พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ไทย สมัยปรับปรุงและปฏิรูปประเทศไทย

พฒั นาการทางประวตั ศิ าสตรไทย สมัยปรบั ปรงุ และปฏริ ปู ประเทศไทย



การมผี ูนาํ ท่ดี ี

พระมหากษัตรยิ ทุกพระองคตัง้ แตรัชกาลท่ี 4 เปน ตนมา ทรงมี ความทันสมัย รูทันความเปล่ยี นปลงของโลก และเห็นความสาํ คญั ของการปฏิรูปประเทศ • รชั กาลที่ 4 ทรงมีความรูดานภาษาองั กฤษ และดาราศาสตร ทรงติดตอกบั ตา งประเทศอยางกวางขวาง • รัชกาลที่ 5 ทรงมคี วามรอบรู การเสด็จประพาสตางประเทศ เปน การเจริญสมั พนั ธไมตรี และนาํ ความเจริญมาปรับใช • รัชกาลที่ 6 และรัชกาลที่ 7 ทรงไดร บั การศึกษาอยางดี

ท่ตี ั้งทางภมู ศิ าสตร

•ประเทศไทยเปนรัฐทอี่ ยตู รงกลางระหวา งเขตอาํ นาจของ องั กฤษในพมา มลายู และเขตอาํ นาจของฝรัง่ เศส ใน เวยี ดนาม กมั พูชา และลาว •ไทยจงึ เปรียบเสมือนรฐั กนั ชนระหวางองั กฤษและฝรง่ั เศส •ทําใหทงั้ สองชาตไิ มใชก ําลงั หกั หาญยดึ ครองไทย เพราะ เกรงวาอาจตองปะทะกับอีกฝาย

การดําเนินนโยบายตางประเทศทด่ี ี •รฐั บาลดําเนนิ นโยบายตา งประเทศในลักษณะทเี่ ปน มิตร โอน ออ นผอ นตาม •แสวงหาพนั ธมิตร เชน รัสเซยี เพือ่ มาคานอํานาจกับองั กฤษ และฝร่ังเศส



การสรางความเจรญิ ภายใน และลดความขดั แยง

•ยกเลกิ ธรรมเนียมทีล่ า สมัย เชน การหมอบคลานเปลี่ยนเปน การเดิน การหมอบกราบเปลย่ี นเปน กมศีรษะ ถวายคํานบั •ปฏิรปู การศาล เพื่อไมใหชาติตะวนั ตกใชเปน ขออางแทรกแซง และยึดครองไทย



พฒั นาการดา นการเมอื งการปกครอง

ดานการเมอื ง •สมยั รัชกาลที่ 4 อํานาจทางการเมืองขน้ึ อยกู บั ตระกูล บนุ นาค •สมัยรชั กาลที่ 5 ทรงพยายามลดอํานาจขนุ นางตระกลู บนุ นาค ทาํ ใหอ ํานาจของพระองคม ากข้นึ

ดานการปกครอง •สมัยรชั กาลท่ี 4 ทรงเรมิ่ เปลยี่ นแปลงธรรมเนยี มที่ ลา สมัย รวมท้งั การตดิ ตอ กบั ชาตางชาติ •สมยั รชั กาลท่ี 5 ทรงตง้ั สภาที่ปรึกษา 2 สภา คือ สภา ท่ปี รึกษาราชการแผนดนิ กบั สภาท่ีปรกึ ษาในพระองค

• ทรงปฏริ ูปการปกครองสว นกลาง โดยเพมิ่ หนว ยงานจาก 6 กรม เปน 12 กรม ทงั้ 12 กรมเปล่ียน 12 กระทรวง ซ่งึ เปน รากฐานของกระทรวงตา งๆ ในปจ จบุ ัน • การปฏิรูปการปกครองสว นภูมภิ าค ทรงยกเลกิ ระบบกินเมอื ง เมืองท้ังหลาย รวมเปน มณฑลเทศาภบิ าล • การปฏริ ูปการปกครองสว นทอ งถิน่ ทรงนําระบบการปกครอง แบบสุขาภิบาลมาใช แตงตั้งกาํ นัน ผูใหญบ า น • ทรงตั้งเสนาบดสี ภา องคมนตรสี ภา และรฐั มนตรสี ภา

