116A2EB2-A697-4E32-B82A-D50060AFA40E

พลเมอื งดิจิทัลและ ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั

พ ล เ มื อ ง ดิ จิ ทั ล พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) เปนพลเมืองทีมีความสามารถในการ ใช้อินเทอร์เน็ตในการบริหารจัดการ ควบคุม กาํ กับตน รู้ผิดรู้ถูก และรู้เท่าทัน เปนบรรทัดฐานในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างเหมาะสม มีความรับผิดชอบ เรียนรู้ทีจะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญฉลาด และปลอดภัย พลเมืองดิจิทัลจึงต้อง ตระหนักถึงโอกาสและความเสียงในโลกดิจิทัล เข้าใจถึงสิทธิและความรับผิด ชอบในโลกออนไลน์ ความเปนพลเมืองดิจิทัล นับเปนมาตรฐานหนึงด้านทาง เทคโนโลยีการศึกษาทีเสนอโดยสมาคมเทคโนโลยีการศึกษานานาชาติ (ISTE : International Society for Technology in Education) เพื อให้ผู้เรียน สามารถแสดงความเข้าใจประเด็นทางสังคม วัฒนธรรม และความเปนมนุษย์ ที เกียวข้องกับเทคโนโลยีสารสนเทศ และปฏิบัติตนอย่างมีจริยธรรมและตาม ครรลองกฎหมายให้ใช้ข้อมูลข่าวสารได้อย่างปลอดภัย ถูกกฎหมาย ซึงมีความ สําคัญในทักษะแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษที 21 ทักษะสําคัญทีจะทาํ ให้เปน พลเมืองดิจิทัลทีสมบูรณ์

ค ว า ม ฉ ล า ด ท า ง ดิ จิ ทั ล ความฉลาดทางดิจิทัล เปนผลจากศึ กษาและพั ฒนาของ DQ INSTITUTE ห น่ ว ย ง า น ที เ กิ ด จ า ก ค ว า ม ร่ ว ม มื อ กั น ข อ ง ภ า ค รั ฐ แ ล ะ เ อ ก ช น ทั ว โ ล ก ป ร ะ ส า น ง า น ร่วมกับ เวิลด์อีโคโนมิกฟอรัม (WORLD ECONOMIC FORUM) ทีมุ่งมันให้ เด็ก ๆ ทุกประเทศได้รับการศึ กษาด้านทักษะพลเมืองดิจิทัลทีมีคุณภาพและใช้ ชี วิ ต บ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์ อ ย่ า ง ป ล อ ด ภั ย ด้ ว ย ค ว า ม ก้ า ว ห น้ า ข อ ง เ ท ค โ น โ ล ยี ส มั ย ใ ห ม่ ความฉลาดทางดิจิทัล เปนกรอบแนวคิดทีครอบคลุมของความสามารถทาง เทคนิคความรู้ความเข้าใจและความคิดทางสังคมทีมีพื นฐานอยู่ในค่านิยมทาง ศี ลธรรมทีช่วยให้บุคคลทีจะเผชิญกับความท้าทายทางดิจิทัล ความฉลาดทาง ดิจิทัล มีสามระดับ 8 ด้าน และ 24 สมรรถนะทีประกอบด้วย ความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านิยม โดยบทความนีจะกล่าวถึงทักษะ 8 ด้านของความฉลาด ดิจิทัลในระดับพลเมืองดิจิทัล ซึงเปนความสามารถในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล และสือในรูปแบบทีปลอดภัยรับผิดชอบ และมีจริยธรรม ดังนี



การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล (Screen Time Management) การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล เปนความสามารถควบคุมตนเอง ความ สามารถในการจัดสรรเวลาในการ ใช้งานอุปกรณ์ดิจิทัลและอุปกรณ์เทคโนโลยี ได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงการใช้งานสือสังคม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ด้วยความรับผิดชอบต่อตนเอง สามารถบริหาร เวลาทีใช้อุปกรณ์ยุคดิจิทัล รวมไปถึงการควบคุมเพื อให้เกิดสมดุลระหว่างโลก ออนไลน์ และโลกความเปนจริง อีกทังตระหนักถึงอันตราย และสุขภาพจาก การใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป และผลเสียของการเสพติดสือดิจิทัล

เอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizen Identity) เอกลักษณ์พลเมืองดิจิทัล เปนความสามารถสร้างและบริหารจัดการอัต ลักษณ์ทีดีของตนเองไว้ได้อย่างดีทังในโลกออนไลน์และโลกความจริงอัตลักษณ์ทีดี คือ การทีผู้ใช้สือดิจิทัลสร้างภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเองในแง่บวก ทัง ความคิดความรู้สึก และการกระทํา โดยมีวิจารณญาณในการรับส่งข่าวสารและ แสดงความคิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผู้ร่วมใช้งานในสังคมออนไลน์ และรู้จักรับ ผิดชอบต่อการกระทาํ ไม่กระทาํ การทีผิดกฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลิขสิทธิ การกลันแกล้งหรือการใช้วาจาทีสร้างความเกลียดชังผู้อืนทาง สื อ อ อ น ไ ล น์

การจัดการการกลันแกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การจัดการการกลันแกล้งบนไซเบอร์ เปนความสามารถในการปองกัน ตนเอง การมีภูมิคุ้มกันในการรับมือและจัดการกับ สถานการณ์การกลันแกล้งบน อินเทอร์เน็ตได้อย่างชาญฉลาด การใช้อินเทอร์เน็ตเปนเครืองมือหรือช่องทางเพื อก่อ ใ ห้ เ กิ ด ก า ร คุ ก ค า ม ล่ อ ล ว ง แ ล ะ ก า ร ก ลั น แ ก ล้ ง บ น โ ล ก อิ น เ ท อ ร์ เ น็ ต แ ล ะ สื อ สั ง ค ม อ อ น ไ ล น์ โดยกลุ่มเปาหมายมักจะเปนกลุ่มเด็กจนถึง เด็กวัยรุ่น การกลันแกล้งบนโลกไซเบอร์ คล้ายกันกับการกลันแกล้งในรูปแบบอืน หากแต่การกลันแกล้งประเภทนีจะกระทําผ่าน สือออนไลน์หรือสือดิจิทัล เช่น การส่งข้อความทางโทรศัพท์ ผู้กลันแกล้งอาจจะเปน เพื อนร่วมชัน คนรู้จักในสือสังคมออนไลน์ หรืออาจจะเปนคนแปลกหน้าก็ได้ แต่ส่วน ใหญ่ผู้ทีกระทําจะรู้จักผู้ทีถูกกลันแกล้งรูปแบบของการกลันแกล้งมักจะเปนการว่าร้าย ใส่ความ ขู่ทําร้าย หรือใช้ถ้อยคาํ หยาบคาย การคุกคามทางเพศผ่านสือออนไลน์ การ แอบอ้างตัวตนของผู้อืน การแบล็กเมล์ การหลอกลวง การสร้างกลุ่มในโซเชียลเพื อ โจมตีโดยเฉพาะ

การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย (Cybersecurity Management) การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย เปนความสามารถในการสํารวจ ตรวจสอบ การปองกัน และ การรักษาความปลอดภัยของข้อมูลในระบบเครือข่าย ปองกันข้อมูลด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยทีเข้มแข็ง และปองกันการโจรกรรม ข้อมูลหรือการถูกโจมตีออนไลน์ได้ มีทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองใน โลกออนไลน์การรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ คือการปกปอง อุปกรณ์ดิจิทัลข้อมูลทีจัดเก็บและข้อมูลส่วนตัวไม่ให้เสียหาย สูญหาย หรือถูก โจรกรรมจากผู้ไม่หวังดีในโลกไซเบอร์

การจัดการความเปนส่วนตัว (Privacy Management) การจัดการความเปนส่วนตัว เปนความสามารถในการจัดการกับความเปน ส่วนตัวของตนเองและของผู้อืน การใช้ข้อมูลออนไลน์ร่วมกัน การแบ่งปนผ่านสือ ดิจิทัล ซึงรวมถึงการบริหารจัดการ รู้จักปองกันข้อมูลส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ข้อมูลต่าง ๆ ด้วยเครืองมือดิจิทัล การขโมยข้อมูลอัตลักษณ์ เปนต้น โดย ต้องมีความสามารถในการฝกฝนใช้เครืองมือ หรือวิธีการในการปองกันข้อมูล ตนเองได้เปนอย่างดี รวมไปถึงปกปดการสืบค้นข้อมูลต่างๆ ในเว็บไซต์ เพื อรักษา ความเปนส่วนตัวความเปนส่วนตัวในโลกออนไลน์ คือสิทธิการปกปองข้อมูลความ ส่ ว น ตั ว ใ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์ ข อ ง ผู้ ใ ช้ ง า น ที บุ ค ค ล ห รื อ ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ข้ อ มู ล ส่ ว น ตั ว รวมถึงการใช้ดุลยพิ นิจปกปอง ข้อมูลส่วนบุคคลและข้อมูลทีเปนความลับของผู้อืน

การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอย่างมีวิจารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตัดสินของบุคคลว่า ควรเชือ ไม่ควรเชือ ควรทาํ หรือไม่ควรทําบนความคิดเชิงเหตุและผล มีความ สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลทีถูกต้องและข้อมูลทีผิด ข้อมูลทีมี เนือหาเปนประโยชน์และข้อมูลทีเข้าข่ายอันตราย ข้อมูลติดต่อทางออนไลน์ทีน่าตังข้อ สงสัยและน่าเชือถือได้ เมือใช้อินเทอร์เน็ต ทราบว่าเนือหาใดมีประโยชน์ รู้เท่าทันสือ และสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และประเมิน ข้อมูลจากแหล่งข้อมูลทีหลากหลายได้ เข้าใจรูปแบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในสือดิจิทัล เช่น ข่าวปลอม เว็บไซต์ปลอม ภาพ ตัดต่อ ข้อมูลอันทีเท็จ เปนต้น

ร่องรอยทางดิจิทัล (Digital Footprints) ร่องรอยทางดิจิทัล เปนความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติของ การใช้ชีวิตในโลกดิจิทัลว่าจะหลงเหลือร่องรอยข้อมูลทิงไว้เสมอ ร่องรอยทาง ดิจิทัล อาจจะส่งผลกระทบในชีวิตจริง ทีเกิดจากร่องรอยทางดิจิทัลเข้าใจ ผลลัพธ์ทีอาจเกิดขึน เพื อนํามาใช้ในการจัดการกับชีวิตบทโลกดิจิทัลด้วย ความรับผิดชอบ ข้อมูลร่องรอยทางดิจิทัล เช่น การลงทะเบียน อีเมล การ โพสต์ข้อความหรือรูปภาพ ไฟล์งานต่าง ๆ เมือถูกส่งเข้าโลกอินเทอร์เน็ต แล้ว จะทิงร่องรอยข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้งานไว้ ให้ผู้อืนสามารถติดตามได้ และจะเปนข้อมูลทีระบุตัวบุคคลได้อย่างง่ายดาย

ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพั นธภาพทีดีกับผู้อืนทางดิจิทัล (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพั นธภาพทีดีกับผู้อืนทางดิจิทัล เปน ความสามารถในการเข้าใจผู้อืน การตอบสนองความต้องการของผู้อืน การ แสดง ความเห็นใจและการแสดงนาํ ใจต่อผู้อืนบนโลกดิจิทัลได้อย่างเหมาะสม มีปฏิสัมพั นธ์อันดีต่อคนรอบข้าง ไม่ว่าพ่ อแม่ ครู เพื อนทังในโลกออนไลน์และใน ชีวิตจริง ไม่ด่วนตัดสินผู้อืนจากข้อมูลออนไลน์แต่เพี ยงอย่างเดียว และจะเปนก ร ะ บ อ ก เ สี ย ง ใ ห้ ผู้ ที ต้ อ ง ก า ร ค ว า ม ช่ ว ย เ ห ลื อ ใ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์

บรรณานุกรม สถาบันสือเด็กและเยาวชน. (2561). การจัดทํา Fact Sheet‘ความฉลาดทางดิจิทัล’ (Digital Intelligence : DQ) และการศึกษาการรังแกกันบนโลกไซเบอร์ของวัยรุ่น. กรุงเทพมหานคร : สถาบัน สือเด็กและ เยาวชน Yuhyun Park. (2016). 8 digital skills we must teach our children. Retrieved March 8, 2017, https://www.weforum.org/agenda/2016/06/8-digital-skills-we-must-teach our- childrenYuhyun Park. (2016). 8 digital life skills all children need - and a plan for teaching them. Retrieved Janury 22, 2019 from https://www.weforum.org/agenda/2016/09/8-digitallife-skills-all-children-need-and-a- plan-for-teaching-them? utm_content=buffer4422b&utm_medium=social&utm_source=facebook.com&utm_campaign=buffer. Project DQ. (2017). Digital Intelligence (DQ). Retrieved Janury 22, 2019 from https://www.projectdq.org สถาบันสือเด็กและเยาวชน. (2561). ความฉลาดทางดิจิตอล (Digital Intelligence: DQ) และการ ศึ ก ษ า ก า ร รั ง แ ก กั น บ น โ ล ก ไ ซ เ บ อ ร์ ข อ ง วั ย รุ่ น . สืบค้นเมือ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/contents/research/A2.-final.pdf. สถาบันสือเด็กและเยาวชน. (2562). การพัฒนาพลเมือง MILD จุดเน้นตามช่วงวัย. สืบค้นเมือ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/ชุดความรู้สําหรับครู/ความรู้/การพัฒนาพลเมือง- midl-จุดเน้นตามช่วงวัย. ปณิตา วรรณพิรุณ. (2560). “ความฉลาดทางงดิจิทัล,” พัฒนาเทคนิคศึกษา. 29 (102), 12-20.

นางสาว ชนิดา แซเ่ ฮง้ ชั น มั ธ ย ม ศึ ก ษ า ป ที 6 / 5 เ ล ข ที 1 5