สีผิวบนตัวเรา

สีผิว บนตัวเรา Sopa Zheng

สารบัญ ก บทนำ 1 กระบวนการสร้างเม็ดสี 2 เมลานิน 3 การสังเคราะห์เม็ดสีเมลานิน 4 หน้าที่ของเมลานิน 5-6 ความแตกต่างของสีผิว 7-8 ความผิดปกติจากเมลานิน 9 ออกซีฮีโมโกลบิน 10 แคโรทีน 11 บรรณานุกรม

บทนำ ธรรมชาติสร้างสีผิวให้มนุษย์แตกต่างกันตามเชื้อ ชาติที่ถือกำเนิด เอกสารเล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อให้ความรู้ เกี่ยวกับเรื่องสีผิว โดยกล่าวถึงความรู้พื้นฐานของ การสร้างเม็ดสีผิว และการขนส่งเม็ดสีผิวไปยังเซลล์ ผิวหนังข้างเคียงที่เชื่อมโยงกับลักษณะสีผิวที่ปรากฏ และะกล่าวถึงปัจจัยภายในที่ส่งผลต่อ ลักษณะสีผิวที่ ปรากฏ ก

กระบสวนร้กางารเม็ดสี เกิดขึ้นที่ผิวหนังชั้นบนสุด คือ ชั้นหนังกำพร้า (Epidermis) เซลล์ที่เป็นส่วนประกอบ ได้แก่ คีราติโนไซต์ (Keratinocyte) เมลาโนไซต์ (Melanocyte) เซลล์แลงเกอร์ฮานส์ (Langerhans cells) เซลล์เมอร์เคลส์ (Merkels cells) แต่เซลล์ที่ทำหน้าที่ในการผลิตเม็ดสีให้กับสีผิว ก็คือ “เมลาโนไซด์” (Melanocyte) มีลักษณะเป็นเซลล์รูปร่าง แบน วงรี และมีแขนงที่เหมือนแขนขายึดจับกันอยู่ เป็น สิ่งที่อยู่ภายใต้ชั้นหนังกำพร้า เมลาโนไซต์จะสร้างเม็ดสี บรรจุในถุงหุ้มเรียกว่า เมลาโนโซม (Melanosome) เมื่อสร้างแล้วเม็ดสีจะถูกส่งให้เซลล์ผิวหนังในชั้นหนัง กำพร้าเรียกว่า คีราติโนไซต์ (Keratinocyte) ที่อยู่ส่วน บนสุดของผิวหนังผ่านเดนไดรต์ กระจายออกไปโดยทั่ว ทำให้เรามองเห็นสีผิวที่แสดงอยู่บนผิวหนังนั่นเอง จากเมลานิน (Melanin) สีผิวของคนเราเป็นผลรวม ของสี 3 สี ได้แก่ จากฮีโมโกลบิน (Hemoglobin) จากแคโรทีน (Carotene) 1

เมลานิน ชนิดเม็ดสีเมลานิน มี 2 ชนิดคือ ถุงหุ้มเม็ดสีเมลานิน มี 2 ชนิด คือ ยูเมลานิน (Eumelanin) : เม็ดสี ยูเมลาโนโซม (Eumelanosome) : เมลานินชนิดนี้จะมีสีน้ำตาล ดำ เพราะมีเมลานินบรรจุอยู่ในถุงหุ้ม มีขนาดใหญ่ (0.5-0.8 ไมโครเมตร) รูปร่างเป็นวงรี ถุงหุ้มดังกล่าวจะ มาก พบมากในคนผิวคล้ำ กระจายตัวอยู่อย่างเดี่ยวๆ มีการ ฟีโอเมลานิน (Pheomelanin) : มี สลายตัวที่ช้า และที่สำคัญคือผลิต เม็ดสีสีแดง หรือเหลือง เพราะมีเม ลานินน้อย ซึ่งพบมากในคนผิวขาว “รงควัตถุสีดำ และสีน้ำตาล” ฟีโอเมลาโนโซม มากกว่า (Pheomelanosome) : มีขนาดเล็ก (0.5-0.3 ไมโครเมตร) มีรูปร่างกลม เกาะตัวเป็นกลุ่มตั้งแต่ 2-10 ถุง มี การสลายตัวที่เร็ว และมีรงควัตถุ “สี ขาว” สีที่แสดงออกมาจึงเป็นสีโทน สว่าง 2

