เรื่อง รามเกียรติ์

รายงาน เร่อื ง รามเกียรติ์ เสนอ ผศ.ดร.เชน นคร จดั ทำโดย พระพัชรนนั ท? ทตฺตชีโว รหสั ๖๒๐๑๔๐๓๐๐๒ นกั ศึกษาช้ันปทM ี่ ๔ สาขาวิชาภาษาไทย งานนเ้ี ปQนสวR นหน่ึงของวิชาวรรณกรรมไทยรวR มสมัย รหสั วชิ า ๓๐๑ ๔๑๘ คณะมนษุ ยศาสตร? ภาคการศึกษาท่ี ๒ ปกM ารศกึ ษา ๒๕๖๓ มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำนำ รายงานเล(มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป8นส(วนหนึ่งของวิชาวรรณกรรมไทยร(วมสมัย ชั้นปBที่ ๔ เพื่อใหEไดEศึกษาหาความรูEในเรื่องความเป8นมาของวรรณกรรมไทย และ ไดศE ึกษาอยา( งเขาE ใจเพ่อื เป8นประโยชนMกบั การเรียน ผูEจัดทำหวังว(า รายงานเล(มนี้จะเป8นประโยชนMกับผูEอ(าน หรือนักเรียน นักศึกษา ที่กำลังหาขEอมูลเรื่องนี้อยู(หากมีขEอแนะนำหรือขEอผิดพลาดประการใด ผEจู ดั ทำขอนEอมรับไวแE ละขออภยั มา ณ ที่นี้ดวE ย ผจEู ัดทำ พระพัชนันทM ทตตฺ ชีโว

สารบญั เร่ือง หนา/ ความเป'นมาของรามเกยี รติ์ ๑ ต5นเรื่องรามเกียรติ์ ๒ กำเนิดทศกรรฐ> ๓ กำเนิดพเิ ภก ๔ กำเนดิ พาลี สคุ รพี ๔ กำเนดิ นลิ พทั หนมุ าน ๔ กำเนิดนางมณโฑ ๕ กำเนิดองคต ๖ ทศกณั ฐถ> อดดวงใจ ๗ กำเนดิ ทรพา ทรพี ๗ นารายณอ> วตาร ๘ กำเนดิ ทหารพระราม ๙ ทศกัณฐ>ลักนางสดี า ๙ สรุปรามเกียรต์ิ ๑๐ บรรณานกุ รม

๑ ความเป'นมาของรามเกียรต์ิ รามเกียรติ์ มีที่มาจากเรื่อง รามยณะ ที่4ษีวาลมิกิ ชาวอินเดีย แต<งขึ้นเปAนภาษาสันกฤต เมื่อประมาณ ๒,๔๐๐ ปJเศษ มาแลLวและไดLแพร<หลาย จากอินเดียไปยังประเทศใกลLเคียง และไดLมีการเพิ่มเติมรายละเอียด ผิดแผกแตกต<างออกไปจากตLนฉบับเดิมไปไม<นLอย รามยณะเปAนปางหนึ่งในสิบปางของการอวตารมาปราบยุค เขญ็ ของพระนารายณX ทีม่ ชี ือ่ วา< รามาวตาร สำหรบั เรอื่ งรามเกยี รต์ิ ของไทยน้ัน มมี าแตส< มยั อยุธยา ในสมัยกรงุ ธนบุรี สมเด็จพระเจLากรุงธนบุรี ไดLทรงพระราชนิพนธXสำหรับใหLละครหลวงเล<น ป[จจุบันมีอยู<ไม<ครบ ต<อมาใน สมัยรัตนโกสินทรX พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ_าฯ ไดLทรงพระราชนิพนธXขึ้นเพื่อรวบรวมเรื่องรามเกียรติ์ ซ่ึง มีมาแตเ< ดิมใหคL รบถวL น สมบูรณตX ้งั แตต< นL จนจบ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลLาฯ ไดLทรงพระราชนิพนธXบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เพื่อใหLละครหลวง เล<น ไดLทรงเลือกมาเปAนตอน ๆ รามเกียรติ์ นี้จึงมีสำนวนกลอนที่ไพเราะที่สุด พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลLา ทรงพระราชนิพนธXบทละครเรื่องรามเกียรติ์ โดยดัดแปลงจากพระราชนิพนธXของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หลLาฯ เพื่อใชLในการเล<นโขนซึ่งจะมีอยู<เพียงบางตอนที่คัดเลือกไวLเท<านั้น เช<น ตอนนางลอย ตอนหักคอชLาง เอราวัณ ตอนสีดาลยุ ไฟ เปนA ตLน รามเกียรติ์เปAนวรรณคดีที่สำคัญของไทย เปAนที่รูLจักกันอย<างแพร<หลาย เนื้อเรื่องและสำนวนกลอนใน เรือ่ งรามเกียรติม์ ีความไพเราะ มีคตสิ อนและแงค< ิดในดLาน ต<าง ๆ อย<ูเปนA อนั มาก สอดแทรกเอาไวตL ลอดท้ังเร่ือง ตามหลักนิยมของอินเดียในเนื้อเรื่อง และหลักนิยมของไทยในสำนวนกลอน จิตรกรรมฝาผนังเรื่องรามเกียรต์ิ ที่รอบพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ( วัดพระแกLว) เขียนขึ้นมาตั้งแต<สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธ ยอดฟ_าฯ จำนวน ๑๗๘ หLอง เขียนโดยจิตรกรที่มีฝJมือยอดเย่ียมของไทย เปAนภาพวิจิตรงดงาม ทรงคุณค<าทาง ศิลปกรรมเปAนอย<างยิ่ง โดยมีการ ซ<อมแซมหลายครั้ง เมื่อปJ พ.