Digital Media

จรยิ ธรรมและจรรยาบรรณสอ่ื มวลชนยคุ สอื่ ดิจทิ ัล Ethics and Code of Ethics of Journalism in The Era Digital Media ปณชั ญา ลีลายุทธ Panatchaya Leelayouth๑ บญุ เลิศ โอฐสู Boonlert Otsu๒ บทคัดยอ่ จากยคุ สมยั ทเี่ ปลย่ี นไปโดยเฉพาะการเดินทางเข้าสู่ยุคส่ือดิจิทัล นวัตกรรมดิจิทัลได้ เข้ามามีอิทธิพลต่อพฤติกรรมของประชาชน การพัฒนาสื่อสังคมออนไลน์ได้มีการรับส่งข้อความ เนื้อหาขา่ วสารจากผู้คนท่เี ราใกล้ชดิ และคนแปลกหน้าอยา่ งต่อเนอ่ื ง ขา่ วสารสามารถมาทีละส่วน เป็นลิงก์หรือแชร์จากกลุ่มสมาชิก ระดับความรวดเร็วและความคล่องแคล่วของข่าวเข้าถึงผู้รับ ไม่ว่าจะมองหาหรือไม่ก็ตาม การนาเสนอข่าวของสื่อมีพัฒนาการไปพร้อมกับความทันสมัยด้าน เทคโนโลยดี ว้ ยความรวดเร็วและเข้าถึงประชาชนทุกระดับสังคมเช่นกัน อาจทาให้จุดยืนท่ีสาคัญ ถูกมองข้าม จนกลายเป็นประเด็นคาถามในสังคมว่า สิ่งท่ีถูกละเลยไปด้วยความจาเป็นต่างๆ เหลา่ น้ี อาจสง่ ผลกระทบตอ่ ประชาชนผู้รับสาร โดยเฉพาะในยคุ สอ่ื ดจิ ิทัล การแพร่ข่าวสารรับชม โศกนาฏกรรมถ่ายทอดไลฟ์สดผ่านเฟซบุ๊ก นั้นได้กลายเป็นปัญหาใหญ่ในสังคมตามมาหรือไม่ จรยิ ธรรมและจรรยาบรรณของสอ่ื ในยุคส่ือดิจิทลั จะส่งผลตอ่ ภาพลกั ษณ์ของสอ่ื มวลชนอยา่ งไร คาสาคัญ: จริยธรรม จรรยาบรรณ สอื่ มวลชน ส่ือดิจทิ ัล ๑ นักวชิ าการอสิ ระ, รองประธานบริหาร, บรษิ ทั หนงั สอื พิมพ์ พิมพไ์ ทย จากัด. VICE PRESIDENT PIMTHAI NEWSPAPER CO.,LTD. ๒ ภาควิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย Department of Buddhist Studies, Graduate School, Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand.

ปณชั ญา ลลี ายุทธ และคณะ ~ ๑๗๗ ~ ปที ่ี ๑๓ ฉบบั ที่ ๒ พฤษภาคม–สิงหาคม ๒๕๖๐ Abstract The present era technology has changed rapidly, especially via digital media. When digital innovation reached modern society, it spontaneously grows into public’s alternative routine to access news information. The development of social media has been allowing people to send text messages to their closed ones as well as strangers. News stories can now come piecemeal. As updates are posted and links are shared, less relevance is placed upon original publishers. Hyper levels of immediacy and mobility have created a public expectation that the news will come to us whether we look for it or not. The reporters of the news have evolved via modern technology along with quick and easy access to all levels of society as well. Often times, pieces of information, negligent or critical, may overlook beyond an ocean of mass information. It serves an important question in the society whether the neglected information may have impacted to the public. Especially in the era of excessive digital media, would it project a major social problem when audiences are watching live tragedy broadcast via Facebook? Essentially, how will the ethics and code of ethics of the era digital media affect the image of the Journalism? Keywords: Ethics, Code of Ethics, Journalism, Digital Media ๑. บทนา พ.ศ. ๒๕๔๐ ขน้ึ ไป Generation Z)๓ ของเด็ก ในยุคปัจจุบันเทคโนโลยีทางการ ยุคใหม่จะเติบโตมาพร้อมกับส่ิงอานวยความ สะดวกมากมาย มีความสามารถในการใช้งาน สื่อสารได้พัฒนาเข้าสู่ระบบดิจิทัล ทันสมัย เทคโนโลยีต่างๆ และเรียนรู้ได้เร็ว ไม่เพียงแต่ รวดเร็ว ทันต่อเหตกุ ารณ์ สามารถเขา้ ถงึ กลุ่มผู้ การใช้อุปกรณ์การส่ือสารที่ถือเป็นปัจจัยที่ ๕ ของกลุ่มวัย Gen Z เท่านั้น รุ่น เบบ้ีบูมเมอร์ เช้าชมเป็นจานวนมากและหลากหลายได้ท่ัว Baby Boomer (คนที่เกิด พ.ศ. ๒๔๘๙- โลก เป็นยคุ แห่งการพฒั นาทางดา้ นเทคโนโลยี การส่ือสารอย่างต่อเนื่อง ส่งผลต่อคนในยคุ นี้ที่ ๓ ณฐั พล ใยไพโรจน,์ Digital ต้องพัฒนาตนให้ทันกับความทันสมัยทางการ Marketing: Concept & Case Study rd Edition, (นนทบรุ ี : บ. ไอดซี ี พรเี มียร์ จากดั , พัฒนาเทคโนโลยี ซ่ึงในสังคมยุคส่ือดิจิทัล ๒๕๕๙), หน้า ๐๓๒. พบว่า เจเนอเรช่ันกลุ่มวัย Gen Z (คนท่ีเกิด

วารสารบณั ฑติ ศกึ ษาปริทรรศน์ ~ ๑๗๘ ~ ปีที่ ๑๓ ฉบบั ที่ ๒ พฤษภาคม-สงิ หาคม ๒๕๖๐ ๒๕๐๗)๔ ก็ได้ปรับตนเอง ซ่ึงวัยไม่ได้เป็น จัดรูปแบบ โดยอาศัยเทค โนโลยีความ อุปสรรคต่อการพัฒนาตนเข้าสู่ยุคดิจิทัลใน เจริญก้าวหน้าทางด้านคอมพิวเตอร์ สื่อสาร การติดต่อส่ือสารแลกเปลี่ยนข้อมูลต่างๆ เพ่ือ ทางออนไลน์ หรือ ตัวกลางที่ถูกสร้างข้ึน มา แลกเปล่ียน ความคิด ทัศนคติ โดยมีอุปกรณ์ จดั การตามกระบวนการและวิธีการผลิต โดย การส่ือสารท่ีทันสมัยเป็นตัวกลางหลากหลาย นามาเชื่อมโยงกันเพื่อให้เกิดประโยชน์ในการ โดยมีระบบของการส่ือสารสังคมออนไลน์ ใช้งาน และตรงกับวัตถุประสงค์หรือส่ือ (Social Network) เป็นตัวเชื่อมโยงข้อมูลใน อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งทางานโดยใช้รหัสดิจิทัล ระบบออนไลน์ต่างๆ ผ่านแพลตฟอร์ม