การสังเคเรมาะหล์ าเนมิ็ดนสี 1. เอ็นไซม์ไทโรซิเนส (Tyrosinase) 2. กลูต้าไธโอน (Glutathione) คือ เป็นสารที่มีบทบาทมากที่สุด ทำ สารที่มีบทบาทรองลงมา ในการ หน้าที่เปลี่ยนสารไทโรซีน สังเคราะห์เม็ดสีผิว โดยมีการทำงาน (Tyrosine) จนได้เป็น ยูเมลานิน กดการสร้างเม็ดสียูเมลานิน หรือ ซึ่งมีสีน้ำตาล ดำ ถ้าเอ็นไซม์นี้ เม็ดสีผิวคล้ำ ให้มีการสร้างลดลง ทำงานมากเกินไป จะทำให้เม็ดสีเม 3. ซิสเทอีน (Cysteine) หรือ แอล- ลานินถูกสร้างมากขึ้นจนเห็นเป็นสี ซีสเตอีน มีบทบาทที่จะช่วยเปลี่ยน ผิวคล้ำหรือดำ สาร DOPAquinone ให้มีการสร้าง เม็ดสีฟีโอเมลานินมากขึ้นจนทำให้ได้ สีผิวขาวขึ้น 3

หน้ าที่ ของ เมลานิน เม็ดสีของเมลานินเป็นส่วนสำคัญในการป้องกันผิวหนังจากการ ทำลายของแสงแดดไม่ให้ผิวหนังไหม้จากการถูกแดดเผา (sunburn) ช่วยดูดซับแสงทั้งในช่วงแสงที่มองเห็น (visible light) ช่วงความยาวคลื่น 400-700 นาโนเมตร ช่วยดูดซับแสงอุลตร้าไวโอเลตเอหรือแสงยูวีเอ (ultraviolet A) ช่วงความยาวคลื่น 320-400 นาโมเมตร ช่วยดูดซับแสงอุลตร้าไวโอเลตบีหรือแสงยูวีบี (ultraviolet B) ช่วงความยาวคลื่น 290-320 นาโนเมตร 4

สีผิวของคนเราขึ้นอยู่กับพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งสิ่งที่ทำให้สีผิวมีความ แตกต่างกัน คือ เม็ดสีเมลานิน (Melanin) ด้านพันธุกรรม: ถ่ายทอดไปตาม ด้านสิ่งเเวดล้อม: เเสงเเดดมีผลต่อการลักษณะทางพันธุกรรมจากพ่อเเม่สู่ เปลี่ยนเเปลงของสีผิว โดยที่รังสี UV จะลูก ซึ่งจะมียีนควบคุมการสร้างเม็ด ไปกระตุ้นให้เอ็นไซม์ Tyrosinase ทำงานสีเมลานิน ทำให้สีผิวที่ติดตัวมาตั้ง มากขึ้น ทำให้มีการสร้างเม็ดสีเมลานินมาก ขึ้น โดยตัวเมลานินจะทำหน้าที่ดูดกลืน1 2เเต่เกิดไม่สามารถเปลี่ยนเเปลงได้ รังสี UV เอาไว้ ไม่ให้ผ่านเข้าไปทำอันตราย ถึงผิวหนังชั้นในและอวัยวะภายใน เปรียบ ได้กับยากันแดดที่ธรรมชาติให้ติดมากับ ผิวหนังมนุษย์ สังเกตเห็นได้ว่าประชากรที่ อาศัยอยู่ในเขตร้อนใกล้เส้นศูนย์สูตร ผิว จะคล้ำกว่าประชากรที่อาศัยในภูมิภาคอื่ น 5

