media

ปฏบิ ัติงานด้านบัญชีเกยี่ วกบั การซ้ือขายสินค้า ผกาวดี ปันดอนตอง แผนกวชิ าบญั ชี วทิ ยาลยั เทคนคิ ลาํ พูน สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา

•ความหมายของสนิ คา้ สินค้า (Merchandise or Goods) หมายถึงสินทรัพย์หรือ ส่ิงของทก่ี จิ การมไี ว้เพ่ือขายหรือหากาํ ไร ในทางบัญชีเรียกว่า“สินค้าคงเหลือ” เป็ นสินทรัพย์ประเภทหมุนเวยี นของกจิ การ ตามมาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 2 (ปรับปรุง 2558)เร่ือง “สินค้าคงเหลือ” ให้ความหมายไว้ดงั นี้

•ความหมายของสนิ คา้สินค้าคงเหลือ หมายถงึ สินทรัพย์ซึ่ง 1. มไี ว้เพ่ือขายตามลกั ษณะการประกอบธุรกจิ โดยปกติ 2. อยู่ระหว่างกระบวนการผลติ เพื่อให้เป็ นสินค้า สําเร็จรูปเพ่ือขาย หรือ 3. มไี ว้เพื่อใช้ในการผลติ สินค้าหรือให้บริการ

•ความรูท้ วั่ ไปเกย่ี วกบั ระบบการซ้ือขายสนิ คา้- วงจรการดาํ เนินงานซื้อขายสินค้า (The operating cycle of merchandise) ประกอบด้วย 1. การซื้อสินค้า 2. การขายสินค้า 3. การเรียกเกบ็ เงนิ จากลูกหนี้ 4. การจ่ายชําระหนีใ้ ห้เจ้าหนี้

ส่ังซื้อสินค้า ข้นั ตอนการซื้อสินค้า รับสินค้าและตรวจนับ นําสินค้าเข้าคลงั

ข้นั ตอนการขายสินค้า เบิกสินค้ารับใบสั่งซื้อสินค้า ตรวจสอบความถูกต้อง ใบส่งของ/ใบกาํ กบั ภาษีใบเสร็จรับเงนิ /ใบกาํ กบั ภาษี

•วงจรการดาํ เนินงานซ้ือขายสนิ คา้4. จ่ายชําระเงิน เจ้าหนี้ 1.ซื้อสินค้าเป็ น ให้เจ้าหนี้ (Accounts เงนิ เชื่อ payable) สินค้า (Goods)เงินสด(Cash) 2.ขายสินค้าเป็ น เงินเชื่อ3. เรียกเกบ็ เงิน ลูกหนี้ จากลกู หนี้ (Accounts receivable)

•วงจรแสดงลาํ ดบั ขน้ั ตอนการซ้ือขายสนิ คา้ 4.ส่งใบแจ้งหักหนี(้ Credit memo) 2.ส่งใบกาํ กบั สินค้า (Invoice) +สินค้า ผู้ซื้อ 5. ใบเสร็จรับเงิน ผู้ขาย(Buyer) (Receipt) (Supplier) 1.ส่ งใบสั่งซื้อ (Purchase order) 3. ส่งใบขอลดหนี้ (Debit memo)

•เอกสารท่เี ก่ยี วขอ้ งกบั การซ้ือขายสนิ คา้เอกสารทใ่ี ช้ประกอบการบนั ทกึ บัญชีแบ่งเป็ น 2 ประเภท 1. เอกสารทก่ี จิ การจัดทาํ ขนึ้ 1.1 เพ่ือใช้ในกจิ การ เช่น ใบขอซื้อ บัตรสินค้า ใบสําคญั จ่าย 1.2 ออกให้กบั บุคคลภายนอก เช่น ใบสั่งซื้อ ใบเสร็จรับเงนิ ใบกาํ กบั สินค้า 2. เอกสารทไี่ ด้รับจากบุคคลภายนอก เช่นใบกาํ กบั สินค้า/ ใบกาํ กบั ภาษี ใบเสร็จรับเงนิ /ใบกาํ กบั ภาษี

•เอกสารท่เี กย่ี วขอ้ งกบั การซ้ือขายสนิ คา้1. ใบส่ังซื้อ (Purchase order) แผนกจดั ซื้อจัดทาํ ตามใบขอซื้อทรี่ ับจากคลงั สินค้าทาํ ขนึ้ อย่างน้อย 5 ฉบับ • ต้นฉบับ : ส่งไปยงั ผู้ขาย • สําเนา 1 : ส่งไปยงั แผนกรับสินค้า • สําเนา 2 : ส่งไปยงั แผนกคลงั สินค้า • สําเนา 3 : ส่งไปยงั แผนกบัญชี • สําเนา 4 : แผนกจัดซื้อเกบ็ ไว้เป็ นหลกั ฐาน

