BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

PHÒ NG GD-ĐT LONG HỒ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜ NG TIỂ U HOC̣ AN BÌNH B Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Long Hồ , ngày 08 tháng 7 năm 2020. BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1. Thông tin sơ lược - Họ và tên tác giả: Hạ Tử - Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Trường Tiểu học An Bình B. - Nhiệm vụ được giao: Giáo viên Tin học. - Tên sáng kiến: “Nâng cao kĩ năng thực hành soạn thảo văn bản ở Bậc Tiểu học”. - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục. 2. Nội dung sáng kiến a) Tóm tắt nội dung, giải pháp sáng kiến - Nội dung sáng kiến: Nhằm giúp học sinh tự thực hành-luyện tập để nâng cao kĩ năng thực hành soạn thảo văn bản, tổ chức cho các em học tập tích cực, tự tìm tòi, học hỏi kiến thức một cách chủ động. Giúp các em nhận biết được vai trò của phần mềm soạn thảo văn bản, biết sử dụng các kiến thức, kĩ năng tin học, khả năng vận dụng điều đã học vào thực tiễn cuộc sống. Chính vì điều đó nên tôi chọn đề tài “Nâng cao kĩ năng thực hành soạn thảo văn bản ở bậc Tiểu học”. Phương pháp daỵ thưc̣ hành-luyêṇ tâp̣ là phương pháp tổ chứ c cho hoc̣ sinh hoc̣ tâp̣ tích cưc̣ để tim̀ tò i kiến thứ c mớ i môṭ cách chủ đôṇ g. Chú ng ta đều biết đăc̣ trưng củ a môn Tin học đều thông qua hê ̣ thố ng thực hành bài tâp̣ . Nếu chú ng ta không vâṇ duṇ g tố t các phương pháp dạy học để tổ chứ c daỵ cho hoc̣ sinh thì hoc̣ sinh sẽ không có sự sáng taọ , lớ p hoc̣ không sinh đôṇ g, hoc̣ sinh hiểu bài môṭ cách máy mó c, kết quả hoc̣ tâp̣ sẽ thấp. Vì vâỵ , chú ng ta cần vâṇ duṇ g tố t các phương pháp đăc̣ biêṭ là phương pháp luyêṇ tâp̣ -thưc̣ hành trong daỵ Tin học, sẽ khơi dâỵ và rèn luyêṇ năng lưc̣ suy nghĩ làm viêc̣ , tự chủ , năng đôṇ g sáng taọ . Nôị dung thưc̣ hiêṇ củ a sáng kiến này tâp̣ trung vào môṭ số biêṇ pháp nâng cao hiêụ quả thực hành để thực hành tốt môn tin học, vớ i mong muố n trang bi ̣cho các em môṭ tư duy mớ i, môṭ cách hoc̣ mớ i khoa hoc̣ và ưu viêṭ. 1

