หน่วยที่ 4

1 หน่วยที่ 4 การบันทึกรายการค้าในสมุดรายวนั ทวั่ ไป สาระสาคญั รายการคา้ ท่ีเกิดข้ึนของธุรกิจจะถูกนามาบนั ทึกบญั ชี โดยใชห้ ลกั การบญั ชีที่เป็ นท่ียอมรับ และใชก้ นั อย่างแพร่หลาย คือหลกั การบญั ชีคู่ ซ่ึงเมื่อเกิดรายการคา้ 1 รายการจะบนั ทึกบญั ชี 2 ดา้ น ทางดา้ นเดบิตหรือดา้ นซา้ ยมือ และทางดา้ นเครดิตหรือดา้ นขวามือดว้ ยจานวนเงินท่ีเท่ากนั ท้งั สองดา้ น การบนั ทึกบญั ชีน้นั จะบนั ทึกในสมุดจดรายการเลม่ แรก คือสมุดบญั ชีข้นั ตน้ สาระการเรียนรู้ 1. หลกั การบนั ทึกรายการทางบญั ชี 2. สมุดบญั ชี 3. สมุดรายวนั ทวั่ ไป จุดประสงค์การเรียนรู้ เม่ือจบหน่วยการเรียนน้ีแลว้ นกั เรียนสามารถ 1. อธิบายหลกั การบนั ทึกรายการทางบญั ชีได้ 2. บอกประเภทของสมุดบญั ชีได้ 3. บอกรูปแบบของสมุดรายวนั ทว่ั ไปได้ 4. บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปได้

2 1. หลกั การบันทกึ รายการทางบัญชี หลกั การบนั ทึกรายการทางบญั ชี (Recording Transaction) แบ่งเป็น 2 ระบบ คือ 1.1 ระบบบญั ชีเด่ียว (Single-entry Bookkeeping or Single-entry System) ระบบบญั ชีเด่ียว เป็นวิธีการบนั ทึกบญั ชีเพยี งดา้ นเดียวเท่าน้นั คือ ดา้ นซา้ ย (ดา้ นเดบิต) หรือดา้ นขวา (ดา้ นเครดิต) ระบบบญั ชีเดี่ยวน้ีจะบนั ทึกเฉพาะรายการในบญั ชีเงินสดหรือบญั ชีที่สาคญั บางบญั ชี เช่น บญั ชีลูกหน้ีหรือบญั ชีเจา้ หน้ีเท่าน้นั โดยไม่ไดใ้ ชก้ ารบนั ทึกรายการตามระบบบญั ชีคู่ ที่ตอ้ งบนั ทึกรายการบญั ชีท้งั ดา้ นเดบิต และดา้ นเครดิต การบนั ทึกบญั ชีตามระบบบญั ชีเด่ียวน้ีนิยมใช้ ในกิจการขนาดเลก็ ที่เจา้ ของเป็นผคู้ วบคุม และจดบนั ทึกเอง สาหรับธุรกิจขนาดยอ่ มข้ึนไปไม่ควรนา ระบบบญั ชีเด่ียวมาใช้ เน่ืองจากจะมีปัญหาในการเกบ็ รวบรวมขอ้ มูล และตรวจสอบความถูกตอ้ งของ ขอ้ มูลทางบญั ชี และการจดั ทางบการเงิน 1.2 ระบบบญั ชีคู่ (Double-entry Bookkeeping or Double-entry System) ระบบบญั ชีคู่ เป็นวิธีการที่ใชป้ ฏิบตั ิในการบนั ทึกรายการบญั ชีต่าง ๆประกอบดว้ ย รายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป รายการในสมุดบญั ชีแยกประเภท ตลอดจนเอกสารหลกั ฐานการบนั ทึก เหล่าน้ีมีระบบการบนั ทึกและประเพณีปฏิบตั ิต่าง ๆ ซ่ึงอาจใชไ้ ดก้ บั ท้งั กิจการขนาดเลก็ ขนาดกลาง และขนาดใหญ่ ท้งั น้ีเพือ่ วตั ถุประสงคท์ ี่จะทาใหส้ ามารถเสนอรายงานทางการเงินไดถ้ ูกตอ้ งตามท่ีควร และทนั ต่อเหตุการณ์ ระบบบญั ชีคู่ เป็ นวิธีการท่ีใชป้ ฏิบตั ิในการบนั ทึกรายการบญั ชีซ่ึงเป็นที่ยอมรับ และ ใชก้ นั อยา่ งแพร่หลายที่สุดในทุกประเทศ คือหลกั การบนั ทึกบญั ชีคู่ (Double-Entry Accounting) เป็น การบนั ทึกบญั ชีท้งั สองดา้ นดว้ ยจานวนเงินที่เท่ากนั กล่าวคือ เมื่อมีรายการคา้ เกิดข้ึนทุกรายการ จะตอ้ งนามาบนั ทึกไวใ้ นบญั ชีสองดา้ นคือ ทางดา้ นเดบิต และทางดา้ นเครดิต ดว้ ยจานวนเงินที่เท่ากนั ท้งั สองดา้ น แต่จานวนบญั ชีท่ีบนั ทึกน้นั ไม่จาเป็นตอ้ งเท่ากนั อาจบนั ทึกทางดา้ นเดบิตเพยี งบญั ชีเดียว แต่บนั ทึกทางดา้ นเครดิตสองหรือสามบญั ชีก็ได้ หรือบนั ทึกดา้ นเดบิตสองหรือสามบญั ชี แต่บนั ทึก บญั ชีทางดา้ นเครดิตเพยี งบญั ชีเดียวกไ็ ด้ 1.2.1 เดบิตและเครดิต (Debit and Credit) ในการจดั ทาบญั ชีในระบบบญั ชีคู่ จะตอ้ ง มีการบนั ทึกบญั ชีในสมุดบญั ชีข้นั ตน้ แลว้ ผา่ นรายการไปยงั สมุดบญั ชีข้นั ปลาย (แยกประเภท) อยา่ ง มีระบบ เมื่อมีรายการคา้ เกิดข้ึนจะตอ้ งนารายการคา้ ไปบนั ทึกบญั ชี โดยจะตอ้ งมีรายการท้งั “เดบิต”

3 และ “เครดิต” และจานวนเงินท้งั สองดา้ นจะตอ้ งมีจานวนเงินเท่ากนั แต่ละดา้ นจะมีก่ีบญั ชีก็ได้ ซ่ึง ความหมายของดา้ นเดบิต และกา้ นเครดิต มีดงั น้ี 1.2.1.1 ด้านเดบิต หมายถึง การบันทึกบัญชีทางด้านซ้ายมือ โดยรายการ ทางดา้ นซา้ ยมือของบญั ชีจะเรียกวา่ เดบิตบญั ชี..... 1.2.1.2 ด้านเครดิต หมายถึง การบันทึกบัญชีทางดา้ นขวามือ โดยรายการ ทางดา้ นขวามือของบญั ชีจะเรียกวา่ เครดิตบญั ชี....... 1.2.2 หลกั การบนั ทึกบญั ชีตามระบบบญั ชีคูใ่ นแต่ละหมวดบญั ชี มีหลกั การสาคญั ดงั น้ี 1.2.2.1 หมวดบญั ชีสินทรัพย์ รายการคา้ ใดที่วิเคราะห์แลว้ มีผลทาให้ สินทรัพย์ เพ่ิมข้ึนจะบนั ทึกไวท้ างดา้ นเดบิต ส่วนรายการคา้ ใดท่ีวิเคราะห์แลว้ มีผลทาให้สินทรัพยล์ ดลงก็จะ บนั ทึกไวท้ างดา้ นเครดิต 1.2.2.2 หมวดบัญชีหน้ีสิน รายการคา้ ใดท่ีวิเคราะห์แล้วมีผลทาให้ หน้ีสิน เพิ่มข้ึนจะบนั ทึกไวท้ างดา้ นเครดิต ส่วนรายการคา้ ใดท่ีวิเคราะห์แลว้ มีผลทาให้หน้ีสินลดลงก็จะ บนั ทึกไวท้ างดา้ นเดบิต 1.2.2.3 หมวดบญั ชีทุน รายการคา้ รายการใดที่วิเคราะห์แลว้ มีผลทาให้ทุน เพ่ิมข้ึนจะบนั ทึกบญั ชีไวท้ างดา้ นเครดิต ส่วนรายการคา้ ใดที่วิเคราะห์แลว้ มีผลทาให้ทุนลดลงก็จะ บนั ทึกไวท้ างดา้ นเดบิต 1.2.2.4 หมวดบญั ชีรายได้ จากการวิเคราะห์สมการบญั ชีถา้ บญั ชีรายไดเ้ พิ่มข้ึน จะมีผลทาให้บญั ชีทุนเพิ่ม ดงั น้นั การวิเคราะห์จะมีแนวทางเดียวกบั หลกั หมวดบญั ชีทุน กล่าวคือ ถา้ รายไดเ้ พิ่มข้ึนจะบนั ทึกบญั ชีดา้ นเครดิต แต่ถา้ รายไดล้ ดลงจะบนั ทึกบญั ชีทางดา้ นเดบิต 1.2.2.5 หมวดบญั ชีคา่ ใชจ้ ่าย จากการวิเคราะห์สมการบญั ชี ถา้ บญั ชีค่าใชจ้ ่าย เพิ่ม จะมีผลทาใหบ้ ญั ชีทุนลดลง ดงั น้นั หลกั การวเิ คราะห์จะมีแนวทางเดียวกนั กบั หลกั หมวดบญั ชีทุน เช่นกนั กล่าวคือ ถา้ ค่าใชจ้ ่ายเพ่ิมข้ึนจะบนั ทึกทางดา้ นเดบิต แต่ถา้ ค่าใชจ้ ่ายลดลงจะบนั ทึกทางดา้ น เครดิต การบนั ทึกบญั ชีตามหลกั บญั ชีคู่ สรุปไดด้ งั น้ี บนั ทกึ บญั ชีด้านเดบติ (Dr) บนั ทกึ บัญชีด้านเครดติ (CR) สินทรัพย์ เพม่ิ สินทรัพย์ ลด หน้ีสิน ลด หน้ีสิน เพิม่ ส่วนของเจา้ ของ ลด ส่วนของเจา้ ของ เพิ่ม - ทุน - ถอนใชส้ ่วนตวั - คา่ ใชจ้ ่าย - รายได

4 2. สมุดบญั ชี การบนั ทึกรายการบญั ชีจะบนั ทึกในสมุดบญั ชี ซ่ึงสมุดบญั ชีแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ สมุดบญั ชีข้นั ตน้ และสมุดบญั ชีข้นั ปลาย 2.1 สมุดบญั ชีข้นั ตน้ เป็นสมุดท่ีใชบ้ นั ทึกรายการบญั ชีท่ีเกิดข้ึนเป็นเล่มแรกหรือที่เรียกกนั วา่ สมุดรายวนั จะบนั ทึกรายการบญั ชีโดยเรียงตามลาดบั วนั ของการเกิดรายการบญั ชี ซ่ึงยดึ หลกั การบนั ทึกบญั ชีตาม หลกั การบญั ชีคู่ คือ เม่ือกิจการเกิดรายการคา้ กิจการจะวิเคราะห์รายการคา้ แลว้ บนั ทึกรายการบญั ชี ในสมุดรายวนั โดยมีวตั ถุประสงคเ์ พื่อเป็นที่รวบรวมรายการคา้ ท่ีเกิดข้ึนในเบ้ืองตน้ วา่ จะตอ้ งบนั ทึก บญั ชีอะไรบา้ ง เพื่อจะไดน้ าไปบนั ทึกในสมุดบญั ชีข้นั ปลายหรือท่ีเรียกกนั ว่า บญั ชีแยกประเภท ต่อไป และเพ่อื เป็นการตรวจสอบวา่ การวเิ คราะห์รายการคา้ น้นั ถูกตอ้ งหรือไม่ สมุดรายวนั ซ่ึงเป็นสมุดบญั ชีข้นั ตน้ แบ่งออกไดเ้ ป็น 2 ประเภท คอื 2.1.1 สมุดรายวนั ทวั่ ไป (General Journal) เป็นสมุดบญั ชีท่ีใชบ้ นั ทึกรายการข้นั ตน้ ของทุกรายการท่ีไม่ไดบ้ นั ทึกไวใ้ นสมุดรายวนั เฉพาะ ทุกกิจการคา้ จาเป็ นตอ้ งมีสมุดรายวนั ทว่ั ไป ในกรณีท่ีกิจการไม่ใช้สมุดรายวนั เฉพาะ กิจการตอ้ งมีสมุดรายวนั ทวั่ ไปซ่ึงใช้เป็ นพ้ืนฐานในการ บนั ทึกรายการคา้ เบ้ืองตน้ ท่ีเกิดข้ึนทุกรายการ 2.1.2 สมุดรายวนั เฉพาะ (Special Journal) เป็นสมุดบญั ชีอีกเล่ม ท่ีใชบ้ นั ทึกรายการ ข้นั ตน้ เฉพาะประเภทใดประเภทหน่ึงที่กาหนดไวเ้ ท่าน้นั เช่น รายการท่ีซ้ือเป็นเงินเช่ือ รายการที่ขาย เช่ือเป็นเงินเช่ือ รายการจ่ายเงิน รายการรับเงิน เป็นตน้ โดยปกติการบนั ทึกรายการข้นั ตน้ รายการใดรายการหน่ึง จะบนั ทึกในสมุด รายวนั ทวั่ ไปหรือสมุดรายวนั เฉพาะเล่มใดเล่มหน่ึงเพียงเล่มเดียวเท่าน้นั ท้งั น้ีเพราะสมุดรายวนั ทว่ั ไป และสมุดรายวนั เฉพาะต่างเป็นสมุดบญั ชีข้นั ตน้ เหมือนกนั สมุดรายวนั เฉพาะท่ีนิยมใชใ้ นกิจการโดยทวั่ ไป และรายการที่บนั ทึกในสมุด รายวนั เฉพาะแต่ละเล่มมีดงั น้ี 2.1.2.1 สมุดรายวนั ซ้ือ (Purchase Journal) บนั ทึกรายการท่ีเกี่ยวกบั การซ้ือ สินคา้ เป็นเงินเชื่อ 2.1.2.2 สมุดรายวนั ขาย (Sales Journal) บนั ทึกรายการเกี่ยวกบั การขายสินคา้ เป็ นเงินเชื่อ 2.1.2.3 สมุดรายวนั รับเงิน (Cash Receipts Journal) บนั ทึกรายการรับเงินสด 2.1.2.4 สมุดรายวนั จ่ายเงิน (Cash Payment Journal) บนั ทึกรายการจ่ายเงินสด