•เอกสารประกอบการซ้ือขายสนิ คา้2. ใบกาํ กบั สินค้า (Invoice) ผู้ขายจัดทาํ เมื่อจดั ส่งสินค้าไปให้ผู้ซื้อ ทาํ ขนึ้ อย่างน้อย 4 ฉบับ • ต้นฉบบั : ส่งไปยงั ผู้ซื้อ • สําเนา 1 : เกบ็ ไว้ทแี่ ผนกขาย • สําเนา 2 : ส่งไปยงั แผนกบญั ชี • สําเนา 3 : ส่งไปยงั แผนกคลงั สินค้า

•เอกสารประกอบการซ้ือขายสนิ คา้3. ใบกาํ กบั ภาษี (Tax Invoice) คือเอกสารทผี่ ู้ประกอบการจดทะเบยี นภาษมี ูลค่าเพม่ิ ออกให้แก่ผู้ซื้อไว้เป็ นหลกั ฐานการจ่ายภาษมี ูลค่าเพมิ่ ของผู้ซื้อ ซึ่งทางด้านผู้ซื้อเรียกภาษที จ่ี ่ายว่า “ภาษซี ื้อ” (Input Tax) และเป็ นหลกั ฐานการรับเงนิ ภาษมี ูลค่าเพมิ่ ของผู้ขาย ซึ่งเรียกภาษที ไี่ ด้รับว่า “ภาษขี าย” (Output Tax)

•เอกสารประกอบการซ้ือขายสนิ คา้4. ใบหักหนี้ หรือใบรับคืน(Credit Note หรือ Credit Memorandum) ผู้ขายจัดทาํ หลงั จากได้ตรวจสอบว่าสินค้าทขี่ ายไม่ตรงตามรายการ หรือชํารุดเสียหายจริง โดยทาํ ใบหักหนีข้ นึ้อย่างน้อย 4 ฉบับ • ต้นฉบับ : ส่งไปยงั ผู้ซื้อแจ้งให้ทราบว่าได้ลดหนี(้ ลูกหนี)้ • สําเนา 1 : ส่งไปยงั แผนกขาย • สําเนา 2 : ส่งไปยงั แผนกบญั ชี • สําเนา 3 : ส่งไปยงั แผนกคลงั สินค้า

•เอกสารประกอบการซ้ือขายสนิ คา้5. ใบขอลดหนีห้ รือใบส่งคืน(Debit Note หรือ DebitMemorandum) ผู้ซื้อจัดทาํ หลงั จากได้รับสินค้าและตรวจรับสินค้าตามใบส่ังซื้อและใบกาํ กบั สินค้าแล้วปรากฏว่า 1. ไม่ตรงตามรายการ, 2. สินค้าชํารุดเสียหายกจิ การจงึ ส่งคืนสินค้าโดยทาํ ใบขอลดหนี้ อย่างน้อย 4 ฉบบั • ต้นฉบบั : ส่งไปให้ผู้ขายแจ้งว่าได้ขอลดยอดหนี(้ เจ้าหนี)้ • สําเนา 1 : เกบ็ ไว้ทแี่ ผนกจดั ซื้อ • สําเนา 2 : ส่งไปยงั แผนกบัญชี • สําเนา 3 : ส่งไปยงั แผนกคลงั สินค้า

•เอกสารประกอบการซ้ือขายสนิ คา้6. ใบเสร็จรับเงนิ (Receipt) ผู้ขายจดั ทาํ เพ่ือออกให้ผู้ซื้อ ในกรณขี ายสินค้าเป็ นเงนิ สดหรือได้รับชําระหนีจ้ ากลูกหนีท้ ซี่ ื้อสินค้าเป็ นเงนิ เชื่อ ต้นฉบบั : ออกให้ผู้ซื้อแจ้งให้ทราบว่าได้รับชําระเงนิ แล้ว สําเนา 1 : เกบ็ ไว้ทแี่ ผนกขาย สําเนา 2 : ส่งไปยงั แผนกบญั ชี เพ่ือบันทกึ การรับเงนิ