ศ. ๒๓๗๕, พ.ศ. ๒๔๒๕, พ.ศ. ๒๔๗๕ และครั้ง ลา< สุดเม่อื ปJ พ.ศ. ๒๕๒๕ นอกจากเนื้อเรื่องรามเกียรติ์แทL ๆ จากหLอง ๑ ถึงหLอง ๑๗๘ ยังมีเรื่องการอวตารของพระนารายณXใน ปางก<อน ๆ อันเปAนที่มาของเรื่อง รามเกียรติ์อีกหลายปางคือนรสิงหาวตาร ซึ่งเปAนปางที่สี่ วราหาวคาร ซึ่งเปAน ปางที่ก<อใหLเกิดวงศXพระนารายณXขึ้นที่โลกมนุษยX คือ ทLาวอโนมาตัน โอรสพระนารายณX ที่เกิดจากองคXพระ นารายณXเองใหLครองกรุงศรีอยุธยาที่พระอิศวรโปรดใหLพระอินทรX ลงมาสรLางใหLหลานปูnของทLาวอโนมาตัน คือ ทาL วทศรถ ผLูเปAนพระราชบดิ าของพระราม

๒ ตน4 เรือ่ งรามเกียรติ์ ณ ยอดเขาจักรวาลมียักษXตนหนึ่งชื่อ หิรันตยักษX ไดLบำเพ็ญตบะเพื่อขอพรจากพระอิศวรใหLมีฤทธิ์มาก ขึ้น เมื่อไดLพรแลLวจึงคิดกำเริบว<าไม<มีใครสามารถสูLไดL จึงมLวนแผ<นดินแลLวเหาะนำไปไวLที่เมืองบาดาล เหล<า เทวดาจึงไปทูลฟ_องพระอิศวร พระอิศวรใหLพระนารายณXไปปราบ แลLวจึงนำแผ<นดินมาคลี่ไวLที่เดิม จากนั้นจึง กลับยังเกษียณสมุทร พบดอกบัวบานมีกุมารนLอยอยู<ในนั้น จึงนำไปถวายพระอิศวร พระอิศวรใหLพระอินทรXไป สรLางเมืองใหLที่ปnาทวาราวดี แลLวตั้งชื่อกุมารว<า อโนมาตัน และมอบอาวุธคือ ตรีเพชร คทา และธำมรงคX ใหLไป ปกครองเมืองนั้น ส<วนพระอินทรXไดLมอบนางมณีเกสร เปAนพระมเหสี ต<อมามีโอรสชื่อ อัชบาล และต<อมา ทLาวอชั บาลกบั นางเทพอัปสรมโี อรสชอื่ ทศรถ ฝnายพระพรหมองคXหนึ่งชื่อสหบดี ซึ่งเคยใหLสหมลิวัน ไปปกครองทวีปลังกาแต<ไดLหนีพระนารายณX ไป อยู<เมืองบาดาล ทวีปลังกาจึงกลายเปAนเมืองรLาง สหบดีเห็นว<าควรมีการสืบวงศXพรหมต<อไป จึงสั่งใหLพระวิษณุ พรหม ไปดูทำเลสรLางเมืองใหม< พระวิษณุพบเกาะกลางทวีปมีภูเขาสูงชื่อ นิลกาฬ สีดำสนิทตั้งอยู<กลางเกาะ เห็นว<าเปAนทำเลที่เหมาะจะสรLางเมืองที่มีความมั่นคง ป_องกันการรุกรานของขLาศึกไดL จึงสรLางเมืองขึ้นตรงเกาะ น้ัน \" อันคเู ข่อื นปราการลอL มรอบ เปAนคนั รอบมั่นคงแนน< หนา หอรบชอ< งปqนใบเสมา ทวาราป_อมค<ายรายไป \" แลLวตั้งชื่อว<าพิชัยลังกา ทLาวสหบดีไดLใหLญาติชื่อทLาวจตุรพักร ไปครอง มอบอาวุธคือ ตรีศูล คทา ฉัตร แกLว พรLอมพระเวทกำกับฉัตร หากเมื่อขLาศึกมาประชิดเมือง ใหLยกฉัตรขึ้นบังแสงอาทิตยX ขLาศึกจะมองไม<เห็น เมือง ทั้งยังประทาน นางมลิกา ไปเปAนมเหสี ต<อมามีโอรสชื่อทLาวลัสเตียน ซึ่งมีมเหสี ๕ องคX องคXสุดทLายช่ือ พระนางรัชดาเทวี ซึ่งเปAนแม<ของทศกรรฐX มียักษXชื่ออสุรพรหม อยู<เชิงเขาจักรวาล ตLองการมีฤทธิ์มากขึ้น เพียร ทูลขอกระบองที่ไม<มีใครสูLไดLจากพระอิศวร จนพระอิศวรประทานกระบองเพชรใหLมาลีวัคคพรหม จึงทูล ทักทLวงว<า การที่ทรงประทานกระบองเพชรใหLนั้น จะทำใหLโลกเดือดรLอนไดL เพราะอสุรพรหมเปAนยักษXที่หยาบ ชLา ควรจะประทานอาวุธแก<ทLาวอัชบาล เพื่อใชLปราบอสุรพรหม พระอิศวรจึงประทานพระขรรคXและพรแก< ทLาวอัชบาล ซึ่งภายหลังไดLฆ<าอสุรพรหมตาย ดLวยเหตุนี้มาลีวัคคพรหม จึงเปAนเพื่อนกับทLาวอัชบาลในเวลา ตอ< มา ต<อมา มาลีวัคคพรหมเสด็จไปเฝ_าพระอิศวรทูลลาไปอยู< ณ เขายอดฟ_า พระอิศวรเห็นว<าเปAนพรหมที่มี ความซอ่ื สตั ยX จงึ ประทานพรใหLมวี าจาสทิ ธิ์ ทง้ั ไดLตั้งช่อื ใหLใหม<ว<าทาL วมาลีวราช ปกครองเหล<าคนธรรพแX ละยกั ษX ๓

