ทักษะความฉลาดทางดิจิทัล สำหรับครู

มหาวิทยาลัยราชภัฏ หม่บู ้านจอมบึงราชบรุ ี FEBRUARU 2022

ก คำนำ อนิ เทอร์เน็ตและอุปกรณ์ดิจิทัล ถงึ แมจ้ ะเพ่ิมความสะดวกสบาย แต่ก็แฝงด้วยอันตราย เชน่ กัน ไม่วา่ จะเป็น อนั ตรายต่อสุขภาพ การเสพติดเทคโนโลยี หากใช้งานสือ่ ดิจิทลั มากเกนิ ไป หรือ อันตรายจากมจิ ฉาชีพออนไลน์ การคุกคามทางไซเบอร์ และการกล่ันแกลง้ ทางไซเบอร์ พลเมืองยุคใหม่ จงึ ต้องรเู้ ทา่ ทันสื่อ สารสนเทศ และมี ทักษะความฉลาดทางดจิ ิทลั เพื่อทจี่ ะใชช้ ีวิตอย่ใู นสงั คมออนไลน์ และในชวี ิตจรงิ โดยไม่ทำตัวเองและผู้อน่ื ให้ เดอื ดร้อนผจู้ ดั ทำจงึ เหน็ สมควรท่จี ะศึกษาและจดั ทำคมู่ ือ ทักษะ ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล เพอ่ื ให้เป็นแนวทางในการ เสริมสร้างทกั ษะความฉลาดทางดจิ ิทลั หวงั เปน็ อย่างยง่ิ วา่ คู่มอื ท่ีจดั ทำขนึ้ จะเป็นประโยชน์ตอ่ ผู้ที่ต้องการศึกษาไมม่ ากก็น้อย หาก มขี ้อผดิ พลาดประการ ใด ขออภัยมา ณ ที่นี้คูม่ ือทกั ษะความฉลาดทางดิจิทลั สำหรับครู เป็นสว่ นหนง่ึ ของวชิ า GD58201 การพฒั นาความ เปน็ ครู เพื่อให้ครูผ้สู อนเป็นผู้ทมี ที ักษะความฉลาดใน การใชด้ จิ ิทัลและส่อื สังคมออนไลน์ทีค่ รผู สู้ อนสามารถปฏบิ ตั ิ เพื่อให้เป็นแบบอยา่ งท่ดี ีแก่ผเู้ รยี นและ สังคมเพราะการสือ่ สารในยคุ ดิจทิ ัลนัน้ เป็นการสอ่ื สารไร้พรมแดนทำให้ เลอื กท่ีจะปฏบิ ัติตนเองให้ เหมาะสมกบั ยุคดิจิทลั และสามารถถ่ายทอดให้กับผูเ้ รยี นได้อย่างเหมาะสม ผจู้ ดั ทำ นางสาวพสั ฐ์นนั ทร์ ทองอ่มิ

สารบัญ ข คำนำ ก สารบญั ข ความฉลาดทางดจิ ิทัล (DQ: Digital Intelligence) 1 1.ทักษะในการรกั ษาอตั ลักษณ์ทดี่ ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) 2 2.ทักษะการคดิ วิเคราะห์มวี ิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) 3 3.ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเอง ในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) 4 4.ทกั ษะในการรกั ษาขอ้ มลู ส่วนตวั (Privacy Management) 5 5.ทักษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) 6 6.ทักษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลท่ผี ู้ใช้งาน มกี ารทง้ิ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 7 7.ทักษะในการรบั มือกบั การกล่นั แกล้งบนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) 8 8.ทักษะการใช้เทคโนโลยอี ย่างมจี ริยธรรม (Digital Empathy) 9 สรปุ ความรู้ทีไ่ ดร้ ับ 10 อ้างองิ 11

