.5 บรรยากาศในหองน้จี ดั อยูใ นประเภทที่สะอาดและดวงโคมจะถกู ทาํ ความสะอาดทกุ ๆ ระยะ 24 เดอื น (2ป) จงหาคาจํานวนดวงโคมทใ่ี ชในหองน้ี โดยวิธี Zonal Cavity Method วธิ ที าํ TL = E.A จากสตู ร CU. LLD. LDD คา E หาไดจ ากการเปดตารางที่ 1 (IES) = 500 Lux A = ความกวา ง x ความยาว = 6 x 10 = 60 ตารางเมตร CU = 0.5 LLD = 2500 LDD = 3500 = 0.714 หาคา จากกราฟท่ี 1 โคมประเภทท่ี 5 = 0.84 แทนคาลงในสมการ = 500x60 TL = 0.5x0.714x0.84 100,040.016 ลูเมน หาจาํ นวนดวงโคมทง้ั หมด TL N= จาํ นวนลูเมนตอโคม 100,040.016 = = 2x2500 20.008 โคม เลือกใชด วงโคมทัง้ สิน้ 20 ดวงโคม 5-30
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง วิธี Room Index Method E . A สามารถหาไดจากสูตร CU . MF TL = TL = ปรมิ าณฟลกั ซสองสวา งรวมทงั้ หมดของหอง (Lumen) E = คาความสองสวางของหองที่ตองการออกแบบตามมาตรฐาน IES (ลักซ , ฟุตแคนเดล) A = พนื้ ท่ีหอง (ตารางเมตร , ตารางฟุต) CU = คา สมั ประสทิ ธิก์ ารใชประโยชนของดวงโคม MF = คาการบํารงุ รกั ษา (Mainternance Factor) N = TL จํานวนลเู มนตอ โคม N = จํานวนดวงโคมท้งั หมดท่ตี ดิ ตั้งในหอ ง 5-31
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ตารางที่ 4 : ตารางแสดงคาสัมประสทิ ธก์ิ ารใชประโยชนของดวงโคมชนิดตา งๆ (CU) ดวยวธิ ี Room Index Method 5-32
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-33
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-34
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-35
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-36
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-37
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-38
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-39
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง 5-40
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง ตวั อยา ง หองทํางานสว นตัวท่วั ๆ ไป ขนาดกวา ง 3.5 เมตร ยาว 4 เมตร สงู 2.70 เมตร ใชโ คมฟลอู อเรสเซนตช นดิ ติดซอนบนทีบารข นาดโคม 60x120 เซนตเิ มตร เลือกใชโ คมใน ตารางที่ 4 เบอรแ คตาล็อคเบอร 6 หลอด 36 วตั ต สเี ดยไ ลดเ บอร 54 ฟลักซแสงสวา ง 2600 ลู เมนตอหลอด จาํ นวน 3 หลอดตอโคม และหอ งมกี ารบาํ รุงรกั ษาดี จงคํานวณหาจํานวนดวงโคมท่ีใชใ นการออกแบบระบบแสงสวางโดยวิธี Room Index เม่อื กําหนดคา CU = 0.5 วิธที ํา E. A CU . MF จากสตู ร TL = = 500 Lux E A = 3.5 x 4 = 14 ตารางเมตร CU = 0.5 MF = จากตารางท่ี 4 = 0.70 500x14 TL = 0.5x0.7 = 20,000 Lumen TL จาํ นวนดวงโคม N = จาํ นวนลูเมนตอ โคม = 20,000 3x2600 = 2.56 เลือกใชดวงโคม 3 ดวงโคม 5-41
