ทักษะความฉลาดทางดิจิทัล สำหรับครู

มหาวิทยาลัยราชภัฏ หม่บู ้านจอมบึงราชบรุ ี FEBRUARU 2022

ก คำนำ ประการใด ขออภัยมา ณ ที่น้ีคู่มอื ทกั ษะความฉลาดทางดิจิทัลสำหรับครู เป็นส่วนหนงึ่ ของวชิ า GD58201 การ พัฒนาความเปน็ ครู เพ่ือให้ครูผู้สอนเปน็ ผู้ทมี ที ักษะความฉลาดใน การใชด้ ิจทิ ลั และส่อื สังคมออนไลน์ทีค่ รูผ้สู อน สามารถปฏิบัตเิ พ่ือใหเ้ ป็นแบบอยา่ งท่ีดีแกผ่ เู้ รยี นและ สังคมเพราะการส่ือสารในยุคดจิ ิทัลน้นั เปน็ การสอื่ สารไร้ พรมแดนทำใหเ้ ลือกที่จะปฏบิ ัตติ นเองให้ เหมาะสมกับยคุ ดิจทิ ัลและสามารถถา่ ยทอดให้กบั ผเู้ รยี นได้อยา่ ง เหมาะสม อนิ เทอรเ์ น็ตและอปุ กรณ์ดจิ ิทลั ถึงแม้จะเพิ่มความสะดวกสบาย แต่กแ็ ฝงดว้ ยอันตราย เช่นกนั ไมว่ า่ จะเป็น อนั ตรายต่อสุขภาพ การเสพติดเทคโนโลยี หากใช้งานสื่อดจิ ิทลั มากเกนิ ไป หรือ อันตรายจากมิจฉาชีพออนไลน์ การคกุ คามทางไซเบอร์ และการกล่ันแกล้งทางไซเบอร์ พลเมืองยุคใหม่ จึงต้องรเู้ ท่าทนั ส่ือ สารสนเทศ และมี ทกั ษะความฉลาดทางดจิ ิทลั เพ่อื ที่จะใชช้ วี ิตอยใู่ นสังคมออนไลน์ และในชวี ิตจริงโดยไม่ทำตวั เองและผู้อ่ืนให้ เดอื ดรอ้ นผู้จดั ทำจงึ เหน็ สมควรท่จี ะศึกษาและจดั ทำคู่มือ ทักษะ ความฉลาดทางดจิ ิทลั เพื่อใหเ้ ปน็ แนวทางในการ เสริมสรา้ งทักษะความฉลาดทางดจิ ทิ ัล หวังเป็นอยา่ งยิ่งว่าคู่มือทีจ่ ดั ทำขน้ึ จะเป็นประโยชน์ต่อผ้ทู ี่ต้องการศึกษาไม่มากกน็ ้อย หาก มีข้อผดิ พลาดขออภัยมา ณ ท่ีนี้ ผจู้ ดั ทำ นางสาวพสั ฐ์นนั ทร์ ทองอ่มิ

สารบัญ ข คำนำ ก สารบัญ ข ความฉลาดทางดจิ ิทัล (DQ: Digital Intelligence) 1 1.ทักษะในการรกั ษาอตั ลักษณ์ทดี่ ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) 2 2.ทักษะการคดิ วิเคราะห์มวี ิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) 3 3.ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเอง ในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) 4 4.ทกั ษะในการรกั ษาขอ้ มลู ส่วนตวั (Privacy Management) 5 5.ทักษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) 6 6.ทักษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลท่ผี ู้ใช้งาน มกี ารทง้ิ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 7 7.ทักษะในการรบั มือกบั การกลน่ั แกล้งบนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) 8 8.ทักษะการใช้เทคโนโลยอี ย่างมจี ริยธรรม (Digital Empathy) 9 สรปุ ความรู้ที่ไดร้ ับ 10 อ้างองิ 11