1 ความฉลาดทางดจิ ิทัล (DQ: Digital Intelligence) คอื อะไร ความฉลาดทางดิจทิ ัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) คอื กลุ่มความสามารถทางสังคม อารมณ์ และการรับรู้ ทจ่ี ะทำใหค้ นคนหนงึ่ สามารถเผชิญกับความท้าทายของชวี ิตดจิ ทิ ลั และสามารถ ปรับตัวให้เขา้ กับ ชีวติ ดจิ ทิ ัลได้ ความฉลาดทางดจิ ทิ ัลครอบคลุมทั้งความรู้ ทักษะ ทศั นคตแิ ละคา่ นิยม ทจี่ ำเปน็ ตอ่ การใช้ชีวติ ใน ฐานะสมาชิกของโลกออนไลน์ กล่าวอีกนยั หน่งึ คือ ทักษะการใช้สือ่ และ การเขา้ สงั คมในโลกออนไลน์ ความฉลาด ทางดจิ ทิ ลั เป็นผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หนว่ ยงานทเี่ กดิ จากความ รว่ มมอื กนั ของภาครัฐและ เอกชนทัว่ โลกประสานงานรว่ มกับ เวิลด์อโี คโนมกิ ฟอรัม่ (World Economic Forum) ทม่ี ่งุ มนั่ ใหเ้ ดก็ ๆ ทุก ประเทศได้รบั การศึกษาดา้ นทักษะพลเมืองดิจิทัลทีม่ ีคุณภาพและใช้ชีวติ บนโลกออนไลน์อย่างปลอดภยั ด้วย ความกา้ วหน้าของเทคโนโลยีสมยั ใหม่ อยา่ งไรก็ตาม ระดับทักษะ ความฉลาดทางดจิ ิทัลของเด็กไทยตามรายงาน DQ report 2018 ยังอยใู่ นระดับตำ่ อยู่ ทั้งนเ้ี น่อื งจาก สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทลั (ดปี า้ ) กระทรวงดจิ ิทลั เพ่ือเศรษฐกิจและสงั คม, สำนกั งาน คณะ กรรมการการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน (สพฐ.) กระทรวงศึกษาธกิ าร และ DQ Institue รว่ มกันทำโครงการ #DQEveryChild โดยศึกษาเดก็ ไทยอายุ 8-12 ปี ท่วั ประเทศ 1,300 คน ผา่ นแบบสำรวจออนไลน์ DQ Screen Time Test ชดุ เดียวกนั กบั เด็กประเทศอื่นๆ รวมกลมุ่ ตัวอย่างทวั่ โลกท้งั ส้นิ 37,967 คน ผลการศกึ ษาพบว่า เดก็ ไทยมคี วามเสยี่ งจากภัยออนไลนถ์ ึง 60% ในขณะท่ีคา่ เฉลี่ยของการศึกษา คร้ังน้ีอยู่ที่ 56% (จาก 29 ประเทศ ทั่วโลก) ภยั ออนไลน์ที่พบจากการศึกษาชดุ นี้ประกอบไปด้วย การกลั่นแกลง้ บนโลกออนไลน์, ถูกลอ่ ลวงออกไปพบ คนแปลกหนา้ จากสื่อสงั คมออนไลน์, ปญั หา การเลน่ เกม เด็กตดิ เกม, ปัญหาการเข้าถงึ ส่ือลามกอนาจาร, ดาวน์ โหลดภาพหรอื วิดีโอที่ยัว่ ยอุ ารมณเ์ พศ และพดู คยุ เร่ืองเพศกับคนแปลกหน้าในโลกออนไลน์ ดังนน้ั ทกั ษะความ ฉลาดทางดจิ ิทัลจึงควรที่ จะถูกนำมาใช้ในการพฒั นาคณุ ภาพและความสามารถของเยาวชนไทย ความเป็นพลเมืองดจิ ิทลั คือ พลเมืองผู้ใชง้ านส่ือดิจิทัลและส่ือสงั คมออนไลน์ท่ีเขา้ ใจบรรทัดฐานของ การปฏบิ ตั ิตัว ให้เหมาะสมและมีความรบั ผิดชอบในการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะอยา่ งย่ิง การส่ือสาร ในยคุ ดจิ ทิ ัลเป็นการสื่อสาร ท่ไี ร้พรมแดน สมาชกิ ของโลกออนไลน์คือ ทุกคนท่ใี ชเ้ ครือข่ายอินเทอร์เน็ต บนโลกใบนี้ ผู้ใชส้ อ่ื สงั คมออนไลนม์ ี ความหลากหลายทางเชอื้ ชาติ อายุ ภาษา และวัฒนธรรม พลเมอื ง ดิจทิ ัลจงึ ต้องเป็นพลเมืองท่ีมีความรับผดิ ชอบ มี จรยิ ธรรม เห็นอกเห็นใจและเคารพผูอ้ น่ื มีสว่ นร่วม และมงุ่ เน้นความเปน็ ธรรมในสงั คม การเป็นพลเมืองในยุค ดจิ ิทลั นั้น มีทกั ษะทส่ี ำคัญ 8 ประการ

2 ทักษะความฉลาดทางดจิ ทิ ัลสำหรบั ครู 1. ทักษะในการรกั ษาอตั ลกั ษณ์ท่ีดขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสรา้ งและบริหาร จัดการอตั ลักษณ์ทด่ี ีของตนเองไวไ้ ด้อย่างดที ้ังในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจรงิ อตั ลกั ษณ์ทด่ี คี ือ การท่ี ผู้ใชส้ อ่ื ดิจทิ ัลสรา้ งภาพลกั ษณ์ในโลกออนไลนข์ องตนเองในแงบ่ วก ทั้งความคิด ความรสู้ ึก และการกระทำ โดยมีวจิ ารญานในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคิดเหน็ มีความเหน็ อก เหน็ ใจผู้รว่ มใชง้ านในสงั คม ออนไลน์ และรู้จักรบั ผิดชอบตอ่ การกระทำ ไม่กระทำการท่ผี ิดกฎหมาย และจรยิ ธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ การกลัน่ แกล้งหรอื การใช้วาจาท่ีสรา้ งความ เกลยี ดชงั ผู้อนื่ ทางส่ือออนไลน์ ทีม่ า : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

3 2. ทักษะการคิดวเิ คราะห์มวี ิจารณญาณท่ดี ี (Critical Thinking) สามารถในการวิเคราะหแ์ ยกแยะ ระหว่างขอ้ มลู ที่ถูกต้องและข้อมูลท่ผี ดิ ข้อมูลท่ีมเี น้ือหาเป็นประโยชน์ และข้อมลู ท่เี ข้าข่ายอันตราย ข้อมลู ติดตอ่ ทางออนไลน์ทน่ี ่าตัง้ ข้อสงสยั และนา่ เชอ่ื ถือได้ เมอื่ ใชอ้ ินเทอรเ์ น็ต จะรวู้ ่าเนื้อหาอะไร เป็นสาระ มี ประโยชน์ รเู้ ท่าทันส่ือและสารสนเทศ สามารถวเิ คราะห์และประเมิน ขอ้ มูลจากแหลง่ ขอ้ มูลทหี่ ลากหลาย ได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงตา่ งๆ ในโลกไซเบอร์ เช่น ข่าวปลอม เวบ็ ปลอม ภาพตดั ตอ่ เป็นตน้ การคดิ วเิ คราะห์มวี จิ ารณญาณที่ดีมีองคป์ ระกอบดังน้ี 1. ความรู้ สามารถ อธบิ ายและจดจำขอ้ มูลได้ 2. ความเขา้ ใจ สามารถจดั ระเบียบและเลือกข้อเท็จจรงิ และความคดิ ออกมาใช้ได้ 3. การประยุกต์ สามารถนำข้อเท็จจริงและกฎขอ้ บังคับนำ มาสรา้ งความคิดใหมๆ่ ได้ 4. การวิเคราะห์ สามารถแยกความคดิ และเรอ่ื งต่างๆออกมา เปน็ ขอ้ ย่อยๆ ได้ 5. การสังเคราะห์ สามารถนำความคิดย่อยๆ มารวม เปน็ แนวคดิ ใหญๆ่ ได้ 6. การประเมนิ สามารถพฒั นา ความคิดเห็น และจัดลำดบั ความสำคัญได้ ทีม่ า : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