•ระบบบญั ชีสนิ คา้ (Inventory of accounting system)- ต้นทุนสินค้าทขี่ าย (Cost of goods sold) หรือต้นทุนขาย หมายถึง ต้นทุนของสินค้าทขี่ ายไป โดยบนั ทกึ ตามราคาทุน ทซ่ี ื้อมา- สินค้าคงเหลือปลายงวด (Ending Inventory) หมายถงึ มูลค่าของสินค้าคงเหลือเม่ือสิ้นงวดปี ปัจจุบัน และ จะยกไปเป็ นสินค้าคงเหลือต้นงวด (Beginning Inventory) ในต้นงวดบัญชีถัดไป

•การบญั ชีสาํ หรบั กจิ การจาํ หน่ายสนิ คา้- วธิ ีการบันทกึ บญั ชีสําหรับสินค้าคงเหลือ แบ่งเป็ น 2 วธิ ี 1. วธิ ีบันทกึ สินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง (Perpetual Inventory System ) 2. วธิ ีบันทกึ สินค้าคงเหลือเม่ือสิ้นงวด (Periodic Inventory System)

•วธิ บี นั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื บนั ทกึ แบบต่อเน่ือง (Perpetual Inventory System)- เป็ นวธิ ีการทางบัญชี ทจ่ี ะบนั ทกึ บัญชีสินค้าทุกคร้ังทม่ี กี ารซื้อหรือขายสินค้า • เมื่อขายสินค้าทุกคร้ังจะบนั ทกึ ต้นทุนขาย พร้อมลดยอด บัญชีสินค้า ในราคาทุน •เมื่อมรี ายการทเ่ี กย่ี วกบั การซื้อ เช่นซื้อ ,จ่ายค่าขนส่งเข้า ส่งคืนสินค้า, ส่วนลดรับ จะบันทกึ ไว้ในบัญชี “ สินค้า ”

•วธิ บี นั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื บนั ทกึ แบบต่อเน่ือง (Perpetual Inventory System) ตามวธิ ีนีก้ จิ การสามารถทราบจาํ นวนสินค้า ราคาของสินค้าคงเหลือและต้นทุนขายของสินค้าได้ตลอดเวลาจากบัญชีทบ่ี ันทกึ ไว้แม้ว่ายงั ไม่ได้มกี ารตรวจนับสินค้ากต็ าม- วธิ ีการหาสินค้าคงเหลือปลายงวด (1) ดูได้จากยอดคงเหลือใน บญั ชีแยกประเภท “สินค้า”- วธิ ีการหาต้นทุนขาย (5) ดูได้จากยอดคงเหลือในบญั ชีแยก ประเภท “ต้นทุนขาย”

•วธิ ีบันทกึ บัญชีสินค้าคงเหลือเม่ือสิ้นงวด(Periodic Inventory System) วธิ ีนีเ้ ม่ือกจิ การซื้อสินค้าจะบันทกึ ไว้ในบญั ชีค่าใช้จ่ายคือบญั ชีซื้อสินค้า ส่วนค่าใช้จ่ายทเี่ กดิ จากการซื้อสินค้าจะบันทกึ ไว้ในบญั ชีค่าใช้จ่ายแต่ละประเภท

•วธิ ีบันทกึ บญั ชีสินค้าคงเหลือเมื่อสิ้นงวด (Periodic Inventory System) บญั ชีทใี่ ช้ในการบนั ทกึ สินค้าคงเหลือตามวธิ ีนีม้ ี 5 บญั ชี 1. บญั ชีสินค้าคงเหลือ ใช้บันทกึ สินค้าคงเหลือยกมาตอนต้นงวดบญั ชี ในขณะเดยี วกนั กใ็ ช้บันทกึ สินค้าคงเหลือในวนั สิ้นงวด 2. บญั ชีซื้อสินค้า ใช้บนั ทกึ ต้นทุนสินค้าทซ่ี ื้อมาในระหว่างงวด 3. บัญชีส่วนลดรับ ใช้บนั ทกึ ส่วนลดเงนิ สดทกี่ จิ การได้รับเม่ือชําระเงนิ ภายในเวลาทกี่ าํ หนด

•วธิ ีบนั ทกึ บญั ชีสินค้าคงเหลือเม่ือสิ้นงวด (Periodic Inventory System) บัญชีทใี่ ช้ในการบนั ทกึ สินค้าคงเหลือตามวธิ ีนีม้ ี 5 บญั ชี 4. บัญชีส่งคืนสินค้าและจํานวนทไี่ ด้ลด ใช้บนั ทกึ สินค้าคงเหลือทก่ี จิ การส่งคืนผู้ขาย หรือส่วนลดทผ่ี ู้ขายลดให้เนื่องจากสินค้าทส่ี ่งมาชํารุดเสียหายเลก็ น้อย และกจิ การยอมรับสินค้าไว้ 5. บัญชีค่าขนส่งเข้า ใช้บันทกึ ค่าขนส่งสินค้าทก่ี จิ การเป็ นผู้รับผดิ ชอบ