มียักษXอีกตนหนึ่งชื่อ ตรีบุรัม ครองเมืองโสพัส ตLองการมีฤทธิ์เอาชนะพระนารายณXไดL จึงบำเพ็ญตบะ เพื่อขอพรจากพระอิศวร จนพระอิศวรตLองเสด็จลงมาใหLพรตามที่ขอว<า พระนารายณXไม<สามารถฆ<าตรีบุรัมไดL เมื่อไดLพรแลLวจึงกำเริบไปข<มเหงเหล<าเทวดาและนางฟ_าจนถึงสวรรคXชั้นที่หกเดือดรLอนไปทั่ว จึงพากันมาฟ_อง พระอิศวร เนื่องจากศึกครั้งนี้ใหญ<หลวง ดLวยตรีบุรัมไดLพรจากพระอิศวร ทั้งพระพรหมและพระนารายณXไม<อาจ ปราบไดL พระอิศวรจึงตLองยกทัพไปปราบเอง ในกระบวนทัพของพระอิศวร ใหLพระขันธกุมารเปAนทัพหนLา พระ ราหูถือธง พระพิเนตรเปAนปJกซLาย พระพินายะเปAนปJกขวา พระกาฬเปAนเกียกกาย ทLาวเวสสุวรรณเปAน ยกกระบัตร และพระเพลิงเปAนกองหลัง ส<วนพระอิศวรนั่งบนหลังพระโคอุสุภราช เอากำลังพระพรหมผสมกับ พระเดชเปนA เกราะเพชร เขาพระสเุ มรเุ ปนA คนั ธนชู อ่ื มหาโลหะโมลี เอาอนนั ตนาคราชเปนA สายธนู พระนารายณX เปAนลูกศร แต<ไม<สามารถยิงไดLเพราะพรจากพระอิศวรดังกล<าว พระอิศวรจึงลืมตาที่สามขึ้นเปAนเพลิงกรดไหมL ตรีบุรัมตาย จากนั้นจึงมอบธนูโลหะโมลีไวLที่เมืองมิถิลาและฝากเกราะเพชร ไวLที่พระ4ษีอัคถะดาบส เพื่อเก็บ ไวถL วายพระนารายณXตอนอวตารมาปราบเหลา< ยกั ษX กำเนดิ ทศกณั ฐ> มียักษXอีกตนหนึ่งชื่อ นนทก มีหนLาที่ลLางเทLาเทวดาที่มาเฝ_าพระอิศวร ณ เชิงเขาไกรลาสถูกเหล<าเทวดา ลูบหัวทุกวันจนหัวลLาน มีความเสียใจและแคLนใจ จึงไปเฝ_าพระอิศวรทูลขอนิ้วเพชร ชี้ไปที่ใครตLองตาย เมื่อพระ อิศวรใหLพรแลLว จึงกลับไปลLางเทLาเทวดาตามเดิม เมื่อถูกเหล<าเทวดาลูบหัวอีก จึงเอานิ้วเพชรชี้เทวดาลLมตาย ไปเปAนอันมาก เหล<าเทวดาจึงไปทูลฟ_องพระอิศวร พระอิศวรจึงใหLพระนารายณXไปปราบ พระนารายณXไดLแปลง กายเปAนนางอัปสรไปร<ายรำยั่วยวนจนนนทกหลงกลรำตาม เอานิ้วเพชรชี้ไปที่ตLนขาตนเองลLมลง พระนารายณX จึงกลับร<างเดิมเหยียบอกนนทกไวL นนทกจึงว<าพระนารายณXกลัวตนจึงตLองแปลงร<างมา พระนารายณXจึงสาป ใหLนนทกไปเกิดใหม< มีสิบหัวสิบหนLาและยี่สิบมือ สามารถเหาะเหินเดินอากาศไดL มีคทาและธนูเปAนอาวุธ ส<วน พระองคXจะเกดิ เปนA มนุษยXมี ๒ มือ ตามไปฆ<า แลวL จงึ ฆา< นนทกตาย \" ชาตนิ ม้ี ึงมแี ตส< องหตั ถX ลงไปอุบตั ิเอาชาตใิ หม< ใหLสบิ เศยี รสบิ พักตรXเกรยี งไกร เหาะเหนิ เดินอากาศไดใL นอมั พร มีมอื ยส่ี บิ ซาL ยขวา ถือคฑาอาวุธธนศู ร กูจะเปนA มนษุ ยแX ต<สองกร ตามไปราญรอนชวี ี \"

๔ เมื่อนนทกตายแลLวจึงไปเกิดเปAนโอรสของทLาวลัสเตียนและ พระนางรัชดาเทวี ชื่อว<าทศกรรฐX แปลว<าผูL มีสิบหู มีนLองชาย ๒ คน ชื่อพิเภกและกุมภกรรณ และมีนLองสาวชื่อนางสำมนักขา ต<อมาทศกรรฐXไดLไปศึกษา พระเวทยกX บั 4ษีโคบตุ ร กำเนิดพเิ ภก ฝnายพระอิศวร เมื่อรูLว<านนทกไปเกิดเปAนทศกรรฐXที่กรุงลงกา เปAนยักษXที่รLายกาจและมีฤทธิ์มาก และ เห็นว<าแมLพระนารายณXจะอวตารไปปราบ ก็เห็นจะยาก จึงสั่งใหLเวศญาณเทพบุตร ลงไปเกิดเปAนโอรสทLาวลัส เตียนกับพระนางรัชดาเทวี โดยประทานแว<นวิเศษใชLเรียนวิชาโหราศาสตรX เพื่อเปAนไสLศึกใหLกับพระนารายณX และไดLช่ือว<าพเิ ภก กำเนดิ พาลี สุครพี 4ษีโคดม เดิมเปAนกษัตริยXครองเมืองสาเกต ไม<มีโอรสธิดา ไดLออกบวชเปAน4ษีบำเพ็ญตบะในปnาถึง สองพันปJ จนหนวดเครายาวรุงรัง จนมีนกกระจาบมาทำรัง นกกระจาบไดLพูดว<า พระ4ษีโคดมเปAนคนบาป ดLวยเปAนกษัตริยXก็ไม<มีบุตรธิดา ยังหนีมาออกบวชจนทำใหLเสียวงศXกษัตริยX