4 3. ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเอง ในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) สามารถป้องกันข้อมูลด้วยการสรา้ งระบบความปลอดภัยท่ีเขม้ แข็ง และป้องกันการโจรกรรมขอ้ มลู หรือ การโจมตอี อนไลน์ได้ มีทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ การรกั ษา ความ ปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์คือ การปกปอ้ งอุปกรณด์ ิจิทลั ข้อมลู ทีจ่ ดั เก็บและข้อมูลสว่ นตวั ไมใ่ ห้ เสียหาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผู้ไม่หวงั ดีในโลกไซเบอร์ การรกั ษาความปลอดภัยทาง ดจิ ิทัลมี ความสำคัญดงั น้ี 1.เพ่อื รักษาความเป็นสว่ นตัวและความลับ หากไม่ได้รักษาความปลอดภยั ให้กับ อปุ กรณ์ดิจทิ ัล ขอ้ มูลส่วนตัว เนอื่ งจากมกี ารทำธรุ กรรมทางออนไลนม์ ากย่ิงขนึ้ ผู้คนเร่มิ ทำการชำระค่าสินคา้ ผา่ น ส่อื อินเทอรเ์ นต็ และทำ ธุรกรรมกบั ธนาคารทางออนไลน์ หากไม่มีการรกั ษาความปลอดภัยที่ เพียงพอ มิจฉาชีพอาจจะลว้ งข้อมูลเก่ยี วกับ บัตรเครดติ และข้อมลู สว่ นตวั ของผูใ้ ชง้ านไปสวมรอย ทำธรุ กรรมได้ เช่น ไปซ้ือสนิ ค้า กยู้ ืมเงิน หรือสวมรอยรบั ผลประโยชนแ์ ละสวัสดิการ 2. เพ่อื ป้องกนั การขโมยอัตลกั ษณ์ การขโมยอัตลักษณ์เร่ิมมีจำนวนทีม่ ากข้ึนในยุคข้อมูล ข่าวสาร 3. เพอื่ ป้องกนั การโจรกรรมข้อมลู เนอื่ งจากข้อมลู ต่างๆ มักเก็บรกั ษาในรูปของดจิ ทิ ัล ไม่ว่าจะเปน็ เอกสาร ภาพถ่าย หรอื คลปิ วีดโิ อ ขอ้ มูลเหล่านีอ้ าจจะถูกโจรกรรมเพื่อนำไปขายตอ่ แบล็คเมล์ หรอื เรยี กค่าไถ่ 4.เพอื่ ป้องกันความเสยี หายของข้อมลู และอปุ กรณ์ ภยั คุกคามทางไซเบอร์อาจส่งผลเสยี ต่อข้อมูลและอุปกรณด์ จิ ทิ ลั ได้ ผู้ไมห่ วังดีบางรายอาจม่งุ หวงั ให้เกิดอนั ตรายตอ่ ขอ้ มูลและอปุ กรณท์ ่เี ก็บรกั ษามากกว่าทจี่ ะ โจรกรรมขอ้ มลู นน้ั ภยั คกุ คามอย่างไวรัสคอมพวิ เตอรโ์ ทรจนั และมัลแวร์สร้างความเสียหายรา้ ยแรงใหก้ ับคอมพวิ เตอร์หรือ ระบบปฏิบตั ิการได้และข้อมลู ทเ่ี ปน็ ความลับอาจจะรั่วไหลหรอื ถูกโจรกรรมได้ ที่มา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

