3. การพูดในโอกาสต่าง ๆ

การพดู ในโอกาสตา่ ง ๆ การพัฒนาทักษะการฟงั การดู และการพูด

การพดู ในโอกาสตา่ ง ๆ การพูดโตว้ าที องคป์ ระกอบของการโต้วาที หนา้ ท่ขี องผู้รว่ มโต้วาที มารยาทการโต้วาที การพดู อภิปราย องค์ประกอบของการอภิปราย หนา้ ท่ีของผู้ร่วมอภิปราย มารยาทในการอภปิ ราย การพดู โน้มน้าวใจ แนวทางการพูดโน้มนา้ วใจ มารยาทในการพูดโนม้ นา้ วใจ

ช่ัวโมงท่ี ๑ การพดู โตว้ าที การพูดระหว่างบุคคลสองฝ่ายโดยใช้วาทศิลปข์ องตนเองโน้มน้าวให้ผู้ฟงั คลอ้ ยตาม และใช้เหตผุ ลหกั ลา้ งคาพดู ของฝา่ ยตรงข้าม

องคป์ ระกอบของการโต้วาที ๒ คณะผโู้ ต้วาที ๑ ญัตติ ประกอบดว้ ย คอื การเสนอความเห็นทขี่ ดั แยง้ กนั ในเร่อื งเดยี วกนั ผดู้ าเนนิ การโต้วาที ผู้พูดฝ่ายเสนอ ๑ ฝา่ ย ญัตติทด่ี ีตอ้ งนาเหตุผลของอีกฝา่ ยหนง่ึ มาหักล้างเหตผุ ล จานวน ๑ คน จานวน ๓ - ๕ คน ของอกี ฝ่ายหนง่ึ เพอื่ เปน็ การโนม้ น้าวใจผฟู้ งั ให้มคี วามเห็น คลอ้ ยตามผู้พูด ซ่ึงควรมลี กั ษณะดงั นี้ แต่ไมค่ วรเกิน ๕ คน เปน็ ขอ้ ความสัน้ กะทดั รดั เข้าใจง่าย ผพู้ ูดฝ่ายค้าน ๑ ฝา่ ย กรรมการจับเวลา เป็นเรื่องท่ไี ม่สรา้ งความแตกแยก จานวน ๓ - ๕ คน จานวน ๒ คน หรือมเี นื้อหาเก่ยี วกบั ศาสนาหรอื การปกครอง ไมเ่ ปน็ คาหยาบคาย คาผวน เท่ากับฝา่ ยเสนอ ไม่เป็นปญั หาที่หาขอ้ ยุติไมไ่ ด้ เชน่ “ไกเ่ กิดก่อนไขห่ รอื ไขเ่ กิดกอ่ นไก่” กรรมการให้คะแนน ไมเ่ ปน็ เรือ่ งท่ไี ดพ้ สิ จู น์แลว้ วา่ เปน็ จรงิ จานวน ๓ คน ไม่มีทางทจ่ี ะคา้ นได้อกี แลว้ เช่น “แสงเร็วกว่าเสยี ง”