•วธิ ีบนั ทกึ บัญชีสินค้าคงเหลือเม่ือสิ้นงวด (Periodic Inventory System)- เป็ นวธิ ีการบันทกึ บญั ชีสินค้าคงเหลือ ซ่ึงจะไม่บนั ทกึ บญั ชี “สินค้า” ทุกคร้ังทมี่ กี ารซื้อขายสินค้า-รายการทเี่ กยี่ วกบั การซื้อสุทธิ ประกอบด้วย รายการซื้อสินค้า ค่าขนส่งเข้า ส่งคืนสินค้า และส่วนลดรับ จะบันทกึ ไว้ในบญั ชีทเ่ี กดิ รายการน้ัน ๆ- การขายสินค้าจะไม่บันทกึ ต้นทุนของสินค้าทข่ี าย จะบนั ทกึ เฉพาะ รายการขายสินค้าเท่าน้ัน- ดงั น้ันบัญชี”สินค้า” จะไม่มกี ารเคล่ือนไหวเมื่อมกี ารซื้อขายสินค้า แต่สามารถทราบได้จากการตรวจนับสินค้าในวนั สิ้นงวดและต้นทุน ของสินค้าทข่ี ายทราบได้จากการคาํ นวณหาต้นทุนขาย

•การบนั ทกึ บญั ชีตามระบบบัญชีสินค้าคงเหลือทบี่ นั ทกึ เม่ือวนั สิ้นงวด เม่ือซื้อสินค้า เมื่อกจิ การซื้อสินค้า จะบนั ทกึ ไว้ในบญั ชี”ซื้อสินค้า”ทาง ด้านเดบติ ซึ่งเป็ นบัญชีประเภทค่าใช้จ่าย (หมวด5)

•การบันทกึ บญั ชีตามระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือทบ่ี ันทกึ เมื่อวนั สิ้นงวด เม่อื ซ้ือสนิ คา้รายการ บนั ทกึ บญั ชี1. ซื้อสินค้าเป็ นเงนิ สด เดบติ ซื้อสินค้า (ราคาสินค้าทซ่ี ื้อ)xx เครดติ เงนิ สด xx2. ซื้อสินค้าเป็ นเงนิ เชื่อ เดบิต ซื้อสินค้า (ราคาสินค้าทซี่ ื้อ)xx xx เครดติ เจ้าหนี้

•การบันทกึ บัญชีตามระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือทบ่ี ันทกึ เมื่อวนั สิ้นงวด เมื่อส่ งคืนสินค้า เมื่อกจิ การส่งคืนสินค้า เนื่องจากสินค้าทซี่ ื้อมาชํารุด สินค้าผดิ ประเภท หรือมคี ุณภาพไม่ตรงตามทสี่ ั่งซื้อ จงึ ส่งคืน สินค้าไปให้ผู้ขาย รายการส่งคืนมผี ลทาํ ให้ยอดซื้อสินค้าของกจิ การลดลง จึงบนั ทกึ ตรงข้ามกบั การซื้อสินค้า โดย เปิ ดบัญชี “ส่งคืนสินค้า” บนั ทกึ ด้านเครดติ เลขทบ่ี ญั ชีหมวดที่ 5

•การบนั ทกึ บญั ชีตามระบบบัญชีสินค้าคงเหลือทบ่ี ันทกึ เมื่อวนั สิ้นงวดเม่อื สง่ คนื สนิ คา้รายการ บันทกึ บัญชี3. ส่งคืนสินค้าเม่ือซื้อ เดบติ เงนิ สด xxเป็ นเงนิ สด เครดติ ส่งคืนสินค้า (ราคาทสี่ ่งคืน) xx4. ส่งคืนสินค้าเม่ือซื้อ เดบิต เจ้าหนี้ xxเป็ นเงนิ เช่ือ เครดติ ส่งคืนสินค้า (ราคาทสี่ ่งคืน) xx

•การบันทกึ บญั ชีตามระบบบัญชีสินค้าคงเหลือทบ่ี นั ทกึ เม่ือวนั สิ้นงวด เมื่อขายสินค้า เม่ือกจิ การขายสินค้า จะบันทกึ ไว้ในบัญชี ”ขายสินค้า” ทางด้านเครดติ ซึ่งเป็ นบญั ชีประเภทรายได้