พระ4ษีไดLฟ[งจึงคิดไดL จึงบำเพ็ญ ตบะตั้งพิธีขอผูLหญิงขึ้น คือนางกาลอจนา และอยู<กินกันจนมีธิดาคือนางสวาหะ ต<อมาพระอินทรX และพระ อาทิตยXตLองการจะแบ<งฤทธิ์ไปช<วยพระนารายณXปราบยักษX จึงไปทำใหLนางตั้งครรภXและคลอดโอรส ออกมาเปAน พระยากากาศและสุครีพ ต<อมานางสวาหะ จึงเล<าเรื่องใหLพระ4ษีฟ[ง พระ4ษีจึงอธิษฐานว<า จะปล<อยลูกลงน้ำ ถLาใครเปAนลูกใหLว<ายน้ำกลับมาหาตน ถLาไม<ใช<ใหLกลายเปAนลิงเขLาปnาไป หลังจากปล<อยลูกทั้ง ๓ ลงน้ำ คงมีแต< นางสวาหะคนเดียวว<ายกลับมา ส<วนพระยากากาศและ สุครีพกลายเปAนลิงเขLาปnาไป พระ4ษีโกรธมากจึง กลับมาสาปนางกาลอัจนาเปAนหิน นางกาลอัจนาจึงสาปนางสวาหะ ใหLยืนขาเดียวกินลมอยู<ในปnาเชิงเขา จกั รวาล จะพนL คำสาปเมื่อมลี ูกเปAนลิงมฤี ทธ์เิ ลศิ กวา< ลิงอนื่ ๆ กำเนิดนิลพัท หนุมาน ฝnายพระอินทรXและพระอาทิตยX สงสารลูกจึงไปสรLางเมืองขึ้น แลLวตั้งชื่อว<าเมืองขีดขิน แลLวใหLพระยา กากาศเปนA เจLาเมอื ง สคุ รพี เปนA มหาอปุ ราช แลวL สอนพระเวทยใX หดL Lวย ดLานเมืองชมพูนั้นมีทLาวมหาชมพูเปAนเจLาเมือง มีมเหสีชื่อนางแกLวอุดร เปAนเพื่อนสนิทของพระยากา กาศ ไม<มโี อรสธดิ า พระอิศวรจึงประทานลกู พระกาฬชอ่ื นิลพทั ใหเL ปAนหลาน

๕ พระอิศวร รูLว<านางสวาหะถูกสาปก็สงสาร จึงใหLพระพายเอาเทพอาวุธไปซัดเขLาปากนางสวาหะ ทำใหL นางตั้งครรภX แลLวจึงใหLกำเนิดโอรสเปAนลิงเผือก ออกมาจากปากมารดา มีรัศมีโชติช<วง มีกุณฑล ขนเพชร เขี้ยว แกวL หาวเปAนดาวเปAนเดอื น มแี ปดมอื สหี่ นาL พระอศิ วรต้งั ชอ่ื ว<า หนมุ าน และพระพายยังแบ<งกำลังใหอL กี ดLวย \" ลอยอยตู< รงพกั ตรXชนนี รัศมีโชตชิ <วงในเวหา มีกณุ ฑลขนเพชรอลงการX เข้ยี วแกLวแววฟ_ามาลัย หาวเปนA ดาวเปนA เดอื นรววี ร แปดกรสี่หนLาสงู ใหญ< สำแดงแผลงฤทธ์ิเกรียงไกร แลLวลงมาไหวพL ระมารดา \" เมื่อหนุมานเกิด นางสวาหะจึงพLนคำสาปและบอกว<าถLาผูLใดมาทักเกี่ยวกับกุณฑลขนเพชรในตัว คนนั้น คือพระนารายณX ใหLเขLาสวามิภักดิ์แก<ผูLนั้น จากนั้นหนุมานไดLลาพระพายและพระมารดาไป ต<อมาพระพายไดL พาหนุมานไปเฝ_าพระอิศวร พระอิศวรจึงใหLคาถามหามนตX แปลงกาย หายตัว นะจังงัง ร<างกายคงทนต<ออาวุธ อายุยืน และหากถูกฆ<าตาย เมื่อถูกลมพัดก็จะฟquน ต<อมาพระอิศวรจึงใหLหนุมานและโอรสชื่อชมพูพาน ซึ่งเกิด จากเหงือ่ ไคลของพระองคX ไปอย<กู บั พระยากากาศ และสคุ รีพ ทเี่ มอื งขดี ขนิ เมื่อถึงฤดูฝน เหล<าเทวดาจะมาร<ายรำเล<นฝน พระอรชุนก็มาร<วมดLวย นางมณีเมขลาที่มีหนLาที่เฝ_า พระสมุทร ก็นำแกLวมณีไปร<ายรำดLวย รามสูรเห็นเขLาจึงเขLาแย<ง เมื่อไม<ไดLจึงโกรธ ขณะนั้นพระอรชุนเหาะผ<าน มา รามสูร จึงเขLาไปทำรLายจนถึงต<อสูLกัน พระอรชุนถูกรามสูรจับขาฟาดเขLากับเขาพระสุเมรุ จนเขาทรุดลง พระอิศวรจึงใหLนำพระยานาคพันยอดเขา และใหLเหล<าเทวดา คนธรรพX นาค ครุฑ พระยากากาศ สุครีพ ช<วยกันดึงแต<ไม<สำเร็จ สุครีพจึงจี้สะดือของพระยานาค พระยานาคบิดตัวอย<างแรง ทำใหLฉุดเขาพระสุเมรุใหLต้ัง ตรงไดL ต<อมาเมื่อพระยากากาศขึ้นไปเฝ_าพระอิศวร พระอิศวรจึงตั้งชื่อพระยากากาศว<าพระยาพาลี พรLอมกับ ใหLพรว<า ผูLใดมาต<อสูLดLวยใหLกำลังลดลงครึ่งหนึ่งและประทานตรีเพชรใหLดLวย จากนั้นก็ฝากผอบใส<นางดาราใหL สุครีพ จากความดีความชอบที่ใชLป[ญหาทำใหLเขาพระสุเมรุตั้งตรงไดL พระนารายณXไดLคLานว<าไม<ควรฝากไป พระ ยาพาลีก็ถวายสัตยXว<าจะไม<เปvดผอบ หากเสียสัตยXก็ขอใหLตายดLวยศรของพระราม เมื่อกลับถึงเมืองก็เปvดผอบดู พบนางดารา จึงไดLเปนA เมยี กำเนิดนางมณโฑ ที่ภูเขาหิมพานตXมี4ษี ๔ องคX บวชมาไดLสามหมื่นปJแลLว ในเวลาเชLาจะมีโคนมมาที่บรรณศาลา แลLว หยอดนมไวLในอ<างใหL4ษีดื่มกินทุกวัน ที่หินซึ่งเปAนที่ฉันอาหาร มีกบตัวเมียอาศัยอยู< และพระ4ษีจะใหLกบเปAน ทานทุกวนั วันหนึ่งมีนางนาคขนึ้ มาจากบาดาลมาหาชายเปนA สามี บังเอญิ พบงูดิน จงึ รว< มรักกัน พระ4ษีมาเหน็

๖ เขLานางนาคอายแทรกบาดาลหายไป และคิดว<าถLาเรื่องนี้รูLถึงหูบิดาจะอับอายไดL จึงขึ้นไปคายพิษไวLในอ<างนม กบไดLแสดงความกตัญwูดLวยการลงไปในอ<างนมและขาดใจตาย พระ4ษีมาพบเขLาจึงชุบกบ แลLวถามความกบ เล<าใหLฟ[ง พระ4ษีเห็นความดีของกบ ชุบนางเปAนมนุษยX ตั้งชื่อตามสัญชาติเดิมว<า นางมณโฑ แลLวพานางไป ถวายพระอิศวร พระอิศวรจึงใหLเปAนนางกำนัลของพระอุมา ซึ่งพระอุมาไดLสอนพระเวทยXต<าง ๆ ใหLแก<นาง มากมาย ทางดLานเมืองบาดาล พระยากาลนาคเห็นว<าทLาวสหมลิวันมาอยู<จะทำใหLเดือดรLอนไปทั่ว เพราะเปAน ยักษXพาล จึงควรจะปราบเสียแต<แรกทLาวสหมลิวันจึงไปขอความช<วยเหลือจากทLาวลัสเตียนผูLเปAนหลาน พระยา กาลนาครบพ<ายแพLทLาวลัสเตียน จึงถวายราชธิดาชื่อ นางอัคคี และทLาวลัสเตียนจะรับไวLใหLเปAนชายาทศกรรฐX ราชโอรสตอ< ไป ยักษXวิรุฬหกซึ่งอาศัยอยู<นครบาดาล ใตLเขาตรีกูฎ ขึ้นไปเฝ_าพระอิศวรปJละเจ็ดครั้ง วันหนึ่งไดLขึ้นไปเฝ_า พระอิศวร พระอิศวรกำลังบรรทมหลับ วิรุฬหกคิดว<าพระอิศวรอยู<ที่ท<ามกลางอสูรและเทพดา จึงกราบทุกค่ัน ป[นไดที่ขึ้น สรภูตุxกแกที่เกาะอยู<บนยอดเขา เห็นเขLาก็ขบขัน วิรุฬหกโกรธถอดสังวาลยXนาคขวLางไปถูกเขา ไกรลาส จนถึงกับทรุดเอียง พระอิศวรตกพระทัยตื่น แลLวจึงตรัสหาผูLอาสา ยกเขาไกรลาส เหล<าเทวดาไดL ชว< ยกันยก แต<ไม<สำเรจ็ พระอิศวรจึงใหLไปตามทศกรรฐXมายกเขาไกรลาสจนตั้งตรงไดL ทศกรรฐXคิดกำเริบขอประทานพระอุมา พระอิศวรยกใหL ทศกรรฐXจึงเขLาไปจะอุLม แต<กายของพระอุมารLอนแรงมาก ทศกรรฐXอุLมไม<ไดL ไดLแต<อุLมพระบาท วางไวLเหนอื หัวพาเหาะไป พระนารายณXทราบเรื่อง จึงแปลงเปAนชายแก< ไปดักทางที่ทศกรรฐXจะผ<านไปและบอกว<ายังมีนางมณโฑ ซึ่งสวยงาม และเหมาะกับทศกรรฐXมากกว<า ทศกรรฐXเชื่อจึงนำพระอุมาไปคืนพระอิศวร แลLวทูลขอนางมณโฑ พระอิศวรก็ประทานใหL ทศกรรฐXจึงอุLมนางมณโฑเหาะผ<านนครขีดขิน เพื่อกลับไปยังลงกา พระยาพาลีโกรธหา ว<าทศกรรฐXหมิ่นตน จึงเหาะขึ้นมาจะทำรLายทศกรรฐX เมื่อเห็นนางมณโฑจึงหลงรัก แลLวเขLาสูLรบแย<งชิงจนชนะ ทศกรรฐX ไดLนางมา พากลบั ไปยงั นครขดี ขิน ไดLนางมณโฑเปนA เมีย กำเนดิ องคต ส<วนทศกรรฐXแคLนใจและเศรLาโศกเสียใจมาก กุมภกรรณและพิเภก จึงไปหาพระ4ษีโคบุตร พระ4ษีโค บุตรบอกใหLไปพบพระ4ษีอังคต อาจารยXของพระยาพาลี ใหLไปช<วยไกล<เกลี่ย จนพระยาพาลียอมคืนนางมณโฑ ใหLทศกรรฐX แต<ขณะนนั้ นางมณโฑทLองไดL ๖ เดือนกวา< แลวL พระ4ษอี ังคตจึงผ<าเอาทารกออกไปใสไ< วใL นทอL ง