• สมยั รชั กาลท่ี 6 กลมุ ยงั เติรก พยายามเปลยี่ นแปลงการปกครองเปน ประชาธิปไตยแตไ มสาํ เร็จ • ทรงใหป ระชาชนมเี สรีภาพในการแสดงออก • สมัยรชั กาลที่ 7 ทรงมีพระราชดําริในการปกครองระบอบ ประชาธิปไตย และเตรยี มการพระราชทานรฐั ธรรมนูญ แตมผี ูถวาย ความเหน็ วา ประชาชน ยงั ไมพ รอ ม เพราะการศกึ ษาไมแ พรหลาย • อยางไรกต็ าม ทรงวางรากฐานการปกครองทองถิ่นแบบเทศบาล เพ่ือใหราษฎรรูจกั ปกครองตนเอง

พฒั นาการดานเศรษฐกจิ

ดานการเงนิ การคลงั • กําหนดอัตราแลกเปลย่ี นเพอ่ื การซอื้ ขาย • ตั้งหอรษั ฎากรพิพฒั นแ ละ กระทรวงการคลงั ในเวลาตอมา

ดานเกษตรกรรม • บุกเบกิ ที่ดนิ เพื่อการเพาะปลกู มกี ารขุดคลองเพมิ่ • มีการต้ังโรงสี และมีการสง เสริมการพฒั นาพนั ธุ ขา ว สงเสรมิ การเลย้ี งไหม

ดานการคา และการลงทนุ • เกิดโรงงานอตุ สาหกรรมเพมิ่ มากขึ้น • เศรษฐกจิ ขยายตวั และผกู พันกบั เศรษฐกิจโลก เพิม่ มากข้ึน

พฒั นาการดา นสงั คม การเลกิ ทาส • รัชกาลท่ี 5 ทรงดาํ เนินการเลิกทาสใน พ.ศ. 2417 แตใ หมีผลยอนหลังไป ถึง พ.ศ. 2411 • พ.ศ. 2448 ทรงประกาศยกเลิกระบบทาสในไทย หา มผูเปนไทขายตัว เปนทาสอีกตอ ไป • สว นผูเปน ทาสใหลดคา ตัวลงเดอื นละ 4 บาท จนหมดคาตวั หรือหมดหน้ี

การเลกิ ไพร • รชั กาลท่ี 5 ทรงเลกิ ไพรโดยเรม่ิ จากการกําหนดวาชายฉกรรจท ่ถี กู สัก ขนึ้ ทะเบียนตอ งมีอายุ 18 ป • หามเกณฑแ รงงานราษฎร เปลย่ี นเปน ใหจ างแทน • กําหนดใหผ ูชายอายุ 18 ป เปนทหาร 2 ป แลวไมตอ งรับราชการ (เขา เดือน) อกี ตอไป • ผทู ไ่ี มเปน ทหารใหเ สยี เงนิ คาราชการไมเ กนิ 6 บาทตอป • ระบบไพรสนิ้ สุดลง ไพรมีสถานะเปน ราษฎรทม่ี ีอสิ ระในการตง้ั ถิน่ ฐาน และประกอบอาชพี

การศกึ ษา • รชั กาลท่ี 5 โปรดเกลา ฯ ใหต ัง้ โรงเรยี นสอนหนังสอื ขึ้น • ทรงตั้งกระทรวงธรรมการ • ตอ มารัชกาลท่ี 6 โปรดเกลา ฯ ใหมีการศกึ ษาภาค บังคับ 4 ป