5 4. ทกั ษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) มีดลุ พนิ จิ ในการบรหิ ารจัดการข้อมลู ส่วนตวั รู้จกั ปกปอ้ งข้อมูลความสว่ นตวั ในโลกออนไลนโ์ ดยเฉพาะ การแชรข์ ้อมูลออนไลน์เพื่อป้องกัน ความเป็นสว่ นตัวท้งั ของตนเองและผอู้ ื่น รู้เท่าทนั ภัยคกุ คามทาง อนิ เทอรเ์ น็ต เชน่ มลั แวร์ ไวรัส คอมพิวเตอร์ และกลลวงทางไซเบอร์ 1.ไมค่ วรตง้ั รหัสผา่ นของบัญชี ใช้งานทงี่ า่ ยเกินไป 2. ต้งั รหสั ผา่ นหนา้ จอ สมาร์ทโฟนอยเู่ สมอ 3.แชรข์ ้อมูลส่วนตัวในสือ่ โซเชียลมีเดยี อยา่ งระมัดระวงั 4. ใสใ่ จกบั การตัง้ คา่ ความเป็นสว่ นตัว ระมัดระวงั ใน การเปดิ เผยช่อื และ ทต่ี ง้ั ของเรา และปฏิเสธแอปท่ี พยายามจะเข้าถงึ ข้อมูลส่วนตัวของเรา 5.อย่าใชไ้ วไฟสาธารณะเม่ือตอ้ งกรอก 6.รูเ้ ท่าทนั ภยั คกุ คามทาง ขอ้ มลู สว่ นตวั เช่น ออนไลนช์ อปปิ้ง อนิ เทอรเ์ นต็ หรือธรุ กรรมธนาคาร หรือการ ลงทะเบียนในส่ือสงั คมออนไลน์ ท่ีมา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

6 5. ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) สามารถในการบรหิ ารเวลาทใ่ี ช้ อุปกรณย์ ุคดจิ ทิ ัล รวมไปถึงการควบคมุ เพื่อใหเ้ กิดสมดุลระหวา่ ง โลกออนไลน์ และโลกภายนอก ตระหนัก ถึงอนั ตรายจากการใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป การทำงาน หลายอยา่ งในเวลาเดียวกัน และผลเสยี ของการ เสพตดิ สื่อดิจิทลั สำนักวิจยั สยามเทคโนโลยีอนิ เทอรเ์ น็ตโพลล์ระบุวา่ วยั รุ่นไทยเกอื บ 40 % อยากใชเ้ วลา หนา้ จอ มากกว่าออกกำลังกาย และผลการสำรวจจาก We are social พบวา่ ในแตล่ ะวัน คนไทยใชเ้ วลา หนา้ จอ ดงั น้ี 4 ช.ม. 14 นาที 2 ช.ม. 48 นาที เข้า โทรศพั ท์มอื ถอื สังคมออนไลน์ 8 ช.ม. 49 นาที 2 ช.ม. 26 นาที ดู คอมพวิ เตอร์หรือแท็บเลต็ โทรทศั น ท่ีมา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

7 6. ทักษะในการบริหารจดั การข้อมูลทผ่ี ู้ใช้งาน มีการท้งิ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) สามารถเขา้ ใจธรรมชาตขิ องการใชช้ ีวติ ในโลกดิจิทัลว่าจะหลงเหลอื ร่อยรอยข้อมลู ท้งิ ไวเ้ สมอ รวมไปถงึ เขา้ ใจผลลัพธท์ อ่ี าจเกิดขน้ึ เพ่ือการดูแลสิง่ เหลา่ นอี้ ย่างมคี วามรับผิดชอบ รอยเท้าดจิ ิทลั (Digital Footprints) คืออะไร รอยเทา้ ดิจทิ ลั คอื คำที่ใช้เรียกร่องรอยการกระทำต่างๆ ท่ีผ้ใู ชง้ านทิง้ รอยเอาไว้ในโลกออนไลน์ โซเชยี ล มีเดีย เวบ็ ไซต์หรือโปรแกรมสนทนา เช่นเดียวกับรอยเท้าของคนเดนิ ทาง ข้อมูลดจิ ทิ ัล เช่น การ ลงทะเบยี น อีเมล การโพสต์ข้อความหรือรปู ภาพ เมื่อถูกส่งเขา้ โลกไซเบอร์แล้วจะทิ้งร่อยรอยข้อมูล ส่วนตวั ของ ผใู้ ช้งานไว้ให้ผู้อื่นตดิ ตามได้เสมอ แมผ้ ใู้ ช้งานจะลบไปแล้ว ดังนั้น หากเป็นการกระทำที่ผดิ กฎหมาย หรอื ศลี ธรรม ก็อาจมผี ลกระทบต่อช่อื เสียงและภาพลกั ษณ์ของผู้กระทำ กล่าวง่ายๆ รอยเทา้ ดจิ ทิ ัลคือ ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกอนิ เทอร์เน็ตท่ีบอกเร่ืองของเรา เชน่ ข้อมูลสว่ นตวั ทแี่ ชร์ ไวใ้ นบัญชี สือ่ สังคม ออนไลน์ (Profile) รูปภาพ/ภาพถา่ ย ข้อมูลอื่นๆ ทีเ่ รา โพสต์ไว้ในบลอ็ ก หรอื เวบ็ ไซต์ ที่มา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

8 7. ทักษะในการรับมือกับการกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การกลั่นแกลง้ บนโลกไซเบอร์คอื การใชอ้ ินเทอร์เนต็ เปน็ เครือ่ งมือหรอื ชอ่ งทางเพ่ือก่อให้เกิดการคุกคาม ล่อลวงและการกลั่นแกลง้ บนโลกอินเทอร์เนต็ และสอื่ สงั คมออนไลน์ โดยกล่มุ เปา้ หมายมักจะเปน็ กลมุ่ เด็ก จนถงึ เด็กวยั รุน่ การกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอรค์ ล้ายกันกับการกลน่ั แกล้งในรปู แบบอ่ืน หากแต่การกลน่ั แกลง้ ประเภทน้ีจะกระทำผ่านส่อื ออนไลน์หรอื ส่ือดจิ ทิ ลั เช่น การสง่ ข้อความทาง โทรศพั ท์ ผู้กลน่ั แกลง้ อาจจะเปน็ เพ่ือนรว่ มชน้ั คนรูจ้ กั ในสอื่ สังคมออนไลน์ หรืออาจจะเปน็ คน แปลกหนา้ ก็ได้ แต่สว่ นใหญ่ผทู้ ี่ กระทำจะรจู้ กั ผูท้ ี่ถูกกล่นั แกล้ง รูปแบบของการกล่นั แกล้งมักจะเป็น การว่ารา้ ย ใสค่ วามขู่ทำ การคกุ คามทางเพศผา่ นส่อื การแบล็กเมล์ รา้ ย หรอื ใช้ถ้อยคำหยาบ ออนไลน์ คาย วธิ ีจัดการเมอ่ื ถูกกลน่ั แกลง้ บนโลกไซเบอร์ หยดุ (Stop) หยุดการตอบโต้กับผู้กลนั่ แกลง้ Logout จากบญั ชีส่อื สงั คมออนไลน์ หรือปิดเครือ่ งมือส่ือสาร บล็อก (Block) ปดิ กัน้ การส่ือสารกบั ผูก้ ลน่ั แกลง้ โดยการบลอ็ ก จากรายช่ือผตู้ ดิ ตอ่ แจง้ ใหท้ ราบ (Tell) ถา้ ผกู้ ล่นั แกลง้ ยงั ไม่หยดุ การกระทาอกี ควรรายงาน ที่มา : http://cclickthailand.com/wp- content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