แยกแยะระหว่าง \"๐\" กับ \"๑\" ในการแสดง platform เว็บมีเดีย อาทิ Facebook ขอ้ มลู Twitter instagram line youtube ฯลฯ หรือแชทผ่านโปรแกรมเพิร์ช (Pirch) และ สื่ อ ดิ จิ ทั ล คื อ เ ท ค โ น โ ล ยี ICQ เป็นตัวเชื่อมสื่อสังคม Social media อิเล็กทรอนิกส์ที่ใช้สร้างเก็บและประมวล เขา้ ดว้ ยกนั กล่มุ ต่างๆ เหล่านี้ได้พัฒนาและมี ข้อมูล ใน ลัก ษณ ะ ๒ ส ถา นะ คื อ บ ว ก อิทธิพลในการแสดงความคิดเห็น ทัศนคติ (positive) และไม่บวก (non-positive) ใน และมุมมองต่างๆ ผ่านสังคมออนไลน์ยุคส่ือ ส่วนข้อมูลบวก (positive) แสดงด้วยเลข ดิจิทัล ไม่เว้นแม้แต่ส่ือมวลชนเองก็ได้มีการ ๑ และไม่บวก (non-positive) แสดงด้วยเลข ปรับตัวให้เข้ากับเทคโนโลยีที่ทันสมัยในการ ๐ จากขอ้ มลู ท่ีส่งผ่านหรือเก็บด้วยเทคโนโลยี นาเสนอข่าวสารข้อมูลในยุคดิจิทัลเพื่อความ ดิจิทัล โดยการแสดงด้วยข้อความ ๐ และ ๑ รวดเร็ว ข่าวสด ทันต่อสถานการณ์ จน แต่ละค่าของตาแหน่งสถานะเหล่านี้เป็นการ บางครง้ั ละเลยบทบาทหนา้ ที่ ความรับผิดชอบ อ้างแบบ binary digital เป็นเลขฐาน ๒ ต่อสังคม สะท้อนให้เห็นถึงปัญหากระทบต่อ เลขฐานสองนั้นถกู นามาใช้ในทางคอมพิวเตอร์ จริยธรรมจรรยาบรรณวชิ าชีพสื่อ และช้ใี ห้เหน็ เพราะว่าเลข ๐ กับเลข ๑ ในหน่วยความจา ถงึ ทิศทางอนาคตทตี่ อ้ งเผชิญในยุคส่ือดิจิทลั เ พ่ื อ เ ป็ น ตั ว เ ก็ บ ข้ อ มู ล แ ล ะ ก า ร ประมวลผล ส่วนเลขฐานสองเป็นพื้นฐานใน ๒. ส่อื ดจิ ทิ ัลคอื อะไร ( Digital Media)๕ การทางานของคอมพวิ เตอร์ คาว่า สื่อดิจิทัล (Digital Media) อง ค์ ป ระ ก อบข อง สื่อดิ จิ ทั ล หมายถึง ส่ือท่ีมีการนาเอาข้อความ ภาพน่ิง ประกอบไปด้วยพ้นื ฐาน ๕ ชนดิ ดงั นี้ กราฟิก ภาพเคลื่อนไหว เสียงและวีดีโอ มา ๑. ข้อความ (Text) เป็นส่วนที่ ๔ อา้ งแล้ว, หน้าเดียวกัน. เก่ียวกับเนื้อหาของมัลติมีเดีย ใช้แสดง ๕ Porschkub, Digital Media รายละเอียด หรือเนื้อหาของเรื่องที่นาเสนอ Design, [ออนไลน]์ , แหลง่ ขอ้ มูล: ถือว่าเป็นองค์ประกอบพ้ืนฐานที่สาคัญของ http://www.porschkub.exteen.com/20110 มัลติมีเดีย ระบบมัลติมีเดียท่ีนาเสนอผ่าน 818/entry [ ๖ มีนาคม ๒๕๖๐]. จอภาพของเคร่ืองคอมพิวเตอร์ นอกจากจะมี รูปแบบและสีของตัวอักษรให้เลือกมากมาย ตามความต้องการแล้ว ยังสามารถกาหนด

ปณัชญา ลลี ายุทธ และคณะ ~ ๑๗๙ ~ ปที ี่ ๑๓ ฉบับที่ ๒ พฤษภาคม–สงิ หาคม ๒๕๖๐ ลักษณะของการปฏิสัมพันธ์ในการโต้ตอบใน มองเห็นได้ดีกว่า นอกจากน้ียังสามารถ ระหว่างการสนทนาได้อีกด้วย ซ่ึงปัจจุบันมี ถา่ ยทอดความหมายได้ลึกซ้ึงมากกว่าข้อความ หลายรปู แบบ ได้แก่ หรือตัวอักษร ซึ่งข้อความหรือตัวอักษรจะมี ข้อจากัดทางด้านความแตกต่างของแต่ละ ๑.๑ ข้อความที่ได้จากการพิมพ์ ภาษา แต่ภาพนน้ั สามารถสอื่ ความหมายไดก้ ับ เป็นข้อความปกติที่พบได้ท่ัวไป ได้จากการ ทุกชนชาติ ภาพน่ิงมักจะแสดงอยู่บนส่ือชนิด พิมพ์ด้วยโปรแกรมประมวลผลงาน (Word ต่างๆ เช่น โทรทัศน์ หนังสือพิ มพ์หรือ Processor) เช่น NotePad, Text Editor, วารสารวิชาการ เป็นต้น Microsoft Word โดยตัวอักษรแต่ละตัวเก็บ ในรหัส เชน่ ASCII ๓ ภ า พ เ ค ล่ื อ น ไ ห ว ๑.๒ ข้อความจากการสแกน (Animation) ภาพกราฟิกที่มีการเคลื่อนไหว เป็นข้อความในลักษณะภาพ หรือ Image ได้ เพ่ือแสดงข้ันตอนหรือปรากฏการณ์ต่างๆ ที่ จากการนาเอกสารท่ีพิมพ์ไว้แล้วที่เป็นเอกสาร เกิดขึ้นอย่างต่อเน่ือง เช่น การเคล่ือนที่ของ ต้ น ฉ บั บ ม า ท า ก า ร ส แ ก น ด้ ว ย เ ค ร่ื อ ง ลูกสูบของเคร่ืองยนต์ เป็นต้น ท้ังนี้เพ่ือ สแกนเนอร์ (Scanner) ซ่ึงจะได้ผลออกมา สร้างสรรค์จนิ ตนาการให้เกดิ แรงจูงใจจากผชู้ ม เป็นภาพ(Image) ๑ ภาพ ปัจจุบันสามารถ การผลิตภาพเคลื่อนไหวจะต้องใช้โปรแกรมท่ี แปลงข้อความภาพเป็นข้อความปกติได้ โดย มีคุณสมบัติเฉพาะทาง ซ่ึงอาจมีปัญหาเกิด อาศัยโปรแกรม OCR ข้อความอิเล็กทรอนิกส์ ขึน้ อยูบ่ า้ งเก่ยี วกบั ขนาดของไฟลท์ ี่ต้องใช้พ้ืนที่ เป็นข้อความที่พัฒนาให้อยู่ในรูปของสื่อที่ใช้ ในการจดั เก็บมากกวา่ ภาพน่ิงหลายเทา่ ประมวลผลได้ ๔. เสียง (Audio) ถูกจัดเก็บอยู่ ๑.๓ ขอ้ ความอิเลก็ ทรอนิกส์ เป็น ในรูปของสัญญาณดิจิทัลซึ่งสามารถเล่นซ้า ข้ อ ค ว า ม ที่ พั ฒ น า ใ ห้ อ ยู่ ใ น รู ป ข อ ง ส่ื อ ท่ี ใ ช้ กลับไปกลับมาได้ โดยใช้โปรแกรมที่ออกแบบ ประมวลผลได้ มาโดยเฉพาะสาหรับทางดา้ นเสยี ง หากในงาน มัลติมีเดียมีการใช้เสียงท่ีเร้าใจและสอดคล้อง ๑.๔ ข้อความไฮเปอร์เท็กซ์ กับเน้ือหาในการนาเสนอ จะช่วยให้ระบบ (HyperText) เป็นรูปแบบของข้อความ ท่ี มลั ตมิ เี ดยี น้ันเกิดความสมบูรณ์แบบมากย่ิงข้ึน ได้รับความนิยมสูงมาก ในปัจจุบันโดยเฉพาะ นอกจากนี้ยังช่วยสร้างความน่าสนใจและน่า การเผยแพร่เอกสารในรูปของเอกสารเว็บ ติดตามในเรื่องราวต่างๆ ได้เป็นอย่างดี ทั้งนี้ เนื่องจากสามารถใช้เทคนิคการลงิ ค์ หรือเช่ือม เ น่ื อ ง จ า ก เ สี ย ง มี อิ ท ธิ พ ล ต่ อ ผู้ ใ ช้ ม า ก ก ว่ า ขอ้ ความ ไปยังขอ้ ความหรือจุดอนื่ ๆได้ ข้อความหรือภาพน่ิง ดังน้ัน เสียงจึงเป็น องค์ประกอบท่ีจาเป็นสาหรับมัลติมีเดียซ่ึง ๒. ภาพนิ่ง (Still Image) เป็น สามารถนาเข้าเสียงผ่านทางไมโครโฟน แผ่น ภาพท่ีไม่มีการเคล่ือนไหว เช่น ภาพถ่าย ซีดดี วี ีดี เทป และวิทยุ เป็นตน้ ภาพวาด และภาพลายเส้น เป็นต้น ภาพนิ่ง นั บ ว่ า มี บ ท บ า ท ต่ อ ร ะ บ บ ง า น มั ล ติ มี เ ดี ย ๕ . วี ดี โ อ ( Video) เ ป็ น มากกว่าข้อความหรือตัวอักษร เนื่องจากภาพ องค์ประกอบของมัลติมีเดียท่ีมีความสาคัญ จะให้ผลในเชิงการเรียนรู้หรือรับรู้ด้วยการ