1 ความฉลาดทางดิจิทัล (DQ: Digital Intelligence) คอื อะไร ความฉลาดทางดิจทิ ลั (DQ: Digital Intelligence Quotient) คือ กลุม่ ความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรบั รู้ ทจี่ ะทำใหค้ นคนหน่ึงสามารถเผชญิ กบั ความท้าทายของชีวติ ดิจิทลั และสามารถ ปรับตวั ใหเ้ ขา้ กับ ชวี ติ ดจิ ิทัลได้ ความฉลาดทางดจิ ิทัลครอบคลมุ ทั้งความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านยิ ม ทจี่ ำเปน็ ต่อการใช้ชีวิตใน ฐานะสมาชกิ ของโลกออนไลน์ กล่าวอกี นัยหนง่ึ คือ ทักษะการใช้สื่อและ การเขา้ สังคมในโลกออนไลน์ ความฉลาด ทางดิจิทัล เป็นผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หนว่ ยงานทเ่ี กดิ จากความ รว่ มมือกันของภาครฐั และ เอกชนท่ัวโลกประสานงานรว่ มกบั เวิลด์อีโคโนมกิ ฟอร่มั (World Economic Forum) ทีม่ ่งุ มน่ั ให้เดก็ ๆ ทุก ประเทศได้รับการศึกษาดา้ นทักษะพลเมืองดจิ ทิ ัลที่มคี ุณภาพและใช้ชวี ติ บนโลกออนไลน์อย่างปลอดภัยด้วย ความกา้ วหน้าของเทคโนโลยสี มัยใหม่ อย่างไรก็ตาม ระดับทกั ษะ ความฉลาดทางดจิ ิทัลของเด็กไทยตามรายงาน DQ report 2018 ยงั อยู่ในระดับตำ่ อยู่ ทั้งนี้เนื่องจาก สำนักงานส่งเสรมิ เศรษฐกิจดจิ ิทลั (ดีปา้ ) กระทรวงดจิ ิทลั เพ่ือเศรษฐกิจและสังคม, สำนกั งาน คณะ กรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน (สพฐ.) กระทรวงศึกษาธิการ และ DQ Institue ร่วมกนั ทำโครงการ #DQEveryChild โดยศกึ ษาเดก็ ไทยอายุ 8-12 ปี ทัว่ ประเทศ 1,300 คน ผา่ นแบบสำรวจออนไลน์ DQ Screen Time Test ชุดเดียวกันกับเด็กประเทศอนื่ ๆ รวมกลุม่ ตัวอย่างทว่ั โลกทง้ั ส้ิน 37,967 คน ผลการศึกษาพบวา่ เด็กไทยมีความเสย่ี งจากภัยออนไลน์ถึง 60% ในขณะท่คี ่าเฉล่ียของการศึกษา คร้ังนอ้ี ยู่ที่ 56% (จาก 29 ประเทศ ทั่วโลก) ภยั ออนไลน์ที่พบจากการศึกษาชดุ น้ีประกอบไปด้วย การกลน่ั แกล้งบนโลกออนไลน์, ถกู ล่อลวงออกไปพบ คนแปลกหน้าจากสือ่ สังคมออนไลน์, ปัญหา การเลน่ เกม เด็กตดิ เกม, ปญั หาการเข้าถงึ สื่อลามกอนาจาร, ดาวน์ โหลดภาพหรอื วิดีโอทีย่ วั่ ยอุ ารมณ์เพศ และพูดคุยเร่ืองเพศกับคนแปลกหน้าในโลกออนไลน์ ดังนั้น ทักษะความ ฉลาดทางดิจิทัลจงึ ควรท่ี จะถูกนำมาใช้ในการพฒั นาคณุ ภาพและความสามารถของเยาวชนไทย ความเปน็ พลเมืองดจิ ิทัลคือ พลเมอื งผู้ใชง้ านสื่อดจิ ิทลั และสื่อสงั คมออนไลน์ท่เี ข้าใจบรรทัดฐานของ การปฏบิ ัตติ ัว ให้เหมาะสมและมีความรบั ผิดชอบในการใชเ้ ทคโนโลยี โดยเฉพาะอยา่ งย่ิง การส่ือสาร ในยุคดจิ ิทลั เปน็ การสื่อสาร ทีไ่ รพ้ รมแดน สมาชกิ ของโลกออนไลน์คือ ทกุ คนท่ใี ชเ้ ครือข่ายอนิ เทอร์เนต็ บนโลกใบน้ี ผู้ใช้สือ่ สังคมออนไลนม์ ี ความหลากหลายทางเชือ้ ชาติ อายุ ภาษา และวัฒนธรรม พลเมอื ง ดจิ ิทัลจึงต้องเป็นพลเมืองทีม่ ีความรับผดิ ชอบ มี จริยธรรม เห็นอกเหน็ ใจและเคารพผูอ้ นื่ มสี ่วนร่วม และมงุ่ เน้นความเป็นธรรมในสังคม การเปน็ พลเมืองในยุค ดิจทิ ลั น้ัน มีทักษะท่ีสำคญั 8 ประการ

2 ทักษะความฉลาดทางดจิ ทิ ัลสำหรบั ครู 1. ทักษะในการรกั ษาอตั ลกั ษณ์ท่ีดขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสรา้ งและบริหาร จัดการอตั ลักษณ์ทด่ี ีของตนเองไวไ้ ด้อย่างดที ้ังในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจรงิ อตั ลกั ษณ์ทด่ี คี ือ การท่ี ผู้ใชส้ อ่ื ดิจทิ ัลสรา้ งภาพลกั ษณ์ในโลกออนไลนข์ องตนเองในแงบ่ วก ทั้งความคิด ความรสู้ ึก และการกระทำ โดยมีวจิ ารญานในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคิดเหน็ มีความเหน็ อก เหน็ ใจผู้รว่ มใชง้ านในสงั คม ออนไลน์ และรู้จักรบั ผิดชอบตอ่ การกระทำ ไม่กระทำการท่ผี ิดกฎหมาย และจรยิ ธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ การกลัน่ แกล้งหรอื การใช้วาจาท่ีสรา้ งความ เกลยี ดชงั ผู้อนื่ ทางส่ือออนไลน์ ทีม่ า : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

3 2. ทักษะการคิดวเิ คราะห์มวี ิจารณญาณท่ดี ี (Critical Thinking) สามารถในการวิเคราะหแ์ ยกแยะ ระหว่างขอ้ มลู ท่ถี ูกต้องและข้อมูลท่ผี ดิ ข้อมูลท่ีมเี น้ือหาเป็นประโยชน์ และข้อมลู ท่เี ข้าข่ายอันตราย ข้อมลู ติดตอ่ ทางออนไลน์ทน่ี ่าตัง้ ข้อสงสยั และนา่ เชอ่ื ถือได้ เมอื่ ใชอ้ ินเทอรเ์ น็ต จะรวู้ ่าเนื้อหาอะไร เป็นสาระ มี ประโยชน์ รเู้ ท่าทันส่ือและสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และประเมนิ ข้อมูลจากแหลง่ ขอ้ มูลทหี่ ลากหลาย ได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงตา่ งๆ ในโลกไซเบอร์ เชน่ ข่าวปลอม เวบ็ ปลอม ภาพตัดตอ่ เป็นตน้ การคดิ วเิ คราะห์มวี จิ ารณญาณที่ดีมีองคป์ ระกอบดังนี้ 1. ความรู้ สามารถ อธบิ ายและจดจำขอ้ มลู ได้ 2. ความเขา้ ใจ สามารถจดั ระเบียบและเลือกข้อเท็จจริง และความคดิ ออกมาใช้ได้ 3. การประยุกต์ สามารถนำข้อเท็จจริงและกฎขอ้ บังคับนำ มาสรา้ งความคิดใหมๆ่ ได้ 4. การวิเคราะห์ สามารถแยกความคดิ และเรอ่ื งต่างๆออกมา เปน็ ข้อย่อยๆ ได้ 5. การสังเคราะห์ สามารถนำความคิดย่อยๆ มารวม เป็นแนวคดิ ใหญๆ่ ได้ 6. การประเมนิ สามารถพฒั นา ความคิดเห็น และจดั ลำดบั ความสำคัญได้ ทีม่ า : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

