89

ชนดิ ของตัวเก็บประจุ ตวั เกบ็ ประจุทผ่ี ลติ ออกมาในปจ จบุ ันมมี ากมาย เราสามารถแบงชนดิ ของตวั เกบ็ ประจุ ตามลกั ษณะ ทางโครงสรา ง หรอื ตามสารทีน่ าํ มาใชเปนไดอเิ ลก็ ตริก การแบง โดยใชส ารไดอิเลก็ ตรกิ เปน วธิ กี ารที่คอ นขาง ละเอยี ด เพราะวา คาไดอีเลก็ ตรกิ จะเปนตวั กาํ หนดคาตวั เก็บประจุตวั นั้น ๆ วา จะนําไปใชง านในลักษณะใด ทน แรงดนั เทาใด แตถ าหากแบง ตามระบบเกา ทเ่ี คยแบง กนั มาจะสามารถแบง ตวั เกบ็ ประจไุ ดเ ปน 3 ชนิดดวยกัน คือ 1.ตัวเก็บประจแุ บบคาคงท่ี (Fixed Capacitor) 2.ตัวเกบ็ ประจแุ บบปรบั คา ได (Variable Capacitor) 3.ตวั เกบ็ ประจุแบบเลอื กคาได (Select Capacitor) ตวั เก็บประจุแบบคา คงท่ี (Fixed Capacitor) ตัวเก็บประจแุ บบคา คงท่ี (Fixed Capacitor) คือตวั เก็บประจทุ ี่ไมส ามารถเปลย่ี นแปลงคา ได โดยปกติ จะมรี ูปลักษณะเปนวงกลม หรือเปนทรงกระบอก ซ่ึงมกั แสดงคาทตี่ ัวเก็บประจุ เชน 5 พโิ กฟารดั (PF) 10 ไม โครฟารดั (uF) แผนเพลทตวั นาํ มักใชโลหะและมไี ดอเิ ล็กตรกิ ประเภท ไมกา, เซรามิค, อเิ ลก็ โตรไลติกคัน่ กลาง เปนตน การเรียกชอื่ ตวั เกบ็ ประจแุ บบคา คงท่ีนจี้ ะเรียกชอ่ื ตามไดอิเลก็ ตริกทใี่ ช เชน ตัวเก็บประจชุ นิดอเิ ลก็ โตร ไลตกิ ชนิดเซรามิค ชนิดไมกา เปนตน ตวั เกบ็ ประจุแบบคาคงทมี่ ใี ชง านในวงจรอิเล็กทรอนกิ สท ่ัวไปมดี ังนค้ี อื

ตวั เกบ็ ประจชุ นดิ อเิ ลก็ โตรไลต (Electrolyte Capacitor) ตวั เก็บประจชุ นดิ อิเลก็ โตรไลต (Electrolyte Capacitor) เปนทนี่ ยิ มใชก ันมากเพราะใหค า ความจสุ งู มขี ้ัวบวกลบ เวลาใชง านตอ งตดิ ต้ังใหถ กู ข้ัว โครงสรา งภายในคลายกับแบตเตอร่ี นยิ มใชก บั งานความถี่ต่าํ หรือ ใชส าํ หรบั ไฟฟา กระแสตรง มขี อเสียคือกระแสรัว่ ไหลและความผดิ พลาดสงู มาก ตวั เก็บประจุชนิดแทนทาลม่ั อิเล็กโตรไลต (Tantalum Electrolyte Capacitor) ในวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส ท่ตี อ งการความผดิ พลาดนอ ย ใชก บั ไฟฟา กระแสตรง ไดอยา งมีประสทิ ธิภาพ มักจะใชต วั เกบ็ ประจชุ นิดแทนทาลมั่ อเิ ล็กโตรไลต แทนชนิดอิเลก็ โตรไลตธ รรมดา เพราะใหค าความจุสงู เชน กนั โครงสรา งภายในประกอบดวยแผน ตัวนํา ทํามาจากสารแทนทาลม่ั และแทนทาล่ัมเปอรอ อกไซคอกี แผน นอกจากนี้ยงั มแี มงกานิสไดออกไซค เงิน และเคลอื บดว ยเรซินดงั รปู ที่ 3.4 ตวั เกบ็ ประจุชนิดไบโพลาร (Bipolar Capacitor) นิยมใชกนั มากในวงจรภาคจา ยไฟฟา กระแสตรง เครอื่ งขยายเสยี ง เปน ตัวเกบ็ ประจจุ ําพวกเดยี วกับ ชนดิ อิเลก็ โตรไลต แตไมม ีข้ัวบวกลบ บางครัง้ เรียกส้นั ๆ วาไบแคป

ตัวเกบ็ ประจุชนดิ เซรามิค (Ceramic Capacitor) เปนตัวเกบ็ ประจทุ ี่มคี าไมเ กิน 1 ไมโครฟารดั (mF) นยิ มใชก นั ทัว่ ไปเพราะมรี าคาถูก เหมาะสําหรับ วงจรประเภทคัปปลง้ิ ความถ่วี ิทยุ ขอ เสยี ของตัวเก็บประจุชนิดเซรามคิ คอื มกี ารสญู เสียมาก ตวั เกบ็ ประจชุ นดิ ไมลาร (Mylar Capacitor) เปน ตัวเกบ็ ประจทุ มี่ คี ามากกวา 1 ไมโครฟารัด (mF) เพราะฉะนัน้ ในงานบางอยา งจะใชไ มลารแ ทน เซรามิค เนื่องจากมเี ปอรเซนตค วามผดิ พลาดและการรั่วไหลของกระแสนอยกวาชนิดเซรามคิ เหมาะสําหรับ วงจรกรองความถส่ี ูง วงจรภาคไอเอฟของวิทย,ุ โทรทศั น ตวั เกบ็ ประจชุ นดิ ไมลารจ ะมตี วั ถังท่ใี หญก วาเซรามิค ในอตั ราทนแรงดันท่เี ทากัน

ตวั เกบ็ ประจชุ นิดฟดทรู (Feed-through Capacitor) ลกั ษณะโครงสรา งเปนตวั ถังทรงกลมมขี าใชง านหนง่ึ หรอื สองขา ใชในการกรองความถรี่ บกวนทเ่ี กดิ จากเครื่องยนตม กั ใชใ นวทิ ยรุ ถยนต ตัวเก็บประจชุ นดิ โพลสี ไตรีน (Polystyrene Capacitor) เปนตวั เกบ็ ประจทุ ม่ี คี านอ ยระดับนาโนฟารัด(nF) มขี อดีคอื ใหคาการสญู เสียและกระแสรวั่ ไหลนอ ยมาก นิยม ใชใ นงานคปั ปลง้ิ ความถ่วี ทิ ยแุ ละวงจรจนู ท่ตี อ งการความละเอียดสูง จัดเปนตัวเกบ็ ประจรุ ะดบั เกรด A ตวั เกบ็ ประจุชนดิ ซิลเวอรไมกา (Silver Mica Capacitor) เปน ตวั เกบ็ ประจทุ ม่ี คี า 10 พิโกฟารัด (pF) ถึง 10นาโนฟารดั (nF) เปอรเ ซนตความผดิ พลาดนอย นิยมใชก บั วงจรความถ่สี งู จัดเปน ตัวเกบ็ ประจรุ ะดับเกรด A อกี ชนิดหนง่ึ

ตวั เก็บประจแุ บบปรบั คา ได (Variable Capacitor) ตัวเกบ็ ประจุแบบปรบั คาได (Variable Capacitor) คาการเก็บประจจุ ะเปล่ยี นแปลงไปตามการเคลือ่ นทข่ี อง แกนหมุน โครงสรางภายในประกอบดวย แผนโลหะ 2 แผนหรือมากกวา วางใกลก นั แผน หนง่ึ จะอยกู บั ท่สี วน อีกแผนหนงึ่ จะเคล่ือนทไ่ี ด ไดอเิ ลก็ ตรกิ ท่ใี ชมหี ลายชนิดดวยกันคอื อากาศ, ไมกา, เซรามคิ และพลาสติก เปน ตน ตวั เกบ็ ประจแุ บบปรบั คา ไดอ ีกชนดิ หน่ึงทีเ่ ปน ทีร่ จู ักกนั ดีคือทรมิ เมอรและแพดเดอร(Trimmer and Padder) โครงสรา งภายในประกอบดว ยแผน โลหะ 2 แผนวางขนานกัน ในกรณที ต่ี องการปรบั คา ความจุ ใหใ ช ไขควงหมุนสลกั ตรงกลางคาทป่ี รับจะมคี าอยูระหวา ง 1 พโิ กฟารดั (pF) ถงึ 20 พโิ กฟารัด (pF) การเรียกช่อื ตัว เกบ็ ประจแุ บบนี้วาทรมิ เมอรห รือแพดเดอรนน้ั ข้นึ อยูกับวา จะนาํ ไปตอ ในลกั ษณะใด ถานาํ ไปตอขนานกับตวั เกบ็ ประจุตวั อ่ืนจะเรยี กวา ทริมเมอร แตถา นาํ ไปตออนุกรมจะเรยี กวา แพดเดอร ตวั เก็บประจแุ บบเลอื กคา ได (Select Capacitor) ตัวเก็บประจุแบบเลอื กคา ได (Select Capacitor) คอื ตัวเกบ็ ประจุในตัวถังเดยี ว แตมีคาใหเลือกใช งานมากกวาหนงึ่ คาดังแสดงในรปู ท่ี 3.6

หนว ยความจุ คา ความจขุ องตัวเก็บประจหุ มายถึงความสามารถในการเกบ็ ประจไุ ฟฟามหี นว ยเปนฟารดั (Farad) เขยี น แทนดวยอกั ษรภาษาองั กฤษตวั เอฟ (F) ตวั เกบ็ ประจุทม่ี ีความสามารถในการเกบ็ ประจไุ ด 1 ฟารัดหมายถึงเม่ือ ปอนแรงเคลอื่ นจาํ นวน 1 โวลท จา ยกระแส 1 แอมแปร ในเวลา 1 นาที ใหกบั แผน เพลททง้ั สอง สามารถเกบ็ ประจุไฟฟา ได 1 คูลอมบ ในงานไฟฟาอเิ ล็กทรอนกิ สจ ะไมค อยนยิ มใชต วั เกบ็ ประจทุ ่ีมีคามากเปนฟารดั เพราะฉะนั้นคาของตวั เก็บประจทุ ่พี บในวงจรตาง ๆ จงึ มคี าเพียงไมโคร นาโน และพโิ กฟารัด คา ตา ง ๆ สามารถแสดงคา ไดด ังนี้ จากความสัมพนั ธข องคาการเกบ็ ประจุ ประจุไฟฟาและแรงดนั สามารถเขียนเปนสตู รความสมั พนั ธไ ดดงั นคี้ อื คา ความจจุ ะพิมพต ดิ ไวบริเวณตัวเกบ็ ประจุ ตวั อยา งเชน 100 V 150 uF , 10 uF 50 V 0.01 uF ตวั เกบ็ ประจบุ างตวั แสดงคาเปนรหัสตวั เลข เชน 103 วธิ กี ารอา นคาจะใชวธิ ีเดยี วกับการอา นคาแถบสตี ัว ตานทาน สที ่ี 1 และ 2 จะเปนตวั ต้งั สว นสที ่ี 3 หมายถึงตัวคูณ แลวอานคา เปนหนว ยพโิ กฟารดั จากในรปู ท่ี 3.7 เขยี นตวั เลข 103 บนตัวเก็บประจจุ ะอา นคา ได 10 และเติม 0 ไปอีก 3 ตวั ทําใหไ ดคา 10,000 pF หรอื มี คา เทา กับ 0.01 uF

การอา นคาความจุ การอานคา ความจสุ ามารถกระทาํ ไดต ามวิธีทอ่ี ธิบายดงั กลาว แตในปจ จบุ ันตวั เกบ็ ประจไุ ดผลติ ออกมา มากมาย วิธกี ารอานก็มหี ลากหลายวธิ ีมาก ดังนน้ั ผเู ขียนจะแสดงรปู และอธบิ ายวิธกี ารอานแตละตวั พอสงั เขป เพอื่ เปนแนวทางในการศกึ ษาตอ ไป นอกจากนต้ี วั เกบ็ ประจุไดแ สดงคา ผดิ พลาด และอตั ราทนแรงดนั ไวบนตวั เปนอักษรภาษาอังกฤษเอาไวแ ตล ะตวั มคี วามหมายดงั น้คี ือ



หนว ยความจทุ ีใ่ ชในปจ จบุ ันสวนใหญจ ะเปนหนว ยพิโกฟารัดและไมโครฟารัด เมอ่ื อานคา เปนพิโกฟา รัด และตอ งการแปลงเปน หนว ยไมโครฟารดั สามารถทาํ การเทยี บหนวยจาก 1,000,000 พิโกฟารดั เทากับ 1 ไมโครฟารดั แลว เทยี บคา ออกมา ดงั นี้

ในกรณีท่ตี ัวเกบ็ ประจแุ สดงคา เปน แถบสนี ยิ มใชก บั ตัวเก็บประจุชนิดแทนทาล่มั ซึ่งจะมีแบบ 3 แถบสี และ 5 แถบสี วธิ กี ารอานกจ็ ะคลาย ๆ กบั การอา นคาแถบสขี องตวั ตานทาน ผูเขียนจะแสดงรปู และอธบิ าย วิธีการอานแตละตวั พอสงั เขป เพ่ือเปน แนวทางในการศกึ ษาตอไปดังน้ี