วารสารบัณฑติ ศึกษาปรทิ รรศน์ ~ ๑๘๐ ~ ปีท่ี ๑๓ ฉบับที่ ๒ พฤษภาคม-สิงหาคม ๒๕๖๐ เป็นอย่างมาก เนื่องจากวิดีโอในระบบดิจิทัล กันออกไปท่ีเน้นถึงสานึกแห่งความรับผิดชอบ สามารถนาเสนอข้อความหรือรูปภาพ เป็นทั้ง ที่มีต่อหน้าที่ส่ือมวลชนท่ีมีประสิทธิภาพใน ภาพนิ่งหรือภาพเคลื่อนไหว ที่ประกอบกับ การพฒั นาสงั คมใหด้ ขี ึ้น๖ โดยยึดหลักทางด้าน เสียงได้สมบูรณ์มากกว่าองค์ประกอบชนิด จิตใจให้รู้จักแยกแยะพฤติกรรมท่ีควรปฏิบัติ อน่ื ๆ หรอื ไมค่ วรปฏิบตั เิ ป็นอย่างไร อะไรเป็นสงิ่ ไม่ดี ผิดศลี ธรรม ก ล่ า ว โ ด ย ส รุ ป ก า ร พั ฒ น า อุปกรณ์ทางเทคโนโลยีการสื่อสารนวัตกรรม ส่ ว น ค า “ จ ริ ย ธ ร ร ม ” แ ล ะ ดิจิทัลมีความทันสมัยอานวยความสะดวกตรง “จรรยาบรรณ” เป็นศัพท์ที่บัญญัติตรงกับ กับความต้องการของกลุ่มผู้บริโภคติดตาม ภาษาอังกฤษไว้หลายคา Ethics Ethicality ข่าวสาร ดิจิทัลเป็นส่ือส่ิงใหม่มีความก้าวหน้า Rules โดยนักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญด้านน้ี สอื่ สารกวา้ งไกลเข้าถึงกลุ่มประชาชนผู้รับสาร ได้ให้ความหมายไว้หลากหลายแต่มีความเห็น ได้หลากหลาย การเลือกใช้เพื่อให้เกิด คล้ายคลึงกัน ตามท่ี จอห์น เมอร์ลิล (John ประโยชน์อย่างสร้างสรรค์ ก็จะเกิดคุณค่าใน Merrill) ได้ให้ ความหมายว่า จริยธรรมเป็น เชิงบวกต่อสังคมและคนส่วนรวม ทว่าการใช้ สาขาหนึ่งในทางปรัชญาที่ช่วยให้นักวารสาร ผิดประเภทท่ีไม่ก่อเกิดการสร้างสรรค์และ ศาสตร์สามารถใช้วิจารณญาณในการวินิจฉัย คุณประโยชน์แก่สังคม ก็จะส่งผลกระทบ ว่าควรทาส่ิงใดได้ถูกต้องในวิชาชีพวารสาร ตามมาได้ พงึ ใช้วิจารณญานในการเลือกใช้สื่อ ศาสตร์ จรยิ ธรรมเปน็ เรอื่ งเกยี่ วกับ “กฎเกณฑ์ ดจิ ิทัลอยา่ งถกู ต้องใหเ้ หมาะสมกับงาน ในตัวตนของแต่ละคน (self-legislation”) และ “มีสานึกในการบังคับให้กระทาตาม ๓. ความหมาย ของจริยธรรม จรรยาบรรณ ก ฎ เ ก ณ ฑ์ น้ั น ( self-enforcement) ” สอ่ื สารมวลชน จริยธรรมเป็นเรื่องของกฎเกณฑ์ขึ้นอยู่กับ สานึกแต่ละบุคคล นามาวินิจฉัยส่ิงใดดี ไม่ดี จริยธรรมกับจรรยาบรรณ ในสอง ส่ิ ง ใ ด ถู ก สิ่ ง ใ ด ผิ ด รั บ ผิ ด ช อ บ หรื อ ไ ม่ คาน้ีมีความหมายใกล้เคียงกันมาก ส่วนใหญ่ รบั ผิดชอบ”๗ เ ข้ า ใ จ ว่ า เ ป็ น เ ร่ื อ ง เ ดี ย ว กั น ท า ใ ห้ มี ค ว า ม คลาดเคล่ือนว่า จริยธรรมส่ือสารมวลชนกับ ๔ มาลี บุญศิริพันธ์, วารสารศาสตร์ จรรยาบรรณส่ือสารมวลชน เป็นเร่ืองเดียวกัน เบ้ืองต้น: ปรัชญาและแนวคิด, พิมพ์ครั้งที่ ๒, ซ่งึ สามารถนาคามาวิเคราะหไ์ ด้ดังต่อไปนี้ (กรงุ เทพฯ: สานกั พิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ๒๕๕๖), หน้า ๒๒๗. คาว่า จริยธรรม คาว่า จริยะ+ ธรรมะ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ๗ John Merrill, The Imperative พ.ศ. ๒๕๔๒ ให้ความหมายไว้ว่า “จริยธรรม” of Freedom, Quoted in Bruce D.Itule, and คือ ธรรมท่ีเป็นข้อประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม Douglas A. Anderson, News Writing and กฎศีลธรรม หรือคุณความดีท่ีควรปฏิบัติ แต่ Reporting for Today’s Media (Boston: ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ค า ว่ า “ จ ริ ย ธ ร ร ม ข อ ง นั ก McGraw-Hill College, 2000), p 400. วารสารศาสตร์” มีความหมายท่ีอาจแตกต่าง

ปณัชญา ลลี ายทุ ธ และคณะ ~ ๑๘๑ ~ ปที ี่ ๑๓ ฉบบั ท่ี ๒ พฤษภาคม–สิงหาคม ๒๕๖๐ ส่วนคาว่า จรรยาบรรณ (Code of ของสังคมในการวิพากษ์วิจารณ์ สิ่งท่ีปรากฏ Ethics) สามารถแยกคาได้ว่า จรรยา หมายถึง เกิดข้ึน เพ่ือเสนอแนวคิดและส่งิ ท่ีสังคมเฝ้าจับ ความประพฤติ กิริยาท่ีควรประพฤติในหมู่ ตามมองในทิศทางที่ควรจะเป็นไป ทาให้เห็น คณะ เช่น จรรยาแพทย์ จรรยาวิชาชีพครู แนวโนม้ ของสงั คมช่วงหนึ่ง จรรยาวชิ าชพี ทนายความ เรามักจะนิยมใช้คา วา่ จรรยา ในความหมายแงบ่ วก เชน่ มจี รรยา ๓ . ใ ห้ ค ว า ม ผ่ อ น ค ล า ย / หมายความว่า มีความประพฤติที่ดีในหมู่คณะ สาระบันเทิงแก่ประชาชน (to entertain) คาว่า บรรณ แปลว่า หนังสือ เมื่อนาคามา หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นส่ิงบันเทิงคุณภาพ รวมกนั “จรรยาบรรณ” จึงหมายถึง ประมวล และความบันเทิงท่ีให้ความผ่อนคลาย โดย ความประพฤติที่ผู้ประกอบอาชีพการงานแต่ คานึงถึงประโยชนข์ องประชาชนผรู้ ับเป็นหลัก ละอย่างได้กาหนดขึ้น เพ่ือรักษาและส่งเสริม เกียรติคุณช่ือเสียง ฐานะของสมาชิก และ ๔. ให้ความรู้ทางการศึกษาและ วิชาชีพนั้นๆ อาจเขียนเป็นลายลักษณ์อักษร บารงุ ศิลปวัฒนธรรมของชาติ (to education หรือไมก่ ไ็ ด้๘ and culture of nation) ช่วยส่งเสริม ทางด้านความรู้หล่อหลอมความรู้สึกนึกคิด คาว่า ส่ือมวลชน ในท่ีนี้หมายถึง ของคนในสังคม ให้มีความรู้การศึกษาและ บุคคลผู้ประกอบวิชาชีพด้านส่ือสารมวลชน ส่งเสริมความเป็นเอกลักษณ์ของคนในชาติท่ี และวิชาชีพทางด้านนักวารสารศาสตร์ จาก ควรนามาเผยแพร่แก่สังคม จากรุ่นสู่รุ่นถึง การศึกษาทางด้านวารสารศาสตร์บทบาท ความเป็นมาในวฒั นธรรมประเพณที ่ีดีงาม หน้าท่ีของส่ือมวลชนพบว่า สื่อมวลชนมี หนา้ ท่ีสาคัญ ๕ ประการ คือ ๕. ให้บริการด้านสื่อโฆษณาแก่ ผู้บริโภค (to advertise) การโฆษณาเป็นการ ๑. ให้ข่าวสารและรายงานความ สร้างรายได้จุนเจือธุรกิจให้อยู่รอดและยังเป็น เคลื่อนไหวของเหตุการณ์ต่างๆ (to inform) การเปิดโอกาสให้ผู้บริโภคมีทางเลือกและ ในสังคม อันเป็นความสนใจของผู้คนในสังคม ตดั สนิ ใจซ้อื สนิ คา้ ในราคาท่เี ปน็ ธรรม ทั่วไป ในขณะที่ผู้สื่อข่าวมีความใกล้ชิดกับ เหตกุ ารณม์ ากทสี่ ุด เปรียบเสมือนตัวแทนของ เมื่อนาคามารวมความหมายของ ประชาชนท่ีอยู่ในเหตกุ ารณ์การลงพ้นื ทีจ่ ริง จริยธรรมของส่ือมวลชนหมายถึง ความ ประพฤติท่ีมีสานึกส่ิงใดควรปฏิบัติ ไม่ควร ๒. เป็นแหล่งกลางในการเสนอ ปฏิบั ติ ค วาม ถูกต้ องท่ี มีกฎ เกณ ฑ์ของ ความคิดเห็นหรือข้อโต้แย้งต่อปัญหาท่ีเกิดใน สื่อมวลชนตามแตป่ ระเภทของงาน ซ่ึงตา่ งฝ่าย สังคม (to give opinion) ท่ีเป็นการเรียกร้อง ต่างมีจริยธรรมของตนเอง ดังท่ีมีองค์กรที่ ควบคมุ ในเรือ่ งจริยธรรมของสื่อ เช่น สภาการ ๘ ราชบณั ฑติ ยสถาน, พจนานุกรม หนังสือพิมพ์แห่งชาติทาหน้าที่ดูแลสมาชิกให้ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒, ปฏิบัติตามข้อบังคับว่าด้วยจริยธรรมแห่ง (กรุงเทพฯ: บรษิ ัทนานมบี กุ๊ ส,์ ๒๕๔๒), หนา้ วิชาชีพ ซ่ึงได้มีการประกาศใช้เมื่อวันท่ี ๓๐ ๒๘๙. มีนาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ ดังท่ีนามากล่าวไว้ ดงั ตอ่ ไปนี้

วารสารบัณฑิตศกึ ษาปริทรรศน์ ~ ๑๘๒ ~ ปีที่ ๑๓ ฉบบั ที่ ๒ พฤษภาคม-สิงหาคม ๒๕๖๐ ๔. ข้อบังคับว่าด้วยจริยธรรมแห่งวิชาชีพ ข้อ ๓ ในข้อบังคับน้ี “ข่าว” หนังสือพมิ พ์๙ สภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ หมายถึง เนื้อข่าว ความนาหรือตัวโปรย พาด พ.ศ. ๒๕๔๑ หัวข่าว ภาพข่าว และคาบรรยาย ภาพข่าว “หนังสือพิมพ์” หมายถึง หนังสือพิมพ์ตาม โด ย เจ้ า ของ ผู้ ป ร ะก อบ ก า ร ธรรมนูญสภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ พ.ศ. บ ร ร ณ า ธิ ก า ร แ ล ะ ผู้ ป ร ะ ก อ บ วิ ช า ชี พ ๒๕๔๐ หนังสือพิมพ์ท้ังหลายได้พร้อมใจกันสถาปนา สภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ ให้เป็นองค์กร ข้ อ ๓ “ผู้ ป ร ะ ก อ บ วิ ช า ชี พ อิสระทาหน้าท่ีควบคุมกันเอง เพ่ือส่งเสริม หนังสือพิมพ์” หมายถึง ผู้ประกอบวิชาชีพ เสรีภาพ ความรับ ผิดชอบ สถานภา พ ห นั ง สื อ พิ ม พ์ ต า ม ธ ร ร ม นู ญ ส ภ า ก า ร ผู้ประกอบการวชิ าชพี และกิจการหนังสือพิมพ์ หนังสอื พมิ พแ์ ห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๐ ขอ้ ๓ ตลอดจนส่งเสริมสนับสนุนสิทธิการใช้สื่อ หนังสือพิมพ์เพ่ือการรับรู้ข่าวสารและการ หมวด ๒ จริยธรรมของ แสดงความคิดเห็นของพลเมืองในระบอบ หนงั สอื พมิ พ์ ประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น ประมุข โดยส่งเสริมให้หนังสือพิมพ์ทาหน้าท่ี ข้อ ๔ หนังสือพิมพ์ต้องยึดถือ ให้การศึกษาแก่ประชาชน รวมทั้งยึดถือความ ข้อเท็จจริง ความถูกต้องแม่นยาและความ ยุติธรรมและความเท่ียงธรรม เป็นหลักในการ ครบถว้ น ประกอบวิชาชีพ อาศัยความตามข้อ ๕(๑) และข้อ ๑๔(๔) แห่งรัฐธรรมนูญสภาการ ข้อ ๕ หนังสือพิมพ์ต้องนาเสนอ ห นั ง สื อ พิ ม พ์ แ ห่ ง ช า ติ พ . ศ . ๒ ๕ ๔ ๐ ข่าวเพื่อประโยชน์สาธารณะ โดยไม่แสวงหา คณะกรรมการสภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติมี ผลประโยชนส์ ่วนตนหรือหมคู่ ณะ มติเห็นชอบให้ตราข้อบังคับว่าด้วยจริยธรรม แหง่ วิชาชีพหนงั สอื พิมพไ์ ว้ดังต่อไปน้ี ข้อ ๖ หนังสือพิมพ์ต้องแสดง ความพยายาม ในการให้ความเป็นธรรมแก่ทุก หมวด ๑ หมวดทว่ั ไป ฝ่าย ข้ อ ๑ ข้ อ บั ง คั บ นี้ เ รี ย ก ว่ า “ ข้ อ บั ง คั บ ว่ า ด้ ว ย จ ริ ย ธ ร ร ม แ ห่ ง วิ ช า ชี พ ข้อ ๗ หนังสือพิมพ์ต้องไม่แต่ง หนังสือพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๔๑” เติมเนอ้ื หาสาระของข่าว จนคลาดเคลื่อนหรือ ข้อ ๒ ข้อบังคับนี้ให้ใช้บังคับ เกินจากความเปน็ จริง ตง้ั แต่วันประกาศเป็นต้นไป ข้อ ๘ หนังสือพิมพ์ ต้องละเว้น ๙ สภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ, การเสนอข่าวเพราะความลาเอียง หรือมีอคติ “ ข้ อ บั ง คั บ ว่ า ด้ ว ย จ ริ ย ธ ร ร ม แ ห่ ง วิ ช า ชี พ จนเป็นเหตุให้ข่าวน้ันคลาดเคลื่อนหรือเกิน หนังสือพิมพ์ สภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ จากความเปน็ จรงิ พ.ศ. ๒๕๔๑”, หนา้ ๑๒-๑๓. ข้ อ ๙ ห นั ง สื อพิ ม พ์ ต้ อ ง ไ ม่ สอดแทรกความคดิ เหน็ ลงในข่าว ข้อ ๑๐ เมื่อคัดลอกข้อความใด จากหนังสือพิมพ์ สิ่งพิมพ์ หรือแหล่งข้อมูล อืน่ ๆ ตอ้ งบอกทม่ี าของข้อความนนั้