4 3. ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเอง ในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) สามารถป้องกันข้อมลู ดว้ ยการสรา้ งระบบความปลอดภัยทเี่ ข้มแข็ง และป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มลู หรือ การโจมตอี อนไลน์ได้ มที ักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ การรกั ษา ความ ปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์คือ การปกปอ้ งอปุ กรณด์ ิจทิ ัลขอ้ มูลที่จัดเก็บและข้อมลู ส่วนตวั ไมใ่ ห้ เสยี หาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผู้ไม่หวังดใี นโลกไซเบอร์ การรกั ษาความปลอดภยั ทาง ดิจิทัลมี ความสำคัญดงั น้ี 1.เพอื่ รักษาความเป็นสว่ นตัวและความลบั หากไม่ได้รกั ษาความปลอดภยั ให้กบั อปุ กรณ์ดิจิทลั ข้อมลู ส่วนตัว เน่ืองจากมกี ารทำธรุ กรรมทางออนไลนม์ ากย่ิงขึ้น ผคู้ นเร่มิ ทำการชำระค่าสนิ ค้าผ่าน ส่อื อินเทอรเ์ นต็ และทำ ธุรกรรมกบั ธนาคารทางออนไลน์ หากไม่มีการรกั ษาความปลอดภยั ท่ี เพยี งพอ มิจฉาชีพอาจจะลว้ งข้อมลู เก่ยี วกับ บัตรเครดิตและข้อมลู สว่ นตวั ของผูใ้ ชง้ านไปสวมรอย ทำธรุ กรรมได้ เช่น ไปซื้อสินค้า กูย้ ืมเงิน หรอื สวมรอยรบั ผลประโยชนแ์ ละสวัสดิการ 2. เพ่ือป้องกันการขโมยอัตลกั ษณ์ การขโมยอัตลักษณ์เร่ิมมีจำนวนทีม่ ากขึ้นในยคุ ขอ้ มลู ขา่ วสาร 3. เพ่ือป้องกนั การโจรกรรมข้อมูล เนอื่ งจากข้อมลู ต่างๆ มักเก็บรกั ษาในรูปของดิจทิ ลั ไมว่ ่าจะเป็นเอกสาร ภาพถา่ ย หรือคลปิ วีดโิ อ ขอ้ มูลเหล่าน้อี าจจะถูกโจรกรรมเพ่ือนำไปขายต่อ แบล็คเมล์ หรือเรยี กค่าไถ่ 4.เพอ่ื ป้องกันความเสยี หายของข้อมลู และอุปกรณ์ ภยั คุกคามทางไซเบอรอ์ าจส่งผลเสียต่อข้อมลู และอปุ กรณด์ จิ ทิ ลั ได้ ผู้ไม่หวงั ดีบางรายอาจมงุ่ หวังใหเ้ กิดอนั ตรายต่อขอ้ มูลและอปุ กรณ์ท่เี ก็บรกั ษามากกว่าทีจ่ ะ โจรกรรมขอ้ มลู นน้ั ภยั คุกคามอยา่ งไวรัสคอมพวิ เตอร์โทรจนั และมลั แวรส์ รา้ งความเสียหายร้ายแรงใหก้ ับคอมพิวเตอร์หรือ ระบบปฏบิ ตั กิ ารได้และข้อมลู ท่ีเปน็ ความลบั อาจจะรั่วไหลหรอื ถกู โจรกรรมได้ ที่มา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