การตอ วงจรใชงาน การตอ วงจรตวั เกบ็ ประจมุ ีอยู 3 แบบคอื วงจรอนุกรม, วงจรขนาน และวงจรผสม ในรายละเอียดบางอยา ง อาจจะไมเ หมือนกบั การตอตัวตา นทาน เพราะฉะนน้ั ผเู รยี นจะตองศึกษาและทาํ ความเขาใจการตอท้งั 3 แบบ ดงั นี้ 1. วงจรอนุกรม การตอวงจรอนกุ รม คอื การนําเอาตัวเกบ็ ประจตุ ้งั แต 2 ตวั ข้นึ ไปมาตออนกุ รมหรอื อนั ดบั การตอ ลักษณะนจี้ ะ ทาํ ใหพืน้ ทรี่ วมของแผน เพลทลดลง แตค วามหนาของไดอิเลก็ ตรกิ จะเพมิ่ ขึ้น มีผลทาํ ใหก ารเกบ็ ประจรุ วมมคี า นอ ยลง อัตราทนแรงไฟมากขึ้น คาการเกบ็ ประจุรวมหาไดจากสูตร

2. วงจรขนาน การตอ วงจรขนาน คือการนําเอาตัวเกบ็ ประจมุ าตอ ขนานกนั การตอ ลกั ษณะนจ้ี ะทาํ ใหพื้นทร่ี วมของแผน เพลท เพ่มิ ขึ้น มีผลทาํ ใหการเกบ็ ประจรุ วมมีคาเพม่ิ ข้นึ ดวย อัตราทนแรงไฟ(WV) สูงสุดของวงจรมีคาเทากบั ตัวที่มี อตั ราทนแรงไฟนอยทส่ี ดุ คาการเก็บประจรุ วมคํานวณจากการรวมพน้ื ทข่ี องแผนเพลททกุ แผน รวมกันหาได จากสูตร

3. วงจรผสม การตอวงจรผสมคือการนําเอาตัวเกบ็ ประจมุ าอนุกรมและขนานในวงจรเดียวกนั การตรวจสอบตวั เก็บประจุ การตรวจสอบตัวเกบ็ ประจวุ าดีหรอื เสียน้นั จะใชมลั ตมิ เิ ตอรแ บบเขม็ วดั ตัวเกบ็ ประจทุ ี่มคี าตั้งแต 1 ไม โครฟารดั ข้ึนไป ในกรณที คี่ านอยกวา 1 ไมโครฟารัดเข็มมเิ ตอรจะเปลี่ยนแปลงนอ ย ทําใหดูยาก วิธีการวัดนนั้ เร่มิ จากปรบั มลั ติมเิ ตอรไ ปที่ยา น R X 1K แลวนาํ สายมเิ ตอรไปสมั ผสั ทขี่ าของตัวเกบ็ ประจุ ในกรณที ่ตี ัวเก็บ ประจมุ ขี ัว้ ตอ งวดั ใหถูกขั้วดวย แลว สงั เกตเขม็ มเิ ตอรดงั นี้ 1. วดั แลว เขม็ ชไ้ี ปทางขวามอื ถาความจมุ ากเขม็ จะช้ีไปมาก รอเวลาระยะหนงึ่ เขม็ มเิ ตอรจ ะตก กลบั มาทางซายเหมือนเดิม อยา งนีแ้ สดงวา ใชงานได 2. วัดแลว เข็มไมขึน้ ถา สลับสายมิเตอรแลว ยงั ไมข ึ้นอีก แสดงวา ตัวเก็บประจขุ าด 3. วัดแลว เข็มข้นึ คาง ถา สลบั สายมิเตอรแลว ยงั เหมือนเดิม แสดงวาตวั เก็บประจรุ วั่ 4. เขม็ ชไ้ี ปทางขวาสุดแลว คาง แสดงวา ตวั เก็บประจชุ ็อต การวดั คา ตา ง ๆ เชน ความจุ ความตา นทาน แรงดัน และคา คงทีไ่ ดอเิ ลก็ ตรกิ สามารถใชเ ครื่องมอื ทดสอบตัวเก็บประจวุ ัดคา ได ในรูปท่ี 3.8 คือเคร่อื งมือทช่ี ื่อวา ยนู เิ วอรแ ซลแอลซอี ารมเิ ตอร (Universal LCR Meter) เปน เคร่ืองมือท่ีใชในการวดั ทดสอบ วิเคราะหคา ของตวั เก็บประจุ และตวั เหนย่ี วนาํ

4. รเี ลย (Relay) เปน อปุ กรณท่เี ปลยี่ นพลงั งานไฟฟาใหเ ปนพลงั งานแมเหลก็ เพ่ือใชใ นการดงึ ดูด หนา สัมผสั ของคอนแทคใหเ ปลีย่ นสภาวะ โดยการปอ นกระแสไฟฟาใหก บั ขดลวด เพอ่ื ทําการปดหรือเปด หนาสัมผสั คลายกบั สวิตชอ ิเลก็ ทรอนกิ ส ซงึ่ เราสามารถนํารเี ลยไปประยุกตใ ช ในการควบคมุ วงจรตา ง ๆ ใน งานชางอิเลก็ ทรอนิกสม ากมาย หลักการเบือ้ งตน รีเลยเปน อุปกรณท ี่นิยมนาํ มาทําเปนสวติ ชทางดา นอิเล็กทรอนกิ ส โดยจะตอ งปอ นกระแสไฟฟา ใหไ หลผา น ขดลวดจาํ นวนหนงึ่ เพอื่ นาํ ไปควบคมุ วงจรกาํ ลงั งานสูง ๆ ทีต่ อ อยูกบั หนา สมั ผสั หรือคอนแทกตข องรเี ลย รปู ท่ี 9.1 แสดงรูปรา งและสัญลกั ษณของรเี ลย

หลักการทํางานเบอ้ื งตนของรเี ลยแสดงดงั รปู ที่ 9.2 การทํางานเร่มิ จากปด สวิตช เพอ่ื ปอ นกระแส ใหกบั ขดลวด (Coil) โดยท่ัวไปจะเปน ขดลวดพนั รอบแกนเหล็ก ทาํ ใหเ กิดสนามแมเหล็กไปดูดเหล็กออ นท่ี เรยี กวา อารเ มเจอร (Armature) ใหต าํ่ ลงมา ทป่ี ลายของอารเมเจอรด า นหนง่ึ มกั ยึดตดิ กับสปริง (Spring) และ ปลายอกี ดา นหนึ่งยึดตดิ กบั หนา สัมผสั (Contacts) การเคลอื่ นทอี่ ารเ มเจอร จึงเปน การควบคมุ การเคลื่อนที่ ของหนา สมั ผสั ใหแ ยกจากหรือแตะกับหนา สัมผสั อกี อนั หนงึ่ ซ่งึ ยดึ ติดอยกู บั ท่ี เมอ่ื เปดสวติ ชอ ารเมเจอร กจ็ ะ กลับสตู าํ แหนง เดิม เราสามารถนําหลักการนไี้ ปควบคุมโหลด (Load) หรือวงจรอิเลก็ ทรอนิกสต าง ๆ ไดตาม ตองการ หนาสมั ผัสของรีเลย รปู ท่ี 9.2 แสดงรเี ลยท ม่ี ีหนาสัมผสั เพยี งชดุ เดยี ว ปจ จบุ ันรเี ลยท ม่ี ขี ดลวดชดุ เดียวสามารถควบคุมหนา สมั ผัสได หลายชุดดังรูปที่ 9.3 อารเมเจอรอนั เดียวถกู ยดึ อยกู บั หนาสมั ผสั ที่เคล่ือนทไี่ ด 4 ชุด ดังนนั้ รเี ลยต ัวน้ีจงึ สามารถ ควบคมุ การแตะหรือจากกันของหนา สมั ผสั ไดถึง 4 ชุด แตละหนาสัมผสั ท่ีเคลอื่ นทีไ่ ดมชี ่อื เรียกวา ขัว้ (Pole) รีเลยในรปู ท่ี 9.3 มี 4 ขว้ั จึงเรียกหนาสมั ผสั แบบน้วี าเปน แบบ 4PST (Four Pole Single Throw) ถาแตล ะข้วั ทีเ่ คลอ่ื นที่แลว แยกจากหนา สัมผัสอนั หนึ่งไปแตะกบั

หนา สัมผสั อีกอันหนึง่ เหมอื นกบั สวติ ชโยก โดยเปน การเลอื กหนาสมั ผสั ท่ขี นาบอยทู งั้ สองดา นดังรูปท่ี 9.4 หนา สัมผสั แบบนมี้ ชี ่ือวา SPDT (Single Pole Double Throw) ในกรณีทไี่ มม กี ารปอ นกระแสไฟฟา เขาขดลวดของรเี ลย สภาวะ NO (Normally Open) คอื สภาวะปกติ หนา สมั ผสั กับขวั้ แยกจากกนั ถาตองการใหส มั ผัสกันจะตองปอ นกระแสไฟฟา เขา ขดลวด สว นสภาวะ NC (Normally Closed) คือสภาวะปกติหนา สมั ผสั กบั ขว้ั สมั ผสั กนั ถาตอ งการใหแยกกนั จะตอ งปอนกระแสไฟฟา เขา ขดลวด นอกจากนยี้ งั มแี บบแยกกอนแลว สมั ผสั (Break-Make) หมายถงึ หนาสัมผัสระหวา ง 1 และ 2 จะ แยกจากกันกอ นทห่ี นาสมั ผสั 1 และ 3 จะสมั ผัสกนั แตถ า หากตรงขามกนั คือ หนา สมั ผสั 1 และ 2 จะสัมผสั กนั และจะไมแ ยกจากกนั จนกวา หนา สัมผัส 1 และ 3 จะสมั ผสั กนั (Make-Break) ชนดิ ของรเี ลย รเี ลยท ผ่ี ลติ ในปจ จบุ ันมอี ยมู ากมายหลายชนดิ ผูเรียบเรียงจะขอแนะนาํ รเี ลยท ่ีนิยมใชงานและรูจกั กัน แพรหลาย 4 ชนิดเพื่อเปนแนวทางในการศึกษา ในระดบั สงู ตอไป 1. อารเมเจอรร เี ลย (Armature Relay) 2. รดี รเี ลย (Reed Relay) 3. รดี สวติ ช (Reed Switch) 4. โซลิดสเตตรเี ลย (Solid-State Relay)

1. อารเ มเจอร (Armature Relay) คอื รเี ลยท่ไี ดอ ธิบายหลกั การทํางานดงั ในรูปที่ 9.6 ซง่ึ เปน รีเลย ทน่ี ิยมใชก นั มากทส่ี ดุ บางครงั้ เรยี กรีเลยแบบนว้ี า รเี ลยชนดิ แคลปเปอร (Clapper Relay) 2. รดี รีเลย (Reed Relay) เปนรเี ลยไ ฟฟา ท่มี ลี กั ษณะเปน แคปซลู ขนาดเลก็ ในรปู ท่ี 9.7 แสดง ภาพตดั ขวางของรเี ลย ท่ปี ระกอบดว ยสว นที่เรียกวา รดี แคปซลู ซ่ึงมีคอยลพ ันบนแกนบอบบิ้น รีดแคปซลู จะ เปนหลอดแกว ภายในบรรจุกาชเฉ่ือย หนา สมั ผสั เปน โลหะผสมแผน บาง ๆ ปลายตดั 2 แผน วางซอ นแตไม สมั ผัสกัน เปน สวติ ชช ดุ เดียวทางเดยี วหนาสมั ผสั ปกติเปดวงจร (SPST-NO) 3. รีดสวิตช (Reed Switch) เปนรเี ลยอ กี ชนดิ หน่งึ แตไ มม ชี ุดขดลวดสาํ หรบั สรา งสนามแมเ หล็ก การ ควบคมุ การปด เปด หนาสมั ผสั ของสวิตชจ ะใชส นามแมเหล็กจากภายนอกมาควบคมุ หนา สัมผัส โครงสราง ภายในของรีดสวติ ชแ สดงดังรปู ท่ี 9.8

4. โซลดิ สเตตรีเลย (Solid-State Relay) เปน รีเลยทไ่ี มม โี ครงสรางทางกลอยูภายใน มีขวั้ ตอ อยา ง ละ 2 ขัว้ ข้ัวอินพตุ เปนขว้ั สาํ หรบั ปอ นสญั ญาณควบคุม เพอื่ บังคับใหข ้วั เอาตพุตปด หรอื เปด วงจร โดยจะมกี าร แยกกนั ทางไฟฟา ระหวา งขวั้ อนิ พุตและเอาตพุต การเลือกซอ้ื รีเลย การเลอื กซื้อรเี ลยมหี ลกั ท่ีควรพิจารณาในการเลอื กซอ้ื โดยใหร ะบุความตองการเปนขอ ๆ วา รีเลยที่ กําลังจะซอื้ สามารถทจี่ ะสนองความตองการทงั้ 9 ขอดงั น้ี 1. กระแสไฟฟา ทใ่ี ชป อ นใหก บั ขดลวดเปน ไฟตรงหรือไฟสลบั 2. แรงเคลอ่ื นและความถข่ี องไฟฟา ทจี่ ะใชกบั ขดลวดของรเี ลย 3. ความตานทานของขดลวดมีคา เทา ใด 4. อุณหภูมสิ ูงสุดเทา ใด 5. หนา สมั ผัสตองใชกับแรงเคลื่อนและกระแสเทาใด 6. หนาสัมผัสเปน แบบใด 7. แหลงจายไฟฟาที่ใชม ชี วงแรงดันเปลยี่ นแปลงไปมากนอยเพียงใด 8. ตอ งการเวลาสมั ผสั และจากของหนาสมั ผสั เร็วหรือชา เพียงใด 9. ลักษณะรปู รางภายนอกเปนอยางไร และจะติดตัง้ เขา กับวงจรอยา งไร