๗ แพะ ส<วนนางมณโฑ ไดLนำกลับไปคืนทศกรรฐX ต<อมาจนถึงเวลาพระ4ษีอังคตไดLแหวะทLองแพะ เอาทารกออก มา ตั้งนามวา< องคต แลวL นำไปใหพL ระยาพาลี ทศกณั ฐถ> อดดวงใจ สำหรับทศกัณฐX แมLจะไดLนางมณโฑแลLว ก็ไม<หายแคLนพระยาพาลี เมื่อพระยาพาลี จะประกอบพิธีสรง น้ำแก<โอรสองคตในแม<น้ำยมนา ทศกัณฐXจึงคิดฆ<าใหLสิ้นความอัปยศ จึงแปลงร<างเปAนปู ลงไปอยู<ใตLน้ำที่จะทำพิธี พระยาพาลีลงไปจับปูทศกัณฐXไดLและไดLประจานอยู<เจ็ดวัน จึงปล<อยตัวไป ทศกัณฐXจึงไปหาพระ4ษีโคบุตร ขอใหLชว< ยถอดดวงใจใหL โดยไปทำพิธกี นั ทภ่ี เู ขานลิ คีรแี ละไดLนำดวงใจน้นั รกั ษาไวL ณ ภูเขาน้ี ส<วนหนุมานนั้นไดLอยู<กับพระยาพาลีและสุครีพ ต<อมาตLองการรักษาศีลจึงลาผูLเปAนนLาแลLวเหาะไปจำศีล ที่ปnากัทลีวัน รณพักตรX เปAนลูกทศกรรฐXกับนางมณโฑ มีนิสัยหยาบชLาเช<นเดียวกับทศกรรฐX ไปศึกษาพระเวทกับ พระ4ษีโคบุตร พระ4ษีไดLใหLวิชามหากาลอัคคี ใชLสำหรับบูชาพระเปAนเจLาทั้งสามคือ พระอิศวร พระพรหม และพระนารายณX รณพักตรXเมื่อไดLวิชาแลLว จึงไปบำเพ็ญตบะที่เนินเขาโพกาศ เปAนเวลาเจ็ดปJ ทำใหLพระเปAน เจLาทั้ง 3 พระองคX ตLองเสด็จมาถามความตLองการ รณพักตรXจึงขอศร พระอิศวรจึงประทานศรพรหมมาศ และ พรแปลงกาย เปAนพระอินทรXใหL พระพรหมใหLศรนาคบาศพรLอมกับพรว<า หากจะตายใหLตายบนอากาศหาก เศียรขาดตกดิน ตLองมีพานแกLวของพระพรหมมารองรับ จึงจะไม<กลายเปAนไฟบรรลัยกัลปไหมLโลก ส<วนพระ นารายณXใหศL รวษิ ณปุ าณัม ทางดLานทLาวสหมลิวันที่ครองเมืองบาดาล เห็นว<าทศกรรฐXเปAนยักษXสันดานหยาบชLา อาจจะมารุกราน เมืองบาดาลไดL จึงเตรียมการเพื่อป_องกันพระนครอย<างมั่นคง ก<อนตายไดLมอบใหLโอรสชื่อมหายมยักษX ครอง เมืองต<อไป แลLวสั่งว<าหLามไปคบหากับทศกรรฐX แลLวตั้งชื่อมหายมยักษXใหLใหม<ว<าทLาวศากยวงศาซึ่งมีมเหสีชื่อ พระนางจันทประภา ตอ< มามโี อรสธดิ าช่อื นางพิรากวนและ ไมยราพ กำเนิดทรพา ทรพี มียักษXตนหนึ่งชื่อนนทกาลอสูร เปAนผูLเฝ_าประตูกำแพงชั้นในเขาไกรลาสของพระอิศวร ไดLล<วงเกินนาง มาลีซึ่งเปAนคนรLอยดอกไมL นางจึงไปทูลฟ_องพระอิศวร พระอิศวรโกรธสาปใหLนนทกาลไปเกิดเปAนควายปnาช่ือ ทรพา และเม่ือถูกฆา< โดยลูกชายชอ่ื ทรพี จงึ จะพนL คำสาป เม่อื ทรพาเขาL มาอยู<ในปnาไดLนางควายเปAนเมยี มากมาย เมื่อนางควายตัวใดมีลูกตัวผูLก็จะถูกฆ<าตายหมด นางควายนิลาจึงหนีไปออกลูกในถ้ำสุรกานตXเปAนตัวผูL ฝาก เทวดาใหเL ลย้ี งดู เทวดาไดตL ั้งชอ่ื ลูกควายนีว้ <าทรพี

๘ ฝnายทLาวศากยวงศาเจLาเมืองบาดาลไดLตายลง ไมยราพไดLขึ้นครองเมือง คิดถึงเรื่องที่บิดาสั่งไวLมิใหLคบ หากับทศกรรฐX แตเ< น่อื งดLวยทศกรรฐเX ปนA ยักษพX าล วนั หนาL อาจรุกรานไดL จำเปAนตอL งเรียนพระเวทใหLมากขน้ึ จงึ ขึ้นจากบาดาล มาศึกษาพระเวท ดLานการสะกดทัพ หายตัว คงกระพันชาตรีกับพระสุเมธ4ษีที่ปnาหิมพานตX พระ4ษไี ดทL ำพธิ ถี อดดวงใจใหไL มยราพและใหLไปเกบ็ ไวทL ่เี ขาตรีกูฎ ส<วนทางเมืองมนุษยXนั้นมีกรุงไกยเกษ ทLาวไกยเกษปกครองมีมเหสีชื่อ ประไพวดี ต<อมามีธิดาชื่อ นาง ไกยเกษี ทLาวไกยเกษเห็นว<า ทLาวอัชบาลเปAนวงศXพระนารายณXและมีความสามารถ ทั้งมีโอรสชื่อทLาวทศรถ จึง ถวายนางไกยเกษีใหL ตอ< มาทาL วอชั บาลไดLใหLทLาวทศรถขน้ึ ครองราชยX และประทานนางไกยเกษี เปAนพระมเหสี ดLานเมืองโรมพัตตัน มีทLาวโรมพัตเจLาเมืองโรมพัตตัน เมืองนี้ฝนไม<ตกมาเปAนเวลาสามปJ เกิด ทุพภิกขภัย จึงใหLจัดพิธีขอฝน แต<ไม<เปAนผล ต<อมาทราบว<าเพราะมี4ษีตนหนึ่งชื่อกไลโกฎ บำเพ็ญตบะญาณแก< กลาL จนเกิดฝนแลLงขึน้ ทLาวโรมพัตจงึ ใหธL ิดาชื่อนางอรุณวดี ไปทำลายพธิ ี โดยยอมเปนA เมีย4ษี นารายณอ' วตาร ฝnายทLาวทศรถนั้น มีเพื่อนเปAนพญานกชื่อสดายุ พระองคXไม<มีโอรสธิดาเห็นว<าจะไม<มีใครสืบราชสมบัติ จึงทำพิธีขอโอรสที่มีฤทธิ์แต<ไม<สำเร็จ จึงไปนิมนตX4ษีกไลโกฎ 