ข้อมูลภายนอก 20-010

โภชนาการโรคเบาหวาน โรคความดนั โลหิตสงู โรคหลอดเลือดสมอง สาํ หรบั ผสู้ งู อายตุ ิดบา้ น ติดเตียง นางสาวเกษร กาํ ลงั หาญ ศนู ยอ์ นามยั ท7ี 5 ราชบุรี

การประเมินสภาวะของผปู้ ่ วยรายบคุ คล 1 ซกั ประวตั ิ: วิถีการดาํ เนินชีวิต นิสยั การบริโภค ความชอบ 2 การวดั สดั ส่วนของรา่ งกาย: น5ําหนัก ส่วนสงู 3 ผลตรวจทางชีวเคมี: ระดบั น5ําตาลในเลือด ระดบั ไขมนั ในเลือดชนิดต่างๆ 4 ผลการตรวจรา่ งกายทางคลินิก 5 ประเมินอาหารที-บริโภค: อาหารท-ีบริโภค มือ5 หลกั อาหารว่าง

โภชนาการสาํ หรบั ผปู้ ่ วยโรคเบาหวาน



ส7ิงที7ผเู้ ป็นเบาหวานต้องควบคมุ ให้ได้ตามเป้าหมาย การควบคมุ เป้าหมาย น#ําตาลในเลอื ดขณะอดอาหาร (มลิ ลกิ รมั / เดซลิ ติ ร) 80 – 130 ฮโี มโกลบนิ เอวนั ซี หรอื น#ําตาลเฉลยEี หรอื น#ําตาลสะสม (%) < 7* ไตรกลเี ซอไรด์ (มลิ ลกิ รมั / เดซลิ ติ ร) < 150 คอเลสเตอรอลรวม (มลิ ลกิ รมั / เดซลิ ติ ร) < 200 แอล ดี แอล คอเลสเตอรอล (LDL - C) (มลิ ลกิ รมั / เดซลิ ติ ร) < 100 เอช ดี แอล คอเลสเตอรอล (HDL - C) (มลิ ลกิ รมั / เดซลิ ติ ร) ≥ 40 เพศชาย ≥ 50 เพศหญงิ ความดนั โลหติ (มลิ ลเิ มตรปรอท) < 140/80 * หมายเหต:ุ เป้าหมายอาจเปลย,ี นแปลงไดต้ ามความเหมาะสมขน9ึ อยกู่ บั สภาวะของผปู้ ่วยเบาหวานแต่ละราย ศนู ยเ์ บาหวานศริ ริ าช คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล, รเู้ ทา่ ทนั บรหิ าร จดั การ เรอAื งเบาหวานอยา่ งถกู วธิ ,ี กรงุ เทพฯ: พรนJิ ทเ์ อเบลJิ , พมิ พค์ รงัJ ทAี 1, 2559.

จดุ ประสงคข์ องการรกั ษาเบาหวาน แก้ไขภาวะเจบ็ ป่ วยเฉียบพลนั ท8ีเกิดจากระดบั น=ําตาลสงู มาก จนอาจหมดสติ แก้ไขอาการของเบาหวาน เช่น ปัสสาวะบอ่ ย นํ=าหนักลด ป้องกนั การเกิดโรคแทรกซ้อนที8เกิดขึน= จากเบาหวาน ผศ.ดร.ฉตั รภา หตั ถโกศล

อาหารสาํ หรบั ผปู้ ่ วยเบาหวาน การเลือกชนิ ดอาหาร เวลาอาหาร ปริมาณเหมาะสม กินให้ครบทกุ หมู่ กินให้หลากหลาย