พบว่าจำนวนเซลล์สร้างเม็ดสีในส่วนต่าง ๆ ของร่างกายจะแตกต่างกัน คือบริเวณใบหน้าจะมีเซลล์สร้างเม็ดสีหนาแน่นที่สุดส่วนบริเวณลำตัว และแขนจะมีเซลล์สร้างเม็ดสีน้อยที่สุด คนผิวขาวหรือผิวคล้ำล้วนมี จำนวนเซลล์เมลาโนไซต์เท่ากัน ที่ต่างกันก็คือ ถุงหุ้มเมลาโนโซมและเม็ด สีเมลานิน คนผิวคล้ำ ถุงหุ้มเมลาโนโซมของคนผิวคล้ำจะมี ขนาดใหญ่กว่า จำนวนเยอะกว่าและย่อย สลายยากกว่า ทำให้มีการสร้างสารเมลานิ นเยอะกว่า เจริญเต็มที่กว่า สีเข้มกว่า มี สัดส่วนยูเมลานินมากกว่า คนผิวขาว ถุงหุ้มเมลาโนโซมของคนผิวขาวจะมีขนาด เล็กกว่าและถูกทำลายได้ง่าย มีฟีโอเมลานิ นอยู่มาก ทำให้มีสีอ่อน 6

หากมีความผิดปกติของกระบวนการสร้างเม็ดสีเม ความผิดปกติ ลานิน จะทำให้เกิดความผิดปกติของสีผิว เช่น ถ้ามี ปัจจัยใดกระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ tyrosinase จาก มากขึ้นจนเสียสมดุล ก็จะทำให้เกิดเป็น เมลานิน Hyperpigmentation แต่ในทางกลับกันหากเซลล์ สร้างเม็ดสีไม่สามารถสร้างเอนไซม์ tyrosinase ได้ ก็จะทำให้เกิดเป็น hypopigmentation จุดด่างขาว (Hypopigmentation): ลักษณะ คือ จุดด่างดำ บริเวณที่ผิวมีสีอ่อนกว่าสีผิวพื้นฐาน แต่ไม่ได้ ปราศจากเม็ดสีอย่างสมบูรณ์ เกิดจากการที่กรด (Hyperpigmentation): อะมิโนไทโรซีนลดลงซึ่งเมลาโนไซต์ใช้ในการสร้าง เมลานิน สาเหตุทางพันธุกรรมที่พบบ่อย ได้แก่ ปรากฎขึ้นบนใบหน้าหรือบาง การกลายพันธุ์ของยีนไทโรซิเนสหรือยีน OCA2 ตำแหน่งบนร่างกาย เป็น ภาวะที่ผิวหนังบางจุดมีสีเข้ม ขึ้นกว่าปกติ ทำให้เกิดเป็นจุด ด่างดำซึ่งมีขนาดและรูปร่าง ที่แตกต่างกันออกไป เกิดจากการผลิตเม็ดสีเมลานินมากเกินไป ในบางตำแหน่ง ทำให้ผิวหน้าแลดูหมองคล้ำไม่ขาว กระจ่างใส สามารถแบ่งประเภทของจุดด่างดำบน ใบหน้าได้ 2 ประเภทคือ ฝ้าและกระ 7

ฝ้า (Melasma) เกิดจากเซลล์ ฝ้า เมลาโนไซต์ที่อยู่ในหนังกำพร้า ชั้นล่างสุดของผิวหนัง ผลิตเม กระ (Freckle) มีลักษณะการ ลานินหรือเม็ดสีออกมามากเกิน เกิดคล้ายกับฝ้า คือ เม็ดสีเมลา นินทำงานผิดปกติ ทำให้สีผิว จำเป็น ทำให้เกิดเป็นรอยสี บริเวณนั้นมีสีน้ำตาลหรือสีดำ น้ำตาลที่เห็นได้อย่างชัดเจน เป็นจุดเล็กๆ สามารถมีสีเข้มขึ้น และกระจายเป็นพื้นที่ใหญ่ขึ้นได้ กระจายเป็นวงกว้าง โดย ถ้าสัมผัสกับแสงแดดบ่อยๆ โดย สามารถแบ่งฝ้าออกได้ 2 ประเภทคือ ‘ฝ้าตื้น’ และ ‘ฝ้าลึก’ สามารถแบ่งกระออกได้ 4 ซึ่งมีปัจจัยหลายสาเหตุ เช่น ประเภทคือ กระตื้น กระลึก กระ แสงแดด หรือฮอร์โมน เนื้อ และกระแดด กระ 8

