Greenline30

สัมภาษณพ์ เิ ศษ กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 51 Special Interview รศ. โมโตกิ อะกิตสึ โมโตกิ อะกติ สึ เปน็ รองศาสตราจารยท์ บ่ี ณั ฑติ วทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ n ทำ� ไมจึงสนใจเร่ืองพลงั งานนิวเคลียร์? มหาวิทยาลัยเกียวโต ในประเทศญ่ีปุ่น ความสนใจหลักคือ “ความ ในประเทศญีป่ ุน่ โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รส์ ่วนมากจะต้งั อยูใ่ นชนบท สัมพันธ์ระหว่างถิ่นท่ีอยู่กับการท�ำกินในชุมชนชนบท” ซ่ึงท�ำให้เขา ได้ไปเย่ียมชุมชนต่างๆ ท้ังในประเทศญ่ีปุ่นและอื่นๆ รวมถึง เกาหลี ผมศกึ ษาเกย่ี วกบั สงั คมชนบทในญปี่ นุ่ ผมสนใจเหตผุ ลทว่ี า่ ท�ำไมสงั คม แทนซาเนีย ฮังการี และ ไทย ชนบทจงึ ยอมรบั โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รแ์ ละผลกระทบตอ่ เกษตรกรรมจาก การปนเปอ้ื นกัมมันตภาพรงั สหี ลงั จากเกดิ อบุ ตั เิ หตขุ ้ึน รศ. อะกติ สึ มคี วามกังวลเกีย่ วกบั ความเส่อื มโทรมของชมุ ชน n ห้าสบิ ปที แี่ ลว้ ญปี่ นุ่ เป็นประเทศเดยี วท่ตี อ้ งเจบ็ ปวดจากระเบิด เกษตรและประมงในพื้นท่ีภูเขา เกาะ และ คาบสมุทร ทซ่ี งึ่ วถิ ีชวี ติ ด�ำเนิน นวิ เคลยี ร์ หลงั สงครามแลว้ ชาวญป่ี นุ่ มคี วามรสู้ กึ ตอ่ ตา้ นนวิ เคลยี ร์ ไปด้วยความสัมพันธ์ส่วนตัวและระหว่างชุมชน แต่ความสัมพันธ์ดัง อย่างรุนแรง และรัฐบาลได้ออกกฎหมายต่อต้านอาวุธนิวเคลียร์ กล่าวก�ำลังเส่ือมลงเน่ืองจากผู้สูงอายุมีมากขึ้นและจ�ำนวนประชากร เกดิ อะไรขึ้นหลงั จากนนั้ ทที่ ำ� ให้ญี่ป่นุ พฒั นาพลังงานนิวเคลยี ร์? ลดนอ้ ยลง (เหตผุ ลทม่ี กั จะถกู อา้ งถงึ คอื ) พลงั งานนวิ เคลยี รไ์ มไ่ ดถ้ กู นำ� มาใช้ ความสนใจอีกอย่างหน่ึงของเขาคือ มนุษย์สัมพันธ์ท่ีเกิดจาก ผลติ อาวธุ แตถ่ กู นำ� มาใชใ้ นทางสนั ติ ถงึ แมเ้ ราจะไมอ่ นญุ าตใหม้ อี าวธุ อาหารท่ีมาจากการเกษตร ซึ่งก�ำลังกลายเป็นความกังวลของโลก นิวเคลยี ร์ เรากย็ งั มีสิทธิทจ่ี ะใช้พลงั งานนวิ เคลยี ร์ในทางสันติ นน่ั เป็น เก่ยี วกับความปลอดภัยของอาหาร โดยเฉพาะอยา่ งยิง่ หลังจากเกดิ เหตผุ ลที่เรายอมรบั โรงไฟฟ้านวิ เคลยี ร์ อุบัติภัยจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ท่ีจังหวัดฟุกุชิมะที่ได้สร้างความเสีย หายอยา่ งใหญห่ ลวงใหก้ บั พนื้ ทท่ี �ำการเกษตรเปน็ บรเิ วณกวา้ ง ความ ตอนท่ีการพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์เริ่มข้ึน เป็นช่วงท่ีประเทศ เสียหายอย่างหน่ึงที่เกิดจากการแพร่กระจายของกัมมันตภาพรังสี เราก�ำลังฟื้นฟูตัวเอง ประชาชนคาดหวังการพัฒนาด้านเศรษฐกิจ ครง้ั นคี้ อื สิ่งท่ี รศ. อะกิตสึ เรียกว่า “ความเชอื่ มนั่ ระหวา่ งผบู้ รโิ ภค และวิทยาศาสตร์ ดังนั้นจึงยอมรับพลังงานนิวเคลียร์เพ่ือช่วยพัฒนา และเกษตรกรท่ีหนุนโดยความสมั พนั ธอ์ นั ใกล้ชดิ ” เศรษฐกิจและอุตสาหกรรมที่คาดว่าจะช่วยยกระดับความเป็นอยู่ให้ ชาวบา้ นโดยใช้เทคนิคทางวทิ ยาศาสตร์และความรสู้ มัยใหม่ รศ. อะกติ สึ ใหส้ มั ภาษณ์ วารสารเส้นทางสีเขียว ระหว่างทมี่ า ประเทศไทยเม่ือเร็วๆ นี้ เพื่อบรรยายเร่ืองผลกระทบของอุบัติภัย เวลานั้นชาวบ้านมีความเชื่อม่ันต่อรัฐบาลและนักวิชาการมาก นวิ เคลียรท์ ี่ฟุกชุ ิมะตอ่ ชนบทของญ่ปี ุ่น Assoc Prof Motoki Akitsu Motoki Akitsu is an associate professor at the Graduate School of Agriculture of Kyoto University in Japan. His main interest is “the relations between place and livelihood in rural communities” which has taken him not only to rural areas in Japan but also in Korea, Tanzania, Hungary and Thailand. He has been concerned about the deteriorating agricultural and fishing communities in mountainous areas, isolated islands and peninsulas, whose traditional way of life has been sustained by personal and communal bonds in family and local community but which is declining as a result of aging and depopulation.

52 กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 พวกเขาคดิ ไปไมถ่ งึ เกยี่ วกบั เรอื่ งความเสยี่ ง และอนั ทจี่ รงิ แลว้ ผวู้ า่ การ ต้องการให้โครงการส่งเสริมพลังงานนิวเคลียร์ด�ำเนินต่อไป แต่พวก จังหวัดหลายคนเวลานั้นต่างก็ต้อนรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ซ่ึงท�ำให้ เขาไมต่ ้องการจะยกเลกิ โดยทันที แตใ่ ห้คอ่ ยๆ เลิกไป พน้ื ทไ่ี ดร้ บั เงนิ อดุ หนนุ มหาศาลจากรฐั บาล เงนิ ทรี่ ฐั บาลใหก้ บั องคก์ ร บรหิ ารสว่ นทอ้ งถน่ิ เพอ่ื เปน็ สง่ิ จงู ใจใหย้ อมรบั โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รม์ มี าก เราเห็นด้วยกับทิศทางท่ีนายกฯ คัง เสนอ แต่เราไม่เห็นด้วย ถงึ 17,000 ล้านเหรียญสหรฐั ตลอดช่วงเวลา 50 ปีที่ผ่านมา กับทิศทางเปลี่ยนแปลงท่ีเร็วในเวลาที่สั้นมากๆ ผมคิดว่าน่ันเป็น n จริงหรือไม่ท่ีว่าการพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์มีส่วนช่วยการ สาเหตุที่ประชาชนไม่สนับสนุนข้อเสนอของท่าน ท่านต้องการการ พฒั นาเศรษฐกจิ ของประเทศญีป่ ุ่น? เปล่ยี นแปลงทีเ่ รว็ แต่ชาวบ้านอยากจะให้คอ่ ยๆ เลกิ ไม่เลิกเรว็ นัก ผมเชอื่ วา่ อยา่ งนนั้ ครบั การกอ่ สรา้ งโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รไ์ ดส้ รา้ ง นอกจากนั้น ยังมีความกดดันจากฝ่ายราชการและกลุ่มธุรกิจ งานมากมาย ไม่เพียงในอุตสาหกรรมก่อสร้าง แต่ในอุตสาหกรรม เจา้ หนา้ ทรี่ ฐั บาลไมย่ อมรบั การเปลย่ี นแปลงทเ่ี รว็ สว่ นฝา่ ยทม่ี อี ำ� นาจ คน้ ควา้ วจิ ยั และอน่ื ๆ ทเ่ี กย่ี วเนอ่ื งดว้ ย แนน่ อนครบั วา่ บรษิ ทั ใหญๆ่ ทางเศรษฐกจิ ซงึ่ คอื บรษิ ทั ใหญๆ่ ทง้ั หลาย กไ็ มย่ อมใหเ้ ลกิ การพฒั นา ทสี่ ง่ เสรมิ นวิ เคลยี รส์ รา้ งรายไดม้ ากมายใหก้ บั ตวั เองจากรฐั บาล แต่ พลงั งานนวิ เคลยี ร์ กม็ กี ารสรา้ งงานมากจรงิ ๆ แลว้ ประชาชนกพ็ อใจเพราะทำ� ใหค้ นหนมุ่ n ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งกลมุ่ ธรุ กจิ และรฐั บาลเกย่ี วกบั เรอ่ื งพลงั งาน สาวอยกู่ บั บา้ นเกดิ ตวั เอง ไมอ่ พยพเขา้ เมอื งใหญอ่ ยา่ งเชน่ โตเกยี วเพอื่ นิวเคลียร์เป็นอย่างไรบ้าง? ทั้งสองฝ่ายให้ความสนับสนุนต่อกัน หางาน อยา่ งไร? รฐั บาลมกี ารกำ� กบั ดแู ลธรุ กจิ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพหรอื ไม?่ n อุบัติเหตุท่ีฟุกุชิมะได้เปลี่ยนความคิดของประชาชนญ่ีปุ่นต่อ พลงั งานนวิ เคลยี รห์ รอื ไม?่ แลว้ ประชาชนยงั สนบั สนนุ อตุ สาหกรรม รัฐบาลอยู่ไม่ได้ถ้าฝ่ายธุรกิจไม่ให้การสนับสนุน เพราะฉะนั้น นีอ้ ยหู่ รือไม่? นายกรัฐมนตรีคนใหม่ (โยชิฮิโกะ โนดะ) จึงต้องพยายามดูแลภาค ส่วนเศรษฐกิจ เพราะว่าความสัมพันธ์ระหว่างอดีตนายกรัฐมนตรี (นาโอโตะ คงั ) กับชมุ ชนธุรกิจอมึ ครมึ มาก สว่ นทเ่ี กย่ี วกับอตุ สาหกรรมนิวเคลียรน์ ั้น ความสัมพนั ธร์ ะหว่าง อ�ำนาจทางเศรษฐกิจกับฝ่ายราชการมีความใกล้ชิดและอบอุ่นมาก เพราะฉะน้ันก็จะเห็นว่ารัฐบาลไม่ค่อยจะก�ำกับดูแลบริษัทผลิตไฟฟ้า อยา่ งเขม็ งวดเท่าไรนกั นักเรยี นและคณุ ครกู �ำลงั เล่นเกมในโรงเรยี นรับเลย้ี งเด็ก Soramame ในเมอื ง ฟุกุชิมะ ตั้งแตว่ ันท่เี กิดอุบตั เิ หตุโรงไฟฟ้านิวเคลียรเ์ ป็นตน้ มา นักเรยี นเลน่ ได้เพียง ภายในห้องเรยี นเทา่ น้ันเพื่อหลีกเล่ยี งกัมมนั ตภาพรังสี กอ่ นหน้านี้มีนักเรยี นทัง้ หมด 24 คน แตห่ ลายคนไดอ้ พยพย้ายไป จนเหลือเพียง 7 คน – โนรโิ กะ ฮายาชิ/Panos/กรีนพซี Children and a teacher play card game inside the building of day nursing school Soramame in Fukushima city. Since the nuclear accident, the children can only play inside the school building to avoid radiation exposure. The number of students has decreased from 24 to 7 as most of them have since evacuated to other prefectures. – Noriko Hayashi/Panos/Greenpeace ประชาชนที่ถูกผลกระทบโดยตรงมักไม่มีความคิดต่อต้าน ความสัมพันธ์สามทางระหว่างฝ่ายการเมือง ฝ่ายธุรกิจ และ นิวเคลียร์ พวกเขาเพียงแต่คิดว่าเขาจะได้กลับบ้านตัวเองได้เม่ือไร ราชการจงึ กลายเปน็ เหตหุ น่งึ ท่ที �ำให้อดตี นายกรฐั มนตรีคงั ตอ้ งหลดุ เท่าน้นั นั่นเปน็ ความกงั วลหลกั ของเขา พ้นจากอ�ำนาจ n ผลกระทบจากอุบตั เิ หตุนิวเคลยี ร์ฟุกชุ มิ ะทรี่ นุ แรงท่ีสุดตอ่ สังคม แต่ส�ำหรับคนอื่นๆ แล้ว พวกเขาไม่ต้องการนโยบายที่ส่งเสริม ญ่ปี นุ่ คืออะไร? นวิ เคลียร์อกี แลว้ หลายคนต้ังคำ� ถามเก่ียวกบั นโยบายนี้ แตส่ ่วนใหญ่ ก็เปน็ คนที่อย่ใู นเมอื ง เพราะฉะนัน้ ขบวนการตอ่ ต้านนวิ เคลยี รจ์ งึ ไม่ ผมได้พูดไปแล้วว่าชาวญี่ปุ่นไม่ชอบการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว เขม้ แขง็ นัก ตอนทผี่ มยังเปน็ นักศึกษาอยเู่ ม่อื 30 ปที ีแ่ ลว้ ขบวนการ เราคิดว่าเราควรเปล่ียนอย่างช้าๆ แล้วก็เรียนรู้จากความหายนะใน ตอ่ ตา้ นนวิ เคลยี รเ์ ขม้ แขง็ กวา่ นเี้ ยอะ แตต่ อ่ มากอ็ อ่ นตวั ลงหลงั จากเรอื่ ง ครัง้ น้ี คนทีอ่ าศัยอยใู่ กลพ้ น้ื ทอ่ี บุ ตั ิเหตุ ซ่ึงรวมถงึ โตเกียว ถกู กระทบ โลกร้อนกลายเป็นประเด็นใหญ่ และรัฐบาลใช้เรื่องน้ีรณรงค์ส่งเสริม อยา่ งลกึ ซง้ึ คนสว่ นใหญก่ ย็ งั คงอยกู่ นั ไปได้ แมจ้ ะรสู้ กึ หว่ งกงั วลเกย่ี วกบั พลงั งานนวิ เคลยี รโ์ ดยบอกวา่ เปน็ พลงั งานทไี่ มก่ อ่ ใหเ้ กดิ ภาวะโลกรอ้ น อาหารและเดก็ ซง่ึ คาดวา่ จะไดร้ บั ความเสยี หายรนุ แรงจากการปนเปอ้ื น n ใช่หรือไม่ว่าความรู้สึกที่เปล่ียนไปของประชาชนต่อพลังงาน กมั มนั ตรงั สี แตค่ นทอ่ี ยไู่ กลออกไป อยา่ งตวั ผมเอง กจ็ ะจนิ ตนาการไม่ นิวเคลียร์เป็นสาเหตุท่ีอดีตนายกรัฐมนตรี นาโอโตะ คัง ออกมา ออกวา่ ความเปน็ จรงิ ในพน้ื ทเี่ ปน็ อยา่ งไร พวกเขาไมต่ ระหนกั ถงึ ความ ประกาศวา่ ญี่ป่นุ ควรจะยกเลกิ การใชพ้ ลงั งานนวิ เคลยี ร?์ เสยี หายทเี่ กดิ ขน้ึ กบั พนื้ ทท่ี ไี่ ดร้ บั ผลกระทบ มแี ตค่ นทม่ี ญี าตหิ รอื เพอ่ื น ฝงู ในพน้ื ทที่ อ่ี าจจะรบั รขู้ อ้ มลู เกยี่ วกบั หายนะครง้ั นไ้ี ดด้ ี ใชค่ รับ แต่ว่าคนส่วนใหญ่กไ็ มไ่ ด้สนบั สนุนความคดิ นี้ n ทำ� ไมจึงเป็นเช่นนั้น? เพราะฉะน้ัน ผลกระทบต่อผู้คนก็ขึ้นอยู่กับว่าใครอยู่ไกล้หรือ ไกลจากพืน้ ที่อบุ ตั เิ หตุ และมคี วามเชอื่ มโยงตอ่ พ้นื ที่มากเพยี งไร ซึ่ง นายกฯ คงั ตอ้ งการเลกิ ใช้พลังงานนวิ เคลียร์ คนส่วนใหญ่ก็ไม่ เป็นช่องว่างที่กวา้ งมาก

กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 53 ตลาดขายปลาใกล้ทา่ เรือ Kuji เมอื ง Ibaraki ชุมชนชาวประมงรมิ ฝงั่ ทะเล nuclear power to develop the economy and industry and ตะวันออกได้รับผลกระทบจากเหตกุ ารณแ์ ผ่นดนิ ไหวและสนึ ามิเมื่อวันท่ี 11 they expected to raise their living standard by using scien- มีนาคมทผี่ ่านมา และยังตอ้ งประสบปญั หาความเส่ยี งตอ่ สขุ ภาพและวิถชี วี ติ tific techniques and other modern knowledge. จากการปนเป้ือนในทะเลจากวิกฤตการณโ์ รงไฟฟา้ นิวเคลียร์ฟุกชุ มิ ะ ไดอิจิ กรีนพซี ได้ท�ำงานร่วมกับชุมชนชาวประมงเพ่ือเก็บตัวอย่างสตั วน์ ำ�้ ตลอด At the time people trusted the government and ชายฝงั่ เพ่อื บันทกึ การปนเปือ้ น – โนรโิ กะ ฮายาช/ิ กรีนพซี the academics. They couldn’t imagine the risks. In fact, many prefectural governors welcomed nuclear power Vendors sell locally caught fish at a market near Kuji port, Ibaraki plants because they brought huge amount of money prefecture. Fishing communities along Japan’s east coast, already from the government to their areas. The financial incen- struggling to recover from the tragic March 11 earthquake and tives that the government granted to local governments Tsunami, are now faced with further potential risks to their health that accepted nuclear power plants amounted to US$1.7 and livelihoods from marine contamination from the crisis-stricken billion over 50 years. Fukushima Daiichi nuclear plant. Greenpeace is working with local fishing communities, to collect samples of marine life along the coast n Do you think nuclear power development to record possible contamination. – Noriko Hayashi/Greenpeace helped contribute to Japan’s economic growth? His other interest – the human relations created I think yes. Construction of nuclear power plants from food supplied by agriculture – is becoming a con- provided many jobs, not just in the construction industry cern as food safety has gained global attention, especially but also in research and other related industries as well. after the nuclear disaster in Fukushima prefecture which Of course, big companies promoted nuclear power to get devastated large areas of farmland. Among the casual- money from the government to build nuclear plants. But ties of the radioactivity mishap, in Akitsu’s word, is “the it did create jobs, and people were happy because young trust between consumers and farmers supported by an people stayed in their hometowns working for the industry intimate relation”. and not migrated to cities like Tokyo to find employment. Assoc Prof Akitsu talked to Greenline during a recent n Has the Fukushima accident changed the peo- visit to Thailand to lecture on the effects of the Fuku- ple’s perception of nuclear power? Are they still shima nuclear disaster on Japan’s rural areas. supportive of the industry? n Why are you interested in nuclear power? The people who have been immediately affected by In Japan most nuclear power plants are situated the accident don’t have any concrete idea against nuclear power. They just think about when they can go back to in rural areas. I have been studying rural societies in their homeland. This is their main concern. Japan. I’m interested in the reasons why the rural societ- ies accepted nuclear power stations and also the impact But for many other people, they don’t want to con- on agriculture from radioactive contamination after the tinue the policy promoting nuclear power. Many people accident. have doubt about the policy. But they are mostly city peo- ple and that’s why the movement against nuclear power n Fifty years ago, Japan was the only country suf- is not strong. When I was a student 30 years ago, the anti- fering from nuclear bombs. After the war, there nuclear movement was stronger than the one now. But was a strong public sentiment against nuclear the past movement lost its strength because of the emer- power and Japan drafted a law against nuclear gence of global warming as the government launched a weapons. What happened since that motivated campaign promoting nuclear power by saying it did not Japan to develop nuclear power? cause climate change. (The reason often cited was that) nuclear power was n Isn’t it because of the changing public per- not used for weapons; it was used for peaceful activities. ception in Japan of nuclear power that former Even though we didn’t allow nuclear weapons, we had Prime Minister Naoto Kan came out and said the right to use nuclear power for peaceful purposes. It Japan should stay away from nuclear power? was a reason why we accepted nuclear power stations. Yes, but his view has not been supported by the When nuclear power development started, it was majority of people. during our national rehabilitation. People expected eco- nomic and scientific development. So the people accepted n But why? He wished to quit nuclear power. Most people don’t like to continue with the nuclear power program either but they don’t want to stop right away. They want it to gradually stop. We agree with the direction that Prime Minister Kan proposed but we couldn’t agree with the speed and duration of the direction. I think that’s the reason why people don’t support his proposal. He moved too fast. People want to stop but slowly, not quickly. สมั ภาษณ์พิเศษ: รศ. โมโตกิ อะกติ สึ Special Interview: Assoc Prof Motoki Akitsu