ปณัชญา ลลี ายุทธ และคณะ ~ ๑๘๓ ~ ปีท่ี ๑๓ ฉบับท่ี ๒ พฤษภาคม–สงิ หาคม ๒๕๖๐ ข้อ ๑๑ การเสนอข่าวท่ีมีการ หวาดเสียว โดยไม่คานึงถึงความรู้สึกของ พาดพิง อันเกิดความเสียหายแก่บุคคลหรือ สาธารณชนอย่างถ่ถี ้วน องคก์ รใดๆ ต้องแสดงถึงความพยายามในการ เปิ ด โอก า สใ ห้ฝ่า ย ท่ี ถูก ก ล่า ว หาแ ส ด ง ข้อ ๑๘ ในการแสดงความคดิ เห็น ขอ้ เท็จจรงิ ดว้ ย หรือการวิพากษ์วิจารณ์ หนังสือพิมพ์ต้องให้ ความเท่ียงธรรมแกฝ่ า่ ยทีถ่ กู พาดพงิ เสมอ ข้อ ๑๒ ในกรณีท่ีมีการเสนอข่าว ผิดพลาด หนังสือพิมพ์ต้องลงพิมพ์แก้ไข ข้อ ๑๙ ข้อความที่เป็นประกาศ ข้อผิดพลาดดงั กลา่ วโดยไมช่ กั ช้า โฆษณาที่ปรากฏอยู่ในหนังสือพิมพ์ ต้องแสดง ให้เห็นชัดว่าเป็นประกาศโฆษณา จะแอบแฝง ข้อ ๑๓ หนงั สือพิมพ์ต้องไม่เสนอ เปน็ การเสนอข่าวหรอื ความคิดเห็นมิได้ ขา่ วโดยเล่ือนลอยปราศจากแหลง่ ท่มี า พงึ ระบุ หมวด ๓ จริยธรรมของผูป้ ระกอบ ช่ือบุคคลท่ีให้สัมภาษณ์หรือให้ข่าวอย่าง วชิ าชพี หนงั สือพมิ พ์ เปิดเผย เว้นแต่จะมีเหตุผลอันควรปกปิดเพ่ือ สวัสดิภาพและความปลอดภัยของแหล่งข่าว ข้อ ๒๐ ผู้ประกอบวิชาชีพ และตอ้ งเปน็ ประโยชน์ตอ่ สิทธิการรบั รู้ขา่ วสาร หนังสือพิมพ์ ต้องไม่ประพฤติปฏิบัติการใดๆ ของสาธารณชน อันจะนามาซ่ึงความเส่ือมเสียเกียรติศักด์ิแห่ง วิชาชีพ ข้อ ๑๔ หนังสือพิมพ์ต้องปกปิด ชื่ อ แ ล ะ ฐ า น ะ ข อ ง บุ ค ค ล ท่ี ใ ห้ ข่ า ว ไ ว้ เ ป็ น ข้อ ๒๑ ผู้ประกอบวิชาชีพ หนังสือพิมพ์ ต้องไม่อวดอ้างหรืออาศัย ความลับ หากได้ให้คามั่นแก่แหลง่ ข่าวนน้ั ไว้ ขอ้ ๑๕ ในการเสนอข่าวหรือภาพ ตาแหน่งหน้าที่ เพ่ือเรียกร้องสิทธิหรือ ผลประโยชนใ์ ดๆ ทไ่ี มช่ อบธรรม ใดๆ หนังสือพิมพ์ต้องคานึงมิให้ล่วงละเมิด ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของบุคคลท่ีตกเป็น ข้อ ๒๒ ผู้ประกอบวิชาชีพ ข่าว โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องให้ความคุ้มครอง หนังสือพิมพ์ ต้องละเว้นการรับอามิสสินจ้าง อย่างเคร่งครัดต่อสิทธิมนุษยชนของเด็ก สตรี อันมีค่า หรือผลประโยชน์ใดๆ เพ่ือให้กระทา และผูด้ ้อยโอกาส การหรือไม่กระทาการใดอันขัดต่อการปฏิบัติ หน้าท่ีเพื่อให้ประชาชนได้รับข้อมูลข่าวสาร ในการเสนอข่าวตามวรรคแรก อย่างถูกตอ้ งครบถ้วน ต้องไม่เป็นการซ้าเติมความทุกข์ หรือ โศกนาฏกรรมอันเกิดแก่เด็ก สตรีและ ส่วนคาว่า จรรยาบรรณของ ผดู้ อ้ ยโอกาสนั้น ไมว่ ่าทางใดทางหนึ่ง สื่อมวลชน หมายถึง หลักคุณธรรมของผู้ ประกอบอาชีพนักสื่อสารมวลชน ได้มีการ ข้อ ๑๖ การพาดหัวข่าวและ รวมตัวกันเป็นสมาคมวิชาชีพข้ึนมา และได้ ความนาของหนังสือพิมพ์ ต้องไม่เกินไปจาก สร้างกฎเกณฑ์บญั ญตั ิข้ึนเป็นลายลกั ษณ์อักษร ข้อเท็จจริงในข่าว และต้องสะท้อนใจความ ร่วมกันเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติแก่ผู้ประกอบ สาคัญหรอื เนือ้ หาหลกั ของขา่ ว อาชพี ดังท่ี องค์กรวิชาชีพได้มีการเคล่ือนไหว เพื่อสร้างแนวทางเป็นหลักพื้นฐานสาหรับ ข้อ ๑๗ หนังสือพิมพ์จะต้องไม่ ปฏิบตั งิ านวารสารศาสตร์ร่วมกนั ดงั ท่ี ปรากฏ เสนอภาพข่าวที่อุจาด ลามกอนาจาร หรือน่า

วารสารบณั ฑติ ศกึ ษาปริทรรศน์ ~ ๑๘๔ ~ ปีท่ี ๑๓ ฉบบั ท่ี ๒ พฤษภาคม-สิงหาคม ๒๕๖๐ ในหนังสือ “The Elements of Journalism” compromise. : ต้องเปิดพ้ืนท่ี โดย บิล โควาชและทอม โรเซนสตีล (Bill Kovach และ Tom Rosenstiel)๑๐ ได้ ส า ห รั บ ส า ธ า ร ณ ช น ใ น ก า ร กล่าวถึงสื่อมวลชนในข้อควรตระหนักและ สาธารณชนพึงคาดหวงั มี ๑๐ ประการ ดังน้ี วพิ ากษว์ ิจารณ์และประนปี ระนอม ๑. Journalism's first obligation is ๗. It must strive to make the to the truth. : พันธะหน้าท่ีแรก ข อ ง ก า ร ส่ื อ ส า ร ม ว ล ช น คื อ ก า ร significant interesting and แสวงหาความจรงิ relevant. : ตอ้ งมุ่งม่ันในการนาไปสู่ ๒. Its first loyalty is to citizens. : มี ความจงรักภักดีแรกคือ มีต่อ ประเด็นท่ีเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ ประชาชนพลเมือง ของสงั คม ๓. Its essence is a discipline of verification. : มีหลักการสาคัญคือ ๘. It must keep the news ห น้ า ท่ี ก า ร ต ร ว จ ส อ บ พิ สู จ น์ ขอ้ เท็จจรงิ comprehensive and ๔. Its practitioners must maintain proportional.: ต้องนาเสนอ an independence from those they cover. : ต้องดารงไว้ซึ่งความ ข่าวสารให้เกิดความเข้าใจและมี เปน็ อิสระจากผบู้ ังคบั บัญชา สดั ส่วนทเ่ี หมาะสม ๕. It must serve as an independent monitor of power. : ต้องมีอิสระ ๙. Its practitioners have an ในการตรวจสอบอานาจต่างๆ obligation to exercise their ๖. It must provide a forum for public criticism and personal conscience. : ส่ือคือ ผู้ ๑๐ Bill Kovach & Tom ปฏิบัติการด้วยหน้าที่ที่กอปรด้วย Rosenstiel, The Elements of Journalism, Revised and updated Third Edition, ความรสู้ กึ ผิดชอบชัว่ ดี subsequently revised and published by Three Rivers, an imprint of the Crown ๑๐.Citizens have rights and Publishing Group, a division of Random House LIC, New York. In 2014, [ebook responsibilities when it comes ISBN 978-0-8041-3679-2]. to the news as well –even more so as they become producers and editors themselves. : พลเมืองมีสิทธิและ ความรับผดิ ชอบตอ่ ขา่ วเช่นกัน ก ล่ า ว โ ด ย ส รุ ป จ ริ ย ธ ร ร ม แ ล ะ จรรยาบรรณของส่ือมวลชนเป็นสิ่งที่บุคคล ผู้ทาหน้าที่สื่อมวลชนควรยึดถือปฏิบัติ สานึก ในหน้าท่ีความรับผิดชอบ สิ่งใดควร สิ่งใดไม่ ควร พึงปฏิบัติหน้าท่ีด้วยความรอบคอบมี จริยธรรม และจรรยาบรรณนาเสนอข่าวสาร ด้วยการแสวงหาความจริง มีความภักดีต่อ พลเมือง และทาหน้าท่ีตรวจสอบพิสูจน์ ข้อเท็จจริง พึงรับผิดชอบในหน้าที่หลักของ