4ษีกไลโกฎไดLพา4ษีอีก ๔ องคX ขึ้นไปเฝ_าพระ อิศวรแลLวทูลว<า โลกมีความเดือดรLอนเพราะพระอิศวรและพระนารายณXไดLประทานศรแก<ยักษX คงมีแต<ทLาวทศ รถเท<านนั้ ท่จี ะช<วยเหลอื โลกไดL แตพ< ระองคXไม<มีโอรส จึงควรใหLพระนารายณอX วตารไปปราบเหลา< ยักษXนน้ั พระอิศวรจึงใหLพระนารายณXอวตารไปเกิดเปAนโอรสทLาวทศรถ ชื่อ พระราม จักรเปAนพระพรต สังขX และบัลลังกXนาคราชเปAนพระลักษณX และคทาเปAนพระสัตรุต รวมทั้งใหLพระลักษมีเปAนนางสีดา เกิดเปAนธิดาทศ กรรฐXและพระนางมณโฑ \" เจLาไปเกิดเปAนกษตั รยิ X สรุ วิ งศXจกั รพรรดิม์ หาศาล ทรงพระนามพระรามอวตาร ในสถานกรุงศรีอยธุ ยา จักรเปAนพระพรตยศยง ถัดองศXพระนารายณเX ชษฐา ฝnายสังขXบัลลังกนX าคา เปนA พระลักษณอX นชุ าฤทธริ อน อันซึ่งคทาวราวธุ เปAนพระสัตรตุ ชาญสมร องคพX ระลกั ษมีมบี งั อร ไปเกิดในนครลงกา ชอ่ื วา< สดี านงลักษณX เปนA บตุ รทศพักตรยX ักษา \"

๙ กำเนิดทหารพระราม ส<วนเหล<าเทวดาทั้งปวงไดLพากันตามเสด็จไปช<วยพระนารายณX ปราบเหล<ายักษXดLวย พระอิศวรจึงใหL พรว<า หากถูกพวกยักษXฆ<าตาย เมื่อลมพัดถูกตัวก็ใหLฟquนขึ้นดังเดิม เหล<าเทพยดารับพรแลLวจึงจุติมาเปAนวานรใน โลกมนุษยX “ พระราหฤู ทธไิ กรไชยชาญ เปนA ทหารชอ่ื นลิ ปานัน พระพนิ ายน้ันเปAนนลิ เอก พระพิเนกนัน้ เปนA นิลขนั พระเกตุเปนA เสนีกมุ ิกนั พระอังคารเปAนวิสันตราวี พระหมิ พานตXจะเปAนโกมุท พระสมทุ รนิลราชกระบ่ีศรี พระเพลิงเปAนนิลนนมนตรี พระเสารXเปนA นลิ พานร พระสกุ รเปAนนลิ ปาสนั พระหัศน้นั เปนA มาลุนทเกสร พระพุธเปAนสุรเสนฤทธริ อน พระจันทรเX ปนA สัตพลี วริ ูฬหกวริ ูปก[ ษสX องตระกูล เปนA เกยรู มายูรกระบศ่ี รี เทวญั วานรนอกนี้ บัญชีเจด็ สมุดตรา แลLวพระอิศวรจึงใหL4ษีไปบอกกับทLาวทศรถ ใหLทำพิธีขอโอรส พระ4ษีไดLทำตามคำสั่ง ทLาวทศรถจึง ตั้งพิธี ปรากฎรูปอสูรทูนถาดขLาวทิพยX กลิ่นขLาวทิพยXโชยไปถึงกรุงลงกา พระนางมณโฑตLองการเสวยขLาวทิพยX มาก ทศกรรฐXจึงใหLนางกากนาสูร มาเอาขLาวทิพยX นางกากนาสูรแปลงเปAนอีกามาโฉบเอาขLาวไปไดLครึ่งป[uน แลLว นำไปใหLนางมณโฑ ส<วนที่เหลือสามป[uนครึ่งนั้น ส<วนนางไกยเกษีกับนางเกาสุริยา ไดLคนละหนึ่งป[uน นางสมุทร เทวไี ดปL นu[ ครงึ่ ทศกณั ฐ>ลักนางสีดา เมื่อพระยาทูษณX พระยาขร และพระยาตรีเศียรตาย นางสำมนักขาจึงไปฟ_องทศกรรฐX ทศกรรฐXโกรธ แคLนมากและคิดจะออกมาฆ<าพระราม พระลักษณX แต<นางสำมนักขาก็กลัวว<า พี่ชายจะไปฆ<าพระราม จึง แนะนำใหLทศกรรฐXไปแย<งชิงเอานางสีดามาเปAนเมียใหLไดLก<อน เมื่อทศกรรฐXไดLฟ[งนางสำมนักขาพูดถึงความงาม ของนางสีดาก็หลงรัก จึงใหLมารีสแปลงเปAนกวางทองไปล<อนางสีดา เมื่อนางสีดาเห็นเขLาก็อยากไดL พระรามจึง ออกตามกวางไปใหL แตก< พ็ บวา< เปนA มารีส

๑๐ พระรามโกรธที่เมื่อคราวที่ไปทำรLาย4ษีก็ไวLชีวิตไปแลLว แต<มารีสก็ยังไม<รูLคุณ จึงแผลงศรไปถูกมารีส จนบาดเจ็บ มารีสออกอุบายแกลLงทำเสียงเปAนพระราม เพื่อรLองเรียกพระลักษณXและนางสีดาเขLาไปช<วย ทศ กรรฐXจึงไดLแปลงกายเปAน4ษีมาหานางสีดา เพื่อหLามไม<ใหLเขLาไปช<วยพระรามเพราะไม<สมควร นางควรจะมา เปAนเมียทศกรรฐXมากกว<า ดLวยความโกรธ นางสีดาจึงบอกว<านLองชายของทศกรรฐXถูกพระรามฆ<าไปหมดแลLว มี หรอื ที่ทศกรรฐจX ะสพLู ระรามไดL ทศกรรฐจX งึ แปลงกลายกลบั ร<างเดมิ แลวL อLุมนางสดี าไป ฝnายนกสดายุบินไปเยี่ยมพระนารายณXดLวยความคิดถึง