54 กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 ท่ีจริงคนท่ัวๆ ไปจะรู้สึกต่อต้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพียงแต่ว่า คนทอี่ ย่หู า่ งไกลทเ่ี กดิ เหตจุ ะไมร่ สู้ ึกรุนแรงมากนัก n อุบัติเหตุครั้งนี้รุนแรงที่สุดต้ังแต่เกิดอุบัติเหตุที่โรงไฟฟ้า Rianne Teule ผเู้ ช่ยี วชาญด้านรงั สขี องกรีนพีซ ลงพน้ื ท่ีตรวจสอบการปน เชอร์โนบิล เชื่อว่าคงมีผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อชาวญ่ีปุ่นท้ัง เปื้อนในพืชผัก ในเมอื งฟุกุชมิ ะ หา่ งจากโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รฟ์ ุกุชมิ ะ ทางดา้ นจิตใจและสงั คม ไดอจิ ิ 60 กม. โดยพบว่ามีการปนเปอื้ นรังสสี งู กว่าปกติ 50-60 เท่าในผกั – คริสเตยี น อัสลุน/กรนี พซี ผมคิดว่าทั้งสองด้านเลย ในเม่ือเราไม่สามารถเชื่อม่ันในความ ปลอดภัยของพลังงานนิวเคลียร์ แม้ว่าจะใช้เทคโนโลยีนี้ในทางสันติ Greenpeace radiation expert Rianne Teule checks crops for ท�ำไมเราไม่เลิกใช้พลังงานนิวเคลียร์เสียเลย ผมคิดว่าคนส่วนใหญ่ contamination in a garden at Fukushima City, 60 km from the คดิ ว่าเราควรจะเลิก stricken Fukushima Daiichi nuclear plant. The vegetables showed radiation levels 50-60 times more then the limits of food. เราไดส้ ญู เสยี ความเชอ่ื มนั่ ตอ่ รฐั บาลและนกั วทิ ยาศาสตรไ์ ปแลว้ – Christian Aslund/Greenpeace เพราะว่าหลังจากเกิดอุบัติเหตุข้ึน เจ้าหน้าท่ีก็ไม่ได้แจ้งสถานการณ์ ท่ีเป็นจริงให้ประชาชนรับรู้ ท้ังๆ ท่ีมีข้อมูลอยู่ในมือ แต่ก็ไม่ยอม เปิดเผยออกมา วิสัยการปกครองแบบผู้ใหญ่รู้ดีกว่าเด็กแบบน้ีที่ถูก ปลูกฝังในระบบราชการและวงการวิทยาศาสตร์มาช้านานจึงได้ถูก ตำ� หนิอยา่ งรนุ แรง n แล้วนักวิชาการทั่วไปยังได้รับความเชื่อถือจากสาธารณชนอยู่ ชาวญ่ปี ุ่นกวา่ 2,000 คน และผูค้ ดั ค้านโรงไฟฟา้ นิวเคลยี ร์จากทัว่ โลก เดนิ หรอื ไม่? ขบวนเม่อื วนั ที่ 31 กรกฎาคม 2554 ผา่ นใจกลางเมืองฟุกุชมิ ะ ห่างจากโรง ไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ฟกุ ุชิมะ ไดอจิ ิ 60 กม. เรียกรอ้ งใหม้ กี ารทบทวนมาตรการ ประชาชนสูญเสียความเชื่อถือนักวิชาการในสาขาวิทยาศาสตร์ ความปลอดภัยของโรงไฟฟ้านวิ เคลยี รท์ ่ีมอี ยู่และคัดค้านการก่อสร้างโรง นิวเคลียร์ไปบ้าง เป็นเรื่องท่ีน่าเจ็บปวดท่ีว่าถ้านักวิชาการสาขาน้ี ไฟฟ้านวิ เคลียร์ทจี่ ะเกิดขึน้ ในอนาคต – อมฤต สวุ รรณเกต คนไหนตั้งค�ำถามเก่ียวกับพลังงานนิวเคลียร์ ก็จะไม่ได้รับการเลื่อน ตำ� แหนง่ ...แลว้ มนั นา่ ละอายทเี่ ราตอ้ งเฝา้ มองนกั วชิ าการทย่ี อมทำ� ตวั More than 2,000 Japanese and anti-nuclear activists from around เปน็ คนของรฐั บาลไดร้ บั การเลอื่ นตำ� แหนง่ สงู ขน้ึ ในขณะทยี่ งั ยนื ยนั ถงึ the world march on July 31 through the city of Fukushima, 60 km ความปลอดภยั ของกมั มนั ตภาพรงั สจี ากอบุ ตั เิ หตุ ระบบวชิ าการจะถกู from the Fukushima Daiichi nuclear power plant to demand safety ควบคมุ โดยรฐั บาลหรอื ทง้ั โดยรฐั บาลและภาคธรุ กจิ เพราะฉะนน้ั พอ review of remaining nuclear plants and an end to new builds. เกดิ อบุ ตั เิ หตขุ นึ้ เราจงึ หมดความศรทั ธาตอ่ นกั วทิ ยาศาสตรท์ ใี่ หข้ อ้ มลู – Amarit Suwannagate ตามท่รี ัฐบาลสง่ั การ n บทเรียนทไี่ ด้จากอบุ ัตเิ หตุครง้ั นม้ี อี ะไรบา้ ง? เศรษฐกจิ ที่เหมาะสมบนพนื้ ฐานของทรัพยากรทางธรรมชาติ ซึ่งรวม ถงึ การใชพ้ ลงั งานหมนุ เวยี น เพอ่ื จะไดบ้ รรลจุ นิ ตนาภาพทว่ี า่ ประชาชน คนที่อยู่ในพ้ืนท่ีที่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ยอมรับการก่อสร้างโรง จะสามารถอยู่รอดได้จากทรัพยากรธรรมชาติของเขา เพราะฉะนั้น ไฟฟ้าเพราะว่าพวกเขามีจินตนาภาพเก่ียวกับอนาคตที่แม้จะเป็นจริง สนิ คา้ จากอตุ สาหกรรมพนื้ ฐานจะตอ้ งไดร้ บั การเพม่ิ คณุ คา่ มากกวา่ ใน ได้แต่ก็สุ่มเสี่ยง พวกเขาได้รับผลประโยชน์หลายๆ อย่างจากการ ปจั จบุ นั ถา้ ราคาสนิ คา้ จากอตุ สาหกรรมพน้ื ฐานเพมิ่ ขนึ้ จรงิ กจ็ ะทำ� ให้ ก่อสร้างและดำ� เนนิ งานของโรงไฟฟา้ ซงึ่ ทำ� ใหเ้ ขาอยูด่ ีกินดี จึงท�ำให้ ประชาชนในชนบทอยู่ในพื้นท่ีของเขาได้โดยไม่ต้องพ่ึงพาโครงการ เขาไมส่ ามารถจนิ ตนาการอนาคตเปน็ อนื่ ได้ แตเ่ วลานี้ เรามที างเลอื ก ขนาดใหญ่ เรือ่ งนีจ้ ะเกิดขึ้นไดก้ จ็ ะตอ้ งไมใ่ ช่จากความพยายามของ อน่ื ๆ อกี มากมายสำ� หรบั อนาคตของเรา ซง่ึ ทำ� ให้เรามีหนทางต่างๆ ท่ี ประชาชนเพยี งอยา่ งเดยี ว แตน่ โยบายประเทศจะตอ้ งสนบั สนนุ ความ จะด�ำเนินชวี ติ ในอนาคตอยา่ งมคี วามสขุ ได้ พยายามของเขาในการประกอบเกษตรกรรมโดยการขึ้นราคาสินค้า n แต่ตอนนี้อุบัติเหตุร้ายแรงที่เกิดขึ้นช่วยท�ำให้ความรู้สึกนึกคิด ทางการเกษตร เพอ่ื ว่าเขาจะไดอ้ ย่ใู นพ้นื ทีช่ นบทได้ในระยะยาว มนั ของชาวญ่ีป่นุ ต่อพลังงานนวิ เคลยี รเ์ ปลยี่ นแปลงไปหรือไม?่ เป็นความหวังอันสูงสุดของเขาท่ีจะมีชีวิตอยู่รอดได้ในถิ่นก�ำเนิดของ เขาตลอดไป พวกเราเร่ิมจะคิดเก่ียวกับจินตนาภาพของอนาคต เราคิดว่า เราตอ้ งคน้ หาหนทางอกี หนทางหนงึ่ เพอ่ื เปน็ ทางเลอื กในการแสวงหา เมื่อ 40-50 ปีก่อน ชาวชนบทไม่มีทางอ่ืนนอกจากยอมรับ ความสุข อุบัติเหตุคร้ังน้ีเปิดความคิดของเราเกี่ยวกับหนทางการใช้ โครงการขนาดใหญ่ระดับประเทศ แต่ถ้าเขาสามารถอยู่ได้โดยการ ชีวิตอีกทางหน่ึง เป็นอนาคตอีกชนิดหนึ่ง เราต้องคิด ต้องติดตาม ผลติ ทางเกษตรหรอื การประมง เขากไ็ มต่ อ้ งพง่ึ พาโครงการขนาดใหญ่ หนทางชีวิตหลายๆ ทาง ไม่ใชท่ างเดยี วหรอื หนทางเดียว แตห่ นทาง จากภายนอกอีกต่อไป n ไหนทเี่ ราจะเลือก นนั่ เปน็ คำ� ถามใหญ่ n เหน็ ความเปลยี่ นแปลงอะไรบา้ ง? หนทางไหนทส่ี งั คมจะเลอื กไป? ชุมชนชนบทมากมายหลายแห่งในอดีตเลือกการพัฒนา เศรษฐกิจในรูปแบบเดิม แต่ปัจจุบันชุมชนเหล่าน้ีจะต้องเลือกระบบ

กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 55 And there are pressures from bureaucrats and busi- n What about the academics? Do they still have ness communities. Governmental bureaucrats don’t the public’s trust? want to accept rapid change and the economic power, the big companies, they don’t want to end nuclear power Academics in the nuclear science have lost some pub- development. lic trust. It is notorious that if any scholar in the field would express doubt against nuclear power, he or she would not n What is the relationship between businesses get promoted. is rather cynical when we watched scholars and the government on nuclear power? How do beholden to the government have got higher statuses in they support each other? Does the government the academic world, who then trumpeted safety of radio- regulate businesses effectively? activity just after the accident. The academic system is controlled by the government or the combination of gov- If the government doesn’t have support from the ernment and business communities. So after the accident, economic sector, it can’t survive. So this new prime min- we lost some trust of the scientists who legitimized what ister (Yoshihiko Noda) tries to take care of the economic the government wanted to disseminate. sector because the relationship between the former prime minister (Naoto Kan) and business communities n What lessons have been learned from the acci- had been sour. dent? About nuclear power, the cozy relations between the The people who live in areas where nuclear power economic power and the bureaucracy are remarkable, so stations are located accepted construction of nuclear that the government can’t regulate the electric compa- power stations because they had a realistic but risky nies in a resolute manner. image of their future. They had received many benefits from the construction and operation and lived well so Anyway, the three-way relationship between the polit- they could not imagine it any other way. Now we have ical and economic sectors and the bureaucracy was one many alternatives for our own future so we have different of the reasons why Prime Minister Kan fell out of power. ways to live our future in happiness. n What’s the greatest impact of the Fukushima n But now there’s a bad accident. Has that nuclear accident on the Japanese society? changed the Japanese people’s perception of nuclear power? I mentioned that Japanese don’t like rapid change. We think we have to change slowly, learning from the We have started to think about another image of our disaster. People who live near the accident site includ- future. We think we have to find another way as an alter- ing Tokyo are affected deeply. Most of those people get native to attain happiness. This accident has torn a hole along, being anxious about food and impact on young in our thinking about another way to live, another future. children who are expected to suffer the most damage We have to think, we have to pursue, not a one way, one from radioactive contamination. But people who live far direction, but many directions. Which direction should away like me could not imagine the reality of what hap- we choose? That’s an important thing. pened. They cannot realize how much destruction the area has suffered. Only those people who have friends or n What kind of change do you see? What direc- relatives in the disaster area are relatively well informed tion would the society go? of the extent of the disaster. Many rural societies had pursued economic growth So the impact on the people depends on how far or in the past but now they have to pursue appropriate how close they live from the accident area and what con- economy based on nature-based resources. This includes nection they have with it. There’s a big gap. inviting new recyclable energy plants to realize their image that people can live on their natural resources. So People are generally against nuclear power plants the products from the primary industries must be val- but those who live far away from them do not have strong ued more than today. If the price of their products from feeling against them. the primary industries increases, they can live in their rural areas without accepting big projects. Not only the n The accident, the worst since Chernobyl, must effort of the people who live there is needed but also the have huge impact psychologically and socially national policy must support their effort in support of on Japanese people. agriculture by raising the price of their crops because the people in rural areas want to live there in the long term. I think both. When we can’t trust nuclear power to It’s the prime wish for them to survive in their homeland be safe, even if the technology is used for peaceful pur- eternally. poses, why not stop nuclear power? I think most people think we should stop. Forty to fifty years ago they could not find other way than accepting big national projects. But if they can live We have lost our trust of the government and scien- a life by producing agricultural or fishery products, they tists because right after the accident they failed to fully don’t have to accept the big projects from outside. n inform the public of the real situation. They had the information but they kept it from us. We severely criticize such kind of paternalism prevailing in the bureaucracy and the scientific community. สัมภาษณพ์ เิ ศษ: รศ. โมโตกิ อะกติ สึ Special Interview: Assoc Prof Motoki Akitsu

นักเขียนรับเชิญ GUEST WRITER บทเรยี นจากฟุกชุ ิมะ fromสนั ติโชคชยั ช�ำนาญกิจ Lessons Fukushima OSanti Chokechaichamnankij เพียงหนึ่งเดือนก่อนท่ีเหตุการณ์หายนะภัยนิวเคลียร์เชอร์โนบิล nly one month before the 25th จะครบรอบ 25 ปี อุบัติเหตุโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ระดับรุนแรง anniversary of the Chernobyl สูงสุดก็เกิดข้ึนอีกครั้งท่ีประเทศญ่ีปุ่น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ Nuclear Power Plant disaster, ไดอิจิ โด่งดังไปทั่วโลกในชั่วข้ามคืนจากอุบัติเหตุนิวเคลียร์ที่ another massive nuclear accident รา้ ยแรงทส่ี ุดรองจากเชอรโ์ นบลิ occurred in Japan. The Fuku- วนั ที่ 11 มนี าคม 2554 เวลา 14:46 น. แผน่ ดนิ ไหวขนาด 9.0 shima Daiichi Nuclear Power Plant ริกเตอร์ได้เขย่าชายฝั่งภาคตะวันออกของเกาะญ่ีปุ่น เตาปฏิกรณ์ became world famous overnight as the world’s second นวิ เคลยี ร์ 11 เครอ่ื งของโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ 4 แหง่ หยดุ เดนิ เครอ่ื งโดย most catastrophic nuclear disaster after Chernobyl. อตั โนมตั ิ แตไ่ มถ่ งึ 1 ชว่ั โมงตอ่ มา คลน่ื ยกั ษส์ นึ ามสิ งู 14 เมตรกโ็ ถมเขา้ On March 11, 2011, at 2.46 pm, a 9-Richter สชู่ ายฝง่ั สรา้ งความเสยี หายครงั้ รา้ ยแรงทสี่ ดุ ตอ่ ประเทศญปี่ นุ่ นบั จาก สงครามโลกครงั้ ที่ 2 เปน็ ตน้ มา สายสง่ ไฟฟา้ ทเ่ี สยี หายยบั เยนิ ทำ� ให้ earthquake shook the eastern coast of Japan, caus- ing 11 nuclear reactors at four nuclear power plants to automatically shut down. Within less than an hour โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รฟ์ กุ ชุ มิ ะ ไดอจิ ิ เกดิ ขดั ขอ้ งทร่ี ะบบหลอ่ เยน็ ฉกุ เฉนิ later, tsunami waves as high as 14 meters slammed จนพฒั นาไปสกู่ ารระเบดิ ของอาคารเครอื่ งปฏกิ รณน์ วิ เคลยี รต์ ดิ ตอ่ กนั into the coast and caused the most catastrophic disas- ถงึ 4 เครอื่ ง ในชว่ งเวลา 4 วนั ปลดปลอ่ ยสารกมั มนั ตรงั สจี ำ� นวนมาก ter in Japan since World War II. The badly dam- สบู่ รรยากาศจนสรา้ งความแตกตนื่ ไปทว่ั โลก โดยเฉพาะทสี่ หรฐั อเมรกิ า aged electricity system disrupted the cooling system ซงึ่ อยใู่ ตท้ ศิ ทางลมในขณะนนั้ รฐั บาลญปี่ นุ่ ตอ้ งประกาศภาวะฉกุ เฉนิ at the Fukushima Daiichi power plant which led to a ทางรงั สี และสง่ั อพยพประชาชนทง้ั หมดในรศั มี 20 ก.ม. รอบโรงไฟฟา้ series of explosions of four reactors over the course แผ่นดนิ ไหวขนาด 9.0 รกิ เตอร์ ท�ำใหเ้ กิดสึนามิพัดเขา้ ในบรเิ วณชายฝั่งภาคตะวันออกและเหนือของญี่ปนุ่ เมอ่ื วนั ที่ 11 มนี าคม 2554 Tsunami waves caused by a magnitude-9 earthquake sweep across the north and east coasts of Japan on March 11, 2011.

กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 57 of four days, releasing a tremendous amount of radioactive materials into the atmosphere. The world was sent into a panic, particularly the US which is located downwind from Japan. The Japanese govern- ment declared a state of radioactive emergency and ordered an evacuation of residents living within the 20-kilometer radius around the power plant. That was five months ago. Even though the news no longer makes headlines, radiation continues to leak from the power plant. A Japanese civic group monitoring the disaster indicated that the radiation leaked at the rate of one billion Bequerels per hour. On July 31, at the center of Fukushima City, 60 kilometers from the nuclear plant, over 2,000 Japa- nese residents and activists staged a demonstration สภาพของโรงไฟฟา้ นิวเคลยี ร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ หลังเกดิ ระเบิดข้ึน The damaged demanding the government to solve the ongoing Fukushima Dai-ichi Nuclear Power Plant after a series of explosions. problems caused by the explosion. They called for น่ันคือเหตุการณ์เมื่อ 5 เดือนท่ีแล้ว แต่จนถึงขณะนี้ แม้ข่าว compensation for disaster victims evacuated from the จะเงียบหายไปจากหนา้ หนงั สอื พมิ พ์แล้ว แต่การร่ัวไหลของรงั สจี าก โรงไฟฟ้าก็ยังคงเกิดข้ึนอยู่ โดยตัวเลขจากหน่วยงานภาคประชาชน area within the 20km-radius area around the power ของญี่ปุ่นท่ีติดตามเร่ืองนี้ระบุว่า กัมมันตภาพรังสีท่ีก�ำลังร่ัวไหลจาก โรงไฟฟ้าอยู่ทร่ี ะดบั 1 พันลา้ นเบคเคอเรล/ชวั่ โมง plant, the closure of all reactors in Fukushima, as วันที่ 31 กรกฎาคม 2554 ทีใ่ จกลางเมือง Fukushima City well as other measures including helping the children ห่างจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ ประมาณ 60 กิโลเมตร ประชาชนและนกั กจิ กรรมสงั คมชาวญีป่ นุ จำ� นวนกว่า 2,000 คน ได้ being exposed to radioactivity. จัดกิจกรรมเดินขบวนเรียกร้องให้รัฐบาลแก้ไขปัญหาท่ียังค้างคา นับ ตง้ั แตก่ ารเยยี วยาความเสยี หายของประชาชนทถี่ กู อพยพจากพนื้ ทใี่ น According to Seiichi Nakate, a Fukushima resi- รศั มี 20 กโิ ลเมตรรอบโรงไฟฟา้ , การปดิ เตาปฏกิ รณน์ วิ เคลยี รท์ ง้ั หมด ในจังหวัดฟุกุชิมะ, รวมทั้งขอให้มีมาตรการต่างๆ ในการช่วยเหลือ dent and director of the Fukushima Network for เด็กๆ ทีก่ �ำลังไดร้ บั รงั สีเกินมาตรฐานอย่ใู นขณะน้ี Saving Children from Radiation, the critical area is เซอิจิ นากาเตะ ชาวเมืองฟุกุชิมะ ผู้อ�ำนวยการเครือข่าย ฟกุ ชุ มิ ะ เพอื่ การปกปอ้ งเดก็ จากกมั มนั ตภาพรงั สี เลา่ วา่ รฐั บาลญปี่ นุ่ much greater than the 20km-radius area declared ไดป้ ระกาศเขตอพยพประชาชนในรศั มี 20 กโิ ลเมตรรอบโรงไฟฟา้ แต่ ในความเป็นจริงแล้วพ้ืนที่ที่เป็นอันตรายกว้างใหญ่กว่าน้ันมาก โดย by the Japanese government, which has refused to เฉพาะในระยะรศั มี 20 – 30 กโิ ลเมตร รฐั บาลยงั คงปลอ่ ยใหป้ ระชาชน อาศัยอยไู่ ดต้ ามปกติ แตไ่ ด้มกี ารเพมิ่ เกณฑก์ ารรับรังสขี องประชาชน evacuate people living in 10km radius outside the จากเดิม 1 มิลลิซีเวิร์ต/ปี เป็น 20 มิลลิซีเวิร์ต/ปี ซ่ึงเท่ากับเกณฑ์ สำ� หรับคนท่ีทำ� งานในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ส่งิ ที่นา่ วติ กคือ ผลกระทบ crisis zone. Instead, it has raised the safety level of ทจ่ี ะเกดิ ขนึ้ กบั เดก็ ๆ ซง่ึ อยใู่ นวยั เจรญิ เตบิ โตและเซลลข์ องเดก็ จะออ่ น ไหวตอ่ กมั มนั ตภาพรงั สมี ากกวา่ ผ้ใู หญ่ โรงเรยี นต่างๆ ยังคงเปดิ เรียน radiation exposure from 10 millisieverts a year to 20 ตามปกติ แต่มกี ารหา้ มเดก็ ๆ ไม่ใหล้ งสระวา่ ยน�้ำในโรงเรยี น รวมทั้ง งดเวน้ กจิ กรรมกีฬากลางแจง้ ของนกั เรียน เน่ืองจากกัมมนั ตภาพรงั สี millisieverts a year, which is the same level as that ยงั คงปนเป้ือนอยูท่ ั่วไปตามพนื้ ดินและอากาศ designated for nuclear plant workers. What is alarm- ในช่วงเดือนเมษายน นากาเตะ ได้ท�ำการตรวจวัด กัมมันตภาพรังสีท่ีโรงเรียน 7 แห่งในจังหวัดฟุกุชิมะ (ซึ่งมีโรงเรียน ing is the impact on children, who are in their devel- อยู่ 1,600 โรง) พบวา่ มีระดบั รังสรี ะหวา่ ง 10-100 กวา่ ไมโครซเี วริ ์ต/ ช่ัวโมง ท�ำให้เขาตกใจมาก เพราะตามกฎหมายระบุว่า บริเวณท่ีมี opmental years and thus more sensitive to radiation รงั สี เกิน 0.6 ไมโครซเี วิร์ต/ชั่วโมง (เชน่ หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารทางรงั สีใน โรงพยาบาล) จะต้องติดป้ายเตือนเกี่ยวกับรังสี แต่ท่ีโรงเรียนเหล่าน้ี than adults. Schools are open as usual, but pupils are มรี ังสีสูงกวา่ ปกติเปน็ รอ้ ยเท่า not allowed to use the schools’ swimming pools or to engage in outdoor sports activities as radiation con- tamination has been detected both in the ground and in the air. In April, Nakate measured the level of radio- activity in seven schools in Fukushima among 1,600 schools there and found that the level is between 10-100 microsieverts/hour. This was an alarming discovery since it is hundreds of times higher than 0.6 microsieverts/ hour, the level at which the law requires that a sign be posted where it is found, such as in radiation lab in hospital. Then in May, many children were found to suffer nose bleeding with no identifiable cause although it was not detected again เซอิจิ นากาเตะ Seiichi Nakate บทเรยี นจากฟกุ ุชิมะ Lessons from Fukushima