+ Nhằm giúp học sinh nhận biết được vai trò của phần mềm soạn thảo văn bản trong thực tiễn, giúp các em nắm được quy tắc gõ chữ Việt và các từ có dấu thanh. + Nhận biết được biểu tượng và chức năng của mỗi công cụ cơ bản trên thanh công cụ; chọn vùng văn bản và các thao tác cắt, dán, di chuyển vùng đã chọn. + Rèn luyện óc kĩ năng soạn thảo một đoạn văn bản có sử dụng thanh công cụ và các thao tác sao chép, cắt, dán, tạo được bảng, chèn được ảnh vào văn bản,... + Rèn luyện tư duy, kĩ năng sử dụng bàn phím và chuột, gõ văn bản bằng 10 ngón tay, kĩ năng gõ được một đoạn văn bản và định dạng theo mẫu đơn giản. Ghi được văn bản đã có sẵn. Đồng thời phát huy kĩ năng tự đánh giá kết quả học tập của mình và của bạn mình. + Trình bày văn bản một cách hợp lí. + Để thưc̣ hiêṇ đươc̣ những viêc̣ làm đã nêu trên tôi chú trọng quan tâm đến từng đối tượng học sinh: • Cho các em tự học, tự tìm hiểu thông tin trên internet. • Tham gia thực hành mẫu, sửa bài chéo trên máy chủ thông qua phần mềm quản lý phòng máy. • Moị hoc̣ sinh đều phải hoaṭ đôṇ g, phải đôc̣ lâp̣ suy nghĩ và làm viêc̣ tích cưc̣ , taọ cho mình thó i quen làm viêc̣ tự giác, chủ đôṇ g, không râp̣ khuôn, biết tự đánh giá kết quả hoc̣ tâp̣ củ a mình, củ a baṇ . • Ngoài ra, tôi cò n tăng cườ ng sử duṇ g thêm môṭ số biêṇ pháp kĩ thuâṭ khác trong daỵ hoc̣ tin học cho hoc̣ sinh như: Kĩ thuâṭ đưa câu hỏ i, kĩ thuâṭ khăn trải bàn, kĩ thuâṭ nhó m, kĩ thuâṭ đôṇ g naõ , kĩ thuâṭ trình bày môṭ phú t … nhằm gó p phần quan trọng vào viêc̣ rèn luyêṇ cho hoc̣ sinh năng lưc̣ tư duy và đứ c tính tố t, môṭ ý chí vươṭ khó , đứ c tính cẩn thâṇ , chu đáo làm viêc̣ có kế hoac̣ h, thó i quen xem xét có căn cứ , ó c đôc̣ lâp̣ suy nghi,̃ ó c sáng taọ . - Xuất phát từ tình hiǹ h thưc̣ tiêñ và thưc̣ traṇ g trên. Tôi đã nghiên cứ u và đưa ra môṭ số giải pháp cu ̣ thể như sau: Các giải phá p sáng kiến: * Giải pháp 1: Rèn kĩ năng gõ các văn bản đơn giản (chữ, số, ký tự,...). Học sinh thực hành: Học sinh thực hiện nháy chuột chọn đáp án đúng nhất tương ứng với mỗi câu hỏi trong trò chơi. Trong trò chơi có đáp án rõ ràng. + Đố i vớ i hoc̣ sinh thao tác chậm, chưa chính xác: Theo dõi những em không thực hiện được thao tác nhằm kịp thời sửa sai. Khi cho các em thực hiện trò chơi thì hướng dẫn cụ thể luật chơi, gợi ý để các em tìm kết quả. 2

+ Đầu tiên phải cho các em xác điṇ h đươc̣ biểu tượng trò chơi. Rồi yêu cầu các em thực hiện thao tác mở tệp tin trò chơi, phổ biến luật chơi cụ thể rõ ràng. Viêc̣ làm này cũng thưc̣ hiêṇ thườ ng xuyên, để tạo sự hứng thú học tập cho học sinh, giáo viên nên cho hai học sinh (hoặc 2 máy tính) thi đua cùng nhau. + Khi học sinh đã nắm được kiểu gõ thì yêu cầu học sinh gõ văn bản, giáo viên hướng dẫn cách đặt tay trên bàn phím, cách gõ 10 ngón tay. + Đối với chữ hoa và kí hiệu trên thì các em đều nhận biết được hoặc nêu miệng cách gõ đúng nhưng khi thực hành thì kết quả lại gõ sai, chưa nắm được cách gõ chữ hoa; cách sử dụng phím Shift để gõ chữ hoa và kí hiệu trên. + Giáo viên phải hướ ng dâñ cụ thể cho các em cách gõ chữ hoa và kí hiệu trên; cách trình bày chữ, thao tác thực hiện sao chép văn bản, chèn hình ảnh vào văn bản… + Rồi yêu cầu học sinh hoàn thành tốt thực hành mẫu cho học sinh chưa thực hành quan sát và thực hành theo, nếu vẫn chưa thực hành được thì giáo viên thực hành mẫu đồng thời hướng dẫn trực tiếp và yêu cầu học sinh thực hành lại. Cứ như thế khi các em đã thưc̣ hiêṇ thành thaọ thì giáo viên sẽ cho các em tự làm để phát huy tiń h đôc̣ lâp̣ suy nghĩ trong quá trình thực hành. * Giải pháp 2: Rèn kĩ năng soạn thảo văn bản Tiếng Việt có dấu (kiểu Vni, Telex). Học sinh phân biệt được kiểu Telex là dùng phím chữ để gõ dấu, kiểu Vni là dùng các phím số để gõ thêm dấu. Từ đó, các em học sinh sẽ lựa chọn kiểu gõ hợp lí cho mình khi soạn thảo văn bản. * Giải pháp 3: Rèn kĩ năng thực hành soạn thảo văn bản với nhiều dạng văn bản khác nhau. Ngoài việc cho các em thực hành luyện gõ các bài tập trong sách giáo khoa. Bản thân tôi luôn cập nhật công nghệ, sưu tầm một số trò chơi có ích nhằm tạo điều kiện cho các em tự rèn luyện kĩ năng gõ phím bằng 10 ngón, rèn luyện kĩ năng sử dụng chuột, rèn luyện tư duy khả năng sáng tạo của học sinh cụ thể như: Mario Typing, TypingMaster, MSWord 2007,… nhằm tạo sự hứng thú ham thích thực hành trên máy tính. * Giải pháp 4: Tổ chức giờ thực hành trên phòng máy. • Tổ chức trò chơi nhằm khắc sâu kiến thức lý thuyết 3