การคาํ นวณพลงั งาน และสารอาหาร ใน 1 วนั พลงั งานท8ีต้องการ ใน 1 วนั น=ําหนกั ตวั ทค7ี วรจะเป็น x (20 ถงึ 25) = ปรมิ าณพลงั งานทค7ี วรไดร้ บั คารโ์ บไฮเดรต รอ้ ยละ 50 – 55 โปรตีน รอ้ ยละ 15 – 20 ไขมนั การคาํ นวณหาน5ําหนักตวั ท-ีควรจะเป็น เพศชาย = สว่ นสงู เป็นเซนตเิ มตร - 100 รอ้ ยละ 25 – 30 เพศหญิง = สว่ นสงู เป็นเซนตเิ มตร - 100 - [10% ของสว่ นสงู – 100]

สดั ส่วนอาหารทีDต้องการใน 1 วนั ตามระดบั พลงั งาน พลงั งาน ข้าว แป้ง ผลไม้ นมจืด ผกั ประเภท ข เนื=อสตั ว์ นํ=ามนั (กิโลแคลอรี) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) 1,000 3 3 1 3 5 3.5 1,200 4.5 3 1 3 6 4.5 1,400 5.5 3 1 3 75 1,600 7 3 1 3 86 1,800 8.5 3 1 3 9 6.5 2,000 10 3 1 3 10 7 2,200 11 3 1 3 11.5 7.5 2,400 12.5 3 1 3 12.5 8.5 หมายเหต:ุ ใชส้ ดั สว่ นคารโ์ บไฮเดรต : โปรตนี : ไขมนั = 50 : 20 : 30 หมวด ผกั ประเภท ก กินได้ตามต้องการ สว่ นผกั ประเภท ข กนิ มอ9ื ละ 1 ทพั พี หมวดนม ใชน้ มจดื ขาดมนั เนย หมวดเนื<อสตั ว์ ใชเ้ น9ือสตั วไ์ ขมนั ต,าํ มากและต,าํ ศนู ยเ์ บาหวานศริ ริ าช คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล, รเู้ ทา่ ทนั บรหิ าร จดั การ เรอAื งเบาหวานอยา่ งถกู วธิ ,ี กรงุ เทพฯ: พรนJิ ทเ์ อเบลJิ , พมิ พค์ รงัJ ทAี 1, 2559.

ตวั อย่าง การกระจายมือI อาหารออกเป็น 3 มือI พลงั งาน 1,200 กิโลแคลอรีต่อวนั มือ= อาหาร นมจืด ผกั ประเภท ก ผกั ประเภท ข ผลไม้ ข้าว แป้ง เนื=อสตั ว์ น=ํามนั (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) (ส่วน) เช้า 1 1 1 1 1.5 1.5 1 1 1.5 2 1.5 กลางวนั - 1 1 1 1.5 2 1.5 3 4.5 5.5 4 เยน็ - 1 1 รวม 1 3 3 หมายเหต:ุ หมวดนม เป็นนมจดื ชนิดพรอ่ งมนั เนย หมวด ผกั ประเภท ก มีพลงั งานตาCํ มาก กินได้ตามต้องการ ศนู ยเ์ บาหวานศริ ริ าช คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล, รเู้ ทา่ ทนั บรหิ าร จดั การ เรอAื งเบาหวานอยา่ งถกู วธิ ,ี กรงุ เทพฯ: พรนJิ ทเ์ อเบลJิ , พมิ พค์ รงัJ ทAี 1, 2559.

รายการอาหารแลกเปลี6ยน ข้าว แป้ง ผลไม้ ผกั เนื=อสตั ว์ 02 03 04 05 นม และ 6 หมวด นํ=ามนั ผลิตภณั ฑ์ 06 01