องคป์ ระกอบของการโตว้ าที ๕ การจัดทนี่ ง่ั สาหรับโตว้ าที ๓ การเรยี กชอื่ ผโู้ ต้วาทแี ละการเชิญผ้โู ต้วาที จดั ให้ผู้พูดฝ่ายเสนอ นั่งทางขวามือของผูด้ าเนนิ การ จดั ให้ผู้พดู ฝา่ ยค้าน นั่งทางซ้ายมือของผดู้ าเนนิ การ ควรเรียกตาแหน่งของผ้โู ตว้ าที เช่น หัวหนา้ ฝ่ายเสนอ จดั ให้ผู้ดาเนนิ การ นง่ั ตรงกลางระหว่างฝา่ ยเสนอ ผสู้ นับสนนุ ฝา่ ยเสนอคนที่ ๑ ไม่ควรเรียกชื่อจรงิ กบั ฝา่ ยค้านหรือจะนัง่ ไปข้างฝ่ายใดฝ่ายหนง่ึ ก็ได้ กรรมการจับเวลา ควรนง่ั ขา้ งล่างระดบั เดยี วกับผู้ฟงั ๔ การกาหนดเวลา แต่ควรนงั่ ดา้ นหน้าเวที กรรมการให้คะแนน นัง่ เช่นเดียวกับกรรมการจับเวลา ถ้ามีเวลา ๖๐ นาที จัดโต้วาทเี พียงรอบเดียว โดยมี ผูโ้ ตว้ าทีฝ่ายละ ๓ คน จะกาหนดเวลาได้ ดงั นี้ หัวหน้าของแตล่ ะฝา่ ย คนละ ๗ นาที รวม ๑๔ นาที ผสู้ นับสนนุ ทง้ั ๒ ฝา่ ย คนละ ๕ นาที รวม ๒๐ นาที หวั หน้าแต่ละฝา่ ยสรุป คนละ ๕ นาที รวม ๑๐ นาที ผู้ดาเนินการโตว้ าที เชญิ ผู้โต้พูด พูดสรปุ หลงั ผ้โู ตพ้ ูดแล้ว ประกาศผลการตัดสิน กล่าวขอบคุณ รวม ๑๖ นาที

หนา้ ทขี่ องผู้ร่วมโต้วาที ผู้ดาเนนิ การโตว้ าที กล่าวทักทายผฟู้ ัง กลา่ วถึงความสาคัญเก่ียวกบั ญตั ติ แนะนาชอ่ื ผโู้ ต้วาทีและหน้าท่ขี องแตล่ ะฝ่าย โดยแนะนาของฝ่ายเสนอกอ่ น แนะนาชอ่ื และหน้าทขี่ องคณะกรรมการ กล่าวสรุปและประกาศผล กลา่ วขอบคุณ

หนา้ ทขี่ องผ้รู ว่ มโตว้ าที ผ้โู ตว้ าที ผู้สนบั สนนุ หัวหนา้ ฝา่ ยเสนอ หวั หน้าฝ่ายคา้ น กล่าวทักทายผ้ฟู งั ยกเหตุผลสนบั สนนุ ฝา่ ยตนเอง กลา่ วทักทายผฟู้ งั กลา่ วทักทายผฟู้ ัง โตแ้ ย้งฝา่ ยตรงข้าม แปลญัตติ กลา่ วคัดค้านประเดน็ เสนอประเดน็ สาคญั ท่ฝี ่ายเสนอพูด สรุปประเด็นของฝ่ายตนเอง สงั เกตข้อบกพร่องของฝ่ายเสนอ และหาเหตผุ ลหกั ล้างฝา่ ยค้าน สรุปประเดน็ ของฝ่ายตนเอง และหาเหตุผลหกั ลา้ งฝา่ ยเสนอ

หนา้ ที่ของผรู้ ว่ มโตว้ าที กรรมการใหค้ ะแนน กรรมการจับเวลา ให้คะแนนผโู้ ต้วาทีทั้งสองฝ่ายตามเกณฑ์ ทตี่ กลงกัน ให้สัญญาณล่วงหน้าก่อนหมดเวลา วจิ ารณ์การโตว้ าที และให้สัญญาณอีกครั้งเมอ่ื หมดเวลา ซ่ึงใชเ้ วลาตามเกณฑ์ท่ีตกลงกนั