9 8. ทักษะการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) มีความเห็นอกเหน็ ใจ และสร้าง ความสมั พนั ธ์ที่ดีกบั ผ้อู น่ื บนโลกออนไลน์ แม้จะเป็นการสอื่ สารท่ี ไมไ่ ดเ้ ห็นหนา้ กนั มีปฏิสมั พนั ธอ์ นั ดตี ่อ คนรอบข้าง ไมว่ ่าพ่อแม่ ครู เพอ่ื นทง้ั ในโลกออนไลนแ์ ละใน ชีวิตจริง ไมด่ ่วนตัดสนิ ผู้อ่ืนจากข้อมลู ออนไลนแ์ ตเ่ พยี งอย่างเดียว และจะเป็นกระบอกเสียงใหผ้ ้ทู ่ี ตอ้ งการความช่วยเหลอื คดิ กอ่ นจะโพสตล์ งสังคมออนไลน์ (Think Before You Post) ใครค่ รวญก่อนที่จะโพสตร์ ปู หรือข้อความลงในส่ือออนไลน์ ไม่โพสต์ขณะกำลงั อยู่ในอารมณโ์ กรธ สือ่ สาร กับผ้อู น่ื ดว้ ยเจตนาดี ไม่ใช้วาจาทีส่ ร้างความเกลยี ดชงั ทางออนไลน์ ไมน่ ำล้วงข้อมลู ส่วนตวั ของผูอ้ ื่น ไม่ กลน่ั แกล้งผอู้ น่ื ผ่านสื่อดิจิทลั โดยอาจตง้ั ความถามกบั ตัวเองก่อนโพสตว์ า่ H – is it hurtful? N – is it I – is it เรอื่ งที่จะโพสต์ทำ necessary? เร่ือง illegal? เรื่องที่ ใครเดือดรอ้ น ทจี่ ะโพสตม์ สี าระ จะโพสต์ผดิ หรือไม่ หรอื ความจำเป็น กฎหมายหรอื ไม่ หรอื ไม่ K – is it kind? T – is it true ? เรื่อง เรอ่ื งท่จี ะโพสต์ มี ทีจ่ ะโพสตเ์ ป็น เรื่องจริง เจตนาดหี รอื ไม่ หรอื ไม่ ที่มา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

10 สรุปความรทู้ ี่ได้รับ เทคโนโลยีท่ีเกิดขนึ้ ทำให้ทกุ อย่างเปลี่ยนแปลงและพฒั นาไปอยา่ งรวดเรว็ ทำใหค้ นในยุคดจิ ทิ ัล สะดวกสบาย ในการตดิ ต่อสื่อสารมากข้นึ จึงทำใหเ้ กิดทกั ษะชีวิตใหม่ ๆ เกดิ ขน้ึ มากมายดังที่กลา่ วมา ข้างต้น เช่น ทักษะความ ฉลาดทางดิจิทลั ทปี่ ระกอบดว้ ยทกั ษะการแสดงตัวตนบนโลกดิจทิ ัล ทกั ษะการใช้เคร่ืองมือและส่ือดจิ ิทัล ทักษะ ความปลอดภยั ทางดจิ ิทัล ทักษะความม่ันคงปลอดภัยทางดิจทิ ัล ทกั ษะ ความฉลาดทางอารมณ์บนโลกดิจิทัล ทกั ษะการสื่อสารดจิ ิทลั ทกั ษะการรู้ดจิ ทิ ลั ทักษะสิทธิทางดิจทิ ลั เป็นต้น ซึง่ เปน็ ทกั ษะ ที่นกั ศึกษาครูในยคุ ดิจิทัลจำเป็นจะตอ้ งมี นอกจากนี้ทกั ษะดงั กลา่ วจะเปน็ ทักษะที่เชื่อมโยงไปสู่ การเปน็ พลเมือง 4.0 หรอื พลเมืองดิจิทัล ซง่ึ การเป็นพลเมอื งดิจทิ ลั คือ ทักษะในการรักษาอตั ลักษณ์ท่ีดี ของตนเอง ทกั ษะการคิด วเิ คราะหม์ ีวิจารณญาณทดี่ ี ทักษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลก ไซเบอร์ ทักษะในการรักษาข้อมลู สว่ นตัว ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ ทกั ษะในการบรหิ ารจดั การ ข้อมูลท่ีผ้ใู ชง้ านมีการทิง้ ไวบ้ นโลกออนไลน์ ทักษะในการรับมือกบั การกลั่นแกลง้ บนโลกไซเบอร์ ทักษะ การใช้เทคโนโลยีอย่างมีจรยิ ธรรม ซึ่งนกั ศึกษาวชิ าชพี ครูจะต้องเรยี นรู้ พฒั นา และฝึกฝน ให้มคี วามพรอ้ ม กบั การรบั มือในการที่จะเปน็ พลเมอื ง 4.0 และใช้ชวี ติ สงั คม ดิจทิ ัลและนำไปใชท้ ำงานในการเป็นครูผู้สอน ในอนาคตได้อยา่ งมีประสิทธภิ าพนั่นเอง