Căn cứ vào nội dung kiến thức, trình độ học sinh, tôi lựa choṇ trò chơi để đưa vào dạy học như một hoạt động dạy giúp học sinh không bị nhàm chán, tăng khả năng hứng thú học tập cho học sinh. Giáo viên tạo tệp tin bài tập dưới các hình thức như trắc nghiệm, kéo thả, điền khuyết, tạo các trò chơi để ôn lại kiến thức. Thông qua trò chơi này học sinh có thể rèn luyện kĩ năng sử dụng chuột, bàn phím, rèn luyện tư duy khả năng sáng tạo của học sinh, vận dụng óc sáng tạo, phát huy tinh thần tự học tự làm của học sinh. - Các bước chuẩn bị và tiến hành trò chơi như sau: + Tạo sẵn tệp tin chứa kiến thức: Sử dụng một số phần mềm tích hợp, phần mềm violet để tạo ra một số trò chơi cụ thể như: Cóc vàng tài ba, đua xe, chú khỉ thông minh,… + Phổ biến luật chơi. + Học sinh tự tiến hành thực hiện trên từng máy. + Học sinh tự nhận xét, đánh giá tuyên dương, động viên lẫn nhau. Cụ thể: Trò chơi “cóc vàng tài ba” - Mục đích: Khắc sâu nội dung kiến thức soạn thảo văn bản. Cụ thể như: + Giúp các em nhận biết các nút lệnh trình bày chữ, căn lề, nút sao, nút dán, phông chữ, cỡ chữ… + Các bước thực hiện sao chép văn bản, trình bày chữ,… 4

- Cách chơi: Mở tệp tin “ ” và thực hiện theo yêu cầu bằng cách nháy chuột để chọn đáp án đúng nhất tương ứng với từng câu hỏi trong trò chơi. + Giáo viên hướng dẫn cụ thể đối với các em thao tác còn chậm, lúng túng. + Kết thúc trò chơi thì dựa vào kết quả hiển thị trên từng máy của học sinh. Tôi nhận xét tuyên dương, động viên các em để các em cùng thực hiện thao tác trên máy nhanh và chính xác hơn. Từ đó các em ham thích hứng thú học tập hơn.  Tổ chức luyện tập thực hành Đây là hoạt động hầu như học sinh nào cũng thích. Bởi vậy người giáo viên phải có kế hoạch đưa ra những nội dung và yêu cầu cụ thể để các em thực hành sao cho có hiệu quả. Đối với các em còn hay lúng túng về thao tác thực hành. Tôi luôn hướng cho học sinh cách nhận biết nắm rõ yêu cầu bằng hệ thống câu hỏi gợi mở cho các em. Ví dụ: “Em hãy soạn thảo lời bài hát Em là hoa hồng nhỏ và trình bày theo mẫu sau: EM LÀ HOA HỒNG NHỎ Sáng tác: Trịnh Công Sơn Em sẽ là mùa xuân của Mẹ Em sẽ là mùa xuân của Cha Em đến trường học bao điều lạ Môi hé cười là những nụ hoa… Gợi ý các cách thực hành cụ thể: Các em hãy quan sát văn bản và cho biết văn bản trên được trình bày với những nội dung: + Dùng phần mềm gì để gõ chữ Việt? + Phông chữ gì? Cỡ chữ bao nhiêu ? Các bước thực hiện? + Căn lề gì? Các bước thực hiện? 5

+ Trình bày kiểu chữ như thế nào? Các bước thực hiện? + Có thể thực hiện sao chép ở từ hoặc cụm từ nào? Các bước thực hiện? + Cách chèn hình như thế nào? Định dạng hình ảnh như thế nào? + Xác định các biểu tượng của từng nút lệnh được dùng để thực hành trong bài tập này? - Tổ chức cho các em thảo luận theo tổ, nhóm đôi. Đồng thời, cho các em vấn đáp khuyến khích sự sáng tạo niềm vui hứng thú sự tự tin trong học tập bằng cách kết hợp thực hành. Hướng dẫn thảo luận và thực hành: + Vản bản trên có phông chữ gì? Cỡ chữ bao nhiêu? Thực hiện thao tác như thế nào? Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Nếu gõ dấu không được thì các em phải khởi động phần mềm gì để điều chỉnh lại ? Chú ý biểu tượng phần mềm hiển thị như thế nào. Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Văn bản được căn lề gì? Thực hiện thao tác như thế nào? Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Câu “EM LÀ HOA HỒNG NHỎ” được trình bày kiểu chữ nào? Thực hiện thao tác như thế nào? Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Cụm từ “Sáng tác” được trình bày kiểu chữ nào? Thực hiện thao tác như thế nào? Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Cách thực hiện thao tác sao chép từ hoặc cụm từ? Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Nhắc lại các bước chèn hình ảnh vào văn bản? Định dạng ảnh như thế nào? Học sinh hoặc giáo viên thực hành mẫu. + Nhắc nhở học sinh gõ văn bản bằng 10 ngón tay. Chốt lại nội dung thực hành: Để thực hành được văn bản như trên thì các em phải thực hiện như thế nào? + Tiến hành gõ nội dung văn bản. 6

+ Sau đó trình bày văn bản: Thực hiện in đậm “EM LÀ HOA HỒNG NHỎ”, in nghiêng “Sáng tác”, chèn ảnh. + Hoặc có thể vừa gõ vừa trình bày văn bản. - Sau khi các em nắm rõ yêu cầu, tôi tiến hành cho từng em thực hành trên máy. Tôi quan sát, theo dõi từng em để kịp thời hướng dẫn, sửa sai. Đối với các em thao tác chậm, dùng hai ngón tay để gõ văn bản thì nhắc lại cách đặt tay trên bàn phím, tư thế ngồi khi thực hành, qui tắc gõ 10 ngón tay. + Giáo viên phân công nhiệm vụ từng học sinh thực hành trong nhóm (vì hai em sử dụng một máy tính). Trong quá trình thực hành học sinh 1 gõ văn bản thì học sinh 2 quan sát kiểm tra nếu có sai thì nhắc nhở bạn sửa sai. Học sinh 2 thực hành tương tự như trên. Khi thực hành xong kiểm tra, nhận xét lẫn nhau. + Tổ chức cho các em thi đua thực hành giữa các nhóm bằng cách phân công các nhóm làm bài thực hành kết hợp nhạc không lời qui định thời gian rõ ràng để tạo sự hứng thú, ham thích học tập, sáng tạo, phát triển tư duy cho học sinh trong quá trình thực hành. + Các em có thể sáng tạo hoặc tự tìm hiểu thêm trong quá trình thực hành như: thay đổi màu chữ và phông chữ mà em thích, tạo chữ nghệ thuật, chèn hình ảnh,... + Giải pháp 5: Kiểm tra-đánh giá kết quả thực hành dưới hình thức luyện tập thực hành. Chương trình soạn thảo văn bản là chương trình Tin học mà các em được làm quen với phần mềm MS.Word 2007 để gõ được một đoạn văn bản và định dạng theo mẫu đơn giản chúng ta cần chú trọng đến việc gõ đúng qui tắc, gõ phím bằng 10 ngón tay, tư thế ngồi thực hành,… góp phần rèn luyện cho học sinh kĩ năng thực hành tốt, rèn luyện cho các em có tư duy, óc sáng tạo nhanh nhậy và tưởng tượng phong phú. Để có kĩ năng thực hành soạn thảo văn bản đúng, nhanh và chính xác. Học sinh cần phải thực hành thường xuyên, hiểu và vận dụng linh hoạt các kiến thức, chăm chỉ thực hành trên máy. b) Tính mới của sáng kiến Ứng dụng phát triển năng lực cho học sinh theo chương trình Giáo dục phổ thông. Hướng đến theo mô hình giáo dục phổ thông mới. Xây dựng phương pháp học tập mới cho học sinh. Trên cơ sở, học sinh tự nêu và thực hiện yêu cầu, biết vận dụng óc sáng tạo, phát huy được tinh thần tự học tự làm của học sinh theo hình thức cá nhân, trao đổi nhóm, đàm thoại,... 7

Giáo viên tích cực thay đổi phương pháp dạy và học nhằm giúp học sinh mạnh dạn phát biểu xây dựng bài, tranh luận khi thảo luận nhóm và thực hành sáng tạo hơn qua nhiều dạng bài tập khác nhau. Rèn cho học sinh kĩ năng thực hành soạn thảo văn bản tốt. Học sinh học tập phấn khởi hơn, tiếp thu bài nhanh và chủ động hơn trong quá trình thực hành. Học sinh tham gia thực hành tích cực và chăm chỉ hơn, chất lượng tăng lên càng cao; thao tác thực hành nhanh, chính xác, các em nhiệt tình giúp đỡ các bạn trong học tập. Phát huy được tính chủ động, sáng tạo của học sinh. c) Hiệu quả mang lại Qua những giải pháp thực hiện nêu trên đã góp phần nâng cao hiệu quả thực hành soạn thảo văn bản môn Tin học ở bậc Tiểu học, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo học tập của học sinh. Tôi thấy số học sinh hoàn thành tốt tăng nhanh so với kết quả khảo sát đầu năm. Số lượng học sinh thao tác chậm, chưa thực hành được không còn nữa mà thay vào đó là các em mạnh dạn, tự tin hơn khi thực hành chiếm tỉ lệ 100%. Học sinh có được thói quen thao tác thực hành trên máy tốt nhất cho bài tập thực hành của mình, tạo điều kiện phát triển tư duy, năng lực tự học và thực hành trên máy một cách chính xác. Từ đó, chất lượng học tập đạt hiệu quả cao hơn. Sau thời gian nghiên cứu tìm tòi, tôi tiến hành thưc̣ nghiêṃ ở khối 5 đến cuối học kì II năm học 2019-2020: Kết quả thực hành của từng lớp, đạt cao không còn học sinh thực hành chậm, lúng túng nữa mà học sinh thực hành đúng, thao tác nhanh và chính xác tăng cao. Cụ thể như sau: Lớp / Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành Tổng số học sinh Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Năm 1 lượng lượng (%) TSHS: 30 Năm 2 19 63,33% 11 36,67% 0 0 TSHS: 28 20 71,43% 8 28,57% 0 0 Năm 3 19 65,52% 10 34,48% 0 0 TSHS: 29 Khối 5 58 66,67% 29 33,33% 0 0 TSSH: 87 d) Phạm vi ứng dụng, triển khai thực hiện 8

Qua thời gian nghiên cứu, đồng thời áp dụng trong thực tế giảng dạy trên lớp, tôi nhận thấy học sinh nắm được kiến thức nhanh, vận dụng vào thực hành tốt, phát huy tính chủ động, sáng tạo, việc học tập của học sinh đạt hiệu quả cao. Do đó, tôi đã nhân rộng ra ở các khối lớp khác trong toàn trường. Vì vậy, tôi được lãnh đạo nhà trường đề xuất triển khai nhân rộng đến tất cả giáo viên trong các tổ, khối. Đồng thời đẩy mạnh các giải pháp trên áp dụng vào các chủ đề khác, các bài học khác để nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Tôi đã mạnh dạn áp dụng các giải pháp trong sáng kiến này vào các tiết hội giảng tổ Tin học trong cụm, huyện và được các đồng nghiệp đánh giá đạt hiệu quả cao. Sau đó, tôi còn chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp khác đang công tác trong tỉnh. 3. Quyết định công nhận sáng kiến cơ sở Sáng kiến, giải pháp đã được Hội đồng xét sáng kiến đơn vị Trường Tiểu học An Bình B công nhận tại Quyết định số 45/QĐ-ABB, ngày 07/7/2020. Tôi xin cam đoan và chịu trách nhiệm về nội dung sáng kiến của bản thân đã đạt được trong năm học 2019-2020 nêu trên là trung thực./. Xác nhận của cơ quan đơn vị Tác giả sáng kiến Hạ Tử 9