5 2.1.2.5 สมุดรายวนั รับคืนและจานวนท่ีลดให้ (Sales Returns and Allowance Journal) บนั ทึกรายการรับคืน และส่วนลดจ่าย 2.1.2.6 สมุดรายวนั ส่งคืนและจานวนที่ไดล้ ด (Purchase Returns and Allowance Journal) บนั ทึกรายการส่งคืน และส่วนลดรับ 2.2 สมดุ บญั ชีข้นั ปลาย สมุดบญั ชีข้นั ปลายหรือสมุดบญั ชีแยกประเภท ใชบ้ นั ทึกรายการบญั ชีท่ีผ่านมาจาก สมุดบญั ชีข้นั ตน้ เพอื่ จาแนกประเภท และจดั หมวดหมู่ของรายการบญั ชีที่เหมือนกนั ใหร้ วมอยใู่ นบญั ชี เดียวกนั มีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือให้รายการคา้ ที่มีช่ือบญั ชีเดียวกนั ไดแ้ สดงรายการท่ีเกิดข้ึน พร้อมดว้ ย จานวนเงินตลอดงวดบญั ชี และเพ่ือใหท้ ราบถึงยอดคงเหลือของแต่ละบญั ชีในวนั สิ้นงวดบญั ชีสาหรับ จดั ทางบการเงิน สมุดบญั ชีข้นั ปลาย แบ่งออกไดเ้ ป็น 2 ประเภท คือ สมุดบญั ชีแยกประเภททวั่ ไป หรือ สมุดบญั ชีคุมยอด และสมุดแยกประเภทยอ่ ยหรือสมุดบญั ชียอ่ ย 2.2.1 สมุดบญั ชีแยกประเภททว่ั ไปหรือสมุดบญั ชีคุมยอด หมายถึง สมุดบญั ชี แยกประเภททวั่ ไป ซ่ึงใชบ้ นั ทึกรายการบญั ชีดว้ ยยอดรวมที่ผ่านมาจากสมุดบญั ชีข้นั ตน้ โดยจะมี สมุดบญั ชียอ่ ย ซ่ึงใชบ้ นั ทึกรายการยอ่ ยแต่ละรายการบญั ชีประกอบสมุดบญั ชีคุมยอด ยอดรวมของ ยอดคงเหลือในสมุดบญั ชียอ่ ยตอ้ งเท่ากบั ยอดคงเหลือในสมุดบญั ชีคุมยอดเสมอ 2.2.2 สมุดบญั ชีแยกประเภทยอ่ ยหรือสมุดบญั ชียอ่ ย หมายถึง สมุดบญั ชี แยกประเภทยอ่ ยหรือรายตวั ซ่ึงใชบ้ นั ทึกรายการบญั ชียอ่ ยแต่ละรายการท่ีผา่ นมาจากสมุดบญั ชีข้นั ตน้ ยอดคงเหลือในสมุดบญั ชียอ่ ยเป็นรายละเอียดประกอบสมุดบญั ชีคุมยอด กิจการจะจดั ให้มีบญั ชีย่อยสาหรับบญั ชีที่ประกอบดว้ ยรายการย่อย ๆ หลาย รายการ เช่น บญั ชีลูกหน้ี บญั ชีเจา้ หน้ี บญั ชีสินคา้ บญั ชีอุปกรณ์สานกั งาน บญั ชีสินทรัพยอ์ ่ืน ๆ เป็ นตน้ จะเห็นไดว้ า่ บญั ชีดงั กล่าวประกอบดว้ ยลูกหน้ีหลายราย เจา้ หน้ีหลายราย สินคา้ หลายชนิด และอปุ กรณ์สานกั งานหลายรายการ 3. สมุดรายวนั ทัว่ ไป ในวิชาบญั ชีเบ้ืองตน้ 1 จากคาอธิบายรายวิชาไดก้ ล่าวถึงแต่สมุดรายวนั ทว่ั ไปเท่าน้นั ส่วน สมุดรายวนั เฉพาะจะกลา่ วถึงในวิชาบญั ชีเบ้ืองตน้ 2 ซ่ึงอยใู่ นภาคเรียนต่อไป สมุดรายวนั ทว่ั ไป เป็นสมุดบญั ชีข้นั ตน้ ที่ใชบ้ นั ทึกรายการคา้ เบ้ืองตน้ ท่ีเกิดข้ึนทุกรายการ