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง 5.1.2 วธิ ีคํานวณแบบจุดตอ จดุ (Point by Point Method ) คอื การคาํ นวณหาความสอ งสวา งทีละจุดทีจ่ ุดท่ตี องการโดยวิธที ี่จะใชใ นการออกแบบที่ เฉพาะเจาะจงลงไปบรเิ วณจดุ เล็กๆ บริเวณใดบริเวณหนง่ึ หรอื จุดใดจุดหนง่ึ บนพ้ืนงาน การคาํ นวณแบบนจ้ี ําเปนตอ งทราบกราฟกระจายแสงของโคมมาประกอบในการ คาํ นวณดวยวธิ ีนี้ ซงึ่ กราฟการกระจายแสงของโคมจะแสดงคา ความเขม ของแสง (I) ท่ีกระจาย ในทศิ ทางตา งๆของหลอดหรอื ดวงโคมนั้นๆ ขอมลู ดงั กลา วสามารถคนหาไดจ ากบรษิ ทั ผผู ลติ หลอดไฟหรอื ดวงโคมนั้น ดังรูปตวั อยางของกราฟการกระจายแสงของหลอดสปอตไลต แสดงความเขมของแสง ของหลอดขนาด 75 วตั ต (เสน ประ) และ 100 วตั ต (เสน ทึบ) สตู รการคํานวณแบบจดุ ตอ จดุ แบงเปน 2 ลักษณะคือ จุดท่ีอยใู นแนวดง่ิ ต้ังฉากกับโคมและจุดทห่ี างจากจดุ ตัง้ ฉากกับ โคม โคม θ D I2 H I1 E1 E2 E1 = I1 H2 E1 = ความสอ งสวา งในแนวตงั้ ฉากกบั แสงจากดวงโคม (ลกั ซ , ฟุตแคนเดล) I1 = ความเขมแสงในแนวตง้ั ฉาก (แคนเดลา) H = ความสูงดวงโคมในแนวดง่ิ ไปยงั พ้นื งาน (เมตร , ฟุต) E 2 = I2 (cos θ) 3 หรือ E2 = I2 cosθ H2 D2 E2 = ความสองสวา งในแนวเฉยี งกบั แสงจากดวงโคม (ลกั ซ , ฟตุ แคนเดล) I2 = ความเขม แสงในแนวต้ังเฉยี ง (แคนเดลา) H = ความสงู ดวงโคมในแนวดงิ่ ไปยังพ้ืนงาน (เมตร , ฟุต) 5-42
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง D = ระยะหา งจากดวงโคมไปยงั จดุ ท่ตี องการหาความสองสวาง (เมตร , ฟตุ ) θ = มมุ ที่แสงโคมกระทาํ กับจดุ ทตี่ อ งการหาคา ความสอ งสวา ง (องศาเซนเซยี ส) กราฟการกระจายแสงของหลอดไฟหรอื ดวงโคมไฟฟา จะมี 2 แบบ คือ - บอกคาเปนแคนเดลา (cd) สามารถนําคาที่อานไดไ ปใชง านไดทนั ที - บอกคา เปน แคนเดลาตอ กิโลลเู มน (cd/Klm) ซ่ึงจะตอ งนาํ คาลเู มนของหลอดใน หนว ยกิโลมาคูณกับคาทีอ่ า นไดกอ นเพอ่ื ใหไดค า ความเขมของแสงสวา งในหนว ย ของ แคนเดลา (cd) แบบบอกคา เปนแคนเดลา 5-43
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวาง บอกคาเปนแคนเดลาตอ กิโลลูเมน ตวั อยา ง โคมหลอดสปอตไลต 75 วตั ต และ 100 วตั ต ตดิ ต้งั โคมไฟ ณ ตําแหนง ดงั รูป จงหาความสองสวางทจ่ี ดุ A และจดุ B ของโคมหลอด 75 วตั ต และโคมหลอด 100 วตั ต โคม θ D 2 AB 1.5 กราฟกระจายแสงของโคมหลอดสปอตไลต 75 วตั ต และ 100 วัตต 5-44
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง จากรูป tanθ = ตรงมุม ประชดิ มุม θ = tan -1 ตรงมมุ ประชิดมุม θ = tan -1 1.5 = 36.87 2 D = (22 + 1.52) =2.5 คา ความสอ งสวางที่จุด A ใชสตู ร E1 = I1 หลอด 75 วัตต H2 คา I อานจากกราฟกระจายแสงของโคมไฟในแนวดง่ิ 0 องศา = 280 cd E1 = 220 = 70 lux 22 หลอด 100 วตั ต คา I อานจากกราฟกระจายแสงของโคมไฟในแนวดิง่ 0 องศา = 420 cd E1 = 420 = 105 lux 22 5-45
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง คา ความสอ งสวางที่จดุ B ใชส ตู ร E2 = I2 (cos θ )3 หรอื E2 = I2 cos θ H2 D2 หลอด 75 วัตต คา I อานจากกราฟกระจายแสงของโคมไฟท่มี ุม 36.87 องศา = 140 cd E2 = I2 (cos θ )3 H2 140 140 E2 = 22 (cos36.87)3 = 22 (0.8) 3 =17.9 lux หรือหาจากสูตร E2 = I2 cos θ D2 140 140 E2 = 2.52 (cos36.87) = 2.52 (0.8) = 17.9 lux หลอด 100 วตั ต คา I อา นจากกราฟกระจายแสงของโคมไฟที่มุม 36.87 องศา = 220 cd E2 = I2 (cos θ )3 H2 220 220 E2 = 22 (cos36.87)3 = 22 (0.8) 3 =28.2 lux หรอื หาจากสูตร E2 = I2 cos θ D2 220 220 E2 = 2.52 (cos36.87) = 2.52 (0.8) = 28.2 lux ตอบ หากจุดทีเ่ ราตอ งการทราบคา ความสอ งสวา งมีโคมติดตง้ั อยูหลายโคม เราจะตองทําการ คํานวณหาคาความสองสวางอันเนื่องมาจากโคมเหลานนั้ ทุกโคมทีม่ ีผลกระทบตอความสองสวาง ในจดุ ที่เราตอ งการทราบคา แลว จึงนาํ คาทค่ี ํานวณไดจ ากทุกดวงโคมมารวมกัน 5-46