5 4. ทกั ษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) มีดลุ พนิ จิ ในการบรหิ ารจัดการข้อมลู ส่วนตวั รู้จกั ปกปอ้ งข้อมูลความสว่ นตวั ในโลกออนไลนโ์ ดยเฉพาะ การแชรข์ ้อมูลออนไลน์เพื่อป้องกัน ความเป็นสว่ นตัวท้งั ของตนเองและผอู้ ื่น รู้เท่าทนั ภัยคกุ คามทาง อนิ เทอรเ์ น็ต เชน่ มลั แวร์ ไวรัส คอมพิวเตอร์ และกลลวงทางไซเบอร์ 1.ไมค่ วรตงั้ รหัสผา่ นของบัญชี ใช้งานทงี่ า่ ยเกินไป 2. ต้งั รหสั ผา่ นหนา้ จอ สมาร์ทโฟนอยเู่ สมอ 3.แชรข์ ้อมลู ส่วนตัวในสือ่ โซเชียลมีเดยี อยา่ งระมัดระวงั 4. ใสใ่ จกบั การตัง้ คา่ ความเป็นสว่ นตัว ระมัดระวงั ใน การเปดิ เผยช่อื และ ทต่ี ง้ั ของเรา และปฏิเสธแอปท่ี พยายามจะเข้าถงึ ข้อมูลส่วนตัวของเรา 5.อย่าใชไ้ วไฟสาธารณะเม่ือตอ้ งกรอก 6.รูเ้ ท่าทนั ภยั คกุ คามทาง ขอ้ มลู สว่ นตวั เช่น ออนไลนช์ อปปิ้ง อนิ เทอรเ์ นต็ หรือธรุ กรรมธนาคาร หรือการ ลงทะเบียนในส่ือสงั คมออนไลน์ ท่ีมา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

6 5. ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) สามารถในการบรหิ ารเวลาทใ่ี ช้ อุปกรณย์ ุคดจิ ทิ ัล รวมไปถึงการควบคมุ เพื่อใหเ้ กิดสมดุลระหวา่ ง โลกออนไลน์ และโลกภายนอก ตระหนัก ถึงอนั ตรายจากการใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป การทำงาน หลายอยา่ งในเวลาเดียวกัน และผลเสยี ของการ เสพตดิ สื่อดิจิทลั สำนักวิจยั สยามเทคโนโลยีอนิ เทอรเ์ น็ตโพลล์ระบุวา่ วยั รุ่นไทยเกอื บ 40 % อยากใชเ้ วลา หนา้ จอ มากกว่าออกกำลังกาย และผลการสำรวจจาก We are social พบวา่ ในแตล่ ะวัน คนไทยใชเ้ วลา หนา้ จอ ดงั น้ี 4 ช.ม. 14 นาที 2 ช.ม. 48 นาที เข้า โทรศพั ท์มอื ถอื สังคมออนไลน์ 8 ช.ม. 49 นาที 2 ช.ม. 26 นาที ดู คอมพวิ เตอร์หรือแท็บเลต็ โทรทศั น ท่ีมา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

7 6. ทักษะในการบริหารจดั การข้อมูลทผ่ี ู้ใช้งาน มีการท้งิ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) สามารถเขา้ ใจธรรมชาตขิ องการใชช้ ีวติ ในโลกดิจิทัลว่าจะหลงเหลอื ร่อยรอยข้อมลู ท้งิ ไวเ้ สมอ รวมไปถงึ เขา้ ใจผลลัพธท์ อ่ี าจเกิดขน้ึ เพ่ือการดูแลสิง่ เหลา่ นอี้ ย่างมคี วามรับผิดชอบ รอยเท้าดจิ ิทลั (Digital Footprints) คืออะไร รอยเทา้ ดิจทิ ลั คอื คำที่ใช้เรียกร่องรอยการกระทำต่างๆ ท่ีผ้ใู ชง้ านทิง้ รอยเอาไว้ในโลกออนไลน์ โซเชยี ล