ระหว<างทางเห็นทศกรรฐXลักพานางสีดาไป ก็ เขLาขัดขวางและต<อสูLกัน ทศกรรฐXเกือบจะแพL สดายุจึงไดLพูดเยLยเยาะว<าตนไม<กลัวใคร นอกจากพระอิศวรและ พระนารายณX รวมทั้งแหวนของพระอิศวรที่นิ้วนางสีดา ทศกรรฐXจึงรีบถอดแหวนจากนิ้วนางสีดาแลLวขวLางไป โดนปJกสดายุจนหักตกลงพืน้ ดิน จากน้นั จงึ พานางสดี าบนิ ไปฝากไวLกบั โอรสทชี่ ่อื สหัสกุมาร ที่สวนขวญั ฝnายพระรามเมื่อฆ<ามารีสตาย ก็นำกวางกลับมาที่อาศรม แต<ไม<เจอนางสีดา จึงพากันออกตามหา ระหวา< งทางไดLพบสดายุ ซ่งึ เล<าเร่อื งทงั้ หมดใหฟL [งกอ< นสิ้นใจตาย พรLอมกับนำแหวนนางสีดามาถวายคืนดวL ย กล<าวถงึ ยักษตX นหน่ึงท่ชี อื่ วา< อสรุ กมุ พล ถกู พระอศิ วรสาปใหLทกุ ขทX รมานมานานหกหมน่ื ปJแลLว เมอ่ื พบ พระรามและลักษณX ก็รูLทันทีว<าเปAนพระนารายณX ยักษXจึงบอกแก<พระรามว<านางสีดาถูกทศกรรฐXพาไปยังเมือง ลงกาซึ่งอยู<ไกลมาก และยังมีพระยาพาลีที่เมืองขีดขินและเมืองชมพูที่มีไพร<พลวานรมากมายอยู<ไม<ไกลออกไป พระรามไดLแผลงศรพรหมาสตรXถูกกุมพลจนตายและพLนคำสาป จากนั้น พระรามและพระลักษณX ก็เดินทาง ต<อไปถงึ ปาn แห<งหนึง่

๑๑ สรปุ รามเกยี รติ์ รามเกียรติ์ พระราชนิพนธXพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลLานภาลัย มีจุดประสงคXในการแต<ง คือ ใชL เปAนบทสำหรับเล<นละครประดับพระบารมีโดยเฉพาะ ซึ่งแตกต<างไปจากรามเกียรติ์พระราชนิพนธXในรัชกาลท่ี ๑ ที่มีจุดมุ<งหมายในการแต<งเพื่อเปAนตLนฉบับสำหรับพระนครและปลุกใจทหารใหLมีพฤติกรรมเหมือนดังตัว ละครสำคัญในเรื่อง คือ ความจงรักภักดี แต<รามเกียรติ์พระราชนิพนธXในรัชกาลที่ ๒ ก็ยังคงเคLาโครงของรัชกาล ที่ ๑ อยู< แก<นเรื่อง บทละครเรื่องรามเกียรติ์ เปAนเรื่องราวที่ยาว ดังนั้นจึงมีแก<นเรื่องหลัก คือ ความดีย<อมชนะ ความชั่ว คือพระรามที่เปAนฝnายธรรมะ ย<อมชนะทศกัณฐX ซึ่งเปAนฝnายอธรรม และยังมีแก<นเรื่องที่เปAนแก<นเรื่อง รองหรือแกน< เรื่องยอ< ยๆ อกี คอื ๑. ความจงรักภักดีต<อเจLานาย ที่แสดงออกมาผ<านตัวละคร หนุมาน และพระลักษณX ที่จงรักภักดีต<อ พระรามมากขนาดยอมตายแทน เพราะสำนึกในหนLาที่และความรักในพวกพLอง โดยมิไดLหวังสิ่งตอบแทน หรือ แมLจะเปAนตัวละครในฝnายอธรรม เช<น กุมภกรรรณ อินทรชิต ก็มีความจงรักภักดีต<อทศกัณฐX ยอมออกรบ ยอม ตายเพอ่ื ทศกณั ฐX ทง้ั ๆทรี่ วLู า< ทศกณั ฐเX ปAนฝาn ยผิด ๒.ความพลัดพราก แก<นเรื่องนี้ตรงกับแก<เรื่องจักรๆ วงศX ทั่วไป ความพลัดพรากจะเกิดขึ้นจากตัว ละครฝnายปฏิป[กษX เปAนเหตุใหLตัวละครเอกตLองออกเดินทางตามหากัน สูLรบ พบกับอุปสรรคต<างๆ และสุดทLายก็ จบลงดวL ยการที่ ตวั ละครราL ยตายและตวั ละครเอกพบกันและอยดู< Lวยกนั อย<างมคี วามสขุ ๓.ความซื่อสัตยXและจงรักภักดีต<อสามีของผูLหญิง แก<นเรื่องนี้ปรากฏในบทบาทของนางสีดาที่มีความ จงรักภักดีและซื่อสัตยXต<อพระรามยิ่ง ซึ่งคติเรื่องความซื่อสัตยXต<อสามีนั้นเปAนแนวทางในการดำเนินชีวิตของ ผหูL ญิงในสมยั กอ< น ๔. ความรัก แก<นเรื่องนี้ไม<ใช<แก<นเรื่องที่เปAนจุดเนLนในเรื่องรามเกียรติ์มากนักแต<ก็เปAนตLนเหตุที่ทำใหL เกิดเรื่องราวต<างๆ การที่ทศกัณฐXลักพาตัวนางสีดามาก็เพราะความรัก พระรามออกตามหานางสีดาจนเกิด สงครามข้นึ กเ็ พราะความรกั น่ันเอง

บรรณานุกรม http://www.dooasia.com/siam/ramakian/index4.shtml http://gloryoframa.blogspot.com/2013/01/blog-post_1449.html