11 เอกสารอ้างองิ 6 เหตุการณ์ สะเทือนใจ!! จากภยั Cyberbullying - จส. 100 [Online]. แหลง่ ที่มา http://www.js100.com/en/site/post_share/view/25700 [4 มกราคม 2561] 9 ข้อควรปฏิบตั ิของพลเมอื งดจิ ทิ ัลยคุ ใหม่ [Online]. แหลง่ ทม่ี า http://www.okmd.or.th/ okmd-opportunity/digital-age/258/ [2 มกราคม 2561] ดีปา้ จบั มอื พันธมิตรขบั เคลื่อนความฉลาดทางดิจทิ ลั ให้เด็กไทยเทยี บเทา่ มาตรฐาน [Online]. แหลง่ ท่มี า http://www.ryt9.com/s/prg/2778991 [3 มีนาคม 2561] โจ๋ไทยเมินออกกำลังกาย 40% อยากเล่นเน็ต-เกมมากกว่า [Online]. แหล่งทม่ี า http://www. manager.co.th/qol/viewnews.aspx?NewsID=9560000154824 [2 มกราคม 2561] ผลวิจยั ช้ีวัยรุ่นอยู่ ‘หนา้ จอ’ นาน ยงิ่ ผูกพนั กบั พอ่ แม่-เพือ่ นลดลง [Online]. แหลง่ ทม่ี า http://www. manager.co.th/Around/ViewNews.aspx?NewsID=9530000030132 [24 มกราคม 2561] วิทยา ดำรงเกยี รตศิ กั ด.ิ์ พลเมอื งดิจิทลั [Online]. แหลง่ ท่มี า http://www.infocommmju.com/ icarticle/images/stories/icarticles/ajwittaya/digital/Digital_Citizenship.pdf [1 กุมภาพันธ์ 2561] วิวรรณ ธาราหริ ัญโชติ. ทักษะทางดจิ ติ อลที่จำเป็นสำหรับเดก็ ในอนาคต [Online]. แหลง่ ทม่ี า http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/642553 [3 มกราคม 2561] สำนกั งานคณะกรรมการกจิ การกระจายเสียง กิจการโทรทศั น์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ. คู่มอื Cyber Security สำหรบั ประชาชน [Online]. แหล่งที่มา https://www.nbtc.go.th/ getattachment/News/รวมบทความ-(1)/คมู่ ือ-Cyber-Security-สำหรับประชาชน/คู่มอื -CyberSecurity-สำหรับประชาชน.pdf.aspx [12 มกราคม 2561] Digital Southeast Asia / Thailand In 2017 – An Overview [Online]. แหลง่ ที่มา http://my-thai.org/digital-southeast-asia-thailand-2017-overview/ [12 มกราคม 2561] Digital Intelligence (DQ) A Conceptual Framework & Methodology for Teaching and Measuring Digital Citizenship [Online]. แหล่งท่ีมา https://www.dqinstitute. org/wp-content/uploads/2017/08/DQ-Framework-White-Paper-Ver1-31Aug17.pdf [16 มกราคม 2561]