มีเดีย เวบ็ ไซต์หรือโปรแกรมสนทนา เช่นเดียวกับรอยเท้าของคนเดนิ ทาง ข้อมูลดจิ ทิ ัล เช่น การ ลงทะเบยี น อีเมล การโพสต์ข้อความหรือรปู ภาพ เมื่อถูกส่งเขา้ โลกไซเบอร์แล้วจะทิ้งร่อยรอยข้อมูล ส่วนตวั ของ ผใู้ ช้งานไว้ให้ผู้อื่นตดิ ตามได้เสมอ แมผ้ ใู้ ช้งานจะลบไปแล้ว ดังนั้น หากเป็นการกระทำที่ผดิ กฎหมาย หรอื ศลี ธรรม ก็อาจมผี ลกระทบต่อช่อื เสียงและภาพลกั ษณ์ของผู้กระทำ กล่าวง่ายๆ รอยเทา้ ดจิ ทิ ัลคือ ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกอนิ เทอร์เน็ตท่ีบอกเร่ืองของเรา เชน่ ข้อมูลสว่ นตวั ทแี่ ชร์ ไวใ้ นบญั ชี สือ่ สังคม ออนไลน์ (Profile) รูปภาพ/ภาพถา่ ย ข้อมูลอื่นๆ ทีเ่ รา โพสต์ไว้ในบลอ็ ก หรอื เวบ็ ไซต์ ที่มา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

8 7. ทักษะในการรับมือกับการกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การกลั่นแกลง้ บนโลกไซเบอร์คอื การใชอ้ ินเทอร์เนต็ เปน็ เคร่ืองมือหรอื ชอ่ งทางเพ่ือก่อให้เกิดการคุกคาม ล่อลวงและการกลั่นแกลง้ บนโลกอินเทอร์เน็ตและสอื่ สงั คมออนไลน์ โดยกล่มุ เปา้ หมายมักจะเปน็ กลมุ่ เด็ก จนถงึ เด็กวยั รุน่ การกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอร์คล้ายกนั กบั การกลน่ั แกล้งในรปู แบบอ่ืน หากแต่การกลน่ั แกลง้ ประเภทน้ีจะกระทำผ่านส่อื ออนไลน์หรอื ส่ือดจิ ทิ ลั เช่น การสง่ ข้อความทาง โทรศพั ท์ ผู้กลน่ั แกลง้ อาจจะเปน็ เพ่ือนรว่ มชน้ั คนรูจ้ กั ในสอื่ สังคมออนไลน์ หรอื อาจจะเปน็ คน แปลกหนา้ ก็ได้ แต่สว่ นใหญ่ผทู้ ี่ กระทำจะรจู้ กั ผูท้ ี่ถูกกล่นั แกล้ง รูปแบบของการกล่นั แกล้งมักจะเป็น การว่ารา้ ย ใสค่ วามขู่ทำ การคกุ คามทางเพศผา่ นส่อื การแบล็กเมล์ รา้ ย หรอื ใช้ถ้อยคำหยาบ ออนไลน์ คาย วธิ ีจัดการเมอ่ื ถูกกลน่ั แกลง้ บนโลกไซเบอร์ หยดุ (Stop) หยุดการตอบโต้กับผู้กลนั่ แกลง้ Logout จากบญั ชีส่อื สงั คมออนไลน์ หรือปิดเครือ่ งมอื ส่ือสาร บล็อก (Block) ปดิ กัน้ การส่ือสารกบั ผูก้ ลน่ั แกล้ง โดยการบล็อก จากรายช่ือผตู้ ดิ ตอ่ แจง้ ใหท้ ราบ (Tell) ถา้ ผกู้ ล่นั แกลง้ ยงั ไม่หยดุ การกระทาอกี ควรรายงาน ที่มา : http://cclickthailand.com/wp- content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