ออกซี ฮีโมโกลบิน เป็นเม็ดเลือดที่มีออกซิเจนอยู่ในปริมาณมาก เม็ดเลือดนี้จะ มีสีแดงอยู่ในหลอดเลือด ซึ่งสีนี้จะเข้มขึ้นเมื่อมีการขยายตัว ของหลอดเลือด คือเห็นชัดและหนาขึ้น หรือถ้ามีการ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับหลอดเลือด เช่น หลอดเลือดขยาย ตัว ก็จะเห็นผิวเป็นสีแดงเพิ่มขึ้น สีของออกซีฮีโมโกลบินเป็น ตัวเสริมในบางส่วนของร่างกาย ทำให้ผิวหน้า ฝ่ามือ มีสีแดง มากน้อยต่างกันได้ ทำให้บางคนมี สีผิวขาวอมชมพู บางคน มือเท้าแดง บางคนสีขาวซีด เป็นต้น 9

แคโรทีน สารนี้เป็นสีเหลือง ปกติสีนี้จะถูกผสมกลมกลืนไปกับสีอื่นหมด ยกเว้นเกิด ภาวะที่มีน้ำดีคั่ง หรือการรับประทานอาหารที่มีสารแคโรทีนมาก เช่น มะละกอ ฟักทอง แต่ถ้าร่างกายมีสภาวะบางอย่าง เช่น ตับอักเสบหรือถุงน้ำดีอักเสบ ท่อน้ำดีอุดตัน ก็อาจจะทำให้เห็นสีเหลืองออกมาเด่นชัดเรียกว่า ดีซ่าน และการ เปลี่ยนแปลงนี้จะเกิดทั่วผิวหนังของร่างกาย ถือเป็นลักษณะสีผิวที่บ่งบอกโรค บางอย่างได้ ของคนเอเซียจะมีเม็ดสีแคโรทีนนี้มากกว่าคนทางยุโรป และยัง รับประทานอาหารที่มีแคโรทีนสูง ทำให้คนเอเชียสีผิวออกไปทางเหลือง มากกว่าชนผิวขาวทางยุโรป จนบางทีคนเอเชียถูกเรียกว่าคนผิวเหลือง 10

บรรณานุกรม 1 เมก้า ไลฟ์ไซแอ็นซ์ พีทีวาย (2564). ไขความลับสู่ผิวขาวใสอย่างปลอดภัย. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://www.megawecare.co.th/the-secret-of-whitening-skin 2 Eucerin (2564). จุดด่างดำ ที่เกิดจากการอักเสบของผิว. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://www.eucerin.co.th/about-skin/ihyperpigmentation 3 นพ.จรัสพล รินทระ (2564). กลไกการสร้างเม็ดสีผิว. [ออนไลน์]. ได้จาก: http://www.clinicneo.co.th/กลไกการสร้างเม็ดสีเมลา/ 4 Phyathai Hospital (2564). สีผิวไม่สม่ำเสมอ สัญญาณโรคด่างขาว. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://www.phyathai.com/article_detail/3067/th/ 5 ARAMI LABORATORIES (2564). การควบคุมการสร้างเมลานิน. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://www.baramilab.com/post/ 6 True ปลูกปัญญา (2564). ทำไมสีผิวของเราจึงต่างกัน. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://www.trueplookpanya.com/knowledge/-scibio-sci- 7 นรีทิพย์ นวนแก้ว (2564). สีผิวของเรา. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://sites.google.com/site/siphiwkhxngrea/phu-cad-tha 11

SELF LOVE is the best love สีผิวไม่ได้เป็นตัวบ่งบอกทุกสิ่งของเรา และเราทุกคนก็ควรมี ความภูมิใจในสีผิวของตนเอง ไม่ว่าจะเกิดมามีสีผิวแบบใด