บูบูชาวเลกระบี่ สคริป

เนือหาวดิ โี อ บบู ู (เครอื งมอื ประมงชาวเล) เวลา 3-5 นาที แนวคดิ ชาวเลรธู้ รรมชาตขิ องปู หมกึ และปลา ปูชอบกนิ เหยอื คาว หมกึ ชอบอยใู่ นโพรงนําใส ปลาเคลอื นไปขา้ งหน้า ไมค่อยเลยี ว และ/หรอื ถอยหลงั ปลาปักเป้าชอบกดั แทะสาหรา่ ยทตี ดิ อย่กู บั ตาขา่ ย ชาวเลจงึ ใชภ้ มู ปิ ัญญาสรา้ งบบู ดู กั จบั ปู หมกึ และปลา ลําดบั เวลา เฟรม/เนือหา การรอ้ ยเรยี ง/ภาพประกอบ หมายเหตุ ตรากระทรวงวฒั นธรรม วธิ กี าร/เทคนคิ ๑ ……. เฟรมเปิด ตรา คอศ. -เ ล่ า เ รือ ง ด้ ว ย วดิ โี อและภาพ รองเงง็ พากยภ์ าษาไทย โหยง้ ดอกดปี ลี -ใช้ดนตรีบรรเลง เรยี กเพลงตนโหย้ง มาอยู่เมอื งกระบี ตลอดทงั คลปิ สะทอ้ นภาษาและภูมปิ ัญญา กส็ วสั ดไี ปทกุ คน -วิถีชีวิต/สถานที ชาวเล เรอื ชาวเลลําน้อย มีคําบรรยายเป็ น ยงั คงลอยคชู่ วี า ภาษาไทย ตาม แลเล จาํ ลม ภ า พ ทีป ร า ก ฏ แลฟ้า จาํ ดาว แลเล จาํ ลม เป็นจุดๆ ไป แลฟ้า จาํ ดาว ๒ แหล่งบาฆดั ทะเลกระบี แหล่งบาฆดั ชาวเลกระบี และพืนทีบาฆัด ชาวเลกระบี

๓ ชาวเลจงั หวดั กระบี มที พี าํ นกั แผนทภี าคใตต้ อนบน อาศยั อย่ใู นอาํ เภอเมอื ง ๑ หมบู่ า้ น อาํ เภอเหนือคลอง ๔ หมบู่ า้ น อําเภอเกาะลนั ตา ๕ หมบู่ า้ น มีประชากรชาวเล ในปี พ.ศ. ๒๕๖๔ จํานวน ๒,๓๐๔ คน ๔ ชาวเลมอี าชพี ประมงเป็นหลกั ในการไดอ้ าหาร เลยี งชพี จาก ทรพั ยากรอาหารจากบรเิ วณ ช า ย ฝั ง ท ะ เ ล ด้ ว ย เ ค รือ ง มือ ประมงขนาดเลก็ ญาโต๊ะ เป็นเครอื งมือประมง สร้างด้วยเหล็กจมอยปลาย แหลม ไวข้ ดุ คน้ สตั วท์ ฝี ังตวั ใน ทราย-โคลน เช่น หอยทราย หอยกนั ไดม้ า ใส่ ราฆา ตะกรา้ หวายรูปทรง กลมครงึ ซกี

ราฆา ภาชนะใสก่ ุง้ หอยปปู ลา พะโต๊ะชาวเลใช้กบั หอยทีตดิ หิน เหล็กจงอย ๒ ปลาย ปลายแหลมดงั พะโต๊ะและอีก ปลายเป็นปลายคมมีด ไว้งดั แงะหอยติเต๊บ มีมีดพร้าตดั ร า ก ไ ม้ ทีห อ ย ติเ ต๊ บ เ ก า ะ ติ ด นํามาแกะดว้ ยมดี ขนาดเลก็ คม บางปลายแหลม

ทรพั ยากรอาหารทที อี าศยั ใน นํ า เช่ น กุ้ ง ห อ ย ปู ป ล า ชาวเลใชอ้ วน ฉมวก มแี ว่นตา กนั นําช่วยทําใหม้ องเหน็ สตั ว์ ไดช้ ดั ขนึ