6 นกั บญั ชีจะบนั ทึกบญั ชีพร้อมท้งั เขียนคาอธิบายโดยยอ่ อยา่ งชดั เจน เพ่อื ใหท้ ราบถึงความเป็นมาของ รายการคา้ น้นั 3.1 รูปแบบสมุดรายวนั ทวั่ ไป สมุดรายวนั ทว่ั ไป ซ่ึงเป็นสมุดบนั ทึกรายการข้นั ตน้ มีลกั ษณะดงั น้ี ระบุกลางหนา้ กระดาษดว้ ยคาวา่ “สมุดรายวนั ทวั่ ไป” พร้อมระบุหนา้ ของสมุดรายวนั ทว่ั ไป ช่องที่ 1 วัน เดือน ปี สาหรับบนั ทึกวนั เดือน ปี ที่เกิดรายการคา้ โดยจะบนั ทึกเรียง ตามลาดบั ก่อนหลงั ของการเกิดรายการ วิธีการบนั ทึก วนั เดือน ปี จะเริ่มจากปี ไวบ้ รรทดั แรก เดือน และวนั ท่ีบรรทดั ท่ีสอง ดงั น้ี พ.ศ. 25X2 มกราคม 1 หรือ หมายถึง วนั ท่ี 1 มกราคม 25X2 พ.ศ. 25X2 ม.ค. 1 ช่องท่ี 2 รายการ สาหรับบนั ทึกชื่อบญั ชีที่จะเดบิต และช่ือบญั ชีท่ีจะเครดิต รวมท้งั คาอธิบายโดยยอ่ ของรายการคา้ น้นั วิธีการบนั ทึกช่ือบญั ชีที่จะเดบิตชิดเส้นซ้ายมือก่อนแลว้ ตามดว้ ย ชื่อบญั ชีท่ีจะเครดิตในบรรทดั ต่อมาเย้อื งเขามาเลก็ นอ้ ย ช่องท่ี 3 เลขที่บัญชี สาหรับบนั ทึกเลขท่ีบญั ชีของบญั ชีแยกประเภทท่ีจะเดบิต และ บญั ชีแยกประเภทท่ีจะเครดิต โดยเลขท่ีบญั ชีจะบนั ทึกเม่ือผา่ นรายการน้นั ไปบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป ตามท่ีระบุแลว้ ดงั น้นั รายการใดท่ีปรากฏเลขท่ีบญั ชีกากบั ไวจ้ ึงแสดงวา่ รายการน้นั ไดผ้ ่านรายการ ไปสมุดบญั ชีข้นั ปลายหรือบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปแลว้ บางท่ีเรียกช่องท่ี 3 วา่ อา้ งอิง ช่องที่ 4 เดบติ สาหรับบนั ทึกจานวนเงินของบญั ชีทางดา้ นเดบิต หรือดา้ นซา้ ยมือ ช่องท่ี 5 เครดติ สาหรับบนั ทึกจานวนเงินของบญั ชีทางดา้ นเครดิตหรือดา้ นขวามือ สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ .... พ.ศ. ............ รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต เดือน วนั ที่ บญั ชี (1) (2) (3) (4) (5)

7 3.2 วิธีบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดรายวนั ทวั่ ไป เมื่อวเิ คราะห์รายการบญั ชีที่เกิดข้ึนตามหลกั การบญั ชีคู่ พร้อมท้งั ไดร้ ายการบญั ชีเดบิต และบญั ชีเครดิตแลว้ สามารถนาผลการวเิ คราะห์ไปบนั ทึกในสมุดรายวนั ทว่ั ไป โดยมีข้นั ตอนดงั น้ี ข้นั ตอนที่ 1 บนั ทึกวนั ที่ของรายการในช่องวนั เดือน ปี โดยเขียน พ.ศ. ไวต้ อนบนของ ทุก ๆ หนา้ สมุดบญั ชี สาหรับเดือนใหเ้ ขียนบรรทดั แรกของรายการแรก ส่วนวนั ท่ีใหเ้ ขียนกากบั ไวใ้ น แต่ละรายการ ถา้ รายการวนั ท่ีซ้ากนั กไ็ ม่ตอ้ งเขียนวนั ที่อีก ข้ันตอนท่ี 2 ช่องรายการใหเ้ ขียนชื่อบญั ชีท่ีเดบิตชิดเส้นดา้ นซ้าย ตามดว้ ยจานวนเงิน ในช่องเดบิต แลว้ เขยี นช่ือบญั ชีที่จะเครดิตในบรรทดั ถดั ลงมา โดยเขียนเย้อื งไปทางขวาเลก็ นอ้ ย ตามดว้ ยจานวนเงินในช่องเครดิต ข้นั ตอนท่ี 3 เขียนคาอธิบายรายการ ในบรรทดั ถดั มาของช่องรายการ โดยเขียนอธิบาย อยา่ งยอ่ วา่ รายการที่เกิดข้ึนมาจากอะไร ข้นั ตอนท่ี 4 ขีดเส้นคนั่ รายการในบรรทดั ถดั มาหรือจะไม่ขีดเส้นคน่ั กไ็ ดแ้ ต่ใหเ้ วน้ ไว้ หน่ึงบรรทดั เพอื่ แสดงวา่ การบนั ทึกรายการคา้ น้นั เสร็จสิ้นแลว้ รายการคา้ ทุกรายการจะตอ้ งมีเอกสารประกอบโดยสมบูรณ์ และชื่อบญั ชีท่ีเดบิตหรือ ช่ือบญั ชีท่ีเครดิตท่ีเขียนในช่องรายการของสมุดรายวนั ทวั่ ไปจะตอ้ งเป็ นช่ือเดียวกนั กบั สมุดบญั ชี แยกประเภท 3.3 ลกั ษณะของการบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไป การบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปแบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ลกั ษณะ คือ 3.3.1 รายการเปิ ดบญั ชี (Opening Entry) เป็ นการบนั ทึกรายการแรกในสมุดรายวนั ทวั่ ไป ซ่ึงเกิดจากการลงทุนคร้ังแรก หรือเม่ือเร่ิมรอบระยะเวลาบญั ชีใหม่ 3.3.2 รายการปกติอื่น ๆ (Journal Entry) เป็นการบนั ทึกรายการคา้ ท่ีเกิดข้ึนหลงั จากมี รายการเปิ ดบญั ชีแลว้ โดยเรียงลาดบั ก่อนหลงั การเกิดรายการคา้ ตวั อย่างที่ 4.1 แสดงรายการเปิ ดบญั ชีเมื่อเจา้ ของกิจการนาเงินสดมาลงทุนเพียงอยา่ งเด่ียว เม่ือวนั ท่ี 1 ม.ค. 25X2 นายสุชาติ เปิ ดกิจการเป็นนายหนา้ จดั หาบา้ นใหเ้ ช่า “สุชาติบริการ” นาเงินสดมาลงทุน 10,000 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบญั ชี บันทกึ บญั ชี Dr. สินทรัพย์ เพ่ิม เงินสด 10,000 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพ่มิ ทุน-นายสุชาติ 10,000