การตรวจสอบรเี ลย การตรวจสอบรเี ลยว า อยูในสภาพดีหรอื ชํารดุ น้ัน สามารถกระทําไดโ ดยใชมัลตมิ ิเตอรต ง้ั ยา นวัดโอหม แลว ใชส ายวัดท้ังสองสมั ผสั ทีข่ ั้วขดลวด (Coil) ของรเี ลยท ้งั สองขว้ั ถา เขม็ มิเตอรเ บย่ี งเบนแสดงคาความ ตานทานแสดงวารเี ลยอยใู นสภาพท่ใี ชง านได แตถาหากเขม็ ไมข ้นึ แสดงวา ไมสามารถใชงานได การประยุกตใ ชง านรีเลย ปจจุบันไดม กี ารนาํ รเี ลยไ ปใชในการทําเปน สวติ ชทางดานอิเลก็ ทรอนิกสในวงจรตาง ๆ มากมาย ผู เรียบเรียงจะขอยกตวั อยาง รายละเอียดและรปู วงจรทพ่ี อเปน แนวทางในการศกึ ษาคนควา ตอ ไปดังน้ี

รปู ท่ี 9.12 เปนการนํารเี ลยทีม่ หี นา สมั ผสั 2 ชุดมาตอเปน วงจรกนั ขโมย โดยทีห่ นา สมั ผัสของสวติ ชใ ชแ บบ ปกตเิ ปด วงจร (NO) เม่อื มีการกดสวติ ช S1 , S2 และ S3 ตัวใดตวั หนงึ่ จะทาํ ใหอ อดสง เสียงเตือนคาง โดยมี สวติ ช S4 ทาํ หนา ที่รเี ซตวงจร รูปที่ 9.13 แสดงการนาํ รเี ลยม าตอเปนวงจรออสซลิ เลเตอรเพอ่ื ทาํ เปน ไฟกระพรบิ ภายในวงจรใชร เี ลย ขนาด 12 โวลท โดยทหี่ นาสัมผสั จะจากกันเมือ่ แรงดนั ตํา่ กวา 5โวลท การทาํ งานของ วงจรเรม่ิ จากการกด สวติ ช S1 จะทําใหมกี ระแสไหลครบวงจรผานขดลวดของรเี ลย พรอ มท้ังชารจ ไฟเขาทต่ี วั เก็บประจุ C1 ซึง่ จะ ทําการประจุกระแส จนกระท่ังแรงดนั ตกครอ มขดลวดของรเี ลย RY1 ทํางาน ทําใหหนา สมั ผสั แบบ NC เปด วงจรออก ตวั เกบ็ ประจุ C1 หยุดการชารจ ในขณะเดียวกันกจ็ ะทาํ ใหห นา สัมผสั ซง่ึ เปน แบบ NO ปด วงจรสง ผล ใหหลอดไฟ L1 สวาง ขณะนีต้ ัวเก็บประจุ C1 เร่ิมคายประจใุ หกบั ขดลวดแทน มผี ลทําใหร ีเลยค งสภาวะการ ทํางานคา งไว จนกระทงั่ แรงดันท่คี ายออกจาก C1 คอย ๆ ลดลงจนถึงคาทที่ าํ ใหข ดลวดไมส ามารถดูด

หนา สัมผสั ใหอ ยไู ด จงึ ทาํ ใหร เี ลยก ลับสสู ภาวะเรมิ่ ตน หรือสภาวะปกติอกี ครง้ั ทําใหห นา สมั ผสั ของรเี ลยเ ปด ปด สลบั กันไปตลอดทาํ ใหไ ฟติดและดับสลับกนั รปู ท่ี 9.14 แสดงการนํารีดสวิตชไปใชใ นวงจรกันขโมย โดยฝง สวิตชไ วในกรอบประตแู ละฝงแมเ หลก็ ใน บานประตู ขณะทม่ี กี ารเปด ประตจู ะทาํ ใหหนาสมั ผสั ของรีดสวิตชเ ปด ออกตามลกั ษณะการเปด ปด ประตู ถามี ขโมยเขามากจ็ ะทราบไดทนั ที

5. สารกึ่งตวั นํา สารกงึ่ ตวั นํา คือ สารท่ีมสี ภาพระหวา งตวั นาํ กับฉนวน นาํ ไปใชในการสรางอุปกรณท างอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ตา ง ๆ เชน ไดโอด, ทรานซสิ เตอร ฯลฯ การคน พบสารกงึ่ ตวั นํา นับเปนการคนพบทีย่ งิ่ ใหญ จนอาจกลา วไดว า เปน การปฏวิ ตั อิ ุตสาหกรรมอิเลก็ ทรอนกิ สเ ลยทเี ดียว สารกง่ึ ตัวนาํ คืออะไร สสารทกุ ชนดิ ประกอบดวยสว นประกอบเล็ก ๆ ทเ่ี รียกวา “โมเลกลุ ” มารวมตวั กนั โดยแตล ะโมเลกลุ ก็จะประกอบดว ยสวนทเ่ี ลก็ มาก ๆ ซง่ึ เรยี กวาอะตอม เชน โมเลกุลของน้ําจะประกอบดว ยอะตอม 3 อะตอม คืออะตอมของไฮโดรเจน (Hydrogen) 2 อะตอม และ อะตอมของออกซเิ จน (Oxygen) 1 อะตอมมารวมกนั โดยอะตอมแตล ะอะตอมจะมีแกนกลางซงึ่ เรียกวา นิวเคลียส ซึง่ จะมีนิวตรอนและโปรตอนอยภู ายใน และจะมี อเิ ลก็ ตรอนว่ิงอยูรอบๆนิวเคลียส หลายๆวง โดยอเิ ลก็ ตรอนท่ีอยวู งนอกสุดเรียกวา วาเลนอเิ ล็กตรอน (Valence Electron) จะมผี ลตอ ความสามารถในการนําไฟฟาของสสารนนั้ สสารท่เี ปน ตวั นํา (Conductor) จะมอี เิ ลก็ ตรอนวงนอกเพยี ง 1-3 ตวั ดงั น้ันเม่อื มันไดร ับพลงั งานความรอ น หรือ พลงั งานไฟฟา อิเล็กตรอนก็ จะหลดุ ออกมาจากวงโคจรเปนอิเล็กตรอนอสิ ระ (Free Electron) ไดทนั ที ทาํ ใหส ามารถเคล่อื นตัวไปในสสาร ไดอยา งอิสระ ซึง่ เราเรยี กการเคล่ือนตวั ของอเิ ลก็ ตรอนน้ีวา “กระแสไฟฟา” ดังนน้ั สสารที่เปนตวั นําจงึ มีสภาพ การนาํ ไฟฟา ทด่ี ี สวนสสารท่ีมอี เิ ล็กตรอนวงนอกต้งั แต 5-8 ตวั เราจะเรียกวา “ฉนวน” (Insulator) จะมี สภาพการนาํ ไฟฟา ท่ไี มดนี กั เพราะมอี เิ ลก็ ตรอนอิสระนอ ย สาํ หรบั สสารทม่ี อี ิเลก็ ตรอนวงนอก 4 ตัว เชน ซลิ ิกอน (Silicon) และเยอรมนั เนียม (Germanium) จะมีสภาพการนําไฟฟา อยูระหวา งตัวนาํ และฉนวน เรา เรียกวา “สารกงึ่ ตัวนาํ ” (Semiconductor) สารก่งึ ตวั นาํ ชนดิ P และ ชนิด N สารกง่ึ ตวั นํา บรสิ ทุ ธิ์ (Intrinsic Semiconductor) จะมสี ภาพการนําไฟฟาท่ีไมดี เพราะอเิ ลก็ ตรอน วงนอกจะจับตัวรวมกัน โดยใชอ เิ ลก็ ตรอนรวมกนั เพอื่ ใหเกดิ ภาวะเสถยี ร เสมือนมอี เิ ลก็ ตรอนวงนอก 8 ตัว จึง ไมเ หมาะตอ การใชง าน ดงั นน้ั ในทางปฏบิ ตั จิ ึงมกี ารเตมิ สารอื่นเขา ไป เพอ่ื ใหเกิดสภาพนาํ ไฟฟาทด่ี กี วา เดมิ เหมาะกับการใชงาน โดยการเตมิ สารหรอื ทเ่ี รียกกัน ทบั ศพั ทว า การโดป (Doping) สารนั้น จะมไี ด 2 ลกั ษณะคอื

1. เติมสารที่มีอเิ ลก็ ตรอนวงนอก 3 ตัว เชน อลมู ิเนยี ม หรอื แกลเลยี ม ลงไป ทาํ ใหเกดิ สภาวะขาด อเิ ลก็ ตรอน คอื จะมีที่วา งของอิเล็กตรอน ซึ่งเรยี กวาโฮล (Hole) มากกวาจาํ นวนอเิ ลก็ ตรอนอสิ ระ ดว ยเหตทุ ่ี โฮลมสี ภาพเปนประจไุ ฟฟาบวก และเปน พาหะสว นใหญของสาร สว นอเิ ล็กตรอน จะเปนพาหะสวนนอ ย เรา จงึ เรียกสารกึ่งตัวนําประเภทนว้ี า สารกึ่งตวั นํา ชนิด P (P-type Semiconductor) 2. เตมิ สารท่มี อี เิ ลก็ ตรอนวงนอก 5 ตวั เชน สารหนู หรอื ฟอสฟอรัส ลงไป ทําใหเ กิดสภาวะมี อิเลก็ ตรอนอสิ ระมากกวา จํานวนของโฮล ดว ยเหตุทอ่ี เิ ล็กตรอนมีประจไุ ฟฟา ลบและเปนพาหะสวนใหญ สวน โฮลเปน พาหะสว นนอ ยของสาร เราจึงเรียกวา เปน สารกงึ่ ตวั นาํ ชนิด N (N-type Semiconductor) รอยตอ PN เม่ือนําสารกงึ่ ตัวนาํ ชนิด P และ สารก่งึ ตัวนาํ ชนดิ N มาเชื่อมตอ กัน จะเกดิ การรวมตัวระหวาง อิเลก็ ตรอนและโฮลบริเวณใกลรอยตอ นัน้ โดยอเิ ล็กตรอนในสารกงึ่ ตวั นาํ ชนดิ N จะรวมตัวกบั โฮลของสารกง่ึ ตัวนาํ ชนดิ P ทาํ ใหอ ะตอมบรเิ วณรอยตอ ของสารกงึ่ ตวั นําชนิด N จะขาดอเิ ล็กตรอนไปเกิดเปน สภาวะเปนประจุไฟฟาบวก ซง่ึ จะตานการเคล่อื นที่ของโฮล ในขณะท่ี อะตอม บรเิ วณรอยตอของสาร P จะมอี ิเล็กตรอนเกินมา ทาํ ใหมปี ระจไุ ฟฟาลบซงึ่ จะผลักอเิ ลก็ ตรอนอสิ ระทจี่ ะวงิ่ ขา ม มาทางฝง ของสาร P ดังรปู บรเิ วณดังกลา ว จึงเปน บรเิ วณปลอดพาหะ (Depletion Region) โดยจะเสมอื นกาํ แพงก้นั ไมใหอเิ ลก็ ตรอน และโฮลของอะตอมอืน่ ๆ ภายในสารกง่ึ ตวั นํามารวมกัน ถา ตอ งการใหพาหะทั้งสองฝง มารวมตวั กัน จะตองให แรงดนั ไฟฟา แกสารใหมากกวา ระดบั แรงดนั ไฟฟา ซึง่ เกดิ จากประจบุ ริเวณรอยตอ โดยถา เปนสารกง่ึ ตวั นําที่ ทาํ มาจากซลิ กิ อน ระดบั แรงดันดงั กลาวจะอยปู ระมาณ 0.7 โวลท และ ในกรณีสารกง่ึ ตวั นาํ ที่ทาํ มาจาก เยอรมันเนียม ระดับแรงดันดังกลาวจะมีคา ตา่ํ กวา โดยจะมคี าประมาณ 0.3 โวลท