9 8. ทักษะการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) มีความเห็นอกเหน็ ใจ และสร้าง ความสมั พนั ธ์ที่ดีกบั ผ้อู น่ื บนโลกออนไลน์ แม้จะเป็นการส่อื สารท่ี ไมไ่ ด้เห็นหนา้ กนั มีปฏิสมั พนั ธอ์ นั ดตี ่อ คนรอบข้าง ไมว่ ่าพ่อแม่ ครู เพอ่ื นทง้ั ในโลกออนไลน์และใน ชีวิตจริง ไมด่ ่วนตดั สนิ ผู้อ่ืนจากข้อมลู ออนไลนแ์ ตเ่ พยี งอย่างเดียว และจะเป็นกระบอกเสยี งใหผ้ ู้ที่ ตอ้ งการความช่วยเหลอื คดิ กอ่ นจะโพสตล์ งสังคมออนไลน์ (Think Before You Post) ใครค่ รวญก่อนที่จะโพสตร์ ปู หรือข้อความลงในส่ือออนไลน์ ไม่โพสต์ขณะกำลงั อยู่ในอารมณ์โกรธ สือ่ สาร กับผ้อู น่ื ดว้ ยเจตนาดี ไม่ใช้วาจาทีส่ ร้างความเกลยี ดชงั ทางออนไลน์ ไมน่ ำล้วงข้อมลู ส่วนตัว ของผูอ้ ื่น ไม่ กลน่ั แกล้งผอู้ น่ื ผ่านสื่อดิจิทลั โดยอาจตง้ั ความถามกับตวั เองก่อนโพสตว์ า่ H – is it hurtful? N – is it I – is it เรอื่ งที่จะโพสต์ทำ necessary? เรื่อง illegal? เรือ่ งที่ ใครเดือดรอ้ น ทจี่ ะโพสตม์ สี าระ จะโพสตผ์ ดิ หรือไม่ หรอื ความจำเป็น กฎหมายหรอื ไม่ หรอื ไม่ K – is it kind? T – is it true ? เรื่อง เรอ่ื งท่จี ะโพสต์ มี ท่จี ะโพสตเ์ ป็น เรื่องจริง เจตนาดหี รอื ไม่ หรือไม่ ที่มา : http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf

10 สรุปความรทู้ ี่ได้รับ เทคโนโลยีท่ีเกิดขนึ้ ทำให้ทกุ อย่างเปลี่ยนแปลงและพฒั นาไปอยา่ งรวดเร็ว ทำใหค้ นในยุคดจิ ิทัล สะดวกสบาย ในการตดิ ต่อสื่อสารมากข้นึ จึงทำให้เกิดทกั ษะชีวิตใหม่ ๆ เกดิ ขน้ึ มากมายดังที่กลา่ วมา ข้างต้น เช่น ทักษะความ ฉลาดทางดิจิทลั ทปี่ ระกอบดว้ ยทกั ษะการแสดงตัวตนบนโลกดิจทิ ัล ทกั ษะการใชเ้ คร่ืองมือและส่ือดจิ ิทัล ทักษะ ความปลอดภยั ทางดจิ ิทัล ทักษะความม่ันคงปลอดภัยทางดิจทิ ัล ทกั ษะ ความฉลาดทางอารมณ์บนโลกดิจิทัล ทกั ษะการสื่อสารดจิ ิทลั ทกั ษะการรู้ดจิ ทิ ลั ทักษะสิทธิทางดิจทิ ลั เป็นต้น ซง่ึ เปน็ ทกั ษะ ที่นกั ศึกษาครูในยคุ ดิจิทัลจำเป็นจะตอ้ งมี นอกจากนี้ทกั ษะดงั กลา่ วจะเปน็ ทักษะที่เชื่อมโยงไปสู่ การเปน็ พลเมือง 4.0 หรอื พลเมืองดิจิทัล ซง่ึ การเป็นพลเมอื งดิจทิ ลั คือ ทักษะในการรักษาอตั ลกั ษณ์ท่ีดี ของตนเอง ทกั ษะการคิด วเิ คราะหม์ ีวิจารณญาณทดี่ ี ทักษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลก ไซเบอร์ ทักษะในการรักษาข้อมลู สว่ นตัว ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ ทกั ษะในการบรหิ ารจดั การ ข้อมลู ที่ผ้ใู ชง้ านมีการทิง้ ไวบ้ นโลกออนไลน์ ทักษะในการรับมือกบั การกลั่นแกลง้ บนโลกไซเบอร์ ทักษะ การใช้เทคโนโลยอี ยา่ งมีจรยิ ธรรม ซึ่งนกั ศึกษาวชิ าชพี ครูจะต้องเรยี นรู้ พฒั นา และฝึกฝน ให้มคี วามพรอ้ ม กบั การรบั มือในการที่จะเป็นพลเมอื ง 4.0 และใช้ชวี ติ สงั คม ดิจทิ ัลและนำไปใชท้ ำงานในการเป็นครูผู้สอน ในอนาคตได้อยา่ งมีประสิทธิภาพนั่นเอง