คณุ ค่าทางโภชนาการของรายการอาหารแลกเปล<ียน (ปริมาณ 1 ส่วน) คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน ไขมนั พลงั งาน (กรมั ) (กรมั ) (กรมั ) (กิโลแคลอรี) หมวดอาหาร นม 12 8 8 150 นมไขมนั เตม็ สว่ น 12 8 5 120 นมพรอ่ งมนั เนย 12 8 0–1 80 นมขาดมนั เนย ผกั ประเภท ก ผกั ใบ ฟัก แตง ข้าว แป้ง 18 20 80 ผกั ประเภท ข ผลไม้ 15 00 60 ผกั หวั ฝัก ผกั ประเภท ข 5 20 25 เนื6อสตั ว์ เน<ือสตั วไ์ ขมนั ต?าํ มาก 0 7 0–1 35 เน<ือสตั วไ์ ขมนั ต?าํ 0 73 55 เน<ือสตั วไ์ ขมนั ปานกลาง 0 75 75 เน<ือสตั วไ์ ขมนั สงู 0 7 8 100 นํ6ามนั 0 05 45

กล่มุ ข้าว - แป้ง 1 ส่วน = E ทพั พี = 80 Kcal

กล่มุ ผกั E ส่วน = 1 ทพั พี = 25 Kcal

กล่มุ ผลไม้ O ส่วน = 60 Kcal

กล่มุ เนืXอสตั ว์ 1 ส่วน = 2 ช้อนกินข้าว

กล่มุ นม 1 ส่วน = E แก้ว = 80 - 150 Kcal

กล่มุ นํXาตาล นXํามนั เกลือ E ช้อนชา

01 เลือกอาหารท8ีมีคารโ์ บไฮเดรตเชิงซ้อน และอาหารที8มีค่าดชั นีนํ=าตาลตาํ8 02 ลดการเติมเคร8ืองปรงุ หรือใช้ให้น้อยท8ีสดุ ควรเลือก 03 ลดหวาน มนั เคม็ อ่านฉลากโภชนาการทกุ ครงั= 04 ปรงุ อาหารด้วยวิธีต้ม ต๋นุ อบ น8ึง หรอื ยาํ 05 เติมเครือ8 งปรงุ ให้น้อยที8สดุ และใช้สมนุ ไพร เคร8อื งเทศ แต่งกล8ิน

ควรหลีกเล6ียง อาหารที8เติมนํ=าตาล ขนมหวาน น=ําอดั ลม อาหารท8ีมีส่วนประกอบของกะทิ อาหารทอด ผดั น=ํามนั มาก อาหารจานเดียว อาหารเคม็ เช่น ไข่เคม็ ไส้กรอก กนุ เชียง ผกั ดอง อาหารแปรรปู

คารโ์ บไฮเดรต คารโ์ บไฮเดรตเชิงซ้อน คารโ์ บไฮเดรตเชิงเด@ียว แป้ง และใยอาหาร • โอลิโกแซคคาไรด์ น#ําตาล • โมโนแซคคาไรด์ แรฟฟิ โนส และสตาชิโอส: พบในถวั7 ชนิดต่างๆ กลโู คส • โพลีแซคคาไรด์ กาแลคโตส: น=ําตาลในนม ฟรคุ โตส: ผลไม้ น=ําผง=ึ High Fructose Corn Syrup แป้ง: มนั ฝรงั7 ถวั7 ขนมปัง พาสตา ขา้ ว ขา้ วเหนียว ใยอาหาร • ไดแซคคาไรด์ ซูโครส (กลโู คส + ฟรคุ โตส) หรอื น=ําตาลทเ7ี รากนิ เขา้ ไป แลคโตส (กลโู คส + กาแลคโตส) น=ําตาลนม มอลโตส (กลโู คส + กลโู คส) เกดิ ขน=ึ เมอ7ื มกี ารสลายของ โมเลกุลสายยาวของแป้ง

ใยอาหาร ใยอาหารชนิ ดละลายนํ=าได้ ถวัE เมลด็ ขา้ วโอ๊ต ขา้ วบารเ์ ลย์ ผลไมท้ มEี รี สเปรย#ี ว แอปเป#ิล ผกั ถวัE ฝัก แครอท ใยอาหารชนิ ดไม่ละลายน=ําได้ ขา้ วสาลี ราํ ขา้ วโพด เมลด็ พชื ไมข่ ดั สี ผกั ใบเขยี ว กะหลEาํ ดอก มนั ฝรงัE