การไบอัสรอยตอ PN เมอื่ เราจา ยแรงดนั ใหแ กสารในลกั ษณะ ตอ ข้วั บวกของแบตเตอรี่เขา กบั สารกงึ่ ตัวนาํ ชนิด P และตอ ขวั้ ลบเขา กบั สารกึ่งตัวนําชนิด N จะทาํ ใหอ ิเลก็ ตรอนมพี ลงั งานเพมิ่ มากข้ึน โดยถา แรงดนั แบตเตอรี่ทจี่ า ยมี ระดับแรงดันสงู กวา แรงดนั ตา นกลบั บรเิ วณรอยตอ ก็จะทาํ ใหอ เิ ล็กตรอนมพี ลงั งานสงู พอ ทจ่ี ะขามมายงั ฝง ตรง ขา มได เกดิ มีกระแสไฟฟา ไหล เราเรยี กการตอ แรงดันในลักษณะนว้ี า การไบอัสตรง (Forward Bias) ดังรปู ท่ี 7.4 ในทางตรงกนั ขามหากเราทาํ การจายแรงดันสลับดาน โดยใหข้วั บวกของแบตเตอรต่ี อเขา กบั สารกง่ึ ตัวนาํ ชนดิ N และตอ ข้วั ลบเขา กับสารกงึ่ ตวั นําชนิด P จะทําใหมีการฉุดรงั้ อเิ ลก็ ตรอนไมใ หข า มมายงั ฝง ตรงขา ม ทาํ ใหไ มเกดิ กระแสไหล เราเรียกลกั ษณะการตอ แรงดนั ในลกั ษณะน้วี า การไบอัสกลับ (Reveres Bias)

ในสภาวะไบอัสกลบั นี้ พาหะสว นนอ ย คือ อเิ ลก็ ตรอนในสาร P และ โฮลในสาร N จะถูกกระตนุ จาก แบตเตอรี่ใหมารวมกนั ทาํ ใหเ กิดกระแสไหลแตม ปี รมิ าณนอ ยมากมคี า เปน ไมโครแอมปหรอื นาโนแอมป เรา เรยี กกระแสนวี้ า กระแสรว่ั ไหล (Leakage Current) โดยสารก่งึ ตัวนาํ ชนดิ ซิลกิ อนจะมขี นาดของกระแสร่วั ไหล ต่าํ กวา เยอรมนั เนียม ไดโอด จากคณุ ลกั ษณะของรอยตอ PN ของสารกงึ่ ตวั นํา เราจึงนํามาสรางอปุ กรณท เ่ี รียกวา ไดโอดขน้ึ โดย เรยี กขวั้ ทต่ี อกบั สาร P วา อาโนด (Anode) และเรียกขว้ั ทต่ี อกับสาร N วา คาโถด(Cathode) โดยจะมี รปู ลักษณะและสญั ลกั ษณด ังรปู ที่ 7.6 การตรวจสอบไดโอด วธิ ีการตรวจสอบไดโอดวา ดหี รือเสียและตรวจสอบขวั้ ของไดโอดทําไดโดยอาศยั คณุ สมบตั ิของการ ไบอัสไดโอด โดยสามารถทําไดดังนี้ คือ 1. ใชมลั ติมเิ ตอรต้ังยา นวัดโอหม R X 1

2. ใชปลายสายวัดตอเขา กบั ขั้วตอ แตล ะดา นของไดโอด 3. สงั เกตเขม็ มเิ ตอรวา ขึ้นหรือไม 4. จากนนั้ ทําการสลับข้ัวสายวดั แลวสงั เกตเข็มมิเตอรอ กี ครงั้ ถาเขม็ มเิ ตอรข ึ้น 1 ครั้ง ไมข้นึ หน่งึ คร้ัง แสดงวา ไดโอดอยใู นสภาพใชงานได( ไบอสั ตรงกระแสไหล ไบอัสกลับกระแสไมไ หล) แตถ า เขม็ มเิ ตอรไมขึ้นท้งั สองครัง้ แสดงวา ไดโอดขาด หรือ ถาขึน้ ท้ังสองครั้งแสดงวา ไดโอดลดั วงจร สําหรับขั้วไดโอดน้นั ใหพ ิจารณา ในสภาวะเข็มข้ึน โดยขวั้ + ของมิเตอรจะตอกบั คาโถด และ ข้วั – ของมิเตอรจ ะตอ กบั อาโนด (ทเ่ี ปน เชน น้เี พราะ ข้วั มเิ ตอรจะสลบั กบั ขัว้ ของแบตเตอรี่ภายใน ทําใหใน สภาวะท่ีเข็มขนึ้ คอื สภาวะไบอสั ตรง อาโนด จะถูกตอกบั ข้วั – ของมิเตอร ซง่ึ กค็ อื ข้ัวบวก ของแบตเตอรี่ ภายในมเิ ตอรน น่ั เอง) การนาํ ไปใชงาน ไดโอดสามารถนาํ ไปใชง านในวงจรทางอเิ ล็กทรอนิกสไ ดห ลากหลาย แตใ นทีน่ จี้ ะยกตวั อยา งการใชงาน 2 ตวั อยาง คอื 1. การปองกันการตอ แบตเตอรผ่ี ิดขว้ั 2. การสรางวงจรแปลงไฟสลบั เปนไฟตรง

1. การปองกนั การตอ แบตเตอรี่ผิดขัว้ ปกตใิ นการสรา งวงจรอเิ ล็กทรอนิกสท ่ัวไปทใ่ี ชแ บตเตอรี่เปน ไฟเลย้ี งวงจร อาจเกดิ ปญ หาการตอ แบตเตอรผ่ี ดิ ขวั้ ทาํ ใหวงจรอเิ ล็กทรอนิกสเ สียหาย ดังนนั้ เราจงึ นําคุณลักษณะการนํากระแสทางเดยี วของไดโอด มาปองกนั ปญ หาดงั กลาวได โดยถา หากตอ แบตเตอรถี่ ูกตอ งไดโอดจะไดร บั ไบอสั ตรง ทําใหม ีกระแสไหลจา ยให วงจรทาํ งานตามปกติ แตถ าตอแบตเตอรผี่ ิดขวั้ ไดโอดจะไดรับไบอสั กลับ ไดโอดกจ็ ะไมน าํ กระแสเสมอื นสวติ ไฟ ทเี่ ปด วงจรออก ทาํ ใหว งจรใชงานไมไ ดร บั ความเสยี หาย 2. การแปลงไฟสลบั เปนไฟตรง จากวงจร เราจะใชหมอแปลง แปลงแรงดนั ไฟสลับ 220V เปน ไฟสลับ 25 V แลว ตอเขา วงจรไดโอด เพอ่ื แปลงจากไฟสลบั เปน ไฟตรง โดยในชว งสญั ญาณซกี บวก จุด A จะเปนบวกเม่ือเทยี บกบั จุด B ไดโอดจะ ไดร บั การไบอัสตรง ทําใหม ีกระแสไหลผา นวงจร เกดิ แรงดนั ตกครอมขนึ้ ทีต่ วั ตา นทาน และ เม่อื ชว งสญั ญาณ ไฟสลบั ในซีกลบ จดุ A จะมศี ักดาไฟฟา เปน ลบ เมอ่ื เทยี บกบั จุด B ทาํ ใหไดโอดไดรบั ไบอสั กลบั จงึ ไมม ีการ นํากระแส ทําใหไ มม ีแรงดันตกครอ มตวั ตา นทาน ดงั นั้น แรงดนั ที่ตวั ตานทาน จึงมสี ถานะเปนชวงไฟตรงทม่ี ี ชว งบวกอยางเดียว เราเรียกวงจรลกั ษณะนีว้ า วงจรเรียงกระแส หรอื วงจรเรก็ ติฟาย (Rectifier) โดยการตอ ใช งานจรงิ จะใชตัวเกบ็ ประจุแทนตวั ตานทาน เพื่อใหเ ก็บกาํ ลงั ไฟฟา และเปนแรงดนั ไฟตรงทรี่ าบเรยี บ ไดโอดชนดิ ตาง ๆ ไดโอดดเี ท็คเตอร (Detector Diode) ไดโอดประเภทนจ้ี ะใชใ นวงจรเคร่อื งรับ-สงวทิ ยุ โดยใชเ ปน ตัว แยกสญั ญาณวทิ ยุ หรอื ลดสญั ญาณรบกวน

ไดโอดเรก็ ตฟิ าย (Rectifier Diode) ไดโอดประเภทน้ีจะใชในวงจรเรยี งกระแส (Rectifier) หรอื วงจร แปลงไฟสลบั เปน ไฟตรงน่นั เอง โดยไดโอดท่พี บเหน็ กนั สว นใหญจ ะเปนไดโอดประเภทน้ี ไดโอดกําลัง (Power Diode) ไดโอดประเภทนจ้ี ะมลี ักษณะเปนโลหะขนาดใหญ เพอื่ ชวยในการ ระบายความรอ นภายในตัว สวนใหญจะใชในงานแหลง จายกาํ ลัง ซงึ่ มกี ระแสสงู ซเี นอรไ ดโอด (Zener Diode) เปน ไดโอดทอ่ี อกแบบมาเปนพิเศษ โดยจะทาํ งานในสภาวะไบอัสกลบั และมคี ณุ สมบตั ิในการรักษาระดับแรงดนั ไฟฟา ท่ตี กครอ มตวั มัน ใหมีคา คงที่ จงึ นิยมใชในวงจรรกั ษาระดบั แรงดนั ไฟฟา( Voltage Regulator) ไดโอดเปลงแสง (Light Emitting Diode) มกั เรยี กยอวา แอลอีดี (LED) เปน ไดโอดท่ีออกแบบมาเปน พเิ ศษโดยเมื่อไดร ับแรงดนั ไบอสั ตรง จะเปลง แสงออกมาได ซึง่ มที งั้ สแี ดง เขยี ว ฟา สม เหลอื ง ฯลฯ ตามสารที่ ใชท าํ มกั ใชในสว นของการแสดงผลในวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส เพราะกินไฟนอยกวา หลอดไฟมาก ไดโอดรบั แสง (Photo Diode) ไดโอดที่ออกแบบมาเพือ่ ปรบั เปลยี่ นคา ตามความเขมของแสงทีเ่ ขามา โดยจะมี ลกั ษณะเปนชอ งหนา ตางเล็กๆ ไวใชใ นการรบั แสง ซง่ึ อาจเปน แสงสวางธรรมดาหรอื แสงอินฟาเรด มกั ใชก บั วงจรตรวจจบั สญั ญาณ หรอื ในวงจรควบคุมระยะไกล หรอื ทเ่ี รยี กวา รโี มท ขอ ควรระวังในการใชงานไดโอด 1. ในการใชง านไบอัสตรงจะตอ งมีตวั ตา นทานจํากัดกระแสตอ ไวเ สมอ มิฉะนั้น ไดโอดอาจจะไหมได เพราะมกี ระแสสูงเกนิ ไป โดย คาของตวั ตา นทานจาํ กัดกระแส = แรงดันแหลง จายไฟ-แรงดนั ตกครอ มไดโอด/กระแสที่ตอ งการใหไ หลผาน ไดโอด 2. การใชง านในสภาวะไบอสั กลบั จะตอ งระวงั ไมใ หไดโอดไดร ับแรงดันไบอสั กลบั เกนิ กวาคาแรงดัน ไบอสั กลับสงู สุดทที่ นได เพราะอาจทาํ ให ไดโอดระเบดิ ได 3. การใชงานไดโอดเปลง แสงหรือแอลอดี ี จะตอ งระวังไมใ หก ระแสเกินกวา 20 mA เพราะจะทําให แอลอีดีรอ นจัดจนเสียหายได

4. ไมควรใหแอลอีดีไดร บั แรงดนั ไบอสั กลบั เพราะอาจทาํ ใหเ สียหายไดท ันที หากไมท ราบขว้ั แรงดันที่ จะตอ แอลอีดี ควรใชไดโอดปองกนั การตอ กลบั ขั้วไวดว ย 5. คา แรงดันทต่ี กครอมแอลอดี ใี นสภาวะทํางานจะแตกตางกนั ไปตามสารท่ีใชท าํ โดยท่ัวไปจะเปน ดงั น้ี แอลอีดี สีแดง จะมแี รงดันตกครอ ม 1.6-2.0 โวลท แอลอดี ี สสี ม จะมแี รงดันตกครอ ม 1.8-2.7 โวลท แอลอีดี สเี ขียว จะมีแรงดนั ตกครอ ม 2.2 – 3.0 โวลท แอลอีดี สเี หลือง จะมีแรงดนั ตกครอม 2.2 – 3.0 โวลท แอลอีดี อินฟราเรด จะมแี รงดันตกครอ ม 2.2 – 3.0 โวลท ทรานซสิ เตอร (Transistor) จากคุณลักษณะของรอยตอ PN ของสารกงึ่ ตัวนํา เราจึงนาํ มาสรางอปุ กรณท เ่ี รยี กวา ไดโอดข้นึ โดย เรียกขั้วท่ีตอกบั สาร P วา อาโนด (Anode) และเรียกขว้ั ทตี่ อกับสาร N วา คาโถด(Cathode) โดยจะมี รูปลักษณะและสญั ลกั ษณด งั รูปที่ 7.6 ทรานซสิ เตอร (Transistor) เปนอปุ กรณอ ิเล็กทรอนิกสชนิดหนง่ึ ที่สรา งมาจากสารกง่ึ ตัวนาํ 3 ชนิ้ มาเชอ่ื มตอ กัน คือ • ชน้ิ แรก เรียกวา อิมติ เตอร (Emitter) • ช้นิ ทส่ี อง เรยี กวา เบส (Base) จะเปน ชน้ิ สารบางๆ • ช้นิ ท่ีสาม เรยี กวา คอลเล็กเตอร (Collector) จะมกี ารเตมิ สารทแ่ี ตกตางจากปกติ คอื จะมพี าหะสวนใหญ และ พาหะสว นนอยในจาํ นวนเทา ๆ กัน จากคุณลักษณะดงั กลา วทาํ ใหทราบคําตอบวา ทําไมเราจงึ ไมสามารถใชไดโอด 2 ตัวมาทําเปนทรานซสิ เตอรไ ด เราสามารถสรา งทรานซิสเตอรไ ด 2 ชนิด คือชนดิ PNP และ ชนดิ NPN