58 กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 ในเดือนพฤษภาคม ปรากฏมีเด็กๆ หลายคนที่มีเลือดก�ำเดา นักตอ่ ตา้ นโรงไฟฟ้านิวเคลียรช์ าวญปี่ นุ่ รายหนง่ึ ถอื ป้ายข้อความวา่ “ไม่เอา ออกโดยไม่ทราบสาเหตุ แต่หลังจากนั้นก็ไม่เกิดขึ้นอีกเลย ซึ่ง นวิ เคลยี ร์” น่ังพกั ระหวา่ งการเดินขบวนทเ่ี มืองฟุกชุ มิ ะ – อมฤต สวุ รรณเกต ดร.คตั สมึ ิ ฟูรทิ สุ จากวทิ ยาลยั แห่งการแพทย์ไฮโอโกะ ภาควิชาการ แพทยพ์ นั ธุกรรม กลา่ ววา่ อาการดงั กล่าวเหมอื นปฏิกริ ยิ าฉับพลันที่ A Japanese anti-nuclear activist takes a rest during an anti-nuclear rally เกิดข้ึนจากการท่ีสารกัมมันตรังสีเข้าไปในกระดูกสันหลัง แต่อย่างไร in Fukushima. – Amarit Suwannagate ก็ตาม ค�ำตอบท่ีแท้จริงยังต้องศึกษาเพ่ือพิสูจน์ให้แน่ชัด ขณะนี้ผล กระทบจากรังสีต่อสุขภาพของประชาชนอาจยังไม่เห็นอย่างเด่นชัด ทถี่ กู อพยพเหลา่ นจ้ี ะทำ� อยา่ งไร ความเสยี หายทก่ี นิ เวลายาวนานตอ่ ไป แตใ่ นอนาคตคาดวา่ จะปรากฏออกมามากขน้ึ เรื่อยๆ อกี ใครจะรบั ผดิ ชอบ คำ� ถามเหลา่ นยี้ งั ไมม่ คี ำ� ตอบใดๆ จากผเู้ กย่ี วขอ้ ง นากาเตะบอกว่า ขณะน้ียังมีประชาชนประมาณ 1.5 ล้านคน “เมอื่ 23 ปที แ่ี ลว้ ผมไดร้ ว่ มการรณรงคต์ อ่ ตา้ นพลงั งานนวิ เคลยี ร์ ที่ยังคงอาศัยอยู่ในเขตอันตรายในจังหวัดฟุกุชิมะ ซ่ึงรวมท้ังเด็กราว อยู่ 3 ปี แต่ในช่วง 20 ปที ่ผี ่านมา ผมเอาแต่ท�ำมาหากนิ จนกระทั่ง 3 แสนคน สิ่งทนี่ ากาเตะและกลมุ่ ผปู้ กครองนกั เรยี นในฟกุ ชุ ิมะก�ำลงั ปลายปีทแี่ ล้ว ผมเพ่งิ กลับมารว่ มคดั คา้ นนิวเคลียรอ์ กี ครง้ั แล้วเดอื น เรยี กรอ้ งตอ่ รฐั บาลกค็ อื ขอใหม้ มี าตรการอพยพเดก็ ทงั้ หมดและหญงิ มีนาคมกเ็ กิดอบุ ตั ิเหตโุ รงไฟฟา้ ระเบิดขน้ึ ” นากาเตะกลา่ ว ตง้ั ครรภใ์ นรศั มี 30 กโิ ลเมตรออกจากพน้ื ทที่ นั ที แตร่ ฐั บาลกย็ งั ไมต่ อบ สนอง มผี ปู้ กครองเดก็ บางสว่ นทตี่ ดั สนิ ใจพาเดก็ อพยพออกไปอยใู่ นท่ี They do not know what lies ahead, or when can they ปลอดภัย โดยผู้ที่ตัดสินใจอพยพด้วยตัวเองน้ี ไม่อยู่ในข่ายท่ีรัฐบาล return home. Some experts expected that the contami- ญี่ปุ่นจะให้ความชว่ ยเหลอื nated area will remain off limits for at least a decade more. If this is the case, what will happen to these ประชาชนท่ีอยู่นอกรัศมี 20 กิโลเมตรจ�ำนวนหลักหม่ืนคนได้ evacuees, and who will be responsible for the prolonged ตดั สนิ ใจอพยพออกจากพนื้ ทไี่ ปเอง คนเหลา่ นก้ี ำ� ลงั อยใู่ นสภาพตกงาน damage? These questions remain unanswered by con- โดยที่รัฐบาลไม่ได้ให้ความช่วยเหลือใดๆ เลย ส่วนประชาชนในรัศมี cerned authorities. 20 กิโลเมตรที่ถูกส่ังให้อพยพ บริษัทเท็ปโกเพียงจ่ายค่าชดเชยให้ ครอบครวั ละ 1 ลา้ นเยนเท่านนั้ (ประมาณ 3 แสนบาท ซึ่งนอ้ ยมาก “Twenty-three years ago, I was involved with the สำ� หรบั คา่ ครองชพี ในญป่ี นุ่ ) คนเหลา่ นจี้ ำ� นวนมากยงั อยใู่ นศนู ยอ์ พยพ anti-nuclear campaign for three years. But in the past และไมม่ รี ายได้ ทงั้ ยงั มองไมเ่ หน็ วา่ อนาคตจะเปน็ อยา่ งไร จะกลบั บา้ น 20 years, I had been pre-occupied with my work and ได้เม่ือไหร่ ผู้เชี่ยวชาญบางคนคาดการณ์ว่า พ้ืนท่ีปนเปื้อนรัศมี 20 only rejoined the anti-nuclear movement at the end of กโิ ลเมตรอาจตอ้ งถกู ปดิ ตายอยา่ งนอ้ ย 10 ปี ซงึ่ ถา้ เปน็ จรงิ ประชาชน last year. And then in March the accident happened,” Nakate said. shortly after. Dr Katsumi Furitsu of the Department of Medical Genetics, Hyogo College of Medicine, “I was devastated because we have always known described the symptom as similar to a sudden reaction that (nuclear power) is dangerous. Yet we did not try to to radiation penetrating the spinal cord. However, fur- stop it from the beginning, and now the disaster hap- ther investigation is necessary to determine the actual pened. We adults may have benefited from nuclear cause. At this point, the impact of radiation on people’s power. But when disaster happened, it’s the children, health remains unclear, though it will become gradually the world’s future, who suffer the most. I’ve resigned to more apparent in the future. my fate that I will suffer the consequence from radiation exposure in the next few years. But I will keep opposing Nakate said that currently 1.5 million people still nuclear energy even if it means my life is in danger.” lived in Fukushima’s danger zone, including 300,000 children. Nagate and Fukushima parents have Apart from the suffering of the evacuees, the prob- demanded that the government immediately evacu- lem of radiation contamination of agricultural and ate all children and pregnant women from the 30km fishery products have caused immeasurable damage. area around the power plant. So far there has been no Yet it has not been addressed by the Japanese govern- response from the government. A number of parents ment and TEPCO. have decided to take their children to safer places. By taking matters in their own hands, they will be ineligible for government assistance. Tens of thousands of residents outside the 20km radius of the power plant have moved out of their own accord. Now they are out of work and are denied gov- ernment assistance. For those living within the 20km radius who have been evacuated, each household received only one million yen (about 300,000 baht) as compensation from the electric company TEPCO, a very small amount by Japanese standards. Many of them have been living in shelters without any income.

กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 59 “มนั ทำ� ใหผ้ มเสยี ใจมาก เพราะเรารอู้ ยตู่ ลอดเวลาวา่ มนั อนั ตราย 11,500 ตนั เพอื่ ใหโ้ รงไฟฟา้ เหลอื ทวี่ า่ งไวก้ กั เกบ็ นำ้� ปนเปอ้ื นทมี่ รี ะดบั แตเ่ ราก็ไมไ่ ด้พยายามที่จะหยุดย้งั มนั ตงั้ แตแ่ รก จนปลอ่ ยให้อันตราย รงั สีเขม้ ข้นกว่า มนั เกิดขึน้ มาจริงๆ พวกเราท่เี ปน็ ผู้ใหญ่ได้รบั ประโยชนจ์ ากโรงไฟฟา้ นิวเคลียร์ แต่เม่ือเกิดอันตรายขึ้น ผู้ท่ีได้รับอันตรายกลับเป็นเด็กๆ กรณกี ารปนเปอ้ื นรงั สใี นเนอื้ ววั แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ความสลบั ซบั ซอ้ น ที่เป็นอนาคตของโลก ตอนนี้ผมท�ำใจแล้วว่า ในอีก 2-3 ปีข้างหน้า ของปญั หาการปนเปอ้ื นรงั สเี ขา้ สหู่ ว่ งโซอ่ าหารไดเ้ ปน็ อยา่ งดี กลา่ วคอื ผลกระทบจากรังสีอาจเกิดขึ้นกับตัวผมเอง แต่ผมจะคัดค้านการใช้ เนอื้ ววั ทเ่ี ปน็ ทนี่ ยิ มในญปี่ นุ่ คอื ววั พนั ธพ์ุ นื้ เมอื งทตี่ อ้ งเลย้ี งดว้ ยฟางขา้ ว พลังงานนิวเคลยี รต์ ่อไปอย่างถึงทส่ี ุด แม้จะต้องแลกด้วยชวี ิต” ตามกรรมวธิ ีดัง้ เดมิ ของญปี่ ่นุ ทำ� ให้เกิดธุรกจิ ซอ้ื ขายฟางข้าวเพือ่ เปน็ อาหารววั อยู่ท่วั ไป เม่อื นาขา้ วมีการปนเป้อื นรังสี การควบคมุ การซอื้ นอกจากความเดือดร้อนของประชาชนที่ถูกอพยพแล้ว ปัญหา ขายฟางข้าวก็เป็นเรื่องยากล�ำบาก ฟางข้าวที่ปนเปื้อนรังสีได้ถูกส่ง การปนเปื้อนรังสีในผลผลิตการเกษตรและการประมงก็เป็นความ จ�ำหน่ายไปยังที่ต่างๆ จนเกิดการปนเปื้อนรังสีในเนื้อวัวหลายแห่ง เสียหายท่ีมหาศาล ซ่ึงรัฐบาลญ่ีปุ่นและบริษัทเท็ปโกยังไม่ได้เอ่ยถึง นอกจากน้ีมูลวัวที่มีรังสีปนเปื้อนบางส่วนก็ถูกน�ำไปผลิตเป็นปุ๋ยอีก มาตรการใดๆ ในการชว่ ยเหลอื ผ้เู สียหายเหล่านี้ ดว้ ย ท�ำให้เกดิ การปนเปื้อนรังสีในผลผลติ การเกษตรตามมา คาซูโอกิ โอโนะ ผสู้ ่อื ข่าวด้านการเกษตรซึ่งตดิ ตามปญั หาอยา่ ง นกั เคล่อื นไหวจ�ำนวนหนึ่งจากประเทศไทยรว่ มรณรงคต์ ่อต้านโรงไฟฟา้ นิวเคลียร์ ใกล้ชิด ให้ข้อมูลว่า เกษตรกรในฟุกุชิมะมีความเครียดกดดันมาก ที่เมอื งฟุกุชมิ ะ เมอ่ื วันที่ 31 กรกฏาคม 2554 – อมฤต สุวรรณเกต ตามขา่ วจะเห็นวา่ มีเกษตรกรท่ีฆา่ ตวั ตายเพราะไดร้ ับผลกระทบจาก อุบตั ิเหตุคร้ังนี้ 2 ราย แตใ่ นความเปน็ จริงชาวบา้ นตา่ งรกู้ นั ดวี า่ คนท่ี A number of Thai activists participate in a rally against nuclear power ฆ่าตัวตายมีมากกว่าน้ัน เพียงแต่พวกเขาไม่ได้เขียนจดหมายบอกไว้ in the city of Fukushima, Japan, about 60 km from the accident site on เหมอื น 2 รายที่เป็นข่าว July 30, 2011. – Amarit Suwannagate ผลผลิตการเกษตรทั้งข้าว ผักหลายชนิด รวมทั้งเนื้อวัว มีการ nation. Contaminated cow dung has also been sold as ปนเปอ้ื นรงั สจี นตอ้ งสงั่ หา้ มจำ� หนา่ ยในหลายแหลง่ รวมทงั้ การประมง fertilizers resulting in more contamination in agricul- ในจังหวัดฟุกุชิมะและจังหวัดใกล้เคียงก็ได้รับผลกระทบเป็นอย่าง tural products. มาก กล่าวกันว่า สารกัมมันตรังสีท่ีรั่วไหลจากโรงไฟฟ้าตกลงไปใน ทะเลมากกว่าบนพื้นดินเนื่องจากเป็นฤดูที่กระแสลมพัดออกสู่ทะเล In June (three months after the disaster), radiation นอกจากนี้ น�้ำปนเปื้อนรังสีที่เกิดจากการฉีดน้�ำระบายความร้อน was detected in tea leaves in Shizuoka, 400 kilome- เตาปฏิกรณ์ท้ัง 4 ท่ีเสียหาย ยังถูกปล่อยท้ิงลงทะเลจ�ำนวนกว่า ters from the Fukushima power plant. This province is Japan’s biggest and most renowned producer of tea According to Kazuoki Ohno, an agricultural news leaves. Most farmers only plant tea, and the contamina- reporter who has closely monitored the situation, farm- tion has caused all of Shizuoka’s tea leaves to remain ers in Fukushima were under tremendous stress, and unsold. there have been reports of two suicides by farmers affected by this catastrophe. Many villagers claimed Furthermore, there are many other contaminated that that there were in fact more suicides, saying these areas such as Chiba, 170 kilometers from Fukushima other suicides did not make the news because they did and 30 kilometers from Tokyo. Yuka Kikuchi, a Chiba not leave any suicide note. resident, said that the level of contamination in Chiba was ten times higher than that in Tokyo because it was Agricultural products from many areas such as raining in Chiba when the radiation leaked. Radiation rice, vegetables and beef have been contaminated, had made its way into the ground. In Fukushima, the and their sales were banned. Fishery in Fukushima central government has instructed residents to move and nearby provinces has also been seriously affected. back to the zone of 20km-30km around the power Radiation leaked from the power plant has ended up in plant, but the local government has resisted this order the ocean more than on land since the seasonal wind as there is still untreated contaminated waste as well as is blowing seaward. In addition, over 11,500 tons of contaminated water and utilities system that have not contaminated coolant from the four damaged reactors been repaired. has been released into the ocean to make room to store water with higher levels of radiation. The most serious concern for the Japanese is radio- activity that is still widespread in the country. With the The case of contaminated beef reveals a complex occasional typhoons blowing past Fukushima, radiation web of problems related to contamination of the food can travel as far as 300 kilometers. chain. The kind of beef that is popular in Japan comes from the native cows fed with hay according to the tra- ditional Japanese way, which has created the business of supplying hay as cow feed. When paddy fields are contaminated, the control of hay distribution is dif- ficult, and contaminated hay has been sent to many places, which has resulted in widespread beef contami- บทเรยี นจากฟุกุชิมะ Lessons from Fukushima

60 กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 ในเดอื นมิถุนายน (3 เดือนหลังเกิดอบุ ตั ิเหตุ) ท่จี งั หวดั ชิสโุ อกะ โอกะ อายาโกะ ชาวบา้ นฟกุ ุชมิ ะทถี่ กู อพยพออกจากพื้นที่รัศมี ซึง่ ห่างจากโรงไฟฟา้ ฟกุ ุชมิ ะประมาณ 400 กโิ ลเมตร ปรากฏว่ามีการ 20 กิโลเมตรกล่าววา่ เธอเพง่ิ สรา้ งบา้ นใหมเ่ สรจ็ เพียง 2-3 เดอื นกอ่ น ตรวจพบใบชาปนเป้อื นรงั สี จงั หวัดชิสุโอกะเปน็ แหลง่ ผลิตใบชาใหญ่ เกิดอุบัติเหตุ โดยในตอนท่ีมีค�ำส่ังอพยพ เธอคิดว่าอีก 2-3 วันก็คง ท่ีสุดและมีชื่อเสียงท่ีสุดของญ่ีปุ่น เกษตรกรส่วนใหญ่ในชิสุโอกะจะ ไดก้ ลบั บา้ น จงึ ไมไ่ ดน้ ำ� ทรพั ยส์ นิ ในบา้ นออกมาดว้ ย ประชาชนท่ีถูก ปลูกใบชาเพียงอย่างเดียว เมื่อเกิดการปนเปื้อนข้ึนท�ำให้ใบชาของ อพยพไมไ่ ดร้ บั ทราบขอ้ มลู จากรฐั บาลเกยี่ วกบั การรว่ั ไหลของรงั สเี ลย ชิสุโอกะขายไมไ่ ดท้ ้งั จงั หวัด แตไ่ ดร้ บั รจู้ ากการดขู า่ วในหลายวนั ตอ่ มา หมายความวา่ ชาวบา้ นไดร้ บั รงั สไี ปแล้วอยา่ งนอ้ ย 2-3 วันโดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้ ยงั มพี น้ื ทอี่ กี หลายแหง่ ทม่ี กี ารปนเปอ้ื นรงั สใี นระดบั ท่ี ไมป่ ลอดภัย เชน่ ทเ่ี มืองชิบะ หา่ งจากฟกุ ชุ มิ ะ 170 กม. และหา่ งจาก “คนชอบพูดว่าญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีเทคโนโลยีสูง แต่การ กรุงโตเกยี ว 30 กิโลเมตร ยกู ะ คกิ ชู ิ ชาวเมอื งชบิ ะ บอกว่า ขณะนี้ที่ มีเทคโนโลยีแล้วไม่มีการบริหารจัดการท่ีดีก็ไม่มีประโยชน์” เมืองชบิ ะยงั มกี ารปนเป้ือนรังสีสงู กวา่ โตเกยี วถงึ 10 เท่า เนื่องจากใน อายาโกะพูด ระหวา่ งท่ีเกดิ การร่วั ไหลของรังสี ได้เกิดฝนตกท่เี มอื งชิบะ ท�ำให้สาร กมั มันตรังสตี กลงสูพ่ ้นื ดิน ยกู ะบอกว่า ที่ฟุกชุ มิ ะตอนน้ีรัฐบาลกลาง “โดยปกติแล้วชาวบ้านฟุกุชิมะทุกบ้านจะมีคู่มือปฏิบัติในกรณี กำ� ลงั จะประกาศให้ประชาชนในรัศมี 20-30 กิโลเมตรสามารถกลบั เกิดเหตุฉุกเฉินทางนิวเคลียร์ แต่เม่ือเกิดเหตุการณ์จริงขึ้น คู่มือดัง ไปอยอู่ าศยั ได้ แตร่ ฐั บาลทอ้ งถน่ิ ไมย่ อม เนอื่ งจากยงั มปี ญั หาเกยี่ วกบั กล่าวไม่สามารถช่วยอะไรได้เลย แผนฉุกเฉินในคู่มือมีการพูดถึง ของเสยี ปนเปอ้ื นรงั สที ยี่ งั ไมไ่ ดบ้ �ำบดั จำ� นวนมาก รวมทง้ั การปนเปอ้ื น แผนการอพยพประชาชน แต่ก็แค่รัศมี 7 กิโลเมตรเท่าน้ัน ในเรื่อง ในนำ้� และระบบสาธารณูปโภคที่ยงั ไมไ่ ดซ้ อ่ มแซม การป้องกันอันตรายจากรังสี รัฐบาลกลางมีค�ำส่ังให้รัฐบาลท้องถ่ิน จัดเตรียมไอโอดีน แล้วก็ไม่มีค�ำส่ังอื่นใดอีกเลย ทางรัฐบาลท้องถ่ิน สิ่งท่ีชาวญี่ปุ่นกังวลกันมากก็คือกัมมันตภาพรังสีท่ียังแพร่ ก็เลยตัดสินใจแจกจ่ายไอโอดีนให้แก่ประชาชน แต่ก็ไม่กล้าประกาศ กระจายอยู่ ซึ่งขณะน้ีเกิดพายุไต้ฝุ่นเป็นระยะๆ หากเกิดไต้ฝุ่นพัด ให้ประชาชนกินไอโอดีนเพราะรัฐบาลกลางยังไม่มีค�ำส่ัง โดยหวังว่า ผ่านฟุกุชิมะ กัมมันตภาพรังสีจะแพร่กระจายออกไปได้ไกลถึงรัศมี ประชาชนจะใชว้ จิ ารณญาณของตวั เองในการกนิ ไอโอดนี เพอ่ื ปอ้ งกนั 300 กโิ ลเมตร ต่อมไทรอยด”์ บทเรียนจากญป่ี นุ่ ฮิเดยูกิ บัน จากศูนย์ข้อมูลนิวเคลียร์ของประชาชน บอกว่า ข้อมูลท่ีรัฐบาลเปิดเผยต่อสาธารณะเป็นสิ่งที่เช่ือถือได้ แต่รัฐบาลไม่ แม้ญี่ปุ่นจะเป็นประเทศท่ีเจริญก้าวหน้าและมีระเบียบวินัย ได้บอกขอ้ มลู ท้งั หมดกับประชาชน และมักจะเป็นการเปดิ เผยข้อมูล สูงเป็นแถวหน้าของโลก แต่การแก้ไขปัญหาวิกฤตการณ์นิวเคลียร์ ท่ชี ้าเกนิ ไป เรอื่ งแบบน้เี ปน็ สิง่ ท่เี หมือนกนั ในทุกประเทศทม่ี ีพลังงาน ฟกุ ุชมิ ะก็เปน็ ไปอยา่ งทลุ ักทเุ ลและสบั สน นิวเคลียร์ คือประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับเร่ืองนิวเคลียร์ Lessons from Japan ment, hoping that the residents would make their own Although Japan is a developed and highly disci- judgment whether to take it to protect their thyroid.” plined country, the nuclear disaster in Fukushima has been handled haphazardly. Hideyuki Ban of the Citizens’ Nuclear Informa- Oka Ayako, a Fukushima resident who had to move tion Center said that information provided by the gov- out of the 20km zone around the power plant said that her house was just built when the disaster struck. When ernment was reliable but incomplete and not quite up- evacuation was ordered, she expected to return home in a few days, so she did not bring any valuables with to-date. This is the same in every country with nuclear her. The evacuees were not informed by the govern- ment about the leaked radiation but learned about it in power plants. The people only have access to partial the news days later. This meant that the residents had already been exposed to radiation for at least two days information about nuclear, so they have to try to moni- without their knowledge. tor the situation by themselves. “People like to say that Japan has advanced tech- nology, but without effective management, technology “The government’s information about foods that is useless,” said Ayako. were exposed to radiation was reliable, but by the “Normally, all Fukushima households are equipped with a nuclear emergency manual, but when it actu- time the public was informed, the people had already ally happened, the manual was no help. The manual mentioned mass evacuation only of areas within 7km consumed those foods for some time. As for radiation radius. As protection against radiation, the central government told the local government to make iodine contamination, the government available, but provided no further instruction. The local government, therefore, decided to distribute the iodine only announced the numbers that to the residents without telling them to consume it as there was no such instruction from the central govern- were over safety lev- els, but it did not advise the pub- lic on how to avoid the danger of expo- sure,” Ban said. Meanwhile, evacuation of people from dan- ger areas is influenced by many factors, โอกะ อายาโกะ Oka Ayako

กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 61 ไดเ้ พยี งบางสว่ นเทา่ นนั้ ทำ� ใหป้ ระชาชนตอ้ งเปน็ ฝา่ ยทำ� หนา้ ทตี่ ดิ ตาม ซงึ่ ไมเ่ พยี งพอในกรณเี กดิ อบุ ตั เิ หตรุ า้ ยแรง ดงั นน้ั เมอ่ื เกดิ อบุ ตั เิ หตขุ น้ึ ขอ้ มลู ดว้ ยตัวเองดว้ ย รัฐบาลก็ต้องเขา้ มาช่วยแบกรบั อยา่ งหลีกเลย่ี งไม่ได้ “รัฐบาลบอกประชาชนเรื่องการปนเปื้อนรังสีในอาหาร ชนิด เชน่ เดยี วกบั กรณฟี กุ ชุ มิ ะ ซงึ่ บรษิ ทั เทป็ โกตกอยใู่ นสภาพใกลล้ ม้ ไหนปนเปื้อนรงั สีเทา่ ไหร่ ข้อมูลจากรัฐบาลเหล่านเี้ ช่อื ถือได้ แต่กอ่ น ละลายจากอุบัติเหตุคร้ังน้ี ท้ังยังต้องแบกรับค่าใช้จ่ายในการจัดการ ทร่ี ฐั บาลจะบอก ประชาชนกก็ นิ อาหารปนเปอ้ื นเขา้ ไปแลว้ สว่ นขอ้ มลู เตาปฏกิ รณท์ ง้ั 6 เครอ่ื งซง่ึ ตอ้ งใช้งบประมาณหลายลา้ นลา้ นเยน ซึ่ง เกีย่ วกับระดับรังสที ี่เกนิ เกณฑป์ ลอดภยั รัฐบาลบอกแต่ตวั เลข แตไ่ ม่ ในตอนแรก รัฐบาลมีความเห็นแตกเปน็ 2 ฝา่ ย ฝ่ายหน่งึ เหน็ ว่าควร ไดบ้ อกว่าประชาชนต้องปฏิบตั ิตัวอย่างไรเพ่อื หลกี เลย่ี งอันตราย” ปลอ่ ยใหเ้ ทป็ โกลม้ ละลายไปเลย จากนนั้ รฐั บาลจงึ เขา้ ไปรบั ผดิ ชอบตอ่ แตอ่ กี ฝา่ ยเหน็ วา่ รฐั บาลตอ้ งเขา้ ไปอมุ้ ไมใ่ หเ้ ทป็ โกลม้ ละลาย เพราะจะ ในส่วนของการอพยพประชาชนออกจากพ้ืนท่ีอันตรายจะ เกดิ ผลกระทบมากกับระบบเศรษฐกิจของญ่ีปุน่ ในท่ีสุดรฐั บาลเลอื ก เก่ียวข้องกับปัจจัยหลายอย่าง ท้ังสภาพดินฟ้าอากาศ ทิศทางลม แนวทางหลงั คือเขา้ ไปอ้มุ เท็ปโก และอ่ืนๆ ดังน้ัน พ้ืนท่ีนอกเขต 20 กิโลเมตรบางแห่งจึงมีอันตราย ไม่น้อยกว่าในรัศมี 20 กิโลเมตร ปรากฏว่าการอพยพประชาชนมี ส�ำหรับค่าชดเชยผู้ถูกอพยพ ค่าเสียหายด้านการเกษตร การ ปัญหามากมาย เช่น ประชาชนที่ไม่ได้รับผลกระทบก็ถูกอพยพด้วย ประมง และอน่ื ๆ ยังไม่มกี ารประเมินมลู คา่ ออกมา นอกจากนัน้ แล้ว หรือประชาชนที่อยู่ในเขตอันตรายน้อยกลับถูกอพยพไปไว้ในจุดท่ีมี ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพของประชาชนทจี่ ะปรากฏขน้ึ ในอนาคต ยงั เปน็ อนั ตรายมาก เปน็ ต้น คำ� ถามค�ำโตวา่ ญ่ีป่นุ จะจัดการกบั เรือ่ งเหลา่ นี้อย่างไร n สงิ่ ทีเ่ กิดขน้ึ ที่ญ่ปี ุ่นสะท้อนให้เหน็ วา่ เมื่อเกิดอบุ ตั เิ หตุรนุ แรงกบั เดก็ สาวสองคนชูปา้ ยระหวา่ งการเดินขบวนของชาวญ่ปี ่นุ และผคู้ ัดค้านการ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขึ้น ไม่ว่าจะเป็นประเทศท่ีมีศักยภาพมากขนาด ก่อสร้างโรงไฟฟา้ นวิ เคลียร์จากทว่ั โลก ที่จดั ข้ึนใจกลางเมอื งฟกุ ุชิมะ – ไหน การจัดการกับปัญหาก็เป็นส่ิงท่ียากมาก และเป็นไปไม่ได้เลย อมฤต สวุ รรณเกต ที่จะหลีกเลี่ยงจากผลกระทบที่กว้างขวาง รุนแรง และมีผลสืบเน่ือง ตอ่ ไปอกี ยาวนาน Two Japanese girls hold up a poster during an anti-nuclear rally that draws activists around the world to the city of Fukushima. – ส�ำหรับความเสียหายที่เกิดข้ึน กล่าวในภาพรวมแล้วผู้เสียหาย Amarit Suwannagate และมูลค่าความเสียหายของอุบัติเหตุนิวเคลียร์ครั้งน้ี อยู่ในระดับที่ บริษัทเท็ปโกไม่สามารถแบกรับได้ ซ่ึงในแง่กฎหมายเกี่ยวกับความ gested the government keep the company afloat, fear- รบั ผดิ ทางนวิ เคลยี ร์ (nuclear liability) หลกั สากลสำ� หรบั ทกุ ประเทศ ing that not doing so would create havoc in the Japa- ที่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จะต้องมีการท�ำประกันภัยไว้ต้ังแต่เร่ิมท�ำ nese economy. In the end, the government chose the โครงการ อย่างไรก็ตาม วงเงินประกันจะมีเพดานจ�ำกัดที่ระดับหน่ึง second option. such as weather conditions, wind direction, etc. Some Thus far, there have been no estimates of the scale areas outside the 20km radius around the plant may of damage in monetary terms of agriculture and fish- actually be as dangerous as those closer to the plant. ery. Then there is the impact on the people’s health As it turned out, the evacuation was extremely chaotic; which will become more apparent in the future. The some unaffected residents were evacuated while others question is how will Japan tackle these issues? n in less dangerous areas were moved to more dangerous areas. What happened in Japan shows that, in a nuclear power plant accident, even fully-equipped countries still struggle with mitigation of the impact and it is impossible to prevent widespread and severe damage with long-lasting consequences. The scale of the damage resulting from the Fuku- shima accident is evidently beyond the capacity of TEPCO to take responsibility for. In legal terms, every nuclear power plant project must carry nuclear liability insurance. However, it is clear that the level of liability insured is inadequate for a disaster of this scale. As a consequence, the government must step in to shoulder the responsibility. In the Fukushima case, TEPCO is in the grip of near bankruptcy. In addition, it is responsible for tak- ing care of the six crippled reactors which requires sev- eral million yens. Initially, there was a split in opinions within the government. One side suggested the govern- ment allow TEPCO to go bankrupt and subsequently take over responsibilities. The other side, however, sug- บทเรียนจากฟุกชุ มิ ะ Lessons from Fukushima

62 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 เกิดอะไรขึ้นในเตาปฏิกรณ์นิวเคลยี ร์ What happened inside the ฟุกุชมิ ะ ไดอจิ ิ Fukushima Daiichi Nuclear Reactors? โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รฟ์ ุกชุ มิ ะ ไดอจิ ิ ใชเ้ ตาปฏกิ รณ์แบบน้�ำเดือด หรอื BWR (Boiling Water Reactor) รวม 6 เครอ่ื ง ขณะเกิดเหตุแผ่นดนิ ไหว The Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant is equipped with ในวนั ที่ 11 มีนาคม 2554 เตาปฏกิ รณท์ ี่ 4-6 อยูร่ ะหว่างการปดิ ซอ่ ม six boiling water reactors. When the earthquake took place on บ�ำรงุ สว่ นเตาปฏิกรณท์ ี่ 1-3 ก�ำลงั เดนิ เคร่ืองตามปกติ แรงสน่ั สะเทอื น March 11, 2011, the fourth, fifth and sixth reactors were under ของแผน่ ดินไหวท�ำใหเ้ ตาปฏกิ รณท์ ี่ 1-3 ดับเครื่องโดยอตั โนมตั ิ อยา่ งไร repair while the remaining ones were operating at full capacity. ก็ตาม ระบบหล่อเย็นยังเป็นส่ิงจ�ำเป็นแม้ในขณะท่ีเตาปฏิกรณ์อยู่ในภาวะ The intensity of the earthquake caused these reactors to shut หยดุ เดนิ เครอ่ื งเพราะแทง่ เชอื้ เพลงิ นวิ เคลยี รย์ งั ปลดปลอ่ ยความรอ้ นและ down automatically, but it was necessary that the cooling system กมั มนั ตภาพรงั สอี อกมาตลอดเวลาจากปฏกิ รยิ าฟชิ ชนั ท่ีไมอ่ าจหยดุ ยงั้ ได้ continued working as the fuel rods were still emitting heat and radiation from fission reaction which could not be halted instantly. ปัญหาที่ 1 เกิดขึ้นเมื่อแผ่นดินไหวท�ำให้กระแสไฟฟ้าจากสายส่งถูก ตดั ขาด ระบบหลอ่ เยน็ จงึ ตอ้ งพง่ึ พาไฟฟา้ จากเครอื่ งปน่ั ไฟสำ� รองท่ีใชน้ ำ�้ มนั The first problem occurred when the earthquake cut off ดเี ซล แต่ไมถ่ งึ 1 ชว่ั โมงตอ่ มา ปญั หาท่ี 2 กเ็ กดิ ขนึ้ อกี เมอ่ื คลนื่ ยกั ษส์ นึ ามไิ ด้ power supplies, so the cooling system was switched to die- สร้างความเสียหายแก่เครอ่ื งปัน่ ไฟสำ� รอง ทำ� ให้ระบบหลอ่ เยน็ หยุดทำ� งาน sel-powered generators. Within less than an hour, the second ระบบไฟฟา้ ส�ำรองสุดท้ายคือแบ็ตเตอรี่จึงถูกนำ� มาใช้ มนั ถกู ออกแบบให้ใช้ problem emerged when giant tsunami waves damaged the งานได้นาน 8 ช่ัวโมง แต่เอาเข้าจรงิ หลงั เกดิ แผน่ ดนิ ไหวเพียง 4 ชั่วโมง emergency generators, disrupting the cooling system. The last แบต็ เตอร่ีของเตาปฏกิ รณ์หมายเลข 1 กห็ มด ทำ� ใหร้ ะบบหลอ่ เย็นฉกุ เฉิน emergency power system relied on batteries, but it was designed ลม้ เหลวโดยสนิ้ เชงิ และนน่ั คอื จดุ เร่มิ ของหายนะท่เี กิดขึ้น to last only eight hours. In actual fact, four hours after the earth- quake, the batteries for the first reactor ran out, and the cooling เมอ่ื ขาดระบบหลอ่ เยน็ อณุ หภมู ขิ องแทง่ เชอ้ื เพลงิ จงึ พงุ่ สงู ขนึ้ อยา่ ง system failed entirely. That was how the catastrophe started. รวดเรว็ ภายใตอ้ ณุ หภมู สิ งู ผวิ แทง่ เชอ้ื เพลงิ ซงึ่ ทำ� จากโลหะ “เซอรโ์ คเนยี ม” กท็ ำ� ปฏกิ รยิ ากบั นำ�้ เกดิ เปน็ กา๊ ซไฮโดรเจนสะสมอยู่ในถงั ปฏกิ รณ์ ทำ� ใหค้ วาม Without the cooling system, the temperature of the fuel ดันเพ่ิมข้ึนอย่างมากและอาจท�ำให้เตาปฏิกรณ์ระเบิดได้ วิศวกรจึงตัดสิน rods rose dramatically. Under high temperatures, the surface of ใจปล่อยความดันออกสู่ภายนอกเพื่อป้องกันเตาปฏิกรณ์ระเบิด ซ่ึงส่ิง the fuel rods made from zirconium alloy came in contact with ท่ีถูกปลดปล่อยออกมาน้ัน นอกจากไอน�้ำและสารกัมมันตรังสีแล้ว ยัง water, resulting in hydrogen build-up inside the reactors and มีก๊าซไฮโดรเจนจ�ำนวนมหาศาลอีกด้วย ไฮโดรเจนที่สะสมอยู่ในส่วนบน extremely high pressure which could cause the reactors to ของอาคารเครื่องปฏิกรณ์ เม่ือสัมผัสกับออกซิเจนในอากาศ ในภาวะที่ explode. Engineers, therefore, decided to release the pressure เหมาะสม การระเบิดกเ็ กดิ ขนึ้ to prevent explosion, but what was released was not only steam and radioactive materials but also a large amount of hydrogen. การระเบิดในลักษณะน้เี รมิ่ ขึน้ ทเี่ ตาปฏกิ รณ์หมายเลข 1 ในวนั ที่ 12 When hydrogen gathered at the top of the reactor was released มีนาคม ต่อมาเป็นเตาปฏิกรณ์หมายเลข 3 ในวันท่ี 14 มีนาคม และเตา and came into contact with oxygen in the air, explosions followed. ปฏิกรณ์หมายเลข 2 ในวนั ท่ี 15 มีนาคม (เตาปฏิกรณ์หมายเลข 2 เกดิ การระเบิดของไฮโดรเจนบริเวณส่วนล่างของถังปฏิกรณ์ จึงมองไม่เห็น This type of explosions began in the first reactor on March ความเสยี หายจากภายนอก) 12, followed by those inside the third reactor on March 14 and the second reactor on March 15. (The explosion of hydrogen in นอกจากเตาปฏกิ รณ์หมายเลข 1-3 แลว้ การระเบดิ อยา่ งรุนแรง the second reactor occurred near the bottom of the reactor ves- ยังเกิดข้ึนกับเตาปฏิกรณ์หมายเลข 4 ซ่ึงอยู่ระหว่างปิดซ่อมบ�ำรุง ไม่มี sel, so damage was not visible from the outside.) เช้ือเพลิงอยู่ในเตาปฏิกรณ์ แต่ปัญหาเกิดขึ้นที่บ่อแช่แท่งเชื้อเพลิงใช้แล้ว ซึ่งขาดระบบหล่อเย็น ท�ำให้แท่งเช้ือเพลิงใช้แล้วร้อนข้ึนจนน�้ำละเหยออก Apart from the first, second and third reactors, a large explo- ไปเป็นจ�ำนวนมาก ก๊าซไฮโดรเจนทเี่ กิดขึ้นจำ� นวนมหาศาลจากเซอรโ์ คเนยี ม sion also occurred in the fourth reactor which was under repair, สะสมอยู่ในอาคารปฏิกรณ์ และเกดิ การระเบิดข้ึนในที่สดุ and there was no fuel rod in the reactor. But the problem started ขน้ั ตอนการหลอมละลายของแท่งเชอ้ื เพลิง in the spent nuclear fuel pool. With the cooling system disabled, these fuel rods were heated up and a great deal of water in this 1. เม่ือขาดระบบหล่อเย็น แท่งเชื้อเพลิงจะร้อนขึ้นอย่างรวดเร็ว well evaporated. Water steam which reacted with a large amount จนน�ำ้ เดือดระเหยเปน็ ไอ เมอื่ ระดบั นำ�้ ลดลงจนแท่งเช้ือเพลิงโผล่พน้ ผวิ นำ้� of hydrogen emitting from zirconium accumulated in the reactor ผิวแทง่ เช้อื เพลงิ ซึง่ ท�ำจากโลหะเซอร์โคเนียม เมือ่ อยู่ในอณุ หภมู ิสงู จะทำ� building leading to the explosions. ปฏกิ ริยากบั นำ�้ เกดิ เปน็ กา๊ ซไฮโดรเจนสะสมอยู่ในถังปฏิกรณ์ How the fuel rods melt: 2. ทีอ่ ุณหภมู ิ 2,000 องศาเซลเซียส เซอรโ์ คเนยี มจะหลอมละลาย 1. Without the cooling system, the fuel rods heat up quickly, และเมือ่ ถงึ 3,000 องศาเซลเซียส ยเู รเนียมจะเริ่มหลอมละลาย boiling the water in the reactor and turning it into steam. When 3. ยูเรเนียมท่ีหลอมเหลวจะตกลงไปท่ีก้นถังปฏิกรณ์ และหลอม the level of water is reduced, the fuel rods are exposed and, at ทะลกุ ้นถังปฏกิ รณ์ a high temperature, its zirconium alloy cladding will react with steam and is accompanied by the release of hydrogen accumu- 4. ยูเรเนียมท่ีหลอมเหลวจะไหลผ่านรูร่ัวตกลงไปที่บ่อรองรับ lated inside the reactor. (suppression pool) ในขณะทคี่ วามรอ้ นยงั คงเกดิ ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอื่ งจาก ปฏิกิริยาฟชิ ชนั ของยูเรเนยี ม 2. At 2,000 degrees Celsius, zirconium melts, and at 3,000 Celsius, uranium melts. 5. หากยังไม่สามารถระบายความร้อนของยูเรเนียมได้ ยูเรเนียม หลอมเหลวก็จะหลอมทะลุช้ันคอนกรีตออกสู่ภายนอก ซ่ึงหมายถึงการ 3. The molten uranium falls to the bottom of the reactor แพร่กระจายสารกัมมันตรังสที ี่มีความแรงสงู มากออกสู่สงิ่ แวดล้อม n vessel and melts through it. 4. The molten uranium falls through to the suppression pool while extreme heat is still being produced by the fission reaction of uranium. 5. If the heat caused by the uranium cannot be released, molten uranium will penetrate through the concrete floor towards the external environment which will result in a major leakage of radioactive materials. n

มหิงสานอ้ ย LITTLE Mahingsaกนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 63 รคาวงาวมัลภแาหคง่ ภูมิใจ AofwParrdide นชุ นารถ ไกรสวุ รรณสาร Nuchanard Kraisuwansan เส้นทางเดินตามส่ีเท้าก้าวย่างอย่างท้าทายของเหล่ามหิงสาสาย The journey that the young Mahingsa research- สืบตัวน้อยน้ันไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบเสมอไป หากแต่เป็นการเดิน ers take is not always a path of roses. It is an ทางท่ีต้องเผชิญกับอุปสรรคต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นสภาพดินฟ้าอากาศที่ obstacle course packed with unpredictable weath- แปรปรวนและนอกเหนือการคาดการณ์ หรือแม้กระทั่งต้องประสบภัย er conditions and challenges as well as natural พิบัติทางธรรมชาติในบางพื้นท่ี แต่เหล่ามหิงสาตัวน้อยก็ไม่เคยย่อท้อ disasters in some areas, but these young natural- หรอื สน้ิ หวงั กลบั พลกิ วกิ ฤตเปน็ โอกาสใหเ้ ปน็ แรงผลกั ดนั ทตี่ อ้ งฟนั ฝา่ ists never give up. They turn crises into opportuni- อุปสรรคน้ันไปให้ได้เพ่ือเป้าหมายของการเดินทาง น่ันคือการได้ดูแล ties that drive them to overcome those obstacles และอนรุ ักษ์ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ มในท้องถิน่ ของตน to reach their destination: being able to protect the natural resources and the environment in their ตลอดระยะเวลาของการเดินทางไมว่ า่ จะเปน็ ระยะเวลา ๓ เดอื น ๖ communities. เดือน หรือ ๑๒ เดอื นกต็ ามต่างเป็นช่วงเวลาที่น่าจดจ�ำ ทง้ั การไดเ้ ลน่ ได้เรยี นรู้ ได้ฝกึ ทักษะต่างๆ จากห้องเรียนธรรมชาติใกล้ตวั การสืบค้น Their journey that might take three, six or even ประวัติศาสตร์เพ่ือหารากเหง้า ภูมิปัญญาและวัฒนาธรรมท่ีใกล้เลือน 12 months has been, all in all, a memorable one in หายไป และการผจญภัยไปในพ้ืนที่ที่มีความอัศจรรย์ย่ิงของธรรมชาติ which the young researchers play and learn togeth- ที่อยู่ในท้องถ่ินของเราแค่เอ้ือมมือ ซึ่งผลลัพธ์ท่ีได้ตลอดการเดินทาง er, developing life skills in the outdoor classroom ของเหลา่ มหงิ สาตวั นอ้ ยนน่ั คอื ความภาคภมู ใิ จจากการไดล้ งมอื ทำ� ความ while searching for their fading historical roots, ภาคภมู ใิ จทไ่ี ดเ้ หน็ ความสำ� เรจ็ จากนำ้� มอื ตนเอง และความภาคภมู ใิ จทไ่ี ด้ local wisdom and culture and exploring the wonders เรยี นรถู้ งึ คณุ คา่ ของธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ มตลอดจนการมสี ว่ นรว่ มใน of their local natural environment. The reward from การอนุรักษ์และฟนื้ ฟคู วามงดงามให้คงอย่สู ืบไป these journeys for the little Mahingsa are the pride of being able to take part in conservation activi- ties and appreciation of the precious environment which can lead to lifelong conservation efforts. เหล่าบรรดามหงิ สาตวั น้อยที่พร้อมจะน�ำพาทมี งานเข้าเย่ียม ชนพ้ืนทดี่ ำ� เนนิ โครงการในบรเิ วณวนอทุ ยานถ้�ำเพชร-ถ้�ำทอง จงั หวัดนครสวรรค์ A group of young Mahingsa in Nakhon Sawan are taking their counselors to visit Tham Phet-Tham Thong Forest Park which is their study area.