มารยาทในการโต้วาที ผฟู้ ัง ผู้อภปิ ราย ตัง้ ใจฟังด้วยความสงบ ปรบมอื เมือ่ รู้สกึ ชอบใจ ทาความเคารพผฟู้ ังและคณะกรรมการ ไมพ่ ดู แทรกหรอื สง่ เสยี งรบกวน ออกไปพดู เมื่อผู้ดาเนนิ การโตว้ าทีเชญิ ออกไปเท่านัน้ ขณะทีผ่ ้โู ตว้ าทีกาลงั พูด ใชก้ ารเรยี กตาแหน่งของผูโ้ ต้วาทฝี า่ ยตรงขา้ ม แทนการเรียกช่อื จรงิ ใช้ถอ้ ยคาสภุ าพ ไม่ยกตนขม่ ท่าน ต้องยบั ย้ัง ควบคมุ อารมณ์ ไม่แสดงกริ ิยาไม่เหมาะสม เชน่ ชห้ี นา้ แต่งกายสภุ าพ รักษาเวลาในการพดู

การแขง่ ขนั โตว้ าที “ทอ่ งโลกอนิ เทอร์เน็ตดีกวา่ ท่องโลกหนังสือ” จากท่ีหวั หน้าฝ่ายเสนอ เสนอมาวา่ การทอ่ งโลกอินเทอรเ์ น็ต โห!่ ไม่จรงิ ๆ ดกี วา่ เพราะขอ้ มลู ทดี่ กี วา่ กระผมขอค้านว่า การทอ่ งโลก อนิ เทอร์เนต็ มคี วามเสี่ยงท่จี ะได้รับข้อมูลทผี่ ดิ ได้ ส่วนหนงั สือ ไดร้ ับการคดั กรองเน้อื หาคุณภาพมาแลว้

การแขง่ ขันโตว้ าที “ทอ่ งโลกอนิ เทอรเ์ นต็ ดีกวา่ ท่องโลกหนังสือ” แสดงกิรยิ าไมเ่ หมาะสม เรียกตาแหนง่ ของผู้โต้วาทแี ทนการเรียกชอื่ จรงิ พดู แทรกขณะทีผ่ ู้โตว้ าทพี ดู โห!่ ไม่จรงิ ๆ จากท่ีหวั หนา้ ฝา่ ยเสนอ เสนอมาว่าการทอ่ งโลกอินเทอรเ์ นต็ ดีกว่า เพราะข้อมูลที่ดีกว่า กระผมขอคา้ นว่า การทอ่ งโลก อนิ เทอร์เนต็ มคี วามเสีย่ งที่จะไดร้ บั ข้อมูลท่ีผดิ ได้ ส่วนหนงั สอื ไดร้ บั การคดั กรองเน้ือหาคุณภาพมาแลว้

ชั่วโมงท่ี ๒ การพูดอภิปราย การพดู ให้ความรหู้ รือแลกเปลย่ี นความคดิ เห็นเรื่องใดเร่อื งหน่งึ ในคณะผ้อู ภปิ รายตอ่ หนา้ ผฟู้ งั

องค์ประกอบของการอภปิ ราย การอภิปราย เร่ือง “การรักษาความสะอาดในโรงเรยี น” คณะผอู้ ภิปราย ๓-๗ คน หัวขอ้ ผู้ดาเนนิ การ อภิปราย ผู้ฟัง

หนา้ ท่ขี องผ้รู ่วมอภิปราย ผดู้ าเนินการอภิปราย ประชุมปรึกษาหารือ วางแผนการพูดไวล้ ่วงหนา้ กล่าวทักทายผฟู้ ัง กลา่ วแนะนาผรู้ ่วมอภิปรายให้ผู้ฟงั รู้จกั พอสังเขป กล่าวแนะนาเรื่องและข้อตกลงในการอภปิ ราย เชิญผ้อู ภปิ รายพดู ใหท้ ว่ั ถึงกนั และคอยรกั ษาเวลาการพดู ใหอ้ ยู่ในกาหนด สรุปการพดู อภิปรายของแต่ละคนและเชื่อมโยงไปยงั ผูอ้ ภิปรายคนตอ่ ไป กลา่ วสรปุ การอภปิ ราย กล่าวขอบคุณ

หนา้ ท่ขี องผรู้ ่วมอภปิ ราย ผู้ฟัง ผ้รู ว่ มอภิปราย ฟังดว้ ยความต้งั ใจ ซักถามส่งิ ทสี่ งสยั เกย่ี วกบั เร่อื งที่อภิปราย เตรยี มตวั ในเร่ืองที่จะพูด เตรียมอุปกรณ์หรอื ส่ือต่าง ๆ ทจี่ ะใช้ ประกอบการพดู ให้พรอ้ ม อภปิ รายในเรอ่ื งท่ผี ู้ดาเนนิ การอภปิ รายกาหนดให้ โดยอภปิ รายอย่างละเอยี ด ชัดเจน ไมน่ อกเรื่อง

มารยาทในการอภปิ ราย ผฟู้ ัง ผรู้ ว่ มอภิปราย ตง้ั ใจฟงั ด้วยความสงบ ปรบมอื เมอ่ื รสู้ ึกชอบใจ ใชถ้ ้อยคาท่ีสุภาพ ไม่พดู แทรกหรือส่งเสยี งรบกวน ไมย่ กตนขม่ ทา่ น ขณะทผี่ อู้ ภปิ รายกาลงั พดู ไม่พาดพิงถงึ ผู้อ่ืน ยกมือถามเมอื่ ผดู้ าเนินการอภปิ รายอนุญาตใหถ้ าม รกั ษาเวลาในการพดู เริม่ พดู เม่ือผ้ดู าเนินการอภปิ รายเรยี กช่อื เท่าน้นั ต้องยับยั้ง ควบคุมอารมณ์ ไม่แสดงกริ ยิ าไม่เหมาะสม เชน่ ชห้ี นา้ แต่งกายสภุ าพ เปดิ ใจยอมรับฟงั ความคิดเหน็ ของผ้อู น่ื

ชั่วโมงที่ ๓ การพูดโนม้ นา้ วใจ การพดู เพอ่ื ใหผ้ รู้ บั สารเกดิ การเปลย่ี นแปลงความคิด อารมณ์ พฤตกิ รรม และความเช่ือ ใหเ้ ปน็ ไปตามทผ่ี ูส้ ง่ สารตอ้ งการ

แนวทางการพดู โนม้ น้าวใจ สร้างความน่าเช่อื ถือ วเิ คราะหผ์ ฟู้ งั ต้องมคี วามรูใ้ นเรอ่ื งทจี่ ะพดู เป็นอย่างดี เช่น เพศ อายุ การศึกษา ศาสนา ฯลฯ สร้างความนา่ สนใจ ใช้ถอ้ ยคาทค่ี มคาย เลือกเรื่องให้สอดคล้องกับผ้รู ับสาร ชใ้ี หเ้ ห็นขอ้ ดี ขอ้ เสีย เร้าให้ผ้ฟู ังปฏิบตั ิตาม

เธอไมร่ ้หู รอื ไงวา่ เศรษฐกิจย่าแย่ สร้างความนา่ เชื่อถอื ยังมหี น้าไปซอื้ ของแพงมาใส่อกี ช่วงนี้เศรษฐกิจไม่ดี เงนิ เดือนเธอก็ได้เทา่ เดมิ อยา่ งนี้ใช้ได้ท่ีไหน ฉนั ว่ากางเกงตัวละ ๒,๐๐๐ บาท มนั แพงเกินไป เธอ ฉนั จะซ้อื กางเกง ถ้าเธอซอื้ เธอจะไม่มเี งนิ ใชถ้ ึงส้นิ เดือน ตัวละ ๒,๐๐๐ บาท ดไี หม เธอจะลาบากนะ อยา่ ซื้อเลย ชี้ใหเ้ ห็นขอ้ ดี ขอ้ เสีย เร้าใหผ้ ู้ฟังปฏิบัตติ าม เธอ ฉันจะซือ้ กางเกง ตวั ละ ๒,๐๐๐ บาท ดไี หม

มารยาทในการโนม้ นา้ วใจ ผ้ฟู งั ผู้พูด ตง้ั ใจฟังดว้ ยความสงบ แสดงความสนใจผู้พูด ใชถ้ ้อยคาท่ีสภุ าพ ไม่พดู แทรกขณะทผี่ พู้ ดู กาลงั พดู แตง่ กายสุภาพ แสดงความสนใจผฟู้ ัง มีความสง่าผ่าเผย พูดขอ้ เท็จจรงิ

สรปุ บทเรียน หวั หน้าฝา่ ยเสนอ ผูส้ นับสนนุ ผู้ดาเนินการอภิปราย ผรู้ ว่ มอภปิ ราย • เสนอประเด็นสาคัญ • ยกเหตผุ ลสนบั สนุนฝ่ายตนเอง • กล่าวแนะนาผูร้ ว่ มอภิปรายให้ผู้ฟงั รู้จกั พอสงั เขป • เตรยี มตวั ใหพ้ ร้อม • สรุปประเดน็ ของ • โต้แย้งฝา่ ยตรงข้าม • กล่าวแนะนาเรอื่ งและข้อตกลงในการอภิปราย • อภปิ รายในเรอื่ งทผ่ี ้ดู าเนินการ • เชิญผูอ้ ภิปรายพูดให้ทั่วถงึ กนั และคอยรักษา ฝา่ ยตนเองและหาเหตผุ ล • กล่าวทักทายผูฟ้ ัง อภปิ รายกาหนดให้ หักล้างฝา่ ยค้าน • กล่าวถึงความสาคญั เวลาการพูดให้อยู่ในกาหนด • สรุปการพูดอภปิ รายของแต่ละคนและเชอื่ มโยง อย่างละเอียด ชดั เจน หัวหนา้ ฝ่ายค้าน เกี่ยวกับญตั ติ • หาเหตุผลหักลา้ งฝา่ ยเสนอ • แนะนาช่อื ผู้โตว้ าทแี ละ ไปยังผู้อภิปรายคนตอ่ ไป • สงั เกตข้อบกพรอ่ งของฝ่ายเสนอ • กลา่ วสรปุ การอภิปราย • สรุปประเดน็ ของฝ่ายตนเอง หนา้ ท่ขี องแต่ละฝ่าย • แนะนาชื่อและหนา้ ท่ีของ หน้าทขี่ องผู้รว่ มอภปิ ราย ผู้โตว้ าที คณะกรรมการ • หวั ขอ้ • กลา่ วสรปุ และประกาศผล • คณะผ้อู ภปิ ราย ๓-๗ คน • ญตั ติ ผู้ดาเนนิ การโต้วาที • ผดู้ าเนินการอภปิ ราย • วเิ คราะห์ผูฟ้ ัง • ผู้ฟัง • สร้างความนา่ เชอ่ื ถือ • ผพู้ ูดฝ่ายเสนอและฝา่ ยคา้ น หน้าท่ีของผรู้ ่วมโตว้ าที • สร้างความนา่ สนใจ องคป์ ระกอบ • ผูด้ าเนนิ การโต้วาที การพูดโต้วาที การพูดอภิปราย • ชีใ้ หเ้ หน็ ข้อดี ข้อเสยี • กรรมการจบั เวลา • เร้าให้ผฟู้ ังปฏบิ ตั ิตาม • กรรมการใหค้ ะแนน การพดู • ผู้ฟงั องค์ประกอบ ในโอกาสตา่ ง ๆ การพดู โนม้ น้าวใจ แนวทางการพดู โน้มนา้ วใจ การพูดในโอกาสตา่ ง ๆ เป็นการใชภ้ าษาเพอื่ การส่อื สารที่มรี ปู แบบและวธิ ีการพดู แตกต่างกัน ผพู้ ดู ควรศกึ ษาแนวทางการพดู เพอื่ ใหส้ ามารถพดู ได้อยา่ งเหมาะสม อกี ทัง้ ตอ้ งมคี วามสามารถในการถา่ ยทอด โดยเลือกใชน้ ้าเสยี ง ทา่ ทางทีเ่ หมาะสม และคานึงถงึ มารยาท