๕ ชาวเลมีภูมิรู้จากธรรมชาติ บบู เู กอตบั ของสัตว์นํา เช่นปู มีขาเป็น ก้ามจบั อาหารและป้องกนั ตวั มีขาเล็กบางไว้เคลือนทีใน โคลน แต่ถ้าใช้ตาข่ายให้ติด พนั ขาก็หยุดยงั การเคลือนที ของปูได้ จงึ สรา้ งตาข่ายล่อปู ใหเ้ ขา้ ตดิ กบั ในบบู เู กอตบั ชาวเลรวู้ ่าหมกึ ชอบอย่ใู นโพรง บบู หู นุย ทปี ลอดภยั กส็ รา้ งบบู หู นุย มตี าขา่ ยทาํ คลุมโครงไม้ แลว้ ใชใ้ บเต่ารา้ งคลุม มเี หยอื ไขห่ มกึ ตดิ ทงิ ไว้ ในโพรงจาํ ลองตาขา่ ย หมกึ กเ็ ขา้ ไปตดิ ในบบู หู นุย

๖







- ป ล า เ ป็ น สัต ว์ นํ า การสรา้ งบบู อู กี ดั เคลอื นทเี รว็ ทชี าวเลรู้ว่า เมือ การเตรยี มไมโ้ ครงสรา้ งหลกั บบู ู ปล าเ ค ลือ น ทีจ ะ มุ่ง พุ่ ง ไ ป เตรยี มไมจ้ ากป่าชายฝังและป่าชายเลน ข้างหน้า มักจะไม่ถอยกลับ หลงั ชาวเลกส็ รา้ งอูรยั มานา ไมเ้ สมด็ แดง งา เ ป็ น ประตูนํ าทางปล า เข้าบูบูอีกดั ปลาเป็นเข้าไป ไมเ้ สมด็ ขาว ติดกบั บูบูอีกัดเป็นเวลานาน ถงึ ๑๐ – ๑๕ วนั ชาวเลจงึ ไป เป้ง กู้ ม า เ ป็ น อ า ห า ร แ ล ะ แลกเปลยี นปัจจยั ๔ ทชี าวเล เถาวย์ บั หยวี ผลติ เองไม่ไดเ้ ช่นเครอื งนุ่งห่ม ข้าว และเครืองมือประมง ประเภทโลหะ บูบูอีกัด เป็ นเครืองมือ ประมงทีชาวเลสามารถสร้าง ดว้ ยทรพั ยากรทมี ตี ามชายฝัง คือเปอฮา เป็ นฐานไม้เสม็ด แ ด ง ไ ม้ เ ส ม็ ด ข า ว

เสน้ ผ่าศูนยก์ ลาง ๓ – ๖ นิว เถาวส์ ม้ วางเป็นฐาน ๓ ทอ่ นห่างกนั ๑ เมตร มปี ล๊อยเป็นไมข้ นาด เถาวม์ สู งั ๒ – ๕ นิว เช่นไม้เสมด็ แดง หวายพวน เสม็ดขาว เป้ง โกงกาง แสม ผู ก ติ ด ทั บ เ ป อ ฮ า ใ ห้ เ ป็ น ฐานบบู ูทมี นั คงแขง็ แรง การเตรียมไมป้ ระกอบบบู ู ช่างบบู ูใชไ้ ม้ ประกอบโครงสรา้ งบูบู ไม้ ขนาดประมาณ ๒-๓ นิวเป็ น โครงสร้างของบูบูอีกดั บูบู หนุยใชไ้ มโ้ ครงสรา้ งขนาด ประมาณ ๑ นิว ๑. เปอฮา เป็นไม้ ขาบูบู ใชไ้ มเ้ สมด็ แดง เสมด็ ชุน ๒. ปล๊อย เป็ นไม้ รอดวางบนเปอฮา ใชไ้ มเ้ สมด็ แดง เสมด็ ขาว เป้ง ๓. เหร้หมา้ ด เป็น ไมร้ าวขา้ ง ขา้ งซา้ ย ขา้ งขวา ใชไ้ มเ้ สมด็ แดง เสมด็ ขาว ๔. โกะ๊ เป็นไมโ้ คง้ จาํ นวน ๔ ท่อน โกะหนา้ โกะกลาง โกะ๊ หลงั ใชเ้ ถาวลั ย์ เนือเหนียวจาก เถาว์ ไมม้ ูสงั ไมย้ บั หยวี เลบ็ เหยียว ไมส้ ม้