64 กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 กล่มุ เด็กๆ ชน้ั ประถมศึกษาจากโรงเรยี นผาผึ้งวทิ ยาคม จงั หวดั ตาก ให้ความสนใจ จากรนุ่ สูร่ นุ่ จนถึงปจั จุบนั มเี หล่ามหงิ สาตวั น้อยกวา่ ๒,๐๐๐ ชีวิต กับกจิ กรรมตรวจวดั คุณภาพน�้ำโดยใชส้ ัตวเ์ ล็กน้�ำจดื เป็นดชั นชี วี้ ดั และพี่เลยี้ งทค่ี อยเป็นทีป่ รึกษาและให้คำ� แนะนำ� กว่า ๒๐๐ คน ไดร้ ่วม เดินทางไปกับโครงการมหิงสาสายสืบ ด้วยแววตาท่ีเต็มเปี่ยมไปด้วย A group of primary students from Pha Phueng Witthayakhom School in ความต้ังใจจริงความมุ่งมั่นและความเสียสละเพื่อส่วนรวมถึงแม้จะไม่ Tak province are studying water quality based on small aquatic animals ได้รับเงินรางวัลเป็นส่ิงตอบแทนก็ตาม นี่แหละคือสิ่งท่ีวิเศษท่ีสุดใน as an indicator. การปลูกฝังค่านิยมการท�ำดีโดยไม่หวังส่ิงตอบแทน ท่ีควรสร้างให้เกิด ขึน้ กับสงั คมไทยในยคุ ปัจจบุ นั วนั ที่ 19-20 กนั ยายน ทผี่ า่ นมา กรมสง่ เสรมิ คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ ม ได้จัดงานพิธีมอบรางวัลแห่งความภาคภูมิใจขึ้น เพื่อเสริมสร้างแรง บนั ดาลใจในการทำ� งานดา้ นสงิ่ แวดลอ้ มของเหลา่ บรรดาสมาชกิ มหงิ สา สายสืบ โดยมีกจิ กรรมเสริมสร้างกระบวนการเรยี นรู้และทกั ษะตา่ งๆ ให้ กับเยาวชน อีกทั้งยังจัดให้มีเวทีแลกเปลี่ยนเพ่ือเปิดโอกาสให้ตัวแทน เยาวชนและพี่เลี้ยงโครงการได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์การท�ำงาน ระหว่างกนั ซง่ึ จะน�ำไปสูแ่ นวทางการพัฒนาและตอ่ ยอดโครงการต่อไป ประตสู ู่โลกกวา้ ง เปิดรอเราอยู่ … เพยี งแคเ่ รากลา้ ทีจ่ ะก้าวออกไป สัมผัสความท้าทายและความงดงามของธรรมชาติ มาร่วมเป็นหนึ่งกับ เรา ...มหงิ สาสายสบื n กล่มุ เยาวชนถา่ ยรูปร่วมกบั พเี่ ลยี้ งและเจา้ หน้าท่ีกรมส่งเสริมคณุ ภาพส่งิ แวดลอ้ ม From one generation to another, this pro- หลังจากได้รบั ใบประกาศนียบัตรในวันงานพิธีมอบรางวัลแหง่ ความภาคภมู ิใจ gram has welcomed more than 2,000 Mahingsa researchers and 200 counselors. Together they The young Mahinsa members smile with pride as they pose for a take a journey with their eyes sparkling with a group photo with their counselors and officials from the Department of sense of determination and dedication for common Environmental Quality Promotion after being presented with certificates good, without expecting anything in return. This is for their achievement. the most wonderful aspect of this educational pro- gram deserving the support of Thai society. น้องๆ มหิงสาตา่ งถา่ ยรูปรว่ มกนั ก่อนอ�ำลางานพิธมี อบรางวัลประจำ� ปี 2553 During September 19-20, the Department Young Mahingsa researchers pose for a photo at the end of the of Environmental Quality Promotion hosted a cer- ceremony to present them certificates of achievement for 2010. emony to present this award of pride to inspire young Mahingsa researchers to continue their work in nature conservation. There were activities to promote learning and other skills among young people as well as roundtable discussions for youth representatives and counselors who shared their valuable experience which could develop into fur- ther implementation and collaboration. The door to the big wide world is open to all of us. Dare yourself to step out and experience the beauty of nature. Come join us … the Little Mahingsa researchers. n

เสยี งชุมชน กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 65 VOICEs of community ชาวประมงหนมุ่ สองคนยกสัตว์นำ้� ที่จับได้จากทะเลในสุราษฎรธ์ านีขึน้ รถเพ่ือน�ำไปขายต่อ โดยไมร่ ูถ้ ึงแผนการก่อสรา้ งโรงไฟฟ้านวิ เคลียร์ในพ้นื ที่ใกล้เคยี งซงึ่ จะมผี ลกระทบ ตอ่ วิถีชวี ิตของเขา Two young fishermen take their haul from the sea off Surat Thani’s coast for sale at the market, unaware of a plan to build a nuclear power plant in vนsวิ เชคุมลชียนร:์nearbyareawhichcouldaffecttheirlivelihood. Nuclear Power vs Community: สสออดงวคิถลีท้อี่ไงม่ The Two Irreconcilable Paths แม้นวาด กุญชร ณ อยธุ ยา SMaenwad Kunjara Na Ayuttaya outhern Thailand is abundant with marine resources, forests and farm- lands. This is the reason past and present governments have eyed it for major industrial development, includ- ing nuclear power. าคใต้ของประเทศไทยเป็นพ้ืนที่อันอุดมสมบูรณ์ Of the 14 sites considered under a feasibility ท้ังด้านทรัพยากรทางทะเล ทรัพยากรป่าไม้ และ study for construction of nuclear power plants, Laem พ้ืนที่เพาะปลูก เป็นพ้ืนท่ีท่ีหลายรัฐบาลที่ผ่านมา Thaen Bay in Prathieu District of Chumphon Prov- หมายตาไว้เพ่ือการพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ince is one of the five shortlisted sites. It is situated รวมทง้ั การพัฒนาโรงไฟฟา้ นิวเคลยี ร์ ในจำ� นวนพนื้ ท่ี 14 แหง่ ทมี่ กี ารศกึ ษาความเปน็ ไปไดข้ องการเปน็ not far from the conservation and propagation cen- ทีต่ ง้ั โรงไฟฟ้า อา่ วแหลมแท่น ต.ชุมโค อ.ประทวิ จ.ชุมพร เป็นหนึ่งใน ter of more than 2,000 giant clams (Tridacna gigas) 5 แหง่ ทอ่ี ยใู่ นกลุ่มคดั เลือกสุดท้าย ทแี่ หง่ น้ีอยไู่ มไ่ กลจากเขตอนุรักษ์ under the care of Suphanat Duangkamol and local และขยายพันธ์หุ อยมือเสอื กวา่ สองพันตวั ท่ี สพุ นัด ดวงกมล หรือทรี่ ู้ fisher folks for more than five years. Better known as กนั ในนาม “ผู้ใหญแ่ ดง” อดตี ผ้ใู หญบ่ ้านหมู่ท่ี 5 และชาวประมงใน Phuyai Daeng, Suphanat was a former village chief. พื้นที่ชว่ ยกันดูแลมากว่า 5 ปีแลว้ Phuyai Daeng often spoke for the villagers against ผู้ใหญ่แดงมักเป็นตัวแทนชาวบ้านท่ีคัดค้านโครงการพัฒนา large-scale development projects that were deemed ขนาดใหญ่ที่จะส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนใน harmful to the livelihoods of local people, including planned coal-fired and nuclear power plants. The local people insist that they cannot accept the types of development which is agriculture-based includ-

66 กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 พนื้ ที่ รวมทงั้ โครงการกอ่ สรา้ งโรงไฟฟา้ ถา่ นหนิ และโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ “โรงไฟฟา้ ถา้ สรา้ งเสรจ็ ไมเ่ กนิ 3 ปี คนไทยไมม่ ปี ลาทกู นิ แนน่ อน โดยยืนยนั วา่ ชาวบา้ นในอ.ประทิวและในภาคใต้โดยรวมยอมรบั ไม่ได้ เกิดอันตรายท้ังต่อคนและสัตว์ ดิน-น้�ำ-ลม-ไฟ พลอยเสียไปหมด กับการพัฒนาที่ไม่สอดคล้องกับวิถีชีวิตที่เกี่ยวพันกับการท�ำเกษตร แผนพัฒนาภาคใต้ต้องถอน ต้องสร้างฐานเกษตรกรรมให้เข้มแข็ง โดยเฉพาะการทำ� สวนยางพารา ปาลมน์ ำ�้ มนั มะพรา้ วและผลไม้อื่นๆ ขึ้น เพราะภาคใต้ท้ังภาคจะเล้ียงคนท้ังภาคเหนือและอีสานได้ รวมท้งั การประมงชายฝัง่ และการทอ่ งเท่ียว ประเทศไทยไมใ่ ชป่ ระเทศทจ่ี น ไมใ่ ชป่ ระเทศใหญ่ เราอยไู่ ดด้ ว้ ยความ พอเพียง แตก่ ารลงทุนของรัฐขาดจิตส�ำนกึ ไม่ค�ำนึงถงึ ผลกระทบทาง “ภาคใตเ้ ปน็ พนื้ ทเี่ กษตร ชาวบา้ นเปน็ เกษตรกร คนปะทวิ มรี าย ส่งิ แวดล้อมซึ่งเปน็ หวั ใจสำ� คัญตอ่ ฐานทรพั ยากรของประเทศ ไดต้ อ่ วันไม่ต่�ำกวา่ 1,000 บาท เฉล่ยี คนท้งั ภาคมรี ายไดต้ ่อคนไมต่ ำ�่ กว่า 50,000 บาทต่อปี ไม่มคี นตกงาน และยังพ่งึ พาแรงงานจากภาค “หลักคิดท่ีส�ำคัญของการพัฒนาประเทศ รัฐบาลต้องให้ อีสานอีกด้วย เกษตรกรหนึ่งคนเล้ียงคนได้ทั้งครอบครัว พวกเราอยู่ ประชาชนมสี ว่ นรว่ มในการตดั สนิ ใจ และรบั ผดิ ชอบ” ผใู้ หญแ่ ดง กลา่ ว ได้ ไม่รวย ไมจ่ น เก็บกินได้ตลอดชาติ มันเป็นอาชีพท่ีสืบทอดถึงลกู หลาน” ผูใ้ หญแ่ ดง กลา่ ว ด้านพื้นท่ีเป้าหมายในการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทางตอน บนของประเทศ ทไี่ ดค้ ะแนนความเหมาะสมสงู สดุ คอื จ.อบุ ลราชธานี “ผมไมเ่ ขา้ ใจวา่ ทง้ั ๆ ทฐี่ านเกษตรกรรมจะไมล่ ม่ สลายแตร่ ฐั บาล ดว้ ยเหตผุ ลสำ� คญั ทวี่ า่ ตง้ั อยใู่ กลแ้ หลง่ นำ�้ คอื เขอ่ื นสริ นิ ธร แตป่ ระเดน็ ทกุ รฐั บาลกย็ งั ดงึ ดนั จะเอาอตุ สาหกรรมมายดั เยยี ดใหค้ นในพนื้ ที่ ถาม สำ� คญั ท่ถี กู กล่าวมากที่สดุ คอื กระแสการตอ่ ตา้ น ว่าถ้าเอาอุตสาหกรรมมาลงในพ้ืนท่ีแล้วถ้าหากว่าอุตสาหกรรมล่ม จากชาวบ้านไม่รุนแรงเม่ือเปรียบเทียบกับ สลายรฐั บาลจะทำ� อยา่ งไร พ้นื ที่อนื่ “ภาคใต้ต้องการนโยบายด้านพลังงานที่สอดคล้องกับวิถี สดใส สร่างโศก ผู้ประสานงาน วัฒนธรรมของคนใต้ ไม่ท�ำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เครือข่ายคนไทยไม่เอาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เน้นการใช้พลงั งานหมุนเวียน เช่น พลงั งานแสงอาทติ ย์ ลม พลังงาน จ. อุบลราชธานี ช้ีถึงผลกระทบหากมีการ ชีวมวล เป็นอนาคตของพลังงานไทย ไม่เอาโรงไฟฟ้าถ่านหิน โรง สรา้ งโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ โดยยกบทเรยี น ไฟฟ้านิวเคลียร์ที่จะเป็นใบเบิกทางของการสร้างท่าเรือน้�ำลึก เขื่อน นคิ มอตุ สาหกรรม สุพนดั ดวงกมล หรือ ผู้ใหญแ่ ดง ing rubber, oil palm and coconut plantations, fruit Suphanat Duangkamol or Phuyai Daeng orchards, coastal fishing and tourism. culture and way of life, a policy that does not destroy our natural resources. It must focus on renewable “Southern Thailand is a farming region. The energy such as biomass, solar and wind power. This is the future of energy for Thailand. We do not need people of Pathieu earn more than 1,000 baht a day coal-fired or nuclear plants that will only pave way for deep-sea ports, dams and industrial estates. on an average with an average household income of at “I’m pretty certain that no more than three years least 50,000 baht a year. There is no unemployment. after the power plant is built, we won’t have any mack- erel to eat because it causes so much harm to both peo- We even rely on labors from the northeast. A single ple and animals alike as well as the earth, water, wind and fire. Everything will be ruined. The southern farmer can earn enough income to feed his whole seaboard development project must be cancelled, and instead our agricultural base must be strengthened. family. We are not rich, but we are not poor either. Agriculture production from the south alone We grow enough to feed ourselves for eternity, and we can easily feed the people in the north and northeast. Thailand is not a poor expect to pass on this kind of life to the future genera- or large country. We can be self-suffi- cient. Public investment schemes lack tions,” said Phuyai Daeng. conscience and fail to take into account “I don’t understand why the government insists on impacts to the environment which is the most impor- imposing industrial development on us even while our tant element for our nation’s resources. agricultural base is intact. The government “The main principle about development is should answer this question: If the that the government must allow the people industry that they bring here collapses, to participate in and take responsibility for any deci- what would they do? sion they make.” Phuyai Daeng said. “We need an energy pol- icy that corresponds to our สดใส สรา่ งโศก (ซ้าย) ถอื แผ่นผา้ ตอ่ ต้าน นวิ เคลยี ร์ระหวา่ งการ รว่ มเดนิ ขบวนท่ีเมอื ง ฟกุ ชุ มิ ะ ประเทศญปี่ ุ่น Sodsai Sangsok, left, holds a banner protesting nuclear power during a demonstration in the city of Fukushima, Japan, recently.

กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 67 จากเมื่อคร้ังทม่ี ีการสร้างเขือ่ นสิรนิ ธรขึน้ ระหว่างปี พ.ศ. 2511-2514 ผลกระทบท่ีใหญ่หลวงและกว้างขวางกว่าเขื่อนสินรินธรมากมายนัก เพ่ือผลิตกระแสไฟฟ้าดว้ ยกำ� ลังการผลิต 36 เมกกะวตั ต์ สามารถกัก ดังที่เห็นจากกรณีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ในประเทศญ่ีปุ่น เป็น เกบ็ น้�ำได้ 1,966.5 ลา้ นลกู บาศก์เมตร ตวั อย่าง แตห่ ลงั จากสรา้ งเขอ่ื นสริ ธิ รได้ 40 ปี ปัญหาท่ีชาวบา้ นไดร้ ับผล เธอเป็นห่วงว่า น�้ำในเข่ือนจะถูกปนเปื้อนด้วยสารกัมมันตรังสี กระทบตอ้ งอพยพยา้ ยออกจากหมบู่ า้ นและไรน่ าของตนยงั ไมส่ ามารถ ซึ่งจะกระทบกับการด�ำรงชีวิตของชาวบ้านที่ปลูกข้าวและพืชอื่น แกไ้ ขได้ จนกระทั่งทกุ วนั นี้ยงั มชี าวบ้านไปชมุ ชนหนา้ เขือ่ น เพอื่ เรยี ก หาปลา และเล้ยี งวัวควาย สดใสกลา่ ว ร้องให้จ่ายค่าชดเชย หลังรัฐบาลจ่ายค่าชดเชยให้กลุ่มสมัชชาคนจน จ�ำนวน 2,299 ครอบครัว “เราตอ้ งเขา้ ใจวา่ สารกมั มนั ตรงั สสี ามารถกระจายไปไดก้ วา้ งไกล ทงั้ ในอากาศ ดนิ นำ�้ ปา่ พชื พรรณธญั ญาหาร ลว้ นแตไ่ ดร้ บั ผลกระทบ ปญั หาของเขอ่ื นสริ นิ ธรปจั จบุ นั กค็ อื วา่ ในหนา้ แลง้ ปรมิ าณนำ้� จะ วถิ ชี วี ติ ของชาวบา้ นลว้ นพงึ่ พาทรพั ยากรธรรมชาตใิ นการเลยี้ งชพี เมอ่ื ลดลงไปกวา่ ครงึ่ เหลอื ไม่ถึง 900 ลา้ นลกู บาศก์เมตร ซึง่ ไมเ่ พียงพอ สงิ่ แวดลอ้ มหรอื ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นชมุ ชนปนเปอ้ื นสารกมั มนั ตรงั สี ใหก้ รมชลประทานสง่ ไปหลอ่ เลยี้ งการปลกู ขา้ วนาปรงั ของเกษตรกรที่ ชาวบา้ นยอ่ มไดร้ บั ผลกระทบด้วยเช่นกนั ” อยใู่ นเขตชลประทานกวา่ 150 ลา้ นลกู บาศกเ์ มตร วกิ ฤตภยั แลง้ ทำ� ให้ ชลประทานหยดุ จา่ ยนำ�้ หลงั สนิ้ ฤดกู ารเพาะปลกู ขา้ วนาปรงั เกอื บทกุ ปี สดใสกล่าวต่อว่า ชาวบ้านยังจะต้องรับผลกระทบด้านสุขภาพ เพอื่ รักษาระดับน้�ำในเขอื่ นไม่ให้ลดตำ่� จนเขา้ สรู่ ะดบั วกิ ฤต รวมท้ังความเสย่ี งในการเป็นโรคมะเรง็ และโรคอ่นื ๆ ท่เี กดิ จากการได้ รับสารกัมมนั ตรงั สีเปน็ ระยะยาว นอกจากนั้นแลว้ โครงการก่อสรา้ ง สดใสเตอื นวา่ หากมกี ารสรา้ งโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ นำ้� ในเขอื่ นจะมี โรงไฟฟ้าจะสร้างความขัดแย้งระหว่างกลุ่มชาวบ้านที่ต่อต้านและ ไม่เพียงพอให้น�ำไปใช้หล่อเย็นเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์อย่างแน่นอน สนับสนุน ส่วนชาวบ้านท่ีเป็นเกษตรกรจะสูญเสียพ้ืนที่ท�ำมาหากิน ซ่งึ หมายความวา่ รฐั ตอ้ งจดั หานำ�้ มาเพ่มิ และลงท้ายคงหนีไม่พ้นตอ้ ง และตลาดทางการเกษตร เพราะผูบ้ รโิ ภคจะไมก่ ล้าซ้ือพืชพนั ธุ์ที่ปลูก สรา้ งเข่อื นใหม่หรือผันน้�ำจากแม่นำ�้ โขงมาใช้ ในพืน้ ทด่ี ว้ ยเกรงจะได้รับผลกระทบจากสารกมั มนั ตรังสดี ้วย สดใสเชอื่ วา่ โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รข์ นาด 1,000 เมกะวตั ต์ ทจี่ ะสรา้ ง “ทผี่ า่ นมาชาวบา้ นรอบเขอื่ นสริ นิ ธรไดเ้ สยี สละพนื้ ทที่ ำ� มาหากนิ ทอี่ บุ ลราชธานจี ะมปี ญั หาตามมา ทงั้ ในเรอ่ื งการจา่ ยคา่ ชดเชย รวมถงึ วิถีชีวิต ทรัพยากร ความเป็นชุมชนและครอบครัวที่ต้องแตกแยก ผลกระทบต่อวิถีวัฒนธรรม และส่ิงแวดล้อม และอาจจะสร้างสร้าง ล่มสลายจากการสร้างเข่ือนมาแล้ว ท�ำไมต้องมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ Another location earmarked as a nuclear power to cool its reactor. That would mean the government will have to look for other sources of water, inevitably plant site is the northeastern province of Ubon Ratcha- deciding on building more dams or diverting water from the Mekong River. thani. It was chosen reportedly because of its proximity Sodsai believes that the 1,000-MW nuclear power to a large water source from the Sirindhorn Dam and plant planned for Ubon Ratchathani will lead to prob- the relative lack of resistance from the locals. lems having to do with compensation and impacts to the local way of life and the environment. She expects Sodsai Sangsok, the coordinator of the Thai the nuclear plant will cause even more severe impacts People against Nuclear Power Network in Ubon Rat- than the dam as the Fukushima nuclear plant disaster chathani, is concerned about the negative impacts of in Japan has attested. the nuclear power plant, citing past experience with the construction of the Sirindhorn Dam during 1968- She was concerned that the water in the dam 1971. The dam has a storage capacity 1,966.5 million would be contaminated with radioactive materials, cubic meters of water, capable of producing 36 MW which would greatly affect the farmers whose liveli- of electricity. hood depends on rice farming, vegetable growing, fish- ery and livestock farming. Forty years after the construction, the problems of the displaced villagers from their farmlands have not “We must understand that radioactive materials been entirely resolved. To these days, there are still peo- can spread far and wide through the air, soil, forest ple demonstrating at the dam site to demand compen- and the food chain. Everything can be affected. The sations even after the government have compensated locals’ livelihood here depends on harvesting natural 2,299 families under the Assembly of the Poor banner. resources. If the environment and natural resources are contaminated, their lives will be affected too.” A problem currently faced by the Sirindhorn Dam is that its stored water during the dry season normally Sodsai also warned that people living around the dips to about 900 million cubic meters, less than half power plant risk getting cancer and other diseases as a its capacity. The low volume of water is not enough result of prolonged exposure to radiation. In addition, for the Royal Irrigation Department to irrigate the she was afraid that the power plant construction would second rice crops in the irrigated area that need over cause conflict among members of the communities, 150 million cubic meters. Every year, the RID ends and that many farmers could lose their paddy fields up having to stop distributing water right after the rice and even lose the market because consumers might be was planted to prevent the water in the reservoir from reluctant to buy produces from areas at risk of radioac- reaching the critically low level. tive contamination. Sodsai warned that if the nuclear power plant was built, there would not be enough water from the dam เสียงชุมชน VOICES OF COMMUNITY

68 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 ชาวอ�ำเภอละแม จงั หวัดชมุ พร เดนิ ขบวนต่อตา้ นโรงไฟฟ้าถ่านหนิ และนวิ เคลียร์ และการพฒั นาขนาดใหญท่ เ่ี กย่ี วเนอื่ งกนั ในพน้ื ทห่ี รอื ในประเทศเพอ่ื น บา้ นเลย An demonstration against coal-fired and nuclear power plants by villagers of Lamae district of Chumphon province. ดา้ น ดร.ชวลติ วทิ ยานนท์ ผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นสตั วน์ ำ�้ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏนครราชสีมา กล่าวถงึ ความเป็นไปได้ในการกอ่ สร้างโรงไฟฟ้า มาทบั ถมความทกุ ขซ์ ้�ำอกี ทง้ั ๆ ทค่ี นใชไ้ ฟฟ้าสว่ นใหญ่อยู่ท่กี รงุ เทพฯ นิวเคลียร์บริเวณเข่ือนสิรินธรว่า แม้น�้ำในเขื่อนอาจมีความหลาก หรือเขตอตุ สาหกรรม” สดใสกลา่ ว หลายของชนดิ พรรณไมส่ งู นกั แตน่ ำ�้ ทร่ี อ้ นขน้ึ ซง่ึ จะปลอ่ ยออกมาจาก โรงไฟฟา้ ย่อมมีผลตอ่ ไข่ปลาและสตั วน์ ำ�้ ตา่ งๆ อยู่แล้ว โดยผลกระทบ สดใสเล่าว่า กลุ่มศึกษาพลังงานท่ียั่งยืนและเป็นธรรม ซึ่งเป็น จะส่งผลทง้ั อัตราการรอดตายและการเจรญิ เติบโตของสัตวน์ �้ำ กลุ่มประชาสังคม ได้ลงพื้นท่ีบ้านหัวสะพาน ท่ีถูกเลือกเป็นพ้ืนท่ี ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพื่อให้ข้อมูลชาวบ้าน รวมทั้งสอบถาม แต่ประเด็นส�ำคัญท่ี ดร.ชวลิต เป็นกังวลมากกว่านั้น คือ ความเหน็ ชาวบา้ นตอ่ การประชาสมั พนั ธข์ องการไฟฟา้ ฝา่ ยผลติ ทอี่ า้ ง ผลกระทบจากกัมมันตรังสี วา่ ได้จัดประชมุ ในพื้นท่ีแล้ว 30 คร้ัง โดยผ้เู ข้าร่วมประชมุ 8,600 คน เห็นด้วยกบั การจะสรา้ งโรงไฟฟ้า ซงึ่ ชาวบ้านเลา่ ว่า ในชมุ ชนไม่เคยรู้ “นำ้� หลอ่ เยน็ จากโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ มหี ลกั ประกนั มากแคไ่ หนที่ วา่ จะมกี ารสรา้ งโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ ทผี่ า่ นมาการไฟฟา้ ฯ เพยี งมาแจก จะไมม่ กี ารปนเปอ้ื นของกมั มนั ตรงั สี โดยเฉพาะมาตรฐานการควบคมุ แว่นตาและสนับสนุนการพัฒนาในชุมชนตามกลุม่ ต่างๆ คุณภาพการรับเหมาของไทยท่ีเป็นค�ำถามอยู่มาก ขนาดญ่ีปุ่นซึ่งมี ธรรมาภิบาลและมาตรฐานการควบคุมคุณภาพท่ีสูงที่สุดในโลก สดใส รอ้ งเรยี นวา่ กระทรวงพลงั งานและการไฟฟา้ ฝา่ ยผลติ ฯ ให้ ประเทศหนึ่ง เม่ือเกิดภัยพิบัติอันสุดวิสัย ยังร่ัวไหล ถึงขีดอันตราย ข้อมูลประชาชนเพียงด้านเดียว โดยอ้างความจ�ำเป็นว่าประเทศไทย จนได้ และถา้ หากจะมกี ารผันนำ�้ จากนำ�้ โขงเข้ามาในเขื่อนสริ นิ ธรเพือ่ ต้องมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์และนิวเคลียร์ไม่มีผลกระทบใดๆ ในขณะที่ ใหป้ รมิ าณนำ�้ เพยี งพอสำ� หรบั ความตอ้ งการของโรงไฟฟา้ กค็ งกระทบ ประชาชนทวั่ ไปยงั ไมม่ ขี อ้ มลู เรอ่ื งโครงการกอ่ สรา้ งโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ ตอ่ ระบบนเิ วศอยา่ งมาก แตย่ งั ไมเ่ หน็ เคา้ โครงของเทคโนโลยแี ละการ ก่อสรา้ ง วนั น้ีจงึ สรปุ ไดย้ าก “The villagers living around the Sirindhorn Dam had already sacrificed their farmland, livelihood and “ถ้าน�ำต้นทุนในการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เท่ากันน้ีไปใช้ resources, not to mention their communities and fami- สนับสนนุ และสร้างพลงั งานทางเลอื กอ่ืน เชน่ ในลักษณะของการซ้ือ lies having fallen apart due to the dam construction. แผงโซลาเซลล์ ชวี มวล ของเหลอื ทงิ้ หรอื พลงั งานทดแทนรปู แบบอนื่ ๆ Why should the nuclear power plant construction be เพ่ือน�ำไฟฟ้าเข้าระบบ น่าจะเกิดความเป็นธรรมทางเศรษฐกิจ และ allowed to add to their suffering when most power users กระทบสงิ่ แวดลอ้ มนอ้ ยกวา่ กนั มากเลย” ดร.ชวลิต กล่าว n are in Bangkok or industrial estates.” Dr Chavalit Wittayanond, an aquatic life expert at Sodsai added that a civic group called the Study Rajabhaj University at Nakhon Ratchasima, pointed Group for Fair and Sustainable Energy had visited Ban out that while the diversity of aquatic life in the res- Hua Saphan, the village which has been earmarked ervoir of the Sirindhorn Dam is not great, the heated as the construction site for the nuclear power plant, to water released from the power plant, if it was built, disseminate information. Earlier, the Electricity Gen- would affect the survival and growth rate of the fish erating Authority of Thailand (EGAT) claimed it had eggs and other aquatic life. organized 30 forums to hear the villagers’ views and that most of the 8,600 participants had agreed with However, his main concern is the impact from the power plant construction. However, the villagers radioactive materials. told the civic group that they were never informed of the construction plan. All the power authority did was “How can you guarantee that the coolant from the distributing eye-glasses to the villagers and initiating a power plant will not be contaminated with radioactive number of community development projects. That materials, particularly when the quality standard and was all they did. workmanship of the Thai contractors are highly ques- tionable? Even in one of the world’s most advanced Sodsai claimed that the Ministry of Energy and nations like Japan, when disaster struck, the leak of EGAT provided only one-sided information about radioactive materials was at a dangerous level. If the nuclear power, saying there is a need for Thailand to water from the Mekong River is diverted to the Sirind- have nuclear power plant and that it has no impact horn Dam for the power plant, it will greatly upset the whatsoever. Meanwhile, the villagers did not know or ecosystem in the region. But since I have not seen the have never been informed about the nuclear power technology or the specifications, it is difficult for me to plant construction or related large-scale development say one way or another. projects in their area or in the neighboring countries. “But if the money to be spent on a nuclear power plant is used instead to support the development of alternative energy sources, such as solar cell, biomass, waste or other renewable energy, to produce electric- ity, we might well achieve better economic justice and adversely affect the environment to a much less degree,” Dr Chavalit said. n

ส่ีแยกไฟเขียว กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 69 GREEN INTERSECTION ตพทมี่้นลอทังนุงงไแามลน่เะหนค็นวิวขเาคอมลเงสียยี่รง์ เดชรตั สุขก�ำเนดิ The Invisible Costs and Risks of Nuclear Power Decharut Sukkumnoed ภาพจาก nature.com Photo from nature.com

70 กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 “To many, nuclear energy looks to be a “ส�ำหรบั ผคู้ นจ�ำนวนมาก relatively clean and พลงั งานนิวเคลียร์ดูเหมอื น logical choice in an จะเป็นทางเลอื กท่ีถือว่าสะอาด era of increasing และสมเหตสุ มผลในยุคที่ resource scarcity. ทรัพยากรขาดแคลน แต่จาก Yet the record ประสบการณ์ทผี่ า่ นมาท�ำให้ requires us to ask เราจ�ำเป็นตอ้ งถามค�ำถามที่ painful questions: เจ็บปวดวา่ เราคดิ ค�ำนวณ have we correctly ต้นทนุ และความเส่ียงของ calculated its risks พลังงานนวิ เคลยี รค์ รบถ้วน and costs?” หรอื ยงั ?” – U.N. Secretary-General Ban Ki-moon (ABC – นายบนั คี มนุ เลขาธิการสหประชาชาติ (ABC News, 2011. News, 2011. “Nuclear Dilemma: Adequate Insurance Too Expensive”) โ“Nuclear Dilemma: Adequate Insurance Too Expensive”) รงไฟฟ้านิวเคลียร์ถูกเสนอเป็นทางเลือกหน่ึงในการผลิต Thailand has included in its Power ไฟฟ้าของประเทศไทย ซึ่งได้บรรจุเข้าไว้ในแผนพัฒนา Development Plan (PDP) since 2007 กำ� ลงั การผลติ ไฟฟา้ ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2550 โดยอา้ งถงึ เหตผุ ล the setting up of nuclear power plants ดา้ นความมน่ั คงของระบบไฟฟา้ และตน้ ทนุ การผลติ ไฟฟา้ as an option for energy generation. ทต่ี ำ่� กวา่ ทางเลอื กอนื่ ๆ (ในการจดั ทำ� แผนพฒั นากำ� ลงั การ The reasons are: it would bring secu- ผลติ ไฟฟา้ ปี พ.ศ. 2550 อ้างถึงตน้ ทนุ การผลิตไฟฟา้ จาก rity to the electricity system and the โรงไฟฟา้ นวิ เคลียรไ์ ว้ท่ี 2.08 บาท/หนว่ ย) lower costs incurred compared with other options. (The 2007 PDP puts the cost of producing electricity แต่อย่างท่ี นายบัน คี มุน เลขาธิการสหประชาชาติ ได้กล่าว from nuclear power at 2.05 baht per unit.) เตือนไว้ในขณะที่เขาลงเย่ียมพื้นที่โรงไฟฟ้าเชอร์โนบิล ในประเทศ ยูเครนวา่ เราคิดค�ำนวณต้นทนุ และความเสย่ี งของพลงั งานนวิ เคลียร์ However, as Ban Ki-moon cautioned during an น้ันครบถ้วนหรือยัง? เพราะประสบการณ์อันเจ็บปวดในอดีต (รวม inspection of the power plant at Chernobyl in Ukraine ถึงกรณีอุบัตภิ ยั โรงไฟฟ้านิวเคลียรฟ์ ุกุชมิ ะ) มกั ตอกยำ�้ วา่ มนุษยชาติ that painful past experience – including the incident อาจจะคาดการณต์ น้ ทนุ และความเสยี่ งของโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รต์ ำ�่ กวา่ earlier this year at Fukushima in Japan – has shown ความเป็นจริงอยู่เสมอ that humanity may have underestimated the costs and risks of nuclear power plants. บทความฉบับนี้ จึงน�ำเสนอข้อมูลล่าสุดที่เกี่ยวข้องกับประเด็น ส�ำคัญในการประเมนิ ตน้ ทุนของโรงไฟฟา้ นวิ เคลียร์ 4 ประเดน็ ได้แก่ This article therefore presents the latest data on ตน้ ทนุ การกอ่ สรา้ ง ตน้ ทนุ ทบี่ านปลาย ตน้ ทนุ การปลดระวางโรงไฟฟา้ four important points on the assessment of nuclear นวิ เคลียร์ และตน้ ทุนในการประกันภยั power plants: construction costs, cost overruns, costs of plant decommission and insurance costs. ต้นทุนการกอ่ สร้าง Construction Costs เนื่องจากโครงสร้างต้นทุนของการผลิตไฟฟ้าจากพลังงาน The structure of costs in building a nuclear power นิวเคลียร์มีลักษณะที่แตกต่างไปจากการผลิตไฟฟ้าจากถ่านหินและ กา๊ ซธรรมชาติ ตรงทร่ี อ้ ยละ 70-80 ของตน้ ทนุ ท้ังหมดของการผลติ plant differs from those of building one fuelled by coal or natural gas in that 70-80% of the costs weigh on the initial investment. The costs of fuel and operation are low by comparison. Therefore the construction costs are the main expenses in the investment cost.

กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 71 ไฟฟ้าดว้ ยพลังงานนวิ เคลยี ร์เปน็ คา่ ใช้จา่ ยในการลงทุน หรือ invest- ไดท้ ำ� การทบทวนตน้ ทนุ คา่ กอ่ สรา้ งของโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รท์ ว่ั โลก รวม ment cost ส่วนต้นทุนค่าเช้ือเพลิงและต้นทุนค่าปฏิบัติการถือว่า ถงึ ในญปี่ นุ่ และเกาหลใี ตด้ ว้ ย พบวา่ ตน้ ทนุ คา่ กอ่ สรา้ งในปดี งั กลา่ วจะ มีสัดส่วนน้อยมาก ดังน้ัน จุดส�ำคัญของต้นทุนการผลิตไฟฟ้าจาก ตกประมาณ 2,000 เหรยี ญสหรฐั ตอ่ กโิ ลวตั ต์ สง่ ผลใหต้ น้ ทนุ การผลติ พลังงานนิวเคลียร์ก็คือ ต้นทุนค่าก่อสร้าง ซ่ึงเป็นต้นทุนหลักในค่า ไฟฟ้าจากโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รน์ ้ันตกประมาณ 6.7 เซนต/์ หน่วยไฟฟ้า ใช้จา่ ยในการลงทุน หรอื ประมาณ 2.00 บาท/หนว่ ยไฟฟ้า ปัญหาส�ำคัญคือ การก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ค่อนข้างจะ แต่เม่ือ MIT ได้ทำ� การศกึ ษาใหมอ่ ีกครัง้ ในปี พ.ศ. 2551 พบว่า มีลักษณะเฉพาะแล้วแต่กรณี ดังน้ัน ต้นทุนค่าก่อสร้างโรงไฟฟ้า การเพิ่มขึ้นของราคาสินแร่ต่างๆ และการปรับปรุงมาตรฐานความ นิวเคลียร์ในแต่ละโรง และในแต่ละประเทศก็จะแตกต่างกันด้วย ปลอดภัยของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ส่งผลให้ต้นทุนค่าก่อสร้างโรงไฟฟ้า แต่จากข้อมูลล่าสุดมีการประมาณการณ์กันว่า ต้นทุนค่าก่อสร้าง นิวเคลียร์เพ่ิมขึ้นเกือบหนึ่งเท่าตัว จาก 2,000 กลายเป็น 4,000 โรงไฟฟ้านวิ เคลยี รจ์ ะตกประมาณ 3,000 - 6,000 เหรยี ญสหรฐั ตอ่ เหรยี ญสหรฐั ตอ่ กโิ ลวตั ต์ (โดยปรบั ลดผลของเงนิ เฟอ้ แลว้ ) ทำ� ใหต้ น้ ทนุ กิโลวัตต์ ซึ่งความแตกต่างกันดังกล่าวก็จะส่งผลกระทบต่อต้นทุน คา่ ไฟฟา้ จากโรงไฟฟา้ นิวเคลยี รเ์ พิ่มขึน้ เปน็ 8.4 เซนตต์ ่อหน่วยไฟฟ้า คา่ ไฟฟ้าทผ่ี ลิตมาดว้ ย หรือประมาณ 2.50 บาท/หนว่ ยไฟฟา้ (Du, Y. and J.E. Parsons. 2009. “Update on the Cost of Nuclear Power, Massachu- ในปี พ.ศ. 2546 สถาบันเทคโนโลยีแหง่ แมสซาจเู สตหรือ MIT setts Institute of Technology”) จากการสรปุ ของ MIT พบวา่ ตน้ ทนุ การผลติ ไฟฟา้ ของโรงไฟฟา้ นิวเคลียร์มิได้เป็นทางเลือกในการผลิตไฟฟ้าที่มีต้นทุนต่�ำที่สุด ดังที่ อุตสาหกรรมนิวเคลยี รม์ ักจะกลา่ วอา้ งกัน โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ Olkiluoto ในประเทศฟนิ แลนด์ยังอยูร่ ะหวา่ งการกอ่ สร้าง ทงั้ ท่ี งบบานปลาย ตามแผนต้องพรอ้ มเดินเครอื่ งเม่ือปี พ.ศ. 2552 โครงการนปี้ ระสบปญั หางบ บานปลายเหมอื นกบั อกี หลายๆ โครงการ ปญั หาทส่ี ำ� คญั ในแงเ่ ศรษฐศาสตรข์ องอตุ สาหกรรมนวิ เคลยี รค์ อื การออกแบบก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องออกแบบเฉพาะส�ำหรับ Still under construction, the Olkiluoto nuclear power plant in Finland was แต่ละโรง แทนท่ีจะมีแบบแปลนมาตรฐาน ซึ่งท�ำให้ต้นทุนในการ supposed to have started operation in 2009. The project suffers from cost ออกแบบ และต้นทุนในการก่อสร้างสูงข้ึน และยังประสบกับปัญหา overruns, a typical problem of other nuclear power plant projects. ความยุ่งยากในการขออนุมัติและการก�ำกับดูแลเร่ืองความปลอดภัย ของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรง จนกลายเป็นต้นเหตุส�ำคัญของ ความลา่ ชา้ ในการกอ่ สรา้ งโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ และปญั หางบประมาณ บานปลายตามมา A main problem is the construction of a nuclear Cost Overruns power plant tends to be special to that particular instal- A main problem in terms of economics for the lation. Therefore the costs of building a plant vary from place to place, from country to country. However, latest nuclear industry is the question of design, which must data indicate that the costs of building a nuclear power be particular to each individual plant, rather than a stan- plant amounts to US$3,000-6,000 per kilowatt (KW). dard plan. This raises the costs of design and construc- The differences will have an impact on the costs of elec- tion, and runs into problems of approval and manage- tricity produced by the plant. ment of the safety of each nuclear power plant, causing a major delay in the plant construction, and unforeseen In 2003, the Massachusetts Institute of Technology costs that will follow. (MIT) reviewed the construction of nuclear power plants worldwide, including those in Japan and Korea. It found The Olikuluoto-3 project in Finland is a case that the costs amounted to $2,000 per KW in that year in point. It was the first nuclear power plant in West- for construction, with production amounting to 6.7 US ern Europe after the disaster at the Chernobyl power cents (or about 2 baht per electricity unit). plant. At the time this was considered the flagship in the nuclear industry, with electricity distribution expected to In a later survey in 2008, MIT found that the costs kick into the system in May 2009. But the construction of minerals and adjusting safety measures at nuclear turned out to be the opposite. After four years’ work, plants had led to the doubling of construction costs, beginning in 2005, construction was found to proceed from $2,000 to $4,000 per KW (inflation having been later than planned by 3.5 years, with construction costs factored in). This hiked up production costs to 8.4 cents rising from 3 billion euros to 5 billion euros, or by 55%. or about 2.5 baht per electricity unit. (Du, Y. and J.E. This meant that the costs had risen to US$4,000 per Parsons. 2009. “Update on the Cost of Nuclear Power, KW. That raised debate in Finland as to who would be Massachusetts Institute of Technology”) responsible for these cost overruns. MIT’s conclusion: Generating electricity by nuclear That’s why Professor Stephen Thomas, an energy power is not the cheapest option as people tend to say. policy expert at the University of Greenwich Business สแ่ี ยกไฟเขียว Green Intersection

72 กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 ตวั อย่างเชน่ โครงการโรงไฟฟ้า Olikiluoto-3 ทฟี่ ินแลนด์ ซ่งึ ตน้ ทนุ การปลดระวาง เป็นโรงไฟฟ้านิวเคลียร์โรงแรกในยุโรปตะวันตก หลังจากอุบัติภัยที่ โรงไฟฟ้าเชอร์โนบิล จนมักถือกันว่า โรงไฟฟ้าแห่งนี้เป็นเรือธงของ ตน้ ทนุ การปลดระวางโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รก์ เ็ ปน็ ประเดน็ ทถ่ี กเถยี ง อุตสาหกรรมนิวเคลียร์ เดิมที่คาดกันว่า โรงไฟฟ้านี้จะเริ่มจ่ายไฟฟ้า กันมากเช่นกัน โดยในที่น้ีการปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นการ เข้าระบบในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2552 ที่ผ่านมา แต่สถานการณ์ ร้ือถอนและการด�ำเนินการให้พ้ืนท่ีของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นพ้ืนท่ี การกอ่ สร้างจริงกลับตรงกนั ขา้ ม หลงั การก่อสรา้ งมาแลว้ 4 ปี (เริม่ ที่มีระดับกัมมันตภาพรังสีอยู่ในระดับปลอดภัย หลังจากที่หมดอายุ จากปี พ.ศ. 2548) พบว่า การก่อสร้างล่าช้ากว่าก�ำหนดประมาณ ใช้งานแลว้ โดยท่วั ไปโรงไฟฟ้านิวเคลียรร์ ุ่นเก่ามีอายุใช้งานประมาณ 3 ปีครึ่ง ขณะที่งบประมาณการก่อสร้างก็เพ่ิมขึ้นจากเดิมประมาณ 30 ปี ส่วนโรงไฟฟ้านิวเคลียรร์ นุ่ ใหม่มีอายุใช้งานประมาณ 45-60 ปี 3 พันล้านยูโร กลายเป็นเกือบ 5 พนั ลา้ นยูโร หรือเพ่ิมข้นึ ประมาณ ร้อยละ 55 และเท่ากับว่ามีต้นทุนค่าก่อสร้างสูงถึงประมาณ 4,400 ปัญหาส�ำคัญคือ การปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ให้อยู่ใน เหรียญต่อกิโลวัตต์ จนกลายเป็นประเด็นถกเถียงกันในฟินแลนด์ว่า ระดบั ท่ปี ลอดภัยนน้ั มีต้นทุนทสี่ ูงมาก ตัวอยา่ งเช่น ในฝรง่ั เศสท่ีมีการ ใครจะเป็นผ้รู ับผิดชอบต้นทุนท่บี านปลายขนึ้ มานี้ ปลดระวางโรงไฟฟา้ เบรนนิลสิ ขนาด 70 เมกะวัตต์ ซ่ึงมตี น้ ทุนการ รื้อถอนสูงถึง 480 ล้านยูโร (หรือเกือบ 20,000 ล้านบาท) ซ่ึง ศาสตราจารย์สตีเฟน โธมัส (Stephen Thomas) ซ่ึงเป็น สูงกว่าท่ีคาดการณ์ไว้เดิมถึง 20 เท่า แม้กระน้ันการปลดระวาง ผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นนโยบายพลงั งานทว่ี ทิ ยาลยั ธรุ กจิ มหาวทิ ยาลยั กรนี วชิ โรงไฟฟา้ นก้ี ย็ งั ประสบปญั หาการปนเปอ้ื นของพลโู ตเนยี ม ซเี ซยี ม-137 จงึ สรปุ วา่ “Olikiluoto-3 กลายเปน็ ตัวอย่างทแ่ี สดงให้เห็นวา่ ทกุ ส่งิ และโคบอล์ท-60 ลงสูแ่ หล่งน้�ำโดยรอบ เกี่ยวกับการสร้างเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ใหม่สามารถกลายเป็นข้อผิด พลาดทางเศรษฐกจิ ไดท้ ้งั ส้ิน” ในอังกฤษ หน่วยงานท่ีรับผิดชอบการปลดระวางโรงไฟฟ้า นวิ เคลยี รแ์ หง่ สหราชอาณาจกั ร พบวา่ ตน้ ทนุ ในการรอ้ื ถอนโรงไฟฟา้ ด้วยเหตุนี้ นายจอห์น ดับเบิลยู โรว์ (John W. Rowe) นิวเคลียร์ 19 โรงอาจจะสูงถึง 70,000 ล้านปอนด์ และอาจต้อง ประธานสถาบันพลังงานนิวเคลียร์จึงสรุปว่า “ประเทศเรา (หมาย พบกับปัญหาต้นทุนบานปลายตามมา จนมีการตัดสินใจที่จะทยอย ถึง สหรัฐอเมริกา-ผู้เขียน) ต้องการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นอย่างมาก รอ้ื ถอน โดยใชเ้ วลาในการดำ� เนนิ การนานถงึ 50 ปกี วา่ จะเสรจ็ สมบรู ณ์ เพอื่ จดั การกับปญั หาภูมิอากาศเปล่ยี นแปลง) แต่เป็นโครงการท่ีแพง และเสี่ยงมาก” ในสหรฐั การไฟฟา้ ตา่ งๆ มกี ารประมาณการณก์ นั วา่ ตน้ ทนุ การ ปลดระวางโรงไฟฟ้านวิ เคลียรน์ ่าจะอยู่ที่ 325 ล้านเหรียญสหรัฐหรอื ผบู้ รหิ ารบรษิ ทั สาธารณปู โภคหลายคนยำ้� วา่ ผกู้ อ่ สรา้ งโรงไฟฟา้ ประมาณ 9,400 ล้านบาทตอ่ เตาปฏกิ รณ์ นิวเคลียร์ไม่เต็มใจที่จะผูกมดั ตนเองไวก้ ับราคาท่ีตั้งไว้คงที่ (หมายถึง ราคาท่ีตกลงและโฆษณากันไว้นั้น-ผู้เขียน) รวมถึงไม่อยากผูกมัดกับ ขณะเดียวกันในยุโรปก็มีการประมาณการณ์กันว่า ต้นทุนการ กำ� หนดเวลาทตี่ ายตวั (ซงึ่ แปลวา่ ไมอ่ ยากผกู มดั วา่ จะกอ่ สรา้ งเสรจ็ ใน ปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์โดยเฉลี่ยประมาณ 200-500 เหรียญ เวลาใด-ผเู้ ขยี น) (ขอ้ มลู จากไทยแลนด์ BusinessWeek, “Nuclear’s สหรฐั ตอ่ กโิ ลวตั ต์ Tangled Economics”, 26 มถิ ุนายน 2551) นัน่ หมายความว่า หากประเทศไทยจะโรงไฟฟา้ นิวเคลยี รข์ นาด 1,000 เมกะวตั ต์ จำ� นวน 5 โรง ก็จะต้องเตรียมต้นทุนคา่ ปลดระวาง School, concluded “Olkiluoto has become an example For example, the decommissioning of the Brennilis EL-4 of all that can go wrong in economic terms with new power plant in France, with a capacity of 70 megawatts, reactors.” cost as much as 480 million euros (or almost 20 billion baht). That was 20 times the costs estimated. Even so For this reason John W. Rowe, chairman of the decommissioning of this plant was beset with contamina- Nuclear Energy Institute, said the US “badly needs new tion of nearby water sources by plutonium, cesium-137 nuclear plants to deal with the climate issue. But they are and cobalt-60. very expensive, very high-risk projects.” In England, the authority charged with the decom- Builders of the power plants, utility executives say, missioning of nuclear power plants estimated that are unwilling to commit to fixed prices set (meaning the removal and withdrawal of 19 plants might cost as much price agreed and advertised – writer) and fixed schedules (which as 70,000 million pounds. And the authority believed it means they don’t want to commit to the time frame for finishing would meet with cost overruns. Therefore the authority the construction work – writer). (Thailand BusinessWeek, 26 decided to stagger the removals, expecting to take more June 2008, “Nuclear’s Tangled Economics”) than 50 years until all the plants are decommissioned. Costs of Decommission In the US, electricity authorities estimated that the Another issue that is widely debated is the costs of costs of decommissioning nuclear plants should amount to US$325 million, or about 9.4 billion baht, per nuclear decommissioning a nuclear power plant. By decommis- reactor. sioning we mean the removal of a plant and the insur- ance that the grounds on which it stands holds a safe level Europe also estimates that decommissioning would of radioactivity after its usefulness has expired. In gen- cost on average US$200-500 per KW. eral, an old nuclear power plant is operative for 30 years. The newer ones can be at work for 45-60 years. All these pointers mean that if Thailand is to build five nuclear power plants, each with a capacity to pro- The problem is the costs are very high for decom- duce 1,000 MW, the country will have to prepare decom- missioning a nuclear power plant to a level that is safe. missioning costs of US$200-500 million or 6-15 billion

กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 73 ประมาณ 200-500 ล้านเหรยี ญ/โรง (หรอื 6,000-15,000 ลา้ นบาท/ และทางเศรษฐกิจคิดเป็นมูลค่าปัจจุบันประมาณ 7.6 ล้านล้านยูโร โรง) หรอื รวมท้งั 5 โรง ก็จะมตี น้ ทุนสูงถงึ 30,000-75,000 ล้านบาท ซึ่งถือเป็นกรณีอ้างอิงส�ำหรับความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้นได้จาก เลยทเี ดยี ว อุบัติภัยนิวเคลียร์ แต่ปัจจุบันโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศเยอรมนี กลบั ถกู กำ� หนดใหต้ อ้ งทำ� ประกนั ภยั โดยครอบคลมุ มลู คา่ เสยี หายเพยี ง จริงๆ แล้วในสหรัฐอเมริกาและในยุโรปมีการเก็บเงินจาก แค่ 2,500 ล้านยโู ร (หรอื ประมาณ 100,000 ลา้ นบาท) หรือประมาณ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงเข้ากองทุนเพ่ือการปลดระวางโรงไฟฟ้า รอ้ ยละ 0.03 ของมลู ค่าความเสียหายทงั้ หมดทอ่ี าจจะเกิดขึ้น นิวเคลียร์ แต่ล่าสุดคณะกรรมาธิการก�ำกับดูแลโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ของสหรัฐอเมริกาพบว่า เงินท่ีเก็บเข้ากองทุนจากโรงไฟฟ้าแต่ละโรง จากการค�ำนวณของ นายโอลาฟ โฮเมเยอร์ นักเศรษฐศาสตร์ นั้นต่�ำเกินไป ไม่พอท่ีจะจ่ายต้นทุนในการปลดระวางจริง เช่นเดียว จากมหาวทิ ยาลยั เฟลนซเ์ บริ ก์ ประเทศเยอรมนี พบวา่ การครอบคลมุ กับในทวปี ยุโรป ซ่ึงพบปญั หาน้เี ช่นกัน ค่าเสียหายทุกหน่ึงล้านล้านยูโร โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงจะต้อง เสยี คา่ เบยี้ ประกนั รายปปี ระมาณ 4,700 ลา้ นยโู ร (ประมาณ 190,000 ต้นทนุ การประกันสาธารณภัย ลา้ นบาท/ปี) เหตกุ ารณอ์ บุ ตั ภิ ยั โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รฟ์ กุ ชุ มิ ะ-ไดอชิ ิ นอกจากจะ เพราะฉะน้ัน หากจะให้ครอบคลุมมูลค่าความเสียหายท่ีเกิด ชใี้ หเ้ หน็ ความเสย่ี งของการใชโ้ รงไฟฟา้ นวิ เคลยี รแ์ ลว้ ยงั ชใ้ี หเ้ หน็ ถงึ จดุ ขึ้นท้ังหมด 7.6 ล้านล้านยูโร (โดยเทียบเคียงจากกรณีโรงไฟฟ้า อ่อนสำ� คัญของโรงไฟฟ้านิวเคลียรอ์ กี จดุ หนงึ่ นน่ั คอื ระบบประกนั ภยั เชอร์โนบิล) โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงก็จะต้องเสียค่าเบ้ียประกัน จากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ท่ีท�ำไว้ไม่ครอบคลุมมูลค่าความเสียหายจริง ประมาณ 35,000 ล้านยโู ร หรือ 1.5 ลา้ นล้านบาท เน่ืองจากโรงไฟฟ้าแห่งนี้ไม่ได้ท�ำประกันสาธารณภัยเอาไว้เลย ทิ้งให้ ภาระในการชดเชยและฟืน้ ฟูทงั้ หมด (ซึ่งยังมอิ าจสรุปไดห้ มดในขณะ ดงั นนั้ จงึ มคี ำ� กลา่ ววา่ “โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รจ์ ะเปน็ ทางเลอื กทเี่ ปน็ น้)ี กลายเปน็ ภาระของประชาชนผ้เู สยี ภาษชี าวญีป่ นุ่ ไปไดท้ างเศรษฐกจิ กต็ อ่ เมอ่ื ธรุ กจิ โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รไ์ มจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งจา่ ย คา่ เบยี้ ประกนั จนครอบคลมุ ความเสยี หายทอ่ี าจจะเกดิ ขนึ้ ทง้ั หมด” ในความเป็นจริงแล้ว ปญั หาเช่นน้ไี ด้เกดิ ขึ้นมากอ่ นแลว้ และยงั คงด�ำรงอยู่จนกระท่ังปัจจุบัน น่ันคือ การท่ีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต่างๆ ตวั อยา่ งจรงิ ในประเทศเยอรมนี ปจั จบุ นั โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รเ์ สยี คา่ ท�ำประกนั ไว้ต�ำ่ กวา่ มูลค่าความเสียหายทอ่ี าจจะเกดิ ขึน้ จริงมาก เพอ่ื เบยี้ ประกนั เพยี ง 12 ลา้ นยโู ร ซง่ึ คดิ เปน็ คา่ ไฟฟา้ แลว้ ประมาณ 0.008 ลดต้นทนุ คา่ เบย้ี ประกันรายปขี องโรงไฟฟ้านิวเคลยี ร์ลง ยโู รเซนต/์ หนว่ ยไฟฟา้ เทยี บกบั คา่ ไฟฟา้ 22 ยโู รเซนต/์ หนว่ ยไฟฟา้ ตัวอย่างเช่น กรณีอุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิล ใน แต่ถ้าต้องการให้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องประกันความเสียหาย ประเทศยเู ครน เมอื่ ปี พ.ศ. 2529 ไดส้ ร้างความเสยี หายทางสุขภาพ ถึง 100,000 ล้านยูโร ก็จะต้องเสียค่าเบี้ยประกันเพิ่มข้ึนเป็น 3.2 ยโู ร/หน่วยไฟฟ้า (หรอื เพิ่มขึ้นกว่า 145 เท่า) ซึ่งหากต้องเสยี ค่าเบย้ี baht per plant. In other words, decommissioning of all nuclear power plants in Germany have been required five would cost 30 to 75 billion baht. to take out insurance policies of only 2.5 billion euros (amounting to 100 trillion baht) or 0.03% of the dam- The truth is the US and Europe have collected fees ages that may be incurred. from each nuclear power plant to make up a fund for the decommissioning of the plants. But of late, the US According to calculations by Dr Olaf Hohmeyer, Nuclear Regulatory Commission found that the money a professor of energy economics at the University of going into the fund is too low, inadequate for paying the Flensburg, Germany, for every trillion euros caused in costs of decommissioning in reality. Europe found a simi- damage a nuclear power plant has to pay 4.7 billion lar problem. euros per year in insurance policy (or close to 50 billion baht a year). Costs of Insurance against Disasters The fiasco at Fukushima-Daiichi in Japan did not Therefore, if damages amounting to 7.6 trillion euros are to be covered (taking the Chernobyl disaster as only show the risk of using nuclear power. It showed a yardstick), each nuclear power plant has to pay insur- another flaw: the insurance system in place did not cover ance premiums amounting to 35 billion euros (or 1.5 tril- the damages in reality. That’s because the plants did not lion baht). take out a policy on pubic disaster insurance. This leaves the burden of compensation and rehabilitation (which Hence, the saying: “nuclear power plants will be fea- cannot yet be estimated) on the shoulders of Japanese sible economically if they don’t have to pay insurance taxpayers. premium that cover all damages.” In fact, this kind of incident has happened before In reality, German nuclear power plants pay only and still persists, that is nuclear power plants take out 12 million euros or only 0.008 euro cents/electrical unit policies that are far below the costs of damages that compared to the electricity charge of 22 euro cents/elec- might ensue. This is in order to reduce annual insurance trical unit. fees paid by the nuclear power plant. But if you want to insure the power plant up to 100 For example, the accident at the Chernobyl power billion euros you will have to pay a premium of 3.2 euros plant in Ukraine in 1990 caused damages to people’s per unit of electricity, or 145 times more. Paying insur- health and the country’s economy to the tune of 7.6 ance commensurately would thus mean nuclear power is trillion euros. This is a reference case for damages that a very expensive option. may occur due to other nuclear disasters. But at present That’s why several governments have to subsidise nuclear power plants by letting these plants pay insur- สี่แยกไฟเขียว Green Intersection

74 กนั ยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 ประกนั ตามนนั้ โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รก์ จ็ ะเปน็ ทางเลอื กในการผลติ ไฟฟา้ จากความแตกต่างระหว่างมูลค่าความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้น ท่ีแพงเอามากๆ จรงิ กบั มลู คา่ ความรบั ผดิ ชอบความเสยี หายทโ่ี รงไฟฟา้ นวิ เคลยี รไ์ ดท้ �ำ ประกันเอาไว้ จะเหน็ ไดช้ ดั ว่าโรงไฟฟ้านิวเคลยี ร์อย่รู อดได้ กด็ ว้ ยการ ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลหลายประเทศจึงต้องอุ้มโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ผลกั ภาระความเสย่ี งจากสาธารณภยั ไวใ้ หส้ าธารณชนตอ้ งรบั ผดิ ชอบ เอาไว้ โดยยอมใหโ้ รงไฟฟา้ นวิ เคลยี รใ์ นประเทศของตนเองจา่ ยคา่ เบยี้ ประกันตำ่� กวา่ ความเปน็ จริง และในสว่ นทีเ่ หลอื รฐั บาล (หรือในบาง การค�ำนวณต้นทุนที่ไม่ครบถว้ นใน 4 ประเด็นที่ส�ำคัญไม่ใชเ่ ปน็ กรณจี ะให้การไฟฟา้ ในประเทศน้ัน) รับภาระเอาไว้เอง เพียงปัญหาเดียวของโครงการก่อสร้างของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ การ หาทางเลือกและต้นทุนในการจัดการกากนิวเคลียร์ก็เป็นปัญหาใหญ่ ยกตัวอย่างเช่น สหรัฐอเมริกามีกฎหมายระบุให้โรงไฟฟ้า อีกปัญหาหนง่ึ ด้วยเหตนุ ี้ คำ� เตือนของ นายบนั คี มนุ ที่วา่ “เราคดิ นิวเคลียร์แต่ละแห่งต้องท�ำประกันภัยครอบคลุมความเสียหาย 375 คำ� นวณตน้ ทนุ และความเสย่ี งครบถว้ นแลว้ หรอื ยงั ?” จงึ เปน็ คำ� ถามท่ี ลา้ นเหรยี ญสหรฐั บวกกบั การกำ� หนดใหก้ ารไฟฟา้ ฯ ตา่ งๆ ตอ้ งพรอ้ ม ส�ำคัญมาก เพราะการคิดค�ำนวณต้นทนุ และความเสี่ยงทไ่ี มค่ รบถ้วน ที่จะจ่ายความเสียหายจากอุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์รวม 12,600 กค็ ือ การบังคับให้สาธารณชนตอ้ งรบั ภาระตน้ ทุนและความเส่ียงเมื่อ ล้านเหรียญสหรัฐ หรือเท่ากับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละแห่งมีส่วนรับ ปญั หาตา่ งๆ อุบตั ิขน้ึ ไม่ว่าจะเปน็ การก่อสร้างทีล่ า่ ช้า งบบานปลาย ภาระเพียงประมาณร้อยละ 3 ของมูลค่าความเสียหายที่การไฟฟ้า การร้ือถอนโรงไฟฟ้า หรืออบุ ัติภยั โรงไฟฟ้านิวเคลยี ร์ กต็ าม จะรับผดิ ชอบเทา่ น้ัน การคิดค�ำนวณต้นทุนและความเส่ียงของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ในกรณขี องประเทศฝรั่งเศส ซงึ่ มีโรงไฟฟ้านวิ เคลียร์ 58 โรง ซึง่ จึงเป็นประเด็นส�ำคัญท่ีสังคมไทยต้องขบคิดกันให้ชัดเจน ดีกว่าท่ีจะ กำ� หนดใหโ้ รงไฟฟา้ นวิ เคลยี รแ์ ตล่ ะโรงตอ้ งทำ� ประกนั ครอบคลมุ ความ เรง่ รีบตัดสินใจเดนิ หน้าโครงการโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ โดยมตี น้ ทุนและ เสียหาย 91 ลา้ นยูโร ส่วนรัฐบาลจะตอ้ งรบั ผิดชอบโดยประกนั ความ ความเสยี่ งทม่ี องไม่เห็นรอคอยอยู่เบือ้ งหนา้ n เสยี หายเพิ่มเตมิ คดิ เป็นมลู คา่ ถึง 228 ล้านยโู ร ดร. เดชรัต สขุ ก�ำเนิด เปน็ อาจารยท์ ค่ี ณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ ติดตอ่ ไดท้ ี่ [email protected] ในกรณขี องประเทศสวติ เซอรแ์ ลนด์ ไดเ้ พม่ิ มลู คา่ การรบั ประกนั ความเสยี หายของโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รแ์ ตล่ ะโรงเพม่ิ ขน้ึ จาก 1,000 ลา้ น ฟรงั ค์ เป็น 1,800 ล้านฟรงั ค์ ในขณะท่หี น่วยงานรัฐบาลประเมินว่า ความเสียหายจากกรณีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิลน่าจะสูงถึง 4 ล้านลา้ นฟรงั ค์ ance lower than in reality. The governments or the coun- เรอ่ื งความคุม้ ทุนระหวา่ งพลังงานนวิ เคลียรแ์ ละพลังงานหมุนเวียน เช่น พลงั งาน tries’ electricity authorities would bear the remainder of ลม ยังเป็นทีถ่ กเถยี งกันอย่างกวา้ งขวาง the liabilities. The comparative cost advantage of nuclear power and renewable For example, the US stipulates by law that each energy such as wind power continues to be a subject of intense debate. nuclear power plant must pay insurance amounting to $375 million. In addition, utility authorities have to be oughly and adequately taken into account. Such failure ready to pay damages amounting to $12.6 billion in the means the public will be forced to shoulder the costs and event of an accident. In other words, each nuclear power risks when problems arise, be it delayed construction, plant has to shoulder only one third of damages that cost overrun, decommissioning, or accidents. might arise. The assessment of costs and risks in a nuclear power France, which has as many as 58 nuclear power plant is therefore a point that Thai society has to think plants, requires each to have insurance coverage amount- through. It is better than to rush into a decision to build ing to 91 million euros. The government pays an addi- nuclear power plants with unforeseen costs and risks tional 228 million euros in coverage. lying ahead. n Switzerland has raised the insurance coverage for Decharut Sukkumnoed, PhD, is a lecturer at the Economics each nuclear power plant from 1 billion francs to 1.8 bil- Faculty, Kasetsart University. He may be contacted at lion francs, while state agencies estimate that damages [email protected]. from the disaster at Chernobyl should be as high as 4 trillion francs. From the difference between the costs of damages that may occur in reality and the damages insured by nuclear power plants, it is clear that nuclear power plants survive by transferring the risks of public disasters to the general public. Not being able to adequately assess the costs of a nuclear power plant project in the four important areas is not the only problem. Options and the costs of nuclear waste management is another major problem. It is clear then why Ban Ki-moon posed the very important ques- tion of whether all the costs and risks have been thor-

กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 75 กAcิจtกivรiรtiมesกรoมf the Department เณปดิ อตุทัวคยู่มานอื สคงิ่วแามวดหลลอ้ากมหนลานายาชทาาตงิสชริีวนิภธารพ Launch of Handbooks of Biodiversity at Sirindhorn International Environmental Park Fifty years ago, the deciduous forest to the ยอ้ นไป 50 กวา่ ปที แี่ ลว้ ปา่ เบญจพรรณในทศิ ตะวนั ตกของ west of Phetchaburi’s Cha-am District was อ�ำเภอชะอ�ำ จังหวัดเพชรบุรี มีต้นน้�ำท่ีหลั่งไหลเป็นสายน�้ำ home to streams that flowed all the way มาถงึ ชายฝง่ั ทะเลฝง่ั ตะวนั ออกทำ� ใหม้ ปี า่ ชายเลนขนึ้ อยหู่ นาแนน่ to the eastern coast, giving rise to a dense เปน็ ระบบนเิ วศตน้ นำ�้ ถงึ ปลายนำ�้ ทมี่ ที รพั ยากรธรรมชาติ ทงั้ mangrove forest. It was a complete eco- ป่าไม้และสัตว์ป่าอุดมสมบูรณ์ในอดีต system from the headwater to the sea that แต่ภายหลังป่าไม้ถูกท�ำลายจนเหลือพ้ืนที่ป่าเล็กน้อยอยู่บน once teemed with forest resources and wildlife. ยอดเขา ฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล กลายเป็นพื้นที่อับฝน ดิน However, widespread deforestation interfered with เสอ่ื มโทรม พชื พนั ธุ์ไม่สามารถเจรญิ เตบิ โตได้ กระทั่งกลายเปน็ พ้นื ที่ the climate, disrupting the rain pattern and turning the รกร้าง area into almost a waste land, its top soil depleted and unsuitable for plant growth. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลปัจจุบัน ทรงทอด After witnessing such deterioration, His Majesty the พระเนตรเห็นความเส่ือมโทรมในพ้ืนที่ ทรงมีพระราชปรารภว่า King lamented that the land would turn into desert if it หากปล่อยให้เป็นเช่นนี้ต่อไปพื้นที่จะกลายเป็นทะเลทราย จึงทรงมี was left to its fate. In 1983, the Huai Sai Royal Develop- พระราชดำ� ริให้จัดตั้งศูนย์ศึกษาการพฒั นาห้วยทรายข้ึนในปี 2526 ment Study Center under the royal initiative was estab- เพื่อฟื้นฟูป่า โดยสร้างอ่างเก็บน้�ำ ใช้ระบบป่าเปียกเก็บกักน�้ำและ lished to restore the forest. A reservoir was constructed and fast-growing trees were planted upstream to trap the ตะกอนดนิ ไวบ้ างสว่ น ปลูกป่าไมโ้ ตเรว็ ไมผ้ ล และไม้เศรษฐกจิ ควบคู่ sediment. Other fruit trees and hard-wood trees were ผรู้ ว่ มการสนทนาเกีย่ วกับความหลากหลายทางชวี ภาพทอี่ ุทยานสง่ิ แวดลอ้ มนานาชาติสิรนิ ธร คือ (จากซา้ ย) คุณปฐวี คณุ สมิทธ์ิ อธบิ ดีพรทพิ ย์ และคุณสาวติ รี Discussing biodiversity at the Sirindhorn International Environmental Park are, from left, Mr Patawi, Mr Smith, Director-General Pornthip, and Ms Savitree. กจิ กรรมกรม Activities of the Department

76 กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 ไปกับการปล่อยให้ป่าเดิมได้ฟื้นตัวด้วยตัวเองเพื่อคงลักษณะของ เรม่ิ ตงั้ แตก่ ารขดุ ลอกคลองบางตรานอ้ ย-บางตราใหญ่ เพอ่ื ใหก้ ารไหล ป่าธรรมชาตใิ นพืน้ ท่ไี ว้ เวียนของน�ำ้ จืดจากบนบกและน�ำ้ เค็มจากทะเลมาเชอ่ื มตอ่ กันอกี คร้งั ต่อจากน้นั จงึ เร่มิ ปลกู ปา่ ชายเลนขนึ้ ในพนื้ ท่ี นับแต่นัน้ มา ปา่ เบญพรรณและป่าเตง็ รงั คอ่ ยๆ กระจายออกไป บนพื้นท่ี 15,882 ไร่ของโครงการ ตง้ั แตเ่ ขาลกู โดดตา่ งๆ ไลล่ งมาถึง ปัจจบุ ัน แสมทะเล ฝาดขาว โกงกางใบเล็ก โกงกางใบใหญ่ และ พืน้ ราบ มพี รรรณพืชท้ังส้นิ 70 วงศ์ 184 สกลุ 241 ชนิด โพทะเล ยืนต้นเจริญเป็นพรรณไม้ดัชนีที่บ่งชี้ถึงการฟื้นตัวของป่า ชายเลน และผนื ปา่ ชายเลนแหง่ นเ้ี ปน็ แหลง่ เรยี นรทู้ สี่ ำ� คญั ของอทุ ยาน เมื่อผืนป่าห้วยทรายเร่ิมฟื้นตัว ในปี 2537 สมเด็จพระเทพ ส่ิงแวดลอ้ มนานาชาตสิ ิรินธรในเวลาต่อมา รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี ไดพ้ ระราชทานพระราชดำ� ริ ให้ จดั การพนื้ ทท่ี ดลองปลกู และฟน้ื ฟสู ภาพปา่ ชายเลน เพอื่ ใหร้ ะบบนเิ วศ จวบจนปัจจบุ ัน ป่าเบญจพรรณ ปา่ ชายเลน ป่าชายหาด ที่เคย ป่าชายเลนกลับคืนส่ธู รรมชาติ เสื่อมโทรมในอดีต ได้รับการฟื้นฟูจนกลายเป็นระบบนิเวศป่าต้นน�้ำ ป่าบก และปา่ ชายเลนที่เช่ือมต่อสัมพันธ์ โดยในพืน้ ทีศ่ นู ยศ์ ึกษาการ จากสภาพเดิมของป่าชายเลนปลายคลองบางตราน้อย และ พฒั นาหว้ ยทรายฯ มปี า่ ปกคลมุ 2 ชนดิ คอื ปา่ เตง็ รงั 4,016.57 ไร่ และ คลองบางตราใหญ่ ที่ถูกท�ำลายไปจากการเสียสมดุลของธรรมชาติ planted while the remaining natural forest was left to ผู้ร่วมงานเปดิ ตวั หนังสอื คมู่ อื ลงพืน้ ที่ศกึ ษาป่าชายเลนที่ฟืน้ ตัวแล้ว rejuvenate by itself. Participants of the handbook launch on the nature trail in the restored Since then, the mixed deciduous and the dry dip- mangrove forest terocarp forest has continued to multiply on the 15,882 rai of the project area. The trees spread from the moun- cel of land has since become an important nature study tain top to the plain below and account for over 70 fami- center of the Sirindhorn International Environmental lies, 184 genus and 241 species of flora. Park. When the Huai Sai forest complex is restored, HRH Nowadays, the mixed deciduous, mangrove and the Princess Maha Chakri Sirindhorn initiated a land man- beach forests that were once depleted have been fully agement scheme to restore the mangrove forest. In 1994, revived, making up a complete ecosystem of upstream the whole ecosystem started to come back to life. forest at the head water, dry forest in between and man- grove forest downstream that are inter-connected. The The mangroves along the Bangtra Noi and Bangtra Huai Sai Royal Development Study Center includes Yai canals were once completely destroyed to the point two types of forests: the dry dipterocarp forest covering of upsetting the eco-equilibrium. The dredging of both 4,016.57 rai and the mixed deciduous forest covering canals links the fresh water from inlands and the salt 2,530.88 rai. The Sirindhorn International Environmen- water from the sea. Once the dredging is completed, the tal Park covers three types of forests: the mangrove forest mangrove forest began its march to normalcy. covering 189.68 rai, the beach forest covering 136.61 rai and the rejuvenated forest covering 362.73 rai. Presently, samae talay (Avicennia marina), faad khao (Lumnitzera racemosa Willd), kongkaang bai lek (Rhizophora During 2007-2008, the Faculty of Forestry of Kas- apiculata) and kongkaang bai yai (Rhizophora mucronata) and etsart University in collaboration with the Department Portia tree (Thespesia populnea) stand tall as the indisput- of Environmental Quality Promotion (DEQP) launched able indicators of the restored mangrove forest. This par- a survey and found 103 species of birds, 11 species of

กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 77 ป่าเบญจพรรณ 2,530.88 ไร่ ส่วนพนื้ ทีอ่ ุทยานสิ่งแวดลอ้ มนานาชาติ ภายในงาน นางพรทิพย์ ปั่นเจริญ อธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพ สริ ินธร มีพืน้ ท่ีปา่ ปกคลมุ 3 ชนดิ ได้แก่ พื้นท่ีป่าชายเลน 189.68 ไร่ ส่ิงแวดล้อม ได้ร่วมพูดคุยเสวนาถึงความเป็นมาของการจัดท�ำชุด ปา่ ชายหาด 136.61 ไร่ และป่าฟ้ืนฟูทดแทน 362.73 ไร่ คู่มือศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ โดยมีผู้ร่วมเสวนาคือ นายปฐวี สขุ สวสั ดิ์ รองผจู้ ดั การฝา่ ยฝกึ อบรมและเผยแพร่ จากอทุ ยาน  ในระหวา่ งปี พ.ศ 2550-2551 คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัย สงิ่ แวดลอ้ มนานาชาตสิ ริ นิ ธร และนายสมทิ ธิ์ สตุ บิ ตุ ร์ ตวั แทนนกั เขยี น เกษตรศาสตร์ ร่วมกับกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ได้ท�ำการ โดยมีนางสาวสาวติ รี ศรสี ุข ผู้อ�ำนวยการส่วนสงิ่ แวดล้อมศึกษา เปน็ ส�ำรวจชนิดพรรณ พบนก 103 ชนดิ สตั ว์เลี้ยงลกู ด้วยนม 11 ชนดิ ผูด้ ำ� เนินรายการเสวนา สัตว์เลื้อยคลาน 15 ชนิด สัตว์สะเทินน�้ำสะเทินบก 11 ชนิด และ แมลงอีก 118 ชนดิ จากนนั้ เปน็ กจิ กรรมลงพนื้ ทศี่ กึ ษาความหลากหลายทางชวี ภาพ ตามเสน้ ทางเดนิ ศกึ ษาธรรมชาตปิ า่ ชายเลนภายในอทุ ยานสง่ิ แวดลอ้ ม  ลา่ สดุ กรมสง่ เสรมิ คณุ ภาพสงิ่ แวดลอ้ มไดน้ ำ� การศกึ ษาในครง้ั นนั้ นานาชาติสิรินธร เพื่อให้ผู้เข้าร่วมทดลองใช้ชุดคู่มือฯ ในการศึกษา มาพฒั นาและจดั ทำ� เปน็ หนงั สอื ชดุ คมู่ อื ความหลากหลายทางชวี ภาพ ความหลากหลายทางชวี ภาพทง้ั ในเรอื่ งของนก พรรณไมช้ ายเลน และ จากห้วยทรายถึงชายทะเล ฉบับพกพาส�ำหรับประชาชน ประกอบ ส่งิ มชี วี ิตในระบบนิเวศป่าชายเลน ดว้ ยสอ่ื การเรยี นรจู้ ำ� นวน 3 เรอื่ ง ไดแ้ ก่ ปา่ ไมแ้ ละพรรณพชื เขยี นโดย แมน้ วาด กญุ ชร ณ อยธุ ยา นกและสตั วป์ า่ เขยี นโดย สมทิ ธ์ิ สตู บิ ตุ ร และ โดยหวังว่า คู่มือฯ ทั้งสามเล่มน้ี จะสะท้อนถึงภาพของความ ปลาและชวี ติ ในนำ้� เขยี นโดย นณณ์ ผาณติ วงศ์ ตามวตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ส�ำเร็จในการฟื้นฟูระบบนิเวศป่าบกและป่าชายเลนที่มีความสัมพันธ์ ใหช้ ดุ คมู่ อื ฯ นเ้ี ปน็ สอ่ื การเรยี นรคู้ วามหลากหลายทางชวี ภาพในพน้ื ที่ เชื่อมโยงกันอย่างใกล้ชิด เพื่อให้องค์ความรู้เหล่าน้ี รวมถึงคุณค่า ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายจนถึงอุทยานส่ิงแวดล้อมนานาชาติ ของความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นท่ีศูนย์ศึกษาการพัฒนา สริ นิ ธร โดยกลมุ่ เปา้ หมายผใู้ ชช้ ดุ คมู่ อื ฯ น้ี จะเปน็ ครหู รอื ผจู้ ดั กจิ กรรม หว้ ยทรายจนถงึ อทุ ยานสงิ่ แวดลอ้ มนานาชาตสิ ริ นิ ธรเปน็ ตน้ แบบของ ภาคสนามใหก้ บั เยาวชนใหส้ ามารถเขา้ มาศกึ ษาไดด้ ว้ ยตนเอง และจดั การเรยี นรู้ในห้องเรียนธรรมชาติไดร้ ับการเผยแพรต่ อ่ ไป n กจิ กรรมเปดิ ตวั ชดุ คมู่ อื ฯ ขนึ้ เมอ่ื วนั ที่ 7 กนั ยายน 2554 ทผ่ี า่ นมา mammals, 15 species of reptiles, 11 species of amphib- ผ้รู ่วมงานพักผ่อนด้วยการละเล่น Participants nature games during a break. ians and 118 species of insects in the park. lication of the handbooks. Joining her were Patawi Suk- Based on the study, the DEQP recently published sawat, deputy manager of the Dissemination and Train- a 3-volume set “Handbooks of Biodiversity from Huai ing Division from the Sirindhorn International Envi- Sai to the Coast”. The pocket-sized handbooks available ronmental Park, and Smith Sutibutr, representing the to the public consist of (1) Forest and Plants authored writers of the handbooks, with Savitree Srisuk, director by Maenwad Kunjara Na Ayuttaya; (2) Birds and Wild- of the Environmental Studies Unit, moderating the talk. life by Smith Sutibutr, and (3) Fish and Marine Life by Nonn Panitvong. The handbooks were intended to serve The discussion was followed by a field visit along as guides for biodiversity study in the Huai Sai Royal the nature trail in the mangrove forest in the Sirindhorn Development Study Center and the Sirindhorn Inter- International Environmental Park to allow participants national Environemntal Park. The target users of these to try out the handbooks. handbooks are teachers and field organizers for youth activities. The handbooks were launched at a ceremony It is hoped that the handbook set can be a testimony on September 7, 2011. to the success of the ecosystem rehabilitation of forest and mangrove that are closely connected. The body of During that ceremony, Pornthip Puncharoen, the knowledge and the invaluable biodiversity in the Huai DEQP director-general, led a discussion about the pub- Sai Royal Development Study Center and the Sirind- horn International Environmental Park can serve as a prototype for nature study for future replication. n กจิ กรรมกรม Activities of the Department

78 กนั ยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 ล้อมกรอบ VIEWFINDER ต้นไม้ท่ีถกู ไฟไหม้ในอทุ ยานแห่งชาติโยเซมติ ี ในสหรฐั อเมรกิ า ภาพโดย t-w-m-c (www.stockarch.com) A burnt tree in the Yosemite National Park, United States. Photo: t-w-m-c (www.stockarch.com)

กันยายน - ธนั วาคม 2554 September - December 2011 79 ถ่านไฟเกา่ เป็นเวลายาวนานมาแล้วทีถ่ ่านไม้คือเชื้อเพลงิ ร้อนระอุคคู่ รวั ไทย กอ่ นจะคอ่ ยๆ ถกู แทนท่ี ดว้ ยเตาแกส๊ และเตาไฟฟ้าซึ่งให้ความสะดวกสบายไดม้ ากกว่า จงึ ไมแ่ ปลกเลยทแี่ ม้ถ่านไมจ้ ะกลายเปน็ พลงั งานในยคุ ก่อน แตก่ ย็ ังมีส�ำนวนไทยมากมาย ที่ใชป้ รากฎการณ์จากถ่านไม้ไว้เปรยี บเปรยเรื่องราวตา่ งๆ มาจวบคนในยคุ ปัจจุบัน ดงั เชน่ เพลง “ถ่านไฟเกา่ ” มเี น้อื รอ้ งทอ่ นหน่งึ วา่ “ถ่านไฟเก่ายังร้อน รอวนั ร้ือฟื้น” ขบั ร้องโดยเบิร์ด ธงไชย แมคอินไตย์ ศลิ ปนิ ผโู้ ดง่ ดังของไทย ซง่ึ กลายเปน็ เพลงรว่ มสมัยท่ีผ้คู น คงยังจดจำ� “ถา่ นไฟเกา่ ” เปน็ สำ� นวนทเี่ ปรยี บชายหญงิ ท่ีเคยเปน็ คู่รกั แล้วเลกิ รา้ งหรือห่างกันไป เมอื่ กลับมาพบกนั ใหม่ ก็ท�ำท่าจะตกลงปลงใจคนื ดกี ันไดง้ ่าย เปรียบเหมอื นถา่ นไฟทีม่ อดหรือดบั ไป แล้ว แต่พอไดเ้ ช้อื ไฟใหมก่ ค็ ตุ ดิ ข้ึนมาได้เร็วกวา่ ถ่านทย่ี งั ไมเ่ คยได้เชือ้ ไฟหลายเทา่ สำ� นวนนีใ้ ช้เปรียบเปรยได้ดีกับการผลกั ดันโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลยี รซ์ งึ่ เกดิ ข้นึ และ หยดุ ลงในอดีต กระทงั่ เม่อื ครม. เหน็ ชอบ แผนพีดพี ี 2010 ท่มี โี ครงการโรงไฟฟา้ นวิ เคลียร์ ในแผนอกี ครัง้ สำ� หรบั บางคนทตี่ ้องการเหน็ โรงไฟฟ้านิวเคลยี รเ์ กดิ ขึน้ โดยเร็ว ความร้สู ึกท่ีตอ้ งรอมานาน กอ็ าจจะเปรยี บไดด้ ัง “ไฟสมุ ขอน” คอื อารมณร์ ้อนรมุ่ ทคี่ กุ รุ่นอยใู่ นใจมาเนนิ่ นาน และก็คง อยากจะเห็นถา่ นไฟเก่าคขุ ึ้นอกี คร้งั โดยไวเชน่ กนั Taan Fai Gao Wood charcoal had been the fuel in the Thai kitchen for millennia. Gradually, however, the charcoal stove has been replaced by the more convenient gas or electric one. Not surprisingly, the fuel of old had over time given many Thai expressions which remain in use to this day. In a contemporary Thai song Taan Fai Gao, popular singer Thongchai McIntyre sings “taan fai gao yang ron, raw wan rue fuen”, alluding to an old but still smoldering relationship waiting to be revived. Taan Fai Gao, meaning burnt but not exhausted charcoal, is an expression describing a romantic relationship gone sour although there are still some sparks left. Given some nourishment, such relationship can be rejuvenated similar to the burnt wood charcoal that can be re-ignited with just a touch of fire. The expression can be aptly applied to the push for the plan to build nuclear power plants which was thought up many years ago but was put on hold. The plan, however, was recently revived in the Power Development Plan 2010. For those people wishing to see speedy construction of nuclear plants, the long wait can be described by another expression – “Fai Sum Kawn”, the feeling of anxiety. They probably hope to see the smoldering charcoal re-ignited into a fire soon.

ขอส่งก�ำลงั ใจแด่ น้�ำหลาก – ปรากฏการณแ์ ห่งธรรมชาติ ผ้ปู ระสบภยั นำ้� ทว่ ม หลอ่ เล้ยี งผืนดินใหช้ มุ่ ฉ�ำ่ ขอใหฟ้ น้ื คืนสู่ความ เสริมสารอาหารพชื พรรณไดเ้ ตบิ ใหญ่ เตมิ หนองคลองบงึ บอ่ เพื่อปลาปหู อยกงุ้ ดำ� รงไป สมดลุ ชีวิตโดยไว เลย้ี งสตั ว์ทัง้ น้อยใหญ่และผู้คน จากกองบรรณาธกิ าร แต่ … ยามนำ้� มากมายไหลหลากมา วารสาร เส้นทางสเี ขยี ว ทว่ มทีน่ าทำ� กนิ แหลง่ อาศยั ทกุ แห่งหน เดอื ดรอ้ นกนั ไปทง้ั สตั วเ์ ล้ียงและผู้คน แมว้ วั ควายยังไม่วายตอ้ งอดทนตรมนำ้� นอง For all who have been Rainfall runoff – a natural phenomenon hit by the flood, Soaks the earth wet Brings vegetation nutrients to help it grow Wish you a speedy Fills up ponds, creeks, canals where return to life fishes, shrimps, crabs and mollusk thrive equilibrium. Feeding people and animals alike; From the editorial But … when runoffs become a deluge team at Green Line Inundating paddy fields and communities everywhere Causing hardship for both man and beasts Even cows and buffaloes must take the flood in stride.