•การบันทกึ บญั ชีตามระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือทบี่ ันทกึ เมื่อวนั สิ้นงวดเม่อื ขายสนิ คา้รายการ บนั ทกึ บัญชี5. ขายสินค้าเป็ นเงนิ สด เดบิต เงนิ สด xx เครดติ ขายสินค้า(ราคาสินค้าทข่ี าย)xx6. ขายสินค้าเป็ นเงนิ เชื่อ เดบติ ลูกหนี้ (1) xx เครดติ ขายสินค้า(ราคาสินค้าทข่ี าย)xx

•การบันทกึ บัญชีตามระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือทบ่ี ันทกึ เมื่อวนั สิ้นงวดเม่ือรับคืนสินค้า ในการขายสินค้า บางคร้ังผู้ซื้ออาจส่งสินค้าทชี่ ํารุด ผดิประเภทหรือมคี ุณภาพไม่ตรงตามทล่ี ูกค้าส่ังซื้อคืนมา ผู้ขายอาจรับคืนสินค้า รายการรับคืนมผี ลทาํ ให้ยอดขาย ลดลง จึงบันทกึ ตรงข้ามกบั การขายสินค้า โดย เปิ ดบัญชี “รับคืนสินค้า” บันทกึ ด้านเดบติเลขทบี่ ญั ชีหมวดที่ 4

•การบนั ทกึ บญั ชีตามระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือทบ่ี ันทกึ เมื่อวนั สิ้นงวดเม่อื รบั คนื สนิ คา้รายการ บนั ทกึ บญั ชี7. รับคืนสินค้าจาการ เดบติ รับคืนสินค้า (ราคาทรี่ ับคืน) xxขายเป็ นเงนิ สด เครดติ เงนิ สด xx8. รับคืนสินค้าจากการ เดบติ รับคืนสินค้า (ราคาทรี่ ับคืน) xx xxขายเป็ นเงนิ เช่ือ เครดติ ลูกหนี้

บตั รคมุ ยอดสนิ คา้ชนิดสนิ คา้ : จุดสงั่ ซ้อื :รหสั สนิ คา้ : หน่วยนับ : จาํ นวนสงั่ ซ้อื :พ.ศ. 25x1 อา้ งองิ รบั จ่าย คงเหลอืเดือน วนั ท่ี ปรมิ าณ @ จาํ นวนเงนิ ปรมิ าณ @ จาํ นวนเงนิ ปรมิ าณ @ จาํ นวนเงนิม.ค. 1 ยกมา 425 10 4,2505 ซ้อื 450 10 4,500 875 10 8,7509 ขาย 410 10 4,100 465 10 4,65016 ขาย 300 10 3,000 165 10 1,65020 ซ้อื 400 12 4,800 165 10 1,650

สมุดรายวนั ซ้ือพ.ศ. 25x1 เลขท่ี ช่ือเจา้ หน้ี เงอ่ื นไข หน้ เดบติ เครดติ การชาํ ระหน้ี า เจา้ หน้ีการคา้ 2/10,n230 4,800เดอื น วนั ท่ี ใบกาํ กบั สนิ คา้ บญั ซ้อื สนิ คา้ ภาษซี ้อื ชีม.ค. 20 101 รา้ นถาวรพาณิชย์ ⁄ 4,800

สมุดรายวนั ขายพ.ศ. 25x1 เลขท่ี ช่ือลกู หน้ี เงอ่ื นไข หนา้ เครดติ เดบติเดือน วนั ท่ี ใบกาํ กบั สนิ คา้ การชาํ ระหน้ี บญั ชี ขายสนิ คา้ ภาษขี าย ลูกหน้ีการคา้ม.ค. 31 301 ⁄ 7,700 7,700 ทรงสวสั ด์ิ

สมุดรายวนั สง่ คนื สนิ คา้ และจาํ นวนทไี่ ดล้ ดพ.ศ. 25x1 เลขท่ี ช่ือเจา้ หน้ี หนา้ เครดติ เดบติ เจา้ หน้กี ารคา้เดือน วนั ท่ี Debit Note บญั ชี ส่งคนื สนิ คา้ ภาษซี ้อื 120ม.ค. 22 A-301 รา้ นถาวรพาณิชย์ ⁄ 120

สมุดรายวนั รบั คนื และจาํ นวนทลี่ ดให ้พ.ศ. 25x1 เลขท่ี ช่ือลกู หน้ี หนา้ เดบติ เครดิต ลูกหน้ีการคา้เดือน วนั ท่ี Credit Note บญั ชี รบั คนื สนิ คา้ ภาษขี าย