โดยสามารถใชสญั ลกั ษณแ ทนไดดงั รปู การทาํ งานของทรานซสิ เตอร

ในที่น้จี ะยกตวั อยางทรานซสิ เตอรช นดิ NPN เมือ่ ทําการใหไ บอัสแกทรานซสิ เตอร โดยใหไ บอสั ตรง กับรอยตอ เบส-อิมิตเตอร และไบอสั กลบั กบั รอยตอเบส-คอลเลก็ เตอร อเิ ลก็ ตรอนซงึ่ เปนพาหะสวนใหญใ นสาร N ของอิมเิ ตอรจ ะไหลเขาสโู ฮลของเบส ทาํ ใหเ กิดกระแสไหลเรียกวา กระแสเบส (IB) แตเน่ืองจากชน้ิ สารก่ึง ตัวนําของเบสเปน ชิ้นบาง ๆ จงึ ทําใหก ระแสสวนนีม้ ีไมม าก ดงั น้ันพาหะสว นใหญค อื อิเล็กตรอนทีม่ าจาก อิมติ เตอร จงึ ไหลทะลักไปยงั คอลเลก็ เตอร เนื่องจากไดร ับแรงดันไบอสั และจาํ นวนโฮลในคอลเลก็ เตอรซ ่ึงแม จะเปน พาหะสวนนอ ย แตก ็มจี าํ นวนมากพอ (ตามการโดป สารของชน้ิ สารคอลเลก็ เตอร ดังกลา วขางตน ) จึงทาํ ใหเ กิดกระแสในสว นนีอ้ ยางมากซง่ึ เรยี กวา กระแสคอลเลก็ เตอร (IC) โดยจะมปี รมิ าณมากกวา กระแสเบส หลายเทา ดังนัน้ จงึ เสมอื นวาทรานซิสเตอรม คี วามสามารถในการขยายกระแสได คือ เมื่อมกี ระแสเบสจํานวน เลก็ นอ ย กจ็ ะทาํ ใหเ กิดกระแสคอลเล็กเตอร จํานวนหลายสบิ หลายรอ ยเทา ซงึ่ อัตราระหวา งกระแส คอลเลก็ เตอร กบั กระแสเบสดงั กลา วเราเรียกวา อตั ราขยายกระแส อัตราขยายกระแส = กระแสคอลเล็กเตอร / กระแสเบส = IC / IB การไบอัสทรานซสิ เตอร การจัดไบอสั ในลักษณะใหไบอัสตรงกบั รอยตอเบสอมิ ติ เตอร และใหไบอสั กลับแกเ บส-คอลเลก็ เตอร ดงั รูปทผี่ านมา มคี วามยุงยากตรงท่ตี องมแี หลงจา ยไฟถึง 2 แหลง จา ย ดงั นนั้ ในทางปฏบิ ตั จิ งึ มีการจัดไบอสั ใน ลกั ษณะใชแ หลง จา ยแหลง เดียว โดยมีรปู แบบทใ่ี ชกนั ดังรปู •แบบไบอัสคงที่ (Fixed Bias) เปน การไบอสั โดยใชตวั ตานทาน Rb คามากๆตอ จากแหลง จายไฟฟา ไป ยังขาเบส โดยทาํ ใหมกี ระแสเบสไหล ทาํ ใหเกดิ กระแสคอลเล็กเตอรไ หลผา น Rc

•แบบไบอัสตวั เอง (Self Bias) เปนการตอ ตัวตานทานระหวา งขา B และ ขา C •แบบแบงแรงดนั (Voltage divider Bias) จะเปน การใชต ัวตา นทาน R1 และ R2 แบง แรงดัน แหลง จา ยไฟเพ่ือไบอสั ใหก บั รอยตอ เบส-อมิ ติ เตอร และ เบส-คอลเล็กเตอร โดยสว นใหญ คา ความตาน R1 จะมากกวา R2 ประมาณ 10 เทา การจดั ไบอสั ใหแกท รานซสิ เตอร คอื การกาํ หนดจดุ ทาํ งานของทรานซิสเตอร หรืออกี นยั หนง่ึ กค็ ือ เตรียมความพรอม เพือ่ ใหท รานซสิ เตอรท าํ งานนัน่ เอง การตรวจสอบทรานซสิ เตอร 1. การตรวจวาทรานซิสเตอรด หี รือเสีย จากคณุ สมบัตขิ องทรานซสิ เตอรท ี่วาเม่อื มกี ระแสเบสเพยี งเล็กนอ ย จะทําใหเ กิดกระแสจาํ นวนมาก ไหลผา นขาคอลเล็กเตอร เราจงึ สามารถนํามาใชตรวจสอบทรานซิสเตอรว า ดหี รอื เสียไดด ังนี้ 1. กอ นอ่ืนตองทราบกอ นวา ทรานซสิ เตอรเปน ประเภทอะไร และขาไหนเปนขาอะไร ถา ทรานซสิ เตอร เปน ชนิด NPN ใหตอข้ัวลบของมเิ ตอรไ วท่ีขาคอลเลก็ เตอร ใหต อ ขั้วบวกไวทขี่ าอิมิตเตอร แต ถาเปนชนิดPNP ใหส ลับกนั คอื ตอขว้ั บวกของมเิ ตอรไวท ่ขี าคอลเลก็ เตอรและตอขั้วลบไวท ขี่ าอมิ ติ เตอร 2. ตง้ั มลั ตมิ เิ ตอรในยานวดั โอหม R X 10 3. ดเู ข็มของมิเตอรวา ขน้ึ หรอื ไม ถา ขึ้นแสดงวาอาจชอ ตหรือมีกระแสรวั่ ไหลสงู 4. จากน้ันใชนิว้ มอื แตะระหวางขาคอลเลก็ เตอรแ ละขาเบส (แทนตวั ตานทาน Rb) 5. สงั เกตวาเขม็ ขน้ึ จากเดมิ หรอื ไม ถา ขึน้ แสดงวา ใชได โดยถา ขึ้นสงู แสดงวา อตั ราขยายกระแสสงู (ใน การวดั เพอ่ื เปรียบเทียบ อตั ราการขยายกระแส ของทรานซสิ เตอรแ ตล ะตวั ควรใชอ ปุ กรณการวัด ทรานซสิ เตอรท ใ่ี หมากบั มลั ตมิ ิเตอร จะชวยใหม คี วามเทย่ี งตรงมากยง่ิ ขีน้ ) 2. การตรวจหาขาและชนิดของทรานซิสเตอร ในกรณที ไี่ มทราบชนิด และไมท ราบขา เราจะตรวจสอบไดด งั นี้ 1. ตั้งมัลตมิ เิ ตอรย านวัดโอหม R X 10 2. ตรวจสอบหาขาเบสของทรานซสิ เตอร โดยพิจารณาทรานซสิ เตอรในลกั ษณะของไดโอดดงั รปู ที่ 7.17 3. ใชข าใดขาหนง่ึ เปน หลัก โดยสมมตุ ใิ หเ ปนขาเบส แลว ตอ สายวัดไว จากน้ันใชสายวัดอีกเสน แตะที่ ขาทงั้ สองทเี่ หลือ ถามิเตอรข นึ้ ท้งั 2 ครั้ง แสดงวา มีแนวโนม ทีจ่ ะเปน ขาเบส จากน้ันใหส ลับสายวดั แลวลอง ทําซ้าํ ตามเดมิ อีกครง้ั ถาไมขน้ึ ท้งั สองขา แสดงวาเปน ขาเบสแนน อน (ถายงั ไมไดใหลองเปลี่ยนใชข าอน่ื เปนขา หลกั แทนดูบาง จนกวา จะเจอสภาพดังกลา ว คือแตะขาท่ีเหลือแลวเขม็ ขึ้น 2 ครั้ง ไมข ึ้น 2 ครั้ง จึงจะแสดงวา หาขาเบสได ถาหาไมพบแสดงวา ทรานซสิ เตอรเ สีย) 4. เมอ่ื หาขาเบสไดกจ็ ะรูช นดิ ของทรานซสิ เตอรคอื ถาในสภาวะข้นึ ท้ัง 2 ขา ข้ัวบวกของมิเตอรต ออยู กบั ขาเบส แสดงวา เปน ทรานซิสเตอร PNP แตถา เปนขั้วลบตอ อยทู ี่ขาเบสตอนเขม็ มเิ ตอรข ้ึน 2 ครัง้ แสดงวา เปนชนิด NPN

5. หลังจากหาขาเบสไดแลว ใหล องหาขาคอลเลก็ เตอรและอมิ ิตเตอร ตามหลกั การไบอสั ทรานซิสเตอร เชนเดยี วกับวิธีหาวา ทรานซิสเตอรด หี รอื เสีย ถา ตอ ถกู ตอ ง เขม็ จะขนึ้ สงู เม่ือใชนิ้วมอื แตะระหวางขา เบสและ คอลเลก็ เตอร การนําไปใชง าน เราสามารถนําทรานซสิ เตอรไปใชงานไดมากมายในวงจรทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ไมว า จะเปน การขยาย สญั ญาณ การทําหนาทแี่ บบสวติ ช ในท่นี จ้ี ะขอยกตวั อยา งการใชง านทรานซิสเตอรเปนวงจร สวิตชแสง ดังรูป การทาํ งานของวงจร คอื ในสภาวะมแี สงคา ความตา นทาน ของตัวตา นทานไวแสง(LDR) จะมคี า ต่าํ มากทาํ ใหก ระแสสวนใหญไหลผา นตัวมัน ไมเ ขา สูขาเบสของทรานซสิ เตอร แตเม่อื แสงมดื ลง คาความ ตา นทานของ LDR จะมคี าเพ่มิ ขึน้ จนทาํ ใหกระแสสว นใหญไ หลผานเบส ทําใหเ กิดกระแสคอลเลก็ เตอร และ

LED จะสวาง สว นตวั ตา นทานปรับคา R2 ใชในการปรบั ความไวในการรับแสงของวงจร ตวั ตา นทาน R1 ใช จาํ กัดกระแสทีไ่ หลผา น LED ไมใหม ีคาสูงเกินไป ทรานซิสเตอรชนิดตา งๆ ทรานซสิ เตอรทีใ่ ชง านในวงจรอเิ ล็กทรอนิกส มหี ลายชนิด ดงั นี้ • ทรานซสิ เตอรส ญั ญาณตา่ํ (Small Signal Transistor) เปน ทรานซสิ เตอรขนาดเลก็ ใชข ยาย สญั ญาณระดบั ตํา่ ๆ หรืองานทก่ี ารจายกระแสไมส ูง • ทรานซสิ เตอรกาํ ลงั (Power Transistor) เปน ทรานซิสเตอรข นาดใหญ ทนกระแสไดส งู มกั ใชใน สวนของภาคเอาทพ ุตของวงจรขยาย หรอื ใชใ นวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ สกําลงั (Power Electronics) • ทรานซสิ เตอรช นิดทํางานความถสี่ ูง ทรานซสิ เตอรป ระเภทน้จี ะถกู ออกแบบมาเพ่อื ใชใ นวงจรขยาย สญั ญาณความถีส่ งู ๆ เชน ในเคร่อื งสง หรอื เครอ่ื งรบั วิทยุ โดยในการผลติ จะทาํ ใหช้ินสารเบสใหบางมากๆ เพื่อ ลงคา ความจรุ ะหวางรอยตอ ซ่งึ มผี ลกับความถ่ี • โฟโตทรานซสิ เตอร (Photo Transister) เปน ทรานซสิ เตอรท ีม่ ชี อ งรบั แสง โดยจะนาํ กระแสเม่ือมีแสงมา กระทบ