พัฒนาการดา นความสมั พันธร ะหวา งประเทศ พระยากลั ยาณไมตรี ทป่ี รึกษา ดา นการทตู และการทาํ สนธิสญั ญาระหวางประเทศ ดานการตา งประเทศของไทย • รชั กาลที่ 4 ทรงเห็นความจาํ เปนทจ่ี ะตอ งยอม แกไขและทําสนธสิ ญั ญาใหมก บั ชาตติ ะวันตก ดานการปองกนั การคุกคามของชาตติ ะวนั ตก • รัชกาลท่ี 5 เสดจ็ ประพาสยโุ รปถงึ 2 ครัง้ เพ่ือ เจรจาและหาพันธมติ รท่ีจะชว ยสนบั สนนุ ไทย ดานการแกไ ขสทิ ธสิ ภาพนอกอาณาเขต • ทาํ ใหยกเลิกการมสี ิทธิสภาพนอกอาณาเขตของ คนในบงั คับของตางชาติ

แผนที่แสดงการเสยี ดนิ แดนของไทยสมยั รชั กาลท่ี 5



การทาํ สนธสิ ญั ญาเบาวร ิง • องั กฤษไดสิทธสิ ภาพนอกอาณาเขต • ยกเลิกภาษปี ากเรือ ใหเก็บภาษีสินคาขาเขา เซอร จอหน เบาวริง รอยละ 3 แทน • ใหม ีการคาเสรี และไทยอนุญาตใหนําขา ว ปลา เกลือ ไปขายตา งประเทศได • คนในบงั คบั องั กฤษนาํ ฝนมาขายในไทยได แตตอ งขายใหเ จาภาษฝี นเทานน้ั ถาเจาภาษี ไมซอื้ ตอ งนําออกไป • ถา ชาตอิ ่นื ไดสิทธพิ เิ ศษเพิม่ เติม องั กฤษจะได สิทธพิ ิเศษนนั้ ดว ย • สินคาทเ่ี ปน สนิ คา ออกใหเ กบ็ ภาษไี ด เพยี งคร้งั เดียว • สนธสิ ัญญาน้ีจะแกไขไดเ มอื่ พน 10 ปไ ปแลว

ผลกระทบดานเศรษฐกจิ • การเปล่ยี นแปลงระบบเศรษฐกิจของประเทศ จากแบบยงั ชีพเปน ระบบเศรษฐกจิ การตลาด • การเปลี่ยนแปลงประเภทสนิ คาหลกั ของประเทศ ทาํ ใหข า ว กลายเปนสนิ คา ออกท่ีสาํ คัญ มาจนถึงปจ จบุ นั • การขยายตวั ของการคา ภายในประเทศ ประกอบกับการพฒั นา เสนทางคมนาคมทําใหการคาขยายตัวอยา งรวดเร็ว • การพัฒนาอุตสาหกรรม และรัฐไดปรบั ปรุงระบบสาธารณูปโภคให สอดคลองกับความกา วหนาทางเศรษฐกจิ • การปฏิรปู ระบบภาษีอากรและการคลัง จดั ตงั้ หอรัษฎากรพพิ ฒั น และมกี ารจดั ทาํ งบประมาณแผนดนิ เปนคร้ังแรก

ผลกระทบดา นการเมือง •ผอ นคลายแรงกดดนั จากมหาอาํ นาจตะวันตก และเปน การ เปด สมั พนั ธทางการทตู ระหวางไทยกบั นานาชาติ •สทิ ธิสภาพนอกอาณาเขตและคนในบังคบั ซึง่ ถือเปนความ เสยี เปรยี บในระยะยาวมาก ซง่ึ ไทยกเ็ ร่มิ เจรจาเพื่อจาํ กดั ปญ หาน้ี

ผลกระทบดา นสงั คม •การเปลีย่ นแปลงกลุม ผมู บี ทบาททางเศรษฐกิจ พอคา และ นายทนุ ชาวตะวันตกเขา มาคา ขายและลงทุนทําธรุ กจิ แขง ขัน กับนายทนุ ชาวจีน •การเปลี่ยนแปลงวิถชี วี ิต การท่ีสินคา ของตะวนั ตกซึง่ เปน สนิ คา แปลกใหม กระจายไปยังประชาชนทั้งในเมืองและ ชนบท ทาํ ใหประชาชนเขา สรู ะบบเศรษฐกิจที่ใชเ งินตราหา ซือ้ สง่ิ ของแทนท่วี ิถีชวี ติ แบบเดิม