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง โคม A โคม B โคม C P จากรปู จะตองคาํ นวณคาความสอ งสวางจากดวงโคมทกุ ดวงโคมแลว นาํ มารวมกัน ซ่งึ คา ของมมุ ท่ีกระทาํ กับจดุ P ในรูปของแตล ะโคมจะไมเ ทา กัน หมายเหตุ หากโคมนน้ั บอกคาเปน คาลูเมนจะตองทําการเปลยี่ นเปนคา แคนเดลา เสียกอนจงึ จะสามารถคํานวณตามสูตรได โดยใชความสัมพันธ 1 แคนเดลา = 12.57 ลเู มน ตวั อยาง จากกราฟการกระจายแสงของโคมไฟฟาหลอด 100W GLS มีปริมาณแสง 1300 ลูเมน ดังรูป ก. หากโคมติดตั้งไวทต่ี ําแหนงในรปู ข. จงหาคา ความสองสวาง ณ จุด A และ จดุ B โคม 2.5 AB 0.9 ก) กราฟการกระจายแสงโคม ข) การตดิ ตง้ั โคม วธิ ที ํา ที่จุด A อานคาความเขมจากกราฟได 625cd/Klm ทําหนว ยใหเ ปน แคนเดลา (cd ) โดยนาํ คาลเู มนในหนว ยของกโิ ลลเู มน (Klm) ของดวงโคมมาคูณ 1300 lm = 1.3 Klm ความเขมของดวงโคม = 625x1.3 = 813 แคนเดลา ความสองสวางใตโ คม = 813 = 130 ลักซ 2.52 5-47
บทที่ 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ท่จี ุด B อา นคาความเขมจากกราฟที่ 20 องศาได 810cd/Klm ทาํ หนวยใหเ ปน แคน เดลา (cd ) โดยนาํ คา ลูเมนในหนว ยของกโิ ลลูเมน (Klm) ของดวงโคมมาคณู 1300 lm = 1.3 Klm ความเขมของดวงโคม = 810x1.3 = 1053 แคนเดลา มมุ ของแสงทก่ี ระทํากบั จุด B θ = tan -1 ตรงมมุ ประชดิ มมุ = 0.9 = 20 2.5 1053 ความสอ งสวางใตโคม = 2.52 (cos20)3= 139 ลักซ โคม 2.5 20 130 139 AB 0.9 5-48
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง 5.2 การจดั วางดวงโคมและความสมํ่าเสมอของแสงสวา ง การจัดวางดวงโคมถอื วา เปน เรื่องทส่ี ําคญั อยางหนึง่ ในการออกแบบระบบแสงสวางใน หองทอี่ อกแบบ เพราะวาจากการคาํ นวณขางตน เราไดจ ํานวนดวงโคมมาแลววาจะตอ งใชด วง โคมจาํ นวนเทา ใด จึงจะใหค าความสอ งสวา งตามมาตรฐานของ IES ที่ใชอ างอิงในการออกแบบ แตหากเราติดต้ังและจดั วางดวงโคมไมเ หมาะสมแลวจะสงผลทาํ ใหค า ความสม่ําเสมอของความ สอ งสวางไมเ ทากันท้งั หอ งและอาจจะเกดิ เงามดื ขน้ึ ได และบางจุดกอ็ าจจะมแี สงสวา งจาเกินไป ทาํ ใหก ารมองเห็นไมดี ดงั นน้ั ในพื้นทที่ ่ตี อ งการใหแสงสวางอยา งสม่าํ เสมอน้นั การติดต้งั ระยะหา งระหวางดวง โคมตอ งอยใู นระยะทเ่ี หมาะสมดว ย ในการกาํ หนดระยะหา งระหวา งดวงโคมน้ันจําเปนจะตองอาศัย คา ระยะหา งระหวา งการ ติดต้ังดวงโคมตอความสงู ของดวงโคมเหนอื พนื้ งาน (Spacing per Mounting Hight Ratio : S/MH) ซ่งึ จะระบตุ ามตารางท่ี 3 และ ตารางที่ 4 ทใ่ี ชใ นการหาคา สมั ประสิทธก์ิ ารใชประโยชน ของดวงโคม หรือจากแคลตาล็อคของบรษิ ัทผผู ลติ ดวงโคมนนั้ ได S (Spacing) = อตั ราสวนระยะหา งระหวา งดวงโคม MH (Mounting Hight) = ความสูงของดวงโคมเหนอื พ้นื งาน เราสามารถดลู ักษณะการวางดวงโคมไฟฟาลักษณะตางๆ ไดดังรปู 5-49
บทท่ี 5 : การออกแบบระบบแสงสวา ง ระยะหา งจากดวงโคมถึงผนงั ก็เปน คาทค่ี วรคาํ นงึ ถงึ เชนกัน โดยจะตอ งมรี ะยะหา งจาก ผนงั ไปยังดวงโคม ไมเกินครึ่งหนง่ึ ของคาระยะหางระหวา งดวงโคม (S/2) 5-50
Search