ค่าดชั นีนํ2าตาลในอาหาร (Glycemic Index) อาหารท'ีมีคารโ์ บไฮเดรตแต่ละชนิ ด อาหารที8มีค่าดชั นีน=ําตาลสงู จะถกู ย่อยและถกู ดูดซึมเข้าร่างกายใน จะทาํ ใหร้ ะดบั น#ําตาลในเลอื ดขน#ึ สงู อตั ราท'ีแตกต่างกนั ทาํ ให้ระดบั นํGาตาล เร็วกว่าอาหารทEีมคี ่าดชั นีน#ําตาล ในเลือดเพิ'มสงู ขึนG ต่างกนั ตEาํ อาหารที8มีค่าดชั นีนํ=าตาลตา8ํ จะถูกย่อยช้าๆ จึงทําให้น#ําตาล กลูโคสถูกปล่อยเข้าไปในกระแส เลือดอย่างช้าๆ ระดับน#ําตาลใน เลอื ดจะขน#ึ ชา้

จดั กล่มุ อาหารตามค่าดชั นีนํXาตาล อาหารท'ีมีดชั นีนํ.าตาลตาํ' อาหารที'มีดชั นีน.ําตาล อาหารท'ีมีดชั นีน.ําตาลสงู น้อยกว่าหรือเท่ากบั 55 ปานกลาง มากกว่า 75 56 – 75 ขา้ วกลอ้ ง ขา้ วโอ๊ต ขา้ วขดั สี วนุ้ เสน้ มกั กะโรนี ขา้ วโพด มนั เทศ ขา้ วเหนียว ขนมปังโฮลวที ครวั ซอง ขนมปัง (ขาว) ถวั8 และธญั พชื ต่างๆ แพนเคก้ ฟักทอง อนิ ทผาลมั มนั ฝรงั8 บด ผกั ใบต่างๆ เหด็ กลว้ ยสกุ แคนตาลปู แตงโม ไอศกรมี นKําอดั ลม ฝรงั8 ชมพู่ แอปเปKิล มะมว่ ง มะละกอ สบั ปะรด โดนทั เคก้ แกว้ มงั กร สม้ โอ องนุ่ สม้ เครอ8ื งดม8ื ชกู าํ ลงั นKําผลไม้ นมจดื

จดุ เน้นหลกั การรบั ประทานอาหารสาํ หรบั ผปู้ ่ วยเบาหวาน ได้รบั โภชนาการดี เน้นกินอาหารให้ตรงเวลา ควบคมุ ระดบั น=ําตาลในเลือด ไม่งดมือ= ใดมือ= หน8ึง ป้องกนั การเกิดภาวะแทรกซ้อน ในแต่ละมือ= ควรกินอาหารปริมาณใกล้เคียงกนั กระจายมือ= อาหารเป็นมือ= เลก็ ๆ เน้นเลือกคารโ์ บไฮเดรตเชิงซ้อน ระวงั ภาวะระดบั น=ําตาลในเลือดตา8ํ งดเคร8อื งด8ืมแอลกอฮอล์

โภชนาการสาํ หรบั ผปู้ ่ วยโรคความดนั โลหิตสงู

การปรบั พฤติกรรม สาํ หรบั การควบคมุ ระดบั ความดนั โลหิต อาหาร ควบคมุ นํ5าหนักตวั ให้อย่ใู นเกณฑป์ กติ ออกกาํ ลงั กายสมา-ํ เสมอ หลีกเล-ียงความเครียด หยดุ หรอื ลดบหุ รี- และเคร-อื งดื-ม จดั การความเครียด แอลกอฮอล์ ฝึ กการผอ่ นคลาย รบั ประทานยาใหส้ ม7าํ เสมอ ต่อเน7ืองตามทแ7ี พทยก์ าํ หนด

แนวทางโภชนาการเพื7อหยดุ ความดนั โลหิตสงู DASH Diet (Dietary Approaches to Stop Hypertension Diet)