11 เอกสารอ้างอิง 6 เหตุการณ์ สะเทือนใจ!! จากภยั Cyberbullying - จส. 100 [Online]. แหลง่ ที่มา http://www.js100.com/en/site/post_share/view/25700 [4 มกราคม 2561] 9 ข้อควรปฏิบตั ิของพลเมอื งดจิ ทิ ัลยุคใหม่ [Online]. แหลง่ ทม่ี า http://www.okmd.or.th/ okmd-opportunity/digital-age/258/ [2 มกราคม 2561] ดีปา้ จบั มอื พันธมิตรขบั เคลื่อนความฉลาดทางดิจทิ ลั ให้เด็กไทยเทยี บเทา่ มาตรฐาน [Online]. แหลง่ ท่มี า http://www.ryt9.com/s/prg/2778991 [3 มีนาคม 2561] โจ๋ไทยเมินออกกำลังกาย 40% อยากเล่นเน็ต-เกมมากกว่า [Online]. แหล่งทม่ี า http://www. manager.co.th/qol/viewnews.aspx?NewsID=9560000154824 [2 มกราคม 2561] ผลวิจยั ช้ีวัยรุ่นอยู่ ‘หนา้ จอ’ นาน ยงิ่ ผูกพนั กบั พอ่ แม่-เพือ่ นลดลง [Online]. แหล่งท่มี า http://www. manager.co.th/Around/ViewNews.aspx?NewsID=9530000030132 [24 มกราคม 2561] วิทยา ดำรงเกยี รตศิ กั ด.ิ์ พลเมอื งดิจทิ ลั [Online]. แหลง่ ท่มี า http://www.infocommmju.com/ icarticle/images/stories/icarticles/ajwittaya/digital/Digital_Citizenship.pdf [1 กมุ ภาพันธ์ 2561] วิวรรณ ธาราหริ ัญโชติ. ทักษะทางดจิ ติ อลที่จำเป็นสำหรับเดก็ ในอนาคต [Online]. แหลง่ ทมี่ า http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/642553 [3 มกราคม 2561] สำนกั งานคณะกรรมการกจิ การกระจายเสียง กิจการโทรทศั น์ และกิจการโทรคมนาคมแหง่ ชาติ. คู่มอื Cyber Security สำหรบั ประชาชน [Online]. แหล่งที่มา https://www.nbtc.go.th/ getattachment/News/รวมบทความ-(1)/คมู่ ือ-Cyber-Security-สำหรับประชาชน/คมู่ อื -CyberSecurity-สำหรับประชาชน.pdf.aspx [12 มกราคม 2561] Digital Southeast Asia / Thailand In 2017 – An Overview [Online]. แหล่งทีม่ า http://my-thai.org/digital-southeast-asia-thailand-2017-overview/ [12 มกราคม 2561] Digital Intelligence (DQ) A Conceptual Framework & Methodology for Teaching and Measuring Digital Citizenship [Online]. แหล่งท่ีมา https://www.dqinstitute. org/wp-content/uploads/2017/08/DQ-Framework-White-Paper-Ver1-31Aug17.pdf [16 มกราคม 2561]