6. การบดั กรี การประกอบวงจรดา นอเิ ล็กทรอนิกส จาํ เปนตอ งอาศยั การบดั กรเี ปน พน้ื ฐาน โดยสว นใหญพ บวา ปญหาเกี่ยวกบั การประกอบวงจร แลววงจรไมทาํ งาน เกอื บ 90% เปนปญหาจากการบัดกรี ดังนน้ั การฝกการ บัดกรที ถี่ กู ตอ ง จงึ เปนสงิ่ จาํ เปน อยา งยง่ิ ในการปฏบิ ตั งิ านอเิ ล็กทรอนกิ ส การบดั กรีคอื อะไร การเช่ือมวสั ดุเขาดว ยกันอาจทาํ ไดห ลายวิธี วิธที สี่ ะดวกและใชกนั มากคือการใชกาวเปนตัวประสาน แตอ ยางไรกต็ ามการเชื่อมตอดวยวธิ ีนี้ มจี ุดออ นในดานความแข็งแรงในการเกาะยดึ ตัวและการนําไฟฟา ดังนัน้ ในงานดานโลหะจงึ มกั ใชว ิธกี ารเช่อื มประสาน โดยการเช่ือมตอ จะตอ งใชความรอนสงู เพอ่ื หลอมโลหะเขา ดว ยกัน แตใ นงานดานอิเล็กทรอนิกสน อกจากตอ งการในดานความแขง็ แรงในการยึดเหน่ยี วแลว ยังตอ งการ การตอ เชอ่ื มกนั ทางไฟฟาดว ย และยังตอ งการความสะดวกในการถอดถอนการเชื่อมตอในภายหลงั จงึ นยิ มวธิ ี การบัดกรี ดังนน้ั เราจงึ อาจกลา วไดวา การบัดกรคี อื การเช่ือมตอ โลหะเขา ดวยกนั โดยใชว สั ดุตวั กลางซง่ึ เปน โลหะผสมของดบี ุกและตะก่วั เปน ตัวเชื่อมประสาน เพอื่ จดุ ประสงคใ หม กี ารเชอ่ื มตอกันทางไฟฟา และสะดวก ตอ การถอดถอนในภายหลงั การบดั กรจี ะตองมอี ปุ กรณห ลัก 2 อยา งคือ หัวแรง บดั กรี และ ตะกั่วบดั กรี โดยหัวแรง บัดกรี จะใชเ พอื่ ให ความรอนในการละลายตะกวั่ บัดกรี ใหเช่อื มประสานกบั ชน้ิ งาน สว นตะก่ัวบัดกรีจะมีสวนผสมระหวา งดีบกุ และตะก่วั และจะมฟี ล๊ักซ ซ่งึ กนั การเกิดออกไซดของโลหะ ซึง่ เปน อุปสรรคในการเชอ่ื มตอ ในระหวา งการ บัดกรี หวั แรง บัดกรี หัวแรงบัดกรที ่ีใชใ นงานบัดกรดี านอิเลก็ ทรอนิกสส วนใหญ มกั จะเปน หวั แรง ทส่ี รางความรอนจาก พลงั งานไฟฟา เพื่อความสะดวกในการใชง านซงึ่ เรยี กวา หัวแรงบัดกรไี ฟฟา(Electric Soldering Iron) โดยทั่วไปจะมี 2 ชนิดคือ หัวแรงปน และหัวแรง แช 1. หวั แรงปน (Electric Soldering Gun) เปนหัวแรง ประเภทท่ใี ชค วามรอ นสงู และรวดเรว็ โดยการทํางานของหวั แรง ชนิดน้จี ะใชหลักการของหมอ แปลง ไฟฟา คอื แปลงแรงดนั ไฟบาน ใหเ ปน ไฟฟา แรงดันตาํ่ แตจายกระแสไดส งู โดยภายในตัวหวั แรง จะมลี ักษณะ เปน หมอแปลงไฟฟา ซ่งึ มีขดลวด 3 ชดุ พนั อยูบนแกนเหลก็ โดยชดุ ปฐมภูมิ จะพันดว ยลวดเสนเลก็ จํานวนรอบ มาก ๆ นาํ ไปตอ เขากับปลกั๊ ไฟบาน 220 V สวนทางดา นชดุ ทุตยิ ภูมจิ ะมี 2 ขด คอื ขดเสน ลวดเล็ก พนั ใหได แรงดันไฟฟาประมาณ 2.2 โวลต เพื่อใชไปจดุ หลอดไฟขนาดเล็กเพ่ือแสดงการทาํ งาน และอีกขดจะพนั ดว ย ลวดเสนใหญโดยพนั 5-6 รอบ เพ่ือใหไ ดกระแสสงู มากและตอเขา กับชุดปลายหวั แรง เพ่อื สรา งความรอ นใน การบดั กรี การปด -เปดการทาํ งานจะใชส วติ ช ซง่ึ ทําลกั ษณะคลา ยไกปน ในการเปด-ปด การใหความรอ น ในขณะใชงาน

หัวแรงชนิดนี้จะใหความรอนสูงเหมาะสําหรบั งานบดั กรที ีต่ อ งการความรอ นมาก ๆ เชน การบดั กรี สายไฟกบั หลกั ตอ สาย, การบดั กรอี ปุ กรณต วั โต ๆ และการบัดกรรี อยตอเพ่ือถอดเปล่ียนอุปกรณอ ิเล็กทรอนกิ ส เปน ตน แตจ ะมีขอเสียคอื ไมเ หมาะกบั การบัดกรอี ุปกรณอิเลก็ ทรอนิกส เพราะอปุ กรณอ เิ ลก็ ทรอนิกสบ างชนิด มคี วามไวตอ ความรอน ถา ใชค วามรอนสงู เกินไป อาจทาํ ใหอ ปุ กรณดังกวา เสอื่ มสภาพหรอื เสียหายได นอกจากนี้ยงั มกี ารแพรส นามแมเ หล็ก จงึ ไมควรบดั กรอี ปุ กรณท่ที ํางานดวยระบบแมเ หลก็ เชน หวั เทป หรอื สวติ ชแมเ หล็ก 2. หัวแรงแช (Electric Soldering) หัวแรง ชนดิ นี้ เมอ่ื ตอ งการใชง าน จะตองเสยี บปลั๊กทิ้งไวใหรอ นตลอดเวลา เพราะไมม สี วติ ชปด-เปด แบบหัวแรง ปน โดยมากจะตอ งเสียบเขา กบั ปลก๊ั ไฟฟาตลอด จนกวางานจะเสร็จ เนอ่ื งจากเมื่อเสียบใหม จะตองรอเปนเวลานานพอควร หวั แรง จงึ จะรอนถึงระดับใชง าน โครงสรางภายในจะเปน เสนลวดความรอน พันอยูบ นฉนวนทหี่ อ หมุ ดวยไมกา และมขี อ ตอสาํ หรบั เชอ่ื มตอกับปลายหวั แรง โดยความรอนท่ีเกิดขน้ึ จะเกิด จากกระแสที่ไหลผานขดลวดความรอน ทบี่ รเิ วณปลายหัวแรง และถา ยเทไปยังสว นปลายหวั แรง ที่ใชสําหรบั บัดกรี

หัวแรงชนดิ นี้มักนยิ มใชใ นงานประกอบวงจรเพราะใหค วามรอ นคงท่ี เลือกขนาดไดมากและมปี ลายหัว แรง ใหเ ลือกใชห ลายแบบ โดยมีตง้ั แตขนาด 6 วัตต จนถงึ 250 วตั ต แตท ใี่ ชใ นงานอิเลก็ ทรอนกิ สจ ะใชขนาด 15 – 30 วัตต ซ่ึงใหค วามรอนไมส ูงมากนกั เหมาะกบั การบดั กรอี ปุ กรณบ นแผน วงจรพมิ พ นอกจากน้ีในบาง รุนจะมีสวิตชกดเพมิ่ ระดบั ความรอนใหส งู ไดด วย สําหรบั ปลายบดั กรขี องหัวแรง แช จะมที ง้ั ชนดิ ที่ใชแลวสึก กรอ นหมดไป และ ชนิดเปลี่ยนปลายได ตะกัว่ บดั กรี ตะก่ัวบัดกรที ่ีใช มักนิยมใชโ ลหะผสมระหวางดบี กุ กับตะกวั่ เพื่อใหห ลอมเหลวไดท อี่ ณุ หภมู ิตํ่า ๆ โดย จะระบสุ วนผสมเปน ดีบุก/ตะกว่ั เชน ตะกัว่ บัดกรชี นดิ 60/40 จะมีสว นผสมของดีบุก 60% และตะก่ัว 40% นอกจากนแ้ี ลว ในตวั ตะกั่วบัดกรี จะมีการแทรกฟลก๊ั ซ (FLUX) ไวภ ายใน ดวยจํานวนท่ีพอเหมาะ เพอื่ เพ่มิ ความสะดวกในการใชง าน ซ่งึ หนาทข่ี องฟลกั๊ ซค อื จะดูดกลนื โลหะออกไซด ซง่ึ เกดิ จากการเขารวมทําปฏิกรยิ า ของออ กซเิ จนในอากาศออกไป ทําใหร อยตอ ระหวางตะก่วั กบั โลหะติดแนน ย่ิงข้นึ โดยการแทรกฟลกั๊ ซน ้ไี ว ตลอดความยาวซง่ึ บางชนิดมีถึง 5 แกนและเรียกกนั ตามผผู ลิตวา ตะก่วั มลั ตคิ อร (multi-core)

เทคนิคในการบัดกรี การบัดกรีช้ินงาน เริ่มตนจะตอ งเลอื กใชหวั แรงใหเหมาะสมกบั งาน ท้งั ในสว นของความรอนและปลายหวั แรง มกี ารเตรียมกอ นการบดั กรดี ังนี้คอื 1. ทําความสะอาดปลายหวั แรง ดวยผานมุ หรอื ฟองน้ําทนไฟ และในกรณใี ชหวั แรง ครัง้ แรกควรเสียบ หัวแรง ทง้ิ ไวใหรอนเตม็ ที่ แลวใชตะกวั่ ไลทป่ี ลายหัวแรง เพือ่ ใหการใชง านตอ ๆ ไป ตะก่วั จะไดต ิดปลายหัวแรง 2. กอ นทําการบดั กรีควรทําความสะอาดช้นิ งานเสยี กอ น การจบั หวั แรง ใหใชม ือประคองหวั แรง โดยไม ตองออกแรงกด 1. ใหความรอ นกบั ช้นิ งานทั้งสอง แลว จา ยตะกั่วบัดกรีระหวา งตวั ช้ินงาน 2. จายตะก่วั ใหก บั ชน้ิ งาน 3. เมือ่ ตะก่ัวหลอมละลาย จึงคอ ยถอนตะกั่วออก 4. จากน้ันจงึ คอยถอนหัวแรงออกจากชน้ิ งานตามลําดบั หมายเหตุ ไมควรใชว ิธนี ําหัวแรง ไปละลายตะก่ัวแลว นาํ มาพอกท่ีชิ้นงานเพราะตะกวั่ จะไมเ กาะช้นิ งาน ทาํ ใหช้ินงานทบ่ี ัดกรมี ีปญ หา การบัดกรอี ปุ กรณเ ขา กับแผน วงจรพิมพ 1. ในกรณี แผนวงจรพิมพท ท่ี ําขน้ึ เอง เมือ่ กัดเสรจ็ แลวใหล างสอี อกดว ยทินเนอร แลว ทําความสะอาด ดว ยผงซกั ฟอก ปลอ ยใหแ หง สนทิ แลวทาดว ยยางสนผสมทินเนอร แตสําหรบั แผนวงจรพิมพท เี่ ปน ชดุ ประกอบ จากบริษัทสามารถบดั กรไี ดท ันที 2. ขาอปุ กรณ ใชก ระดาษทรายละเอยี ด ๆ ถเู บา ๆ เอาฝนุ และไขออก หรือถา ตอ งการความสะดวกก็ อาจใชม ีดขูดเบา ๆ ทขี่ าอปุ กรณแ ตอ ยาขูดแรงจนชัน้ เคลือบดบี ุกออกหมด จะทาํ ใหเ ชือ่ มติดยาก 3. ใหความรอนกับแผน วงจรพิมพและขาอปุ กรณต รงสว นทจี่ ะบดั กรพี รอ ม ๆ กัน

4. จายตะกัว่ บัดกรีตรงบรเิ วณชน้ิ งานเมื่อตะกั่วละลายไดที่ คอ ยถอนตะกว่ั บัดกรีและหวั แรง ออกจาก ชนิ้ งานเปน อนั เสร็จส้ิน การเชอื่ มสายไฟกบั แผนวงจรพิมพ 1. ปอกสายไฟใหไดขนาดพอเหมาะ ไมควรปอกใหย าวหรอื ส้นั เกินไป 2. ไลตะก่วั เคลือบปลายสายไฟเสยี กอน เพ่ือใหบดั กรีเขากบั แผนวงจรพิมพไ ดงายข้นึ 3. นาํ สายไฟสอดเขากบั แผน วงจร แลว ทําการบัดกรเี หมือนบัดกรีอปุ กรณ การบดั กรสี ายไฟกับหลกั (Terminal) 1. พนั สายไฟเขากับหลกั ใหเ รยี บรอยเสยี กอน 2. ใชปลายหวั แรง แตะท่ีบริเวณรอยที่จะบัดกรี ท้ิงไวส กั ครู จงึ เอาตะกั่วแตะบรเิ วณท่ีบัดกรี ตะกัว่ จะ ละลายติดรอยตอ จากน้ัน จึงถอนตะก่วั และหัวแรง ออก การปฏบิ ตั เิ มือ่ ปลายหัวแรงสกปรก ในขณะทําการบดั กรี หัวแรง อาจมสี ง่ิ สกปรกเกาะติดอยู ทาํ ใหการบดั กรไี มด เี ทาทคี่ วร จึงควรทําความ สะอาดหัวแรงโดยใชฟ องนํา้ ทนไฟ หรอื ผาท่ไี มม ีสวนผสมของพลาสติก อยาใชวธิ เี คาะหวั แรง ใหตะกวั่ หลดุ เพราะอาจทําใหล วดความรอนภายในหวั แรง เสยี หายได นอกจากนเี้ มือ่ ใชงานบอ ย ๆ ปลายหวั แรง ที่เปนทองแดงอาจจะสกึ หรือทูใ ชงานไมส ะดวก วธิ ีแกไ ขกค็ อื ใชต ะไบ หรอื กระดาษทรายขัดถู ตกแตง ใหปลายแหลมเหมอื นเดมิ การจายตะก่ัวบดั กรี การจายตะกั่วบดั กรีควรจา ยใหพ อเหมาะ ไมจ ายมากเกินไป หรือนอ ยเกินไป จะไดร อยตอ ทแี่ นบแนน และสวยงาม การถอนบดั กรี ในกรณบี ดั กรผี ดิ พลาด หรอื ตองการถอนการเชือ่ มตอ ในการบัดกรี เราสามารถทาํ ไดโ ดยใชสายถักดูด ตะก่วั หรือ ที่ดูดตะกัว่ มาชวยในการถอนบัดกรี



4. ฝก ทกั ษะเก่ียวกบั งานไฟฟาอเิ ลก็ ทรอนกิ ส 1. ใชงานเครือ่ งมอื วดั ทดสอบอุปกรณแ ละวงจรไฟฟาอเิ ลก็ ทรอนิกสไ ด การปฏบิ ัตเิ ม่ือใชม ลั ตมิ เิ ตอรวดั คากระแสไฟฟา ในวงจรไฟฟา มดี ังน้ี 1. ปรับสวิตซเลือกการทาํ งานของมัลตมิ ิเตอรมาเปน การวดั กระแสไฟฟา กอ นโดยเลือกยานการวัดคา เปนการวัดกระแสตรง (IDC) หรอื เปนการวัดกระแสไฟสลบั (IAC) ใหถูกตองกบั วงจรไฟฟาท่ตี อ งการจะวดั 2. การวดั กระแสไฟฟาในวงจรจะตอ งตอ เครือ่ งวดั ในเสนทางที่มีกระแสไฟฟาไหล นั่นคือ จะตองทํา การเปด วงจรกอน จากนัน้ จงึ นาํ เครอ่ื งวดั ไปตออนกุ รมเขากับวงจร และสําหรับการตอขั้วของเคร่ืองวัดนั้นถา เปนการวัดกระแสไฟตรง (IDC) จะตองตอขั้วใหถูกตองโดยข้ัวสายสีแดง (+) ของเคร่ืองวัดจะตองตอเขากับ ขัว้ บวกของวงจร สว นขว้ั สายสีดาํ (-) ของเครือ่ งวัดจะตอ งตอเขากบั ขั้วลบของวงจร แตถ าเปน การวัดกระแสไฟ สลบั (IAC) ไมตองคํานงึ ถงึ ขว้ั ของเครอ่ื งวัด 3. ตั้งยานการวัดใหสูงสุดกอนเสมอ จากนั้นคอยลดลงมาตามคากระแสที่ทําการวัดได ท้ังนี้เพื่อ ปอ งกนั ความเสียหายไมใหเกิดข้ึนกับเคร่ืองวัด โดยยานการวดั ทเี่ ลอื กนน้ั จะตอ งทําใหเข็มของเครื่องวัดอยูตรง ก่งึ กลาง เพ่ือใหก ารอานคางายยิง่ ข้นึ 4. คา ความคลาดเคลื่อนของเครื่องวัด แบบเข็ม สวนใหญจะประมาณ ±3% ของคาที่ อานไดเตม็ สเกล ดังน้ันการอานคากระแสไฟฟา ควรที่จะอานใหไดใกลเคียงกับเต็มสเกลใหมาก ที่ สุ ด ตั วอ ย า ง เ ชน ถ า กระแสไฟฟา คา 7 มลิ ลิแอมแปร วัดไดจากสกล 10 มิลลิแอมแปร คาความคลาดเคลื่อนสูงสุด เทากับ ±3% มิลลแิ อมแปร ดงั นน้ั คาทวี่ ดั ไดจ ะมี คาตั้งแต 6.7 – 7.3 มิลลิแอมแปร 5. โดยปกตแิ ลว เครอ่ื งวดั แบบเข็มจะมี กระจกติดตั้งอยทู ่ีสเกลบริเวณดานหลังเข็มของ เครอ่ื งวัด ซ่งึ จะชว ย สะทอนเงาของเข็มใหปรากฏบนกระจก ดังนั้น เม่อื ทาํ การอานคาจะตองมองในลักษณะตั้งตรง เพื่อใหเขม็ ของเครือ่ งวัดและเงาในกระจกทับกัน พอดจี ึงจะไดค า ของกาวัดที่ถกู ตอ ง การปฏบิ ัติเมอื่ ใชม ัลติมิเตอรวัดคา แรงดันไฟฟา ในวงจรไฟฟา มีดงั น้ี 1. ปรบั สวติ ซเ ลอื กยา นการทํางานของมัลติมิเตอรมาเปนการวัดคาแรงดันไฟฟากอนโดยเลือกยาน การวัดคาเปนการวัดแรงดันไฟตรง (VDC) หรือเปนการวัดแรงดันไฟสลับ (VAC) ใหถูกตองกับวงจรไฟฟาท่ี ตอ งการจะวดั

2. การวดั แรงดนั ไฟฟาในวงจรจะตอ งตอเครอ่ื งวัดขนานกับตวั อปุ กรณท่ีตองการวัด และสําหรับการ ตอขั้วของเครื่องวัดน้ันถาเปนการวัดแรงดันไฟตรง (VDC) จะตองตอขั้วใหถูกตองโดยข้ัวสายสีแดง (+) ของ เคร่ืองวัดจะตองตอเขากับขว้ั บวกของวงจร สวนขว้ั สายสดี าํ (-) ของเครือ่ งวัดจะตองตอเขากับข้ัวลบของวงจร แตถาเปนการวดั แรงดันไฟสลบั (VAC) ไมตองคาํ นึงถงึ ข้ัวของเคร่อื งวัด 3. ตั้งยานการวัดใหสูงสุดกอนเสมอ จากน้ันคอยลดลงมาตามคาแรงดันท่ีทําการวัดได ทั้งน้ีเพ่ือ ปองกันความเสียหายไมใหเกดิ ขน้ึ กบั เคร่อื งวัด โดยยานการวดั ทเ่ี ลือกนัน้ จะตองทําใหเข็มของเครื่องวัดอยูตรง กึ่งกลาง เพอื่ ใหก ารอา นคา งา ยย่งิ ขน้ึ 4. คาความคลาดเคล่ือนของแรงดันไฟฟาของเครื่องวัดแบบเข็ม จะมีคาประมาณ ±3% ดังนั้นถา แรงดนั ไฟฟาขนาด 7 โวลต คาท่อี า นไดจ ะมีคาประมาณ 6.7 – 7.3 โวลต 5. การอานคาแรงดันไฟฟาจากเคร่ืองวัดจะตองมองในลักษณะต้ังตรงกับเข็มของเครื่องวัด ทั้งนี้ เพอื่ ใหเ ข็มของเคร่ืองวัด และเงาในกระจกทับกนั พอดีจงึ จะไดท ถี่ ูกตอง การปฏิบัตเิ ม่ือใชมลั ตมิ เิ ตอรวัดคา ความตา นทานในวงจรไฟฟา มีดงั นี้ 1. ตั้งสวิตซการทํางานของมัลติมิเตอรมาเปนการวัดคาความตานทานจากนั้นตั้งยานการวัดให เหมาะสมกบั ความตา นทานท่ีตองการจะวดั 2. นําปลายวัดทั้งสองมาแตะกัน จากน้ันใหปรับที่ปุม Zero – Ohms Adjust เพื่อใหเข็มของ เครอ่ื งวดั ท่ีชี้ตาํ แหนง 0 Ω การทําเชนนี้เพื่อตรวจสอบวาเครื่องวดั ยังทาํ งานไดถกู ตอง

3. ตอ งแนใ จวาไมมแี หลงจายแรงดนั ไฟฟาตอ เขากบั อปุ กรณท ่ีตองการวัด ทง้ั น้เี นือ่ งจากแรงดันไฟฟา ทีม่ ีอยูในวงจรเมอื่ รวมกับแรงดนั ไฟฟา ของแบตเตอร่ภี ายใน จะทาํ ใหม ีกระแสไฟฟาไหลในวงจรมากเกินไป ซึ่ง จะทําความเสยี หายใหก ับเครือ่ งวดั ได 4. ตอสายวัดครอมกับอปุ กรณท ่ีตอ งการวัด อา นคาทวี่ ดั ไดจ ากสเกล จากนั้นนาํ คา ที่อานไดค ูณเขากับ ยานการวัดคาทต่ี ัง้ ไว คอื R × 1 , × 10 , × 100 , × 1000 หรือมากกวา 5. เมื่อทําการวดั คา ความตานทานของอุปกรณใ ดๆ ขณะท่ีอปุ กรณน้ันยังตออยูในวงจรคาท่ีวัดไดอาจ ผดิ พลาดทง้ั นีเ้ นื่องจากผลของตัวตา นทานอน่ื ท่อี าจตอ ขนานกับอุปกรณที่ตองการวัดน้ี การแกไขทําไดโดยให ปลดปลายดา นหน่ึงของอปุ กรณทต่ี องการวัดออก จากนัน้ จงึ คอยทําการวัด 4.การอา นคา เคร่ืองมือวดั การวดั แรงดันไฟสลับ เอซีโวลตมิเตอร คอื มเิ ตอรวัดแรงดันไฟสลบั (AC VOLTAGE) หลักการใชมเิ ตอรช นิดน้ี จะเหมือนกับ ดีซีโวลตมิเตอร คือในการใชงานจะตองนําไปวัดครอมขนานกับโหลดที่ตองการวัดแรงดันน้ัน จะมีสวนที่ แตกตางจากดีซีโวลตมิเตอร คือในการใชมิเตอรวัดครอมแรงดันหรือแหลงจายไฟไมจําเปนตองคํานึงถึงขั้ว มิเตอร เพราะแรงดนั ไฟสลบั จะมขี ้วั สลบั ไปสลบั มาตลอดเวลา เอซีโวลตมิเตอร มีทั้งหมด 5 ยาน คือ 0~2.5V, 0~10V, 0~50V, 0~250V และ0~1,000V มี 4 สเกล คือ 0~2.5,0~10, 0~50, 0~250 อานขดี สเกลที่อยใู ตกระจกเงา

ลําดบั ข้ันการใชเ อซีโวลตม เิ ตอร 1. ตอเอซโี วลตใ นขณะวดั คา แรงดนั ครอ มขนานกับโหลด 2. ตัง้ ยานใชงานของมิเตอรใ นยา น ACV 3. ปรบั สวิตชต้ังยานการวัดใหถกู ตอง หากไมทราบคา ทีจ่ ะวดั วา เทา ไร ใหตงั้ ยา นวัดท่ี ตาํ แหนงสงู สดุ (1,000V) ไวกอ น แลว จึงปรบั ลดยา นใหต าํ่ ลงทลี ะยาน จนกวา เขม็ มเิ ตอรจ ะชค้ี าทอ่ี านไดงาย และถกู ตอ ง 4. กอนตอ มิเตอรว ัดแรงดนั ไฟสูงๆ ควรจะปด สวิตชไฟ (OFF) ของวงจรท่จี ะวดั เสียกอ น 5. อยา จบั สายวัดหรือมิเตอรขณะวดั แรงดนั ไฟสงู เมอ่ื วัดเสรจ็ เรียบรอยควรปด (OFF) สวติ ชไ ฟ ของ วงจร ทท่ี าํ การวดั เสยี กอ นจึงปลดสายวดั ของมเิ ตอรอ อกจากวงจร การอานสเกลของเอซโี วลตม ิเตอร การวัดแรงดนั ไฟตรง ดีซีโวลตมิเตอร คือ มิเตอรวัดแรงดันไฟตรง (DC VOLTAGE) ในการใชดีซีโวลตวัดแรงดันไฟตรง จะตองตอดซี โี วลตมเิ ตอรวัดครอ มขนานกับโหลดท่ีตองการวัดแรงดัน ขั้วของดีซีโวลตมิเตอรท่ีจะตอวัดครอม โหลด ตองมีขั้วเหมอื นแรงดันที่ตกครอมโหลด โดยใชหลกั การวัดดงั นี้ ใกลบวกใสบวก ใกลลบใสลบ คือโหลด ขาใดรบั แรงดนั ใกลขวั้ บวก (+) ของแหลงจา ย กใ็ ชข ั้วบวก (+) ของดีซีโวลตมิเตอรวดั โหลดขาใดรบั แรงดันใกล ข้ัวลบ (-) ของแหลงจา ย ก็ใชข ้วั ลบ (-) ของดีซโี วลตมเิ ตอรว ัด ดซี โี วลตมิเตอร มที ัง้ หมด 7 ยา น คือ 0.1 V, 0.5V, 2.5V, 10V, 50V, 250V และ 1,000V มี 3 สเกล คอื 0~10, 0~50, 0~250 อา นขีดสเกลที่อยูใตกระจก เงา