8 บนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไปดงั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 10,000 - มกราคม 1 เงินสด - 10,000 ทุน –นายสุชาติ นาเงินสดมาลงทุน ตัวอย่างที่ 4.2 แสดงรายการเปิ ดบญั ชีเมื่อเจา้ ของกิจการนาเงินสดและสินทรัพยอ์ ่ืนมาลงทุน เมื่อวนั ท่ี 1 ก.พ. 25X2 นายสุชาติเปิ ดกิจการเป็นนายหนา้ จดั หาบา้ นใหเ้ ช่า “สุชาติบริการ” นาเงินสด 10,000 บาท เงินฝากธนาคาร 50,000 บาท เคร่ืองตกแต่งร้านราคา 12,000 บาท มาลงทุน การวิ เคราะห์ ชื่อบัญชี บันทกึ บัญชี Dr. สินทรัพย์ เพิ่ม เงินสด 10,000 Cr. เงินฝากธนาคาร 50,000 เครื่องตกแต่งร้าน 12,000 ส่วนของเจา้ ของ เพิม่ ทุน-นายสุขาติ 72,000 บนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 72,000 - 10,000 - ก.พ. 1 เงินสด 50,000 - 12,000 - เงินฝากธนาคาร เคร่ืองตกแต่งร้าน ทุน –นายสุชาติ นาเงินสดและสินทรัพยอ์ ่ืนมาลงทุน

9 ตัวอย่างที่ 4.3 แสดงรายการเปิ ดบญั ชีเม่ือเจา้ ของกิจการนาเงินสด สินทรัพยอ์ ื่น และหน้ีสินมาลงทุน เม่ือวนั ท่ี 1 มี.ค. 25X2 นายสุชาติเปิ ดกิจการเป็นนายหนา้ จดั หาบา้ นใหเ้ ช่า “สุชาติบริการ” นาเงินสด 10,000 บาท เงินฝากธนาคาร 50,000 บาท เครื่องตกแต่งร้าน 12,000 บาท และเจา้ หน้ี-นาย ก. 30,000 บาท มาลงทุน การวิเคราะห์ ช่ือบัญชี บันทึกบญั ชี เงินสด 10,000 สินทรัพย์ เพมิ่ เงินฝากธนาคาร 50,000 Dr. เครื่องตกแต่งร้าน 12,000 หน้ีสิน เพิ่ม เจา้ หน้ี-นาย ก. 30,000 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพ่มิ ทุน-นายสุชาติ 42,000 Cr. บนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 30,000 - 10,000 - 42,000 - มี.ค. 1 เงินสด 50,000 - 12,000 - เงินฝากธนาคาร เครื่องตกแต่งร้าน เจา้ หน้ี-นาย ก. ทุน –นายสุชาติ นาเงินสด สินทรัพย์ หน้ีสินมาลงทุน ตัวอย่างท่ี 4.4 แสดงรายการเปิ ดบญั ชีเม่ือเร่ิมรอบระยะเวลาบญั ชีใหม่ นายสุชาติเปิ ดกิจการเป็นนายหนา้ จดั หาบา้ นใหเ้ ช่า “สุชาติบริการ” ต้งั แต่ปี พ.ศ. 25X1 ในวนั ท่ี 1 มกราคม 25X2 ซ่ึงเป็น วนั เร่ิมงวดบญั ชีใหม่ มีสินทรัพย์ และหน้ีสินคงเหลือยกมาดงั น้ี เงินสด 30,000 บาท เงินฝากธนาคาร 140,000 บาท และเครื่องตกแต่งร้านราคา 12,000 บาท วสั ดุ สานักงาน 1,500 บาท เคร่ืองใช้สานักงาน 22,000 บาท เจา้ หน้ี 20,000 บาท และเงินกู-้ นายโชค 50,000 บาท

10 ารวเิ คราะห์ ช่ือบัญชี บนั ทกึ บัญชี เงินสด 30,000 Dr. สินทรัพย์ เพิ่ม เงินฝากธนาคาร 140,000 เครื่องตกแต่งร้าน 12,000 Cr. หน้ีสิน เพม่ิ วสั ดุสานกั งาน 1,500 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพิม่ เคร่ืองใชส้ านกั งาน 22,000 เจา้ หน้ี 20,000 เงินก-ู้ นายโชค 50,000 ทุน-นายสุชาติ 135,500 บนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 20,000 - 30,000 - 50,000 - ม.ค. 1 เงินสด 140,000 - 135,500 - เงินฝากธนาคาร 1,500 - 12,000 - วสั ดุสานกั งาน 22,000 - เคร่ืองตกแต่งร้าน เคร่ืองใชส้ านกั งาน เจา้ หน้ี เงินก-ู้ นายโชค ทุน –นายสุชาติ ยอดคงเหลือยกมาจากงวดบญั ชีก่อน ตัวอย่างท่ี 4.5 แสดงการบนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีและรายการคา้ ปกติของกิจการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป นายสุชาติเปิ ดกิจการเป็นนายหนา้ จดั หาบา้ นใหเ้ ช่า “สุชาติบริการ” นาเงินสด 10,000 บาท เงินฝากธนาคาร 60,000 บาท และเคร่ืองใชส้ านกั งานราคา 80,000 บาท มาลงทุน เม่ือวนั ที่ 1 ตุลาคม 25X2 ต่อไปน้ีเป็นรายการคา้ ที่เกิดข้ึนระหวา่ งเดือนตุลาคม ตุลาคม 3 ซ้ือตูเ้ กบ็ เอกสารเป็นเงินสด 1,400 บาท 9 ซ้ือเครื่องคานวณเลขเป็นเงินเช่ือ 2,500 บาท