๘ ชาวเลจักสานซีกไม้ไผ่เป็ น ลวดลายตานกเปล้า ขนาดมี ช่องว่างกลางตาประมาณ ๒ นิว เพอื กนั ไม่ใหป้ ลาออกทาง ชอ่ งตานกเปลา้ แต่ปลาขนาด เลก็ กว่า ๒ นิวเขา้ ออกได้เป็น การรกั ษาสตั ว์ตวั อ่อนของปลา ขนาดกลาง ตาขา่ ยไมไ้ ผล่ ายตานกเปลา้ ตาข่ายไม้ไผ่ลายตานกเปล้า วางชายทุกดา้ นผกู ตดิ กบั ขอบ ฐ า น บู บู ด้ ว ย ห ว า ย ห รื อ เถาวลั ยเ์ หนียวทาํ ใหต้ าขา่ ยไม้ ไผ่โคง้ ทรงยาวไปตามฐานบูบู ด้ า น ห น้ า บูบู มีป ร ะตูท า ง เ ข้า ชาวเลจกั สานไมไ้ ผเ่ ป็นรปู ทรง อูรยั จ์ มานางา ผูกตดิ บูบูเป็น ทางบงั คบั ปลาให้เข้าบูบูแล้ว ออกจากบูบูไม่ได้ เพราะอู รยั จ์ มานางา มีปลายสองขา้ ง แคบลงและมซี ไี มไ้ ผ่เป็นขวาก กนั อยู่ ในปี พ.ศ.๒๕๖๔ ชาวเลได้ เปลยี นตาข่ายไม่ไผล่ ายตานก เปล้าเป็นเส้นลวดถกั เป็นตา ข่ายแทนไม้ไผ่ จึงได้เปลียน ตาขา่ ยไมไ้ ผ่เป็นโครงสรา้ งไม้ ใหเ้ สน้ ลวดผกู ตดิ เป็นตาขา่ ย ด้วยการสร้างโก๊ะด้วยหวาย พวน เถาวลั ย์เหนียวจําพวก เถาว์ไม้ส้ม เถาว์ไมห้ ยบั หยวี เถาว์ไม้มูสัง วางโก๊ ะตาม ขนาดบบู โู ก๊ะ ๓ – ๔ เสน้

เป็นบบู คู ราด โก๊ะ ๕ เสน้ เป็นบบู ูดาํ บบู คู ราด โ ก๊ ะ แ ร ก ท า ง เ ข้า ป ร ะ ตู เ รีย ก โก๊ะสกิ ู โก๊ะสุดท้ายเรยี กโก๊ะ ลเิ กอ จํานวน ๒ – ๓ เสน้ อกี ๒ เส้นเป็นโก๊ะตามแนวนอน ปิดท้ายบูบู ต่อจากปลายฐาน เปอฮาดา้ นนอก อกี เสน้ โคง้ ตดิ ระดบั กลาง โก๊ะจะโอนเอนไปมา ชาวเล จงึ ต้องมเี หรหม้าด ๓ – ๕ ท่ อ น ด้ ว ย ไ ม้ ข น า ด เส้นผ่าศูนย์กลาง ๓ นิว เช่น ไม้เป้ ง วางทับโก๊ะด้านบน ดา้ นขา้ งทงั ๒ ดา้ น บบู คู ราด สามารถแบกลงเรอื ได้ บบู ดู าํ ตอ้ งใชค้ นมากกว่า ๖ คน ช่วยลาํ เลยี งบบู ู ขนึ เรอื แหล่งบาฆดั สถานทวี างบูบู เป็นนําลกึ ๘ – ๔๐ เมตร ชาวเลใชภ้ มู ปิ ัญญา เรอื ชาวเลไมเ่ คยล่ม กําหนดวนั กูบ้ บู ู แลเล จาํ ลม แลฟ้า จาํ ดาว ตงั แต่ ๑ สปั ดาหไ์ ปจนถงึ ๒ สปั ดาห์ บทปิด

๑๐ เฟรมชดุ สุดทา้ ย ตรากระทรวงวฒั นธรรม ตรา คมส. ตราสถาบนั ภาษาไทย สาํ นกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั กระบี รว่ มกบั คณะกรรมการชุมชนชาวเล จงั หวดั กระบี อํานวยการผลติ โกมาต แป้นเกดิ : วฒั นธรรมจงั หวดั กระบี ศริ ทิ พิ ย์ แป้นคง กลมุ่ ยทุ ธศาสตรแ์ ละเฝ้าระวงั ทางวฒั นธรรม สมหมาย ปินพทุ ธศลิ ป์ : ทปี รกึ ษา อรณุ รตั น์ สรรเพช็ ร: ดําเนินการ รงุ่ รตั น์ ทองสกุล : ผชู้ ว่ ยผดู้ าํ เนินการ ฉนั ทช์ นิต สรรเพช็ ร: ศลิ กรรม

ชาวเลจงั หวดั กระบี บา้ นกลาง บา้ นคลองดาว บา้ นโต๊ะบาหลวิ บา้ นโต๊ะบุหรง บา้ นในไร่ บา้ นกลาโหม บา้ นตงิ ไหร บา้ นมตู ู บา้ นสงั กาอู้ บา้ นหวั แหลม บา้ นแหลมตง “ผรู้ กั ษาวฒั นธรรมคอื ผรู้ กั ษาชาติ” พระราชดํารสั พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร