วิทยาศาสตร์ป.6 เรื่องดาราศาสตร์และเทคโนโลยีตอนที่1

วทิ ยาศาสตรป์ .6 ดาราศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีอวกาศ ตอนที่ 1 ตวั ชี้วัด • สร้างแบบจาลองท่ีอธิบายการเกิด และเปรียบเทียบปรากฏการณ์สุริยปุ ราคาและจนั ทรุปราคา • อธิบายพฒั นาการของเทคโนโลยอี วกาศ และยกตวั อยา่ งการนาเทคโนโลยอี วกาศมาใชป้ ระโยชน์ในชีวติ ประจาวนั จาก ขอ้ มูลท่ีรวบรวมได้

เงาและอปุ ราคา เร่ืองท่ี 1 การเกดิ เงา ดวงอาทิตย์ ดวงจนั ทร์ และโลกเคล่ือนท่ีสมั พนั ธ์กนั อยา่ งไร โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ พร้อมกบั ท่ีดวงจนั ทร์โคจรรอบโลก

เงาและอปุ ราคา สุริยปุ ราคา นกั เรียนคิดวา่ ส่ิงท่ี นกั เรียนเห็นในรูป เกี่ยวขอ้ งกบั เงา หรือไม่อยา่ งไร

เงาและอปุ ราคา ในเวลากลางคืนท่ีไม่มีแสงใด ๆ จะเกิดเงาไดห้ รือไม่ เพราะเหตุใด จากรูปเงาปรากฏอยทู่ ่ีใด เงาเกิดในเวลาใดไดบ้ า้ ง หงส์ที่วา่ ยลอยเหนือน้าและ ขาของนกั บลั เล่ตท์ ี่มีภาพสะทอ้ นบน มีภาพสะทอ้ นในน้า พ้นื หอ้ งที่เรียบ

เงาและอปุ ราคา สารวจความรู้ก่อนเรียน 1. ถ้ามแี หล่งกาเนิดแสงเป็ นจุดเลก็ ๆ ทม่ี แี สงออกจากแหล่งกาเนิดแสงทุกทศิ ทางอยู่ ระหว่างผนงั 2 ด้าน และมวี ตั ถุ A วางอยู่ ดงั รูป 1.1 เขยี นแนวรังสีของแสงทตี่ กกระทบผนังก้นั สองด้านได้อย่างไร 1.2 จะเกดิ เงาท่ีผนังด้านใดและเกดิ ขนึ้ ทบ่ี ริเวใใด เงาเกิดที่ดา้ นผนงั 2 และเกิดบนผนงั บริเวณที่ไม่มีแสงตกกระทบเลย



เงาและอปุ ราคา เร่ืองท่ี 1 การเกดิ เงา วตั ถุท่ีใหแ้ สงได้ เช่น ดวงอาทิตย์ หลอดไฟฟ้า โคมไฟ และเรียกวตั ถทุ ี่ใหแ้ สง วา่ แหล่งกาเนิดแสง

เงาและอปุ ราคา เร่ืองที่ 1 การเกดิ เงา แสงเคล่ือนท่ีออกจากแหล่งกาเนิดเป็นแนวตรง ในทุกทิศทาง

เงาและอปุ ราคา เรื่องท่ี 1 การเกดิ เงา

นกั เรียนคดิ วา่ ปรากฏการณส์ ุรยิ ุปราคาและจนั ทรุปราคาแตกต่างกัน ? อย่างไร

1 ปรากฏการณ์สุริยุปราคา เกิดจากโลกและดวงจนั ทร์โคจรมาอยใู่ นแนวเส้นตรงเดียวกนั กบั ดวงอาทิตย์ โดยมีดวงจนั ทร์อยรู่ ะหวา่ งดวง อาทิตยก์ บั โลก ตอ้ งใชอ้ ุปกรณ์ในการสงั เกต เช่น แวน่ ดูดวงอาทิตย์ กลอ้ งโทรทรรศนส์ าหรับดูดวงอาทิตย์ วงโคจรของโลก ดวงอาทติ ย์ เงามวั โลก เงามืด ดวงจนั ทร์ วงโคจรของดวงจันทร์

ปรากฏการณส์ รุ ยิ ุปราคา เกิดข้ึนได้ 3 ลกั ษณะ ดังนี้ 1) สุริยุปราคาเตม็ ดวง เกิดจากดวงจันทรอ์ ยใู่ กล้โลกมาก เงาดวงจันทร์จึงมขี นาดใหญ่ คนบนโลกทอ่ี ย่บู รเิ วณเงามดื ของดวงจนั ทรจ์ ะมองเหน็ ดวงจันทรบ์ ังดวงอาทติ ยจ์ นมิด หรือมองเหน็ ดวงอาทติ ย์มืดทงั้ ดวง เงามัว เงามืด ดวงอาทิตย์ โลก ดวงจนั ทร์ จุดสงั เกตเหน็ สรุ ยิ ุปราคาเตม็ ดวง

2) สรุ ิยปุ ราคาบางสว่ น เกิดจากคนบนโลกท่ีอยใู่ นบริเวณเงามวั บนผวิ โลก จะมองเห็นดวงจนั ทร์บงั ดวงอาทิตยเ์ พียงบางส่วน จึงทาใหม้ องเห็น ดวงอาทิตยแ์ หวง่ เป็นเส้ียว จดุ สังเกตเหน็ สรุ ยิ ปุ ราคาบางสว่ น ดวงอาทิตย์ เงามืด โลก ดวงจันทร์ เงามัว จุดสังเกตเหน็ สรุ ยิ ุปราคาบางส่วน

3) สรุ ิยปุ ราคาวงแหวน เกิดจากบางคร้ังดวงจนั ทร์อยหู่ ่างจากโลกมาก ทาใหเ้ งาของดวงจนั ทร์ทอดไปไม่ถึงผวิ โลก ดวงจนั ทร์จึงมีขนาดเลก็ กวา่ ดวงอาทิตย์ จึงบงั ดวงอาทิตยไ์ ม่หมด ทาใหม้ องเห็นขอบของดวงอาทิตยเ์ ป็นรูปวงแหวน ดวงอาทิตย์ เงามวั โลก เงามดื ดวงจันทร์ จุดสังเกตเหน็ สุรยิ ุปราคาวงแหวน

2 ปรากฏการณจ์ นั ทรปุ ราคา เกิดจากดวงจนั ทรแ์ ละโลกโคจรมาอย่ใู นแนวเส้นตรงเดียวกนั กับดวงอาทติ ย์ โดยมีโลกอยูร่ ะหว่างดวงอาทติ ย์ กับดวงจนั ทร์ สามารถสังเกตไดด้ ้วยตาเปล่า วงโคจรของโลก เงามัว เงามดื ดวงอาทติ ย์ โลก ดวงจันทร์ วงโคจรของดวงจนั ทร์

ปรากฏการณ์จนั ทรปุ ราคา เกดิ ขน้ึ ได้ 3 ลกั ษณะ ดังนี้ 1) จนั ทรปุ ราคาเต็มดวง เกดิ จากดวงจันทร์ทงั้ ดวงโคจรเขา้ ไปในเงามดื ของโลก คนที่อย่บู นโลกจะมองเหน็ ดวงจันทรเ์ ปน็ สแี ดงอฐิ หรือเรยี กวา่ พระจนั ทรส์ เี ลอื ด เงามัว เงามดื ดวงอาทิตย์ โลก ดวงจันทร์

2) จันทรุปราคาบางส่วน เกดิ จากดวงจันทรบ์ างส่วนโคจรเข้าไปในเงามืดของโลก คนท่อี ยูบ่ นโลกจะมองเหน็ ดวงจนั ทรบ์ างส่วนมดื ลง บางส่วนมสี ีอิฐ เงามัว เงามดื ดวงอาทิตย์ โลก ดวงจนั ทร์

3) จนั ทรุปราคาเงามวั เกิดจากดวงจนั ทร์โคจรเขา้ ไปในเงามวั เท่าน้นั ทาใหม้ องเห็นดวงจนั ทร์เตม็ ดวงแต่เห็นไดไ้ ม่ชดั เจน เพราะความสวา่ งของดวงจนั ทร์จะลดนอ้ ยลง ดวงอาทติ ย์ เงามัว เงามืด โลก ดวงจนั ทร์



นกั เรยี นคดิ ว่า ปรากฏการณส์ รุ ยิ ุปราคาและจนั ทรปุ ราคาแตกตา่ งกัน ? อย่างไร ปรากฏการณส์ รุ ยิ ุปราคาเกิดเวลากลางวนั ส่วนปรากฏการณ์จนั ทรุปราคาเกิดเวลากลางคนื ปรากฏการณส์ ุรยิ ปุ ราคา เกิดจากโลกและดวงจนั ทร์ โคจรมาอยู่ในแนวเส้นตรงเดยี วกนั กับดวงอาทิตย์ โดยมีดวงจนั ทร์อยรู่ ะหว่างดวงอาทติ ยก์ บั โลก ส่วนปรากฏการณ์จนั ทรปุ ราคาเกดิ จากดวงจันทร์และโลก โคจรมาอยู่ในแนวเส้นตรงเดยี วกนั กับดวงอาทิตย์ โดยมโี ลกอยูร่ ะหวา่ งดวงอาทติ ยก์ บั ดวงจนั ทร์

เกร็ดความรู้เพม่ิ เติม แผนภาพรังสีของแสงแสดงการเกดิ เงา

แบบฝึ กหดั

แบบฝึ กหดั ให้นกั เรยี นวาดปรากฏการณ์สุรยิ ปุ ราคาลงในสมดุ พร้อมระบายสี วงโคจรของโลก ดวงอาทติ ย์ เงามัว โลก เงามืด ดวงจันทร์ วงโคจรของดวงจนั ทร์

จบแล้วคะ่