11 ตุลาคม1 5 รับรายไดค้ ่านายหนา้ 13,000 บาท 20 ใหบ้ ริการแก่ลกู คา้ -นายสุพรม 5,600 บาท ลูกคา้ ขอติดคา้ งค่าบริการไวก้ ่อน 22 นาเงินสดฝากธนาคาร 10,000 บาท 25 จ่ายชาระหน้ีคา่ เครื่องคานวณเลขที่ซ้ือเม่ือวนั ท่ี 9 ท้งั จานวน 27 ไดร้ ับเงินสดจากธนาคารออมสิน 20,000 บาท ตามยอดท่ีขอกไู้ วเ้ พ่อื ใชใ้ นร้าน 28 นายสุชาตินาเงินสดของร้านไปใชส้ ่วนตวั 1,000 บาท 29 รับชาระหน้ีจากนายสุพรมท้งั จานวน 30 จ่ายค่าน้า-คา่ ไฟฟ้า 600 บาท 31 นาเงินสดฝากธนาคาร 5,000 บาท รับรายไดค้ า่ นายหนา้ เป็นเช็ค นาฝากธนาคาร 6,000 บาท จ่ายเงินเดือนคนงาน 2 คน เป็นเงิน 3,000 บาท รายการที่ 1 เม่ือวนั ที่ 1 ต.ค. 25X2 นายสุชาติเปิ ดกิจการเป็นนายหนา้ จดั หาบา้ นใหเ้ ช่า “สุชาติบริการ” นาเงินสด 10,000 บาท เงินฝากธนาคาร 60,000 บาท และเครื่องใชส้ านกั งาน 80,000 บาทมาลงทุน การวิ เคราะห์ ชื่อบญั ชี บันทึกบัญชี สินทรัพย์ เพ่ิม Dr. เงินสด 10,000 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพ่มิ เงินฝากธนาคาร 60,000 เคร่ืองใชส้ านกั งาน 80,000 ทุน-นายสุชาติ 150,000 บนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 150,000 - 10,000 - ตุลาคม 1 เงินสด 60,000 - 80,000 - เงินฝากธนาคาร เครื่องใชส้ านกั งาน ทุน –นายสุชาติ นาเงินสดและสินทรัพยม์ าลงทุน

12 รายการท่ี 2 ต.ค. 3 ซ้ือตูเ้ กบ็ เอกสารเป็นเงินสด 1,400 บาท การวิ เคราะห์ ชื่อบญั ชี บันทกึ บญั ชี เคร่ืองใชส้ านกั งาน Dr. สินทรัพย์ เพม่ิ เงินสด 1,400 Cr. 1,400 สินทรัพย์ ลด บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี พ.ศ..25X2 รายการ สมุดรายวนั ทวั่ ไป เดบิต หนา้ 1 เดือน วนั ที่ เลขท่ี เครดิต บญั ชี 1,400 - 2 เคร่ืองใชส้ านกั งาน - 1,400 เงินสด ซ้ือตูเ้ กบ็ เอกสารเป็นเงินสด รายการท่ี 3 ต.ค. 9 ซ้ือเคร่ืองคานวณเลขเป็นเงินเชื่อ 2,500 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบญั ชี บนั ทกึ บญั ชี เคร่ืองใชส้ านกั งาน Dr. สินทรัพย์ เพิ่ม เจา้ หน้ี 2,500 Cr. 2,500 หน้ีสิน เพ่มิ บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 2,500 - 2,500 - 9 เครื่องใชส้ านกั งาน เจา้ หน้ี ซ้ือเคร่ื องคิดเลขเป็ นเงินเชื่อ

13 รายการท่ี 4 ต.ค. 15 รับรายไดค้ ่านายหนา้ 13,000 บาท การวิ เคราะห์ ชื่อบญั ชี บนั ทกึ บัญชี Dr. สินทรัพย์ เพ่มิ เงินสด 13,000 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพิ่ม รายไดค้ ่าบริการ 13,000 บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 13,000 - 13,000 - 15 เงินสด รายไดค้ ่าบริการ รับรายไดค้ า่ นายหนา้ รายการท่ี 5 ต.ค. 20 ใหบ้ ริการแก่ลูกคา้ -นายสุพรม 5,600 บาท ลูกคา้ ขอติดคา้ งค่าบริการไวก้ ่อน การวิ เคราะห์ ช่ือบัญชี บนั ทึกบัญชี ลูกหน้ี 5,600 Dr. สินทรัพย์ เพ่มิ รายไดค้ า่ บริการ 5,600 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพิม่ บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 5,600 - 5,600 - 20 ลูกหน้ี รายไดค้ ่าบริการ ใหบ้ ริการ ลูกคา้ ขอติดคา้ งค่าบริการ

14 รายการท่ี 6 ต.ค. 22 นาเงินสดฝากธนาคาร 10,000 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบัญชี บันทึกบญั ชี สินทรัพย์ เพ่มิ Dr. สินทรัพย์ ลด ธนาคาร 10,000 Cr. เงินสด 10,000 บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี พ.ศ..25X2 รายการ สมุดรายวนั ทวั่ ไป เดบิต หนา้ 1 เดือน วนั ที่ เลขที่ 10,000 - เครดิต บญั ชี 10,000 - 22 ธนาคาร เงินสด นาเงินสดฝากธนาคาร รายการที่ 7 ต.ค. 25 จ่ายชาระหน้ีค่าเคร่ืองคานวณเลขที่ซ้ือเม่ือวนั ที่ 9 ท้งั จานวน การวิ เคราะห์ ช่ือบญั ชี บนั ทึกบญั ชี Dr. หน้ีสิน ลด เจา้ หน้ี 2,500 Cr. สินทรัพย์ ลด เงินสด 2,500 บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 2,500 - 2,500 - 25 เจา้ หน้ี เงินสด จ่ายชาระหน้ีคา่ เคร่ืองคานวณเลขที่คา้ ง

15 รายการที่ 8 ต.ค. 27 ไดร้ ับเงินสดจากธนาคารออมสิน 20,000 บาท ตามยอดที่ขอกไู้ วเ้ พื่อใชใ้ นร้าน การวิ เคราะห์ ชื่อบญั ชี บนั ทกึ บญั ชี สินทรัพย์ เพ่มิ เงินสด 20,000 Dr. หน้ีสิน เพิ่ม เงินกู้ 20,000 Cr. บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 2 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 20,000 - 20,000 - ตุลาคม 27 เงินสด เงินกู้ กเู้ งินจากธนาคารออมสินรับเงินวนั น้ี รายการที่ 9 ต.ค. 28 นายสุชาตินาเงินสดของร้านไปใชส้ ่วนตวั 1,000 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบญั ชี บันทกึ บญั ชี ถอนใชส้ ่วนตวั Dr. ส่วนของเจา้ ของ ลด 1,000 Cr. เงินสด 1,000 สินทรัพย์ ลด บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 2 พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 1,000 - 28 ถอนใชส้ ่วนตวั ¤ 1,000 - เงินสด นาเงินสดของร้านไปใชส้ ่วนตวั