ปณชั ญา ลลี ายทุ ธ และคณะ ~ ๑๘๕ ~ ปที ี่ ๑๓ ฉบบั ท่ี ๒ พฤษภาคม–สิงหาคม ๒๕๖๐ วชิ าชพี วารสารศาสตร์ สานึกในหน้าที่พ้ืนฐาน ใดควรและไม่ควรปฏิบัติ แต่จากการปฏิบัติ ของส่ือมวลชนในการปฏิบัติหน้าที่ เป็น หน้าท่ีของสื่อตามที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์น้ัน มี ส่ือกลางทางข่าวสารที่ดี ท่ามกลางยุคสื่อ ความจาเป็นต้องพัฒนาตามเทคโนโลยีเพ่ือ ดิจิทัลที่เข้ามามีบทบาทย่อมส่งผลกระทบต่อ ความทันสมัยไปด้วยหรืออย่างไร ในความ การปฏิบัติหน้าท่ี และแนวโน้มท่ีปรากฏชัดใน รวดเรว็ รายงานสด เข้าถงึ อารมณเ์ สมอื นผู้เฝ้า บริบทความน่าเชื่อถือแก่งานข่าว จากเสียงวิ ติดตามข่าวสารได้อย่ใู นเหตกุ ารณ์ พากษณว์ จิ ารณข์ องสังคมอย่างต่อเน่ืองส่อเค้า ถึงวิกฤตการณ์ด้านจริยธรรมข่าวที่ต้องได้รับ อย่างไรก็ตาม ดร.มานะ ตรีรยา การทบทวน แก้ไข และสารวจตนเองใน ภวิ ฒั น์ คณบดีคณะนิเทศศาสตร์ มหาวทิ ยาลัย วชิ าชีพของการปฏิบัติหนา้ ท่ีสอ่ื มวลชนทดี่ ี หอการค้าไทย ไดอ้ อกมาแสดงความคิดเห็นใน เรือ่ งน้วี ่า “กรณีน้ีผู้ผลิตข่าวออนไลน์ต่างๆ ได้ ๕. เทคโนโลยีมีผลกระทบต่อจริยธรรม วางแนวทางร่วมวางกฎกติกาในการไลฟ์สด จรรยาบรรณสื่อมวลชนหรอื ไม่ อะไรควร ไม่ควรทา สาระสาคัญคือ หากมี สถานการณ์ท่ีแหล่งข่าวมีท่าทีว่าจะฆ่าตัวตาย หากมองในสังคมปัจจุบันซ่ึงเป็น ก็ไม่ควจะไลฟ์สด เพราะอาจจะเกิดภาพอุจาด สังคมแห่งความรู้ (knowledge based ไมเ่ หมาะสมออกสสู่ ายตา”๑๑ แม้วา่ ผตู้ ายไม่ว่า society) จะพบว่า “ผู้รับข่าวสาร” ซึ่งมีอยู่ จะต้องตายด้วยเหตุใดก็ตาม ในข้อบังคับของ กระจัดกระจายอยู่ในประเทศ เป็นส่ิงท่ี จริยธรรมแห่งวิชาชีพ หากได้นาเสนอไม่ว่าจะ หลีก เล่ี ยง ไม่ไ ด้ต่ อก าร รับอิทธิ พล จา ก เต็มหน้าหนังสือพิมพ์หรือเต็มจอโทรทัศน์ ส่ือมวลชนต้ังแต่ตื่นจนกระทั่งหลับไป ซ่ึง เป็นการเสนอภาพข่าวท่ีอุจาด โดยไม่ได้ สังคมผู้รับข้อมูลข่าวสารยังไม่เข้มแข็งพอต่อ คานึงถึงความรู้สึกของสาธารณชนอย่าง การปะทะหล่ังไหลของข้อมูลข่าวสาร (flow ไตร่ตรอง เป็นการก้าวล่วงในสิทธิมนุษยชน of information) ยังรอการบ่มเพาะความคิด และเป็นการซ้าเติมความทุกข์ของญาติพี่น้อง อยู่ ส่ือมวลชนควรตระหนักและตรวจสอบ ส่งผลกระทบต่อจริยธรรมของสื่อไม่ว่าจะเป็น ความรับผิดชอบทางจริยธรรมนาเสนอข่าว การนาเสนอข่าวในลักษณะ เช่น ภาพ จากเหตุการณใ์ นช่วงหนง่ึ ท่ผี า่ นมา ท่ีรัฐบาลใช้ ผู้เสียชีวิตจากคดีข่มขืน ภาพอนาจารของเด็ก ม.๔๔ กับเจ้าอาวาสวัด ที่เป็นกระแสข่าวดัง ท่ีถูกกระทาชาเรา ตามลักษณะที่ได้มีไว้ใน ทางสังคม ตามท่ีหลายหน่วยงานได้ออกมา ข้ อ บั ง คั บ ว่ า ด้ ว ย จ ริ ย ธ ร ร ม แ ห่ ง วิ ช า ชี พ วิพากษ์วิจารณ์การทางานของสื่อต่อการ นาเสนอข่าวผู้เสียชีวิตขณะปลิดชีพตนเอง ๑๑ พรพริ นุ ทองอนิ ทร์, “ไลฟส์ ด ผ่านแพลตฟอร์มไลฟ์สดเฟซบุ๊ก ท่ีเป็นภาพ ตัวตาย\"เมื่อความสดสะทอ้ นความเส่อื มของส่อื อุจาดตาสสู่ ายตาผตู้ ดิ ตามขา่ วออนไลน์จานวน ไทย, แหลง่ ขอ้ มูล: ออนไลน์, นับลา้ นคู่ ตามหลกั จริยธรรมของสื่อมวลชนที่ http://www.posttoday.com/analysis/repor ได้ยกมากล่าวไว้ข้างต้น ได้กล่าวไว้เกี่ยวกับ t/483452 [วนั ท่ี ๓ มนี าคม ๒๕๖๐]. จรยิ ธรรมทีเ่ ปน็ ข้อปฏิบัติของสื่อมวลชนว่า สิ่ง

วารสารบัณฑิตศกึ ษาปรทิ รรศน์ ~ ๑๘๖ ~ ปีท่ี ๑๓ ฉบับท่ี ๒ พฤษภาคม-สิงหาคม ๒๕๖๐ ส่ือมวลชนทไ่ี ด้กลา่ วไว้ข้างต้น โดยจะขอยกให้ ทุกข์มากพออยู่แล้ว แต่จากการปฏิบัติหน้าท่ี เหน็ ดงั ประเด็นต่อไปน้ี ของส่ือมวลชนในการเก็บข้อมูล อาจเป็นการ ซา้ เตมิ ผเู้ สยี หายให้ได้รบั ความทุกข์มากข้ึนโดย การละเมดิ สิทธิส่วนตวั บุคคลอน่ื ไม่ต้ังใจ เช่น กรณีเด็กหรือสตรีถูกข่มขืน ก า ร ล ะ เ มิ ด สิ ท ธิ ส่ ว น ตั ว บุ ค ค ล ส่ือมวลชนรายงานข่าวอย่างละเอียดแสดงถึง อื่น (Privacy Right) สื่อมวลชนทาหน้าที่ การกระทาของคนร้ายว่าทาอย่างไร ทาให้ ตอบสนองความอยากรู้อยากเห็นของมนุษย์ ผู้เสียหายคิดย้อนถึงการกระทานั้นอีก รวมท้ัง ความอยากรู้อยากเห็นของมนุษย์ไม่มีท่ีสิ้นสุด การเปิดเผยช่ือที่อยู่ของผู้เสียหายทางอ้อมทา แ ต่ ต้ อ ง มี ขี ด จ า กั ด มิ ใ ห้ ไ ป ล่ ว ง ล ะ เ มิ ด ชี วิ ต ให้คนในสังคมรู้ว่าเป็นใครทาให้เกิดความอับ ส่วนตัวของบุคคลอ่ืนเกินความจาเป็น บุคคล อาย บางกรณีเหยื่ออาชญากรรมเสียชีวิตไป ทุกคนต่างมีสิทธิตามธรรมชาติและมีสิทธิตาม แล้ว การรายงานข่าวของสื่อมวลชนอาจไป กฎหมาย ตามท่ีกล่าวไว้ในรัฐธรรมนูญแห่ง ซา้ เติมความเสียใจของญาติผเู้ สยี หาย ไปทาให้ ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ญาติของผู้เสียหายเสื่อมเสียเกียรติยศชื่อเสียง ๓๕ สิทธิของบุคคลในครอบครัว เกียรติยศ ได้ ชื่อเสียง ตลอดจนความเป็นอยู่ส่วนตัว ย่อม ไดร้ บั ความคมุ้ ครอง สว่ นจริยธรรมแห่งวิชาชีพ อย่างไรก็ตาม จากท่ีกล่าวมา หนังสือพมิ พ์ของสภาการหนังสอื พมิ พ์แหง่ ชาติ สื่อมวลชนบางสานักได้ไลฟ์สดโศกนาฏกรรม หมวด ๒ (๑๕) ผ่านแพลตฟอร์ม facebook ท่ามกลาง ก า ร ที่ ส่ื อ ม ว ล ช น จ ะ แ ส ว ง ห า สายตาของผู้คนผ่านโซเชียลมีเดีย อาจจะไม่ ข่าวสารเพ่อื นามารายงานน้ัน ในบางครั้งอาจ เป็นผลดีต่อไปในอนาคตเพราะเท่ากับเปิด ไปกระทบต่อสิทธิในชีวิตหรือความเป็นอยู่ โอกาสให้คนแสดงความคิดเห็นด้วยอารมณ์ ส่วนตัวของบุคคลอ่ืนได้ ในบางกรณีอาจไป ส่งผลให้เกิดความขัดแย้ง อีกทั้งเป็นการ กระทบต่อเกียรติยศ หรือช่ือเสียง และความ ละเมิดในสิทธิส่วนบุคคลและเป็นการซ้าเติม เป็นอยู่ส่วนตัวของบุคคลอ่ืนได้ เช่น ไป ผเู้ สียชีวติ สรา้ งความเศรา้ โศกให้กับครอบครัว กระทบกระเทือนต่อการใช้ชีวิตของบุคคล เกิดความสะเทือนใจเพิ่มข้ึน และยังเป็น การก้าวล่วงความเป็นส่วนตัว เช่น กรณีดารา ช่องทางสาหรับผู้ที่คิดจะฆ่าตัวตายนามาเป็น ดังป่วยเข้ารับการรักษาตัวที่โรงพยาบาล ส่ือ แบบอย่างต่อไป โดยเฉพาะกับกลุ่มวัยรุ่นที่ ได้นาภาพความเป็นส่วนตัวขณะเข้ารับการ ขาดความยั้งคิด เกิดอารมณ์ชั่ววูบนามาเป็น รกั ษาตวั ของดาราออกเผยแพร่ต่อสาธาณะ วิธีการในการปลิดชีพตนเอง โดยไลฟ์สดผ่าน การซ้าเติมผู้เสียหายหรือเหยื่อ มือถือ ซ่ึงเป็นอันตรายต่อสังคมยุคดิจิทัล พึง อาชญากรรม ระมัดระวังในการใช้สติใคร่ครวญก่อนเลือกใช้ เหย่ืออาชญากรรม (Victim) เป็นผู้ ส่ือดิจิทัล เพราะอาจส่งผลกระทบต่อ ท่ีได้รับความเสียหาย บาดเจ็บ บอบช้า ได้รับ จริยธรรมและจรรยาบรรณส่ือมวลชน ตามท่ี ความเศร้าโศกสูญเสียและเสียใจจากการ ได้กล่าวถึงหลักจริยธรรมแห่งวิชาชีพและ กระทาผดิ ของอาชญากร ซึ่งกลา่ วได้ว่ามีความ จ ร ร ย า บ ร ร ณ ท่ี เ ป็ น แ น ว ท า ง ยึ ด ป ฏิ บั ติ ใ น

ปณัชญา ลลี ายทุ ธ และคณะ ~ ๑๘๗ ~ ปีที่ ๑๓ ฉบบั ท่ี ๒ พฤษภาคม–สิงหาคม ๒๕๖๐ วิชาชีพ ที่ผู้ทาหน้าที่สื่อข่าวต้องกลับมา ความเป็นส่ือที่มีอยู่ในวิชาชีพของเรา ซึ่งจะ ทบทวนการปฏิบัติหน้าท่ีและตระหนักให้มาก ควบคไู่ ปกบั จรรยาบรรณ”๑๒ ยิ่งขนึ้ จ า ก ป ร ะ เ ด็ น ข่ า ว ที่ น า ม า ก ล่ า ว ๖ . จ ริ ย ธ ร ร ม จ ร ร ย า บ ร ร ณ ส่ ง ผ ล ต่ อ ผู้สื่อข่าวได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์ในการปฏิบัติ ภาพลกั ษณส์ ือ่ อย่างไร หน้าที่ท่ีอาจส่งผลต่อภาพลักษณ์ของสื่อใน ความน่าเชื่อถือ ซึ่งหลายฝ่ายที่เกี่ยวข้องได้ ใน ขณ ะ เท ค โ น โ ล ยี กา รสื่ อส า รไ ด้ ร่วมกนั ชี้แนะและใหค้ วามเห็นที่จะต้องร่วมมือ พัฒนาก้าวสู่ยุคดิจิทัล แต่ภาพลักษณ์ของส่ือ กลับมาทบทวนความถูกต้องในการปฏิบัติ กลับพบว่ามีปัญหาทางด้านจริยธรรมและ หนา้ ท่ขี องผู้ส่ือข่าวต่อคนในสังคม และไม่เป็น จรรยาบรรณของนักสื่อสารมวลชนเพ่ิมข้ึนใน การละเมิดจริยธรรมและจรรยาบรรณวิชาชีพ ปัจจุบัน ซึ่งนับว่าเป็นปัญหาสาคัญที่จะต้อง ส่ือ ที่สะท้อนถึงภาพลักษณ์ท่ีขาดความ ได้รับการทบทวน และยังเป็นตัวแปรสาคัญที่ น่าเช่ือถือต่อไปในอนาคต ทว่าผู้สื่อข่าวนั้น ทาให้สังคมไทยอ่อนแอ ดังที่รัฐบาลได้มี บนเส้นทางของนักส่ือสารมวลชน แน่นอนว่า นโยบายปฏิรปู สอื่ จากกรณศี กึ ษาท่เี กิดขึน้ สื่อ ต้ อ ง พ บ อุ ป ส ร ร ค ต่ อ ค ว า ม ย า ก ล า บ า ก อี ก ได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์ต่อการละเมิดสิทธิความ นานปั การในการปฏบิ ัติหน้าที่ ท้งั ความลาบาก เป็นส่วนตัวและไม่ให้เกียรติครอบครัว ทาให้ แ ล ะ ค ว า ม เสี่ ย ง แ ต่ เป็ น เส้ น ท า ง ที่ นั ก กลายเปน็ ประเด็นที่ส่งผลกระทบต่อจริยธรรม สื่อสารมวลชนต้องร่วมกนั พิสูจน์ศักยภาพและ จรรยาบรรณของส่ือมวลชน จากการขาด คุณค่าของตนให้เป็นท่ีประจักษ์ โดยมุ่งมั่น จิตสานึก ส่ิงใดควร ส่ิงใดไม่ควร และ เดินเคียงคู่ไปกับจริยธรรมและจรรยาบรรณ จรรยาบรรณของนักส่อื สารมวลชนท่ดี ี แห่งวิชาชีพส่ือ นักส่ือสารมวลชนไทยจะ พัฒนาได้ย่อมเกิดจากจิตสานึกของผู้ประกอบ อย่างไรก็ตาม ในขณะท่ีกล่าวถึง วิชาชีพสื่อ ที่ต้องยึดม่ันในคุณความดี ความ จริยธรรม ผู้ปฏบิ ัตอิ าชีพนกั ส่อื สารมวลชนจะรู้ ซื่อสัตย์ ซ่ือตรง และความเป็นมืออาชีพเพื่อ และเข้าใจเรื่องหน้าที่หลักกันดีอยู่แล้ว แต่คา เกียรติ ศักด์ิศรี และอุดมการณ์ท่ีมุ่งแด่ ว่า “จริยธรรม”น้ัน เป็นสิ่งท่ีเข้าใจยากเพราะ ประโยชนข์ องสาธารณะเปน็ สาคัญ เป็นนามธรรม แม้เข้าใจแล้วแต่เข้าไม่ถึงแก่น แทแ้ ละปฏบิ ตั ิไมถ่ ูก ก็จะพบข้อผิดพลาดเสมอ ป ร ะ ก า ร ส า คั ญ ข อ ง นั ก ซ่งึ จริยธรรมน้ันอธบิ ายได้กระจา่ ง ชัดเจน และ สื่อสารมวลชนยุคดิจิทัล ในขณะท่ีต้องทางาน เข้าใจอย่างเป็นรูปธรรม ตามที่นายเกียรติชัย ควบคู่ไปกับเทคโนโลยีสมัยใหม่ ซึ่งจะต้องมี ได้กล่าวไว้ว่า “ความถูกต้องเป็นเร่ืองยากท่ี ทักษะรอบด้านในการผลิตสื่อ เข้าใจอารมณ์ ใครจะกาหนดให้ เป็นส่ิงที่ยากกับการทางาน วชิ าชพี สื่อ อะไรคือความถูกต้อง ตรงน้ีคือเส้น ๑๒ ศูนย์คุณธรรม (องคก์ ารมหาชน), แบ่งของจริยธรรมว่ามีมากน้อยแค่ไหนของ คุณธรรมจริยธรรมสอื่ , [ออนไลน], แหล่งท่มี า: http://www.moralcenter.or.th/index.php/ home/news/news-ac/39 [๘ ม.ี ค. ๒๕๖๐].

วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์ ~ ๑๘๘ ~ ปที ี่ ๑๓ ฉบบั ท่ี ๒ พฤษภาคม-สงิ หาคม ๒๕๖๐ และความสนใจ เข้าถึงคนรุ่นใหม่และมีส่วน ไม่ควร ความถูกต้องและเหมาะสมต่อการ ร่วมใช้ประโยชน์จากโซเชียลมีเดีย มีมุมมอง เสนอข่าว ซ่ึงข้ึนอยู่กับจิตสานึกของแต่ละ กว้างในความเป็นมืออาชีพของนักการส่ือสาร บุคคลทอ่ี ยู่ในอาชีพนักการส่ือสารว่าจะปฏิบัติ ท่ีทาให้สื่ออาชีพต่างไปจากสื่อพลเมือง ก็คือ “จริยธรรมและจรรยาบรรณ” ในวิชาชีพที่ ต่อคนในสังคมได้ดีอย่างไร ในขณะท่ีสังคม นามาสู่ความน่าเช่ือถือ เกียรติศักด์ิศรีใน คาดหวังจากผ้เู ป็นมืออาชีพของนักการส่ือสาร วิชาชีพสื่อที่สังคมคาดหวังต่อนักการส่ือสารที่ ตอ่ การปฏบิ ัตหิ น้าท่ีที่ดี ซึ่งหากยังมิได้ทบทวน ดีในอนาคต และแก้ไข เกียรติศักดิ์ศรีความน่าเชื่อถือย่อม ๗. บทสรุป ลดน้อยถอยลง อีกท้ังความทันสมัยของยุคส่ือ จ ริ ย ธ ร ร ม แ ล ะ จ ร ร ย า บ ร ร ณ ดิจทิ ลั ทุกคนต่างลว้ นเปน็ ผ้ผู ลิตขา่ วสารได้ด้วย ตนเอง ทาอย่างไรท่ีจะให้ความเป็นมืออาชีพ สื่อมวลชนยุคสื่อดิจิทัล นอกจากนักการ แตกตา่ งไปจากส่ือพลเมอื งคนทั่วไป จริยธรรม ส่ือสารควรตระหนักในหลักวิชาชีพแล้ว ยัง ต้องคานึงถึงบริบทสังคมพร้อมกันไปด้วย จรรยาบรรณส่ือจึงเป็นข้อกาหนดที่ชัดเจนใน แม้ว่าสังคมยุคปัจจุบันมีความเปลี่ยนแปลง วิ ช า ชี พ นั ก ก า ร ส่ื อ ส า ร แ ม้ ว่ า ค ว า ม ทางเทคโนโลยีและความต้องการสิ่งใหม่ๆ เพ่ือ เปล่ียนแปลงจะเปลี่ยนไปอย่างไรก็ตาม แต่ การมีทักษะเข้าถึงกลุ่มคน ทั้งอารมณ์ ห า ก ยั ง ยึ ด มั่ น ใ น ห ลั ก ก า ร ชั ด เ จ น ภ า ย ใ ต้ ความรู้สึกต่อการส่ือสารไปมากเพียงใดก็ตาม แต่การเป็นนักสื่อสารมืออาชีพยังคงต้องยึด จิตสานึกที่ดีและการปฏิบัติงาน ภาพลักษณ์ หลักวิชาชีพให้ม่ันคง เข้มแข็ง ตระหนักใน ความน่าเช่ือถือสื่อที่ดีก็จะยังคงอยู่ต่อไปใน หน้าที่ความรับผิดชอบอย่างสูงสุด สิ่งใดควร อาชีพนักการสอ่ื สาร และไมถ่ ูกลดบทบาทจาก สงั คมลงไปในอนาคต บรรณานุกรม ณัฐพล ใยไพโรจน.์ Digital Marketing: Concept & Case Study rd Edition. นนทบุรี : บ. ไอดีซี พรเี มยี ร์ จากัด, ๒๕๕๙. พรพิรนุ ทองอินทร.์ ไลฟส์ ดฆา่ ตวั ตาย “เมอ่ื ความสดสะท้อนความเส่อื มของสื่อไทย”. แหลง่ ข้อมูล: ออนไลน.์ http://www.posttoday.com/analysis/report/483452 [๓ มีนาคม ๒๕๖๐]. มาลี บญุ ศิริพนั ธ.์ วารสารศาสตรเ์ บอ้ื งต้น: ปรัชญาและแนวคดิ . พิมพ์ครั้งท่ี ๒. กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร,์ ๒๕๕๖.

ปณชั ญา ลลี ายุทธ และคณะ ~ ๑๘๙ ~ ปที ี่ ๑๓ ฉบบั ท่ี ๒ พฤษภาคม–สิงหาคม ๒๕๖๐ ราชบณั ฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงุ เทพฯ: บรษิ ัท นานมบี กุ๊ ส,์ ๒๕๔๒. ศูนย์คุณธรรม (องค์การมหาชน). คณุ ธรรมจริยธรรมสื่อ. [ออนไลน]. แหล่งทีม่ า: http://www.moralcenter.or.th/index.php/home/news/news-ac/39 [๘ ม.ี ค. ๒๕๖๐]. สภาการหนงั สือพิมพแ์ ห่งชาต.ิ ขอ้ บงั คบั ว่าดว้ ยจริยธรรมแห่งวิชาชพี หนังสือพมิ พ์ สภาการ หนงั สือพิมพ์แหง่ ชาติ, พ.ศ. ๒๕๔๑. Bill Kovach & Tom Rosenstiel. The Elements of Journalism. Revised and updated Third Edition. subsequently revised and published by Three Rivers, an imprint of the Crown Publishing Group. a division of Random House LIC, New York. In 2014. [ebook ISBN 978-0-8041-3679-2]. John Merrill. The Imperative of Freedom, Quoted in Bruce D.Itule, and Douglas A. Anderson, News Writing and Reporting for Today’s Media. Boston: McGraw-Hill College, 2000. Porschkub. Digital Media Design. [Online]. http://www.porschkub.exteen.com/20110818/entry [ ๖ มีนาคม ๒๕๖๐].