DASH Diet ขา้ วไมข่ ดั สี ธญั พชื ถวัE เมลด็ แหง้ เพมิE อาหารทมEี ใี ยอาหารสงู เน้นผกั ผลไมส้ ด ลดอาหารทมEี โี ซเดยี มสงู เน#ือสตั วไ์ ขมนั ตEาํ ดมEื นมไขมนั ตEาํ ขอขอบคณุ blog.ohiohealth.com

ขอขอบคณุ http://sriphat.med.cmu.ac.th/th/knowledge-66

อาหารที7ควรเพ7ิม และอาหารที7ควรลด เน้นเพิ-มผกั สด และผลไม้สด ทกุ มือ5 อาหารที8ควรลด อาหารรสเคม็ และปริมาณโซเดียมสงู อาหารท8ีควรเพิ8ม ธญั พืชต่างๆ เนื5อปลา น9ําปลา ซอส ซอี ว9ิ เตา้ เจย9ี ว ขา้ วกลอ้ ง ถวั7 งาดาํ ผงชรู ส ผงปรงุ รส อาหารตากแหง้ ปลาน7ึง ปลาตม้ อาหารสาํ เรจ็ รปู อาหารหมกั ดอง ผลิตภณั ฑน์ ม และนมไขมนั ตาํ- อาหารรสหวาน และอาหารมนั ขนมหวาน ไอศกรมี เคก้ คกุ ก9ี ฟาสตฟ์ ู้ด เนื5อสตั วช์ นิดไขมนั สงู

ลด อาหารที7มีรสเคม็ จดั และมีโซเดียมสงู



โภชนาการสาํ หรบั ผปู้ ่ วยโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)

ผปู้ ่ วยโรคหลอดเลือดสมอง 03 ภาวะไขมนั ในเลือดสงู 01 โรคอ้วน หรอื ภาวะนํHาหนักตวั เกิน 04 ภาวะนHําตาลในเลือดสงู หรือเบาหวาน 02 ภาวะความดนั โลหิตสงู





ระดบั ไขมนั ในเลือดและความเส<ียงการเกิด Macrovascular disease ในผใู้ หญ่ ความเส@ียง คอเลสเตอรอล LDL – C HDL – C Triglyceride (มิลลิกรมั / เดซิลิตร) (มิลลิกรมั / เดซิลิตร) สงู (มิลลิกรมั / เดซิลิตร) (มิลลิกรมั / เดซิลิตร) ระดบั กEาํ กงEึ > 130 < 40 ตEาํ ≥ 240 > 400 100 – 129 40 – 59 150 – 399 200 - 239 ≤ 200 < 100 > 60 < 150 สมาคมผใู้ หค้ วามรโู้ รคเบาหวาน, โครงการอบรมผใู้ หค้ วามรโู้ รคเบาหวาน หลกั สตู รพนJื ฐาน.

โภชนาการสาํ หรบั ผปู้ ่ วยโรคหลอดเลือดสมอง 05 04 03 เลือกรบั ประทานอาหารท-ีมีเส้นใยสงู หลีกเล-ียง อาหารที-มีข้าว แป้ง น5ําตาลมาก 02 01 ลด อาหารท-ีมีรสเคม็ จดั และมีโซเดียมสงู จาํ กดั ปริมาณคอเลสเตอรอลในอาหาร หลีกเลี-ยงหรือลด การรบั ประทานอาหารท-ีมีไขมนั สงู