ลาํ ดับข้นั การใชด ีซโี วลตมเิ ตอร 1. ตอ ดีซีโวลตในขณะวดั คาแรงดนั ครอ มขนานกบั โหลด 2. ตั้งยา นใชงานของมิเตอรในยา น DCV 3. ปรบั สวติ ชต ง้ั ยา นการวดั ใหถ กู ตอง ถา หากไมทราบแรงดนั ไฟท่จี ะทําการวัด ใหต ้งั ยาน วดั ทตี่ ําแหนงสงู สุด (1,000V) ไวก อน แลวปรบั ลดยานใหต าํ่ ลงทลี ะยานจนกวาเขม็ มเิ ตอรจะช้คี าทีอ่ า นไดงา ย และถูกตอ ง 4. ในตาํ แหนง ทว่ี ดั ดวยดซี ีโวลตม เิ ตอรไมข้นึ แตขณะแตะสายวดั ขว้ั บวกเขา ไปหรอื ขณะดงึ สายวัด ข้วั บวกออกมา เข็มมเิ ตอรจ ะกระดกิ เลก็ นอยเสมอแสดงวา จดุ วัดนน้ั เปนแรงดนั ไฟสลบั (ACV) 5. การวดั แรงดันไฟตรงในวงจร จะตอ งตอสายวัดใหถกู ตอง โดยนาํ สายวัดขั้วลบ (-COM) สดี าํ จบั ท่ขี ัว้ ลบของแหลงจาย นําสายวดั ขั้วบวก (+) สแี ดงของมิเตอรไปวัดแรงดนั ตามจุดตา งๆ การอานสเกลของดซี โี วลตม เิ ตอร การวดั กระแสไฟตรง ดีซแี อมมเิ ตอร หรือดซี มี ิลลแิ อมมิเตอร คอื มเิ ตอรว ัดกระแสไฟตรง (DC CURRENT) เพือ่ จะทราบ จาํ นวนกระแสที่ไหลผา นวงจรวา มีคาเทาไร การใชดซี ีแอมมเิ ตอร หรอื ดซี มี ลิ ลิแอมมเิ ตอร วดั กระแสไฟตรงใน วงจร จะตอ งตัดไฟแหลง จา ยออกจากวงจร และนําดซี ีแอมมเิ ตอร หรือดซี มี ิลลแิ อมมเิ ตอร ตออนั ดบั กบั วงจร และแหลง จายไฟ ขว้ั ของดีซีแอมมเิ ตอร จะตอ งตอใหถกู ตอ งมเิ ชนน้ันเข็มมเิ ตอรจะตกี ลบั อาจทําใหม เิ ตอรเ สีย ได เอซโี วลตม เิ ตอร มที ั้งหมด 4 ยา น คอื 50uA, 2.5mA, 25mA และ 0.25 mA มี 3 สเกล แตน าํ มาใชกบั การ วัดกระแสจะใช 2 สเกล คอื 0~50, 0~250 อานขีดสเกลที่อยูใตก ระจกเงา

ลาํ ดับข้นั การใชด ซี มี ลิ ลแิ อมปม ิเตอร 1. การตอดีซีมลิ ลิแอมมเิ ตอรวัดกระแสในวงจร จะตองตอ อนั ดับกบั โหลดในวงจร 2. ตั้งยานใชง านของมเิ ตอรใ นยาน DCmA 3. ปรับสวิตชตงั้ ยา นการวดั ใหถ ูกตอง ถา หากไมทราบกระแสท่จี ะทําการวดั ใหต ้งั ยานวดั ทต่ี ําแหนง สงู สดุ (0.25A) ไวก อน แลว ปรบั ลดยา นใหตาํ่ ลงทีละยา นจนกวาเข็มมเิ ตอรจ ะชคี้ าที่อา นไดงา ยและถูกตอ ง 4. กอนตอมิเตอรว ดั กระแสไฟสงู ๆ ควรจะปด (OFF) สวิตชไฟของวงจรทจี่ ะวัดเสยี กอน 5. เมือ่ วัดเสร็จเรียบรอ ยควรปด (OFF) สวิตชไ ฟ ของวงจร ท่ที าํ การวัดเสยี กอ นจงึ ปลดสายวัดของ มิเตอรอ อกจากวงจร การอานสเกลของดซี ีมลิ ลแิ อมปม เิ ตอร การวัดความตา นทาน โอหม มิเตอร คือ มเิ ตอรท ส่ี รา งขึน้ มาไวว ดั คา ความตานทาน ของตัวตา นทาน (R) โดยอานคาออกมา เปนคาโอหม โดยมยี า นการวดั ทง้ั หมด 5 ยาน คือ x1, x10, x100, x1k และ x10k อานคา ความตานทานได ต้ังแต 2 กิโลโอหม ถึง 20 เมกกะโอหม ลาํ ดบั ขัน้ ตอนการใชโอหม มเิ ตอร 1. ตั้งยานใชงานของมิเตอรทีย่ า นโอหม 2. ใชส ายวดั สีแดงเสยี บเขาที่ขั้วตอ ขัว้ บวก (+) และสายวัดสดี าํ เสยี บเขา ทข่ี ว้ั ตอ ขว้ั ลบ (-COM) 3 . ปรบั ซเี ลก็ เตอรส วติ ชต้ังยา นวดั ใหถูกตอง 4. กอนการนาํ โอหมมเิ ตอรไปใชว ดั ทกุ ครงั้ และทกุ ยา น จะตอ งทาํ การปรบั 0 โอหม เสมอ 5. ถาจะนําโอหมมิเตอรไปวดั คาความตานทานในวงจรตอ งแนใจวาปด (OFF) สวิตชไฟ ทกุ ครง้ั

การอา นสเกลของโอหม มเิ ตอร 5.การเลอื กใชเ คร่ืองมือวดั การเลือกใชเครื่องวัดชนิดใดสามารถทําไดโดยการเลือกจากสวิตซควบคุม สําหรับ มัลติมิเตอรนั้น ประกอบดว ยเครอ่ื งวัด ดงั ตอ ไปน้ี 1. แอมมเิ ตอร ( Ammeter ) ใชสาํ หรบั วัดคากระแสไฟฟา 2. โวลตม ิเตอร ( Voltmeter ) ใชสําหรับวดั คาแรงดนั ไฟฟา 3. โอหมมเิ ตอร (Ohmmeter ) ใชสําหรบั วดั คาความตา นทาน 6.ขอควรระวงั การใชเครอ่ื งวดั ไฟฟา 1. อยาใหม ัลติมเิ ตอรมีการกระทบกระเทอื นอยางแรง เชน ตก หลน จากทสี่ ูง เพราะจะทําใหเ ครอ่ื งมอื วดั ชํารุดเสียหาย 2. ควรวางมลั ตมิ เิ ตอรในตาํ แหนง ราบ (แนวนอน) ขณะใชง านและเลกิ ใชง าน 3. กอนทําการวัดทกุ ครงั้ ตอ งแนใจวา เลอื กยานการวดั ถูกตองเสมอ 4. ตัง้ คา สเกลสงู สุดของยานการวดั ขณะวดั จุดที่ไมท ราบคาแนนอน 5. หา มใชยานวดั โอหมวัดคาแรงดนั ไฟตรงหรือแรงดนั ไฟสลบั 6. เมื่อวดั แรงดนั ไฟตรงตองใชส ายวดั ใหถกู ขั้ว +,- เสมอ 7. เมือ่ เลือกยานวัดโอหม ไมค วรใหปลายสายวดั แตะกันนานเกินไป 8. เมื่อเลิกใชง านควรถอดสายวดั ออกและปรบั สวิตชเลอื กยา นไปที่ OFF 9. ไมควรใหม ลั ติมเิ ตอรเ กิด Overload (เกินสเกล) บอ ยครง้ั ขณะทาํ การวัดตอ งดตู าํ แหนง ของยา นวดั การวัดใหเ หมาะสมกบั วงจรทจี่ ะวัด 10. มัลติมิเตอรท ่ีไมไ ดใชเ ปน เวลานาน กอ นใชควรหมุน Function และ Range switch ไปมาเพอื่ ลด ความฝด และใหห นาสมั ผสั ไฟฟา ท่ดี ี 11. ควรจดั เก็บมัลติมเิ ตอรใ หอ ยูในเครือ่ งหอ หุม (Case) เสมอ

3. เพอ่ื ชุมชน ครอบครวั เปน สว นหนึ่งของชุมชนหรอื สงั คม หากสมาชิกแตล ะครอบครัวประกอบอาชีพ ทส่ี ดุ จริตถกู ตอ งตามกฎหมาย และมีอาชีพทม่ี ่ันคง รายไดด ี และมโี อกาสกาวหนาภายในชุมชน ทาํ ใหชมุ ชน เขมแข็ง เศรษฐกจิ ของชุมชนเจรญิ รุง เรอื งสามารถพง่ึ พาตนเองได 4. เพื่อประเทศชาติ เมื่อประชาชนในชาตมิ ีการประกอบอาชพี มรี ายไดม าเลีย้ งตนเองและครอบครัว ทาํ ให อัตราการวา งงานลดนอ ยลง ยอ มเปน การแกไ ขปญหาสงั คมใหก บั รฐั บาล สภาพสงั คมมคี วามเปนอยทู ีด่ ี มีการใชท รพั ยากรภายในชมุ ชน รายไดเ กิดการหมนุ เวยี น ทาํ ใหเศรษฐกจิ โดยรวมของประเทศกาวหนา ผลจากการทปี่ ระชาชนประกอบอาชพี มีงานทํา มรี ายได ชุมชนมี ความเขา แขง็ และชําระภาษีใหแกร ฐั เพ่อื รัฐจะไดน ําไปพฒั นาประเทศ ในดานตา ง ๆ เชน การสรา งถนน สะพาน เขื่อน โรงไฟฟา เปน ตน การประกอบอาชีพของประชาชน ในชุมชนและในประเทศ จงึ เปนการชว ยพฒั นาประเทศชาติไดอ กี ทางหน่งึ จากความจําเปนดงั กลาว ทําใหท ุกคนในชาตติ อ งประกอบอาชีพ เพอื่ ใหมีรายไดเล้ียงตนเองและ ครอบครัว ซึ่งจะนาํ พาความสขุ มาสูชมุ ชนหรอื สงั คมโดยรวม และกอใหเ กิดผลดีตอ ประเทศชาตใิ นดา นการ สรางความเจรญิ และความมนั่ คงทางเศรษฐกจิ การแกไ ขปญ หาทางสงั คมและการพฒั นาประเทศใหก าวไกล สามารถแขงขนั ในระดบั มาตรฐานสากลได

ประเภทของอาชพี ประเภทของอาชพี สามารถจัดแบง ไดหลายประเภท ดังนี้ 1. แบง ตามลักษณะอาชพี ไดแ ก 1.1 อาชพี อสิ ระ หมายถงึ อาชพี ทผ่ี ูประกอบการเปน เจา ของกิจการ ไดแ ก 1.1.1. อาชพี ผูผ ลิต เปนการสรา งผลผลิต เปนการสรางผลผลิตขึน้ จําหนา ยเอง เชน ผลผลิตทางดานการเกษตร ผลผลติ ดานอาหาร ผลผลติ งานบา น งานประดิษฐ ผลผลิตงาน ศลิ ปหตั ถกรรม ฯลฯ 1.1.2. อาชพี บริการ ไดแก อาชพี ท่อี าํ นวยความสะดวกสบายหรอื สรา งความ บันเทงิ แกผ บู รโิ ภค คอื บริการทางการเงิน การบรกิ ารอันเปนสาธารณะ ธรุ กิจโรงแรม บรกิ ารนําเทย่ี ว เปน ตน 1.2 อาชีพรับจา ง หมายถงึ อาชีพที่ทาํ งานภายใตก ารวา จา งจากผูจางงาน หรอื ทาํ งาน ภายใตร ะบบงานท่ตี น สงั กดั เชน ลกู จาง พนักงานรฐั วิสาหกิจ พนกั งานรานคา ตา งๆ ชางระดบั ตางๆ เปน ตน 2. แบงตามลักษณะของรายได และความมนั่ คงในอาชพี ไดแก 2.1 อาชีพหลัก เปนอาชพี ทีใ่ ชเ วลาสวนใหญใ นการประกอบการ 2.2 อาชีพรองหรอื อาชพี เสริม เปนอาชพี ทใ่ี ชเวลานอกเวลางานปกติของอาชีพหลกั เพือ่ การมรี ายไดเ พิม่ คุณธรรมและจริยธรรมในการทํางาน การมีคุณธรรมและจรยิ ธรรมในการทาํ งานเปนอยางมีจติ สํานึก ถูกวิธี เปน ข้นั ตอ นมีประสทิ ธิภาพ และ เปน ทยี่ อมรบั ของผอู น่ื ในสังคม ซงึ่ มอี งคป ระกอบสาํ คญั ดงั น้ี ๑) มคี วามซื่อสัตย ในการทาํ งานเราจะตอ งมคี วามซอื่ สัตยต อ หนา ทแ่ี ละงานทเ่ี ราไดร บั มอบหมาย ปฏบิ ตั งิ านดว ยความจรงิ ใจ และไมคดโกงหรอื หลอกลวงผอู นื่ เราจงึ จะไดร บั ความไวว างใจจากผรู ว มงาน