16 รายการท่ี 10 ต.ค. 29 รับชาระหน้ีจากนายสุพรมท้งั จานวน การวิ เคราะห์ ชื่อบญั ชี บันทกึ บัญชี Dr. สินทรัพย์ เพมิ่ เงินสด 5,600 Cr. สินทรัพย์ ลด ลูกหน้ี 5,600 บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 2 พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 5,600 - 29 เงินสด ¤ 5,600 - ลูกหน้ี รับชาระหน้ีจากลูกหน้ีท้งั จานวน รายการท่ี 11 ต.ค.30 จ่ายคา่ น้า-ค่าไฟฟ้า 600 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบญั ชี บนั ทกึ บญั ชี ค่าน้า-ไฟฟ้า Dr. ส่วนของเจา้ ของ ลด เงินสด 600 Cr. 600 สินทรัพย์ ลด บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 2 เครดิต พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 600 - 600 - 30 ค่าน้า-ไฟ เงินสด จ่ายคา่ น้า-คา่ ไฟฟ้า 600 บาท

17 รายการท่ี 12 ต.ค.31 นาเงินสดฝากธนาคาร 5,000 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบญั ชี บันทกึ บญั ชี เงินฝากธนาคาร 5,000 Dr. สินทรัพย์ เพม่ิ เงินสด 5,000 Cr. สินทรัพย์ ลด บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปไดด้ งั น้ี พ.ศ..25X2 รายการ สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 2 เดือน วนั ที่ เลขท่ี บญั ชี เดบิต เครดิต 31 เงินฝากธนาคาร 5,000 - ¤ 5,000 - เงินสด นาเงินฝากธนาคาร รายการท่ี 13 ต.ค.31 รับรายไดค้ ่านายหนา้ เป็นเชค็ นาฝากธนาคาร 6,000 บาท การวิ เคราะห์ ชื่อบญั ชี บันทึกบญั ชี เงินฝากธนาคาร 6,000 Dr. สินทรัพย์ เพิ่ม รายไดค้ ่าบริการ 6,000 Cr. ส่วนของเจา้ ของ เพ่ิม บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 2 พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดือน วนั ที่ บญั ชี 6,000 - 31 เงินฝากธนาคาร ¤ 6,000 - รายไดค้ ่าบริการ รับรายไดเ้ ป็นเช็คนาฝากธนาคาร

18 รายการที่ 14 ต.ค.31 จ่ายเงินเดือนคนงาน 2 คน เป็นเงิน 3,000 บาท การวิ เคราะห์ ช่ือบัญชี บันทกึ บญั ชี Dr. ส่วนของเจา้ ของ ลด เงินเดือน 3,000 Cr. สินทรัพย์ ลด เงินสด 3,000 บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 2 พ.ศ..25X2 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 3,000 - 31 เงินเดือน ¤ 3,000 - เงินสด จ่ายเงินเดือนคนงาน 2 คน เป็นเงินสด ตวั อย่างท่ี 4.6 แสดงการบนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีและรายการคา้ ปกติของกิจการในสมุดรายวนั ทว่ั ไป ต่อไปน้ีเป็นรายการคา้ บางส่วนของ ร้านสยามบิวต้ี ในระหวา่ งเดือนธนั วาคม ธนั วาคม 1 นายสยามนาเงินสด 300,000 บาท มาลงทุน 3 ซ้ือวสั ดุในการเสริมสวยจากร้านเอบิวต้ี 8,900 บาท 4 ซ้ืออุปกรณ์เสริมสวยจากร้านกรบิวต้ี ราคา 80,000 บาท ชาระเงินวนั น้ีเพียง 5,000 บาท 6 รับรายไดค้ า่ บริการเป็นเงิน 4,500 บาท 7 ส่งบิลเกบ็ เงินจากลูกคา้ สาหรับค่าบริการแต่งหนา้ 5,500 บาท 10 จ่ายค่าใชจ้ ่ายเบด็ เตลด็ 350 บาท 12 รับชาระหน้ีจากลูกคา้ ตามบิลวนั ท่ี 7 ท้งั จานวน 15 จ่ายชาระหน้ีร้านกรบิวต้ี คร่ึงหน่ึง 20 เจา้ ของกิจการถอนเงินสดของร้านไปใชส้ ่วนตวั 10,000 บาท 23 รับรายไดจ้ ากการจาหน่ายกระดาษหนงั สือพมิ พเ์ ก่า 350 บาท 25 นาเงินฝากธนาคาร 20,000 บาท 30 จ่ายคา่ น้า-ไฟ-โทรศพั ท์ รวม 3,800 บาท 31 จ่ายเงินเดือนใหค้ นช่วยงานเสริมสวย 2 คน คนละ 3,000 บาท

19 สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 1 พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 300,000 - ธ.ค. 1 เงินสด 300,000 - ทุน นาสินทรัพยม์ าลงทุน 3 วสั ดุในการเสริมสวย 8,900 - 3 8,900 เงินสด จ่ายซ้ือวสั ดุในการเสริมสวย 4 อปุ กรณ์เสริมสวย 80,000 - เงินสด 5,000 - 75,000 - เจา้ หน้ี ซ้ืออปุ กรณ์เสริมสวยชาระเพียง 5,000.- 6 เงินสด 4,500 - รายไดค้ า่ บริการ 4,500 - รับรายไดค้ ่าบริการ 7 ลูกหน้ี 5,500 - รายไดค้ ่าบริการ 5,500 - ส่งบิลเกบ็ เงินค่าบริการ 10 ค่าใชจ้ ่ายเบด็ เตลด็ 350 - 350 - เงินสด จ่ายค่าใชจ้ ่ายเบด็ เตลด็ 12 เงินสด 5,500 - ลูกหน้ี 5,500 - รับชาระเงินตามบิลวนั ท่ี 7 15 เจา้ หน้ี 37,500 - เงินสด 37,500 - จ่ายชาระหน้ีร้านกรบิวต้ี คร่ึงหน่ึง

20 สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 3 พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดือน วนั ท่ี บญั ชี 10,000 - ธ.ค. 20 ถอนใชส้ ่วนตวั 10,000 - เงินสด ถอนเงินสดไปใชส้ ่วนตวั 10,000 บาท 23 เงินสด 350 - 350 - รายไดเ้ บด็ เตลด็ รับเงินค่าขายหนงั สือพมิ พเ์ ก่า350 บาท 25 เงินฝากธนาคาร - 20,000 เงินสด 20,000 นาเงินฝากธนาคาร 30 ค่าน้า-ไฟ-โทรศพั ท์ 3,800 - 3,800 - เงินสด จ่ายค่าน้า-ไฟ-โทรศพั ท์ 6,000 - 31 เงินเดือน 6,000 - เงินสด จ่ายเงินเดือนคนงาน 2 คน คนละ 3,000

21 สรุปเนื้อหาหน่วยท่ี 4 เม่ือผเู้ รียนไดศ้ ึกษาหน่วยที่ 4 การบนั ทึกรายการคา้ ในสมดุ รายวนั ทวั่ ไปจบแลว้ สามารถ สรุปเน้ือหาไดด้ งั น้ี 1. หลกั การบนั ทึกรายการทางบญั ชี แบ่งเป็น 2 ระบบ คือระบบบญั ชีเด่ียว และระบบบญั ชีคู่ ระบบบญั ชีเด่ียว เป็นวิธีการบนั ทึกบญั ชีเพยี งดา้ นเดียวเทา่ น้นั กล่าวคือ บนั ทึกดา้ นซา้ ยมือหรือดา้ น ขวามือ ส่วนระบบบญั ชีคู่ เป็นวิธีการท่ีใชป้ ฏิบตั ิในการบนั ทึกบญั ชีซ่ึงเป็นที่ยอมรับ และใชก้ นั อยา่ ง แพร่หลายท่ีสุดในทุกประเทศ เป็นการบนั ทึกบญั ชีท้งั สองดา้ นดว้ ยจานวนเงินที่เท่ากนั โดยสรุป หลกั การบนั ทึกบญั ชีดงั น้ี บนั ทึกบญั ชีดา้ นเดบิต (Dr) บนั ทึกบญั ชีดา้ นเครดิต (CR) สินทรัพย์ เพิ่ม สินทรัพยล์ ด หน้ีสินลด หน้ีสินเพ่ิม ส่วนของเจา้ ของลด ส่วนของเจา้ ของเพม่ิ - ถอนใชส้ ่วนตวั - ทุน - ค่าใชจ้ ่าย - รายได้ 2. สมุดบญั ชีแบ่งออกเป็น 2 ประเภทดว้ ยกนั คือ สมุดบญั ชีข้นั ตน้ และสมุดบญั ชี ข้นั ปลาย สมุดบญั ชีข้นั ตน้ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ สมุดรายวนั ทว่ั ไป เป็นสมดุ บญั ชีท่ีใชบ้ นั ทึก รายการข้นั ตน้ ทุกรายการท่ีไม่ไดบ้ นั ทึกไวใ้ นสมุดรายวนั เฉพาะ ส่วนสมุดรายวนั เฉพาะ เป็นสมุดที่ใช้ บนั ทึกรายการข้นั ตน้ เฉพาะประเภทใดประเภทหน่ึงเพียงเลม่ เดียวเท่าน้นั ในส่วนของสมุดบญั ชี ข้นั ปลายน้นั แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ สมุดบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปหรือสมุดบญั ชีคุมยอด และ สมุดแยกประเภทยอ่ ยหรือสมุดบญั ชียอ่ ย

22 3. วธิ ีการบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดรายวนั ทว่ั ไปมีดงั น้ี ข้นั ท่ี 1 บนั ทึกวนั ท่ีของรายการในช่อง วนั เดือน ปี โดยเขียน พ.ศ. ไวต้ อนบนของ ทุกหน้าสมุดบญั ชีสาหรับเดือนให้เขียนบรรทดั แรกของรายการแรก ส่วนวนั ท่ีให้เขียนกากบั แต่ละ รายการ ถา้ รายการวนั ท่ีซ้ากนั กไ็ ม่ตอ้ งเขียนวนั ที่อีก ข้นั ที่ 2 ช่องรายการใหเ้ ขียนช่ือบญั ชีท่ีเดบิตชิดเสน้ ดา้ นซา้ ย ตามดว้ ยจานวนเงินใน ช่องเดบิต แลว้ เขียนชื่อบญั ชีที่จะเครดิตในบรรทดั ถดั ลงมา โดยเขียนเย้อื งไปทางขวาเลก็ นอ้ ย ตาม ดว้ ยจานวนเงินในช่องเครดิต ข้นั ที่ 3 เขียนคาอธิบายรายการในบรรทดั ถดั มาของช่องรายการ โดยเขียนอธิบายอยา่ ง ยอ่ วา่ รายการท่ีเกิดข้ึนมาจากอะไร ข้นั ที่ 4 ขีดเส้นคน่ั รายการในบรรทดั ถดั มาหรือไม่ขีดเสน้ กไ็ ด้ แต่ใหเ้ วน้ ไวห้ น่ึง บรรทดั เพอ่ื แสดงวา่ การบนั ทึกรายการคา้ น้นั เสร็จสิ้นแลว้ สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 1 พ.ศ..25X2 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดือน วนั ที่ บญั ชี มกราคม 1 เงินสด - 10,000 ทุน –นายสุชาติ 10,000 - นาเงินสดมาลงทุน

23 ศัพท์บัญชี หลกั การบนั ทึกรายการทางบญั ชี Recording Transaction ระบบบญั ชีเด่ียว Single-entry Bookkeeping or Single-entry System ระบบบญั ชีคู่ Double-entry Bookkeeping or Double-entry System หลกั การบนั ทึกบญั ชีคู่ Double-entry Accounting วงจรบญั ชี Accounting Cycle สมุดรายวนั ทว่ั ไป General Journal สมุดรายวนั เฉพาะ Special Journal สมุดรายวนั ซ้ือ Purchase Journal สมุดรายวนั ขาย Sales Journal สมุดรายวนั รับเงิน Cash Receipts Journal สมุดรายวนั จ่ายเงิน Cash Payment Journal สมุดรายวนั รับคืนสินคา้ และจานวนที่ลดให้ Sales Returns and Allowance Journal สมุดรายวนั ส่งคืนสินคา้ และจานวนท่ีไดล้ ด Purchase Returns and Allowance Journal รายการเปิ ดบญั ชี Opening Entries