หลีกเลFียงหรอื ลด การรบั ประทานอาหารทีFมีไขมนั สงู อาหารไขมนั อ@ิมตวั สงู ที@ควรหลีกเล@ียง หมสู ามชนั5 ขาหมู ไก่ติดหนัง หนังสตั ว์ กากหมู หมยู อ ไส้กรอก กนุ เชียง เบคอน กะทิ เนย ครีม นํ5ามนั หมู น5ํามนั ปาลม์ นํ5ามนั มะพรา้ ว การเลือกใช้นHํามนั ปรงุ อาหาร ใชน้ =ํามนั พชื ในการปรงุ อาหาร แทนการใชน้ =ํามนั จากสตั ว์ อาหารทอด: น5ํามนั ปาลม์ ไมค่ วรใชน้ =ํามนั ทอดซ=าํ อาหารผดั : น5ํามนั มะกอก นํ5ามนั ราํ ข้าว นํ5ามนั ถวั- เหลือง เลือกวิธีการปรงุ อาหารท@ีใช้นHํามนั น้อย ต้ม ต๋นุ น-ึง อบ ย่าง ยาํ แทนการผดั หรอื ทอด

ขอขอบคณุ https://thedistrictweb.com/cover/choosing-oil/

องคก์ ารอนามยั โลก (WHO) และ The American Heart Association แนะนําใหบ้ รโิ ภค กรดไขมนั อมMิ ตวั (SFA) : กรดไขมนั ไมอ่ มิM ตวั เชงิ เดยMี ว (MUFA) : กรดไขมนั ไมอ่ มMิ ตวั เชงิ ซอ้ น (PUFA) ในสดั สว่ น <10 : 10-15 : <10 ของพลงั งานทไMี ดร้ บั ต่อวนั ขอขอบคณุ https://thedistrictweb.com/cover/choosing-oil/

จาํ กดั ปริมาณคอเลสเตอรอลในอาหาร จาํ กดั ปริมาณคอเลสเตอรอลในอาหาร ไม่เกิน วนั ละ 300 มิลลิกรมั รบั ประทานไข่แดง ไม่เกินสปั ดาหล์ ะ 3 ฟอง หลีกเล-ียงเครือ- งในสตั วท์ กุ ชนิด สมอง ไส้ ตบั หลีกเลี-ยงอาหารทะเลบางชนิ ด กุง้ ปลาหมกึ หอยนางรม เลือกรบั ประทานเนื5อสตั วท์ -ีมีไขมนั ตา-ํ ปลา เน=ือไก่ไมต่ ดิ หนงั หมเู น=ือแดง เตา้ หู้ เลือกดื-มนมพร่องมนั เนย หรือ นมไขมนั ตา-ํ

หลีกเลี<ยง “รสหวานจดั ” ขนมหวานทกุ ชนิด ลกู อม ลกู กวาด ทองหยบิ ทองหยอด ฝอยทอง ลกู ชบุ แยม เจลล7ี อาหารที<มีข้าว แป้ง กลว้ ยบวดชี ลอดชอ่ ง เฉาก๊วย นํfาตาลมาก เคร-อื งดื-ม น5ําหวาน น5ําอดั ลม ชา กาแฟ ข้าว แป้ง ขา้ วสวยขาว เสน้ ก๋วยเตยีy ว ขนมจนี ขนมปังขาว ขา้ วโพด เผอื ก มนั ผลไม้รสหวานจดั ผลไม้แปรรปู ทเุ รยี น ขนุน ละมดุ ลาํ ไย น้อยหน่า ผลไมเ้ ชอ)ื ม ผลไมก้ วน ผลไมแ้ ชอ่ มิ) ผลไมต้ ากแหง้ ผลไมใ้ นน8ําเชอ)ื ม

เลือกรบั ประทานอาหารทีFมีเส้นใยสงู ผกั ผลไม้ ข้าวซ้อมมือ ถวั- เมลด็ แห้ง ธญั พืช ผกั หลากหลายสี รสหวานน้อย ถวั, เขยี ว ถวั, แดง ลกู เดอื ย หลากหลายชนิด ไมผ่ า่ นการแปรรปู ถวั, ดาํ ถวั, เหลอื ง ขา้ วโพด ปรมิ าณเพยี งพอ หรอื ถนอมอาหาร เมด็ บวั ถวั, ลสิ ง

Thank you ขอขอบคณุ http://www.free-powerpoint-templates-design.com